e – Book 3 เรื่อง · เล่มที่ 3 เรื่อง วัฏจักรของสารในระบบนิเวศ ตัวชี้วัด

e – Book 3 เรอง วฏจกรของสารในระบบนเวศ (Biogeochemical cycle) : วนทนย หมวดเมอง สพม. เขต 24

1

หนงสออเลคทรอนกส (Electronic Books)

เลมท 3 เรอง วฏจกรของสารในระบบนเวศ สาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 3

รวบรวมโดย วนทนย หมวดเมอง

: คร โรงเรยนกฉนารายณ สพม. เขต 24 จงหวดกาฬสนธ


2

ค าน า

หนงสออเลคทรอนกส (e – Book) เรอง วฏจกรของสารในระบบนเวศ เกดจากความกาวหนาของเทคโนโลย พฒนาเอกสารใหอย

ในรปของสออเลคทรอนกส เปนการใหความรแกผสนใจอกชองทางหนง สงเสรมใหเขาถงการเรยนรอยางสะดวก รวดเรว ตามความตองการ และตามศกยภาพของแตละบคคล มคณลกษณะส าคญ ทชวยกระตนใหเกดความใฝร ใฝเรยน สนกสนานจากภาพ เสยง ภาพเคลอนไหว ประการทส าคญอกอยางหนงคอ หนงสออเลคทรอนกส สามารถปรบปรงขอมลใหทนสมยไดตลอดเวลา ซงคณสมบตนจะไมมในหนงสอธรรมดาทวไป จงนบไดวาหนงสออเลคทรอนกสเลมน เปนนวตกรรมทจะสงเสรมการเรยนรไดอยางกวางขวาง ในการพฒนาหนงสออเลคทรอนกสสการเรยนร โดยเฉพาะ เลมนทผจดท าไดรวบรวมเนอหา ภาพประกอบเกยวกบเรอง วฏจกรของสารหรอการหมนเวยนของสารในระบบนเวศ เพอใหนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนกฉนารายณ ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 24 และเพอเผยแพรแกคณะคร นกเรยนทสนใจใชประกอบบทเรยน เรอง ระบบนเวศ และสามารถชวยใหผอานเขาใจเนอหาไดโดยงายยงขน หวงเปนอยางยงวาหนงสอเลมน จะเปนประโยชนตอวงการศกษา กอนศกษาเนอหาในเลม ขอใหท าแบบทดสอบกอนเรยนกอน เพอเกบคะแนนเปนขอมลเปรยบเทยบกบการท าแบบทดสอบหลงเรยน แลวคอยศกษาจนจบเนอหาและหลงจากทไดศกษาเนอหาจบแลว ใหท าแบบทดสอบหลงเรยนอกครงหนงและตองผานเกณฑรอยละ 75 ขอขอบคณ คณพงษวสนต วรรณจนดา ผเชยวชาญดานเทคนคการผลตสอ การสอน และคณะผเชยวชาญทกทานทกรณาตรวจสอบขอมลและใหขอเสนอแนะในการจดท าเปนอยางด

วนทนย หมวดเมอง


3

สารบญ

เรอง หนา ค าน า จดประสงคการเรยนร/ตวชวด…………………………………………………………………………………………………… 4 วฏจกรของสาร (Biogeochemical cycle)……………………………………………………………….……………….. 5 วฏจกรของสารในระบบนเวศ (Biogeochemical cycle)…………………………………………………………….. 6 วฏจกรของน า (Hydrologic cycle)……………………………………………………………………………………………. 8

วฏจกรคารบอน……………………………………………………………………………………………………………………….. 11 วฏจกรไนโตรเจน……………………………………………………………………………………………………………………… 12

วฏจกรฟอสฟอรส…………………………………………………………………………………………………………………….. 15 วฏจกรแคลเซยม……………………………………………………………………………………………………………………… 16

วฏจกรก ามะถน……………………………………………………………………………………………………………………….. 18 มนษยกบวฏจกรของสาร…………………………………………………………………………………………………………… 19 ความส าคญของวฏจกรของสารตอระบบนเวศ…………………………………………………………………………….. 20 บรรณานกรม…………………………………………………………………………………………………………………………... 23 ภาคผนวก……………………………………………………………………………………………………………………………….. 24 แบบทดสอบ……………………………………………………………………………………………………………………………. 25 เฉลยแบบทดสอบ…………………………………………………………………………………………………………………….. 32


4

จดประสงคการเรยนร/ตวชวด

เลมท 3 เรอง วฏจกรของสารในระบบนเวศ ตวชวด

ว 2.1 ม.3/3 อธบายวฏจกรน า วฏจกรคารบอนและความส าคญทมตอระบบนเวศ


5

วฏจกรของสาร (Biogeochemical cycle)

สงมชวตประกอบขนจากสารตาง ๆ มากมาย หากเจาะลกลงไปทละขน ๆ ตามลกษณะการเปน Biosystem จะพบวา แทจรงแลวสงมชวตประกอบขนมาจากธาต (Element) ตาง ๆ ทมอยตามธรรมชาตในโลกนนเอง ในโลกนมธาตประมาณ 112 ชนด แตมธาตพนฐาน (Basic element) เปนองคประกอบหลกของสงมชวตอยประมาณ 6 ธาตเทานน นนคอ C H O N P S และมธาตพนฐาน 30-40 ชนด เปนองคประกอบทส าคญแตกตาง กนไป นอกจากนนกมธาตทเปน Trace element ซงจ าเปน (ตองการในปรมาณนอย แตขาดไมได) ตอสงมชวตแตละชนดแตกตางกนไป ธาตตาง ๆ เหลานกระจดกระจายอยทวไปตามธรรมชาต ประกอบตวในรปสารอนทรยบาง อยในรปสารอนนทรยบาง โดยมการเปลยนแปลงหมนเวยนเปนวฏจกร

ภาพแสดงตารางธาตตางๆ แหลงอางอง : เอกสารประกอบการเรยน วชา ว 40146 ชววทยาสภาวะแวดลอม(วฏจกรของสาร) โรงเรยนมหดลวทยานสรณ (องคการมหาชน)


6

บทบาทหนาทของระบบนเวศ มความสมพนธอยกบการถายทอดพลงงานและมวลสาร การถายทอดมวลสารจากสงมชวตหนงไปยงอกสงมชวตหนง นอกจากจะท าใหเกดการถายทอด “ธาต” ทเปนองคประกอบจากสงมชวตหนงไปสผบรโภคแลว ยงเปนการคน“ธาต”บางสวนกลบสสภาพแวดลอมดวย ธาตทเปนองคประกอบของสงมชวตมกจะอยในรปสารอนทรย เมอมการตาย กลายเปนเศษซาก หรอมการขบถายของเสย สารประกอบอนทรยเหลานจะถกผยอยสลายเปลยนแปลงใหเปนสารอนนทรย ปะปนอยในแหลงธรรมชาตตาง ๆ สารประกอบเหลานบางตว จะอยในรปทสงมชวตอนสามารถน าไปใชประโยชนได เกดการหมนเวยนธาตจากสงมชวตสสงแวดลอม และจากสงแวดลอมเขาสสงมชวต หมนเวยนเปนวฏจกรเพอรกษาสมดลของสภาพธรรมชาตไว สงมชวตตองการสารตาง ๆ มาใชเพอการด ารงชวต ดงนนไมวาจะเปนธรณภาค อทกภาค หรอแมแตในบรรยากาศ ตางกมสารทสงมชวตปะปน/เปนองคประกอบอยทงสน สารตาง ๆ เหลานสามารถหมนเวยนจากภาคหนงไปสอกภาคหนงได หรออาจหยดชวคราวไมหมนไมเปลยนแปลงกได ดงนนจงอาจแบงขนตอนการหมนเวยนออกเปน 2 ขนตอน คอ

