12
THIS PROJECT IS CO-FUNDED BY EU AND USAID WWF-Cambodia 21 Street 322, Boeung Keng Kang I, Chamkar Mom, Phnom Penh, Cambodia Tel: +855 23 218 034 Fax: +855 23 211 909 Email: [email protected] © 1986 Panda symbol WWF – World Wide Fund For Nature (Formerly World Wildlife Fund) ® “WWF” is a WWF Registered Trademark. WWF, Avenue du Mont-Blanc, 1196 Gland, Switzerland – Tel. +41 22 364 9111 Fax +41 22 364 0332. For contact details and further information, please visit our international website at www.panda.org Why we are here. www.panda.org To stop the degradation of the planet’s natural environment and to build a future in which humans live in harmony with nature. អភិ�លកិច�ល�ន�សិទិ�ព �ម�រឱ�ន�រសហ�រពី�ប់ �គី �ក់ព័ន�ំងអស់ �ប់ពី �ក់ �តិរហូតដល់ក�ិតឃុំស�ត់ �ម�ំង�ន�រ�ំ�ពីសហគមន៍មូល�ន។ មូល��ន�ឹះរបស់�ព �គជ័យ�ដំ�ើរ�រើ�ន�រ និង�រ�ប់�ង�លគិតគូរអំពី �កម�បរ�ន គឺ�ន�រចូលរួមពីអ�ក�ក់ព័ន�សំ�ន់ៗ�ើម�ីឱ��ន�ព�ស់ និង�ន�រមូលមតិ�ក�ងចំ�ម�ុម�ល�ន ចំ�ប់�រម�ណ៍ ។ �ន�រ�រអនុវត�លគឺ��ន�រ�ល�វ�នបើត�ើង�យ �ន�រចូលរួមរបស់�គី�ក់ព័ន�មរយៈ�ប់ដំ�ើរ�រ។ ដំ�ើរ�រ �ន�រៈសំ�ន់�ង�រគិតអំពី�លទ�ផល�យ�រ៖ ដំ�ើរ�ច ជួយប�ើន�រយល់ដឹងអំពីប�ឈម និងច�ប់បរ�ន�ច�ំឱ�ន�រស�ុះស��ល ឬ�រ�ះ�យប�ជ�ះដីធី�ចជួយ អភិវឌ�ន៍ និងព�ឹង�ន�រ�ប់�ងតំបន់�រ�រដូច�លពួក�ន រួមចំ�កដល់�ស�ពរបស់មនុស�ទូ� និង�ច�គី�ក់ ព័ន�ទទួល�ល់ពួក�គឺ�កមួយ�តំបន់�ស�ព និង��វ�ន់�ប់�ច�ប់ក�ង�រ�រ�ើ�ស់បរ�ន។ រ��ភិ �លគួរ�កំណត់យន�រនិរន�រ�ពហិរ�ប�នស�ប់ �រ �ប់�ង និង�រ�រ�រតំបន់�រ�រ ឧ�ហរណ៍ �សចរណ៍ធម�តិ សហ�សសហគមន៍(អនុផល�ើ �ើម) �ដបូក ទីផ�បូន ស�័ចិត�ើម។ វ�ស័យឯកជនគួរ�ចូលរួម �ើយនឹង�វ�ន�រទទួល ខុស��វក �ង�រទូ �ត់ �ើផលប៉ះ�ល់ �សកម�ពរបស់ពួក�ើ មូលធនធម�តិ �មរយៈ�រចូលរួម�ក�ងយន�រនិរន�រ�ពហិរ�ប�ន ដូច��របង់ �ស�ប់ �ព័ន�កូឡ�សុ ីមូលនិធិហិរ��ប�នស�ប់ អភិរក�(Trust Fund) �រទូ�ត់�រអភិរក� (Conservation offset) �ើម។ WWW.CAMBODIA.PANDA.ORG REPORT JANUARY 2016 �រ�ស់�ង និង�រើ�នទី�កម�កូឡ�សុី��ត�មណ�លគិរ�៖ �ំ�ដល់�រ�ៀបចំ�ន�រ�ើ�ស់ដីធនិងដំ�ើរ�រ�រើ�ចកីស�ចចិត�កម�របើន�រយល់ដឹងរបស់សហគមន៍មូល�នអំពីផលវ �ក�បបំ �ញ់ �ើ និង�រផ�ល់នូវជ�ើសក �ង�រចិ �ឹមជីវ �ត�កប�យនិរន�រ �ពនឹង�ត់បន�យ �រ�ើកទឹកចិត�ឱើ�រ�ប់�ើខុសច�ប់។ �រផ�ល់នូវកម�សិទិដីធ�ីគួរ��ន �រទទួល�ល់ �យន�រប�មមួយ�ង�ៀតក�ង�រ�ះ�យ�ររ �ភ យកដីធ�ី។ យន�រនិរន�រ�ពហិរ�ប�ន

E. Cover. KHd2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/executive...ម ង ន រ ព សហគមន ម ល ន។ ម ល ន របស ព គជ យ ដ រ រ ន រ ន ង

  • Upload
    others

  • View
    7

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: E. Cover. KHd2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/executive...ម ង ន រ ព សហគមន ម ល ន។ ម ល ន របស ព គជ យ ដ រ រ ន រ ន ង

THIS PROJECT IS CO-FUNDED BY EU AND USAID

WWF-Cambodia

21 Street 322, Boeung Keng Kang I,

Chamkar Mom, Phnom Penh, Cambodia

Tel: +855 23 218 034

Fax: +855 23 211 909

Email: [email protected]

© 1986 Panda symbol WWF – World Wide Fund For Nature (Formerly World Wildlife Fund) ® “WWF” is a WWF Registered Trademark. WWF, Avenue du Mont-Blanc, 1196 Gland, Switzerland – Tel. +41 22 364 9111 Fax +41 22 364 0332. For contact details and further information, please visit our international website at www.panda.org

Why we are here.

www.panda.org

To stop the degradation of the planet’s natural environment andto build a future in which humans live in harmony with nature.

អភិ�លកិច���ល�ន��សិទ�ិ�ព �ម�រឱ��ន�រសហ�រ�� ពី��ប់�គី�ក់ព័ន��ំងអស់�ប់ពី��ក់�តិរហូតដល់ក��ិតឃុំស��ត់ ��ម�ំង�ន�រ�ំ��ពីសហគមន៍មូល��ន។ មូល��ន��ឹះរបស់�ព �គជ័យ��ដំ�ើរ�រ��ើ��ន�រ និង�រ��ប់��ង��លគិតគូរអំពី ���កម�បរ���ន គឺ�ន�រចូលរួមពីអ�ក�ក់ព័ន�សំ�ន់ៗ�ើម�ី�� ឱ��ន�ព���ស់ និង�ន�រមូលមតិ��ក��ងចំ�ម��ុម��ល�ន ចំ�ប់�រម�ណ៍ ។

