Embed Size (px)
Citation preview
Dieta zdrowa dla
serca
Aktywność fizycznaZdrowe odżywianie
Dieta zalecana przez AHA w profilaktyce
chorób układu sercowo-naczyniowego
Tłuszcze ogółem Do 30% energii w diecie
Kwasy tłuszczowe nasycone 8-10% energii w diecie
Kwasy tłuszczowe jednonienasycone do 15% energii w diecie
Kwasy tłuszczowe wielonienasycone Do 10% energii w diecie
Białko 10-20% energii w diecie
Błonnik 20-30g
Cholesterol Do 200mg/dobę
KAWASY TŁUSZCZOWE
C-C-C-C
nasycone
C-C=C-C
nienasycone
C=C-C=C
wielonienasycone
tłuszcze zwierzęce
tłuszcze roślinneNiezbędne w
profilaktyce chorób
serca
NNKT – Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe
NIEZBEDNE - grupa kwasów tłuszczowych, która nie jest
syntezowana w organizmie i musi być dostarczana z pożywieniem
NIENASYCONE C=CNiedobór może powodować choroby skóry
powoduje zatrzymanie wody w organizmie
w czasie ciąży może doprowadzić do niedorozwoju płodu
kukurydziany, sojowy, rzepakowy,
arachidowy
Oliwa
Łosoś, olej z dorsza, olej z makreli
Izomery trans NNKT
Konfiguracja cis
Konfiguracja trans
Dieta zalecana przez AHA w profilaktyce
chorób układu sercowo-naczyniowego
Tłuszcze ogółem Do 30% energii w diecie
Kwasy tłuszczowe nasycone 8-10% energii w diecie
Kwasy tłuszczowe jednonienasycone do 15% energii w diecie
Kwasy tłuszczowe wielonienasycone Do 10% energii w diecie
Białko 10-20% energii w diecie
Błonnik 20-30g
Cholesterol Do 200mg/dobę
Produkty bogate w sód
Produkt Zawartość Na w mg w 100g produktu w
częściach jadalnych
Sól kuchenna ok. 39300
Ryby solone 1000
Wędliny i wędzonki 700-1000
Konserwy mięsne 700-800
Sery podpuszczkowe 750
Pieczywo 350-500
Zalecenie: 5-6g dziennie soli
Witamina K
Spożycie witaminy K wpływa na poziom INR
Najlepiej spożywać taką samą, umiarkowaną
dawkę witaminy K
Zalecane spożycie powinno wynosić – 120
µg/dzień dla mężczyzn i 90 µg/dzień dla kobiet
Zalecane dzienne spożycie witaminy K na
poziomie bezpiecznym
Grupa Lat Polska USA
μg witaminy K/dzień
Niemowlęta 0-5 miesięcy
0,5-1 roku
5
10
10
10
Dzieci i
młodzież
1-3
4-6
7-10
>11
15
20
30
45-80
1μg/kg m.c.
1μg/kg m.c.
1μg/kg m.c.
1μg/kg m.c.