1. แหลงกกเกบสาร (Reservoir pod or Unactive zone) เปนขนตอนทสะสมไวในสงแวดลอม ยงไมเคลอนยายเขาสสงมชวต เปนแหลงทมขนาดใหญ ปรมาณมาก และไมเคลอนยาย 2. แหลงแลกเปลยนสาร (Exchange pod or Active Zone) เปนขนตอนทมการแลกเปลยนในสงมชวต (ชวงทสงมชวตมการเคลอนเขาหรอเคลอนออกของสาร) วฏจกรของสารในระบบนเวศ (Biogeochemical cycle) วฏจกรของสาร (Biogeochemical cycle) หมายถง การเปลยนแปลงของสารหนงไปเปนอกสารหนง, โดยการเปลยนแปลง ของสารจากสารหนงไปยงอกสารหนง, โดยการเปลยนต าแหนงจากแหลงหนงไปยงอกแหลงหนง, หรอจากสงมชวตชนดชนดหนงไปยงอกชนดหนง แตในทสดจะหมนเวยนกลบไปยงสภาพเดมอก เชน ออกซเจนมอยตามแหลงตางๆ ทวไป ออกซเจนมการหมนเวยนเปนวฏจกรโดยเรมจากพช สรางออกซเจน โดยใชพลงงานแสงและคลอโรฟลล เชนเดยวกบสาหรายและแพลงกตอนพช จะไดสารอนทรยซงเปนสารอาหารจากการสงเคราะหดวยแสง จากนนสาหรายและสตวตางมการถายทอดอาหารและพลงงานในรปของหวงโซอาหาร สตวและพช เมอหายใจออกจะปลอยคารบอน


7

ออกมาในรปของสารประกอบคารบอนไดออกไซด ซงสาหรายและแพลงกตอนพช น าไปใชในการสงเคราะหดวยแสงอกครง วฏจกรของสารหรอ การหมนเวยนของสาร เปนการหมนเวยนจากสงไมมชวตผานสงมชวต แลวหมนเวยนกลบคนสธรรมชาตดงเดม องคประกอบตามธรรมชาตวาดวย สงมชวต ด ารงชวตโดยใชแรธาตและสารจากสงแวดลอม ซงจะพบแรธาตตางๆ อยตามธรรมชาต ในรปของสารอนทรย และสารอนนทรย โดยมการเปลยนแปลงไปตามวฏจกรของสารได วฏจกรของสารตาง ๆ อาจแบงเปน 3 กลมคอ 1. Hydrologic cycle ซงโดยทวไปจะหมายถง วฏจกรของน า 2. Gaseous cycle (Atmospheric cycle) วฏจกรการเคลอนยายธาตทมแหลงส ารองสวนใหญอยในบรรยากาศ และทะเล เชน วฏจกรคารบอน วฏจกรออกซเจน และวฏจกรไนโตรเจน 3. Sedimentary cycle (Lithospheric cycle) วฏจกรการเคลอนยายธาตทมแหลงส ารอง สวนใหญอยในภาคพนดน มกปรากฏในรปของแขง และเขาสวฏจกรเมอมการผกรอน (Weathering) เชน วฏจกรฟอสฟอรส วฏจกรแคลเซยม และวฏจกรซลเฟอร แตเนองจากวฏจกรน า มความใกลชด กบวฏจกรคารบอนและออกซเจน บางครงจงมการรวมไวในกลมวฏจกรเดยวกน ดงน แผนผง : วฏจกรของสาร แหลงอางอง https://sites.google.com/site/biologybsru/rabb-niwes-ecosystem-biogeochemical-cycle


8

1. วฏจกรของน า (Hydrologic cycle) เปนวฏจกรทมความส าคญในระบบนเวศ เนองจากเปนปจจยทจ าเปนตอการด ารงชวตของสงมชวต และ ยงมผลตอการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของพนทดวย การหมนเวยนน าสวนใหญเกดขนโดยกระบวนการทางกายภาพ เชน การระเหย หมะละลาย แตกมน าบางสวนหมนเวยนผานองคประกอบทางชวภาพในระบบนเวศดวย การหมนเวยนของน าในระบบนเวศม 2 แบบ คอ

1.1 การหมนเวยนน าโดยไมผานสงมชวต เรมจากน าตามแหลงน าตางๆ เชน แมน า ทะเล น าในดน เปนตน ไดรบความรอนจาก ดวงอาทตย แลวเกดการระเหยเปนไอน าขนสอากาศ เมอกระทบกบความเยนในบรรยากาศควบแนนเปนละอองน า แลวเกดการรวมตวกน เปนกลมเมฆ ตกลงมาเปนฝน ลกเหบหรอหมะ สสงแวดลอมตอไป 1.2 การหมนเวยนโดยผานสงมชวต เรมจากสงมชวตกนน าแลวขบถายออกมาในรปน าปสสาวะ การหายใจของสตว การคายน าของพช การสงเคราะหดวยแสงของพช ซงจะระเหยเปนไอน าขนสบรรยากาศ เปลยนไปเปนกอนเมฆและตกลงมาเปนฝน คนกลบใหพชและสตวใชตอไป

ภาพ : วฏจกรของน า แหลงอางอง : ww.thaigoodview.com/library/contest2551/science04.

http://www.google.co.th/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=KZPOPCfmdVq0EM&tbnid=mG6u6KPxb9z7qM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http://blog.eduzones.com/fossil/25929&ei=gJx_UZ7rH8LHrQfB_ICABg&psig=AFQjCNEZzhmmB8Rvrv-qGUUI8k8rg44GFg&ust=1367404032612139


9

วฏจกรของน า น าเปนสสารชนดเดยวทปรากฏในธรรมชาตพรอมกนทง 3 สถานะ เปนสสารทมความจ าเปนตอสงมชวตในชวภาค โดยเฉพาะ

