DR. ÖZGE KAHRAMAN ILIKKAN

BİYOGÜVENLİK

Biyogüvenlik, biyoteknolojik çalışmaların, doğayı ve insan

yaşamını etkilememesi için ülkelerce yasal denetim altına

alınması işlemi.

BİYOGÜVENLİK KANUNU

Kanun No. 5977 Kabul Tarihi: 13/8/2010

MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacı; bilimsel ve teknolojik gelişmeler çerçevesinde,

modern biyoteknoloji kullanılarak elde edilen genetik yapısı değiştirilmiş

organizmalar ve ürünlerinden kaynaklanabilecek riskleri engellemek, insan, hayvan

ve bitki sağlığı ile çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunması, sürdürülebilirliğinin

sağlanması amacıyla biyogüvenlik sisteminin kurulması ve uygulanması, bu

faaliyetlerin denetlenmesi, düzenlenmesi ve izlenmesi ile ilgili usul ve esasları

belirlemektir.

GDO ve ürünlerinin;

a) İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliği tehdit etmesi,

b) Üretici ve tüketicinin tercih hakkının ortadan kaldırılması,

c) Çevrenin ekolojik dengesinin ve ekosistemin bozulmasına neden olması,

ç) GDO ve ürünlerinin çevreye yayılma riskinin olması,

d) Biyolojik çeşitliliğin devamlılığını tehlikeye düşürmesi,

e) Başvuru sahibinin biyogüvenliğin sağlanmasına yönelik tedbirleri uygulamak için

yeterli teknik donanıma sahip olmadığının anlaşıldığı durumlarda bu başvurular

reddedilir.

İnsan ve hayvan sağlığı üzerinde oluşabilecek riskler;

- insan ve hayvanlarda allerjik ve toksik etkisi olan genlerin

aktarılması,

- transfer edilen genlerin insan ve hayvan bünyesindeki

mikroorganizmalarla birleşme ihtimali,

- antibiyotiğe dayanıklı genlerin kullanılması sonucu insan ve

hayvanlarda antibiyotiğe dayanıklılığın artması

Çevreye etkisi ile ilgili riskler;

- aktarılan genlerin ekili alanlar dışındaki doğal çevreye sıçraması,

- yabani otlara dayanıklılık geni, transgenik bitkinin yabani türlerine

geçer ise bu türlerde yapılacak mücadele zorlaşır,

- virüs kaynaklı genlerin dayanıklılık genini diğer virüslere transfer etme

ihtimali,

- doğal türlerde genetik çeşitliliğin kaybı,

- ekosistemde tür dağılımı ve dengenin bozulması,

- GDO’ nun ortama hakim olması, böylece ortam dengesinin bozulması ve

tek yönlü flora ve fauna oluşması.

Sosyo-ekonomik yapı

- çiftçinin bundan zarar görmesi,

- bu teknolojiyi üreten gelişmiş ülkelerin dünya gıda ticaretine hakim

olmaları,

- gıda yardımı kapsamında GDO’ lu ürün kullanılmasının etik olmaması,

- organik ve diğer sürdürülebilir tarım yöntemlerine zarar vermesi.

GDO VE ÜRÜNLERİ, BEBEK MAMALARINDA KULLANILMAYACAK

GDO ve ürünlerinin; onay almadan piyasaya sürülmesi, Biyogüvenlik Kurulu

kararlarına aykırı olarak kullanılması veya kullandırılması, genetiği değiştirilmiş

bitki ve hayvanların üretimi, GDO ve ürünlerinin kurul tarafından piyasaya sürme

kapsamında belirlenen amaç ve alan dışında kullanımı, bebek mamaları ve

bebek formülleri, devam mamaları ve devam formülleri ile bebek ve küçük

çocuk ek besinlerinde kullanılması yasak olacak.

Deneysel amaçlı serbest bırakma

MADDE 9 – (1) Deneysel amaçlı serbest bırakma başvurusu için 8 inci maddenin ikinci fıkrasının

(a), (b), (c), (ç), (d), (e) ve (g) bentlerinde belirtilenlere ilave olarak,

a) Bitkiler dışındaki genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar için EK-2’deki,

b) Genetik yapısı değiştirilmiş bitkiler için EK-3’teki

bilgiler sunulur.

(2) Deneysel amaçlı serbest bırakma kapsamında yürütülecek açık alan, sera ve laboratuvar

koşulları ve çalışmalar süresince alınacak tedbirler ile uyulacak kurallar Kurul tarafından belirlenir.

(3) Deneysel amaçlı serbest bırakma kapsamında ithal edilecek GDO ve ürünleri ile yapılacak

denemeler sonucu elde edilecek GDO ve ürünleri ticarete konu edilemez.

(4) Deneysel amaçlı serbest bırakma kapsamındaki denemeler Bakanlık tarafından görevlendirilen

araştırma enstitüleri tarafından yürütülür. Bu kapsamda, araştırma enstitüleri, ihtiyaç olması hâlinde,

Bakanlıktan izin almak kaydı ile üniversiteler ve TÜBİTAK ile işbirliği yapabilir.

