N SZ

Bu risle ; baslmakta olan Tasnifli ve erhli Hads-i erf kitabndaki 365 nci sra numaral Hads-i erf vesiylesi ile yazl, ve Dinde (Musik, ve Resim, Heykel) gibi gzel san'tlar hakkndaki telkkiyi gsteren 47 nci izah ihtiva etmektedir.

Ufak bir bedel ile herkes tarafndan kolayca te- darik edilebilinsin ve bu esasta hakik bir fikir alnsn diye Hads-i erf kitabndan ayrca bir risle halin- de de neri faydal grlmtr. Faydal olmasn Al- lahtan dilerim.

mer Fevzi Mardin

4

lhiyyt Kltr Te'lifleri Basm ve Yaym Kurumu tarafndan baslmakta olan Tasnifli ve erhli Hads-i erf kitabnda kaytl 365 nci Hads-i erf :

ehitleri, kahramanlar anarken

HADS- ERFN TRKES : Bir dnde def alan kzlar; Bedir

gazasnda ehit olanlarn mertlik ve kah- ramanlklarn anarken Peygamberimiz efendimiz dahi hazr imi. Kzn biri: (imizde bir peygamber vardr ki: O; ya- rn ne olacan bilir.) demi. Bunun ze- rine Peygamber efendimiz ; (kzm yle syleme, evvelce sylemi olduklarn [ehitlerin menkbelerini] ind eyle [oku- makta devam et] buyurmu Buhari-i Tecrd tercemesi: Sra numaras 1579

Gryoruz ki ehitlerin gzel hatralarn anmak, yaatmak gayesi ile bir ihtifal yaplm gen kzlar defler alarak ehitlerin kahramanlklarn ven ne- deler okumular ve Peygamber efendimiz bizzat bu toplulukta hazr bulunarak toplanma mevzuunun ehem- miyyetini belirtmilerdir. Ve peygamberimiz kzlara : (ehitlerin hatrasn i'zaz iin toplanlan burada, ve byle ruhan gaye takip ettiimiz srada [veyahut] benim nmde def almayn dememilerdir. Def musi- kden bir letdir. Bilhassa ahengi tanzim eden bir va- stadr. Peygamberimiz ; huzurunda bunun alnmasna

5

ve bilhassa ehitlerin hatrasn i'zaz ihtifalinde aln- masna msaade buyurduktan sonra mevzu'un yanl telkkilere uram ruhu zerinde ehemmiyyetle dur- mamz lzm geliyor ki buna dair Hads-i erf kita- bndaki (47 nci izah) da izahat verilmi ve sureti bu- raya dercedilmektedir.

Z A H 47 Musik ve dier gzel san'atlar

Mslmanlardan hakikatleri bilmiyenler arasnda; mu- sik ve dier gzel san'atlerin kullanlmas yani saz almak makamla bir ey sylemek okumak, resim yapmak heykel yapmak gnahmdr deilmidir diye ind, ahs zan ve kanaatlerle ayrlk vardr. Bunda ahslara messir olan ey her birinin aile muhitinden ald terbiye ve uradan buradan iittikleri fikirlerdir.

Muhafazakr muhitte yetienler, ve yaradllarnda muhafazakrlk gayreti olanlar; sadelii ve allm basit hayat ihll eden her eyi bid'at telkki ederler. Binaenaleyh gnahtr, dalalettir demee kalkarlar, saz sz san'ati de ressamlk, heykeltralk da o telkkiye urarlar ve onlarn nazarnda saz ve makaml sz sefa- hatdir, resim ve heykeltralk da putperestlie gtren itiyatlardr. Binaenaleyh zararldr ve elbette gnahtr.

Byle dnenlerin karsnda hr dnceli, akl ve mantk yoliyle dnen bir zmre vardr. Onlar dahi saz ve sz san'atnn, ressamln ve heykeltraln haram mdr hell midir diye haklarnda bir ilm hakikate vakf olmadklar halde onlar bunlar akllarnca gnah saymazlar. Zira : faydal bulurlar. Bu san'atler madem dnyann her yerinde her milletinde ve her Din

6

muhitinde vardr ve faaliyyetdedir ve itibardadr demek ki ekseriyyet faydal bulmaktadr. Mzeler ve ehir evlerinin bazlar kymetli resim tablolar ve heykellerle zengin saylmaktadr. Bizde ve Avrupada, Amerikada resim dersi her mektebe girmi, gzel san'atlar aka- demileri alm, en cidd mesesseseler arasnda mhim bir bde ile bunlar dahi almaktadr.

Hep bunlar abes midir, dalalet midir? Evet diyen- lerle hayr diyenlerin dini bilgileri, hakikat bilgileri, olmad halde her iki zmrenin fikirlerine bakarak bir kanaate varmak istersek gzel san'atlara gnah diyenlerin dncelerini cidd ve realiteye uygun bulamayz.

Bu balangtan sonra mevzu'u hakikat bilgisi ve akl ve mantk lleriyle tetkike balyalm: Mslmanlarda kan bu fikir ayrlnn sebebi; Kur'- an- kermde buna dair bir sarahatin bulunmamasndan- dr. Yani Kuran kerim gzel san'atlara dahil san'atlarn iyilii veya fenal, haram veya hell olduu hakknda hi bir sarahati ihtiva ve bu bahise hi temas etme- mektedir.

Msevlere gelince: onlar gzel san'atlarn musik ksmn kitaplarna gre hell ve pek makbul sayarlar fakat resim ve heykeltralk ksmn iddetle men edilmi haram bilirler.