��ន�រ�រអនុវត�ល� គឺ���ន�រ��ល���វ�នប��ើត�ើង�យ �ន�រចូលរួមរបស់�គី�ក់ព័ន��មរយៈ��ប់ដំ�ើរ�រ។ ដំ�ើរ�រ �ន�រៈសំ�ន់�ង�រគិតអំពី��លទ�ផល�យ�រ៖ ដំ�ើរ�ច ជួយប��ើន�រយល់ដឹងអំពីប����ឈម និងច�ប់បរ���ន�ច�ំឱ� �ន�រស��ុះស���ល ឬ�រ�ះ��យប��ជ��ះដីធ�ី�ចជួយ អភិវឌ�ន៍ និងព��ឹង��ន�រ��ប់��ងតំបន់�រ�រដូច��លពួក���ន រួមចំ��កដល់��ស�ពរបស់មនុស�ទូ� និង�ច��� �គី�ក់ ព័ន�ទទួល��ល់� ពួក��គឺ����កមួយ��តំបន់��ស�ព និង���វ�� ���ន់��ប់�ច�ប់ក��ង�រ�រ��ើ��ស់បរ���ន។

រ��ភិ�លគួរ��កំណត់យន��រនិរន�រ�ពហិរ��ប��នស��ប់�រ ��ប់��ង និង�រ�រ�រតំបន់�រ�រ ឧ�ហរណ៍ ��សចរណ៍ធម��តិ សហ��សសហគមន៍(អនុផល���ើ ��ើម) ���ដបូក ទីផ��បូន ស���ចិ័ត���ើម។ វ�ស័យឯកជនគួរ��ចូលរួម �ើយនឹង���វ�ន�រទទួល ខុស���វក� �ង�រទូ�ត់�ើផលប៉ះ�ល់��សកម��ពរបស់ពួក����ើ មូលធនធម��តិ�មរយៈ�រចូលរួម�ក��ងយន��រនិរន�រ�ពហិរ��ប��ន ដូច��របង់���ស��ប់�����ព័ន���កូឡ�សីុមូលនិធិហិរ��ប��នស��ប់ អភិរក�(Trust Fund) �រទូ�ត់�រអភិរក� (Conservation offset) ��ើម។

WWW.CAMBODIA.PANDA.ORG

REPORTJANUARY

2016

�រ�ស់��ង និង�រ��ើ��នទី���កម� ��កូឡ�សុី����ត�មណ�លគិរ�៖�ំ��ដល់�រ�ៀបចំ��ន�រ��ើ��ស់ដីធ�ី និងដំ�ើរ�រ���រ��ើ��ចក�ីស��ចចិត��កម���

�រប��ើន�រយល់ដឹងរបស់សហគមន៍មូល��នអំពីផលវ��ក���បបំ��ញ់���ើនិង�រផ�ល់នូវជ��ើសក��ង�រចិ��ឹមជីវ�ត��កប�យនិរន�រ�ពនឹង�ត់បន�យ �រ�ើកទឹកចិត�ឱ���ើ�រ�ប់�ើខុសច�ប់។ �រផ�ល់នូវកម�សិទ�ិដីធ�ីគួរ���ន �រទទួល��ល់��យន��រប���មមួយ���ង�ៀតក��ង�រ�ះ��យ�ររ��ភ យកដីធ�ី។

យន��រនិរន�រ�ពហិរ��ប��ន

Page 2: E. Cover. KHd2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/executive...ម ង ន រ ព សហគមន ម ល ន។ ម ល ន របស ព គជ យ ដ រ រ ន រ ន ង

�កម��� �លន��យ����ន�រ�ៀបចំ��នដី��ក់�តិ��ំ ២០១១�នបំណង�ះ��យក����ឈម�����រ��ើ��ស់ដី និង��� ដីធ�ីនិងធន�នធម��តិ���វ�ន��ើ��ស់ និង��ប់��ងក��ងលក�ណៈ ��កប�យចីរ�ព ��សិទ��ព និងសមធម៌�ើម�ី�ំ��ដល់�រអភិវឌ�ន៍ ��ដ�កិច�សង�ម សន�ិសុខ���ង �រ�រ�រ�តិ និងតុល��ពធន�ន ធម��តិ (�ជរ��ភិ�លកម�����ំ២០១១)។ មិន�ន��ន�រ��ប់��ង ដីធ�ី��កប�យ��សិទ��ព និង��ន�រ��ើ��ស់ដីច��ុះ ប��� ��ើននឹង�ើត�ើងរួម�ន �ររ��ភដីធ�ី�ក��ងតំបន់�រ�រ �រ�ប់ �ើខុសច�ប់ �រ��ឡំ��នសមត�កិច� �រទ���ានដី និង�ទូ��រ ��ង���ជន៍ពី���ើ និងជលផល��លមិន�នចីរ�ព និង�រ ��ើ��ស់ទឹក�យខ�ះ��យ��លប៉ះ�ល់ដល់ជីវ�ពរស់�របស់អ�ក�� ក៏ដូច���សចរណ៍ និង�ររ�កច��ើន��ទី��ជុំជន (Diepart 2008)។ ដូច�ន��ង�ក��ង��ន�រយុទ�����អភិវឌ�ន៍�តិ (NSDP) ២០១៤-២០១៨ ថ�ីៗ��ះ�នកង�ះ�តម���យ�ើម�ី��ប់��ងតំបន់�រ�រធម��តិ និងកង�ះ�តនូវព័ត៌�ន���កជីវច��ះុ និងធន�នធម��តិ។ �រ��ប់��ង និង�រ��ើ��ន�រ�យ��ត�ើ��ព័ន���កូឡ�សុី�ច�ំ��ដល់ដំ�ះ ��យប���ំង��ះ�យ�រ������វ�ន�ៀបចំ�ើង�ើម�ីស��បស���ល �រ���ើងវ�ញ���កបរ���នក៏ដូច��រ�រ និងអភិរក�ជ��កសត��� និងធន�នធម��តិ(Cohn and Lerner 2003)។

���កម���ព័ន���កូឡ�សុី គឺ�ផលិតផល និង���កម�ធម��តិ��ល ផ�ល់ឱ��ើង�យមិនគិត��� ដូច� ទឹក��ត ��រ និយ័តកម� ��ស�តុ និង�ន�រៈសំ�ន់ស��ប់សុខ�ល�ពរបស់មនុស� និងដំ�ើរ�រ����ង់ជីវ�ត�ំងក��ងទ��ង់��អត����ជន៍��ល់ (�រផ�ល់ ��រ ��ពំ��ល ស���កបំ�ក់ ឱ�សលំ��រ�យ) និងអត� ���ជន៍ ���ល (�រប��ត់ពូជ����ទរុក��តិ�យធម��តិ �រព��យ ពូជ�យធម��តិ �របន��ទ�ទឹក វដ����រ�តុចិ��មឹ ។ល។) (Millennium Ecosystem Assessment, 2005; Wall, 2004)។ �ះបី�ពួក�� �ន�រៈសំ�ន់��ង�ក៏�យ ក៏ត��������កម���ព័ន���កូឡ�សុី ���ើនមិន���វ�ន���ប់�រម�ណ៍�ក��ងត���ទីផ�រ��ល�ន��ប់ ដូ���ះមិនសូវ�ន�រឱ�ត��� និង�ន��ើនករណីកំពុង���វ�នបំផ�ិច បំ��ញ និង��ើឱ��ត់បង់។