การเกดปฏกรยาเคมตาง ๆ ของสงมชวต ปรมาณของน าในโลกคดเปน 75 เปอรเซนตของพนททงหมดหรอประมาณ 1,360 ลาน ลกบาศกกโลเมตร อยในสภาพน าเคม (97.2%) น าจดในแมน าและทะเลสาบ (0.0171%) น าใตดน (0.625%) น าแขงขวโลก (2.15%) และไอน า (0.001%) การหมนเวยนของน าจะมความสมพนธกบการระเหย และการกลนตวเปนฝน วงจรการหมนเวยนจะกนเวลาประมาณ 9-10 วน น านอกจากจะเปนองคประกอบของสงมชวตแลวยงมบทบาทในการคงอณหภมของโลกดวย ไอน าในบรรยายการเปนเสมอน Buffer ทท าใหอณหภมโลกคงท หากมการเปลยนแปลงใด ๆ เกดขนอณหภมทเปลยนแปลงนนจะคอย ๆ กลบสอณหภมปกตของโลก น ายงเปนทอยอาศยขนาดใหญทสดส าหรบสงมชวตในโลกนอกดวย สภาพน าทแตกตางกนระหวางมหาสมทร และแมน า ล าธาร ท าใหสงมชวตทอาศยอยในน าทแตกตางกนนมลกษณะทแตกตางกนอยางยง สงมชวตทอยในทองทะเลจะด ารงชวตอยไดดท pH มากกวา 8 เมอใดกตามท pH ลดลงมาต ากวา 7.5 สตวทะเลจะตายโดยเฉพาะไขและตวออน เปลอกของสงมชวตตาง ๆ จะสญเสย Carbonate ออกไปในรปของสารละลาย ส าหรบสงมชวตทอาศยในแหลงน าจดจะด ารงชวตไดดในชวง pH 6.8-8.4 และไมสามารถด ารงชวตไดท pH ต ากวา 4 หรอมากกวา11 (สวนพชบกจะด ารงชวตไดดในชวง pH ประมาณ 6 สมบตของน าทมความส าคญตอพชอกประการหนงคอ การม Cohesion สงท าใหล าเลยงน าจากรากสยอดได) วฏจกรน าประกอบดวยวงจร 2 วงจร คอ

1. วฏจกรระยะสน (Short cycle) เปนการหมนเวยนน าโดยไมผานสงมชวต เกดจากการระเหยของน า (evaporation) บรเวณผวโลก เนองจากไดรบพลงงานแสงอาทตย ขนไปรวมตวกนเปนกลมเมฆและเกดการควบแนน (condensation) จนกลนตว (Precipitation) ลงมาเปนฝนตกลงสผวโลกอกครงหนง เปนวฏจกรทเกดขนโดยอาศยการเปลยนสถานะของน าจากการรบพลงงานโดยตรง 2. วฏจกรระยะยาว (Long cycle) เปนการหมนเวยนน าโดยผานสงมชวต สงมชวตรบน าเขาสรางกายเพอใชในการรกษาสมดลและ เมตาบอลซมตาง ๆ น าทเหลอจากการน าไปใช และน าทไดจากกระบวนการตาง ๆ จะถกขบจากรางกายของสงมชวตเชน การคายน าของพช (Transpiration) การหายใจ (Respiration) การขบปสสาวะ การขบเหงอ น าเหลานจะเขาสชนบรรยากาศในรปของไอน า (Water vapour) เกดการควบแนนและกลนตวเปนฝนตามล าดบ


10

แผนภาพแสดงวฏจกรของน า แหลงอางอง : http://www.skb.ac.th/~skb/media/media_webnamo/prim/ science/water_for_life/sec01p02.html. น า (สถานะของเหลว) จากแหลงน าตางๆ เมอไดรบความรอนจากดวงอาทตย

จะระเหย (เปลยนสถานะเปนกาซ) กลายเปนไอน า ลอยขนไปบนทองฟา เมอลอยตว ไปกระทบความเยนในอากาศจะรวมตวกนเปนกอนเมฆ เมอเมฆมจ านวนมากขนจนอากาศไมสามารถรบน าหนกได กจะตกลงมาเปนน าฝน ไหลรวมกนเปนแหลงน า เมอน าไดรบความรอนจะระเหยกลายเปนไอ รวมกนเปนกอนเมฆ ตกลงมาเปนน าฝน หมนเวยนกนไปเชนน ซงเราเรยก กนวา วฏจกรของน า การทจะเกดวฎจกร เชนนไดอยางสมบรณ จะตองมความเกยวของกบปจจยตางๆ อกหลายประการ เปนตนวา ปาไม นอกเหนอจากการเปนตวการดดซบน าไว และคอยๆ ปลอยออกมาตามล าธารสหวย หนอง คลอง บง และไหลมาตามแมน าใหไดใชประโยชนกนแลว ยงมสวนเกยวของกบการท าใหเกดฝนได พชในปาจะคายน าสบรรยากาศทางใบ ท าใหบรเวณนนมปรมาณไอน าในอากาศสง สามารถจะเปนตวการท าใหเกดการชกน าให เกดเมฆฝนขนได หากปราศจากปรมาณไอน าในอากาศทพอเพยง เพราะปาไมถกท าลายไป หรอเปลยนไปเปนทองทเพอกจกรรมอนๆ เมฆฝนจะเกดไดยาก ดงนน จงจ าเปนมากทจะตองรกษาปาทเปนตนน าล าธารเอาไว มฉะนนแลว บรเวณดงกลาวจะมฝนนอยกวาปกต ผลของความแหงแลงน จะไมไดอยเฉพาะในบรเวณนเทานน แตจะสงผลกระทบไปถงผทเคยใชน า ทมก าเนดมาจากบรเวณตนน านดวย เชน การทปาไมทางภาคเหนอ ถกท าลายไปมาก มผลกระทบตอชาวนาในทราบภาคกลาง เปนตน

ระเหยเปนไอ

รวมกลมเปนเมฆ

ฝน

น า

http://www.skb.ac.th/~skb/media/media_webnamo/prim/


11

2. วฏจกรคารบอน คารบอนเปนองคประกอบส าคญอยางหนงของอนทรยสารในสงมชวต เชน คารโบไฮเดรต โปรตน ไขมน และวตามน พชใชกาซคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศ ในกระบวนการสงเคราะหแสงเพอสรางอาหาร สตวไดรบสารอาหารทมคารบอนเปนองคประกอบโดย การกนอาหาร ผยอยสลายอนทรยสารไดรบสารทมคารบอนจากการดดซมสารอนทรยทยอยสลายแลว สงมชวตทกชนดปลอยคารบอนกลบคนสบรรยากาศในรปของกาซคารบอนไดออกไซด ซงเปนผลจากกระบวนการหายใจ พชจะน ากาซคารบอนไดออกไซดทสงมชวตปลอยสบรรยากาศ ไปใชในกระบวนการสงเคราะหแสง ตอไป ดงนน ในระบบนเวศ จงมการหมนเวยนของสารทมคารบอนตลอดเวลา ซงเรยกวา “วฏจกรคารบอน” นอกจากวฏจกรของน า และวฏจกรคารบอนแลว ในธรรมชาตยงมวฏจกรของสารอนๆ อก เชน วฏจกรไนโตรเจน และวฏจกรฟอสฟอรส เปนตน สารตางๆ ไมไดหมนเวยนในระบบนเวศโดยแยกกนอยางอสระ แตมลกษณะการเปลยนแปลงทสมพนธกน ในระบบนเวศ จะมการหมนเวยนสาร ควบคไปกบการถายทอดพลงงาน เชน ระบบนเวศปาไม จะพบวาสตวตางๆ ทงพชพรรณนานาชนด พชดดซมสารอนนทรยในดนเขาทางราก และล าเลยงไปยงสวนตางๆ เพอใชในกระบวนการด ารงชวต เนอเยอสวนตางๆ ของพชเปนแหลงอาหาร ของสตว เมอพชและสตวตายลง ผยอยสลายอนทรยสารกจะยอยสลายซาก ท าใหสารอนนทรยกลบคนสสงแวดลอม และจะหมนเวยนเขาสพชไดอก เชนเดยวกบคารบอน ทกลบคนสบรรยากาศในรปของ กาซคารบอนไดออกไซด ทเกดขนจากการหายใจของสงมชวตทกชนด