Hristiyanlar da Msev eriatine tabi olduklar iin onlarn da byle grmek mecburiyyetinde olduklarn dnebiliriz. Fakat gryoruz ki Msevler olsun Hristiyanlar olsun musikye verdikleri ehemmiyyet derecesinde resme ve heykeltrala da

7

ehemmiyyet vermilerdir. Ve bu esasta bugn dnyaya hocalk ediyorlar.

Peki nasl oluyorda onlar eriat kitaplarnn kat'iyyetle ve iddetle men ettii ve yapanlarnn idamlarna hkmettii resim ve heykeltralkla megul oluyorlar, ve bu derece onda ileri gidiyorlar.

Cevab udur : Onlar mslmanlk devrini yayorlar, beer

yalarna gre Musevilik devrini geirmiler, geride brakmlardr. Hazreti Muhammed efendimiz btn insanlara amil memuriyyetle gelmitir mslmanlk devrinin mmeyyiz vasf, balca r; akl ve mantkla hareket etmektir. Kur'an- kerim akla hitab eder ve her ferdin her eyde akln fikrini kullanmasn ister. Peygamber efendimiz (mftiler fetv verseler dahi sen fetvy kendinden al) buyurur. Bu suretle beeriyyetin rd devrinde gelen mslmanlk o tarihten itibaren dn- yada yaayan btn insanlara kendi ictihatleriyle hareket etmelerini, artk vesyetden kurtulmalarn istemitir. Yine Peygamber efendimiz millet ve cemiyyet haya- tnda insanlarn uursuz olarak yalnz obanlarn ta'kip etmiyeceklerine iaretle: (Hepiniz obansnz ve srden mes'ulsnz) buyurmutur.

mdi :

Rd sahibi birer insan gibi akl nda, mantk ve hikmet erevesinde ve mukaddes kitaplarda mevcut mukaddes vesikalara dayanarak mevzu'u tahlle koyulalm : Burada mukaddes vesikalara dayanarak, dedim. Evet Allahn bize emrettii usl yledir :

Halli iktiza eden bir mes'ele iin evvel Kur'an- ke- rmde sarahat arayacaz. Yoksa Peygamber efendimizin

8

rettiklerini aratracaz. Orada da yoksa evelki mmetlerin limlerine soracaz. [Yani evelki mukaddes kitaplar muhteviyyatnda bir vesika aryacaz] varsa mes'eleyi ona gre halle alacaz ve her birinde daima akl n nmze tutacaz. Eer mukaddes kitaplarda da ve evelki mmetlerin lemasnda da bir mlumat yoksa o vakit yreimizi Allaha verip mes'eleyi dorudan doruya Allahtan iimize doacak ilhamla ve akl, mantk, hikmet dsturlar erevesinde halledeceiz.

Mutaassp br mslmann Kur'an kermden ve Peygamber efendimizin ta'limlerinden bakas ile yani evvelki mmetlerin kitaplar ve peygamberlerinin teb- ligat ve ta'limat ile bir meselenin halli lzumuna yine Kur'an delletiyle akllar yatsa bile gnlleri, tutmaz. Fakat onlar bilmeli ki yalnz Kur'an tutmak, mukad- des baka kitaplara arka evirmek insann yalnz ken- dini beenip sevmesi baka insanlara arka evirmesi gibi yanl olur. Taptmz Allah olduuna gre Al- lahtan gelen her kitaba her peygambere hakk olan yeri vermekliimiz onlara inanmaklmz mslmanl- n iman artlarndan iki esastr.

Deil Kitap ehli mmetlerden hatta ilim inde bile olsa renmee gitmemizi Peygamber efendimiz emretmitir. Hakikat, ilim, nrdur. Din, mezhep, mil- liyyet, renk ayrl ile nr ; kymetinden bir ey kay- betmez.

te u yet-i kermelere gre her mukaddes ki- tap Allahn nrudur. Ve kitap ehli olanlar hidayet ehlidirler :

Kur'an kermden : (28 - Kasas - 49) : Y Muhammed onla-

9

ra de ki: eer siz doru sylyor iseniz Allah tarafndan bana ve Msya verilen kitaplardan daha iyi yol gsterici bir ki- tap getirdin ki ben de ona tabi' olaym.

Dieri : (5 - Mide - 47(44)): Biz onda hidayete reh-

ber ve nr olan Tevrt inzl eyledik. Dieri :

(5 - Mide - 49(46)) : Ve s ibni Meryemi kendinden evvel gelen Tevrt tasdik e- der olduu halde Enbiyann izi zerine gnderdik ve ona hidayete rehber ve nu- ru mhtev olan ncli verdik ki kendin- den evvel nzil olan Tevrt tasdik eder.

Dieri : (6 - En'm - 90): Onlar [evvelce gelen

peygamberler] Allahn hidayet ettikleri- dir. Sen de onlarn hdasna iktid et- (onlarn tuttuklar hidyet yolunda onla- ra uy]

Dieri : ( 60 - Mmtehine - 4 ve 5(4)) : brhmde

ve onunla beraber olanlarda [msev- lerde ve hristiyanlarda] sizin iin ikti- dya [uymaa] lyk gzel detler, usl- lerden vardr.

10

Dieri : (31 - Lokman - 15) : Ve bana (Allaha] in-

be edenlerin [Allaha balanp Allahn ira- delerine uyanlarn] yoluna tabi' olun.