Źródła pokarmowe witaminy K:
Witamina K, µg/100g
<10 10-50 50-100 >100
MlekoMięsoChlebZiemniakiMarchewPomidoryBananyBrzoskwiniePomaraocze
SerMasłoInne wątrobyJajaOlej kukurydzianyGroszek zielonykawa
Wątroba wołowaKapustakalafior
SzpinakSałataBrukselkaHerbata zielona
Energia powinna być dostarczona:
w 12% z białka
w około 30% z tłuszczu
w około 55-60 % z węglowodanów
Najpierw należy
zaspokoić
zapotrzebowanie
energetyczne na
białko i tłuszcz
Składniki odżywcze:
Tłuszcze – skoncentrowana energia
Białko – rola budulcowa
Węglowodany – źródło energii
Składniki mineralne – funkcje regulacyjne
makroelementy
mikroelementy
Witaminy – funkcje regulacyjne
Rodzaj
posiłku
Przy 3
posiłkach
dziennie
Przy 4
posiłkach
dziennie
Przy 5
posiłkach
dziennie
I śniadanie 30-35 25-30 25-30
II śniadanie - 5-10 5-10
Obiad 35-40 35-40 30-35
Podwieczorek - - 5-10
Kolacja 25-30 25-30 15-20
Wartość energetyczna posiłków (%)
przed obiadem ≤ Obiad ≥ po obiedzie
Wskazania żywieniowe wg S. Bergera
UROZMAICENIE – w każdym posiłku w miarę możliwości
produkty ze wszystkich grup
UMIARKOWANIE – jedzenie zgodnie z indywidualnymi
potrzebami pozwalające na zachowanie odpowiedniej masy ciała
UREGULOWANIE – w miarę stałą struktura i wielkość
posiłków oraz zachowanie odpowiedniej częstotliwości i
regularności ich spożywania
UPRAWIANIE – różnych form aktywności fizycznej (spacer,
sport) przyjęte jako stały element trybu życia, zwłaszcza przez osoby
o pracy siedzącej
DLA GRUP RYZYKA
UNIKANIE – spożycia nadmiaru tłuszczu (zwłaszcza
zwierzęcych) soli i cukru
Słodycze
Piramida zdrowego żywienia
Piramida zdrowego żywienia
Pieczywo, kasza, płatki
zbożowe, makarony,
ziemniaki
5-6 porcji
Warzywa, owoce
5 porcji
Mięso, drób,
wędliny,ryby,
jaja,rośliny strączkowe
1-2 porcji
Mleko i przetwory
mleczne
3-4 porcje
Tluszcze
2 porcje
Wielkości porcji1 mała bułka
2-3 ziemniaki średniej wielkości
6 łyżek gotowanej kaszy lub makaronu
5 łyżek gotowanej marchwi
1/3 główki sałaty
1 szklanka mleka
1 opakowanie (150g jogurtu lub kefiru)
50g twarogu
2 plasterki sera podpuszczkowego
70g gotowanej wołowiny
udko kurczaka (90g)
filet ryby (85g)
łyżka stołowa oleju
płaska łyżka margaryny lub masła (10g)
Praktyczne wskazania żywieniowe dla osób dorosłych
1) Jedz regularnie co najmniej 3 posiłki dziennie, każdy dzień
rozpoczynając od śniadania
2) Twoje codzienne pożywienie powinno zawierać różnorodną
żywność pochodzenia roślinnego i zwierzęcego
3) Spożywaj codziennie produkty zbożowe oraz warzywa i owoce
Warzywa najlepiej jeść na surowo lub krótko gotować
4) Dwa a najlepiej 3 razy dziennie spożywaj mleko, biały ser lub
jogurt, albo kefiry o obniżonej zawartości tłuszczu
5) Mięso i jego przetwory jedz w ilościach umiarkowanych, dwa
lub trzy razy w tygodniu. Wybieraj mięso chude. W pozostałe dni
jadaj dania z ryb, roślin strączkowych (fasola, groch, soja)
Praktyczne wskazania żywieniowe dla osób dorosłych
6) Ograniczaj ilość spożywanego tłuszczu. Przy
sporządzaniu potraw zastępuj tłuszcze zwierzęce
olejami lub oliwą z oliwek
7) Ograniczaj spożycie soli kuchennej. Jednak płaska
łyżeczka soli dziennie dodawana do potraw powinna Ci
wystarczyć. Nie dosalaj.
8) Zachowaj umiar w jedzeniu cukru i słodyczy. Zamiast
słodyczy jadaj więcej owoców i warzyw.
9) Bądź aktywny ruchowo. Pomoże Ci to utracić nadmiar
dostarczanej z pożywieniem energii (kalorii). Pamiętaj,
że ruch może często zastąpić lekarstwo, lecz żadne
lekarstwo nie zastąpi ruchu.
