YETER SOYLU

BRAKİTERAPİ BÖLÜMÜ SORUMLU HEMŞİRESİ

DR. ABDURRAHMAN YURTASLAN

ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA

ONKOLOJİ HASTANESİ

Hastanemizde jinekolojik kanserlerde, brakiterapi

tedavisi 1993 yılından itibaren yapılmaktadır.

Hedeflenmiş radyasyonun normal dokuları en iyi

koruyacak şekilde vücuda verilmesi yöntemidir.

Özellikle serviks ve korpus kanserlerinde, dışarıdan

tedaviye ek olarak ya da tek başına yapılan

vazgeçilmez bir yöntemdir.

1898’de Madam Curie radyumu bulur.

ilk defa 1901 yılında Danlos ve Block tarafından

Radyoaktif kaynaklar tedavi amaçlı kullanılır.

1920’li yıllarda Brakiterapide kullanılan radyum iğne

ve tüpleri geliştirilir.

Teknolojik ilerlemelerle birlikte LDR,MDR, HDR ve Üç

Boyutlu Brakiterapi uygulamaları başlar.

1980-1990’larda uzaktan kumanda ile yükleme teknolojisi

geliştirilir.

Bütün bu gelişmeler sonucunda sağlık personelinin

radyasyona maruz kalma riski de azalır.

Tedavi; cerrah, radyasyon onkoloğu, medikal

onkolog, patolog ve konuyla ilgili diğer

branşların katıldığı konsey kararı ile verilir.

Brakiterapi,tek başına yada sıklıkla eksternal

radyoterapi veya eş zamanlı kemoterapi ile

birlikte uygulanır.

DÜŞÜK DOZ HIZLI (LDR) BRAKİTERAPİ

0,4-2 Gy/saat

ORTA DOZ HIZLI (MDR) BRAKİTERAPİ

02-12 Gy/saat

YÜKSEK DOZ HIZLI (HDR)

BRAKİTERAPİ Brakiterapinin farklı doz hızlarında

uygulanabilirliği HDR ile

sağlanmıştır. HDR’de genellikle 192

Ir ve 60 Co kaynaklarından

yaralanılır ve doz hızı 12 Gy/saat

üzerindedir.

3B BRAKİTERAPİ

MR/CT uyumlu aplikatörlerle.

SERVİKS KANSERİNDE BRAKİTERAPİ

UYGULAMALARI

Hasta brakiterapi randevusuna geldiğinde kendisine doktor ve hemşire tarafından işlem hakkında bilgi verilir.

Psikolojik destek sağlanır.

Hazırlık tetkikleri yapılır.

Brakiterapi, küçük cerrahi prosedür olarak kabul edilmekte ve anestezi altında yapılması önerilmektedir.

LDR, Brakiterapinin ilk uygulanmaya başlandığı dönemden beri kullanılmaktadır. En çok kullanılan kaynak Sezyum (Cs 137)’dur.

Girişim öncesi doktor ve hemşire aseptik kurallarına uygun şekilde hazırlanır.

Setler hemşire tarafından kullanıma hazır hale getirilir, aplikasyon masası düzenlenir.

Hastaya jinekoloji pozisyonu verilerek, perine temizliği yapılır.

Hastaya aplikasyon odasında,uygunluk durumuna göre SPİNAL VEYA GENEL ANESTEZİ UYGULANIR.

Mesaneye foley kateter konarak, kateter balonu 7 cc kadar kontrast madde + SF ile şişirilir.

Doktor hastayı muayene edip durumuna göre, uygun aplikatörleri seçerek hemşirenin de yardımıyla hastaya yerleştirir.

Her hasta için kendi anatomisine uygun aplikatör seçilmesi çok önemlidir. Çünkü aplikatör seçimine göre tümörün tedavi başarısı değişebilmektedir.

Aplikasyon sırasında aplikatörlerin fiksasyonu rektum ve mesanenin gazlı bez ile aplikatörlerden uzaklaştırılması gerekmektedir.

Bu nedenle yerleştirilen aplikatörler radyo opak maddeyle ıslatılan tamponlarla sabitlenir, flasterle aplikatörler dışarıdan tespit edilir.

Kaç adet tampon kullanılmışsa flaster üzerine yazılır.

Aplikatörlerin çıkartılması aşamasında çıkarılacak tampon sayısı kaydedilir.

Aplikasyon sonrası filmlerle aplikatörlerin yerleri kontrol edilir.

Planı yapılıp, belirlenen tedavi süresi doktoru tarafından onaylanınca, hemşire fizik mühendisliği bölümünü arayarak hastanın kaynağa bağlanmasını sağlar.

Hemşire hastaya kaç dakika tedavi alacağını, tedavi süresince

hareketsiz yatması gerektiğini , içerde yalnız olacağını ve tedavi

boyunca kamera yoluyla izleneceğini söyler.

Takılan sonda yoluyla 100cc SF ile hastanın mesanesini doldurur

ve klempler.

