De Cuong Mon SINH_Lop12

Ti liu n tp SINH HC 12

Chng I: C CH DI TRUYN V BIN D Bi 1 : GEN, M DI TRUYN V QU TRNH NHN I ADNI. Gen 1. Khi nim - Gen l mt on ADN mang thng tin m ho cho mt sn phm xc nh ( chui plipeptit hay mt phn t ARN). Vd: Gen Hb m ho chui plipeptit , gen tARN m ho cho phn t tARN. - Gen sinh vt nhn s ( vi khun) c vng m ho lin c (khng phn mnh) , gen sinh vt nhn thc c t cc on khng m ha (intron) xen k cc on m ha ( exon). 2. Cu trc chung ca gen cu trc (gen m ha chui Polipepetit) Gen cu trc m ho prtin gm 3 vng trnh t nucltit (H 1. 1 trang 6) - Vng iu ho: nm u 3 ca mch m gc ca gen, c trnh t cc nucltit c bit gip ARN plimeraza c th nhn bit v lin kt khi ng qu trnh phin m, ng thi cng cha trnh t nucltit iu ho qu trnh phin m. - Vng m ho: gia gen mang thng tin m ho cc axit amin. - Vng kt thc: nm u 5 ca mch m gc ca gen, mang tn hiu ( trnh t nucltid) kt thc phin m. II. M di truyn: 1. Khi nim: - M di truyn l trnh t sp xp cc nucltit trong gen (mch gc) quy nh trnh t sp xp cc axit amin trong prtin. 2. c im:

KIN THC C BN

- c im ca m di truyn :

+ M di truyn c c t 1 im xc nh theo tng b ba (khng gi ln nhau). + M di truyn c tnh ph bin (tt c cc loi u c chung 1 b m di truyn, tr mt vi ngoi l). + M di truyn c tnh c hiu (1 b ba ch m ho 1 loi axit amin). + M di truyn mang tnh thoi ho (nhiu b ba khc nhau cng m ho cho 1 loi axit amin, tr AUG v UGG). III. Qu trnh nhn i ADN: - Qu trnh nhn i ADN sinh vt nhn s : Gm 3 bc : + Bc 1 : Tho xon phn t ADN Nh cc enzim tho xon, 2 mch n ca phn t ADN tch nhau dn to nn chc ti bn (hnh ch Y) v l ra 2 mch khun. + Bc 2 : Tng hp cc mch ADN mi ADN - plimerara xc tc hnh thnh m n mi theo chiu 5 3 (ngc chiu vi mch lm khun). Cc ch nucltit ca mi trng ni bo lin kt vi mch lm khun theo nguyn tc b sung (A T, G X). Trn mch m gc (3 5) mch mi c tng lin tc. Trn mch b sung (5 3) mch mi c tng hp gin on to nn cc on ngn (on Okazaki), sau cc on Okazaki c ni vi nhau nh enzim ni. + Bc 3 : Hai phn t ADN c to thnh

Nm hc 2010 2011

1

Ti liu n tp SINH HC 12Cc mch mi tng hp n u th 2 mch n xon n to thnh phn t ADN con, trong mt mch mi c tng hp cn mch kia l ca ADN ban u (nguyn tc bn bo tn). Lu ti bn ADN theo nguyn tc na gin on. Do cu trc ca phn t ADN l i song song, m enzim ADN-polimeraza ch tng hp mch mi theo chiu 5 3. Cho nn : - i vi mch m gc 35 th ADN - polimeraza tng hp mch b sung lin tc theo chiu 53.

- i vi mch b sung 53, tng hp ngt qung vi cc on ngn Okazaki theo chiu 5 3 (ngc vi chiu pht trin ca chc ti bn). Sau cc on ngn ny c ni li nh ADN- ligaza cho ra mch ra chm. *. Qu trnh nhn i ADN sinh vt nhn thc : - Qu trnh nhn i sinh vt nhn thc : + C ch nhn i ADN sinh vt nhn thc v c bn ging vi sinh vt nhn s. + im khc trong nhn i sinh vt nhn thc l : * T bo nhn thc c nhiu phn t ADN kch thc ln Qu trnh nhn i xy ra nhiu im khi u trong mi phn t ADN nhiu n v ti bn. * C nhiu loi enzim tham gia.

I. Phin m: Qu trnh tng hp ARN trn khun mu ADN. Din ra trong nhn t bo. vo k trung gian, lc NST ang dng dn xon cc i 1. Cu trc v chc nng ca cc loi ARN: - ARN thng tin( mARN): C cu to mch thng, l khun cho qu trnh dch m ribxm. - ARN vn chuyn( tARN): C nhiu loi tARN, mi phn t tARN u c 1 b ba i m (anticdon) v 1 u lin kt vi axit amin tng ng. Vn chuyn axit amin ti ribxm tham gia tng hp chui plipeptit. - ARN ribxm( rARN): L thnh phn kt hp vi prtin to nn ribxm. 2. C ch phin m : + u tin ARN plimeraza bm vo vng iu ho lm gen tho xon l ra mch m gc (c chiu 3 5) v bt u tng hp mARN ti v tr c hiu. + Sau , ARN plimeraza trt dc theo mch m gc trn gen c chiu 3 5 tng hp nn mARN theo nguyn tc b sung (A - U ; G - X) theo chiu 5 3 + Khi enzim di chuyn n cui gen gp tn hiu kt thc phin m kt thc, phn t mARN c gii phng. Vng no trn gen va phin m xong th 2 mch n ca gen xon ngay li. 3. S khc nhau trong phin m sinh vt nhn thc v nhn s: sinh vt nhn s, mARN sau phin m c s dng trc tip dng lm khun tng hp prtin. mARN tng hp n u th ribxm bm vo thc hin dch m n . Cn sinh vt nhn thc, mARN sau phin m phi c ch bin li bng cch loi b cc on khng m ho (intron), ni cc on m ho (xn) to ra mARN trng thnh. Kt qu: To nn phn t mARN mang thng tin di truyn t gen ti ribxm lm khun trong tng hp prtin. *Phn bi t c phin m sinh vnhn s v sinh v t nhn thc : t + Sinh vt nhn s : mARN c tng hp t gen ca t bo m ho cho nhiu chui plipeptit. T gen mARN c th dch m ngay thnh chui plipeptit (phin m n u dch m n ). + Sinh vt nhn thc : mARN c tng hp t gen ca t bo thng m ho cho mt chui plipeptit. Gen tin mARN (c c cc on xn v cc on intrn) mARN trng thnh (khng c cc on intrn). II. Dch m: ( Tng hp prtin) Qu trnh tng hp prtin trn khun mu mARN. Din ra trong t bo cht.

Bi 2 PHIN M V DCH M

- C ch dch m :Gm hai giai on : + Hot ho axit amin :

Enzim

Nm hc 2010 2011

2

Ti liu n tp SINH HC 12Axit amin + ATP + tARN aa tARN. + Tng hp chui plipeptit : * M u : Tiu n v b ca ribxm gn vi mARN v tr nhn bit c hiu (gn b ba m u) v di chuyn n b ba m u (AUG), aam u - tARN tin vo b ba m u (i m ca n khp vi m m u trn mARN theo nguyn tc b sung), sau tiu phn ln gn vo to ribxm hon chnh. * Ko di chui plipeptit : aa 1 - tARN tin vo ribxm (i m ca n khp vi m th nht trn mARN theo nguyn tc b sung), mt lin kt peptit c hnh thnh gia axit amin m u vi axit amin th nht. Ribxm chuyn dch sang b ba th 2, tARN vn chuyn axit amin m u c gii phng. Tip theo, aa2 - tARN tin vo ribxm (i m ca n khp vi b ba th hai trn mARN theo nguyn tc b sung), hnh thnh lin kt peptit gia axit amin th hai v axit amin th nht. Ribxm chuyn dch n b ba th ba, tARN vn chuyn axit amin m u c gii phng. Qu trnh c tip tc nh vy n b ba tip gip vi b ba kt thc ca phn t mARN. * Kt thc : Khi ribxm chuyn dch sang b ba kt thc th qu trnh dch m ngng li, 2 tiu phn ca ribxm tch nhau ra. Mt enzim c hiu loi b axit amin m u v gii phng chui plipeptit. Bi 3 IU HO HOT NG GEN I. Khi nim: iu ho hot ng ca gen l iu ho lng sn phm ca gen c to trong t bo m bo cho hot ng sng ca t bo ph hp vi iu kin mi trng cng nh s pht trin bnh thng ca c th. iu ha hot ng gen c th mc phin m, dch m, sau phin m. - sinh vt nhn s iu ho hot ng gen ch yu mc phin m. 2. Cu trc opron Lac. a. Khi nim opron: Cc gen cu trc c lin quan v chc nng thng c phn b lin nhau thnh tng cm c chung mt c ch iu ha c gi l mt opron. b. Cu trc ca opron Lac. - Cc gen cu trc (Z, Y, A): Tng hp enzim phn gii ng lactz. - Vng vn hnh O (operator): Mang trnh t nucleotit c bit prtin c ch lin kt lm ngn cn s phin m ca cc gen cu trc. - Vng khi ng P (promoter): Ni ARN-polimeraza bm vo v kh i u phin m. - Gen iu ha (R): Khng nm trong thnh phn ca opron, c nhim v tng hp protein c ch iu ha hot ng operon. II- iu ho hot ng ca gen sinh vt nhn s : + S iu ho hot ng ca opern lactz. * Khi mi trng khng c lactz. Gen iu ho tng hp prtin c ch. Prtin ny lin kt vi vng vn hnh ngn cn qu trnh phin m lm cho cc gen cu trc khng hot ng. * Khi mi trng c lactz. Khi mi trng c lactz, mt s phn t lin kt vi prtin c ch lm bin i cu hnh khng gian ba chiu ca n lm cho prtin c ch khng th lin kt vi vng vn hnh. Do ARN polimeraza c th lin kt c vi vng khi ng tin hnh phin m. Khi ng lactz b phn gii ht, prtin c ch li lin kt vi vng vn hnh v qu trnh phin m b dng li. III.- iu ho hot ng ca gen sinh vt nhn thc. - C ch iu ho hot ng ca gen sinh vt nhn thc phc tp hn sinh vt nhn s, do cu trc phc tp ca ADN trong NST. - ADN trong t bo nhn thc c s lng cp nucltit rt ln. Ch 1 b phn m ho cc thng tin di truyn cn i b phn ng vai tr iu ho hoc khng hot ng. - ADN nm trong NST c cu trc bn xon phc tp cho nn trc khi phin m NST phi tho xon. S iu ho hot ng ca gen sinh vt nhn thc qua nhiu mc v qua nhiu giai on : NST tho xon, iu ho phin m, bin i sau phin m, iu ho dch m v bin i sau dch m.U U U U

Bi 4: T BIN GENNm hc 2010 2011 3

Ti liu n tp SINH HC 12I. Khi nim v cc dng t bin gen: 1. Khi nim: t bin gen ( t bin im) l nhng bin i trong cu trc ca gen, lin quan n mt cp nucltit xy ra ti mt im no trn phn t ADN 2. Cc dng t bin gen: t bin thay th mt cp nucltit t bin thm hoc mt mt cp nucltit. II. Nguyn nhn v c ch pht sinh t bin gen 1. Nguyn nhn Do tc ng ca c c tc nhn ho hc, vt l (tia phng x, tia t ngoi ), tc nhn sinh hc (virt) hoc nhng ri lon sinh l, ho sinh trong t bo. 2. C ch pht sinh t bin gen: C ch chung: tc nhn gy t bin gy ra nhng sai st trong qu trnh nhn i ADNU U

V dU

a) S kt cp khng ng trong nhn i AND. - Trong qu trnh nhn i do s kt cp khng hp i( khng theo nguyn tc b sung) dn n pht sinh t bin gen. b) Tc ng ca cc tc nhn gy t bin - Tia t ngoi (UV) c th lm cho 2 baz T trn cng 1 mch lin kt vi nhau t bin. - 5-brmua uraxin ( 5BU) gy ra thay th cp A-T bng G-X t bin. - Virut vim gan B, virut hecpet t bin. III. Hu qu v ngha ca t bin gen: 1. Hu qu ca t bin gen: - t bin gen c th c hi, c li hoc trung tnh i vi mt th t bin. Mc c li hay c hi ca t bin ph thuc vo t hp gen, iu kin mi trng. Khng nh phn ln t bin im thng v hi. (t bin thay th mt cp c th lm thay i trnh axit amin trn Pro lm thay i chc nng Pro. t bin thm, mt cp nu lm m di truyn b c sai t b ba t bin n cui gen lm thay i trnh t axit amin, chc nng pro. cp phn t t bin gen thng trung tnh. Nu t bin lm thay i chc nng Pro thng c hi. Tuy nhin c mt s t bin c li. Tnh c hi ca t bin ph thuc mi trng, t hp gen. ) 2. ngha ca t bin gen a) i vi tin ho - t bin gen lm xut hin cc alen mi to ra bin d di truyn phong ph l ngun nguyn liu cho tin ho. b) i vi thc tin - Cung cp ngun nguyn liu cho qu trnh to ging cng nh trong nghin cu di truyn => t bin gen l ngun nguyn liu s cp ca qu trnh chn ging v tin ho.

Bi 5 NHIM SC TH V T BIN CU TRC NHIM SC THI. Cu trc siu hin vi ca nhim sc th - sinh vt nhn s : NST l phn t ADN kp, vng khng lin kt vi prtin histn. - sinh vt nhn thc : + Cu trc hin vi : NST gm 2 crmatit dnh nhau qua tm ng (eo th nht), mt s NST cn c eo th hai (ni tng hp rARN). NST c cc dng hnh que, hnh ht, hnh ch V...ng knh 0,2 2 m, di 0,2 50 m. Mi loi c mt b NST c trng (v s lng, hnh thi, cu trc). + Cu trc siu hin vi : NST c cu to t ADN v prtin (histn v phi histn).

Nm hc 2010 2011

4

Ti liu n tp SINH HC 12(ADN + prtin) Nuclxm (8 phn t prtin histn c qun quanh bi mt on phn t ADN di khong 146 cp nucltit, qun 1

3 vng) Si c bn (khong 11 nm) Si nhim sc (2530 nm) ng siu xon 4

(300 nm) Crmatit (700 nm) NST. II. Tiu ch Khi nim t bin cu trc nhim sc th. Mt on Lp on o on L t bin lm cho mt on no ca NST t ra, o ngc 180o v ni li. - t nh hng n sc sng ca c th do vt cht di truyn khng b mt mt. - Lm thay v tr gen trn NST thay i mc hot ng ca cc gen c th gy hi cho th t bin. Chuyn on L t bin dn n mt on ca NST chuy n sang v v tr khc trn cng mt NST, hoc trao i on gia cc NST khng tng ng. Chuyn on gia 2 NST khng tng ng lm thayi nhm gen lin k t. Chuyn on ln thng gy cht hoc gim kh nng sinh sn ca c th . Chuyn on nh thng t nh hng ti sc sng, c th cn c li cho sinh vt. - C vai tr quan trng trong qu trnh

L t bin mt mt L t bin lm cho on no ca NST. on no ca NST p li mt l hay nhi u ln. Hu - Lm gim s lng - Lm tng s qu gen trn NST, lm m t lng gen trn v cn bng gen trong h NST tng c ng ngha gen lm gim sc hoc gim bt s sng hoc gy cht i biu hin ca tnh vi th t bin. trng. - Lm m cn t bng gen trong h gen c th gy nn hu qu c hi cho c - To nguyn liu cho th. qu trnh chn lc v - Lp on dn n tin ho. lp gen to iu kin cho t bin gen to ra cc alen mi trong qu trnh tin ho. - To nguyn liu cho qu trnh chn lc v tin ho.