��គឥ�ន�����សកម��� ��ត�មណ�លគិរ� គឺ���ត���ល�នដង់ សីុ�����ើ៩០%��គ��ប�� (រដ��ល���ើ ����សួងកសិកម�រុ�����ញ់ ���ញ់ និង���ទ��២ំ០១០) និងសត���លជិតផុតពូជ���ើន����ទដូច� សត����ើភ�ំ និង��យ៉ងយក�។ សត������ងៗ�ៀតរួម�ន ដំរ��សុី ��រខិន ទ��ង ��បី�� ���ចចក និង�����។ គ��ប��ទទួលរងនូវ�រ គ��មកំ��ងប��លមកពី�រ�ើន�ើងនូវចំនួនដីសម��ន��ដ�កិច�។

�លបំណង�រួមគឺ�ើម�ី�ំ��ដល់�រ��ើ��ចក�ីស��ចចិត�ឬ�រ��ើ�លន��យ និងផ�ល់ ព័ត៌�ន��ល�ន���ជន៍ស��ប់�រ��ើ��ស់ដី ឬ��ន�រ�ៀបចំ��នដី។ �លបំណង�ក់�ក់ ���ើន�ៀតគឺ�ើម�ី៖

��ុម�រ�រ�នប��ើត��នទី ��ល�នប��ញពីចំនួនសរុប��ស��ក និង�រ��បូយក�បូន អនុផល���ើ (NTFPs) គុណ�ពទីជ��ក�យ �ៀស�ង�របំពុល�រ�តុចិ��មឹ (ឬ�ររក�ទុក�រ�តុច��មឹ) និង �ៀស�ងលំហូរ��កំណរល�ប់ (ឬ�ររក�ទុកកំណរល�ប់) �មរយៈអនុ ទីជ��ល។ ��ុម�រ�រក៏�ន��ន់���ណ និងកំណត់��នទី ទិន�ផល ទឹក���ំ���ំយអនុទីជ��លក៏ដូច��របូកប���ល�������កម���ព័ន� ��កូឡ�សីុ�ំងអស់�យអនុទីជ��ល និង��យ�ច់ពី����មឃំុនីមួយៗ។ ���កម���ព័ន���កូឡ�សុីនីមួយៗ��ល�នសិក����វ�នកំណត់ និង�ស់ ��ង��ម���រ�យូ៉���លអ�គត���ងៗ����ល�នប��ញពី��ត�មណ�ល គិរ����២ំ០៣០��ម���រ�យូ៉�រអភិរក� (ឬ�រ�ត់បង់���ើក��តិ �ប) ���រ�យូ៉��ដ�កិច���តង (ឬ�រ�ត់បង់���ើក��ិតមធ�ម) និង���រ�យ៉ូអភិវឌ��មធម�� (�រ�ត់បង់ ���ើក��ិតខ�ស់)។

ត������រស��ក និង�រ��ូបយក�បូននឹង���វ�ត់បង់��សិន�ើ� ���ើ���វ�ន�����មរយៈ�រ�ប់ និង�រដុត។ �រ��ូបយក �បូន គឺ����កម���ព័ន���កូឡ�សុ ីម ួយ��លសំ�ន់បំផុត��ល�នផ�ល ់�យមុខ�ររបស់��ព័ន���កូឡ�សុី���ើ។ ដូច��លអ�ក�ន�ើញ �ក��ង��នទី០២�ង��ម�រសិក��ន��ន់���ណពីស��ក�បូន �ឃុំនីមួយៗ����ត�មណ�លគិរ�ក៏ដូច�ក��ងអនុទីជ��ល។ ឃុំពូ��ី និង រ�ូ����បដណ�ប់�ើ���ដីធំ និង�នស��ក�បូនខ�ស់។ ��នជ��កសត��� ភ�ំ��ច ��ល�នដង់សុី����ខ�ស់�នទី�ំងមួយ���កធំ�ក��ងឃុំពូ��ី ក៏ ដូច�ឃំុជិត�ង���ងៗ�ៀតផង��រ។ ឃំុចុង��ស់ និង����ះក៏�នស��ក �បូនខ�ស់ និង�នទី�ំង�ក��ង��នជ��កសត� ��ភ��ំ�ច និង���រ�រ ��វសី��។

ប��ញពីឃំុ��ល�នស��ក�បូនខ�ស់�នពណ៌��ត�ស់ និងឃំុ��ល�នស��ក�បូន�បបំផុត�នពណ៌�ឿងខ�។ី សូម�ី��តំបន់�រ�រ ��លមិន�ន់�នកំណត់�មផ��វច�ប់ក៏�ច�ើល�ើញ��នស��ក�បូនខ�ស់ ដូ���ះ�ើយ��នត���ក��ង�របន��រ�រ និង��ប់��ង�យ ��ុង��យ័ត�។ ��ត���ះសំបូរ��យស��ក�បូន ��តុ��ះ�ើយគួរ��ពិ�រ�រអំពីឱ�ស ស��ប់�រ�ៀបចំយន��រហិរ��ប��នដូច� ���ដបូក និង�រទូ�ត់�បូន។

កំណត់ក���ង��ល���កម���ព័ន���កូឡ�សុី���វ�ន��ផ�ល់ឱ����ត�មណ�លគិរ��មរយៈ�រ��ើ��នទី

�ើម�ី�ំ��ដល់�ជរ��ភិ�ល កម���ក��ង�រស��ចឱ��ននូវ�រ��ប់��ង�រ�����ស់ដី��កប�យ��សិទ��ព និង�រ��ប់��ងធន�ន ធម��តិ��កប�យចីរ�ពអង��រ មូលនិធិសកលស��ប់�រអភិរក�ធន�នធម��តិ (WWF) �ន��ើ�រ សហ�រ�មួយ�កលវ�ទ�ល័យ ភូមិន�ភ��ំ�ញ(RUPP) និងម��� ីរ��ភិ�ល ���ត�មណ�លគិរ�។ �ើម�ី��ើកិច� �រ��ះ ឧបករណ៍មួយឈុត��ល ���� InVEST (�រ�យត��� ច��ះុ �����កម���កូឡ�សីុ និង�រ�ះ ដូរ) ���វ�ន�����ស់�ើម�ីកំណត់ បរ��ណ ��ើ��នទី និងកំណត់ត��� ���កម���ព�ន���កូឡ�សីុ���ងៗ។

�ស់��ង���កម���ព័ន���កូឡ�សុី ក��ងន័យ��ដ�កិច� និងផ�ល់នូវ�លគំនិតអំពីរ�ៀប��ល���កម���ព័ន���កូឡ�សីុ�ំង��ះ�ចរងផលប៉ះ�ល់�មរយៈ�រអន��គមន៍ ពី�លន��យ���ងៗ។ កិច��រ��ះនឹង���វ�ន��ើ�យ�រប��ើត និង��ៀប�ៀបលទ�ផល����� កម���ព័ន���កូឡ�សុី���ងៗ������នទី���រ�យ៉ូ���លអ�គត។

មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ២មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ១

��ចក�ី��ើម

�ើតំបន់�ខ�ះ��ល�ន���កម���ព័ន���កូឡ�សុីសម��រ���ប����ត�មណ�លគិរ�?ស��ក និង�រ��ូប�បូន

រូប�ពទី i ��នទីទិន�ន័យ�ល��ស��ក�បូន�មឃំុ

Page 3: E. Cover. KHd2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/executive...ម ង ន រ ព សហគមន ម ល ន។ ម ល ន របស ព គជ យ ដ រ រ ន រ ន ង