Hemşire, tedavisi başlayan hastanın takibini monitörden yapar.

Aplikasyon sonrası bir süre hastanın genel durum ve kanama

kontrolü yapılır.

Hasta yattığı servise veya evine gönderilmek üzere

bilgilendirilir.

2B görüntü anatomik yapıları net göstermez.Doktor mesane, rektum ve serviksi radyoopak ve seedler aracılığıyla lokalize etmek zorundadır

Kliniğimizde hala

uygulanmakta olan 2B

uygulama

Jinekolojik kanserlerde daha çok HDR

brakiterapi tercih edilmektedir.

HDR ve LDR’yi karşılaştıran çok

sayıda prospektif çalışmalar

bulunmaktadır. Sonuçta lokal kontrol,

sağ kalım ve morbidite açısından

anlamlı fark yoktur. Hatta bazı

çalışmalarda rektal toksisite açısından

HDR brakiterapi daha üstün

bulunmuştur.

HDR’de LDR’ye göre daha küçük kaynaklar kullanılır.

Hastaya daha az rahatsızlık verir.

Doz optimizasyonu daha kolaydır.

Genel anestezi alamayan hastaların tedavisi mümkündür.

Servikse aplikatör yerleştirebilmek daha kolaydır.

Serviksi dilate etme ihtiyacı azalır, böylece genel anseteziye veya

yüksek doz sedasyona duyulan gereksinim de azalır.

Eksternal radyoterapi ve brakiterapinin birlikte uygulanmasına

olanak sağladığı için toplam tedavi süresi kısalır.

Tedavi sırasında aplikatör oynama riskini azaltır.

Tümöre yüksek doz uygulanırken riskli organ dozlarının

azaltılması mümkün olur.

Kardiyo pulmoner yetmezlik gibi nedenlerle uzun süre

yatırılamayacak hastalara tedavi olanağı sağlar.

Hastanın yatış süresi ve buna bağlı olarak tedavi masrafları

azalır.

HDR ile, sağlık personelinin radyasyondan korunmasının

yanı sıra tedavi süresinin kısalması, hospitalizasyon

ihtiyacının olmaması ve aplikatör hareketi gibi LDR’nin

dezavantajları olan durumlar giderilmiş olur

Daha fazla sayıda hastayı tedavi etme olanağı sağlar, bu

avantajı özellikle gelişmekte olan ülkeler için önemlidir. HDR

bu nedenle dünyada daha çok tercih edilmektedir

►2005 yılında Avrupa ve Amerika

Brakiterapi Toplulukları serviks

kanserinde 3-Boyutlu

Brakiterapi planlama için

konsensus oluşturdular.

►2-Boyutlu planda kullanılan

noktaların yerini 3B tedavide

volümler alır

►Yüksek-Risk ve Orta-Risk Klinik

Target volum olmak üzere ayrı

ayrı volüm tanımlanmıştır.

► Doz optimizasyonu bu

volümler üzerinden yapılır

►Target ve risk altındaki organların daha net belirlenmesi

►Bu sayede verilecek dozun daha iyi optimizasyonu

►Uterin perforasyon gibi kazalara erken müdahale

►Bazı özel durumlarda intersitisyel tedavi ile kombine BRT

uygulaması

Tedavi başlangıcının genellikle 2. haftasında başlar ve tedavi süresince ve

sonrasında da ortaya çıkabilir.

ERKEN YAN ETKİLER

Kanama: Tümörün yapısına ve büyüklüğüne göre transamin

ampul uygulanır ve vajinal tampon yerleştirilir.

İdrar yolu enfeksiyonu: Sonda uygulamasına bağlı olarak

gelişir. Bol sıvı içecekler (2000-3000cc) önerilir

İştah kaybı, yorgunluk ,bulantı veya kusma, sık idrara çıkma,

ishal : Bol sıvı, az lifli yiyecek, dinlenme önerilir.

Ciltteki değişiklikler : Ilık su ile yıkaması ve parfümsüz sabun

kullanması önerilir.

GEÇ YAN ETKİLER

Kadında cinsel işlev bozukluğu,

Azalmış cinsel ilgi,

Vajinal kuruluk ve darlık

Kaşıntı, kısırlık, menopoz oluşabilir.

Tedaviye bağlı yapışıklıkları açmak için plastik apareylerin

kullanılması,vajinal lubrikant kullanımı ve vajinal dilatör

önerilir.

Hastalarımızın eski sağlıklı günlerine geri dönmek için uğraş verdikleri bu zahmetli, uzun yolda biz hemşirelere çok büyük görevler düşmektedir.

Umutsuzluk içinde, yaşama sevincini kolaylıkla

kaybedebilen hastalarımızın, her şeyden önce yaşam

kalitelerinin artırılması çok önemlidir.

Görevimiz esnasında temel değerin insan olduğunu unutmadan fedakarca çalışan siz değerli meslektaşlarıma beni sabırla dinlediğiniz için

Çok tesekkür ederim…