- Th d hp o on, khi gim phn nu xy ra trao i cho trong vng o hnhthnh loi m i. on s to cc giao t - To nguyn liu cho qu trnh khng bnh th ng hp chn lc v tin ho. t khng c kh nng sng. - To nguyn liu cho qu trnh ch n lc v tin ho.

=> Hu qu : t bin cu trc NST thng thay i s lng, v tr cc gen trn NST, c th gy mt cn bng gen thng gy hi cho c th mang t bin. => Vai tr t bin cu trc : Cung cp ngun nguyn liu cho qu trnh chn lc v tin ho. ng dng : loi b gen xu, chuyn gen, lp bn di truyn.... Lu : * t bin cu trc NST thc cht l s sp xp li c nhm gen (o on) hoc lm gim (mt on) hay tng s lng gen (lp on) trn NST. Loi t bin ny c th quan st trc tip trn NST ca tiu bn nhum mu. * Ngi ta cng dng chuyn on xut phng php di truyn u tranh vi cc cn trng gy hi : to cc con c c 1 hay nhiu chuyn on NST do tc ng ca phng x lm chng v sinh (khng c kh nng sinh sn) ri th vo t nhin chng cnh tranh vi nhng con c bnh thng s lng c th ca qun th gim hay lm bin mt c qun th.U U

c ch chung ca t bin cu trc NST : Cc tc nhn gy t bin nh hng n qu trnh tip hp, trao i cho...hoc trc tip gy t gy NST lm ph v cu trc NST. Cc t bin cu trc NST dn n s sp xp li cc gen v lm thay i hnh dng NST.

Nm hc 2010 2011

5


Bi 6: T BIN S LNG NHIM SC THI. t bin lch bi 1. Khi nim v phn loi: a)Khi nim: Lm thay i s lng NST trong 1 hay 1 s cp tng ng. b)Phn loi: -Th mt: 1 cp NST mt 1 NST v b NST c dng 2n - 1. -Th khng: 1 cp NST mt 2 NST v b NST c dng 2n - 2. -Th ba: 1 cp NST thm 1 NST v b NST c dng 2n + 1. -Th bn: 1 cp NST thm 2 NST v b NST c dng 2n + 2. 2. C ch pht sinh a) Trong gim phn - Do s phn ly NST khng bnh thng 1 hay 1 s cp kt qu to ra cc giao t thiu, tha NST (n -1; n + 1 giao t lch nhim). - Cc giao t ny kt hp vi giao t bnh thng th lch bi. b) Trong nguyn phn - Trong nguyn phn mt s cp NST phn ly khng bnh thng hnh thnh t bo lch bi. -T bo lch bi tip tc nguyn phn 1 phn c th c cc t bo b lch bi th khm. => C ch chung t bin lch bi: Cc tc nhn gy bin gy ra s khng phn li ca mt hay mt s cp NST to ra cc giao t khng t bnh thng (cha c 2 NST mi cp). S kt hp ca giao t khng bnh thng vi giao t bnh thng hoc gia cc giao t khng bnh thng vi nhau s to ra cc t bin lch bi. 3. Hu qu: t bin lch bi lm tng hoc gim mt hoc mt s NST lm mt cn bng ton b h gen nn cc th lch bi thng khng sng c hay c th gim sc sng hay lm gim kh nng sinh sn tu loi. 4. ngha Cung cp ngun nguyn liu cho qu trnh chn lc v tin ho. Trong chn ging, c th s dng t bin lch bi xc nh v tr gen trn NST. II. t bin a bi 1. Khi nim v c ch pht sinh th t a bi a) Khi nim: L dng t bin lm tng 1 s nguyn ln b NST n bi ca loi v ln hn 2n ( 3n, 4n, 5n, 6n. . . ). b) C ch pht sinh - Dng 3n l do s kt hp gia giao t n vi giao t 2n (giao t lng bi). - Dng 4n l do s kt hp gia 2 giao t 2n hoc trong ln nguyn phn u tin ca hp t tt c cc cp NST khng phn ly. 2. Khi nim v c ch pht sinh th d a bi. a) Khi nim: S tng s b NST n bi ca 2 loi khc nhau trong 1 t bo. b) C ch hnh thnh: - Do hin tng lai xa v a bi ho. => C ch pht sinh th a bi: Cc tc nhn gy t bin gy ra s khng phn li ca ton b cc cp NST to ra cc giao t khng bnh thng (cha c 2n NST).

Nm hc 2010 2011

6

Ti liu n tp SINH HC 12S kt hp ca giao t khng bnh thng vi giao t bnh thng hoc gia cc giao t khng bnh thng vi nhau s to ra cc t bin a bi. 3. Hu qu v vai tr ca t bin a bi a. hu qu: * Do s lng NST trong t bo tng ln lng ADN tng gp bi nn qu trnh tng hp cc cht hu c xy ra mnh m... * C th t a bi l thng khng c kh nng sinh giao t bnh thng ( T bo a bi thng c s lng ADN tng gp bi t bo to, c quan sinh dng ln, sinh trng pht trin mnh kh nng chng chu tt. . . t bin a bi ng vai tr quan trng trong tin ho (hnh thnh loi mi) v trong trng trt ( to cy trng nng sut cao. . . ) b. vai tr: Cung cp ngun nguyn liu cho qu trnh tin ho. ng vai tr quan trng trong tin ho v gp phn hnh thnh nn loi mi. * Kin thc b sung:U

- Cc th lch bi cng tng t nh cc th a bi l thng mt kh nng sinh sn hu tnh do kh khn trong qu trnh gim phn to giao t v nu gim phn c sinh ra c cc giao t khng bnh thng. - Nu xt 1 lcut gen trn cp NST no th t bin lch bi dng ba v t bin a bi dng 3n u c kiu gen tng t nh nhau v d Aaa khi gim phn s sinh ra cc loi giao t nh sau: - Giao t bnh thng A, a. - Giao t khng bnh thng Aa, aa. - Cc th a bi thng gp thc vt cn ng vt c bit l ng vt bc cao th him gp l do khi cc c th ng vt b a thng dn n lm gim sc sng, gy ri lon gii tnh, mt kh nng sinh sn hu tnh v thng t vong. Mt s c im phn bit gia th lch bi v th a biU

Th lch bi - S bin ng s lng NST xy ra 1 vi cp. - S lng NST trong mi cp c th tng hoc gim. - Thng c nh hng bt li n th t bin v thng c kiu hnh khng bnh thng. - Th lch bi thng mt kh nng sinh sn hu tnh do kh khn trong gim phn to giao t. - Th lch bi c th gp c ng vt v thc vt.

Th a bi - S bin ng s lng NST xy ra tt c cc cp NST. - S lng NST trong mi cp ch c tng 1 s nguyn ln b n bi. - Thng c li cho th t bin v th a bi thng sinh trng , pht trin mnh, chng chu tt. - Th a bi chn sinh sn hu tnh bnh thng cn th a bi l mi kh khn trong sinh sn hu tnh. - Th a bi thng gp thc vt t gp ng vt.

Chng II. Tnh quy lut ca hin tng di truyn Bi 8: Quy lut Menen: quy lut phn lyI. Phng php nghin cu di truyn hc ca Menen: 1. Phng php lai: - Bc 1: To cc dng thun chng v tng tnh trng.

Nm hc 2010 2011

7

Ti liu n tp SINH HC 12- Bc 2: Lai cc dng thun chng khc bit nhau bi 1 hoc nhiu tnh trng ri phn tch kt qu lai i F1, F2, F3. - Bc 3: S dng ton xc sut phn tch kt qu lai, sau a ra gi thuyt gii thch kt qu. - Bc 4: Tin hnh chng minh cho gi thuyt ca mnh. 2. Phng php phn tch con lai ca Menen: - T l phn ly F2 xp x 3:1. - Cho cc cy F2 t th phn ri phn tch t l phn ly F3 Menen thy t l 3: 1 F2 thc cht l t l 1:2:1 II. Hnh thnh hc thuyt khoa hc: 1. Gi thuyt ca Menen: - Mi tnh trng u do 1 cp nhn t di truyn quy nh v trong t bo cc nhn t di truyn khng ho trn vo nhau. - Giao t ch cha 1 trong 2 thnh vin ca cp nhn t di truyn. - Khi th tinh cc giao t kt hp vi nhau 1 cch ngu nhin 2. Chng minh gi thuyt: - Mi giao t ch cha 1 trong 2 thnh vin ca cp nhn t di truyn do s hnh thnh 2 loi giao t v mi loi chim 50%( 0,5). - Xc sut ng tri l 0,5X 0,5=0,25 (1/4) - Xc sut d hp t l 0,25+ 0,25=0,5 (2/4) - Xc sut ng ln l 0,5X 0,5=0,25 (1/4) 3. - Ni dung quy lut phn li : Mi tnh trng do mt cp alen quy nh, mt c ngun gc t b, mt c ngun gc t m. Cc alen tn ti trong t bo mt cch ring r, khng ho trn vo nhau. Khi hnh thnh giao t, cc thnh vin ca mt cp alen phn li ng u v cc giao t, nn 50% s giao t cha alen ny cn 50% giao t cha alen kia . III. C s t bo hc ca quy lut phn ly: 1. Quan nim sau Menen: -Trong t bo sinh dng cc gen v NST lun tn ti thnh tng cp. -Khi gim phn to giao t mi alen, NST cng phn ly ng u v cc giao t. 2. Quan nim hin i: - Mi gen chim 1 v tr xc nh trn NST c gi l locut. - Mt gen c th tn ti cc trng thi khc nhau v mi trng thi gi l alen. => C s t bo hc ca quy lut phn li : + Trong t bo sinh dng, cc NST lun tn ti thnh tng cp tng ng v cha cc cp alen tng ng. + Khi gim phn to giao t, mi NST trong tng cp tng ng phn li ng u v cc giao t dn n s phn li ca cc alen tng ng v s t hp ca chng qua th tinh dn n s phn li v t hp ca cp alen tng ng.U U

- ngha quy lut phn li : Gii thch ti sao tng quan tri ln l ph bin trong t nhin, hin tng tri cho thy mc tiu ca chn ging l tp trung nhiu tnh tri c gi tr cao.U U

Khng dng con lai F1 lm ging v th h sau s phn li do F1 c kiu gen d hp

Bi 9 Quy lut Menen: quy lut phn ly c lpI. Th nghim lai hai tnh trng: 1. Th nghim:

Nm hc 2010 2011

8

Ti liu n tp SINH HC 12Ptc Ht vng, trn X Ht xanh, nhn F1 100% cy cho ht vng trn 101 ht xanh, trn: 32 ht xanh nhn 2. Gii thch: A quy nh ht vng; a quy nh ht xanh B quy nh ht trn B; b quy nh ht nhn Ptc ht vng, trn c kiu gen AABB Ptc ht xanh nhn c kiu gen aabb Vit s lai n F2 ta thu c t l phn ly kiu hnh l: 9/16 vng, trn ( AB ); 3/16 vng, nhn (Abb); 3/16 xanh, trn (aaB); 1/16 xanh, nhn ( aabb) => Ni dung quy lut phn li c lp : Cc cp alen quy nh cc tnh trng khc nhau nm trn cc cp NST tng ng khc nhau th phn li c lp v t hp t do (ngu nhin) trong qu trnh hnh thnh giao t . II. C s t bo hc: 1. Trng hp 1: (Cc gen A - ht vng v B - ht trn; a - xanh v b - ht nhn phn ly cng nhau) => Kt qu cho ra 2 loi giao t AB v ab vi t l ngang nhau. 2. Trng hp 2: (Cc gen A - ht vng v b - ht nhn ; a - xanh v B - ht trn phn ly cng nhau) => Kt qu cho ra 2 loi giao t Ab v aB vi t l ngang nhau. Kt qu chung: S phn ly ca cc cp NST theo 2 trng hp trn vi xc sut nh nhau nn kiu gen AaBb cho ra 4 loi giao t : AB, Ab, aB, ab vi t l ngang nhau. => C s t bo hc quy lut phn li c lp : + Cc cp alen nm trn cc cp NST tng ng khc nhau. + S phn li c lp v t hp ngu nhin ca cc cp NST tng ng trong gim phn hnh thnh giao t dn n s phn li c lp v s t hp ngu nhin ca cc cp alen tng ng. - ngha quy lut phn li c lp : Quy lut phn li c lp l c s gp phn gii thch tnh a dng phong ph ca sinh vt trong t nhin, lm cho sinh vt ngy cng thch nghi vi mi trng sng. Quy lut phn li c lp cn l c s khoa hc ca phng php lai to hnh thnh nhiu bin d, to iu kin hnh thnh nhiu ging mi c nng sut v phm cht cao, chng chu tt vi iu kin bt li ca mi trng. Nu bit c cc gen no l phn li c lp c th d on c kt qu phn li kiu hnh i sau. III. ngha ca cc quy lut Menen - D on trc c kt qu lai. - L c s khoa hc gi thch s a dng phong ph ca sinh vt trong t nhin. - Bng phng php lai c th to ra cc bin d t hp mong mun trong chn nui trng trt. * Ch : Khi lai 2 c th c kiu gen ging nhau, vi n cp alen phn li c lp vi nhau (mi cp alen q uy nh mt tnh trng) th th h lai thu c : - S lng cc loi giao t : 2n - S t hp giao t : 4n - S lng cc loi kiu gen : 3n - T l phn li kiu gen : (1 : 2 : 1)n - S lng cc loi kiu hnh : 2n - T l phn li kiu hnh : (3 : 1)n F2 315 ht vng, trn: 108 ht vng nhn:

Nm hc 2010 2011

9


Bi 10 Tng tc gen v tc ng a hiu ca genI. Tng tc gen - Khi nim l s tc tc ng qua li gia cc gen trong qu trnh hnh thnh kiu hnh. Bn cht l s tng tc gia cc sn phm ca chng trong qu trnh hnh thnh kiu hnh. 1. Tng tc b sung Khi nim : Tng tc b sung kiu tng tc trong cc gen cng tc ng s hnh thnh mt kiu hnh mi. V d : Khi lai 2 th u thm thun chng hoa thm v hoa trng vi nhau thu c F2 c t l : 9/16 hoa thm : 7/16 hoa trng. 2. Tng tc cng gp: Khi nim: L kiu tng tc trong cc gen tri cng chi phi mc biu hin ca kiu hnh. V d : Khi em lai 2 th la m thun chng ht m v ht trng th F2 thu c 15 ht : 1 ht trng. V d: Mu da ngi t nht do 3 gen (A,B,C) nm trn 3 cp NST tng ng khc nhau chi phi. - Phn ln cc tnh trng s lng (nng xut) l do nhiu gen quy nh tng tc theo kiu cng gp quy nh. II. Tc ng a hiu ca gen: 1. Khi nim: - Mt gen c th tc ng n s biu hin ca nhiu tnh trng khc nhau. V d : Gen HbA ngi quy nh s tng hp chui -hemglbin bnh thng gm 146 axit amin.Gen t bin HbS cng quy nh s tng hp chui -hemglbin bnh thng gm 146 axit amin, nhng ch khc mt axit amin v tr s 6 (axit amin glutamic thay bng valin). Gy hu qu lm bin i hng cu hnh a lm thnh hnh li lim Xut hin hng lot ri lon bnh l trong c th. - ngha ca tng tc gen : Lm tng xut hin bin d t hp, xut hin tnh trng mi cha c b m. M ra kh nng tm kim nhng tnh trng mi trong cng tc lai to ging.