Dieri :

(16 - Nahil - 43): Y Muhammed sen- den evvel gnderdiklerimiz [evvelki pey- gamberleri senin gibi beer idiler onlara vahiy ederdik [Allahn vahiyleri ile haki- katleri renirler, vazifelerini ifa eder- lerdi! eer siz bilmezseniz [bilmediiniz ey olursa] kitap ehlinin bilenlerine so- runuz.

Dieri : (4 - Nis - 25(26)) : Allah [Kur'an ile] size

hell ve haram hkmlerini beyan etme- i ve sizi sizden evvel geenlerin [m- metlerin] snnet [det ve mesleine] din ce gidiine hidayeti gnahlarnz ba- lama murad eder.

Dieri : (60 - Mmtehine - 6 ve 7(6)) : Ey m'min-

ler sizden Allahn rzasn ve ahret ni- metlerini [cenneti] dileyen kimse iin on- lar da [brhm ile onun Dinine tabi' olan msevlerde ve hristiyanlarda] uyulacak gzel detler vardr. Bundan yz eviren kimse [bilsin ki] Allah onlarn imanlarn-

11

dan gandir [Allahn istedii iman byle- si deildir.]

Dieri : (2 - Bakara - 131(130)) : brhmin milletin-

den [Kitap ehli mmetler birliinden] ve dininden kim dner? Ancak nefsi sefih olanlar dner.

HADS- ERFLER : phesiz ki siz, kendinizden nce ge-

len milletlerin [mmetlerin] yoluna; kar- karna, arn arnna tpatp muhak- kak uyacaksnz. [O derece ki] ayet o mmetler [darack] keler deliine girse- ler; siz de mukakkak [onlara uyarak] o- raya gireceksiniz buyurmulardr.

Ashabn : Y Resl-ullah bu mmetler Yahudi-

lerle Hristiyanlar m diye vki' suallerine Onlardan baka ya kim olacak ? bu-

yurmulardr. B. 1410 Dieri :

Hakknda [msbet, menf] Kur'anda hi bir ey bulunmyan hususlarda [Re- slullah efendimiz] ehl-i kitaba uygun ol- maktan holanrlard. B. 1455

imdi evvel unu dnelim ; 1) Gzel ses ve gzel saz almak kabiliyyeti, ke-

12

za resim ve heykeltralk istidad ve kabiliyyeti her- kesde msavi derecede mi vardr. Yoksa kiminde hi yok, kiminde az, kiminde pek okmudur.

Evet byle farkldr. Bu fark neden ileri geliyor? Birer hikmete mstenit Allahn iradesinden ! Kur'an kermde Cenb- Hakkn hi bir eyi abes

yaratmad [birer hikmete uygun olarak] mnasibini yaratt ve kendiliinden halkolunmu bir ey olma- yp insan yaratt gibi insann ef'alini de Allahn ya- ratt bildiriliyor. te yet-i kermeler :

(21 - Enbiy - 16) : Biz semy ve yeri ve aralarndaki eyleri oyuncak ve abes olarak yaratmadk.

Dieri : (87 - A'l - 1(2)) : Yaratd ve mnasibini

yapt. Dieri :

(38 - Sat - 27): Biz g ve yeri ve aralarnda olanlar btl ve abes olarak yaratmadk.

Dieri : (32 - Secde - 7) : O Allahtr ki her e-

yin yaradln gzel [ma'nal] kld. Dieri :

(37 - Sft - 96) : Ve Allah sizi ve a- mellerinizi [ilerinizi] yaratd.

13

Dieri : (77(76) - Mrselt(Dehr) - 31(30)): Allah istemedike

siz bir ey istiyemezsiniz. Dieri : (81 - Tekvr - 29) : Siz ancak lemlerin

Rabb olan Allahn dilediini istersiniz. O halde : Gzel ses ve san'at kabiliyyetini yaratan Allahtr.

Allah hi bir eyi abes, beyhude yani hikmetsiz yaratmadna gre de : Allahn gzel ses verdii in- sandan istedii de makamla sesle gzel eyler okumas- dr. Musik isti'dad verdiklerinden istedii de musik ile gzel bir tesir vcde getirmeleridir, ressam ve hey- keltratan istedii ise; Allahn insanda tecelli eden san'at kudretini Allaha hayranlkla insana seyir ve te- maa ettirmektir. Bugnk insan resimde, heykelde putu deil ancak Allah sen ile hatrlar.

Ses ve saz san'atnn Allah indinde makbul oldu- u, hatta Kuds' erifdeki Beytullahda vaktiyle ge- ce gndz Allaha lh okunduu ve saz takm tara- fndan saz alnd hakkndaki mukaddes vesikalar grelim :

HILKAT- LEMDEN BER SAZ MSEV MUKADDES KTAPLARINDAN: (Hazakyal Peygamberin kitab - 28 - 12(1213)) [Sr

hkmdar hakknda] hikmetle dolu ve Ceml cihetiyle mkemmelsin Allahn cenneti olan Adin'de idin.

14

[Ayn yetin devam: ] Def ile neylerin senin [ezelde] yara-

dldn gnde senin iin [insan iin] ya- plm idi.

(Sazn ilham vesiylesi olduu hakknda :

Mlk- Rabi' (3 - 9 : 11(15)) ve (3 - 15 : 20)

Name ve saz ile hastalara hazreti Davd tara-

fndan if duas edildii hakknda : Mlk- evvel - (16 - 14 : 16) ve (16 - 23)

(Mlk- evvel - 10 - 5) ; [Msevle-

rin birinci kral Saul'u peygamber Samu- el mesh ettikten sonra dedi] Ka'betul- laha gideceksin ve oraya ehre vasl ol- duunda nlerinde santur ve def ve ney ve tanbur olarak kendileri dahi peygam- berlik [dervilik] ederek [harikalar gs- tererek] tepelerden inen bir peygamber [ehlullah] zmresine rast geleceksin.

