DTÖ SAĞLIK VE BİTKİ SAĞLIĞI

ÖNLEMLERİNİN UYGULANMASINA

İLİŞKİN ANLAŞMA

Atike ALTEKİN

AB Uzmanı

AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü

Ekonomik ve Teknik İlişkiler Daire Başkanlığı

19 Haziran 2013

1

SPS ANLAŞMASI

1 Ocak 1995 tarihinde yürürlüğe girmiştir,

Uluslararası ticareti doğrudan veya dolaylı yoldan etkileyen, sağlık ve bitki sağlığı önlemlerini düzenleyen rehber hükümler,

Üye Devletlerin hakları ve yükümlülükleri

2

SPS ANLAŞMASININ HÜKÜMLERİ

Giriş: Madde1 Genel Hükümler

Madde 2 Temel Hak ve Yükümlülükler

Madde 3 Uyumlaştırma

Madde 4 Eşdeğerlik

Madde 5 Risk Değerlendirmesi ve Bitki ve Hayvan Sağlığı Korunmasının Uygun Düzeyde Belirlenmesi

Madde 6 Bölgesel Koşullara Uyum, Zararlı ve Hastalıklardan Ari Alanlar

Madde 7 Şeffaflık

Madde 8 Denetim, Muayene ve Onaylama Prosedürleri

Madde 9 Teknik Yardım

Madde 10 Özel ve Lehte Muamele

Madde 11 Konsültasyon ve Anlaşmazlıkların Halli

Madde 12 Yönetim

Madde 13 Uygulama

Madde 14 Nihai Hükümler

Ekler: Ek A: Tanımlar

Ek B: Sağlık ve Bitki Sağlığı Düzenlemelerinin Şeffaflığı

Ek C: Kontrol, Muayene ve Onay İşlemleri

3

SPS ÖNLEMLERİ-1

Gıda güvenilirliğinin sağlanması amaçlı önlemler

Hastalık ve zararlılara karşı insan, hayvan ve bitkilerin korunması

amaçlı önlemler

Üye ülke topraklarının hastalık ve zararlıların girişi, yerleşmesi ve

yayılımına karşı korunması amaçlı önlemler

4

SPS ÖNLEMLERİ-2

5

Gıdalarda, içeceklerde veya

yemlerde bulunan

Gıda Güvenilirliği

Önlemleri

katkı maddeleri, bulaşanlar, toksik

maddeler veya hastalığa neden

olan organizmalardan kaynaklanan

risklere karşı

insan, hayvan yaşamının veya

sağlığının korunması

SPS ÖNLEMLERİ-3

Hastalık ve zararlılara karşı insan, hayvan veya bitkilerin

korunması amaçlı önlemler

İnsan yaşamı ve sağlığının korunması amaçlı önlemler

Hayvan veya bitki yaşamının veya sağlığının korunması amaçlı

önlemler

6

İnsan yaşamının veya sağlığının korunması amaçlı önlemler

7

SPS ÖNLEMLERİ-4

hayvanlar, bitkiler veya ürünleri

ile taşınan hastalıklar veya

İnsan sağlığı ve

yaşamının korunması

amaçlı önlemler

zararlıların girişi, yerleşmesi

veya yayılması ile sonuçlanan

risklere karşı

insan, sağlığı veya yaşamının

korunması

Hayvan veya bitki yaşamının veya sağlığının korunması

amaçlı önlemler

8

SPS ÖNLEMLERİ-5

zararlılar, hastalıklar, hastalık

taşıyan veya hastalığa neden

olan organizmaların

Hayvan veya bitki yaşamının

veya sağlığının korunması

amaçlı önlemler

girişi, yerleşmesi veya

yayılmasından kaynaklanan

risklere karşı

hayvan veya bitki yaşamının

veya sağlığının korunması

Zararlıların girişi, yerleşmesi veya yayılmasına karşı ülke

topraklarının korunması amaçlı önlemler

9

SPS ÖNLEMLERİ-6

zararlıların

Ülke topraklarının

korunması amaçlı

önlemler

girişi, yerleşmesi veya

yayılmasına karşı

ülke topraklarının korunması

SPS ANLAŞMASININ İLKELERİ

1. Ayrımcılık yapmama

2. Bilimsel Dayanak

Risk değerlendirme

Tutarlılık

Ticareti kısıtlayıcı etkisinin en az düzeyde olması

3. Uyumlaştırma

4. Eşdeğerlik

5. Bölgeselleşme

6. Şeffaflık

7. Teknik yardım/özel ve lehte muamele

10

AYRIMCILIK YAPMAMA

Üye Ülkeler,

Üyeler arasında keyfi veya haksız ayrım

yapılmamasını ve

SPS önlemlerinin uluslararası ticaret üzerinde gizli kısıtlama

oluşturmamasını güvence altına almalıdırlar.

11

12

Bilimsel kuralları esas almalı

SPS önlemleri

Sağlığın veya yaşamın korunması

için gerekli olduğu ölçüde

uygulanmalı

Bilimsel kanıt olmaksızın

sürdürülmemelidir.