แหลงสบคน : http://www.google.co.th/search


12

แผนภาพแสดงความสมพนธระหวางสงมชวตกบสงแวดลอม ในแงการถายทอดพลงงานและการหมนเวยนสาร

แหลงสบคน : http://www.google.co.th/search


13

แผนภาพ : วฏจกรคารบอน แหลงอางอง : http://www.google.co.th/search. https://sites.google.com/site/science0152. วฏจกรคารบอน การหมนเวยนของคารบอนในระบบนเวศ คารบอน (C) เปนธาตส าคญทเปนองคประกอบของอนทรยสารในรางกายสงมชวต เชน คารโบไฮเดรต โปรตน ไขมน ฯลฯ และเปนสารอนทรยทมอยในระบบนเวศ ในบรรยากาศมกาซคารบอนไดออกไซดซงเปนองคประกอบส าคญทพชน ามาใชในกระบวนการสงเคราะหแสง ในระบบนเวศการหมนเวยนของคารบอนตองผานสงมชวตเสมอ แตคารบอนในธรรมชาตเกดจากการสะสมของตะกอนซากพชซากสตวใตผวโลก เปนเวลานานจนมการเปลยนสภาพเปน ถานหนและปโตรเลยม ซงเปนพลงงานแหลงใหญ เมอมการน ามาใชประโยชนเปนเชอเพลง กจะมการคนคารบอนกลบสบรรยากาศในรปของคารบอนไดออกไซด และหมนเวยนกลบใหพชน าไปใชประโยชนตอไป ดงนน คารบอนจงหมนเวยนเปนวฏจกรทอยในระบบนเวศอยางสมดล ดงภาพ


14

3. วฏจกรไนโตรเจน การหมนเวยนกาซไนโตรเจนในระบบนเวศ สารประกอบไนโตรเจนจะมอยในดน ในน า และเปนองคประกอบหลกของอากาศทหอหมโลก เปนแรธาตหลกส าคญ 1 ใน 4 ธาตทสงมชวตทกชนดตองการ เพอน าไปสรางโปรตนส าหรบ การเจรญเตบโตในรปของสารประกอบไนโตรเจน การหมนเวยนของไนโตรเจนจงตองผานสงมชวตเสมอ ดงภาพ

แผนภาพแสดงวฏจกรไนโตรเจน แหลงอางอง : https://sites.google.com/site/science0152/18


15

4. วฏจกรฟอสฟอรส การหมนเวยนฟอสฟอรสในระบบนเวศ ฟอสฟอรสเปนธาตส าคญ 1 ใน 3 ชนดส าหรบการเจรญเตบโตของพช ในสตว ฟอสฟอรสเปนธาตส าคญตอการสรางโครงสรางของรางกาย ใหแขงแรง เปนสวนประกอบทส าคญของกระดก และฟน เกยวของกบ การใชพลงงานของเซลลในระบบนเวศ การหมนเวยนฟอสฟอรสโดยพช น าฟอสฟอรสจากธรรมชาตเขามาในลกษณะของสารประกอบฟอสเฟต ทละลายน าได แลวน าไปสะสมไวในเซลลตางๆ เมอสตวกนพชกจะไดรบ ฟอสฟอรสโดยผานกระบวนการกนเขาสรางกาย สตวน าฟอสฟอรสทได ไปสรางกระดก และฟน และใชในขบวนการอนๆ เมอสตวและพชตายลง ซากพชซากสตวจะทบถมลงสดน แผนภาพ : วฏจกรฟอสฟอรส phosphorus cycle http://www.google.co.th/imgres://environment.ekstepza.ws/water-cycle_clip_image001. ฟอสฟอรส บางสวนพชจะดดซมไปใชใหม บางสวนถกแบคทเรยบางกลมทอยในดนยอยสลาย เปนกรดฟอสฟอรก ท าปฏกรยากบ สารในดน เกดเปนสารประกอบฟอสฟอรส กลบคนไปทบถม เปนหนฟอสเฟต ในดน ในน า ในทะเล และมหาสมทร โดยเฉพาะในทะเล สารประกอบของฟอสฟอรสจะรวมกบซากของหนปะการง เปลอกหอย และโครงกระดกสตวตางๆ เมอผานกระบวนการสกกรอนตามธรรมชาต แพลงตอนพชและสตวในทะเล น าเอาสารประกอบของฟอสฟอรสดงกลาวไปใชเปนหวงโซอาหาร( food chain ) และสายใยอาหาร( food web ) ในทะเลและมหาสมทรตอไป ฟอสฟอรสกจะหมนเวยนคนสธรรมชาต เปนวฏจกร เชนนไปไมมทสนสด ดงแผนภาพ


16

5. วฏจกรแคลเซยม วฏจกรแคลเซยม เปนการหมนเวยนของแคลเซยมในสงแวดลอม แคลเซยมเปนธาตทมความส าคญตอการท างานของเอนไซม หลายชนดและเปนองคประกอบทส าคญของผนงเซลลของแบคทเรย การตกตะกอนและการละลายในรป CaCO3 และ Ca[HCO3]

2 มความส าคญอยางมากในสงแวดลอม การตกตะกอนของ CaCO3 เกยวของกบการสรางโครงสรางภายนอกของจลนทรยและสตวไมมกระดกสนหลง สวนสตว มกระดกสนหลงจะสะสม CO32- ในกระดกและฟน Ca[HCO3]

2 ละลายน าไดดกวา CaCO3 สมดลระหวาง CO32- และ HCO3- ควบคมโดย

กาซคารบอนไดออกไซด ทละลายน าในรป H2CO3 การเพมไฮโดรเจนอออนท าใหการละลายของ CO32- ดขน สวนสภาวะทเปนกลางหรอเบส จะท า

ให CO32- ตกตะกอนไดดขน โดยในสภาวะทเปนเบสนจะม Ca2+มาก CO3

2- จงตกตะกอนในรป CaCO3 กระบวนการทมผลตอการตกตะกอนของ CaCO3 โดยสงมชวตคอกระบวนการสงเคราะหดวยแสง ซงโดยทวไปในน าทะเล Ca2+จะอยในรปของ Ca[HCO3]