Mukaddes Tevrih-i evvel kitabnn (25) nci babn-

da Beyt-ullahta saz alp lh okumaa me'mur mu- gannlerin adedi ve hizmet iin 24 nbete taksim olun- duklar ve saz takmlarnn vazifeleri ve tarz- tertibi ve kullanlan sazlarn envai ve mugannler hakknda tafsilt vardr.

15

Musiki letlerinin balcalar unlardr: Zil, santur tanbur, Beytullah hizmetinde usta san'atkrlarn adedi 288 idi.

SAZIN BDETDE ST'MAL HAKKINDA BR KA MSAL

(Mezmrlar [Zebr-u erf] 150 2) : Ona [Allaha] azametinin okluuna gre hamd- ediniz.

(3) Ona boru sadasiyle hamdediniz. (4) Ona santurla ve tanburla hamd-

ediniz. (5) Ona sadal zillerle hamdediniz.

Ona meserret zilleriyle hamdediniz. (6) Her nefes sahibi Rabba hamdey-

lesin. Dieri : (Mezmrlar - 98 - 4) : Meserret sadasiyle

terennm edip mezmr [Allah sen eden ilhiler] okuyunuz.

(5) Rabba tanburla, tanbur ve mez- mr sadasiyle mezmr (ilh] okuyunuz..

(6) Padiah olan Rabbn huzurunda borular ve zurna sesiyle alk ediniz [gl- bng ekiniz.]

Dieri : (Mezmrlar - 100 - 2): Rabba meser-

retle ibdet ediniz, huzruna terennm- le giriniz.

16

Dieri :

(Mezmrlar - 144 - 9): [Hazreti Dvd lisanndan] ya Allah sana yeni bir lh okuyacam sana on telli santurla mez- mr okuyacam.

Resim ve heykel yapmak kabiliyyetini de insana

ihsan ettii halde acaba Tevrat- erfde bunu vaktiy- le Allah niye men etti.

Sebebi u olmas melhzdur : sril oullar Allah tarafndan mu'cizelerle Firav-

nun elinden kurtarlm ve kendilerine Hazreti Msa va- stasiyle Din terbiyesi verilmek zere le getirilmiti. le getirilmekten maksat; onlar putperest dnyadan uzak tutarak, putperestlerle ihtilatlarna imkn vermi- yerek terbiyelerini ve tasfiyelerini icra etmekti. Btn mrlerini Firavn'un putperest kavmi iinde putpe- rest olarak geirmi ve o kavim tarafndan daima tah- kir ve tezll edilmi olan sril oullarndan lde yeni bir nesil, tertemiz bir Din terbiyesi alarak mey- dana gelecek ve yeni nesiller yetiinceye kadar da [Msrdan gelen bozuk] eski nesiller tabi mrlerini bitirip tamamiyle ortadan kalkacakt, yerlerini putpe- restlik grmemi, zillet ve hakarete almam yeni ne- siller alacak ve onlar salam bir unsur olarak Allah hizmetine girecek ve Filistine yerleecekdi. Bu nesille- rin tasfiyesi ii tamamlanncaya kadar krk sene md- det l bir bekleme yeri ve bir mektep olacakt.

Fakat : Msrdan gelen eski nesil eyalar iinde [Msrdan

beraber getirdikleri ] putlarn muhafaza ediyorlard.

17

ve yanlz kaldka her biri putlarn karlarna alarak tapnyorlard. te sril oullarn putperestlikten kurtarmak iin Din emrinin bana o gnn iktiza ettirdii maddeler konmutu ki resim ve heykel mem- niyyeti bata geliyordu. te emirlerin sreti :

ON EMR

TEVRT-I ERFDEN : (Hurc kitab Bab : 20 yet : 2 : 19 ve 23) : Seni Msr diyarndan, esirlik evinden

karan Allahn Yehova benim: (3) Karmda lhlarn [putlarn] olmya. (4) Kendin iin oyma put, [ve] yukar-

da gklerde olan, yahut aada yerde olan, yahut yerin altnda [ve] sularda olan hi [bir eyinj sretini yapmyasn.

(5) Onlara [o put resimlere, heykellere] eilmeyesin. [Rk' etmiyesin] ve onla- ra ibdet etmiyesin. nki [t ki] ben se- nin Allahn Rab; benden nefret edenler- den [putperestlerden] babalar gnahn ocuklar zerinde, nc nesil zerin- de ve drdnc nesil zerinde ayra.

(6) Ve beni seven ve emirlerimi tutan-

F. 2

18

larn binlercesine inyet eden kskan bir Allahm.

(7) Allahn Rabbn ismini bo yere al- myasn nki Rab kendi ismini bo ye- re aza alan [bo yere yemin edeni] susuz tutmyacaktr.

(8) Sebt [cumartesi] gnn takds et- mek iin onu hatrnda tut.

(9) Alt gn ileyesin ve btn iini [bu alt gnde] yapasn.

(10) Fakat yedinci gn Allahn Rabba sebt'dir. Sen ve olun ve kzn, klen ve cariyen ve hayvanlarn, ve kaplarnda olan garibin [hibiriniz] hibir i yapm- yasnz.