BİLİMSEL DAYANAK

BİLİMSEL DAYANAK: RİSK DEĞERLENDİRME

SPS önlemlerinin uluslararası standarda dayanmadığı durumlarda

bilimsel risk değerlendirmesi yapılması gerekmektedir.

Ülkeler SPS Önlemlerini alırken ilgili uluslararası kuruluşlar tarafından

geliştirilen risk değerlendirme tekniklerini kullanarak risk

değerlendirmesi yapmalıdırlar.

Risk değerlendirmesi yaparken ilgili kontrol, numune alma ve analiz

yöntemleri, belirli hastalık ve zararlıların yaygınlık durumu, hastalık ve

zararlıdan ari alanlar, karantina uygulamaları ve ekolojik koşullar

dikkate alınmalıdır.

13

BİLİMSEL DAYANAK: TUTARLILIK

14

farklı durumlarda kabul edilen

uygun SPS koruma düzeyini

belirlerken

Üyeler farklılıkların ayrımcılıkla veya ticaret

üzerinde gizli kısıtlamalarla

sonuçlanmaması için

keyfi farklılıklardan kaçınmalıdırlar

BİLİMSEL GEREKÇE: TİCARETİ EN AZ KISITLAYICILIK

SPS Önlemi, uygun koruma düzeyinin sağlanması için gerekenden

daha kısıtlayıcı olmamalı ve

Eğer teknik ve ekonomik açıdan mümkün, ve daha az kısıtlayıcı bir

önlem bulunması durumunda kullanılmalıdır.

15

UYUMLAŞTIRMA

Standart belirleyici kuruluşlar

Gıda güvenilirliği

CODEX Kodeks Alimentarius

Komisyonu

Bitki sağlığı

IPPC Uluslararası Bitki Koruma

Sözleşmesi

Hayvan sağlığı

OIE Dünya Hayvan Sağlığı

Teşkilatı

Üyeler SPS önlemlerini uluslararası standartlar, yönergeler veya

tavsiyeler temelinde almalıdırlar.

16

Üye devletler bilimsel olarak kanıtlanabildiği sürece uluslararası

standartlardan daha sıkı SPS tedbirleri alabilirler.

EŞDEĞERLİK

İhracatçı ülkenin, aldığı önlemlerin, ithalatçı ülkenin uygun

koruma düzeyini sağladığını objektif olarak göstermesi

durumunda

Üyeler

Diğer üyelerin SPS önlemlerini

eşdeğer olarak kabul ederler.

17

BÖLGESELLEŞME

Zararlıdan veya hastalıktan ari alanlar dahil olmak üzere

Bölgesel Koşullara Adaptasyon

Üyeler, SPS önlemlerinin

SPS “alan” özelliğine adaptasyonunu güvence altına alırlar.

Ülkenin tamamı

18

Ülkenin bir bölümü Birkaç ülkenin tamamı

veya bölümleri

ŞEFFAFLIK

Üyeler Bildirim otoritesi belirleme

ve

Danışma Birimi oluşturma

Diğer üyelere yeni veya değişiklik yapılmış SPS

düzenlemeleri hakkında bildirimde bulunurlar.

Uluslararası standart

bulunmaması

VEYA

teklif edilen düzenlemenin

uluslararası standarttan

farklı olması durumunda

VE

19

Ticaret üzerinde

önemli etki yaratabilmesi

hallerinde

ULUSAL BİLDİRİM OTORİTESİ

Bildirim prosedürlerine ilişkin hükümlerin ulusal düzeyde

uygulanmasından sorumlu tek merkezi otoritedir,

Önerilen SPS düzenlemelerinin üye devletlerin yorumlarına imkan

tanıyacak kadar erken bir sürede yayımlanmasını güvence altına

almak,

DTÖ Sekretaryası aracılığıyla bildirimleri yapmak,

Talep edilmesi halinde taslak düzenlemenin metnini iletmek,

Üye ülkelerden gelen yorumların değerlendirmesinin yapılmasını

güvence altına almak. 20

DANIŞMA BİRİMİ

SPS ile ilişkili konularda üye devletlerin yönelttiği soruları yanıtlamak,

Doküman temini sağlamak,

Ulusal Bildirim otoritesi ile aynı ya da farklı olabilir.

Sorumlulukları açıkça belirtilmek kaydıyla birden fazla sayıda olabilir.

Kamu kurumları, özel sektör, DTÖ Sekretaryası ve uluslararası

kuruluşlar arasında bir köprü niteliğindedir.

21

BİLDİRİM ZAMANI

22

Normal Önlemler Taslak halindeyken

Acil Önlemler DERHAL

Diğer üyelere taslak düzenleme ile ilgili 60

günlük bir yorum süresi tanınır!!!!

BİLDİRİM FORMATLARI

Addendum: Orijinal bildirime ek bilgi sağlamak veya değişiklik

yapmak amacıyla kullanılır,

Corrigendum: Orijinal bildirimde yapılan hataları düzeltmek amacıyla

kullanılır (yanlış adres detayı gibi)

Revizyon: Mevcut bildirimin yenisi ile değiştirilmesi amacıyla kullanılır.