ទិន�ផលទឹក�មធ�ម���ំ��ំ ��ល�នកំណត់�ទី��ះ គឺ�បរ��ណទឹក�មធ�ម���ំ��ំ ��ល�នផលិត�យទីជ��ល។ ��ធម��តិ��ើនិយ័តកម�វដ�ទឹក �មរយៈ�រ��ូប និង�រ

ស��ក�ក��ងឬស�ើ។ ��សិន�ើមិន�ន�ើម�ើ ដំ�ើរ�រនឹង���វ�ន�ត់��ច់ �ើយ��បូ ទឹក�នតិចតួច។ �រ�ើន�ើងផលទឹក �យនឹង�នទឹកជំនន់ និង�រ�តុពុលចូល�ក��ងទឹក

��ើ��ស់។ ដូច��ល�នប��ញ�ក��ងរូប�ពទី២ តំបន់��ល�នទិន�ផលទឹកខ�ស់បំផុត (�នពណ៌��ត�ស់��ើ��នទី) គឺ�តំបន់��ល�នចំនួន��ធម��តិតិចបំផុត។

ជ��ើសមួយ�ច�ះ��យ�ើប���ង�ើ��ះគឺ�របង់������កម�ទីជ��ល(PWS)។ PWS ���វ�នកំណត់���តិបត��ិរ�យកិច�សន� និង�យស��័�ចិត� ��ល ‘អ�កទិញ’ ��ម��ៀង �ើម�ីផ�ល់នូវ�រទូ�ត់ ឬ សំណងចំ�ះ ‘អ�កលក់’ ក��ងលក�ខណ����រផ�ល់���កម���ព័ន� ��កូឡ�សីុ�ម��ប�ទឹក���� ឬ�រអនុវត�នូវ�រ��ប់��ង និង�រ��ើ��ស់ដីទំនង���ើឱ� �នសុវត��ិព���កម���ះ (Wunder 2005)។ PWS គឺ�ម���យ���រ��ើនិយ័តកម��� �រផ�ត់ផ�ង់ទឹក (ទិន�ផលទឹក) គុណ�ពទឹក (�រ�ត់បន�យ�រ�តុចិ��មឹ) និង�រ���តពិនិត�

�ពរ�ចរ�ល (�ររក�ទុកកំណល�ប់ ) �ក���ង��ល�ទី��ជំុជន��ល�នមនុស����ើនក��ង ចំ�មអ�កទទួលផល។ �ើម�ី��ើកិច��រ��ះ �រ�យត���ផលប៉ះ�ល់បរ���នមួយ�មស�ង់� អន�រ�តិគួរ�����វ�ន��ើ�យអ�កជំ�ញ�ង��។ បូករួម PWS និងឬទីជ��ល��ល�ន

��លំអរមិនគួរ�នផលប៉ះ�ល់អវ�ជ��ន�ើជីវ�ពរស់� ជីវច��ះុ ឬ�រ��ើ��ស់ដី�ះ��។

អនុផល���ើ គឺ����កម���ព័ន���កូឡ�សីុ��លសំ�ន់ស��ប់ ជីវ�ព���ជនមូល��ន។ �ជួយផ�ត់ផ�ង់ជីវ�ព���ំ���ដូច� ��រ ��ពំ��ល ស��រៈសំណង់ស��ប់ជ��ក ក៏ដូច�ត����ងជំ�ឿ និង វប�ធម៌ និង��ក់ចំណ�លស��ប់សហគមន៍មូល��ន��។ ត�����ដ�កិច� ��អនុផល���ើបច��ប�ន�រួមចំ��ក៥៨%��ចំណ�ល�មធ�ម������រ នីមួយៗ���ត�មណ�លគិរ�។ អនុផល���ើ��ល�នយកមកគិត� ក��ង�រសិក���ះគឺ ជ័រទឹក ជ័រចុង ���ំង ទឹកឃ�� ំ និង���ង។ ៥ឃំុរួ�ន ពូ�� ីរ��ូ� ចុង��ស់ ��ង់��ះ និង�ក់�ំ គឺ�ឃំុ��ល�នធន�នអនុផល ���ើ��ើន�ើសលុប។ ឃំុពូ�� ី រ��ូ� ចុង��ស់ ��ង់��ះ ����ះ ��សង�ម និងឃំុចុង��ស់�នស��នុពលខ�ស់ក��ង�រ�ើកកម�ស់ឱ�ស ��កបរបរ និងសហ��សអនុផល���ើ���លបច��ប�ន� និងអ�គត។

�រ�រ�រឱ��ន���ើរនូវ���ើ�តំបន់�រ�រ និង���រ�រ គឺ�វ��ន�រ�ើម�ី������ើបន�ផ�ល់អនុផល�ំង�ះ��ល�ធន�ន ចំបងស��ប់សហគមន៍មូល��ន។ �រ�ំ��នូវ�រផ��ច��ើម និង�ររ�កច��ើន ��សហ��សអនុផល���ើ ឧ�ហរណ៍ដូច��រ��លំអរ��ព័ន����រ ផលិត និង��មូលផលទំ�ំង��ល�ននិរន�រ�ព គឺ�ម���យ���រ ����ង់��ដ�កិច�មូល��ន។ �រ�ំ����ះ�ចជួយ�ត់បន�យ�រ�ើកទឹកចិត� ឱ��ន�រដកហូតធន�ន���ើ�ើម�ីចិ��មឹជីវ�តរបស់���ជនមូល��ន។

គុណ�ពទីជ��ក��ត��ើ����ទសត�សំ�ន់ចំនួន០៣����ទ��ល រួម�នដូច� ��ធំ ��ត����ះ និងដំរ� ។ សត����នតួ�ទី សំ�ន់ ក��ង���កម���ព័ន���កូឡ�សីុ និង��ើឱ��ន���រ�ព����ព័ន�ចំណី��រ ស��ប់រុក��តិ សត� និងមនុស�។ តំបន់��ល�នត���សរុប��គុណ�ព ទីជ��កខ�ស់បំផុត គឺ�ក��ងតំបន់��នជំរកសត���ភ��ំ�ច���រ�រមណ�លគិរ� និង���កមួយចំនួន�ៀត��តំបន់���រ�រ��វសី��។ �រសិក��នប��ញ� ឃំុពូ�� ី រ��ូ� ចុង��ស់ ��ង់��ះ និង ��សង�ម �តំបន់��លសម��ប បំផុតស��ប់ទីជ��ក��សត�����លជិតផុតពូជ��ល�ន����ង ��ើនបំផុត។

��សចរណ៍ធម��តិ គឺ�ម���យប���ម��ចំណ�ល��ដ�កិច�ដ៏សំ�ន់ ពី�រវ�និ�គ�ើ�រអភិរក�សត���។ អង��រ WWF-កម����ឿ�ក់� ��សចរណធ៍ម��តិ�ចជួយប��ើតឱ�សប���ម��ើឱ�ជីវ�ពសហគមន៍� តំបន់�ះ�ននិរន��ព�ើម�ីផ�ព�ផ�យអំពីត��������ើ និងសត���ដល់��� ពលរដ� និង�ើម�ីរួមចំ��កផ�ល់ហិរ��ប��នក��ង�រ��ប់��ងតំបន់�រ�រ។

អនុផល���ើ (NTFPs)