Bi 11 : Lin Kt gen v hon v genU U

I. Lin kt gen 1. Th nghim: - Ptc Thn xm, cnh di X en, ct 100% thn xm, cnh di. - F1 thn xm, cnh di X en, ct Fa 1 thn xm, cnh di: 1 thn en, ct 2. Gii thch: - Mi NST gm 1 p. t ADN. Trn 1 p. t cha nhiu gen, mi gen chim 1 v tr xc nh trn ADN (lcut) cc gen trn 1 NST di truyn cng nhau gen lin kt. - S nhm gen lin kt = s lng NST trong b n bi (n). - c im ca lin kt hon ton : Cc gen trn cng 1 NST phn li cng nhau v lm thnh nhm gen lin kt. S nhm lin kt mi loi tng ng vi s NST trong b n bi(n) ca loi . S nhm tnh trng lin kt tng ng vi s nhm gen lin kt => Lk gen l hin tng cc gen trn cng 1 NST di truyn cng nhauU

II. Hon v gen: 1. Th nghim ca Moocgan v hin tng hon v gen: - F1 thn xm, cnh di X en, ct

Nm hc 2010 2011

10

Ti liu n tp SINH HC 12Fa :965 thn xm, cnh di ; 944 en, ct 206 thn xm, cnh ct; 185 en, di 2. C s t bo hc ca hin tng hon v gen: - Gen quy nh mu thn v kch thc cnh nm trn cng 1 NST. - Trong gim phn to giao t xy ra tip hp dn n trao i on NST gia 2 NST trong cp tng ng (on trao i cha 1 trong 2 gen trn) hon v gen. - Tn s hon v gen (f%)=tng t l % giao t sinh ra do hon v. - Tn s hon v gen (f%) 0% 50% (f%50%) - Cc gen cng gn nhau trn NST th f % cng nh v ngc li f % cng ln. => C s t bo hc : S trao i cho gia cc crmatit khc ngun gc ca cp NST tng ng dn n s trao i (hon v) gia cc gen trn cng mt cp NST tng ng. Cc gen nm cng xa nhau th lc lin kt cng yu, cng d xy ra hon v gen. => Hon v gen : cc gen trn cng cp NST c th i ch cho nhau do s trao i cho gia cc cromatic gy nn hin tng hon v gen (Trong qu trnh gim phn, cc NST tng ng c th trao i cc on tng ng cho nhau dn n hon v gen, lm xut hin t hp gen mi) III. ngha ca hin tng lin kt gen v hon v gen: 1. ngha ca hin tng lin kt gen: - ngha lin kt gen : Lin kt gen lm hn ch xut hin bin d t hp, m bo s duy tr bn vng tng nhmU U

tnh trng quy nh bi cc gen trn cng mt NST. Trong chn ging nh lin kt gen m cc nh chn ging c kh nng chn c nhng nhm tnh trng tt lun lun i km vi nhau.

2. ngha ca hin tng hon v gen:- ngha ca hon v gen : Hon v gen lm tng tn s bin d ti t hp, to iu kin cho cc gen qu c dp t hp li vi nhau cung cp nguyn liu cho chn lc nhn to v chn lc t nhin, c ngha trong chn ging v tin ho. Da vo kt qu php lai phn tch c th tnh c tn s hon v gen, tnh c khong cch tng i gia cc gen ri da vo quy lut phn b gen theo ng thng m thit lp bn di truyn. - Tn s hon v gen = T l % cc loi giao t mang gen hon v. - Trong php lai phn tch tn s hon v gen c tnh theo cng thc : S c th c hon v gen 100 f(%) = Tng s c th trong i lai phn tch - Quy c 1% hon v gen =1 cM(centimoocgan)

Bi 12 Di truyn lin kt vi gii tnh v di truyn ngoi nhnI. Di truyn lin kt vi gii tnh: 1. NST gii tnh v c ch t bo hc xc nh gii tnh bng NST: a) NST gii tnh: - L NST cha cc gen quy nh gii tnh. - Cp NST gii tnh c th tng ng( v d XX) hoc khng tng ng ( v d XY).

Nm hc 2010 2011

11

Ti liu n tp SINH HC 12- Trn cp NST gii tnh khng tng ng c nhng on tng ng ( ging nhau gia 2 NST ) v nhng on khng tng ng (cha cc gen khc nhau c trng cho NST ) b) Mt s s kiu NST gii tnh: + Dng XX v XY - XX, XY: Ngi, lp th, rui gim... - XX, XY: Chim, bm... + Dng XX v XO: Chu chu XX, XO 2. S di truyn lin kt vi gii tnh: a) Gen trn NST X: - Th nghim: SGK - Gii thch: gen quy nh mu mt nm trn NST X khng c alen tng ng trn Y nn con c (XY) ch c 1 gen ln l c biu hin ra kiu hnh. b) Gen trn NST Y: - Gen nm trn NST Y khng c alen trn X lun c biu hin ra kiu hnh 1 gii cha NST Y. => C s t bo hc : Do s phn li v t hp ca cp NST gii tnh dn n s phn li v t hp ca cc gen nm trn NST gii tnh.U U

c) ngha ca s di truyn lin kt vi gii tnh: Da vo tnh trng lin kt vi gii tnh sm phn bit c, ci v iu chnh t l c, ci tu thuc vo mc tiu sn xut. II. Di truyn ngoi nhn: 1.V d: ( cy hoa phn Mirabilis jalapa) - Lai thun: l m X l xanh thu c F1 100% l m. - Lai nghch: l xanh X l m thu c F1 100% l xanh. 2. Gii thch: - Khi th tinh giao t c ch truyn nhn m hu nh khng truyn t bo cht cho trng. - Cc gen nm trong t bo cht ( trong ty th hoc lc lp) ch c m truyn cho con qua t bo cht ca trng. - S phn ly kiu hnh ca i con i vi cc tnh trng do gen nm trong t bo cht quy nh rt phc tp. - c im ca di truyn ngoi NST (di truyn ti th v lc lp) : + Lai thun lai nghch kt qu khc nhau biu hin kiu hnh i con theo dng m. + Trong di truyn qua t bo cht vai tr ch yu thuc v t bo cht ca t bo sinh dc ci.U U

* Kt lun: c 2 h thng di truyn l di truyn trong nhn v di truyn ngoi nhn ( di truyn theo dng m)

Bi 13 nh hng ca mi trng ln s biu hin ca genI. Mi quan h gia gen v tnh trng: 1. Mi quan h: - Gen(ADN )mARN Plipeptit Prtin tnh trng. 2. c im: - S biu hin ca gen qua nhiu bc nh vy nn c th b nhiu yu t mi trng bn trong cng nh bn ngoi chi phi. II. S tng tc gia kiu gen v mi trng: 1. V d 1:

Nm hc 2010 2011

12

Ti liu n tp SINH HC 12- Th Himalaya c b lng trng mut ton thn, ngoi tr cc u mt ca c th nh tai, bn chn, ui v mm c lng mu en. - Gii thch: Nhng t bo u mt c th c nhit thp hn nn chng c kh nng tng hp c sc t melanin lm cho lng en. 2. V d 2: - Cc cy hoa Cm t trng trong mi trng t c pH khc nhau cho mu hoa c m nht khc nhau gia tm v . 3. V d 3: - tr em bnh phninkt niu lm thiu nng tr tu v hng lot nhng ri lon khc - Nguyn nhn do 1 gen ln trn NST thng quy nh gy ri lon chuyn ho axit amin phninnalanin. => nh hng ca nhng iu kin mi trng bn trong v ngoi n s biu hin ca gen v mi quan h gia kiu gen, mi trng v kiu hnh :Kiu gen Mi trng Kiu hnh

III.Mc phn ng ca kiu gen: 1. Khi nim: Tp hp cc kiu hnh ca cng mt kiu gen tng ng vi cc mi trng khc nhau l mc phn ng ca kiu gen 2. c im: - Mi kiu gen c mc phn ng khc nhau trong cc mi trng sng khc nhau.. - Tnh trng c h s di truyn thp l tnh trng c mc phn ng rng; thng l cc tnh trng s lng( nng sut, sn lng trng...) - Tnh trng c h s di truyn cao tnh trng c mc phn ng hp thng l cc tnh trng cht lng(T l P trong sa hay trong go...) * Thng bin ( s mm do kiu hnh) : l hin tng mt kiu gen c th thay i kiu hnh trc cc iu kin mi trng khc nhau

Bi 16 + 17 : Cu trc di truyn ca qun th.- Khi nim qun th : Qun th l mt tp hp cc c th cng loi, cng sng trong mt khong khng gian xc nh, vo mt thi im xc nh v c kh nng sinh ra con ci duy tr ni ging. I. Cc c trng di truyn ca qun th. - Mi qun th c mt vn gen c trng(Vn gen l tp hp tt c cc alen c trong qun th mt thi im xc nh.), th hin tn s cc alen v tn s cc kiu gen ca qun th. - Tn s mi alen = s lng alen / ng s alen ca gen trong qun th ti mt thi im xc nh. t - Tn s mt loi kiu gen = s c th c kiu gen / tng s c th trong qun th. II. Cu trc di truyn ca qun th t th phn v giao phi gn. 1. Qun th t th phn.

Th h PNm hc 2010 2011

Kiu gen AA

Kiu gen Aa 100%13

Kiu gen aa


F1

1 1 2 25% = 2

1

1 50% = 22

1

1 1 2 25% = 2

1

F2

1 1 2 37,5% = 2

25% = 23

1

2

1 1 2 37,5% = 23

2

F3

1 1 2 43,75% = 2

1 12,5% = 2

1 1 2 43,75% = 2

3

... n

1 1 2 2n

1 2n

1 1 2 2n

- thc vt. - nu th h xut pht xt 1 c th c kiu gen d hp Aa sau n th h t th phn th t l kiu gen nh sau :

1 ng hp tri AA=( 1 )/2, d hp Aa = 2

n

1 1 , ng hp ln aa = ( 1 )/2 2 2

n

n

- Cu trc di truyn ca qun th t phi bin i qua cc th h theo hng gim dn t l th d hp, tng dn t l th ng hp. 2. Qun th giao phi gn (giao phi cn huyt). i vi cc loi ng vt, hin tng cc c th c cng quan h huyt thng giao phi vi nhau th gi l giao phi gn (giao phi cn huyt). Giao phi giao phi cn huyt dn n lm bin i cu trc di truyn ca qun th thay i theo chiu hng t l th d hp gim dn t l th ng hp tng ln. Tng t qun th t th phn III. Cu trc di truyn ca qun th ngu phi 1. Qun th ngu phi - Qun th c gi l ngu phi khi cc c th trong qun th la chn bn tnh giao phi mt cch hon ton ngu nhin - c im di truyn ca qun th ngu phi : * Cc c th giao phi t do vi nhau. * Qun th giao phi a dng v kiu gen v kiu hnh. * Qun th ngu phi c th duy tr tn s cc kiu gen khc nhau trong qun th khng i qua cc th h trong nhng iu kin nht nh. 2. Trng thi cn bng di truyn ca qun th * Mt qun th c gi l ang trng thi cn bng di truyn khi t l cc kiu gen ( thnh phn kiu gen ) ca qun th tun theo cng thc sau: P2 + 2pq + q2 = 1 - Ni dung nh lut Haci - Vanbec : Trong nh ng iu kin nht nh, tn s tng i ca cc alen v thnh phn kiu gen ca qun th ngu phi c duy tr n nh qua cc th h. Khi xy ra ngu phi, qun th t trng thi cn bng theo nh lut Haci Van bec. Khi tho mn ng thc : p2AA + 2 pqAa + q2aa = 1 Trong : p l tn s alen A, q l tn s alen a, p + q = 1. - iu kin nghim ng ca nh lut : + Qun th phi c kch thc ln. + Cc c th trong qun th phi giao phi vi nhau mt cch ngu nhin.

Nm hc 2010 2011

14

Ti liu n tp SINH HC 12+ Khng c tc ng ca chn lc t nhin (cc c th c kiu gen khc nhau c sc sng v kh nng sinh sn nh nhau). + Khng c t bin (t bin khng xy ra hoc xy ra th tn s t bin thun phi bng tn s t bin nghch). + Qun th phi c cch li vi qun th khc (khng c s di nhp gen gia cc qun th). Cch xc nh tn s alen trong qun th Qun th ngu phi th h xut pht c cc kiu gen l AA, Aa, aa gi x l t l kiu gen AA, y l t l kiu gen Aa, z l t l kiu gen aa. Gi PA l tn s alen A, qa l tn s alen a th :

p A= x +

y 2

qa= z +

y 2

PA + qa = 1.

Bi 18 CHN GING VT NUI CY TRNG DA TRN NGUN BIN D T HP- Ngun vt liu chn ging : + Bin d t hp. + t bin. + ADN ti t hp. - Phng php gy t bin nhn to gm cc bc : + X l mu vt bng cc tc nhn t bin thch hp. + Chn lc cc th t bin c kiu hnh mong mun. + To dng thun chng. I.To ging thun da trn ngun bin d t hp - Chn ging t ngun bin d t hp : + To dng thun chng c kiu gen khc nhau. + Lai ging to ra cc t hp gen khc nhau. + Chn lc ra nhng t hp gen mong mun. + Nhng t hp gen mong mun s cho t th phn hoc giao phi gn to ra cc dng thun. II.To ging lai c u th lai cao 1. Khi nim + u th lai : L hin tng con lai c nng sut, sc chng chu, kh nng sinh trng v pht trin cao vt tri so vi cc dng b m. 2. C s di truyn ca hin tng u th lai + C s di truyn ca u th lai : C nhiu gi thuyt gii thch c s di truyn ca u th lai, trong gi thuyt siu tri c nhiu ngi tha nhn. Gi thuyt ny cho rng trng thi d hp v nhiu cp gen khc nhau, con lai c c kiu hnh vt tri nhiu mt so vi dng b m c nhiu gen trng thi ng hp t. Kiu gen AaBbCc c kiu hnh vt tri so vi AABBCC, aabbcc ,AAbbCC, AABBcc 3.Phng php to u th lai P AABBCCDDEE (Lanrat 100kg) aabbccddEE ( - 60 kg) G ABCDE abcdE F1 AaBbCcDdEE (120 kg) 1 cp gen tri c gi tr 20 kg 1 cp gen ng hp ln c gi tr 10 kg 1 cp gen d hp c gi tr 22,5 kg + Quy trnh o ging c u th lai cao : t To dng thun lai cc dng thun khc nhau (lai khc dng n, lai khc dng kp) chn lc cc t hp c u th lai cao.