2 ทสมดลกบกาซคารบอนไดออกไซด เมอกาซคารบอนไดออกไซดถกใชไปในการสงเคราะหดวยแสง ท าให Ca[HCO3]

2 ถกเปลยนเปน CaCO3 มากขน กลไกนมความส าคญมากในแนวปะการง แมวาในน าทะเลจะม Mg2+ อยมากและมพฤตกรรมคลาย Ca2+แตเนองจาก MgCO3 ละลายน าไดดกวา CaCO3 Ca2+ จงถกน าไปใชในโครงสรางของสงมชวตมากกวา ธาตแคลเซยม เปนธาตทตนพชน าไปใชเพอการเจรญเตบโตในตวพช ชวยสงเสรมการน าธาตไนโตรเจนจากดนมาใชใหเปนประโยชน มากขน ในระยะออกดอกและระยะทสรางเมลด พชจะมความจ าเปนมากเพราะธาตแคลเซยมจะมสวนในการเคลอนยายและเกบรกษาคารโบไฮเดรตและโปรตนในพช เพอน าไปใชในการสรางผลและเมลดตอไป อาการของพชทขาดแคลเซยมจะพบมากในบรเวณยอด และปลายราก ยอดออนจะแหงตาย และใบจะมการการมวนงอไปขางหนาและขาดเปนรว ๆ ซงจะเกดทใบออนกอน แกไขโดยการใสปนขาว หนปนบด หนปนเผา เพอปรบสภาพความเปนกรด-ดางของดน หรอการใสปยคอกบ ารงดน สารประกอบแคลเซยมพบในดน และละลายอยในน าไดบาง เนองจากจลนทรยไมสามารถยอยสลายสารประกอบแคลเซยมได ดงนน จงพบสารประกอบแคลเซยมทบถมอยในดนหรอเปนตะกอนทกนแหลงน า เมอเวลาผานไปหลายลานปท าใหกลายเปนหน หรอ สวนหนงของภเขาไปได สงมชวตน าแคลเซยมไปใชประโยชนเปนสวนประกอบของโครงสรางเพอใหเกด ความแขงแรง เชน หอยน าแคลเซยม ไปเปนสวนประกอบของเปลอกหอย ในรปของแคลเซยมคารบอเนต ในมนษยชวยท าใหเกดการแขงตวของเลอด และชวยในการน ากระแส ประสาท วฎจกรของแคลเซยมจะสมพนธกบวฏจกรของฟอสฟอรส เนองจากอยในรปของสารประกอบแคลเซยมฟอสเฟต


17

แผนภาพวฏจกรแคลเซยม แหลงอางอง : http://www.google.co.th/search?hl.

http://www.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.vcharkarn.com/userfiles.

การเปลยนแปลงตามสภาพในธรรมชาต

สารประกอบแคเชยมในธรรมชาต

แผนภาพวฏจกรแคลเซยม

ตะกอนของหนปน ทสะสมอยในทะเล

น าทะเล

กดเซาะ

ลงสแหลงน า

ไหลลงดน

สารประกอบแคลเซยม

ในดนและหน

สตว พช

ตาย

http://www.google.co.th/search?hl

http://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%8F%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%8F%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A1&source=images&cd=&cad=rja&docid=XvfqJdoNi6DkfM&tbnid=CYIU5F3xvzL-pM:&ved=0CAUQjRw&url=http://ebook.nfe.go.th/nfe_ebook/frontend/theme_1/ebook_content.php?Submit=Clear&ID_Page_Content=00013622&File_Type=html&ei=aT2DUe6yH4nOrQeUzIHQDw&bvm=bv.45960087,d.bmk&psig=AFQjCNGNVfj0SaowtmqsaOJnJjPJEA78Sw&ust=1367641718223556


18

6. วฏจกรก ามะถน ก ามะถนเปนธาตทกระจายอยในดน ภเขาไฟ หรอ ในรปสารประกอบพวกซลเฟต หรออยในอากาศ ในรปของ ซลเฟอรไดออกไซด และไฮโดรเจนซลไฟด ในสงมชวตพบวา ก ามะถน เปนสวนประกอบของโปรตนบางชนด แตโดยปกตแลว สงมชวตไมสามารถน าก ามะถนจากธรรมชาต ไปใชไดโดยตรง ตองอาศยจลนทรย เปลยนใหอยในรปของซลเฟตกอน วฏจกรของก ามะถนเรมจากพชดดก ามะถนไปใชในรป ของซลเฟต สารประกอบซลเฟตนไดจาก ซลเฟอรไดออกไซด ในบรรยากาศจะรวมตวกบน า ตกลงมาสดนในรปของกรดซลฟรก สารประกอบซลเฟตในดน สวนหนงจะแตกตว ไดซลเฟต พชดดไป ใชได โดยน าไปเปนสวนประกอบของโปรตนดงกลาวมาแลว แผนภาพวฏจกรก ามะถน แหลงอางอง : http://www.google.co.th/search.thaiseminar.com ก ามะถนในดน หน เมอถกชะลางกดกรอนตามธรรมชาต เปนสารประกอบซลไฟต แลวถกออกซไดซ ไดสารประกอบซลเฟต พชดดไปใชได แตพวกซลเฟต ทถกชะลางไปกบน า จะถกแบคทเรย ทไมใชออกซเจน รดวสซลเฟตใหเปนไฮโดรเจนซลไฟด และออกซเจนหมนเวยนสบรรยากาศ สวนไฮโดรเจนซลไฟต ทสะสมในดนและโคลน เมอไดรบแสงแบคทเรยพวก Beggiatoa กจะออกซไดซ เปลยนใหเปนซลเฟอร และซลเฟตได นอกจากนไฮโดรเจนซลไฟต สามารถรวมกบเหลกไดสารประกอบเฟอรสซลไฟต ( FeS ) และ เฟอรสไดซลไฟต (FeS2 ) ซงจะเปลยนรป ไปเปนรปของแขง ท าใหดเหมอนวาหายไปจากวฏจกร แตกสามารถกลบเขาสวฏจกรได ตอมาโดยการระเบดของภเขาไฟ และการกดกรอน เปลยนเปนซลเฟอรไดออกไซด และซลเฟต การใชน ามนปโตรเลยม และถานหน มาเปนเชอเพลง ท าใหซลเฟอรกลบเขาสบรรยากาศ ในรปของ

http://www.google.co.th/search.thaiseminar.com

http://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%8F%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%8F%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A1&source=images&cd=&cad=rja&docid=1Q39F3iaZjU3tM&tbnid=aX_EPQSiA0mrqM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.vcharkarn.com/lesson/view.php?id=1310&ei=a0CDUZzwE8zyrQfJ6ICIDw&bvm=bv.45960087,d.bmk&psig=AFQjCNEbk6aRkg12Buh4UY7M-LtjMfoneg&ust=1367642525314743