គុណ�ពទីជ��ក ទិន�ផលទឹក���ំ���ំ

រូប�ពទី ii ��នទីទិន�ន័យ�ល��ទិន�ផលទឹក�មទីអនុទីជ��លសត�៣����ទ��ះ���វ�ន���ស��សក��ងចំ�មសត�៨����ទ��លជិតផុតពូជ (IUNC list) �ើម�ី ���

����ទ��ជ��កសត����ងៗក៏��ន��រ។ ��ត�មណ�លគិរ����វ�នទទួល��ល់� �តំបន់��លសម��ប ស��ប់�រ��រ�ើងវ�ញនូវដង់សីុ��សត���ធំ។

មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ៤មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ៣

Page 4: E. Cover. KHd2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/executive...ម ង ន រ ព សហគមន ម ល ន។ ម ល ន របស ព គជ យ ដ រ រ ន រ ន ង

�រថយចុះ�����ើស��ប់រក�កំណកដីល�ប់ �ចប��លឱ�ដី��ំង���ល��ល�រ�តុ ចិ��ឹមពីដី���ប់�ង�ើ�ន�រ�ត់បង់ និង��ឈមនឹង�រ��ើឱ�ដី��ះអស់ជី�តិ។ �ន់�����ក់

��ៀត���ល��លកំណកដី����ប់�ើហូរអស់ �នឹងចំ�យ ថវ����ើនក� �ង�រ��រ�ើងវ �ញ។ គំរូ��ល�នអនុវត��ក��ង�រសិក���ះ�ន��ន់��ន�រហូរ��ះ�យ��ត�ើលទ��ព��ក��ំងទឹក���ង ��លប��ល ឱ�ដីហូរ និង ��ះ។

ស��ប់��ត���ល�ន���ជនពឹង���ក�ើវ�ស័យកសិកម�ស��ប់ចិ��ឹមជីវ�ត និងស��ប់ជីវ�ពរស់�របស់ ពួក���រ��ល��ើឱ�ដី��ះជី�តិ �ច�នផលប ៉ ះ�ល ់� � ំ ងដល ់ សុខ�ល�ព និងចំណ�ល����រ �ពិ��ស��គ����យ៍�ក���ង��លក��ិត��លំហូរកំណកដីល�ប់ �នក��ិតខ�ស់។ ដូ���ះ �រ�រ�រ �វ��ន�រ�ំ�ច់ក� �ង�រប���ស��ន�ព���ក ់��� ���យ។ �រ��ប់��ងទីជ��ល �របង់��� ���កម�ទីជ��ល(PWS) និង�រ ��ើកសិកម���កប�យនិរន�រ�ព�ច�ម���យ�ះ��យចំ�ះ ប����ះ�ន។

�រសិក��ន��ន់��ន� �ព�ំ�ច់��ល�នទំ�ក់ទំនង��ក��ង ចំ�មអនុទីជ��ល�ំងអស់���ររក�ទុក�រ�តុចិ��មឹ�យ��ើ��ស់ គំរូ ‘�របន��ទ�ទឹក៖ �ររក�ទុក�រ�តុចិ��មឹ �ើម�ីប���លបរ��ណឧស�ន័ នីដ�ូ�៊�ន និងផូស�រ�ក��ងចរន� និង�ឌទឹក។ �រ�តុចិ��មឹ�ំង��ះ �ញឹក�ប់ប��លមកពី�រ��ើ��ស់ជី និងសកម��ព��របស់មនុស� ��លប��លឱ��ន�របំពុលទឹក។ គួរកត់សំ�ល់� ���ល��ល�ន ����ស់ �រ�តុចិ��ឹម�ំង��ះ���វ�នរក�ទុក�ក��ងដី�មរយៈ ប��ញរ�សរបស់� ប៉ុ������ល��ល���ើ���វ�ន�ត់បង់ មិន�ន ម���យរក�ទុកនូវ�រ�តុចិ��ឹម �ើយ�រ�តុចិ��ឹមនឹង��ប ��ម����ងដី និងហូរ��ញ��ន់��ព័ន�ទឹក��ល����រ�ះ។

លទ�ផល��គំរូ��ះ �នផ�ល់រ�យ�រណ៍�បរ��ណនីដ�ូ�៊�ន និង ផូស�រសរុប��ល�ញ��ញពីអនុទីជ��លនីមួយៗ �មធ�ម���ំ��ំ (Bhagabati et al. 2012)។ រូប�ពទី៣ និងទី៤ �ង��ម ប��ញពីអនុទីជ��ល ��ល�នបរ��ណឧស�័ននីដ�ូ�៊�ន និងផូស�រខ�ស់ បំផុត (�នពណ៌��ត�ស់)។

��ះប��ញ��របំ��ញ���ើ�ច�នផលប៉ះ�ល់��ំងដល់គុណ�ពទឹក��ល�ន�ត់បង់�ក��ង���ើ�តំបន់�ង�ើ�ច�ើន�ើងនូវ បរ��ណ�រ�តុចិ��ឹម��ល��បចូល�ក��ង�ើម�ើ��ល����ក�ង ��ម (�ើម�ើមួយចំនួននឹង��បូ�រ�តុចិ��មឹ�ំង��ះ)។ ��ល�ះនឹង ��ើឱ����ទឹក���ក�ង��មនឹង���វ�នបំពុល។ ម���យមួយ�ើម�ី�ះ ��យប����ះ គឺ���វរក��ើម�ើ��ើកំពូលភ�ំ និងជ��ល (���ក�ង �ើ) �ើម�ី�ត់បន�យនូវ�និភ័យ���រហូរទឹក�អស់ និង�របំពុលទឹក���ក �ង��ម។ �រអនុវត�ន៍កសិកម���ល�ននិរន�រ�ព ដូច��រ��ើកសិកម�� �ម����ប�ជ��លភ� ំគឺ�ម���យ���រប��រ�រហូរ��ះទឹកអស់។

�ររក�ទុក�រ�តុចិ��ឹម

�ររក�ទុកកំណកដីល�ប់

រូប�ពទី iii ��នទីទិន�ន័យ�ល��បរ��ណ �រ�តុបំរុងស��ប់�រ�ញយកផូស�រ�មអនុទីជ��ល

រូប�ពទី iv ��នទីទិន�ន័យ�ល �� បរ��ណ �រ�តុបំរុងស��ប់�រ�ញយកនី����៊�ន�ម អនុទីជ��ល

មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ៦មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ៥

Page 5: E. Cover. KHd2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/executive...ម ង ន រ ព សហគមន ម ល ន។ ម ល ន របស ព គជ យ ដ រ រ ន រ ន ង

���កម���ព័ន���កូឡ�សុី រ�មប���ល����រសិក��នវ��គត���សរុប�����កម���ព័ន���កូឡ�សុី��ល�ន

�យត����មឃុំ និង�មអនុទីជ��ល។ មិន�នអ�ី��លគួរឱ���ក់ ��ើល��លអ�កសិក���វ��វ�នរក�ើញ�គ��ប���ន់����ស់ បរ��ណ�����កម���ព័ន���កូឡ�សុី�ន់��ខ�ស់។ ដូច��ល�នប��ញ �ក��ងរូប�ពទីix ឧ�ហរណ៍ ឃុំពូ��ី �នតំបន់គ��ប��ធំបំផុត �ក��ងតំបន់��ប��ល��លឃុំ��នម�រម��នចំនួន���ើតិចតូច បំផុត ��ល�នដង់សុី�����ជនខ�ស់។