ABD ve Avrupa Birliği arasında yasal düzenlemeler konusunda farklılıklar

olsa da, her iki bölgede de temel kural sadece onaylı GDO’ların

kullanımına izin verilmesidir

ABD ve AB arasındaki temel fark; AB’de GDO içeriği %0.9‘u geçen gıda

maddelerinin etiketlenmesi zorunluyken ABD’de böyle bir etiketleme

zorunluluğunun olmamasıdır. AB’de GDO içeren yemlerde etiketleme

zorunluluğu olmasına rağmen bu yemlerle beslenen hayvanların ürünlerin

(süt, yumurta ve et gibi) etiketlenmesi zorunlu değildir

GDO lu Ürünün Ticari Üretimi

FAO; Dünya Gıda ve Tarım Örgütü ve WHO; Dünya Sağlık Örgütü tarafından

hazırlanan raporda, mevcut transgenik bitkilerle ilgili olarak ekolojik denge

ve insan sağlığı açılarından olumsuz sonuçlar gözlenmediği belirtilmiştir

GDO lu Ürünün Ticari Üretimi

Bir transgenik bitkinin ticari üretimine bilimsel çalışmalar tamamlanıp yeni

ürünün geleneksel eşdeğeri ile karşılaştırması yapıldıktan sonra ve

eşdeğerine göre fazla bir risk taşımadığına karar verildikten sonra izin

verilmektedir

ABD “StarLink” adlı mısır türünün sadece insan tüketimi dışı amaçlar

için üretimine izin vermektedir. Bunun nedeni

“StarLink”de yer alan bir Bt Protein türünün daha yavaş sindirilmesi

nedeniyle bazı kişilerde allerjik reaksiyonlara yol açtığının

gözlemlenmesidir. Bu sınırlamaya rağmen “StarLink” mısırla işlenmiş

gıda maddelerinde rastlanmıştır.

Bunun bir örneği Taco Bell restoranlarında görülmüş ve büyük

kamuoyu tepkisi sonucu firma büyük miktarda ürünü

restoranlarından geriye çekmek zorunda kalmıştır. Bu örnek GDO’lu

ve GDO’suz ürünlerin ayrılmalarının ne derece zor olduğunu ve

özellikle yasaklanmış ürünlerin ne tür problemler yaratacağını

göstermesi açısından önemlidir.

GDO NASIL TESPİT EDİLİR?

foodproof GMO Screening Kit Real Time PCR kiti(Biotecon,

Germany) yardımıyla GDO varlığı ve oranı belirlenebilir.

Kullanılacak olan kit bitkilerde izole edilen DNA’da hedef GDO’lu

dizileri (P-35S, T-NOS, bar geni ve FMV P-35S) belirmede

kullanılır

ÇEŞİTLİ KİTLERLE…..

ÇEŞİTLİ KİTLERLE…..

SureFood® GMO screen tarama sistemi dört

adet primer sağlar ve birlikte kullanıldıklarında

Genetik Modifikasyonun en yaygın dört sekansını

tespite imkan verir

Bu yöntemle soya, mısır, kolza tohumu, pirinç,

papaya, şeker pancarı, patates ve keten tohumu

gibi ürünlerdeki tüm 28 türün taranması

mümkündür.

ÇEŞİTLİ KİTLERLE…..

The test is developed for the relative estimation of the

35S CaMV DNA amount in only Corn containing products.

Therefore the kit contains two PCR systems, one

specific for the 35S CaMV promoter sequence and the

other one specific for Corn (the reference gene). The

detection of 35S CaMV promoter is according to German

Food Law § 64 LFGB.

Miktar Tayini

ETİK NEDİR?

BİYOETİK NEDİR?

Biyoetik, canlı bilimi yani biyoloji ve tıp alanındaki gelişmelerin ve buna

bağlı olarak yapılan uygulamaların (deneyler vb.) etik kavramı

üzerinden incelenmesidir.

İLK BİYOETİKÇİ KİMDİR????

Biyoetiğin Kapsamı

Biyoetiğin kapsamı, klonlama, gen terapisi, yaşam uzaması, değiştirilmiş

DNA, RNA, proteinler ve uzayda yaşam gibi daha birçok gelişmeyi içine

alacak kadar geniştir

Geçen yıllarda Türkiye’de hayvanların kozmetik ürünler için kullanımı

yasaklandı.

Etik Problemler

Bilgi vermeden yeni kanser önleyici ilacınızı test etmek için bir grup

insanın kasıtlı olarak kanser olmasına neden olmak

ETİK MİDİR?

Etik Problemler

Genetik kaynaklı hastalıkların önceden belirlenebilmesi ile bu hastalıklara

yakalanma riskini taşıyan insanların deşifre edilmesinin sigorta şirketleri

tarafından sigorta oranlarının yükseltilmesi ve/veya kişilerin işten mahrum

bırakılması gibi nedenlerle yeni ayrımcılıklara neden olabileceği

belirtilmektedir

ETİK MİDİR?

ETİK MİDİR?

ETİK MİDİR?

Klon hakları

EPİGENETİK

Epigenetik; genotipik değişikliklerle

açıklanamayan, ancak genlerimizin

ifadelerindeki (ekspresyonlarındaki)

değişiklikleri, yani genlerimizin

fenotipimizi oluşturma farklılıklarını

inceleyen bilim dalıdır.