(12) Babana ve anana hrmet et, t ki Allahn Rabbn sana vermekte olduu toprakta mrn uzun olsun. . (13) Katletmiyesin [kimseyi ldrmiyesin]

(14) Zin etmiyesin. (15) Sirkat etmiyesin. [almyasn] (16) Komuna kar yalanc ahitlik

etmiyesin. (17) Komunun evine gz dikmeyesin,

komunun karsna, yahut klesine, ya- hut cariyesine yahut komunun hi bir eyine tama' etmiyesin [gz koymyasn]

19

(23) Benimle baka ilhlar yapmyas- nz. Kendiniz iin gmten ilhlar, al- tndan ilhlar [put heykeller] yapmya- snz.

sril oullarn putperestlikten kurtarmak iin,

putlardan kurtarmak, ve ellerinden putlarn almak ve yenisini yaptrmamak icap ediyordu. te bunun iin resim ve heykel memniyyeti hakknda bu iddetli emirler verildi. Ve meyyide olarak en ar hkmler kondu. Zira putperestliin nefsin her arzusuna uyan msaadekrlndan insan ayrp nefsin kt meyille- rine, ehvetlerine kar koymaa altrmak ok sk tedbirleri iktiza ettiriyordu. Nitekim Msev mukkades kitaplarndan u yetler o gnk durum hakknda bir fikir vermee kifayet eder:

(Hazakyal - 20 - 8) : Msr putlarn terk etmediler. (20 - 21): Oullar dahi bana s oldular. (20 - 24) : Ahkmm icra etmediler ve kanunlarm reddettiler ve (Sebit) leri- mi bozdular ve gzleri ecdadlarnn put- larnda kald.

(20 - 25) : Ben dahi onlara iyi olmyan [mlyim olmyan] ve onlara yaayama- yacaklar ahkm verdim.

mdi resim ve heykel yapmak memniyyeti

bin ksr sene evele ait bir devrin iktiza ettirdii

20

bir tedbirdi. Bu mddet zarfnda ne Msevlerde putpe- restlie dnmek temaylnden eser kald ne de baka milletlerde putperestlie bir zerre meyil, bu ; Msevler iin bir istihale devri idi. Putperstelikten Allah dinine giri ve onu tamamiyle hazmetmek devri idi. Bu gn resme heykele bakan insanlarn aklna gelen ey; her hangi bir putun hatras veya ad deil, tarih mhim bir vak'ann hatras ve onu temsil eden san'atkarda tecelli eden Allahn kudre- tidir. Dikkati eken bu kudret, ve hayranl mucip olan da bu eserdeki san'at gzelliidir. Hibir gzellik yoktur ki o ; Allahn Cemal tecelllerinden bir ma'n ifade etmesin ve Allahn gzelliinden bir niane aksettirmesin.

Putperestlik devri gemitir. Mani' gidince memn' avdet eder. iddetli hkmleri iktiza ettiren hal zil olunca hkm kendiliinden ortadan kalkar ve onun yerine tabi [normal] hal kim olur. Bu tabi hal; her g- zellii grnce. Allah dnmek Allahn her mahlkta tecelli eden kudretini, her zerrede akseden gzellik- lerini grmek ve o anda rhen Allaha secdeler etmektir.

Rd devri denilen bu akl, irfan devrinde baka trl dnmee imkn yoktur. Zira Allah ressamlk heykeltralk isti'dadn kimde yaratm ise; onu yapmak, onunla megul olmak, onu ilerletmek gayretini tecell ettiriyor ve elleri balansa Allahn bu gzel san'atda almaa me'mur ettii kul kafas ile gz ile yine alyor. Ve mevcut kymetli eserler ancak bu yolda ve bu yzden vcde getirilmi bulunuyor. nsanlar dallet devirleri geirdiler bu kt devirlerde her yere hatta Beytullah olan Kbeye bile heykeller diktiler, ite bunlar puttu ve onlar insanlar hidayet bulunca krdlar. Zira onlar Allah deil, Allah namna bir

21

mahlku hatrlatmak ve ona tapndrmak iin konmutu. Bugnk gnde her san'at eseri ancak Allah hatrlatr. Gzel bir bina, bir gzel san'at eseridir. Onu yapana, ilhamlariyle stadlk eden Allahtr. Netice itibariyle yaptran da Allahtr.

Gzel bir bina; iine put konmakla kendi mahiyyetinde ki san'at gzelliini kaybetmez. Bir bina bir gn puthane yaplr bir gn sonra havra olur. Bir gn sonra kilise veya cami olur. Yani bina kendi mahiyyetiyle her zaman Allah iin bir ma'bed olabilir. i sprlmek, necis ey- ler dar atlmakla oras Hakka ve halka hizmetde devam eder. Hereyin glgesini, suya aksetmi, ay- naya aksetmi haylini grmyormuyuz. Onun gzel- lii karsnda durup tatl tatl bakmyormuyuz. Onlar da birer lavha resim deil mi, bu resmi yapan kim Allahn tabiat kanunlar deilmi. Ve tabiat; Allahn (zahir) ismi deil mi ?

mdi, i tata toprakta aada suda deil bakan gzlerde duyan yreklerde dnen kafalardadr. (Her ne ki insan Allaha yaklatrr ona fena dense dahi iyidir. Her ne ki insan Allahtan uzaklatrr. Ona iyi dense dahi hakikatde fenadr.) Gzel bir ses gzel bir saz insan Allaha doru koturur. En gnahkr ada- ma bile bir iyilik temayl duyurtur. Resim de, hey- kel de eer gzelse Allahn kudretini dndrtr.