19

ซลเฟอรไดออกไซด ซงจะถกเปลยน ใหเปนซลเฟต เมอไดรบความชนในบรรยากาศ ตกลงมาพรอมกบฝนสดนและแหลงน า พชสามารถดดไปใชได ไทโอบาซลลส (Thiobacilus ) เปนแบคทเรยทสามารถสงเคราะหกรดก ามะถน จากก ามะถนทมในดน ซงจะท าให แคลเซยม แมกนเซยม - โปแตสเซยม แมกนเซยมและอลมเนยม ถกเปลยน ใหอยในสภาพทพชสามารถดดซมไปใชได และยงเพมประสทธภาพในการดดซมฟอสเฟตของ รากพชดวย เมอสารประกอบซลเฟตไปเปนองคประกอบโปรตนในพช และสตวมากนพช ก ามะถนกจะถกถายทอด ไปตามล าดบ และเมอพชและสตวเหลานตายลง จลนทรยยอยสลาย จะยอยสลายซาก ตามกระบวนการ มนเนอรลไรเซชน (mineralization) ไดสารประกอบซลเฟต ทละลายน าได อยในดน ทพชสามารถดดไปใชไดอก หมนเวยนเชนนอยตลอดไป ซลเฟอรไดออกไซดทมปรมาณมากในบรรยากาศ เมอมฝนตกจะท าปฏกรยาทางเคมจะเปนกรด ถาความเขมขนสง เรยกฝนกรด เปนอนตรายตอพชสตวและกดกรอนสงกอสรางตางๆ ดงสมการเคม 2SO2 +4H2O2H2SO4 + 2H2 มนษยกบวฏจกรของสาร การหมนเวยนสารในระบบนเวศในธรรมชาต ไมไดแยกจากกนโดยสนเชง แตธาตตางๆ และ สารประกอบจะถายเทไหลเขาและออกรวมกนอยภายในระบบนเวศ ดงตวอยางของการหมน เวยนแรธาตในระบบนเวศปาไม มการเคลอนตวของแรธาตตางๆ เขาและออกจากระบบ สวน ใหญแรธาตในดนจะไหลเขาสระบบโดยผานทางน าฝน สวนทหมนเวยนอยภายในสงมชวตจะเรมจากการทพชไดรบแรธาต ซงพชดดเขามา ทางรากและล าเลยงขนไปบนเรอนยอดเพอการสงเคราะหสาร แรธาตดงกลาวจะสะสมในใบและสวนตางๆ เมอกงไมและใบไมหลดรวงลงสพนดน กจะเนาเปอยและถกยอยสลายโดยกลมผยอยสลายอนทรยสาร ท าใหแรธาตทสะสมในพชกลบคนสดนและสะสมอยในดนเปนปรมาณมาก ในทสด กจะหมนเวยนกลบไปสพชเรอนยอดอก

ระบบนเวศทกระบบในโลกของสงมชวต เปนโครงสรางทแสดงถงความสมพนธในแงการถายทอดพลงงานทอยในโมเลกลของสาร ระหวางกลมสงมชวตทเปนผผลต ผบรโภคพช ผบรโภคสตว ผยอยสลายอนทรยสาร และยงมความสมพนธในแงของการหมนเวยนสารระหวางสงมชวต กบสงแวดลอม ซงมนษยจ าด ารงชวตอยไดตองอาศยสงมชวตในสงแวดลอมนเปนปจจยหลกในการด ารงชวต


20

มนษย เปนสวนหนงของระบบนเวศ อาศยปจจยในการด ารงชวตจากทรพยากรธรรมชาต ประชากรทเพมมากขน มผลตอการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตองแสวงหาทรพยากรธรรมชาตเพอการอปโภคบรโภคมากขน ปรบปรงเทคโนโลยทางการเกษตรเพอเพมผลผลต ปรบปรงคณภาพผลผลตส าหรบเลยงประชากรโลก พฒนาเทคโนโลยการผลตทางอตสาหกรรม พฒนาเทคโนโลยการสอสาร การขนสง มการแขงขนทางการคาและอตสาหกรรมในระดบโลก เมอประชากรเพมมากขน ทรพยากรธรรมชาตลดลงอยางรวดเรว ระบบนเวศเกดการเปลยนแปลง มการสะสมของเสย เกดมลภาวะทสงผลตอสขภาพอนามย ปญหาของระบบนเวศ มสาเหตหลากหลาย ระดบทองถน เชน น าเสยทเกดจากครวเรอน อากาศเสยจากโรงงานอตสาหกรรมในเมอง ความส าคญของวฏจกรของสารตอระบบนเวศ ความส าคญของคารบอนไดออกไซดและวฏจกรคารบอน ตอการด ารงชวตของมนษยและสงมชวตอนๆ ในกระบวนการสงเคราะห ดวยแสงของพช (โดยใชคารบอนไดออกไซด) จะได กาซออกซเจน ซงมนษย - สตว - พช ตองใชในการหายใจ (Respiration) ในกระบวนการสงเคราะหดวยแสงของพช ตองใชคารบอนไดออกไซดเปนสารตงตนในการสรางน าตาลกลโคส ซงเปนสารอาหาร และ สามารถเปลยนไปเปนสารอาหารอน หรอสารชวโมเลกลอนๆ ทใชในการด ารงชวตของมนษย - สตว - พช การสงเคราะหดวยแสง และการหายใจเปนสวนหนงของ "วฏจกรคารบอน" (และวฏจกรออกซเจน) กระบวนการตางๆ ในวฏจกรคารบอน การสงเคราะหดวยแสง (Photosynthesis) ของพช พชสราง [น าตาลกลโคส และออกซเจน] จาก [คารบอนไดออกไซดและน า] โดย ใชพลงงานจากแสง การหายใจ (Respiration) ของสตวและพช สตวและพช ใช [น าตาลกลโคส และออกซเจน] ในการหายใจ เพอเปลยนเปน [คารบอนไดออกไซด และน า] และพลงงาน การเผาไหม (Combustion) ของเชอเพลงทมธาตคารบอนเปนองคประกอบหลก การสลายและ การทบถม (Decaying) ของซากพชและสตวในระยะยาว กลายเปนเชอเพลงฟอสซล การหมก (Anerobic Fermentation)ของซากพชและมลสตว ในระยะสน กลายเปนกาซชวภาพ


21

จากผลการศกษาปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดโดยหนวยงาน IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) ประมาณตงแตป ค.ศ. 1980 เปนตนมา รายงานวามปรมาณคารบอนไดออกไซดทเกดจากการตดไมท าลายปา เพอใชเปนพนทเมอง หรอ การเกษตร มประมาณ 1.6 Gtc (1.6 5 109 ตนคารบอน) ในขณะทปรมาณคารบอนไดออกไซด จากการเผาไหม และแหลงอนทเปนผลมาจากฝมอมนษย ก าลงมปรมาณเพมขนอยางตอเนอง

นอกจากนผลการศกษาของ IPCC ยงระบชดวากาซคารบอนไดออกไซดเปนกาซเรอนกระจก ทท าใหเกดพลงงานความรอนสะสม