Nm hc 2010 2011

15

Ti liu n tp SINH HC 12- To dng thun : cho t th phn qua 5-7 th h - Lai khc dng: lai cc dng thun chng tm t hp lai c u th lai cao nht u im: con lai c u th lai cao s dng vo mc ch kinh t Nhc im: tn nhiu thi gian

- u th lai biu hin cao nht F1 sau gim dn qua cc th h v vy khng dng lm ging m ch dng lm thng phm. 4. Mt vi thnh tu - Vin la quc t IRRI ngi ta lai khc dng to ra nhiu ging la tt c ging la trng vit nam nh : IR5. IR8

Bi 19 TO GING MI BNG PHNG PHP GY T BIN V CNG NGH T BOI. To ging mi bng phng php gy t bin 1. Quy trnh: gm 3 bc + X l mu vt bng tc nhn t bin + Chn lc cc c th t bin c kiu hnh mong mun + To dng thun chng - Lu : phng php ny c bit c hiu qu vi vi sinh vt 2. Mt s thnh tu to ging vit nam - X l cc tc nhn l ho thu c nhiu chng vsv , la, u tng .c nhiu c tnh qu - S dng cnxisin to c cy du tm t bi - To gia lc x l NMU to m hng cho nng sut cao II. To ging bng cng ngh t bo - Cng ngh t bo thc vt : + Lai t bo sinh dng : Gm cc bc : * Loi b thnh t bo trc khi em lai. * Cho cc t bo mt thnh ca 2 loi vo mi trng c bit dung hp vi nhau t bo lai. * a t bo lai vo nui cy trong mi trng c bit cho chng phn chia v ti sinh thnh cy lai khc loi. + Nui cy ht phn hoc non : * Nui cy ht phn hoc non cha th tinh trong ng nghim ri cho pht trin thnh cy n bi (n). * T bo n bi c nui trong ng nghim vi cc ho cht c bit pht trin thnh m n bi x l ho cht gy lng bi ho thnh cy lng bi hon chnh. - Cng ngh t bo ng vt : + Nhn bn v tnh : * Tch t bo tuyn v ca c th cho nhn v nui trong phng th nghim ; tch t bo trng ca c th khc v loi b nhn ca t bo ny. * Chuyn nhn ca t bo tuyn v vo t bo trng loi nhn. * Nui cy t bo chuyn nhn trn mi trng nhn to cho trng pht trin thnh phi. * Chuyn phi vo t cung ca c th m mang thai v sinh con.U U U U U U U U

* ngha: - Nhn nhanh ging vt nui qu him - To ra cc gii V mang gen ngi nhm cung cp c quan ni tng cho ngi bnh + Cy truyn phi : Ly phi t ng vt cho tch phi thnh hai hay nhi phn u phi ring bi Cy cc phi vo t ng vt nhn (con ci) v sinh con.U U

Nm hc 2010 2011

16

Ti liu n tp SINH HC 12= > ngha ca cng ngh t bo ng vt : l cng ngh m ra trin vng nhn bn c nhng c th ng vt qu him dng vo nhiu mc ch khc nhau.U U

Bi 20 TO GING MI NH CNG NGH GEN.I. Cng ngh gen 1. Khi nim cng ngh gen - Cng ngh gen l mt quy trnh cng ngh dng to ra nhng t bo v sinh v c gen b bin i hoc c t thm gen mi, t to ra c th vi nhng c im mi. 2. Cc bc cn tin hnh trong k thut chuyn gen - Quy trnh : To ADN ti t hp a ADN ti t hp vo trong t bo nhn Phn lp dng t bo cha ADN ti t hp a. To ADN ti t hp * Nguyn liu: + Gen cn chuyn + Th truyn : Phn t ADN nh dng vng c kh nng t nhn i c lp + Enzim gii hn (restrictaza) v E ni ( ligaza) * Cch tin hnh: - Tch chit th truyn v gen cn chuyn ra khi t bo -X l bng mt loi enzin gii hn to ra cng 1 loi u dnh - Dng enzim ni gn chng to ADN ti t hp b. a ADN ti t hp vo trong t bo nhn - Dng mui canxi clorua hoc xung in cao p lm gin mng sinh cht ca t bo ADN ti t hp d dng i qua c. Phn lp dng t bo cha ADN ti t hp - Chn th truyn c gen nh du - Bng cc k thut nht nh nhn bit c sn phm nh du II. ng dng cng ngh gen trong to ging bin i gen 1.Khi nim sinh vt bin i gen - Khi nim : l sinh vt m h gen ca n lm bin i ph hp vi li ch ca con ngi. - Cch lm bin i h gen ca sinh vt: + a thm mt gen l vo h gen ca sinh vt + Loi b hoc lm bt hot mt gen no trong h gen 2.Mt s thnh tu to ging bin i gen - ng dng cng ngh gen : Nu c mt s thnh tu trong to ging ng vt (cu sn sinh prtin ngi, chut nht cha gen hoocmn sinh trng ca chut cng...), to ging thc vt (bng khng su hi, la c kh nng tng hp - carten...), to dng vi sinh vt bin i gen (vi khun c kh nng sn sut insulin ca ngi, sn sut HGH...).

Bi 21 DI TRUYN Y HCI.Khi nim di truyn y hc Di truyn y hc l ngnh khoa hc vn dng nhng hiu bit v di truyn hc ngi vo y hc, gip cho vic gii thch, chn on, phng nga, hn ch cc bnh, tt di truyn v iu tr trong mt s trng hp bnh l. II. Bnh di truyn phn t + Bnh di truyn phn t : L nhng bnh di truyn c nghin cu c ch gy bnh mc phn t.

Nm hc 2010 2011

17

Ti liu n tp SINH HC 12V d : Bnh hng cu hnh lim, cc bnh v cc yu t ng mu (bnh mu kh ng), phninkto niu... => c ch gy bnh di truyn phn t : phn ln cc bnh do cc t bin gen gy nn, lm nh hng ti prtin m chng m ho nh khn g tng hp prtin, mt chc nng prtin hay lm cho prtin c chc nng khc thng v dn n bnh. VD: c ch gy bnh thiu mu t bo hnh lim : Do t bin gen m ho chui Hb gy nn. y l t bin thay th A-T bng T - A dn n codon m ho axit glutanic (XTX) codon m ho valin (XAX) trong gen Hb lm bin i HbA HbS. Axit amin mi (valin) c tnh cht khc nn HbS trng thi kh oxi km ho tan kt ta to nn hng cu c dng hnh li lim, thi gian tn ti ngn thiu mu. - C ch gy bnh Phenin Kt niu : y l bnh do t bin trong gen m ho enzim chuyn ho pheninalanin Tirozin. Pheninalanin khng c chuyn ho nn ng trong mu, chuyn ln no, gy u c t bo thn kinh bnh nhn in di, mt tr. Cha bnh Phenin Keto ni u bng cch cho n king nhng cht giu pheninalanin hn ch c cc ri lon ca bnh. III. Hi chng bnh lin quan t bin NST + Hi chng c lin quan n t bin NST : - Cc t bin cu trc hay s lng NST thng lin quan n nhiu gen v gy ra hng lot tn thng cc c quan ca ngi bnh. - Cc B NST ngi phn ln gy cht, to nn cc ca sy thai ngu nhin. Cc bnh nhn cn sng ch l cc lch bi, vic tha hay thiu ch 1 NST c th nh hng n sc sng v sc sinh sn c th. Cc bnh him ngho thng do ri lon cn bng c h gen (a bi).U U

V d : Bnh ao, bnh Claiphent, tcn... Hi chng ao (ba NST s 21), 1 bnh NST lin quan n chm pht trin tr tu l ph bin nht ngi do lng gen trn NST 21 tng t liu gen tha ra ca 1 i NST 21 t nghim trng hn bnh nhn cn sng c. - C ch : NST 21 gim phn khng bnh thng ( ngi m ) cho giao t mang 2 NST 21, khi th tinh kt hp vi giao t bnh thng c 1 NST 21 to thnh c th mang 3NST 21 gy nn hi chng ao - Cch phng bnh : Khng nn sinh con khi tui cao => Hi chng ao ni ring v bnh NST ni chung thng c hiu qu tui m, tc l nhng ngi m tui cao mang thai d sinh ra nhng tr mc bnh. S d nh vy l v la tui cng cao th c th khng cn iu chnh chnh xc cc qu trnh sinh hc, trong c s phn bo. IV. Bnh ung th - Khi nim : l loi bnh c trng bi s tng sinh khng kim sot c ca 1 s loi t bo c th dn n hnh thnh cc khi u chn p cc c quan trong c th. khi u c gi l c tnh khi cc t bo ca n c kh nng tch khi m ban u di chuyn n cc ni khc trong c th to cc khi u khc nhau - Nguyn nhn, c ch : t bin gen, t bin NST + c bit l t bin xy ra 2 loi gen : - Gen quy inh yu t sinh trng + Gen c ch cc khi u - Cch iu tr : - cha c thuc iu tr, dng tia phng x hoc ho cht dit cc t bo ung th - Thc n m bo v sinh, mi trng trong lnh * Lu : Cc t bo ung th tng sinh bt chp cc s kim sot bnh thng v c kh nng tn cng xm nhp cc m xung quanh bin chng thnh c tnh. Cc t bo ny to u th cp hay di cn. C ch gy ung th trong c th lin quan n 2 nhm gen kim sot chu k t bo m vic lm bin i chng (t bin xy ra chng) s dn n ung th + Cc gen tin ung th : khi ng qu trnh phn bo (cn cho s pht trin bnh thng ca t bo). + Cc gen c ch khi u lm nh ch s phn bo. Bnh thng hai loi gen trn hot ng hi ho vi nhau. Song, nu t bin xy ra trong nhng gen ny ph hu s cn bng kim sot thch hp ung th.U U

Nm hc 2010 2011

18


Bi 22 : BO V VN GEN CA LOI NGI V MT S VN X HI CA DI TRUYN HC.I. Bo v vn gen ca loi ngi + Cc nhn t di truyn v c bit l cc nhn t mi trng nh ph thi sinh hot, cht thi c hi do cng nghip, nng nghip, thuc cha bnh, hng m phm, lm pht sinh cc t bin to ra cc bnh di truyn ngi. Cc t bin lun pht sinh v ch mt phn nh b loi b bi chn lc t nhin, phn cn li c di truyn t th h ny sang th h khc gy nn gnh nng di truyn cho loi ngi. + lm gim gnh di truyn cho loi ngi cn : * To mi trng sch nhm trnh cc t bin pht sinh. * T vn di truyn v sng lc trc sinh : - L hnh thc chuyn gia di truyn a ra cc tin on v kh nng a tr sinh ra mc 1 tt bnh di truyn v cho cc cp v chng li khuyn c nn sinh con tip theo khng, nu c th lm g trnh cho ra i nhng a tr tt nguyn - K thut : chun on ng bnh, xy dng ph h ngi bnh, chun on trc sinh - Xt nghim trc sinh : L xt nghim phn tch NST,ADN xem thai nhi c b bnh di truyn hay khng. Phng php : + chc d dch i: > K thut chc d dch i (thc hin lc thai 16-18 tun) : dng bm tim a kim vo vng dch i, ht ra 10-20 ml dch (trong c cc t bo phi), li tm tch t bo phi, nui cy t bo phn tch NST v ADN. + sinh thit tua nhau thai: K thut sinh thit tua nhau thai (thc hin lc phi 6-8 tun) : a 1 ng nh vo tua nhau thai tch t bo thai phn tch NST v ADN. *Liu php gen- k thut ca tng lai Liu php gen l vic cha tr cc bnh di truyn bng cch phc hi chc nng ca cc gen b t bin. Liu php gen bao gm 2 bin php : a b sung gen lnh vo c th ngi bnh v thay th gen bnh bng gen lnh. Mc ch : hi phc chc nng bnh thng ca t bo hay m, khc phc sai hng di truyn, thm chc nng mi cho t bo. (1) Tch t bo t bin ra t ngi bnh. (2) Cc bn sao bnh thng ca gen t bin c ci vo virut ri a vo cc t bo t bin trn. (3)Chn cc dng t bo c gen bnh thng lp ng thay th cho gen t bin ri a tr li bnh nhn. - Mt s kh khn gp phi : vi rt c th gy h hng cc gen khc( khng chn gen lnh vo v tr ca gen vn c trn NST ) Di truyn y hc t vn l mt lnh vc chun on Di truyn Y hc hnh thnh trn c s nhng thnh tu v Di truyn ngi v Di truyn Y hc. Di truyn Y hc t vn c nhim v chn on, cung cp thng tin v kh nng mc cc loi bnh di truyn i con ca cc gia nh c bnh ny, t cho li khuyn trong vic kt hn, sinh , phng v hn ch hu qu xu i sau. V d : Mt cp v chng c nh sinh con, tuy nhin h nghi ng mnh c th c nguy c sinh con b lon dng c Duchenne do alen ln quy nh (vi c trng cc m c dn dn suy nhc v teo mt). H tm n cc nh t vn di truyn, l nhn vin ca mt bnh vin ln xin kin hng dn. Nu bn l nh t vn di truyn bn s lm g gip cp v chng ny II. Mt s vn x hi ca di truyn hc 1. Tc ng x hi ca vic gii m b gen ngi Vic gii m b gen ngi ngoi nhng tch cc m n em li cng lm xut hin nhiu vn tm l x hi

Nm hc 2010 2011

19

Ti liu n tp SINH HC 122. Vn pht sinh do cng ngh gen v cng ngh t bo - Pht tn gen khng thuc sang vi sinh vt gy bnh - An ton sc kho cho con ngi khi s dng thc phm bin i gen 3. vn di truyn kh nng tr tu a) H s thng minh ( IQ) c xc nh bng cc trc nghim vi cc bi tp tch hp c kh tng dn b) Kh nng tr tu v s di truyn - Tp tnh di truyn c nh hng nht nh ti kh nng tr tu 4.Di truyn hc vi bnh AIDS - lm chm s tin trin ca bnh ngi ta s dng bin php di truyn nhm hn ch s pht trin ca virut H

U

Phn su: Tin Ho Bi 24 : Chng I : Bng chng v c ch tin hoU U

Bng chng gin tip

Cc bng chng tin ho Bng chng gii phu so snh

Ni dung

V d

ngha

+ C quan tng ng (c quan cng Tay ng v i ngun) : l nhng c quan nm nhng tay di v tr tngng trn c th c cng ngun gc trong qu trnh pht trin ca phi nn c kiu cu to ging nhau.

Phn nh s tin ho phn li.

+ C quan tng t (c quan cng chc) : L nhng c quan khc nhau v ngun gc nhng m nhim nhng chc phn ging nhau nn c kiu hnh thi tng t. Phi ca cc ng vt c xng sng thuc nhng lp khc nhau, trong nhng giai on pht trin u tin u ging nhau v hnh dng chung cng Bng chng nh qu trnh pht sinh cc c quan. phi sinh hc

Chi sau a c c voi c hnh dng tng t nh ui c Phi ca c, k ging, ra, g cho i cc t ng vt c v k c ngi u tri qua cc giai o n c cc khe mang...

C quan tng t phn nh s tin ho ng quy. S ging nhau trong pht trin phi ca cc loi thu c cc nhm phn loi khc nhau l mt bng chng v ngun gc chung ca chng. Nh ng c im ging nhau cng nhi v cng u ko di trong ng nh giai on pht trin mun ca phi chng t quan h h hng cng gn.

Bng chng Da trn kt qu nghin cu v s phn a l sinh b a l ca cc loi trn Tri t ( loi vt hc dit vong cng nh loi hin ti), lin quan s bin i ca cc iu n kin a cht.

Nm hc 2010 2011

20

Ti liu n tp SINH HC 12- Phn tch trnh t cc axit amin ca cng mt loi prtin hay trnh t cc nucltit ca cng mt gen Ngi ging tinh tinh 97,6% ADN, ging vn Gibbon 94,7% ADN. T bo nhn s v t bo nhn thc u c cc thnh phn c bn : Mng sinh cht, t bo cht v nhn (hoc vng nhn). Mt vt chn, mt b xng... + Ho thch l bng chng trc tip bit c lch s pht sinh, pht trin ca s sng. + L dn liu qu nghin cu lch s v tri t. S sai khc v trnh t axit amin cng t i u ch ng t tinh tinh c quan h h hng gn hn so vi Grila

Bng chng t bo hc v sinh h c phn t

- Mi sinh vt u c cu to t t bo, cc t bo u c sinh ra t cc t bo sng trc . T bo l n v t chc c bn ca c th sng.

