Slide 1

Fran BRAHIMIMinistria e FinancaveDECENTRALIZIMI FISKAL, SFIDAT DHE MUNDESITPrmbajtjaDecentralizimiDecentralizimi fiskal n ShqipriPeriudha tranzitore (nga ndarja territoriale ekzistuese n ndarjen e re territoriale)Thellimi i procesit t decentralizimit fiskal dhe sfidat me t cilat do t prballemi

Decentralizimi Proces sfidues (nj mundsi e re, nj prgjegjsi e re, pjesmarrje e gjer e qytetarve n punt dhe jetn publike);Reforma e decentralizimit, e lidhur dhe e ndrthurur me shum sektor dhe fusha t ekonomis dhe jets sociale;Decentralizimi n prgjithsi dhe ai fiskal n veanti, jan zhvilluar me nj dinamik t shpejt kryesisht n dekadn e fundit;Interesi dhe pjesmarrja e qytetarve n vendimmarrjet pr prdorimin e taksave dhe kontributeve te tyre sht rritur n mnyre graduale;Financat Faktor ky pr: (i) autonomin e pushtetit vendor dhe (ii) aftesin pr t ushtruar funksione (decentralizimi me parimin financa ndjek funksionin)Decetralizimi Fiskal n ShqipriDecentralizimi Fiskal nnkupton:Transferimin e prgjegjsive dhe t drejts s kryerjes s shpenzimeve;Rritjen e t ardhurave t qeverisjes vendore;Autoritet i plot n prcaktimin/vnien e taksave dhe tarifave vendore;Autoritet i plot n marrjen e vendimeve pr prdorimin e t ardhurave vendore dhe t transferts s pakushtzuar.Decetralizimi Fiskal n ShqipriAutonomia e re:E drejta pr vendosjen e taksave dhe tarifave;Adoptimi dhe implementimi i nj buxheti n kuadr t ushtrimit t funksioneve t veta; Kryerja e shpenzimeve n kuadr t ushtrimit t funksioneve t veta;Autoritet i plot n prcaktimin e nivelit t shpenzimeve pr tu kryer.5Baza Ligjore e Decentralizimit FiskalKuadri ligjor i lejon qeverisjes vendore t drejtn pr t krijuar t ardhura nga:Taksat vendore;Tarifat vendore;T ardhura nga aktiviteti ekonomik;Transferat qeveritare;Huamarrja.Periudha tranzitore -Probleme q krkojn zgjidhje imediateBuxheti i vitit 2015.Si do t shprndahet transferta e pakushtzuar pr njsit vendore?far do t bhet me investimet n vazhdim t filluara para vitit 2015?Si do t procedohet me investimet e reja pr vitin 2015?Si do veprohet me kontratat e lidhura pr shrbimet publike sidomos pr pastrim-gjelbrimin?Si do veprohet me kontratat e reja pr shrbimet publike kryesisht pr pastrim gjelbrimin?Si do procedohet pr projektet e huaja n vazhdim dhe ato t reja?Si do procedohet me huat, nnhuat dhe kredit q ka marr pushteti vendor?Buxheti i vitit 2015Transferta e pakushtzuar, pr vitin 2015:do t shprndahet pr 373 NJQV, me t njjtat kritere t prdorura deri tani, por duke rifreskuar t dhnat pr popullsin, kapacitetet fiskale dhe tregues t tjer t varfris.do t jet e ndar n muaj dhe n tremujor, Verifikimi dhe ertifikimi i shpenzimeve t njsive t qeverisjes vendore, do ti delegohet Prefektit t Qarkut dhe Degs s Thesarit,Procedura dhe detajet pr kryerjen e ktyre detyrave do t saktsohen dhe shpjegohen nprmjet udhzimit t zbatimit t buxhetit t vitit 2015, ose nprmjet nj udhzimi t posam, specifik pr kt periudh tranzitore. Buxheti i vitit 2015Investimet n vazhdim do t verifikohen nga Prefekti i Qarkut dhe Dega e Thesarit pr ligjshmrin e tyre, duke synuar shmangien e krijimit t detyrimeve t prapambetura. Investimet e reja do t konfirmohen nga Prefekti i Qarkut dhe Dega e Thesarit.Kontratat e lidhura m par pr shrbimet publike, sidomos pr pastrim-gjelbrim do t vazhdojn t likuidohen por, njsit e qeverisjes vendore duhet t raportojn tek Prefekti i Qarkut dhe Dega e Thesarit pr tipet e ktyre kontratave, kohn e lidhjes dhe t mbarimit t tyre, mnyrn dhe afatet e likujdimeve, etj.