ในบรรยากาศของโลกมากทสดในบรรดากาซเรอนกระจกชนดอน ๆ ทงยงมแนวโนมเพมมากขนกวากาซชนดอน ๆ ดวย ซงหมายถงผลกระทบโดยตรงตออณหภมของผวโลกและชนบรรยากาศจะยงทวความรนแรงมากขนตอไปอก


22

ลาสดนหนวยงาน IPCC ไดรายงานปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดทเพมขนโดยฝมอมนษยน ท าใหพลงงานรงสความรอน สะสม บนผวโลก และชนบรรยากาศเพมขนประมาณ 1.56 วตตตอตารางเมตร ในปรมาณนยงไมคดรวมผลกระทบทเกดขนทางออม ของกาซคารบอนไดออกไซด ตนไมปรมาตร 1 ตน จะดดซบคารบอนไดออกไซดได 1.18 ตน และสงเคราะหออกซเจนออกมา 1.32 ตน เทยบเทากบเครองปรบอากาศขนาด 12,000 บทย รวมกบเครองฟอกอากาศอก 1 เครอง สามารถผลตกระดาษ A4 ได 25 รม ยงไมนบคณคาทมตอระบบนเวศของโลกอกมหาศาล การหมนเวยนของน าในระบบนเวศ พนโลกประกอบดวยแหลงน าประมาณ 3 ใน 4 สวน น าเปนสงจ าเปนอยางยงตอสงมชวตทกชนด เพราะน าเปนองคประกอบสวนใหญของเซลล เปนตวกลางส าคญของกระบวนการตางๆ ในสงมชวต และเปนแหลงทอยดงภาพ

ภาพประกอบวฏจกรน า แหลงอางอง : https://sites.google.com/site/science0152.


23

บรรณานกรม

ศรลกษณ ผลวฒนะ , รตนาภรณ อทธไพสฐพนธ สภาภรณ หรนทรนตย. วทยาศาสตร ชวงชนท 3. กรงเทพฯ : นยมวทยา, ม.ป.ป. . วทยาศาสตร พนธกรรมและความหลากหลายของสงมชวตชวงชนท 3 (ม.1-3). กรงเทพฯ : นยมวทยา. 2547. รศ. ดร.ยพา วรยศ. วทยาศาสตร ม.3 ชวงชนท 3. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน. 2547. ดร.บญชา เเสนทว , ศรลกษณ มาโกมล , อาร โพธพฒนชย , เจยมจต กลมารา. ว 411 วทยาศาตรสงเเวดลอม ระดบมธยมศกษาตอนปลาย. กรงเทพฯ : วฒนาพานช วารสารเเมค ม.ตน ฉบบท 7. ปท 27 ธนวาคม 2550. วารสารเเมค ม.ตน ฉบบท 1. ปท 28 มถนายน 2551. วารสารเเมค ม.ตน ฉบบท 2. ปท 28 กรกฏคม 2551. ความรเรองเกษตรเคม. www.student.chula.ac.th/~54373077/ca.html. (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556). Atlas,R.M. and R. Bartha. 1998. Microbial Ecology: Fundamental and Application 4 edition. Menlo Park. enjamin/Cummings. Science Publishing. (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556). http://www.sarakadee.com/web/modules.php. (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556). http://th.wikipedia.org/wiki/คารบอนไดออกไซด. (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556). http://en.wikipedia.org/wiki/Carbon_cycle / http://www.thaigoodview.com. (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556).

http://www.sarakadee.com/web/modules.php

http://th.wikipedia.org/wiki/��䫴�

http://www.thaigoodview.com/


24

ภาคผนวก


25

แบบทดสอบ ค าชแจง : แบบทดสอบประกอบหนงสออเลคทรอนกส เรอง วฏจกรของสารในระบบนเวศ เปนแบบทดสอบปรนยชนดเลอกตอบ จ านวน 4 ตวเลอก ใหเลอกค าตอบแตละขอทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว ในกระดาษค าตอบทครแจกให หามท าเครองหมายใดๆ ลงใน แบบทดสอบ เมอสอบเสรจแลวใหสงกระดาษค าตอบใหคร เพอตรวจและบนทกคะแนนไว แลวจงท าการศกษาเนอหาในหนงสอ เมอศกษาจบแลวใหท าแบบทดสอบอกครง เปรยบเทยบการทดสอบกอนและหลงเรยน เพอทราบพฒนาการในการเรยนร ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1. วฏจกรของสาร หมายถงขอใด ? ก. การเปลยนแปลงของสารหนงไปเปนอกสารหนงโดยการเปลยนจากต าแหนงหนงไป ยงอกต าแหนงหนง ข. การเปลยนแปลงของสารหนงไปเปนอกสารหนงโดยการเปลยนจากสงมชวตหนงไปยงสงมชวตอกชนดหนง ค. ถกทง ก.และ ข. ง. ไมมขอใดถกตอง 2. วฏจกรของสสาร ทมความส าคญตอสมดลของ ระบบนเวศ ไดแกขอใด ? ก. วฎจกรของน า และวฎจกรของคารบอน ข. วฎจกรของไนโตรเจน และวฎจกรของฟอสฟอรส ค. ถกทง ก.และ ข. ง. ไมมขอใดถกตอง


26

3. น าเปนองคประกอบส าคญในเซลลของสงมชวต อกทงยงเปนแหลงทอยอาศยของสงมชวตมากมาย เพราะโลกของเรา ประกอบดวยน า เทาใด ? ก. 1 ใน 2 สวน ข. 3 ใน 4 สวน ค. 5 ใน 12 สวน ง. 20 ใน 40 สวน 4. วฎจกรของน าตามธรรมชาตแบงออกเปนกขนตอน อะไรบาง ? ก. 1 ขนตอน คอการระเหย (evaporation) ข. 2 ขนตอน คอการระเหย (evaporation) และการควบแนน (condensation) ค. 3 ขนตอน คอการระเหย (evaporation) การควบแนน (condensation) และการเกดฝนตก (precipitation) ง. 4 ขนตอน คอการระเหย (evaporation) การควบแนน (condensation) การเกดฝนตก (precipitation) และการรวมตวของน า (collection) 5. การทน าในแหลงน า เชน แมน า ทะเล และมหาสมทร ฯลฯ กลายเปนไอ เมอไดรบความรอนจากแสงอาทตย คอ วฎจกรของน า ตามธรรมชาตขนตอนใด ? ก. การระเหย (evaporation) ข. การควบแนน (condensation) ค. การเกดฝนตก (precipitation) ง. การรวมตวของน า (collection)