រូប�ពទី v ��នទីទិន�ន័យ�ល�����កម���ព�ន���កូឡ�សីុ��ល បូកប���ល��សរុប�មឃំុ

Page 6: E. Cover. KHd2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/executive...ម ង ន រ ព សហគមន ម ល ន។ ម ល ន របស ព គជ យ ដ រ រ ន រ ន ង

�រ�យត�����ដ�កិច��ច�ម���យដ៏�ន���ជន៍���រ��ត���វ និងប��ើត�ទិ�ព�� ស��ប់គ��ង �លន��យ ឬ សកម��ព��លទប់��ត់ ឬ��រ�ើងវ�ញនូវ��ព័ន���កូឡ�សីុ និង���កម� ��ព័ន���កូឡ�សុី (Goulder and Kennedy 2011)។ �រ���ើយ ក��ើយក��ង�រ�ក់ប���ល���កម���ព័ន���កូឡ�សីុ�ក��ង�លន��យ ឬ��ចក�ីស��ចចិត�ក��ង�រ��ើ��ន�រ��ើ��ស់ដីធ�ី នឹង��ើឱ�����ើម និង��ក់ចំ��ញ មិន���វ�នប��ញ��ប់��ន់����ល�ំឱ��ន�រ �យត����បចំ�ះ���កម���ព័ន���កូឡ�សុី។

l

�ើត�����ដ�កិច������កម���ព័ន���កូឡ�សុី����ត�មណ�លគិរ��អ�ី? �ើ���កម���ព័ន���កូឡ�សុី��ូវ�នរងផលប៉ះ�ល់ពី ���រ�យ៉ូអភិវឌ�ន៍���ងៗ������លអ�គត���ងដូច���ច?

រូប�ពទី vi រូប�ពប��ញពីរ�ៀប��ល�រ�ស់��ង���កម���ព�ន���កូឡ�សីុផ�ល់នូវទិន�ន័យ ��ប់��ងុ��យ������ើម និង��ក់ចំ��ញ (គ��ងមូលធនធម��តិ 2015)

រូប�ពទី vii: ��នទីប��ញអំពីប��ប���ល �����កម���កូឡ�សីុ���ត�មណ�លគិរ���� ំ២០៣០ ��ម���រ�យូ៉អភិរក�

ផល���ជនីពីឧស�ហកម�

និង�ណិជ�កម�

ត���អភិវឌ�ន៍

�ល��

�ើហ៊ុប និងអុស

�រលំ��រ�យ

អនុផល���ើ

�រ�រ�រទីជ��ល

�រ��ូប�បូន

ត���អភិវឌ�ន៍

�ល��

�ើហ៊ុប និងអុស

ផល���ជនីពីឧស�ហកម�

និង�ណិជ�កម�

����កមួយក��ង�រ�យត��� ���កម���ព័ន���កូឡ�សុី���ត� មណ�លគិរ� ��ុម�រ�រគ��ង�នផ�ល់�ត�����ដ�កិច��ើ���កម� ��ព័ន���កូឡ�សុី�មរយៈត���រូបីយវត���ើ�រ�����លសុខ�ល�ព ��លប��លមកពី�រ��ស់ប��រ���រ��ើ��ស់ដី��មជ��ើស��ណរ�យ៉ូអភិវឌ�ន៍���លអ�គត���ងៗ��។ ��ុម��រ�ន�យត����រ �����លលទ��ព���រ�នអនុផល���ើ និយ័តកម���ទិន�ផលទឹក និងស��កនិង�រ��ូបយក�បូន ��ម���រ�យ៉ូ���ងៗ��។

មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ៨មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ៧

Page 7: E. Cover. KHd2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/executive...ម ង ន រ ព សហគមន ម ល ន។ ម ល ន របស ព គជ យ ដ រ រ ន រ ន ង

���រ�យ៉ូ�រអភិវឌ�ដូចធម��រ�ប�ពទី១០៖ ប��ប��ួល�����កម���កូឡ�សុី�ំងអស់

�ៀបនឹងទិន��ើម�����រ�យ៉ូអ�គតនីមួយៗ(%)

�បូន អនុផល���ើ

% ��ប��ប���លពី��ំ២០១០����រ�យូអភិរក� % ��ប��ប���លពី��ំ២០១០����រ�យូ��ដ�កិច���តង % ��ប��ប���លពី��ំ២០១០����រ�យូ�រអភិវឌ�ន៍�មធម��

គុណ�ពជ��ក ទិន�ផលទឹក �ររក�ទុកកំណកដីល�ប់

សរុមលំហូរផូស�័រ

រូប�ពទី viii: ��នទីប��ញអំពីប��ប���ល �����កម���កូឡ�សីុ ���ត�មណ�លគិរ����២ំ០៣០��ម���រ�យូ៉��ដ�កិច���តង

រូប�ពទី ix: ��នទីប��ញអំពីប��ប���ល �����កម���កូឡ�សីុ ���ត�មណ�លគិរ����២ំ០៣០��ម���រ�យូអភិវឌ�ដូចធម��

អង��រ WWF-កម��� និង �កលវ�ទ�ល័យភូមិន�ភ�ំ��ញ�ន��ើ��នទីប��ញអំពីប��ប���ល ���កម���កូឡ�សុី��ម���រ�យ៉ូអភិវឌ�ន៍ចំនួន០៣���ងពី�����ំ២០៣០៖ �រអភិវឌ�ដូច ធម�� �រអភិរក� និង��ដ�កិច� ��តង។ ���រ�យ៉ូ�ំង��ះ���វ �នប��ើត�ើង�យ���ក�ើដំ�ើរ�ឿង��ល���វ�នប��ើត�ើង�យអ�ក�ក់ព័ន���លរួម�នដូច�ម���ីរដ��ល��ត��ក��ងសិ������ល�ៀបចំ�ើង�យអង��រ WWF-កម��� និង�កលវ�ទ� ល័យភូមិន�ភ�ំ��ញ។ ���រ�យ៉ូ �រអភិវឌ�ដូចធម����ន់���ណ��ន�រ�ត់បង់���ើក��តិខ�ស់���លអ�គត ���រ�យ៉ូ អភិរក��ក់�ទិ�ព�ើ�រ�រ អភិរក���ន់���ណ��ន�រ�ត់បង់���ើក��តិ�ប���លអ�គត និង���រ�យូ៉��ដ�កិច���តងគឺ� ជ��ើសក��ល��ល��ន់���ណ ��រ�ត ់បង ់� ��ើក� � ិ ត មធ�ម���ត�មណ�លគិរ�។ ��នទី ���រ�យ៉ូ�ំង��ះ���វ�ន�ៀបចំ�ើង�ើម� ីឱ�អ �ក�ៀបច ំ�ល ន��យ�ើល�ើញអំពីផលប៉ះ�ល់�ើ���កម���កូឡ�សុី��ល ប��លមកពីកិច�អន��គមន៍���ង��ៗ���លន��យ��ល���ក�មរយៈដំ�ើរ�ឿង��ល�នអភិវឌ��ើង�ក��ងសិ�����យ�ន�រព ិ��ះ�បល់� មួយអ�ក�ក់ព័ន�។