Bng chng trc tip

Ho thch l di tch ca sinh vt li trong cc lp t ca v tri t. Ho thch

1. Bng chng gii phu so snh:U U

a)C quan tng ng:U

-l nhng c quan nm nhng v tr tng ng trn c th, c cng ngun gc trong qu trnh pht trin phi nn c kiu cu to ging nhau. C quan tng ng phn nh s tin ha phn li b) C quan tng t:U U

- l nhng c quan khc nhau v ngun gc nhng m nhim nhng chc phn khc nhau nn c kiu hnh thi tng t. c quan tng t phn nh s tin ha ng quy c) C quan thoi ha:U

- l c quan pht trin khng y c th trng thnh. Do iu kin sng ca loi thay i, cc c quan ny mt dn chc nng ban u, tiu gim dn vf hin ch li mt vi vt tch xa kia ca chng. 2. Bng chng phi sinh hc: + S ging nhau trong pht trin phi ca cc loi thuc cc nhm phn loi khc nhau l mt bng chng v ngun gc chung ca chng. + Nhng c im ging nhau cng nhiu v cng ko di trong nhng giai on pht trin mun ca phi chng t quan h h hng cng gn.U U

3. Bng chng a l sinh vt hc: - Nhiu loi phn b cc vng a l khc nhau nhng li c nhiu c im cu to ging nhau c chng minh l c chung m ngun gc, sau pht tn sang cc vng khc. i u ny cng cho thy s ging nhau t gia cc loi ch yu l do c chung ngun gc hn l do s tc ng ca mi trng.U U

Nm hc 2010 2011

21

Ti liu n tp SINH HC 124. Bng chng t bo hc v sinh hc phn t: Mi sinh vt u c cu to t t bo, cc t bo u c sinh ra t cc t bo sng trc . T bo l n v t chc c bn ca c th sng. T bo nhn s v t bo nhn chun u c cc thnh phn c bn : Mng sinh cht, t bo cht v nhn (hoc vng nhn). Phn nh ngun gc chung ca sinh gii.U U

- Bng chng sinh hc phn t : Da trn s tng ng v cu to, chc nng ca ADN, prtin, m di truyn... cho thy cc loi trn tri t u c t tin chung .

Bi 25: Hc thuyt Lamac v hc thuyt acuyn- Thuyt tin ho ca acuynHin tng quan st c Suy lun - Cc c th lun phi u tranh vi cc i kin ngoi cnh v u u tranh v nhau dnh quy sinh i n tn (u tranh sinh tn). - Cc c th ca cng mt b m ging vi b m nhiu hn so vi c th khng c quan h h hng, nhng chng c ng khc b m nhiu c im. Hnh thnh gi thuyt - Qu trnh chn lc t nhin o thi cc c th mang bin d km thch nghi, tng cng cc c th mang cc bin d thch nghi. - CLTN phn ho kh nng sng st v sinh sn ca c th.

- Trong cu u tranh sinh tn, (Cn nhn mnh : vi thuyt CLTN acuyn c nhng c th c bin d di truyn gip bc u thnh cng trong vic gii thch chng thch nghi tt hn (dn n kh tnh a dng v thch nghi ca sinh vt). nng sng st v sinh sn cao hn) cc c th khc th s li nhiu con chu hn cho qun th s lng c - Qun th sinh vt c xu th c bin d thch nghi ngy cng hng duy tr kch thc tng, s lng c th c bin d khng khng i, tr nhng khi c thch nghi ngy cng gim. bin i bt thng v mi trng. - Tt c cc loi sinh vt c xu h ng sinh ra mt s lng con nhiu hn nhiu so vi s con c th sng st c n tui sinh sn.

Ch tiu phn bit

Hc thuyt Lamac

Hc thuyt acuyn Chn lc t nhin tc ng thng qua c tnh bin d v di truyn. S tch lu cc bin d c l, o thi cc bin d c hi di tc ng ca chn lc t nhin. - Bin d pht sinh v hng - S thch nghi hp l t c thng qua s o thi cc dng km thch nghi.

- S thay i ca ngoi cnh Nguyn nhn - Thay i tp qun hot ng ca ng vt tin ho S di truyn cc c tnh thu c trong C ch tin i c th di tc dng ca ngoi cnh ho hay ca tp qun hot ng Ngoi cnh thay i chm, sinh vt c Hnh thnh kh nng phn ng ph hp nn khng c im thch c mt loi no b o thi nghi

Nm hc 2010 2011

22

Ti liu n tp SINH HC 12Loi m c hnh thnh t t qua Loi mi c hnh thnh t t qua nhiu dng trung i nhiu dng trung gian, tng ng vi gian di tc ng ca chn lc t nhin, theo con ng phn li tnh trng, t mt ngun gc chung. thnh s thay i ca ngoi cnh.

Hnh loi mi

Chiu hng Nng cao dn trnh t chc c th t tin ho n gin n phc tp. 3. Hn ch ca hc thuyt lamac: - Lamac cho rng thng bin di truyn c.

- Ngy cng a dng phong ph. - T chc ngy cng cao. - Thch nghi ngy cng hp l

- Trong qu trnh tin ho sinh vt ch ng bin i thch nghi vi mi trng. - Trong qu trnh tin ho khng c loi no b tiu dit m ch chuyn i t loi ny sang loi khc 4. ngha ca hc thuyt acuyn : - Nu ln c ngun gc cc loi. - Gii thch c s thch nghi ca sinh vt v a dng ca sinh gii. -Cc qu trnh chn lc lun tc ng ln sinh vt lm phn ho kh nng sng st v sinh sn ca chng qua tc ng ln qun th.

Nhng im c bn ca CLTN v CLNTU

CLTN Tin hnh i tng Nguyn nhn - Mi trng sng - Cc sinh vt trong t nhin - Do i u kin m i trng sng khc nhau - Do con ngi

CLNT - Cc vt nui v cy trng - Do nhu cu khc nhau ca con ngi

- Nhng c th thch nghi vi mi - Nhng c th ph hp vi nhu cu ca con trng sng s sng st v kh nng ngi s sng st v kh nng sinh sn cao Ni dung sinh s cao dn n s lng ngy n cng tng cn cc c th km thch nghi vi mi trng sng th ngc li. Thi gian - Tng i di cng a dng phong ph. Kt qu - Hnh thnh nn loi i. Mi loi m thch nghi i mt mi trng sng v nht nh. dn n s lng ngy cng tng cn cc c th khng ph hp vi nhu cu ca con ngi th ngc li. - Tng i ngn dng phong ph. - Hnh thnh nn cc nith mi( ging mi). Mi dng ph hp vi mt nhu cu khc nhau ca con ngi.

t - Lm cho sinh vt trong t nhin ngy - Lm cho v nui cy trng ngy cng a

Bi 26 : Hc thuyt tin ho tng hp hin iI . Quan nim tin ho v ngun nguyn liu tin ha . 1 . Tin ho nh v tin ho ln . Tin ho bao gm tin ho nh v tin ho ln.

Nm hc 2010 2011

23

Ti liu n tp SINH HC 12- Tin ho nh l qu trnh bin i cu trc di truyn ca qun th (tn s cc alen v tn s cc kiu gen) chu s tc ng ca 3 nhn t ch yu l t bin, giao phi v chn lc t nhin. S bin i dn dn lm cho qun th cch li sinh sn vi qun th gc sinh ra n, khi nh du s xut hin loi mi. Tin ho nh din ra trn quy m nh , trong phm vi mt loi . - Tin ho ln l qu trnh hnh thnh cc nhm phn loi trn loi. 2 . Ngun bin d di truyn ca qun th . - Ngun nguyn liu cung cp cho qu trnh tin ho l cc bin d di truyn ( BDDT ) v do di nhp gen . - Bin d di truyn II . Cc nhn t tin ho . nhn t tin ha: l nhn t lm thay i tn s alen v thnh phn kiu gen ca qun th Bao gm t bin, giao phi khng ngu nhin, chn lc t nhin, s di nhp gen, cc yu t ngu nhin... - Vai tr ca qu trnh pht sinh t bin : + To nn nhiu alen mi v l ngun pht sinh cc bin d di truyn -> t bin l ngun nguyn liu s cp ca qu trnh tin ho + t bin lm bin i tn s tng i ca cc alen (rt chm). - Vai tr ca qu trnh giao phi khng ngu nhin (giao phi c la chn, giao p hi gn v t phi) i vi tin ho nh : + Cung cp nguyn liu th cp cho qu trnh tin ho. + C th khng lm thay i tn s cc alen, nhng lm thay i thnh phn kiu gen ca qun th theo hng tng dn tn s kiu gen ng hp, gim dn tn s kiu gen d hp. + Giao phi c chn lc lm thay i tn s alen + Giao phi khng ngu nhin lm ngho vn gen ca qun th , gim s a dng di truyn. - Vai tr ca di nhp gen : +Di nhp gen l hin tng trao i cc c th hoc giao t gia cc qun th . + Lm thay i tn s ca cc alen v thnh phn kiu gen ca qun th. + C th mang n alen mi lm cho vn gen ca qun th thm phong ph. - Tc ng v vai tr ca chn lc t nhin : + Chn lc t nhin phn ho kh nng sng s t v sinh s n ca cc c th vi cc kiu gen khc nhau trong qun th. + Chn lc t nhin tc ng trc tip ln kiu hnh v gin tip lm bin i thnh phn kiu gen ca qun th, bin i tn s cc alen ca qun th theo mt hng xc nh. CLTN c th lm thay i tn s alen nhanh hay chm (tu thuc CLTN chng li alen tri hay alen ln). V vy chn lc t nhin quy nh chiu hng v nhp tin ho. - Vai tr ca cc yu t ngu nhin (bin ng di truyn, phiu bt gen) : Lm bin i tn s tng i ca cc alen v thnh phn kiu gen ca qun th mt cch ngu nhin. S bin i ngu nhin v cu trc di truyn hay xy ra vi nhng qun th c kch thc nh t bin Bin d t hp

Bi 27 : Qu trnh hnh thnh qun th thch nghiI/ Khi nim c im thch nghi: 1. Khi nim : Cc c im gip sinh vt thch nghi vi mi trng lm tng kh nng sng st v sinh sn ca chng. 2. c im ca qun th thch nghi :

Nm hc 2010 2011

24

Ti liu n tp SINH HC 12- Hon thin kh nng thch nghi ca cc sinh vt trong qun th t th h ny sang th h khc . - Lm tng s lng c th c kiu gen quy nh kiu hnh thch nghi trong qun th t th h ny sang th h khc II/ Qu trnh hnh thnh qun th thch nghi Chu s chi phi ca 3 nhn t ch yu : t bin, giao phi v chn lc t nhin. Qu trnh t bin v qu trnh giao ph to ra ngun nguyn liu cho chn lc t nhin, chn lc t nhin sng lc v lm tng s i lng c th c kiu hnh thch nghi cng nh tng cng mc thch nghi ca cc c im bng cch tch lu cc alen quy nh cc c im thch nghi : + S tng cng sc khng ca vi khun t cu vng gy bnh cho ngi. + S ho en ca loi bm Biston betularia vng cng nghip nc Anh. - Cc c im thch nghi ch mang tnh hp l tng i, v : + Chn lc t nhin duy tr mt kiu hnh dung ho vi nhiu c im khc nhau. + Mi c im thch nghi l mt sn phm ca chn lc t nhin trong hon cnh nht nh nn ch c ngha trong hon cnh ph hp. Khi hon cnh sng thay i, mt c im thch nghi c th tr thnh bt li v c thay th bng c im thch nghi khc. + Ngay trong hon c nh sng n nh th t bin v bin d t hp khng ngng pht sinh, chn lc t nhin khng ngng tc ng, do cc c im thch nghi lin tc c hon thin .

Phn tham kho thm:a. V d:U

Hnh dng v mu sc t v ca su b:- Cc gen quy nh nhng v h.dng, mu sc t v ca su b xut hin ngu nhin mt vi c th do kt qu ca t bin v bin d t hp. - Nu cc tnh trng do cc alen ny quy nh c li cho loi su b trc mi trng th s lng c th trong qun th s tng nhanh qua cc th h nh qu trnh sinh sn.

S tng cng sc khng ca vi khun :+ VD: Khi pnixilin s dng ln u tin trn th gii, n c hiu l c rt mnh trong vic tiu dit cc vi c khun t cu vng gy bnh cho ngi nhng ch t nm sau hiu lc ny gim i rt nhanh. + Gii thch: - Kh nng khng pnixilin ca vi khun ny lin quan vi nhng t bin v nhng t hp t bin pht sinh ngu nhin t trc trong qun th (lm thay i cu trc thnh t bo lm cho thuc khng th bm vo thnh t bo) . - Trong mi trng khng c pnixilin: cc vi khun c gen t bin khng pnixilin c sc sng yu hn dng bnh thng. - Khi mi trng c pnixilin: nhng th gen t bin t ra u th hn. gen t bin khng thuc nhanh chng lan rng trong qun th nh qu trnh sinh sn (truyn theo hng dc) hoc truyn theo hng ngang (qua bin np/ ti np). - Khi liu lng pnixilin cng tng nhanh p lc ca CLTN cng mnh th s pht trin v sinh sn cng nhanh chng lm tng s lng vi khun c gen t bin khng thuc trong qun th. Qu trnh hnh thnh qun th thch nghi l qu trnh lm tng dn s lng s lng c th c kiu hnh thch nghi v nu mi trng thay i theo mt hng xc nh th kh nng thch nghi s khng ngng c hon thin. Qu trnh ny ph thuc vo qu trnh pht sinh t bin v tch lu t bin; qu trnh sinh sn; p lc CLTN. b Th nghim chng minh vai tr ca CLTN trong qu trnh hnh thnh qun th thch nghi: + Th nghim:U U

* i tng th nghim: Loi bm su o (Biston betularia) sng trn thn cy bch dng

Nm hc 2010 2011

25

Ti liu n tp SINH HC 12.* Th nghim 1 : Th 500 bm en vo rng cy bch dng trng trong vng khng b nhim (thn cy muU U

trng). Sau mt thi gian, ngi ta tin hnh bt li cc con bm vng rng ny v nhn thy hu ht bm bt c u l bm trng. ng thi khi nghin cu thnh phn thc n trong d dy ca cc con chim bt c vng ny, ngi ta thy chim bt c s lng bm en nhiu hn so vi bm trng. * Th nghim 2 : Th 500 bm trng vo rng cy bch dng trng trong vng b nhim (thn cy mu xmU U

en). Sau mt thi gian, ngi ta tin hnh bt li cc con bm vng rng ny v nhn thy hu ht bm bt c u l bm en. ng thi khi nghin cu thnh phn thc n trong d dy ca cc con chim bt c vng ny, ngi ta thy chim bt c s lng bm trng nhiu hn so vi bm en. => nghi. CLTN ng vai tr sng lc v lm tng s lng c th c KH thch nghi tn ti sn trong qun th cng nh tng cng mc thch nghi ca cc c im bng cch tch ly cc alen tham gia qui nh cc c im thch

Bi 28 : LoiI.Khi nim loi sinh hc. 1.Khi nim: - Loi giao phi l mt qun th hoc nhm qun th : + C nhng tnh trng chung v hnh thi, sinh l. (1) + C khu phn b xc nh. (2) + Cc c th c kh nng giao phi vi nhau sinh ra i con c sc sng, c kh nng sinh sn v c cch li sinh sn vi nhng nhm qun th thuc loi khc. (3) cc sinh vt sinh sn v tnh, n tnh sinh, t phi th loi ch mang 2 c im [(1) v (2)]. 2.Cc tiu chun phn bit 2 loi - Tiu chun hnh thi -Tiu chun ho sinh -Tiu chun cch li sinh sn Hai qun th thuc hai loi c : -c im hnh thi ging nhau sng trong cng khu vc a l -Khng giao phi vi nhau hoc c giao phi nhng li sinh ra i con bt th II.Cc c ch cch li sinh sn gia cc loi 1.Khi nim: -C ch cch li l chng ngi vt lm cho cc sinh vt cch li nhau -Cch li sinh sn l cc tr ngi (trn c th sinh vt ) sinh hc ngn cn cc c th giao phi vi nhau hoc ngn cn vic to ra con lai hu th ngay c khi cc sinh vt ny cng sng mt ch 2.Cc hnh thc cch li sinh sn Hnh thc Ni dung Khi nim c im -Cch li ni cc c th trong cng mt sinh cnh khng giao phi vi nhau Nhng tr ngi ngn cn sinh vt giao phi vi nhau Nhng tr ngi ngn cn vic to ra con lai hoc ngn cn to ra con lai hu th Con lai c s c sng nhng khng sinh sn hu tnh do khc bit v cu trc di truyn Cch li trc hp t Cch li sau hp t