Buxheti i vitit 2015Kontratat e reja duhet t ertifikohen nga Prefekti i Qarkut. Prefekti i Qarkut duhet t ket parasysh se kto kontrata, kryesisht ato t pastrim gjelbrimit, duhet t jen n frymn dhe filozofin e ndarjes s re territoriale. Projektet e huaja n vazhdim duhet t mos pengohen n zhvillimin e tyre por, gjithsesi edhe ato duhet t raportohet n Degn e Thesarit.Huat, nnhuat dhe kredit e njsive t qeverisjes vendore, me ndarjen e re territoriale, transferohen automatikisht si detyrime te njsis se re. QarqetQarqet nuk preken n mnyr t drejtprdrejt nga reforma territoriale, pra, nuk ulet numri i tyre. Sipas legjislacionit n fuqi, ky institucion sht shum pak i ngarkuar me prgjegjsi, funksione dhe detyra konkrete. Edhe pse mungon fusha e veprimtaris konkrete t tyre, ato (qarqet) kan mesatarisht t punsuar n administratn e tyre 65-75 punonjs, shifr mjaft e lart e krahasuar me detyrat q kryejn. N buxhetin e vitit 2015, do t vendosim kufizime pr numrin e punonjsve t ktyre institucioneve. Menaxhimi FinanciarMinistria e Financave, sht duke br disa ndryshime n ligjet e menaxhimit financiar publik dhe pr rrjedhoj do t prfshij edhe aspektet e ndryshme t reforms s re territoriale.Nga pikpamja e harmonizimit financiar dhe menaxhimit t sistemit t thesarit, t gjitha ndryshimet reflektohen n sistemin AMOFTS (si kodet e thesarit pr do NJQV, njsit e reja shpenzuese, etj.). Ndryshimet n sistemin AMOFTS, jan kompetenc e Ministris s Financave dhe tashm q ka dal numri i njsive t qeverisjes vendore, do t filloj puna pr t br ndryshimet pr njsit e reja. Ngelet problematik shtja e kodimit t njsive t tyre t varsis, veprim i cili do t kryhet vetm pas fillimit t funksionimit t plot t tyre (hap pas hapi).Per mnyrn e bashkimit dhe harmonizimit t bilanceve kontabl, Ministria e Financave brenda ktij viti do t nxjerr nj udhzim t posam.Evidentimi dhe vlersimi i aseteve fizike vendore sht nj aspekt tjetr q duhet kryer brenda periudhs tranzicionitDecentralizimi fiskal- domosdoshritRritja e peshs s shpenzimeve pr investime, n buxhetin vendor, krahasuar me shpenzimet administrative. N kuadr te strategjis s re t decentralizimit e cila synon rishikimin e funksioneve ekzistuese dhe transferimin e funksioneve t reja n qeverisjen vendore pesha e buxhetit vendor ndaj PPB-s do t rritet dhe, n nj periudh afatmesme kjo pesh do jet ndr m t mdhat n rajon.Nprmjet modernizimit te administrats tatimore synohet q investimet q do bhen n nivel qndror t harmonizohen me ato n nivel vendor me qllim q t rriten t ardhurat publike qndrore dhe vendore dhe njkohsisht t ulen kostot e mbledhjes dhe administrimit t tyre.

Formula e shprndarjes s transferts s pakushtzuarsht prdorur nj formul q prej vitit 2002 dhe ky instrument ka qene faktor stabilizues i financave vendoreFormula merr n konsiderat disa kritere kryesore dhe t tjera plotsuese q synojn:Objektivitet; Parashikueshmeri; Barazi dhe TransparencKriteret kryesore: Numri i popullsis,Siprfaqe Shrbime urbaneKriteret plotsuese:Ekualizimi fiskalKriter specifik pr varfrin dhe kushtet gjeografike t ndryshmeGarancia minimale pr frym14Problemet e hasuraKontestime pr numrin e popullsisKontestime pr kapacitetet fiskaleKontestime pr kriteret specifikeDisa prdorues e vlersojn t komplikuarNuk merr n konsiderat realitete dhe zhvillime t reja t procesit t decentralizimit dhe faktor t tjer ekonomike dhe social si struktura e popullsis, niveli i t ardhurave t popullsis, zhvillimit e reja infrastrukturore kombtare, etj.Pr kto dhe t tjera arsye t hasura sht e nevojshme nj formul e re.Formula e rePr buxhetin e vitit 2016, n bashkpunim me donatort dhe kryesisht me USAID-in, do t rishikohet formula e shprndarjes s transferts s pakushtzuar.Formula dhe skema e re e financimit, synon rritjen e parashikueshmris s fondeve nga njsit vendore, objektivitetin dhe rritjen e transparencs n ndarjen e fondeve pr pushtetit vendor. Formula do t marr n konsiderat edhe:Popullsin sipas grup-moshaveNumrin e nxnsve dhe studenteve sipas njsive vendoreNumrin e personave me aftsi fizike ishtKapacitetin potencial fiskalTregues zhvillimi dhe ato n ekstreme varfrie