Pieczywo i produkty zbożowe
Są głównym źródłem węglowodanów w diecie
Są dobrym źródłem składników mineralnych, głównie
żelaza, magnezu, cynku, miedzi oraz związków potasu i
fosforu, a także witamin z grupy B
Mąki i pieczywo razowe, kasze gruboziarniste, produkty typu muesli (zwłaszcza zawierające
suszone owoce i orzechy)
Pieczywo cukiernicze, pieczywo chrupkie,
płatki owsiane
Maki i pieczywo razowe, kasze gruboziarniste,
otręby
Mleko i produkty mleczne
Źródło białka o wysokiej wartości biologicznej
Mleko – 3%Sery podpuszczkowe – 18-30%
Sery twarogowe – 10-21%
Bogate źródło wapnia
Mleko – 120 mgSer podpuszczkowy – 867 mg
Ser twarogowy – 96 mg
Produkty mleczne obfitują w związki fosforu,
potasu, a także dostarczają znaczących ilości
magnezu, miedzi cynku i kobaltu
Jedyny pokarm zwierzęcy działający na organizm
alkalizująco
Mleko i produkty mleczne
Dostarczają witamin z grupy B (głównie
ryboflawiny)W serach i napojach
fermentowanych zawartośd tych witamin jest niższa
Mleko w proszkuMleko zagęszczone słodzone
Pełnotłusta śmietana i śmietankaSery podpuszczkowe dojrzewające
Kremy deserowe i budynie
MlekoNapoje fermentowane
Chudy twaróg
Tłuszcz mleczny, którego najwięcej jest w serach
zawiera krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe nasycone
oraz cholesterol i naturalne izomery trans
Probiotyki
Pałeczki kwasu mlekowego
+ =Efektywne wykorzystanie
białka
Aminokwas ograniczający
Mięso i przetwory mięsne
Mięso i wędliny są podstawowym źródłem
białka o wysokiej wartości odżywczej (15-20%)
Zawartość tłuszczu waha się w bardzo szerokich
granicach (10-25%)
Boczek
Metka
Parówki
>25%
Wieprzowina
Baranina
Gęś
Kaczka
Kiełbasy
Konserwy
Pasztety
Wędzonki
10-25%
Cielęcina
Wołowina
Kurczak
Indyk
Podroby
3-10%
Polędwica
<3%
Mięso i przetwory mięsne
Boczek
Tłuste wędliny
Polędwica
Niektóre podroby
Chude wędliny drobiowe
Tłuszcz zawiera długołańcuchowe kwasy
tłuszczowe, niewielką ilość NNKT, także
cholesterol
Tłuszcz drobiowy i kooski >20%Mózg, wątroba, nerki
Mięso i przetwory mięsne
zawiera dobrze przyswajalne związki żelaza,
cynku, miedzi
zawiera znaczne ilości związków fosforu i siarki
zawiera znaczne ilości witamin z grupy B
Tiamina -cielęcina Niacyna -cielęcina
Azotyny i azotany
fosforany
Zamiana produktów
Można zamieniać produkty mięsne na mleko lub
jaja
Nie należy zastępować mleka mięsem
Ryby i przetwory rybne i „owoce morza”
Źródło dobrze przyswajanego białka o wysokiej wartości
odżywczej (16-20%)
Podział ze względu na udział tłuszczu
Zawierają dużo NNKT – dlatego polecane w profilaktyce
chorób serca
Flądra
Dorsz
Ryby słodkowodne
Skorupiaki
Mięczaki
Węgorz
Łosoś
Śledź
Makrela
Tuńczyk
>5% 9-20%
Ryby i przetwory rybne i „owoce morza”
Ryby tłuste
wędzone, solone,
marynowane
w zalewach olejowych
Ryby chudemięczaki
skorupiaki
większa zawartość fosforu, potasu i magnezu niż w
mięsie zwierząt rzeźnych
ryby ościste i marynaty- duży udział wapnia
ryby morskie i „owoce morza” podstawowe źródło
fosforu
Ryby i przetwory rybne i „owoce morza”
mięczaki i skorupiaki – obfitują w mikroelementy
wszystkie ryby i skorupiaki – źródła witamin z grupy B
śledź, sardynki, łosoś, makrela – znaczące ilości witamin
z grupy A i D
Bogate źródło białka, witamin, minerałów,
NNKT
ALE!!!