Nm hc 2010 2011

26

Ti liu n tp SINH HC 12-cch li tp tnh cc c th thuc cc loi c nhng tp tnh ring bit khng giao phi vi nhau -cch li ma v cc c th thuc cc loi khc nhau c th sinh sn vo cc ma khc nhau nn chng v khng c iu kin giao phi vi nhau. -cch li c hc: cc c th thuc cc loi khc nhau nn chng khng giao phi c vi nhau Vai tr -ng vai tr quan trng trong hnh thnh loi -duy tr s ton vn ca loi. mt cn bng gen gim kh nng sinh sn C th bt th hon ton

Bi 29 + 30 : Qu trnh hnh thnh loiI. Hnh thnh loi khc khu vc a l. Vai tr ca cc h li a l lm ngn cn cc c th ca cc qun th cng loi gp g v giao phi vi nhau. CLTN v cc nhn tin ho khc lm cho cc qun th nh khc bit nhau v tn s alen v thnh phn kiu t gen, n mt lc no s cch li sinh sn lm xut hin loi mi. II. Hnh thnh loi cng khu vc a l : 1. Hnh thnh loi bng cch li tp tnh v cch li sinh thi : a. Hnh thnh loi bng cch li tp tnh: Cc c th ca 1 qun th do t bin c c KG nht nh lm thay i 1 s c im lin quan t i tp tnh giao phi th nhng c th s c xu hng giao phi vi nhau to nn qun th cch li vi qun th gc .Lu dn , s khc bit v vn gen do giao phi khng ngu nhin cng nh cc nhn t tin ho khc cng phi hp tc ng c th s dn n s cch li sinh sn v hnh thnh nn loi mi . b. Hnh thnh loi bng cch li sinh thi: Hai qun th ca cng mt loi sng trong 1 khu vc a l nhng hai sinh thi khc nhau th lu dn c th dn n cch li sinh sn v hnh thnh loi mi . 2. Hnh thnh loi nh lai xa v a bi ho P C th loi A (2n A) C th loi B (2n B) G nA nB F1 (nA + nB) Khng c kh nng sinh sn hu tnh (bt th) (nA + nB) (nA + nB)

F2

(2nA + 2nB) (Th song nh bi) C kh nng sinh sn hu tnh (hu th). + C th lai xa thng khng c kh nng sinh sn hu tnh (bt th) do c th lai xa mang b NST n bi ca 2 loi b m khng to cc cp tng ng qu trnh tip hp v gim phn khng din ra bnh thng. + Lai xa v a bi ho to c th lai mang b NST lng bi ca c 2 loi b m to c cc cp tng ng qu trnh tip hp v gim phn din ra bnh thng con lai c kh nng sinh sn hu tnh. C th lai to ra cch li sinh s vi 2 loi b m, nu c nhn ln to thnh mt qun th hoc nhm qun th c kh nng n tn ti nh mt khu trong h sinh thi loi mi hnh thnh.

Nm hc 2010 2011

27


Bi 31 : Tin Ha LnI. Tin ho ln v vn phn loi th gii sng : - Tin ho ln l qu trnh hnh thnh cc nhm phn loi trn loi. - Tin ho ln din ra theo con ng phn li tnh trng : T mt loi gc ban u hnh thnh nn nhiu loi mi, t cc loi ny li tip tc hnh thnh nn cc loi con chu. . Chiu hng tin ho Di tc dng ca cc nhn t tin ho, sinh gii tin ho theo 3 chiu hng c bn : Ngy cng a dng phong ph, t chc ngy cng cao, thch nghi ngy cng hp l. Trong thch nghi ngy cng hp l l hng c bn nht. S pht trin ca mt loi hay mt nhm loi c th theo nhiu hng khc nhau : Tin b sinh hc, thoi b sinh hc, kin nh sinh hc. II. Mt s nghin cu thc nghim v tin ho ln : SGK

Bi 32 Ngun Gc S SngI. Tin Ha Ha hc - Tin ho ho hc : qu trnh hnh thnh cc hp cht hu c theo phng thc ho hc di tc ng ca cc tc nhn t nhin. T cht v c cht hu c n gin cht hu c phc tp + Qu trnh hnh thnh cc cht hu c t cc cht v c.Nng lng (st, tia t ngoi)

Cht v c (CH4, NH3, H2, H2O)

Cht hu c n gin (axit amin, nucltit....)

- Qu trnh trng phn to nn cc i phn t hu c:Cht hu c n gin (axit amin, nucltit....) i phn t hu c (prtin, axit nuclic....)

II. Tin Ha Tin Sinh Hc - Cc i phn t xh trong nc v tp trung vi nhau th cc phn t lipit do c tnh k nc s lp tc hnh thnh nn lp mng bao bc ly cc i phn t hu c -> git nh liti khc nhau ( Caxecva) CLTN Cc t bo s khai CLTN Cc t bo s khai c cc phn t hu c gip chng c kh nng Tc v E,c kh nng phn chia v duy tr thnh phn ho hc . =>Tin ho tin sinh hc : Hnh thnh nn cc t bo s khai t cc i phn t v mng sinh hc hnh thnh nn nhng c th sinh vt u tin.i phn t hu c (prtin, axit nuclic, lipit....) Ho tan trong nc Cc git nh (c bao bc bi mng) Chn lc t nhin T bo s khai (prtbint)

III Tin ho sinh hc. Sau khi c hnh thnh, nhng t bo nguyn thy tip tc qu trnh tin ho sinh hc vi tc ng ca cc nhn t tin ho hnh thnh nn c th n bo, c th a bo.

Bi 33 S Pht Trin S Sng Qua Cc i a ChtI. Ha thch:

Nm hc 2010 2011

28

Ti liu n tp SINH HC 121) nh ngha: - Ho thch l di tch ca sinh vt li trong cc lp t ca v tri t. Ho thch th ng gp l cc sinh vt bng (c th l ton b c th, c th l mt phn c th), cc mnh xng, mnh v sinh vt ho , i khi l xc sinh vt c bo qun trong bng tuyt, trong h phch. Mt s sinh vt hin nay, rt t hoc khng bin i so vi trc y c coi l dng ho thch sng. 2) S hnh thnh ha thch : * Ho thch bng : Khi sinh vt cht, phn mm ca sinh vt b phn hu bi vi khun, ch cc phn cng nh xng, v vi c gi li v ho ; hoc sau khi phn mm c phn hu s to ra khong trng trong lp t sau cc cht khong (nh xit silic...) ti lp y khong trng to thnh sinh vt bng ging sinh vt trc kia. * Ho thch khc : Mt s sinh vt khi cht c gi nguyn vn trong cc lp bng vi nhit thp (voi ma mt...), hoc c gi nguyn vn trong h phch (kin...). 3) ngha( vai tr) : + Ho thch l bng chng trc tip bit c lch s pht sinh, pht trin ca s sng. + L dn liu qu nghin cu lch s v tri t. II. S phn chia thi gian a cht: 1. Phng php xc nh tui t v ha thch: - Da vo lng sn phm phn r ca cc nguyn t phng x (Ur235, K40) chnh xc n vi triu nm c s dng xc nh mu c tui hng t nm. - Da vo lng C ng v phng x (C12, C14) chnh xc vi trm nm c s dng i vi mu c tui < 50000 nm. 2. Cn c phn nh thi gian a cht: - hin tng tri dt lc a (sgk) - Da vo nhng bin c ln v kh hu, a cht phn nh mc thi gian a cht: + Mt t nng ln, h xung. + i lc di chuyn theo chiu ngang. + S chuyn ng to ni. + S pht trin ca bng h. - Da vo nhng bin c trn v cc ha thch in hnh lch s s sng chia lm 5 i: Thi c, Nguyn sinh, C sinh, Trung sinh, Tn sinh.

Bi 34 S Pht Sinh Loi Ngi

I. Qu trnh pht sinh loi ngi hin i: 1.Bng chng v ngun gc ng vt ca loi ngi. * Bng chng gii phu so snh : S ging nhau v cc c im gii phu gia ngi v ng vt c xng sng v c bit l vi th. * Bng chng phi sinh hc : S ging nhau v qu trnh pht trin phi gia ngi v ng vt c xng sng v c bit l vi ng vt c v a) S ging nhau gia ngi v ng vt c v (th). Gii phu so snh. Ngi v th ging nhau v th thc cu to: - B xng gm cc phn tng t, ni quan ...c lng mao, rng phn ha (ca, nanh, hm), con v nui con bng sa. - C quan thoi ha: rut tha, np tht khe mt.... Bng chng phi sinh hc: p/trin phi ngi lp li cc g/on pt ca v. Hin tng li ging... KL: chng t ngi v th c chung 1 ngun gc.

Nm hc 2010 2011

29

Ti liu n tp SINH HC 12b.Cc c im ging nhau gia ngi v vn ngi ngy nay: Vn ngi ngy nay bao gm: Vn, i i, gorila, tinh tinh. * Vn ngi c kch thc c th gn vi ngi (cao 1,5 2m). * Vn ngi c b xng cu to tng t ngi, vi 12 13 i xng sn, 5 -6 t cng, b rng gm 32 chic. * Vn ngi u c 4 nhm mu, c hmglbin ging ngi. * B gen ngi ging tinh tinh trn 98%. * c tnh sinh sn ging nhau : Kch thc, hnh dng tinh trng, cu to nhau thai, chu k kinh nguy t. * Vn ngi c mt s tp tnh ging ngi : bit biu l tnh cm vui, bun.... Nhng c im ging nhau trn y chng t ngi v vn ngi c ngun gc chung v c quan h h hng rt thn thuc. 3. Cc dng vn ngi ha thch v qu trnh hnh thnh loi ngi. * Ngi ti c : Hp s 450 750 cm3, ng thng, i bng hai chn sau. Chuyn t i sng trn cy xung mt t. ng thng, i bng hai chn nhng vn khom v pha trc, no b ln hn vn ngi. Bit s dng cng c th s (cnh cy, hn , mnh xng th) t v., cha bit ch to cng c lao ng. Sng thnh by n. Cha c nn vn ho. * Ngi c : > Homo habilis (ngi kho lo) : hp s 600 800 cm3, sng thnh n, i thng ng, bit ch tc v s dng cng c bng . > Homo erectus (ngi thng ng) : hp s 900 1000 cm3, cha c i cm, dng cng c bng , l xng, bit dng la. > Homo neanderthalensis : hp s 1400 cm3, c li cm, dng dao sc, ru mi nhn bng silic, ting ni kh pht trin, dng la thng tho. Sng thnh n. Bc u c i sng vn ho. c t th ng thng, i bng hai chn, no b ln. bit ch to cng c lao ng, c ting ni, bit dng la. Sng thnh by n. Bt u c nn vn ho. * Ngi hin i : Hp s 1700 cm3, li cm r. c y c im nh ngi hin nay, nhng rng to kho hn. Bit ch to v s dng nhiu cng c tinh xo (dng li ru c l tra cn, lao c ngnh mc cu, kim khu). Sng thnh b lc, c nn vn ho phc tp, c mm mng m thut, tn gio .

(Tham kho thmVn- i i Gorila-Tinh tinh ParapitecPropliopitec(30tr)

- T loi vn ngi c i xtralopitec c 1 nhnh t.ha hnh thnh nn chi Homo ri sau tip tc t.ha hnh thnh nn loi ngi H.Sapiens (ngi thng minh) (H.habilis H.erectus H.sapiens) a im pht sinh loi ngi: +Thuyt n ngun: Loi ng i H.Sapiens c hnh thnh t loi H.erectus chu Phi sau ph t tn sang cc chu lc khc (nhiu ngi ng h )

riopitec

Oxtralopitec(5-7tr)

chi Homo * Chi Homo hnh thnh loi ngi qua cc g: H. habilis H.erectus H.sapiens

+Thuyt a vng: Loi H.erectus di c chu Phi sang cc chu lc khc ri t nhiu ni khc nhau t loi t H.erectus t.ha thnh H.Sapiens ) II. Ngi hin i v s tin ha vn ha. + c im ca ngi hin i l : * No pht trin. * Cu trc thanh qun cho php pht trin ting ni, bn tay c cc ngn tay linh hot gip ch to v cng c * Kch thc c th ln hn.

Nm hc 2010 2011

30

Ti liu n tp SINH HC 12* Con ngi t ph thuc vo thin nhin. * Tui th cao hn. Ti sao x hi loi ngi ngy nay c s sai khc so vi x hi loi ngi cch y hng chc nghn nm ? + Nh s tin ho vn ho, c th hin : T ch s dng cng c bng th s t v v sn bn th rng dng la nu chn thc n, xua ui th d. T ch trn v lang thang kim n to ra qun o, lu tr n T ch bit hp tc vi nhau trong sn mi v hi lm chuyn sang trng trt, thun dng vt nui

Phn by: Sinh Thi Hc Chng I. C th v qun th sinh vt.Bi 35: Mi trng v cc nhn t sinh thiI. Mi trng sng v cc nhn t sinh thi. 1.Khi nim v phn loi mi trng a.Khi nim: Mi trng sng ca sinh vt l bao gm tt c cc nhn t xung quanh sinh vt,c tc ng trc tip hoc gin tip lm nh hng ti s tn ti, sinh trng, pht trin v mi hot ng ca sinh vt. b.Phn loi Mi trng nc, Mi trng t, mi trng khng kh, Mi trng sinh vt 2.Cc nhn t sinh thi + Nhn t sinh thi l tt c nhng yu t mi trng c nh hng trc tip hoc gin tip ti i sng ca sinh vt + Nhn t sinh thi bao gm : * Nhn t v sinh : l tt c cc nhn t vt l, ho hc ca mi trng xung quanh sinh vt. V d : nh sng, nhit , m * Nhn t hu sinh : l th gii hu c ca mi trng v l nhng mi quan h gia mt sinh vt (hoc nhm sinh vt) ny vi mt sinh vt (hoc nhm sinh vt) khc sng xung quanh. II.Gii hn sinh thi. 1. Gii hn sinh thi : L khong gi tr xc nh ca mt nhn t sinh thi m trong khong sinh vt c th tn ti v pht trin c. * Khong thun li : L khong ca cc nhn t sinh thi mc ph hp, m bo cho sinh vt thc hin cc chc nng sng tt nht. * Khong chng chu : L khong ca cc nhn t sinh thi gy c ch cho hot ng sinh l ca sinh vt. 2. sinh thi: l khng gian sinh thi m tt c cc nhn t sinh thi ca mi trng nm trong gii hn cho php loi tn ti v pht trin. - sinh thi gm: sinh thi ring v sinh thi chung -Sinh vt sng trong mt sinh thi no th thng phn nh c tnh ca sinh thi thng qua nhng du hiu v hnh thi ca chng -Ni : l ni c tr ca mt loi III. S thch nghi ca sinh vt vi mi trng sng. 1.Thch nghi ca sinh vt vi nh sng + S thch nghi ca thc vt i vi nh sng Cy a sng + Thn cao thng, cnh ch tp trung phn Hnh thi, gii phu ngn. im phn bit Cy a bng + Thn nh, nhiu cnh. + L to, m mu sm, m giu ng

Nm hc 2010 2011

31

Ti liu n tp SINH HC 12+ L cy nh mu nht, mt trn c tng cutin , dy, bng, m giu pht trin. + L cy xp nghing so vi mt t. + Cng quang hp v h hp cao di nh sng mnh. km pht trin. + Cc l p xen k nhau v nm x ngang so vi mt t. + C ng quang hp v h hp cao di nh sng yu.