���រ�យូ៉�រអភិវឌ� ដូចធម���យត���អំពីផលប៉ះ�ល់��សកម��ពអភិវឌ��ើ���កម���កូឡ�សីុ��ល �ជរ��ភិ�លបច��ប�ន�កំពុង�ៀបចំ��ន�រអនុវត� ឧ�ហរណ៍ដូច�ដីសម��ន��ដ�កិច�ស��ប់ដំ�ំ�សូ៊ �ររុករក��� �រ�ងសង់ទំនប់�រ�អគ�ិសនី �រ�ងសង់ផ��វ �រអភិវឌ�ន៍ �រ�ំងទីលំ��រវ�និ�គ�ើ ផល���ើ និងចំ�រដំ�ំ���ង�ៀត។

���រ�យ៉ូ�រអភិវឌ� ដូចធម��ប��ញ��ន�រថយចុះគ��ប���ើ���ណ៦៦%�ៀបនឹង ��នទី�ល (��ើ��ស់ទិន�ន័យគ��ប���ើ��២ំ០១០)។ ���រ�យូ៉��ះប��ញ��រ�ត់បង់���ើ��ើន នឹង��ើឱ��នផលប៉ះ�ល់���ើន��ើជីវច��ុះ���ើ គុណ�ពដី បរ��ណ�បូន��លស��កទុកក��ង�ើម �ើ��លនឹង��ើឱ��ន�រ�តបង់���ក��ដ�កិច�។ រូប�ពទីvii ប��ក់អំពីក��តិ���រ�ត់បង់ខ�ស់ (���ក��ល �នព៌ណ�ឿង និងទឹក���ច�ក��ង��នទី) �ក��ង��នទី��លបូកប���ល���កម���កូឡ�សីុ�ំងអស់ ចូល��៖

�រ�ើន�ើង��ទិន�ផលទឹក���ំ��គឺំ�លទ�ផល��ល�ន�ើម�ើចំនួនតិចតួចស��ប់�រ��ើនិយ័តកម�ទឹក��លនឹងប��លឱ��ន�រ�ើន�ើងនូវ�និភ័យ�� ��ះ��ក់ដូច�ទឹកជំនន់�រ�ត់បង់៦២%��អនុផល���ើ៖ ��ើឱ��ន�រ�ត់បន�យ��ក់ចំណ�លរបស់សហគមន៍ មូល��ន និងកំ�ើន�ព���ី� ឬក៏កំ�ើន�រ��កបរបរ��លមិន�ននិរន�រ�ព និងខុសច�ប់មួយចំនួនដូច� (�រ�ប់���ើ �របរ�ញ់សត��� �រជួញដូរសត��� និង�រ��ដី��)។�រថយចុះ៣៣%���រស��កទុកនិង�រ��បូ�បូន៖ �នផលប៉ះ�ល់អវ�ជ��ន�ើ��ស�តុ និង �ត់បន�យគ��ប���ើ��ល�ធន�នមួយ��ល�ច�ញ�ន��ក់ចំ��ញពីទីផ�រ�បូនអន�រ�តិ។

�រ�ត់បង់��ងធ�ន់ធ�រ��កំណកដីល�ប់�ើត�ើង��ម���រ�យូ៉��ះ គឺ��ើឱ��ន�រ�ត់បន�យ�រ �តិចិ��មឹក��ងដី និងប៉ះ�ល់អវ�ជ��ន�ើជីវ�ពរបស់���ជន���ើន�ក��ងតំបន់។ �ើម�ើចំនួនតិចតួច ����ក�ង�ើ���ទឹក��ល��បូយក�រ�តុចិ��មឹ ផូស�រ័និង �សូត �ចប��ើន នូវ�រ�តុចិ��មឹ ��លហូរមកដល់���ទឹក�ង��ម និងបំពុលទឹក។

មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ១០មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ៩

Page 8: E. Cover. KHd2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/executive...ម ង ន រ ព សហគមន ម ល ន។ ម ល ន របស ព គជ យ ដ រ រ ន រ ន ង

���រ�យូ��ដ�កិច���តង

���រ�យ៉ូ��ដ�កិច���តងអ�ក�ក់ព័ន��ក��ងសិ�����ន�ើល�ើញ�ដំ�ើរ����ដ�កិច���តង

���មឹ��២ំ០៣០៖ �ន�រ�ើន�ើង���រ�រ�រតំបន់��ល�នជីវច��ះុ ��ើន �រ���ន់��ប់�នឹង��ន�រ��ើ��ស់ដីធ�ី និង�ន�រអនុវត�យន��រ ហិរ��ប��ននិរន�រ�ព។ ដំ�ើរ�រ��ះ��ប�មួយនឹង��ន�រយុទ����� អភិវឌ�ន៍�តិ(២០១៤-២០១៨) �លន��យ�តិស�ពីី�រអភិវឌ���តង (២០១៣c) និង��ន�រយុទ������តិស�ីពី�រអភិវឌ���តង ២០១៣-៣០ (២០១៣b) ��ល�ំ��ដល់�រ��ើ��ស់ដី��កប�យនិរន�រ�ព និង�រ ��ប់��ងធន�នធម��តិ និង�រវ�និ�គ��តង�ើម�ី��ឱ��ន�រអភិវឌ� ��តង�កម���។ ���រ�យ៉ូ��ដ�កិច���តង�ន�រសន�ិ��ន�យ���ក �ើ�រ��ម��ៀងពីអ�ក�ក់ព័ន��ំងអស់� ���ឹម��ំ២០៣០៖

���រ�យូ៉��ដ�កិច���តងប��ញ��ន�រថយចុះគ��ប���ើ���ណ៤៧%

តំបន់��លមិន�ន���ើ�ក��ងខត���អំពីតំបន់��លមិន�ន�� �ក��ងដីសម��ន��ដ�កិច����វ�នរក�ទុក�តំបន់��ើ��ស់�យ សហគមន៍តំបន់��ើ��ស់��ើន��ង និងតំបន់អភិវឌ�ន៍��កប�យ និរន�រ�ព�ក��តិសហគមន៍។�ល����ល�ន��ប់��ះ�៉�ក���វ�នសន�ត�នឹង�ន�រព��កី���ដីចំនួន១០គីឡ��៉����តំបន់���ប់ស��ប់តំបន់ផលិត��វូ�ើម�ី�ំ��ដល់�រប��ើនផលិត�ព��វូ �ើម�ី�ះ��យប��កំ�ើន ត���វ�រ��ើ��ស់។តំបន់�សល់ក��ង��ត�មណ�លគិរ���ល��អំពីតំបន់��ល�ន�ៀប�ប់ �ង�ើ���វ�នសន�ត��តំបន់���ប់��ដ�កិច�ស��ប់�រអភិវឌ� កសិកម���កប�យចីរ�ព។គ��ងផ��វ��ល�ន�ក់��ន�រ�ើយ នឹងមិន���វ�នអនុវត��ះ�� �យ�រ�នផលប៉ះ�ល់ធំ��ង ដល់�រ�ត់បង់���ើ�ក��ង��ត�។