Kumulują znaczne ilości metali ciężkich
Jaja
jest źródłem białka o najwyższej wartości biologicznej
spośród wszystkich produktów
zawierają znaczne ilości witamin rozpuszczalnych w
tłuszczach oraz witaminy z grupy B – głównie ryboflawiny
wysoka zawartość żelaza, związków fosforu i siarki
wartość energetyczna kształtuje się na średnim poziomie
(160 kcal/100g)
Tłuszcze jadalne
Oleje roślinne Tłuszcze zwierzęce Margaryny stołowe Tłuszcze kuchenne
stanowią źródło skoncentrowanej energii
tłuszcze zwierzęce zawierają nasycone kwasy tłuszczowe
masło jest źródłem nasyconych kwasów
krótkołańcuchowych łatwo przyswajane przez organizm
tłuszcze roślinne (oleje i margaryny stołowe) oraz rybie
(oleje rybie, tran), - NNKT (20-66%)
masło, wzbogacone stołowe margaryny, tłuszcze rybie –
wit. A i D
Tłuszcze jadalne
Oleje roślinne Tłuszcze zwierzęce Margaryny stołowe Tłuszcze kuchenne
oleje roślinne – witamina E
TŁUSZCZE ROŚLINNE NIE ZAWIERAJĄCHOESTEROLU!!!!
Suche nasiona strączkowe
Groch Fasola Bób Soja Soczewica Cieciorka
Suche nasiona są ważnym źródłem białka roślinnego
Ograniczone wykorzystanie białka nasion strączkowych
Duży udział fosforu, potasu, wapnia, magnezu, żelaza,
cynku, miedzi, manganu, molibedenu i kobaltu
(przyswajalność ograniczona)
< <
Suche nasiona strączkowe
Groch Fasola Bób Soja Soczewica Cieciorka
Wysoka zawartość witamin z grupy B
Wartość energetyczna suchych nasion strączkowych jest
wysoka
Konsumpcję nasion roślin strączkowych ogranicza
obecność substancji antyodżywczych
18% tłuszczu
NNKT
Lecytyna
Równowaga kwasowo-zasadowa
Produkty kwasotwórcze
Wieprzowina
Wątroba wieprzowa
Kasza jęczmienna
Szynka
Dorsz
Jaja
Wołowina
Płatki owsiane
Cielęcina
Śledź
Ryż
Ser tylżycki
Makaron
Produkty zasadotwórcze
Buraki, ziemniaki
Czarne porzeczki
Cytryny
Wiśnie
Marchew
Pomidory
Śliwki
Agrest
Jabłka
Sałata
Mleko
Cebula
Programy promocji owoców i warzyw
Programy promocji owoców i warzyw
www.5porcji.pl
Programy promocji owoców i warzyw
www.frutiness.eu
www.isafruit.org
Zalecenia WHO
400 g/dzień – minimum
600 g/dzień w znaczący sposób może zmniejszać
ryzyko zachorowania na choroby serca i udary
5-10 porcji
Owoce i warzywa o pięknych, żywych barwach
dostarczają wielu cennych składników
odżywczych
antocyjany, flawonoidy
PRZECIWUTLENICZE
RY
ZY
KO
Niedokrwienna choroba serca
Nowotwory
Cukrzyca typu II
Otyłość
Przeciwutelniacze(antyoksydanty, antyutleniacze)
Zmiatacze wolnych rodników
Źródła:
Zielona herbata
Gorzka czekolada
Czerwone wino
WITAMINA A niezbędna w procesie widzenia,
wzrostu tkanek,
dobrego stanu błon śluzowych i skóry,
budowy erytrocytów,
przeciwutleniacz
CHLOROFIL
Absorbuje kancerogeny
Zielone warzywa są też bogatym źródłem
żelaza
Magnez
Potas
Magnez
Cynk
Miedź
Fluor
Jod
Potas
Wapń
Żelazo
Miedź
Witamina C