23

BİLDİRİM TAKVİMİ

1. Taslak düzenlemenin hazırlanması

2. Taslak düzenlemenin ilan edilmesi

3. DTÖ’ye bildirilmesi

4. Talep üzerine metnin ülkelere iletilmesi

5. Yorumların dikkate alınması

7. Düzenlemenin kabulü

8. Düzenlemenin yayımlanması

…za

man…

9. Düzenlemenin yürürlüğe girmesi Min. 6 ay

Min. 60 gün

6. Yorum süresinin sona ermesi

24

TEKNİK YARDIM

DTÖ Teknik Yardım konusunda planlamadan sorumlu komite Ticaret

ve Kalkınma Komitesidir.

SPS Anlaşması kapsamında gelişme yolunda olan ve en az gelişmiş

ülkelerin kalkınma düzeyleri, özel ihtiyaçları göz önünde bulundurulur,

DTÖ Sekretaryası tarafından uzaktan eğitimler, seminerler ve

çalıştaylar , ulusal seminerler, Cenevre merkezli çalıştaylar ve ticaret

politikaları kursları düzenlenir.

DTÖ Sekretaryası çoğu kez standart belirleyen kuruluşlarında

katılımı ile talebe dayalı yardım sağlamaktadır. Teknik yardım üye

ülkeler tarafından iki taraflı olarak gerçekleştirilebilirken anılan

standart belirleyici kuruluşlar tarafında ayrı ayrı da yapılabilmektedir.

25

ÖZEL VE LEHTE MUAMELE

SPS Önlemlerinin hazırlanmasında ve uygulanmasında gelişme

yolunda olan ülkeler ile en az gelişmiş ülkelerin özel ihtiyaçlarının ve

kalkınma düzeylerinin dikkate alınması,

Yeni SPS Önlemlerinin uygulanmasında gelişme yolunda olan ülkelere

daha uzun uyum takviminin öngörülmesi,

SPS Anlaşması hükümlerinden süreli istisnalar tanınması,

Gelişme yolunda olan ülkelerin standart belirleyici kuruluşların

çalışmalarına aktif katılımının sağlanması,

SPS Anlaşmasının uygulanmasına ilişkin olarak yürürlüğe girdiği

tarihten itibaren gelişme yolunda olan ülkeler için 2 yıl, en az gelişmiş

ülkeler için ise 5 yıl erteleme verilmesi,

26

SPS KOMİTESİ-1

Mal Ticareti Konseyine bağlıdır

Özel ticari sorunların görüşüldüğü, bir platform olarak hizmet

vermektedir.

SPS Anlaşmasının uygulanmasını güvence altına alır.

SPS Komitesi olağan toplantılarını yılda 3 kez gerçekleştirir.

Kararlarını konsensüs usulü ile alır.

DTÖ üyesi tüm ülkelerin temsilcileri katılım sağlayabilir.

27

SPS KOMİTESİ-2

Gündemin kabulü

Anlaşmanın Uygulanması

Ülkelerden gelen bilgiler

Özel ticari sorunlar

Alınan belirli bildirimlerin değerlendirilmesi

Şeffaflık hükümlerinin işleyişi ile ilgili diğer konular

SPS Anlaşması ve Gelişme yolunda olan ülkeler

Eşdeğerlik

Teknik yardım ve işbirliği

Uluslararası standartların kullanımının izlenmesi

Gözlemci kuruluşların çalışmalarından doğan konular

Gözlemci statüsü talepleri

Diğer görevler

28

SPS ANLAŞMASI VE TÜRKİYE

SPS önlemleri oluştururken uluslararası standartlar esas alınmalı,

Uluslararası standartlarda belirtilen önlemlerden daha sıkı önlem alınmasının gerekli olduğu yada ilgili uluslararası standardın bulunmaması hallerinde risk değerlendirmesi yapılmalı,

Üye Devletler arasında ayrımcılık yapılmamalı,

Uluslararası kuruluşlarla işbirliği ve standart geliştirme sürecine aktif katılım sağlanmalı ve

Yeni SPS düzenlemeleri için prosedüre uygun olarak bildirim

yapılmalıdır.

29

SPS ANLAŞMASI VE TÜRKİYE

Uluslararası ticareti etkileyen önlemler için Üye Devletlere DTÖ

Sekretaryası aracılığıyla bildirim yapılmalıdır,

Üye Devletlere 60 gün yorum süresi tanınmalıdır,

Bildirimler zamanında ve doğru formatta yapılmalıdır,

Ülkemizde Ulusal Bildirim Otoritesi ve Danışma Birimi Bakanlığımız

Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü (GKGM)’dir,

SPS önlemleri ve bildirimleri ile ilgili olarak DTÖ üyesi ülkelerden gelen soruların yanıtlanması GKGM sorumluluğundadır.

30

Teşekkürler…

31