27

6. การทไอน าในบรรยากาศเปลยนสถานะเปนของเหลวในรปของเมฆ เมอไดรบความเยน คอ วฎจกรของน าตามธรรมชาตขนตอนใด ? ก. การระเหย (evaporation) ข. การควบแนน (condensation) ค. การเกดฝนตก (precipitation) ง. การรวมตวของน า (collection) 7. ปรากฏการณของการเกดการรวมตว ของน าในอากาศ เกดเปนฝนและหมะตกสพนโลก คอ วฎจกรของน าตามธรรมชาตขนตอนใด ? ก. การระเหย (evaporation) ข. การควบแนน (condensation) ค. การเกดฝนตก (precipitation) ง. การรวมตวของน า (collection) 8. การทน าไหลรวมกนสแหลงน า เชน แมน า ทะเล หรอ มหาสมทร ทเปนแหลงอปโภคและบรโภคของมนษยและสงมชวตอนๆ ตอไป คอ วฎจกรของน าตามธรรมชาตขนตอนใด ? ก. การระเหย (evaporation) ข. การควบแนน (condensation) ค. การเกดฝนตก (precipitation) ง. การรวมตวของน า (collection)


28

9. การสงเคราะหดวยแสงโดยพช สาหราย แพลงกตอนพชและแบคทเรย ใชกาซคารบอนไดออกไซดและใหผลผลต เปนคารโบไฮเดรต ในรปน าตาล และเมอมการหายใจ กาซคารบอนไดออกไซดถกปลดปลอยออกสบรรยากาศอกครง เปนความส าคญของวฏจกรใด ? ก. วฎจกรของคารบอน (Carbon Cycle) ข. วฎจกรของไนโตรเจน (Nitrogen Cycle) ค. วฎจกรของฟอสฟอรส (Phosphorus Cycle) ง. ไมมขอใดถกตอง 10. เปนองคประกอบส าคญ ของกรดอะมโน ซงเปนองคประกอบของโปรตนทกชนดในสงมชวต เปนความส าคญของวฏจกรใด ? ก. วฎจกรของคารบอน (Carbon Cycle) ข. วฎจกรของไนโตรเจน (Nitrogen Cycle) ค. วฎจกรของฟอสฟอรส (Phosphorus Cycle) ง. ไมมขอใดถกตอง 11. ไนโตรเจนในสารอนทรย สามารถเปลยนกลบไปเปน แกสไนโตรเจน โดยผาน 2 กระบวนการคอ ? ก. ไนตรฟเคชน (nitrification) ข. ดไนตรฟเคชน (denitrification) ค. ถกทงขอ ก. และ ข. ง. ไมมขอใดถกตอง


29

12. แบคทเรยบางชนด ใชแอมโมเนยมในดนเปนแหลงพลงงานและท าใหเกด ไนไตรต ( NO2 - ) ซงเปลยนเปนไนเตรต ซงพชใชได ดวยคณสมบตดงกลาว เปนกระบวนการเปลยนกลบไปเปนแกสไนโตรเจนดวยกระบวนการใด ? ก. ไนตรฟเคชน (nitrification) ข. ดไนตรฟเคชน (denitrification) ค. ถกทงขอ ก. และ ข. ง. ไมมขอใดถกตอง 13. ในสภาพไรออกซเจน แบคทเรยบางชนดสามารถสรางออกซเจนไดเองจากไนเตรต และไดผลผลตเปนกาซไนโตรเจนกลบคนสบรรยากาศ คณสมบตดงกลาวเปนกระบวนการเปลยนกลบไปเปนแกสไนโตรเจน คอ กระบวนการใด ? ก. ไนตรฟเคชน (nitrification) ข. ดไนตรฟเคชน (denitrification) ค. ถกทงขอ ก. และ ข. ง. ไมมขอใดถกตอง 14. มความแตกตางจากวฎจกรอน ๆ สวนใหญจะอยในรปของของแขงและพบในชนหนฟอสเฟต เปนความส าคญของวฎจกรใด ? ก. วฎจกรของคารบอน (Carbon Cycle) ข. วฎจกรของไนโตรเจน (Nitrogen Cycle) ค. วฎจกรของฟอสฟอรส (Phosphorus Cycle) ง. ไมมขอใดถกตอง


30

15. วฏจกรของสารใดไมจ าเปนตองอาศยสงมชวต ? ก. น า ข. คารบอน ค. ไนโตรเจน ง. ฟอสฟอรส 16. ขอใดมความส าคญตอการหมนเวยนสารในวฏจกรตางๆ ก. หวงโซอาหาร ข. การยอยสลาย ค. จลนทรยทกชนด ง. ซากพชซากสตว 17. ขอใดคอกลมสงมชวตขนสดทาย ของการเปลยนแปลงแทนทแบบปฐมภม ? ก. รา, แบคทเรย ข. พชลมลก, พชตระกลหญา ค. ไมสก, ไมตะเคยน ง. ฟาง, ขาว 18. ขอใดไมถกตอง ? ก. การเปลยนแปลงแทนทเปนกระบวนการทกลมสงมชวตในธรรมชาตทใดทหนงถกแทนทโดยกลมสงมชวตใหม ข. การเปลยนแปลงแทนทจะหยดลงเมอกลมสงมชวตมการอพยพออกจากแหลงทอยอาศย ค. กลมสงมชวตกลมสดทายมผลท าใหการเปลยนแปลงแทนทเสถยร ง. การเปลยนแปลงแทนทแบบปฐมภม คอ การแทนทจากแหลงทไมเคยมสงมชวตอยกอนเลย


31

19. วฏจกรของสารใดทไมมการหมนเวยนสบรรยากาศ ? ก. คารบอน ข. ไนโตรเจน ค. ฟอสฟอรส ง. น า

20. สงมชวตใดชวยใหการยอยสลายเปนไปเรวขน ? ก. แมลงขนาดเลก ข. ไสเดอนดน ค. เหยยว ง. แบคทเรย


32

เฉลยแบบทดสอบ เรอง วฏจกรของสารในระบบนเวศ

ขอ ค าตอบ ขอ ค าตอบ 1 ค. ถกทง ก.และ ข. 11 ค. ถกทงขอ ก. และ ข. 2 ค. ถกทง ก.และ ข. 12 ก. ไนตรฟเคชน (nitrification) 3 ข. 3 ใน 4 สวน 13 ข. ดไนตรฟเคชน (denitrification)

4 ง. 4 ขนตอน คอการระเหย (evaporation) การควบแนน (condensation) การเกดฝนตก (precipitation) และารรวมตวของน า (collection)

14 ค. วฎจกรของฟอสฟอรส (Phosphorus Cycle)

5 ก. การระเหย (evaporation) 15 ง. ฟอสฟอรส 6 ข. การควบแนน (condensation) 16 ข. การยอยสลาย 7 ค. การเกดฝนตก (precipitation) 17 ก. รา, แบคทเรย 8 ง. การรวมตวของน า (collection) 18 ข. การเปลยนแปลงแทนทจะหยดลงเมอกลมสงมชวตม

การอพยพออกจากแหลงทอยอาศย 9 ก. วฎจกรของคารบอน (Carbon Cycle) 19 ค. ฟอสฟอรส 10 ข. วฎจกรของไนโตรเจน (Nitrogen Cycle) 20 ง. แบคทเรย

Documents

e – Book 3 เรื่อง · เล่มที่ 3 เรื่อง วัฏจักรของสารในระบบนิเวศ ตัวชี้วัด