Allah elinde yetimi insanlarn nelere muvaffak olduunu hayranlklarla dndrr. Allahn azamet ve kudreti ve insann kabiliyyeti ve incelikleri hakknda ne gzel fikirler verir ne gzel hisler duyurtur.

Bir insan, nasibi olmyan eyi nasibi olanlarda fena gzle grmesin. Bir insan; btn insanlar iin kendini l ittihaz ederek kendinin bilmediklerine,

22

kendinde olmyanlara, kendinin duymadklarna fena demesin. Bilsin ki her ey Allah vergisidir. Ve Allah herkese her eyi ayn derecede vermemitir. Kur'an- kermin ve dier mukaddes kitaplarn tarifine gre l gibi yayan insanlar var. Allah isterse istedii kada- rn hayatda diriltiyor. Onu bakar grmezlikten, iidir duymazlktan kurtaryor. ller ; yaayanlar kt g- rrlerse hkmleri ok yanl olur. Btn dnya saz, name sesi iinde uulduyor. Bunlarn hepsi mi abes Avrupa Amerika gzel san'at eserleriyle dolu, bunlar da m yanl.

Hads-i erf : Ameller niyyete gredir. Yani : bir ii yapann niyyeti hayr ise o i Allah

indinde hayr saylr, niyyeti er ise er saylr. 47 nci izahn bandanberi verilen izahat, saz ve

sz ve gzel san'atlerin beeriyyetde niyyete gre al- dklar mahiyyetleri gsteriyordu. Resim ve heykel Msevlerin ilk putperestlikten dine girdikleri devirde haram bir mahiyyet almt. Halkn niyyeti deiince elbette ki resim ve heykellerin ilk kt mahiyyeti de deiti.

Fakat zannedilmesin ki artk Din devri geldikten sonra niyyet deimez. Kendi neslimizin yaad dev- rede grdk ki komnistlik knca bu ideolojiye te- mel kurmak istiyenlerin ilk ii yreklerden Allah ima- nn, muhabbetini, sadakatini karp onun yerine (Le- nin) in varln yerletirmek oldu. Herkes evine Le- ninin resmini koydu. Hkmet de Leninin bstn hey- kelini ehirlerin meydanlarndan, kk ky meydanna kadar her geit yere dikti. Allah yerine Lenini ikame iine mekteplerde de hz verildi. Kitaplara Leninin res-

23

mi kondu ve ocuklarn bilgisiz balarna bu fikir, Allah yerine Lenin fikri; verilmee alld. te bu; asrmzda resim ve heykellerin yeni niyyete gre mahiyyetini tekrar deitirdii bir vak'adr.

Leninin bst veya heykeli, veya resmi san'at eseri gsterilmek iin deil Allah yerine ona tapmaa halk altrmak iin konmutu. Bu ; eski putperest devreler- de imparatorlarn tapnlmak zere her meydana dikil- mi heykellerinin netice ve mahiyyetce ayn idi. Bu bakmdan puta tapmak nasl haram ve en ar gnah ise bu maksatla put yapmak da yledir.

Bir de Avrupaya, Amerikaya gz gezdirelim ora- da Allahtan baka hi bir varla mstesna, mmtaz bir mevki verildiini grmyoruz. Orada bir kiinin deil binlerce kiinin heykeli var. Cemiyyete hizmeti gemi, beeriyyete iftihar sermayesi olmu yerli ya- banc bir ok ilim, san'at adamlarnn, memleketi di- rayetiyle felketden kurtarm veya saadete erdirmi bir ok devlet adamlarnn, kumandanlarn hatta mem- lekete hizmetde kendi gcnde fevkal'ade fedakrlk- lar gstermi hizmetler baarm kk zabit ve erle- rin de bst ve heykelleri grlr. Yani heykel dikilir- ken buna tapn denmez. Bunun gzel hizmetlerini ha- trlayn ve san'atkrn bu eserde gsterdii maharete de iftiharla bakn denilmi olur.

Allaha tapan insanlar dnyann neresinde olursa olsunlar, hangi dinde olurlarsa olsunlar ondan ayrlp bir insan Allah yerine koyamazlar. Her mukaddes kitap- ta insanlar bu esasta ikaz eden yetler vardr. Bizim Kur'anmzdakilerden biri de ite budur :

(29 - Ankebt - 8) : Biz insana, baba- sna anasna gzel muamele ve iyilik et-

24

mesini tavsiye ettik. [Fakat ey Allah ku- lu] eer sana bilmediin eyle bana irk koman iin urarlarsa (yani bir mah- lka tapmana alrlarsa] onlara itaat etme cmlenizin merci'i banadr [cmle- niz bana kar mes'ulsunuz ve bana d- np geleceksiniz.

S U L H H. . 365 :

Sulh [bar] hkmlerinin efendisidir. H. . 366 :

Mm'in anlar ve anlatrr :birlemi- yen ve birlemiyende hayr yoktur. n- sanlarn hayrls insanlara faydal olandr.

F A Z L E T H. . 367 : mnn en faziletlisi ve cmertliktir.

Fazilet ve takvda birbirinize yardm ediniz.

25

N S A N L I K artlar, haklar ve ihtiyalar

K L T R L M VE L M

H. . 368 :

lmin mili olun ravsi olmayn. [Yani bildii ile amel eden bildiini iliyenlerden

olun. Onu yalnz azdan nakledenlerden olmayn.]