Aktywność fizyczna
Aktywność fizyczna
Minimum: 30 min. umiarkowanego rozciągania lub ciężkich ćwiczeń
Aby zapobiega nadwadze: 60 min ćwiczeń/dzień
Minimum dla dzieci i młodzieży: 60 min różnorodnych ćwiczeń
Ćwiczenia mogą być wykonywane seriami: każda po min. 10 min
Aktywność fizyczna
• Niedostateczna aktywność: 5000 kroków i
4 km/dzień
• Zalecana aktywność: 9000 kroków i 7
km/dzień
• Optymalna aktywność: 13000 kroków i 10
km/dzień
Wydatek energetyczny a formy aktywności
fizycznej (kcal/kg/10 min)
Spanie (0,172)
Siedzenie i czytanie (0,176)
Spokojne leżenie (0,195)
Siedzenie i jedzenie (0,204)
Stanie w bezruchu (0,206)
Siedzenie i gra w karty (0,210)
Zajęcia lekcyjne (0,245)
Siedzenie, pisanie (0,268)
Rozmowa (0,269)
Zamiatanie podłogi (0,535)
Zmywanie okien (0,607)
Prasowanie (0,627)
Mycie podłogi (0,665)
Pielenie w ogrodzie (0,862)
Kopanie w ogrodzie (1,365)
Prowadzenie samochodu (0,438)
Prace ślusarskie (0,514)
Prowadzenie motocykla (0,531)
Prace stolarskie (0,564)
Rąbanie drewna (1,101)
Wydatek energetyczny a formy aktywności
fizycznej (kcal/kg/10 min)
Jazda na rowerze lub calanetics (0,734)
Wiosłowanie łodzią (0,734)
Gra w golfa (0,794)
Gra w tenisa ziemnego (1,014)
Kajakarstwo 6 km/h (1,029)
Gra w piłkę nożną (1,308)
Wspinaczka górska (1,470)
Tańczenie tanga (0,612)
Tańczenie fokstrota (0,650)
Tańczenie twista (0,831)
Tańczenie walca (0,750)
Tańczenie tańca skocznego (1,000)
Tańczenie rumby (1,014)
Wydatek energetyczny a formy aktywności
fizycznej (kcal/kg/10 min)
Bieg przełajowy (1,630)
Bieg na bieżni:
- 11 km/h (2,045)
- 14 km/h (2,273)
- 14 km/h, nachylenie 2,5% (2,652)
Sprint (5,514)
Wskaźnik masy ciała
(BMI – body mass index)
Wskaźnik BMI═masa ciała [kg]
wzrost [m2]
Wskaźnik BMI ═masa ciała [kg]
wzrost [m2]
BMI Interpretacja
<16 - III stopień chronicznego niedoboru energii
16,0 – 16,9 - II stopień chronicznego niedoboru energii
17,0 – 18,4 - I stopień chronicznego niedoboru energii
18,5 – 24,9 - zakres normy
25,0 – 29,9 - I stopień otyłości
30,0 – 39,9 - II stopień otyłości
>40 - III stopień otyłości
Klasyfikacja ciśnienia tętniczego wg WHO/ISH
Ciśnienie tętnicze- kategorie Ciśnienie skurczowe
Ciśnienie rozkurczowe
Optymalne <120 <80
Prawidłowe <130 <85
Wysokie prawidłowe 130-139 85-89
Nadciśnienie tętnicze stopień 1
(łagodne)
140-159 90-99
Nadciśnienie tętnicze stopień 2
(umiarkowane)
160-179 100-109
Nadciśnienie tętnicze stopień 3
(ciężkie)
>180 >110
LITERATURA:
Gawęcki J., Hryniewiecki L. Żywienie człowieka.
Podstawy nauki o żywieniu. Tom 1, Wydawnictwo
naukowe PWN, Warszawa 2006
Bujko J. Podstawy dietetyki, wydawnictwo SGGW,
Warszawa 2006
Ollus A. Nutrition and diet in CHD. Young Hearts
2008: The VIII Conference for Adults with Congenital
Heart Defects in Tampere, Finland, 2008