Sinh l

+ S thch nghi ca ng vt vi nh sng. * ng vt c c quan chuyn ho tip nhn nh sng Thch nghi hn vi iu kin nh sng lun thay i * nh sng gip cho ng vt c kh nng nh hng trong khng gian v nhn bit cc vt xung quanh. * Cng v thi gian chiu sng c nh hng ti hot ng sinh trng v sinh sn ca sinh vt * Chia ng vt thnh 2 nhm : Nhm hot ng ban ngy v nhm hot ng ban m. 2.Thch nghi ca sinh vt vi nhit * Quy tc v kch thc c th (quy tc Becman) : ng vt hng nhit sng vng n i th kch thc ln hn so vi ng vt cng loi hay vi loi c h hng gn sng vng nhit i m p. * Quy tc v kch thc cc b phn tai, ui,chi ca c th(quy tc Allen) : ng v t hng nhit sng vng n i c tai, ui v cc chi,... thng b hn tai, ui, chi ca loi ng vt tng t sng vng nng.

Bi 36: Qun Th Sinh Vt & Cc Mi Quan H Gia Cc C Th Trong Qun ThI. Qun th sinh vt v qu trnh hnh thnh qun th sinh vt. 1.Qun th sinh vt Qun th l tp hp cc c th cng loi cng sng trong mt khong khng gian xc nh vo mt thi im nht nh c kh nng sinh sn to ra th h mi. 2.Qu trnh hnh thnh qun th sinh vt. C th pht tnmi trng miCLTN tc ngc th thch nghiqun th II.Quan h gia cc c th trong qun th sinh vt. 1. Quan h h tr: L mi quan h gia cc c th cng loi h tr ln nhau trong hot ng sng nh ly thc n, chng li k th, sinh sn.... + Biu hin ca quan h h tr : Th hin thng qua hiu qu nhm, c th : * i vi ng vt th hin li sng by n. * i vi thc vt th hin hin tng sng thnh bi, khm + ngha : * i vi thc vt. Hn ch s mt nc, chng li tc ng ca gi. Thng qua hin tng lin r mt s loi cy m qu trnh trao i cht din ra mnh m hn. * i vi ng vt : Gip nhau trong qu trnh tm kim thc n, cng nh chng li k th. Tng kh nng sinh sn. Quan h h tr m bo cho qun th tn ti mt cch n nh, khai thc ti a ngun sng, lm tng kh nng sng st v sinh sn ca loi. 2. Quan h cnh tranh: quan h gia cc c th cng loi cnh tranh nhau trong cc hot ng sng. + Nguyn nhn. * Do ni sng cht chi, nhu cu sng ln hn so vi ngun sng trong sinh cnh. * Con c tranh ginh con ci hoc ngc li trong n vo ma sinh sn. + Biu hin : * thc vt : thng qua hin tng t ta. * ng vt th hin s cch li c th.

Nm hc 2010 2011

32

Ti liu n tp SINH HC 12+ ngha : * Gim s cnh tranh. * Nh cnh tranh m s lng c th trong qun th duy tr mc ph hp, m bo cho s tn ti v pht trin.

Bi 37 +38 Cc c Trng C Bn ca Qun Th.I. T l gii tnh T l gia s c th c v ci trong qun th. T l gii tnh thay i v chu nh hng ca nhiu nhn t (iu kin sng ca mi trng, c im sinh sn, sinh l v tp tnh ca sinh vt.....). II. Nhm tui Qun th c cc nhm tui c trng nhng thnh phn nhm tui ca qun th lun thay i ty thuc vo tng loi v iu kin sng ca mi trng. C 3 nhm tui ch yu : Trc sinh sn, sinh sn, sau sinh sn. (+ Thnh phn nhm tui trong qun th sinh vt c nh hng quan trng trong vic khai thc ngun sng ca mi trng v kh nng sinh sn ca qun th. + ng vt c chu k sng ngn, c tui th trung bnh ca qun th thp, pht dc sm, t l sinh ln, t l t vong cao s lng c th hng nm dao ng ln, nhng kh nng phc hi nhanh. ng vt c chu k sng di th ngc li.) III/ S phn b c th + S phn b c th : C 3 kiu phn b c th trong qun th. Phn b theo nhm h tr nhau qua hiu qu nhm. Phn b ng u gp phn lm gim cnh tranh gay gt gia cc c th. Phn b ngu nhin tn dng c ngun sng tim tng trong mi trng. III. Mt c th + Mt c th ca qun th l s lng c th trn mt n v din tch hay th tch ca qun th. + Mt c th ca qun th nh hng ti mc s dng ngun sng trong sinh cnh, ti kh nng sinh sn v t vong ca qun th. VI. Kch thc ca qun th sinh vt 1.Kch thc ti thiu v kch thc ti a + Kch th qun th : S lng c th (hoc sn lng hay nng lng) ca qun th. C hai tr s kch c thc qun th : -V d: QT voi 25 con, QT g rng 200 con . - Kch thc ti thiu l s lng c th t nht m qun th cn duy tr v pht trin. - Kch thc ti a l gii hn cui cng v s lng m qun th c th t c, ph hp vi kh nng cung cp ngun sng ca mi trng. 2.Nhng nhn t nh hng ti kch thc ca QT sinh vt Kch thc qun th ph thuc vo sc sinh sn, mc t vong, s pht tn c th (xut c, nhp c) ca qun th sinh vt.Sinh

Nhp c

Kch thc Qun th

Xut c

T

Nm hc 2010 2011

33

Ti liu n tp SINH HC 12a. Mc sinh sn ca QTSV L s lng c th ca QT c sinh ra trong 1 n v thi gian b. Mc t vong ca QTSV L s lng c th ca QT b cht trong 1 n v thi gian c. Pht tn c th ca QTSV - Xut c l hin tng 1 s c th ri b QT mnh ni sng mi - Nhp c l hin tng 1 s c th nm ngoi QT chuyn ti sng trong QT VI.Tng trng ca QTSV - Tng trng kch thc qun th trong iu kin mi trng khng b gii hn (iu kin mi trng hon ton thun li) : Qun th c tim nng sinh hc cao tng trng theo tim nng sinh hc (ng cong tng trng hnh ch J). - Tng trng kch thc qun th trong iu kin mi trng b gii hn (iu kin mi trng hon ton thun li) : Qun th tng trng gim (ng cong tng trng hnh ch S). VII. Tng trng ca QT Ngi -Tng trng ca qun th ngi : Dn s th gii tng lin tc trong sut qu trnh pht trin lch s. Dn s tng nhanh l nguyn nhn lm ch lng mi trng gim st. t

Bi 39: Bin ng S Lng C Th Ca Qun ThI. Bin ng s lng c th. 1.Khi nim Bin ng s lng c th ca qun th l s tng hoc gim s lng c th ca QT 2. Cc hnh thc bin ng s lng c th a. Bin ng theo chu k * Khi nim. + Bin ng s lng c th ca qun th theo chu k l bin ng xy ra do nhng thay i c tnh chu k ca mi trng. * v d: Bin ng s lng nh Th, Mo rng Canada Bin ng s lng Co ng ru phng Bc Bin ng s lng c Cm bin Peru b. Bin ng s lng khng theo chu k * Khi nim. Bin ng s lng c th ca qun th khng theo chu k l bin ng m s lng c th ca qun th tng hoc gim mt cch t ngt do nhng thay i bt thng ca mi trng t nhin hay do hot ng khai thc ti nguyn qu mc ca con ngi * V d Vit Nam - Min Bc: s lng b st v ch, Nhi gim vo nhng nm c gi rt ( nhit Nng lng ca h sinh thi ch yu c ly t nng lng nh sng mt tri. Nng lng t nh sng mt tri i vo qun x mt xch u tin l sinh vt sn xut sinh vt tiu th cc cp sinh vt phn hu tr li mi trng. Trong qu trnh nng lng gim dn qua cc bc dinh dng. III- Sinh quyn - Sinh quyn gm ton b sinh vt v mi trng v sinh trn tri t hot ng nh mt h sinh thi ln nht. Sinh quyn gm nhiu khu sinh hc. - Khu sinh hc (bim) l cc h sinh thi cc ln c trng cho c im a l, kh hu v sinh vt ca vng . Cc khu sinh h ch nh trn cn bao gm ng ru hn i, rng l kim phng Bc, rng rng l n i, c rng ma nhit i Cc khu sinh hc di nc bao gm cc khu sinh hc nc ngt, khu sinh hc nc mn. (- khu sinh hc nc ngt: khu nc ng (m, h, ao,..) v khu nc chy ( sng sui). - Khu sinh hc bin: + theo chiu thng ng: SV ni, V y,.. + theo chiu ngang: vng ven b v vng khi)

Bi 45 : Dng Nng lng Trong H Sinh ThiI.Dng nng lng trong h sinh thi : + Nng lng ca h sinh thi ch yu c ly t nng lng nh sng mt tri. + Dng nng lng trong h sinh thi ch c truyn theo mt chiu (sinh vt sn xut cc bc dinh dng mi trng). + Dng nng lng gim dn trong h sinh thi (S vn chuyn nng lng trong h sinh thi qua cc c dinh b dng tun theo nguyn tc ging cp). 1. Phn b nng lng trn tri t : -Mt tri l ngun cung cp nng lng ch yu cho s sng trn tri t -Sinh vt sn xut ch s dng c nhng tia sng nhn thy (50% bc x) cho quang hp -Quang hp ch s dng khong 0,2-0,5% tng lng bc x tng hp cht hu c 2. Dng nng lng trong h sinh thi -Cng ln bc dinh dng cao hn th nng lng cng gim. -Trong h sinh thi nng lng c truyn mt chiu t SVSX qua cc bc dinh dng, ti mi trng, cn vt cht c trao i qua chu trnh dinh dng. II. Hiu sut sinh thi - Hiu sut sinh thi l t l phn trm chuyn ho nng lng gia cc bc dinh dng trong h sinh thi. - Hiu sut sinh thi ca bc dinh dng sau tch lu c thng l 10% so vi bc trc lin k.

Nm hc 2010 2011

40

Ti liu n tp SINH HC 12A-PHN I: ADN ARN PROTEIN I-Cu trc ca ADN (gen): -Tng s nucleotit : N = A + T + G + X = 2 (A + G) = 2 (T + X) -Chiu di : l = N.3,4 Ao 2 -Cch i n v : 1m = 10 Ao ; 1mm = 10 Ao ; 1nm = 10Ao -Khi lng phn t : M = N.300(vc) -S chu k xon (vng xon) : C = N 20 -S lin kt hir : H = 2A + 3G = 2T + 3X -S lin kt ha tr ca gen (ADN) : HT = 2(N-1) -S lin kt ha tr ni gia cc nu trong tng mch ca gen (ADN) : HT = N 2 -S nu mi loi : A1 T1 G1 X1 A1 = T2 ; T1 = A2 ; G1 = X2 ; X1 = G2 T2 A2 X2 G2U U U U U U U

CNG THCU

A = T = %A.N = A1 + A2 ; G = X = %G . N = G1 + G2 100 100 -T l % mi loi nu : %A = %T = A.100 = %A1 + %A2 ; %G = %X = G.100 = %G1 + %G2 N 2 N 2 II-C ch tng hp ADN : -S gen (ADN) con c hnh thnh : 2n -S gen (AND) con c hnh thnh cha hon ton nguyn liu mi : 2n 2 -S nu mi trng cung cp : NTD = N(2n 1) . -S nu mi loi mi trng cung cp : ATD = TTD = A(2n 1) ; GTD = XTD = G(2n 1) -S lin kt hir b ph v : HPV = H. (2n 1) -S lin kt hir c hnh thnh : HHT = H.2n S lin kt ha tr c hnh thnh : HTht = (N 2)(2n 1) III-Cu trc ca ARN: -Tng s ribonucleotit : rN = rA + rU + rG + rX = N/2 . -Tng % ca cc ribonucleotit : %rA + %rU + %rG + %rX = 100%. -Chiu di : l = rN x 3,4 (Ao) . -Khi lng phn t : M = rN x 300(vc) . - S lin kt ha tr gia cc ribonucleotit : HT = rN 1 . - S lin kt ha tr ng pht pho ca ARN : HTP = 2rN 1 . -S lng v t l % mi loi ribonucleotit : A T G X __________________________________ B sung . Gen{_______________________ Gc . T A X GU U U U U U U U U U U U U U U

rA rU rG rX ARN____________________________________ rA = Tg = %rAxrN ; rU = Ag = %rUxrN 100 % 100 % rG = Xg = % rGxrN ; rX = Gg = % rXx rN 100 % 100 % -S lng v t l % mi loi nu ca gen ( tnh theo ARN) : A = T = rA + rU ; G = X = rG + rX ; %A = % T = %rA + % rU ; %G = %X = %rG + %rX 2 2 IV-C ch tng hp ARN : -S ribonucleotit mi trng cung cp : rNTD = n . rN . - S ribonucleotit mi loi mi trng cung cp : rATD = n.rA ; rUTD = n.rU ; rGTD = n.rG ; rXTD ==nrX . -S lin kt hir b ph hy : HPV = n(2A + 3G) . -S lin kt ha tr c hnh thnh : HTHT = n(rN 1 ) . V-Cu trc ca protein v c ch tng hp :U U U U U U U U U U U U

Nm hc 2010 2011

41

Ti liu n tp SINH HC 12-S axitamin ca phn t protein : S Aa = N - 2 . 2x3 -Chiu di ca phn t protein : l = S Aa . 3 (Ao) -Khi lng ca phn t protein : M = S Aa . 110(vc) . -S lin kt peptit ca phn t protein : lkpt = S Aa 1 . - S axitamin mi trng cung cp cho qu trnh tng hp : ( N - 1 ). x . x : S p/t protein c tng hp 2x3 -S phn t nc c gii phng : ( N - 2) . x 2x3 -Vn tc trt ca riboxom : v = l (Ao/S) . l : Chiu di ca ARN ; t : Thi gian 1 riboxom trt qua . T -Thi gian hon tt qu trnh tng hp protein : T = t + t/ . -on ng riboxom cui cng tip tc trt : D = v.t/ = ( S riboxom 1 ).d . D : Khong cch gia cc riboxom . -S ribonucleotit mi loi trong cc b ba i m ca tARN : At = Um - (UM + UKT) ; Ut = Am - (AM + AKT) . t : ARN vn chuyn . Gt = Xm - (XM + XKT) ; Xt = Gm - (GM + GKT) . m : ARN thng tin . B-PHN II : NHIM SC TH : I-Nguyn phn : 1.S NST , s tm ng v s cromatit : a)K trung gian , k u , k gia : -S NST , tm ng , trung t : 2n -S cromatit : 2 (2n) . b)K sau : -S NST , tm ng , trung t : 2 (2n) -S cromatit : 0 . c) K cui : -S NST , tm ng : 2n -S cromatit : 0 . 2.S t bo con to thnh : 2K. K: S ln nguyn phn . 3.S NST mi trng cung cp : 2n ( 2K - 1 ) . 4. S NST mi trng cung cp cha hon ton nguyn liu mi : 2n ( 2K - 2 ) . 5.S NST c tt c cc t bo con : 2n.2K . 6.Thi gian nguyn phn : a) Tc nguyn phn khng thay i : T = Thi gian ca mi t x S t nguyn phn . b) Tc nguyn phn thay i : T = K[ 2t1 + (K - 1 ) d ] 2 K: S ln nguyn phn ; t1 : Thi gian ca ln nguyn phn u tin ; d : Cng sai . II-Gim phn v th tinh : 1.S loi giao t hnh thnh v s hp t to ra : -S tinh trng hnh thnh = S t bo sinh tinh x 4 .(S tinh trng X hnh thnh = S tinh trng Y hnh thnh ) - S trng hnh thnh = S t bo sinh trng x 1 . -S th nh hng hnh thnh = S t bo sinh trng x 3 . -S hp t to thnh = S tinh trng th tinh = S trng th tinh . (S hp t XX = S tinh trng X th tinh ; S hp t XY = S tinh trng Y th tinh ) 2.S loi giao t v hp t khc nhau v ngun gc v cu trc NST : -S loi giao t hnh thnh : 2n + x x: S cp NST c trao i on . -T l mi loi giao t : 1/2n . -S loi hp t = S loi giao t . S loi giao t . - S loi giao t cha a NST t b(m) : Can = n! A! (n - a ) ! -S loi hp t cha a NST t ng (b ) : Ca n . 2n . -S loi hp t cha a NST t ng v b NST t b : Can . Cbn ( n: S NST n bi trong b NST lng bi ca loi .) C- PHN III : CC QUI LUT DI TRUYN : I-Cc qui lut ca MENEN : Cch nhn dng v cch gii ) 1.Trng hp 1 : bi cho y cc kiu hnh i sau : -Bc 1 : Qui c gen : - Bc 2 : Xt tng cp tnh trng i sau :U U U U U U U U U U U U U U U U U U