Taksat e ndaraKan evoluar n mnyr progresive kushtet pr aplikimin e taksave t ndara, ku ndr m kryesoret jan:Nj qndrueshmri n rrjedhjen dhe investimin e kapitalit financiarReforma territoriale Qndrueshmria e financave publike vendore Mbshtetur n kto kushte do t kryhet nj studim pr taksat e ndaraN nj periudh 3-5 vjet do t filloj aplikimi i taksave t ndara pr pushtetin vendor.Qllimi i ksaj politike t re sht q NJQV-t t prfitojn nga taksat kombtare apo, nga pasurit specifike t njsive t veanta, si tatimi mbi fitimin, tatimi mbi t ardhurat personale, renta minerare etj.Taksa mbi rentn minerare do rregullohet me paketn fiskale te buxhetit 2015Taksa mbi pasurinAktualisht, nga taksa mbi pasurin arktohen rreth 4 miliard lek ose vetm 35% e kapacitetit potencial t saj. Sipas parashikimeve, nga mosmbledhja e ksaj takse pushteti vendor humbet do vit rreth 11 miliard lek, shifr kjo e afrsisht e barabart me transfertn e pakushtzuar q pushteti vendor merr nga buxheti i shtetit. Taksa e toks bujqsore mblidhet n shifra shum m t ulta. Vetm 10% e siprfaqes s toks bujqsore i nnshtrohet ksaj takse. Pothuajse asnj njsi vendore rurale (komun) nuk mbledh t ardhura nga taksa mbi pasurin e ndrtesave t banimitTaksa mbi pasurinTaksa mbi pasurin, si burimi kryesor potencial i taksave vendore n vitet q do t vijn, do ti nnshtrohet nj reforme t thell fiskale. Kjo reform, synon rritjen n mnyr t ndjeshme t t ardhurave nprmjet:Ndryshimit t bazs s takss nga taks pr siprfaqe, n taks me vler pasurie,Modernizimit t administrimit t saj,Krijimit t kadastrs fiskaleN nj periudh afatmesme, parashikohet q t ardhurat do t dyfishohen, ndrkoh q n periudhn afatgjat ato t arrijn potencialin e tyre.T ardhura t tjeraVendosja e takss mbi truallin, sht nj tjetr burim financimido krijohet n varsi t nj studimi pr tregun e apartamenteve t banimit dhe efektet e ksaj takse n rritjen e mimit t tyre.Mir-menaxhimi i pronave, sht nj tjetr aspekt ku do synohet rritja e t ardhurave pr pushtetin vendor. Mbi 70% e fondit pyjor dhe t kullotave kan kaluar n pronsi t qeveris vendore.Pronat duhet t kthehen n ekonomi q sjellin t ardhura.Reformimi i tarifave t shrbimeve publike, sht nj aspekt tjetr i rritjes s t ardhurave pr qeverisjen vendore Aktualisht arktojm vetm 2.5 miliard lek nga 6 miliard q sht financimi i tyre ose rreth 42% t tyre financohen nga grandi dhe t ardhurat e tjera.Ofrimi i tarifs t barazuar me nivelin e kostos, do t mundsonte q rreth 3.5 miliard lek t lirohen nga ky shpenzim.Huamarrja vendoreE drejta e huamarrjes nga ana e NJQV-ve, n vitet n vijim do t jet nj e drejt reale dhe jo m vetm nj mundsi ligjore n letr. Brenda parametrave dhe objektivave t qeveris pr borxhin publik, n do vit fiskal do t vendoset nj kuot e veant pr njsit e qeverisjes vendore. Njsit e qeverisjes vendore do t konkurojn me njra tjetrn me projekte, norma interesi dhe kthimi, etj.

Ligji integral i financave vendoreNisur nga specifikat reale dhe nevoja e ekzistencs s tij, Ministria e Financave n bashkpunim me Ministrin per shtjet Vendore, ka planifikuar n kuadrin e Strategjis s Financave Publike, hartimin e nj ligji mbi financat vendore, i cili do t ezauroj t gjith problematikn e financave vendore.Reforma e decentralizimit fiskal, do t prqndrohet n saktsimin e marrdhnieve fiskale midis pushtetit qndror dhe atij vendor. Hartimi i ligjit pr financat vendore, ndr t tjera do t prcaktoj:procedurn e hartimit dhe zbatimit t buxhetit vendor,skemn e financimit t transferts s pakushtzuar pr pushtetin vendor,mnyrn e raportimit financiarprocedurn dhe problemet e kontabilitetit, auditit t brendshm dhe atij t jashtm,rregullat dhe procedurat e transparencs, llogaridhnies, etj.

Faleminderit !