H. . 369 Cenb- Hakdan ilmin nafi' olann is-

teyiniz. Faydasz ilimden [zararndan] Al- laha snnz.

Bu vesileyle ve formay doldurmak ihtiyac ile 48 nci izah da dercetmei faydal bulduk.

Z A H 48

Ma'nas bin drt yz seneye yakn bir zamandr hl iyi anlalmam yani yanl anlalm, yanl - retilmi ve ocuklarn zihninde yanl kk salm ve ya- l fakat dncesiz adamlar da ocuk haline koymu bir Hads vardr ki (Bid'at) hakkndadr. te bu Ha- ds'in yanl telkkisinden ve mtemadiyen iliyen za- rarndan dolay Allahn syanetine snrm.

Bu Hads'in metni u mealdedir ;

Her hdis olan [yeni kan ey] bid-

26

atdir, bid'at dalaletdir. [sapklktr] Dala- let [ehli] cehennemliktir.

Bu Hads ; Hadis-i sahihmidir, deilmidir bilmiyo- rum. Fakat gayr sahih olsa da yle ayi' olmu ve te'sirini yle yanl ve ters, muzir bir ma'nada yapm ki geenlerde iittiim bir kssa ile hale yle muttali' oldum.

Bir ahbabm yle bir vak'a anlatt : Hicazdan kendilerine bir misafir gelmi, misafir on yandaki olunu da beraber getirmi. Gelen bir Trk imi vak- tiyle Hicaza gidip yerlemi orada evlenmi gelen o- lu orada domu bym ora mektebinde okuyormu.

Bu ocuk yemek iin sofraya oturtulmu nne atal konmu atal ocuk grnce gzn am ve hayr, (bu bid'atdr) demi, ve bu sz hiddetle sert sylemi sofrann sahibi ocua sormu bid'at olduu- nu sana kim syledi.

ocuk bu suale de hayret eder bir bakla kimmi syledi ? Mektebe girdiim gn ilk ders olarak bana hocam bu Hads-i retdi.

Bu hadisenin cereyan ettii evde yal bal muh- terem bir zat varm o da vaktiyle medrese tahsili grm imi, bu zat ocuun szn te'yid etmi ve : Biz de medreseye gittiimizde ilk Hads olarak bize bu (bid'at) hadsini rettiler demi.

te beni bu satrlar yazmaa sevk eden, beni de- rin derin, ac ac dndren bu vak'a idi. Mslman- lar nasl ellerde yetiiyor diye atm bir mslman hocann bir Hads-i yanl retmesinden kan zara- rn azameti karsnda eridim.

Demek ki :

27

Herhangi mtaassp, yani fikrini hi kullanmyan bir mslman (bid'at) diye iittii bir kelimeye bala- nyor hi bir yenilii kabul etmiyor.

Halbuki memnu' olan bid'at; yeniliklerin zararl veya faydasz olanlardr. Faydal olanlar memnu' de- il ni'met saylr. Allahn ; kullarna inyeti ihsan te- lkki edilir. Kefolunmu binlerce faydal illar, ha- yat kolaylatran binlerce vastalar, letler, makineler insan ferahlandran, rahatlandran, yreini kran hisleriyle dolduran konfor ve vesait nasl olur da memnu' olur. Bunu memnu' sanan muhakkak hi akl- n kullanmyor, zira, zira mucit Allahtr. bda' eden icad eden, yeniden meydana karan Allahtr. Falan veya filan kimse deildir. nsan bir bo kaptr, Alla- hn ilham ile hareket eden bir letdir. Kur'an- ke- rmde Cenb- Hak : ( [oku dmana] atdn vakit sen atmadn ancak Allah att) ve yine Kur'an- kermde Cenb- Hak : (Allah sizi ve amellerinizi yaratt) bu- yuruyor :

Mesel :

Her yerde, her eyde mkemmel ie yaryan elek- trii insan m icad etti, hayr, Allah icad etti, kullar- na fizii de hikmet ve tabiat bilgilerini de Allah - retti. Allahn tekml kanunlarna gre sra elektriin keif ve icadna gelince ; Allahn ilham ile bir kul, [Allahn bu ie setii bu ide kulland bir kul] ilm yolda ilham ardnda elektrii buldu. Yani Allah o ku- lun akln o noktada aydnlatarak ona buldurdu. Peki bu hakikati bilmiyenler ve Peygamber efendimizin zama- nnda elektrik yoktu diye onu bid'at sayarak ya kandili mi yakacaklar. Bu hale da ta alar, Bu; Peygamber efendimizin adn ktye kullanmaktan ve slmiyyetin itibarn drmekten baka bir ey de-

28

ildir. Bu : bid'at kelimesinin ters ma'nada ele alnma- s ; mslmanlarn her trl terakkisine ve Allahn yeni ni'metlerinden ibaret olan icadlardan istifadelerine ma- ni olunmas demektir. Vaktiyle otomobil ve buharl vapur ve imendfer yoktu diye mslmanlar otomo- bile, vapura binmiyecek mi yani mslmanlar Peygam- berimizin zamannda bilinen ilimden fenden san'atden daha ilerisini bilmiyecekler mi, renmiyecekler mi Evet diyen adam bilmeli ki mslmanla dman put- perestlerden fazla iftirada bulunur. lem nazarnda iti- barn drr Allaha, Dine Hazreti Muhammed Efen- mize ve milyonlarca mslmana bu hyanet olur.