Nm hc 2010 2011

42

Ti liu n tp SINH HC 123/1 nh lut 2 ca Menen ==> Kiu gen ca c th em lai : Aa x Aa . 1/2/1 tri khng hon ton ==> Kiu gen ca c th em lai : Aa x Aa . 1/1 l kt qu ca php lai phn tch ==> Kiu gen ca c th em lai : Aa x aa . -Bc 3 : Xt cc cp tnh trng i sau : T l phn tnh chung ca cc tnh trng ph hop73 vi php nhn xc sut -Bc 4 : Vit s lai . 2. Trng hp 2 : bi ch cho 1 loi kiu hnh i sau : a) Lai 2 cp tnh trng : S gp mt trong cc t l sau : -2 tnh trng ln : 6,25 % = 1/16 . - 1 tri , 1 ln : 18,75 % = 3/16 . b) Lai 3 cp tnh trng : S gp mt trong cc t l sau : -3 tnh trng ln : 1,5625 % = 1/64 . -2 tnh trng ln , 1 tnh trng tri : 4,6875 % = 3/64 . -1 tnh trng ln , 2 tnh trng tri : 14,0625 % = 9/64 . II-Tc ng qua li gia cc gen : 1.Cch nhn dng : L qu trnh lai mt cp tnh trng nhng i sau xut hin t l ca lai 2 tnh a)B sung (b tr , h tr ) : 9/3/3/1 ; 9/6/1 ; 9/3/4 ; 9/7 . b)t ch (t khut , c ch ) : 12/3/1 ; 13/3. c)Cng gp (tch ly ) : 15/1 ; 1/4/6/4/1 . 2.Cch gii : -Bc 1 : Xt s phn tnh i sau . - Bc 2 : Qui c . - Bc 3 : Gii thch . - Bc 4 : Xc nh kiu gen ca c th em lai . - Bc 5 : Vit s lai . III-Qui lut lin kt gen : 1.Cch nhn dng : -Cu trc ca NST khng thay i trong gim phn . -S t hp t hn so vi phn li c lp. -Khng ph hp vi php nhn xc sut . 2.Cch gii : -Bc 1 : Qui c . -Bc 2 : Xt tng cp tnh trng -Bc 3 : Xt c 2 cp tnh trng a)Lai 2 tnh : S xut hin t l ca lai 1 tnh . - 3/1 == > Kiu gen ca c th em lai : AB/ab X AB/ab . - 1/2/1 == > Kiu gen ca c th em lai : Ab/aB X Ab/aB . - 1/1 == > Kiu gen ca c th em lai : AB/ab X ab/ab hoc Ab/aB X ab/ab . b) Lai 3 tnh : S xut hin t l ca lai 2 tnh . -2 cp gen lin kt hon ton v phn li c lp vi cp gen cn li s xut hin t l ca lai 2 tnh . -3 cp gen lin kt hon ton s xut hin t l ca lai 1 tnh . - Bc 4 : Vit s lai . IV-Qui lut hon v gen : 1.Cch nhn dng : -Cu trc ca NST thay i trong gim phn .U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U

-L qu trnh lai 2 hay nhiu tnh , t l phn tnh chung ca cc cp tnh trng khng ph hp vi php nhn xc sut Nhng xut hin y cc loi kiu hnh nh phn li c lp . 2.Cch gii : -Bc 1 : Qui c . -Bc 2 : Xt tng cp tnh trng -Bc 3 : Xt c 2 cp tnh trng -Bc 4 : Xc nh kiu gen ca c th em lai v tn s hon v gen : a)Lai phn tch : -Tn s hon v gen bng tng % cc c th chim t l thp . -Nu i sau xut hin kiu hnh ging b m chim t l cao == > KG : AB/ab X ab/ab . -Nu i sau xut hin kiu hnh ging b m chim t l thp == > KG : Ab/aB X ab/ab . b)Hon v gen xy ra 1 bn :U U U U U U U U U U U

% ab . 50% = % kiu hnh ln .

U

Nm hc 2010 2011

43

Ti liu n tp SINH HC 12-Nu % ab < 25 % == > y l giao t hon v . +Tn s hon v gen : f % = 2 . % ab +Kiu gen : Ab/aB X Ab/aB . -Nu % ab > 25 % == > y l giao t lin kt . +Tn s hon v gen : f % = 100 % - 2 . % ab +Kiu gen : AB/ab X AB/ab . c)Hon v gen xy ra 2 bn :U U U U U U U

(% ab)2 = % kiu hnh ln

-Nu % ab < 25 % == > y l giao t hon v . +Tn s hon v gen : f % = 2 . % ab +Kiu gen : Ab/aB X Ab/aB .U U U

-Nu % ab > 25 % == > y l giao t lin kt . +Tn s hon v gen : f % =100% - 2 . % ab +Kiu gen : AB/ab X AB/ab .U U U

d)Hon v gen xy ra 2 bn nhng bi ch cho 1 kiu hnh (1 tri , 1 ln ) : Gi x l % ca giao t Ab == > %Ab = %aB = x% . %AB = %ab = 50% - x% . Ta c x2 - 2x(50% - x%) = kiu hnh (1 tri , 1 ln ). -Nu x < 25% == >%Ab = %aB (y l giao t hon v) +Tn s hon v gen : f % = 2 . % ab +Kiu gen : AB/ab X AB/ab . -Nu x > 25% == > %Ab = %aB (y l giao t lin kt ) +Tn s hon v gen : f % = 100 % - 2 . % ab +Kiu gen : Ab/aB X Ab/aB . - Bc 5 : Vit s lai . V-Di truyn lin kt vi gii tnh : 1.Cch nhn dng : -C s phn bit gii tnh ln tc qua cc th h . -S phn tnh khc nhau 2 gii . a)Gen trn NST X : -C hin tng di truyn cho . -Khng c alen tng ng trn NST Y . -Kt qu ca php lai thun v nghch khc nhau . -Tnh trng ln thng biu hin c th XY . b)Gen trn NST Y : -C hin tng di truyn thng . -Khng c alen tng ng trn NST X . -Tnh trng ch biu hin c th XY . 2.Cch gii : -Bc 1 :Qui c gen . -Bc 2 : Xt tng cp tnh trng . 3/1 == > Kiu gen : XA Xa X XAY . 1/1 == > Kiu gen : XA Xa X Xa Y ( tnh trng ln xut hin 2 gii ) Xa Xa X XA Y (tnh trng ln xut hin c th XY ). -Bc 3 : Xt c 2 cp tnh trng i sau xut hin t l khc thng . -Bc 4 : Xc nh kiu gen ca P hoc F1 v tnh tn s hon v gen . - Xc nh kiu gen ca (P) da vo (F1) . - Xc nh kiu gen ca (P) da vo (F1) . -Tn s hon v gen bng tng % ca cc c th chim t l thp . -Bc 5 : Vit s lai . D-PHN V : T BIN : I-t bin gen : 1.Cc dng t bin gen : Mt , thm , thay th . 2.t bin lin quan n lin kt hir : a)Lin kt hir khng thay i : -Thay cp nucleotit cng loi . -Thay 3 (A- T) bng 2 (G X)U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U

Nm hc 2010 2011

44

Ti liu n tp SINH HC 12b)Lin kt hir thay i : -Mt : + Mt 1 ( A T ) : S lin kt hir gim 2 . + Mt 1 ( G X ) : S lin kt hir gim 3 .U U

-Thm : + Thm 1 ( A T ) : S lin kt hir tng2 . +Thm1 ( G X ) : S lin kt hir tng 3 . -Thay : + Thay 1 ( A T ) bng 1 (G X) : S lin kt hir tng 1 . + Thay 1 ( G X ) bng 1 (A T) : S lin kt hir gim1 . 3. t bin lin quan n chiu di : a) Chiu di khng thay i :Thay s cp nucleotit bng nhau . b) Chiu di thay i : -Mt : Gen t bin ngn hn gen ban u . -Thm : Gen t bin di hn gen ban u -Thay cp nucleotit khng bng nhau. 4. t bin lin quan n phn t protein : a)Mt hoc thm : Phn t protein s b thay i t axitamin c nucleotit b mt hoc thm . b)Thay th : -Nu b ba t bin v b ba ban u cng m ha 1 axitamin th phn t protein s khng thay i . - Nu b ba t bin v b ba ban u m ha axitamin khc nhau th phn t protein c 1 axitamin thay i . II-t bin s lng NST : 1.Th lch bi : a)Khi nim :L s thay i s lng NST xy ra 1 hoc 1 s cp NST . b)Cc dng : -Th khuyt nhim (khng nhim) : 2n 2 ; Th khuyt nhim kp : 2n 2 - 2 . -Th 1 nhim: 2n 1 ; Th 1 nhim kp : 2n 1 1 . -Th 3 nhim: 2n + 1 ; Th 3 nhim kp : 2n + 1+ 1 . -Th 4 nhim: 2n + 2 ; Th 4 nhim kp : 2n + 2 + 2 . c)S loi th lch bi khc nhau c hnh thnh l : n (n: S cp NST) . 2.Th a bi : a)Khi nim : L s thay i s lng NST xy ra tt c cc cp NST . b)Cc dng : -a bi chn : T bi (4n) ,Lc bi (6n) , Bt bi (8n) ... -a bi l : Tam bi (3n) , Ng bi (5n) , Tht bi (7n) ... c)Cch vit giao t : * T bi (4n) : AAAA 100% AA AAAa 1/2AA : 1/2Aa AAaa 1/6AA :1/6Aa : 1/6aa Aaaa 1/2Aa : aa aaaa 100 % aa *Tam bi (3n) : AAA AA :1/2 A AAa 1/6AA: 2/6 A : 2/6 Aa : 1/6 Aaa 1/6A: 2/6 Aa : 2/6 a : 1/6aa aaa aa : a III-t bin cu trc NST : C 4 dng 1.Mt on : A B C D E F G H t bin A D E F G HU U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U

2.Lp on : A B C D E F G HU U U U

t bin

ABCBC DEFGH

3.o on : A B C D E F G H t bin A D C B E F G H 4.Chuyn on : a)Chuyn on trong cng 1 NST : ABCDEFGH t bin AB EFCDGHU U U U

b)Chuyn on gia 2 NST khc nhau :U U

Nm hc 2010 2011

45

Ti liu n tp SINH HC 12-Chuyn on tng h : ABCDEFGH t bin MNOCDEFGH ABPQR CDEFGH ABMNOPQR :

MNOPQR -Chuyn on khng tng h : ABCDEFGH t bin MNOPQR

Nm hc 2010 2011

46


CU HI L THUYT

A. Di truyn hc Chng I. C ch di truyn v bin dCu 1. Gen l g? Cho v d minh ho. - Gen l mt on ADN mang thng tin m ho cho mt chui plipeptit hay mt phn t ARN. - V d: Gen Hb l gen m ho chui plipeptit , gen tARN m ho cho phn t tARN - Gen cu trc sinh vt nhn s c vng m ho lin tc (khng phn mnh), cn sinh vt nhn thc l gen phn mnh (bn cnh cc on exon m ho axit amin cn c xen k cc on intron khng m ho axit amin). Cu 2. Trnh by cu trc chung ca cc gen m ho prtin. Mi gen m ho prtin gm 3 vng trnh t nucltit (hnh 1.1 trang 6): - Vng iu ho: nm u 3 ca mch m gc ca gen, c trnh t cc nucltit c bit gip ARN plimeraza c th nhn bit v lin kt khi ng qu trnh phin m, ng thi cng cha trnh t nucltit iu ho qu trnh phin m. - Vng m ho: mang thng tin m ho cc axit amin. Cc gen sinh vt nhn s c vng m ho lin tc (gen khng phn mnh). Phn ln cc gen ca sinh vt nhn thc c vng m ho khng lin tc, xen k cc on m ho axit amin (exon) l cc on khng m ho axit amin (itron). V vy, cc gen ny gi l gen phn mnh. - Vng kt thc: nm u 5 ca mch m gc ca gen, mang tn hiu kt thc phin m. Cu 3. M di truyn c cc c im g? - M di truyn l trnh t sp xp cc nucltit trong gen (mch khun) quy nh trnh t sp xp cc axit amin trong prtin. - M di truyn c cc c im sau: + M di truyn c c t mt im xc nh theo tng b ba nucltit m khng gi ln nhau. + M di truyn c tnh ph bin. + M di truyn c tnh c hiu + M di truyn c tnh thoi ho. Cu 4. Hy gii thch v sao trn mi chc ti bn ch c mt mch ca phn t ADN c tng hp lin tc, mch cn li c tng hp mt cch gin on? Do cu trc phn t ADN c 2 mch plinucltit i son g son g (3 5 v 5 ---> 3), m enzim plimeraza ch tng hp mch mi theo chiu 5 ---> 3 nn s tng hp lin tc ca c 2 mch l khng th c, i vi mch khun 3 --> 5 n tng hp lin tc, cn mch khun 5 --> 3 tng hp ngt qung vi cc on ngn theo chiu 5 --> 3 ngc vi chiu pht trin ca chc ti bn, ri ni li nh enzim ADN ligaza. Cu 5. Hy trnh by din bin v kt qu ca qu trnh phin m. - Din bin ca qu trnh phin m: nh mc I.2 trang 11 SGK. - Kt qu: to nn phn t mARN mang thng tin di truyn t gen ti ribxm lm khun trong tng hp prtin. phn t prtin, nhiu ribxm tng hp c nhiu phn t prtin ging nhau. Cu 6. a. Hy xc nh trnh t cc aa trong chui plipeptit c tng hp t on gen trn. 5 GXT XTT AAA GXT 3 3 XGA GAA TTT XGA 5 ( mch m gc) 5 GXU XUU AAA GXU 3 (mARN) Ala - Leu - Lys - Ala ( chui polipeptit) b. Leu - Ala - Val - Lys (trnh t aa) 5 UUA GXU GUU AAA ( mARN) 3 AAT XGA XAA TTT 5 ADN 5 TTA GXT GTT AAA3

Nm hc 2010 2011

47

Ti liu n tp SINH HC 12Cu 7. Th no l iu ho hot ng ca gen? iu ho hot ng ca gen l iu ho lng sn phm ca gen c to ra gip t bo tng hp loi prtin cn thit vo lc cn thit trong i sng. Cu 8. Opron l g? Trnh by cu trc ca opron Lac E.coli. - Opron l h gen chung iu khin gen cu trc (cc gen cu trc lin quan v chc

Documents

De Cuong Mon SINH_Lop12