Peygamber Efendimiz t spanyaya, ine gidip sanayi'de yenilikler getirmemizi ve onlarla yenilikler icad etmemizi emir buyurmutur.

Yine Peygamber efendimiz, iki gnn eit halde geirenin bir gn kaybolmutur buyurarak her gn- mzn yeniliklerle deimesini istemitir. Bu hakikat- lere kar bid'ate sarlan zavalldan zavall kim vardr.

Hakikat udur : Bid'ati yanl anlamlar yanl retmilerdir. Bu

yanllk; akln fikrini kullanmyanlar, her iittiine iittii gibi inananlar her eyde olduu gibi bunda da mutazarrr etmi demektir. Zira onlar; Peygamber Efendimizin yaad hayat esas ittihaz ederek ondan sonraki ilm, fenn meden her terakkiye kar arka evirmi demektir bu ne ac bir eydir.

Yenilikler nasl memnu' olur ki dnyaya tekml iin geldik. Tekml her gn ileriye doru gitmek, yksel- mek demektir. Allahn havada yerde ve yerin altnda gizli ne ni'metleri cevherleri var bunlardan istifade

29

iin dnyay taramak faydal eyleri meydana kar- mak dnyay imr ve islah etmek beer hayat yk- seltmek hli daha iyiletirmek hayat daha kolayla- mak iin, almaa geldik yenilikler icadna yeni va- stalar kefine uramak iin, mevcut eylerden yeni yeni istifadeler temin etmek iin, durmadan almak iin geldik.

Peygamber Efendimizden hikmetsiz sz kmaz hele terakkiye mani' olacak sz hi kmaz bizzat Peygamber efendimiz bir Hads-i erfinde insanlara ya hayr syle ya sus buyurmutur. Bid'atden mu- rad muzir eylerdir, men edilmek istenen eyler bun- lardr. Yani Dine efsane, btl itikadlar glkler, hik- metsiz klfetler Allah ve halk hukukuna mugayir fi- kirler katmak demektir. Din; hak ve hakikattir. Bu kattrmalar ise onu esasndan, ma'nasndan ayrmak-

tr. Onun hayat artlarna uymaz batl eyler kar- trmak onu iyiliinden gzelliinden aslndaki haki- katinden ayrmak demektir.

H. . 370

lmi yaz ile tesbit ve nerediniz. [yani bildiinizi ortaya koyun ve yayn.]

H. . 371 Hakikatini bilmedii bir ey zerine

mcadele eden; o hal mddetince Alla- hn gazabndadr.

H. . 372

Bir adamn Allahtan haiyyet [huu' muhabbetle sayg] duymas; kendisine

30

ilim olarak yeter [kymetde] dir. Nefsini beenmesi de cehalet olarak yeter [ehem- miyyette] dir.

H. . 373

inde bile olsa ilmi aramaa gidiniz zira ilme talib olmak her mslmana farzdr.

H. . 374

Beikten mezara kadar ilme talip olunuz. H. . 375

lim ikidir. [evvel] beden ilmi [shhat- li yaamak bilgisi] ondan sonra Dinler ilmi.

H. . 376 lim ol, ya renici, ya ilmi dinleyici

veya ilmi sevici ol, beinci bir ey olur- san hi olursun.

H. . 377 Sadakann en deerlisi bir mslma-

nn ilim renip dier mslman karde- ine retmesidir.

H. . 378 lme talip olmak her mslim zerine

farzedir. [farzdr] ve ilme talip olana her ey Allahtan mafiret ve muvaffa- kyyet temennisinde bulunur. Hatta deniz-

31

deki balklar bile. H. . 379 lim tahsili ile geen bir saat; ibdet

ile kimen geirilen bir geceden ve yi- ne ilim tahsili ile geirilen bir gn; ay oru tutmaktan hayrldr.

H. . 380 lim; ibdetden efdaldir. Dinin naz- mdr. [Nizam zere yrtenidir.] . H. . 381

lim ikidir, biri kalbdedir, nafi' ola- n budur. Biri de dildedir, bu da insan- lar zerine Allahn hccetidir.

H. . 382 lmin fazileti ibdetin faziletinden ba-

na daha ziyade sevgilidir. Ve Dinin hay- r sizi erden vikaye etmesidir.

H. . 383 ki gn msavi olann bir gn za-

yi'dir. H. . 384

Cenb- Hakkn emirlerini, nehiyleri- ni limlerden ve fakh'lerden renmek her bir mslmana farzdr.

H. . 385 Allah indinde ilim talibi [ilim ren-

32

mek istiyen] Allah yolundaki mcahidden efdaldir. H. . 386

lim istemek rahmet istemektir. H. . 387

lim istiyen rahmet istiyendir. H. . 388 lim istiyen; islmn rkndr [daya-

nadr] Neblerle ecri verilir. H. . 389

Her eyin bir yolu vardr. Cennetin yolu da ilimdir.

H. . 390

lim; m'minin bir zayi'i gibidir. [kaybe- dip arad bir ey gibidir] nerede bulursa o- nu alr.

H. . 391 Cenb- Hak bildii ile amel edene

bilmediini de retir. H. . 392 lmi reniniz, nki Allah urunda

ilmi renmek bir hasenedir. (Hayr ve hasent cmlesinden bir iyiliktir. lim- den bahsetmek [hak ve hakikati syle- mek] Allah adn tesbihtir, ilmi aramak

33

cihaddr, ilmi tahsil etmek ibdetdir. lmi tlim etmek sadakadr.lmi ehline yaymak Al- laha yaknlktr .