�រ�ត់បង់�រស��កទុក និង�រ��បូយក�បូន គុណ�ពទីជ��ក និង អនុផល���ើ (ព៌ណទឹក���ច/��ហម�ក��ងរូបទី១៦) �ន�ពធ�ន់ធ�រ តិចតួច�ង�រ�ត់បង់�ក��ង���រ�យូ៉�រអភិវឌ��មធម��។�រ�ត់បង់�រ�តុចិ��មឹគឺគួរឱ�កត់ស��ល់�ក��ង���រ�យូ៉��ដ�កិច���តង ដូច��ះ�ក៏��ើឱ��នកំ�ើន�និភ័យ���របំពុលទឹក��ើ��ស់ ផង��រ។�ះ���ង��ក��ង���រ�យូ៉��ះ�និភ័យ��កំណកដីល�ប់ គឺ�ន�រថយចុះគួរឱ�កត់ស��ល់ ។

មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ១២មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ១១

Page 9: E. Cover. KHd2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/executive...ម ង ន រ ព សហគមន ម ល ន។ ម ល ន របស ព គជ យ ដ រ រ ន រ ន ង

���រ�យ៉ូ��ដ�កិច���តង ���រ�យ៉ូអភិរក�...�នតពីទំព័រ១២

រូប�ពទី១១: ��នទីប��ប���ល(ចំ��ញ /�តបង់) �ក��ង�រស��កទុក�បូន គុណ�ពទីជ��ក អនុផល���ើ ទិន�ផលទឹក �រហូរ��ះកំណកល�ប់ស��ប់���រ�យូ៉���លអ�គត

�រអនុវត�កសិកម���តង ��ល�លក�ណៈពិ��ស�ក��ង��ន�រ យុទ������តិស�ពីី�រអភិវឌ� ��តង(2013b), �រ��ើ�����ក់ៗនឹង �ត់បន�យ�រហូរ��ះដី ��លហូរ�ំ�តិគីមី��ះ��ក់�នក��ងជី កសិកម�ចូល�ក��ងស�ងឹ និងទ�����ល�ច��ើឱ�ខូចគុណ�ពទឹក និង ប៉ះ�ល់ដល់គុណ�ពដី។ កំ��ទ��ង់អភិ�លកិច�ល� និង�រ��ប់ ��ងតំបន់�រ�រធម��តិដូច��ល�ន��ងក��ង��ន�រយុទ������តិ2014-18 (RGC 2013a) �ចនឹង�ត់បន�យ�រ�ត់បង់���កម� ��កូឡ�សីុដ៏�ន�រៈសំ�ន់�ំងអស់��ះ។ �រអនុម័ត���រ�យូ៉ ��ដ�កិច���តងនឹង��ើឱ��នតុល��ពរ�ង�រអភិរក� និង�រអភិវឌ�។

���រ�យ៉ូអភិរក�ប��ញអំពី�រ�ត់បង់���ើក��ិត�ប��លថយចុះ���ណ១៥%��គ��ប ���ើ�ៀបនឹង��នទី�ល។ ��នទី���រ�យូ៉អភិរក�ប��ញ� �ន�រ�ត់បង់តិចតួច�����កម� ��ព័ន���កូឡ�សីុ(ព៌ណ��ហម និងទឹក���ច�ក��ង��នទី��រូប�ពទីix) �មួយនឹង�រ�ើន�ើង���រស��ក និង�រ��បូ�បូន��ល�លទ�ផល�ន�រ�ើន�ើងគ��ប���ើពីចំ�រ�សូ៊ (��លប��ើត���ណ ៨០%��ដីសម��ន��ដ�កិច����ត�មណ�លគិរ�)។ ���រ�យូ៉��ះត���វ�រ មិនឱ��ន�រ�ត់បង់�� �ើបន��ៀត�ក��ង��ត�មណ�លគិរ� រួម�ំង�ក��ងតំបន់�រ�រ���រ�រ �ើយ�ក��ងន័យ��ះ���កម� ��កូឡ�សីុ��ល�នស�តិក��ង�រ�យត�����ះ�នឹង�ន�រ�ើន�ើងខ�ស់���រផ�ល់ឱ�របស់�។

�បូន ជ��ក អនុផល���ើ ទិន�ផលទឹក �ររក�ទុកកំណកល�ប់

មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ១៤មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ១៣

Page 10: E. Cover. KHd2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/executive...ម ង ន រ ព សហគមន ម ល ន។ ម ល ន របស ព គជ យ ដ រ រ ន រ ន ង

-3,551 -10,685 -21,479-6,827-6,001

-360,250 -1,067,250-1,303+19,350

-1,095,556-376,936+14,496

1

+88 +115 +123

+103+95

-6,001 -6,827+72-1,303

$

លទ�ផល�យត������ក��ដ�កិច�

��ងទីi ប��ប���លត���សរុប���ំ���ំ����កម���ព�ន���កូឡ�សីុ ��២ំ០៣០ �ៀបនឹង��២ំ០១០ (�ដុ�����រ�ច; 000’s)

��ង ii. ត���សរុប���ំ��រំបស់បរ��ណទឹកក��ង��២ំ០៣០ (ដុ�����រ�ច)

�រ�����លត���សរុប���ំ���ំ��វ�នគណ��ៀបនិងទន�ន័ិយ�ល

�រ�យត������ក��ដ�កិច����រស��ក និង�រ��បូ�បូន អនុផលព �ៃ�ើ និងបរ��ណទឹក���វ�ន��ើ�រសិក� ��ងi ប��ញពី�ពខុស�� ពីត���សរុប���ំ��ំ�����កម���ព័ន���កូឡ�សុីក��ង��ំ២០៣០�ៀប� និងត���ក��ង��២ំ០១០។

ត���អនុផល���ើសរុប���ំ��រំបស់���រ�យូ៉�ល �ន���ក់����ល២៦�នដុ�����រ�ច �ើយ����វ�នព�ករណ៍���ក់មក��មឹ១០.៦�នដុ�����រ�ច���២ំ០៣០��ម���រ�យូ៉�ជីវកម�សុទ��ធ។ �ង�ម���រ�យូ៉�លចំណ�លពីអនុផល���ើ�ន���ណ៥៨%��ចំណ�ល�មធ�ម���ំ ��រំបស់����រ។ �ម���រ�យូ៉អភិវឌ� �មធម��ត���អនុផល���ើ��ក់មក២៤%បុ៉��ះ��មឹ�� ំ២០៣០។ ��សិន�ើ����រនិមួយៗមិន�នមុខរបរដ���ៀត�ើម�ីបំ��ញ�រ�ត់បង់�ះ�រថយចុះ��ក់ ចំណ�ល នឹងប��ើនក��តិ�ព���ី� �ង��ះ��ៀតក��តិ�ព�យរង��ះ�ន់��ធ�ន់ធ�រ�ើងស��ប់ សហគមន៍�ំង�យ��លកំពុងរង��ះ��ប់��ើយ�ះ។

���ើ�នតួ�ទី��ងសំ�ន់ក��ង�រស��ក និងប���ញបរ��ណទឹក។ ដូ���ះ តួ�ទី��ល���វ��ន់���ណ�ត��� ���រស��ក និងប���ញបរ��ណទឹករបស់�����ពិក���វ�នគណ��ម���រ�យូ៉នីមួយៗ���លអ�គត។ ត���មធ�ម�គ និងត���ក��ល��បរ��ណទឹកក��ង��មួយហិច�របស់���រ�យូ៉��ដ�កិច���តង និង��� រ�យូ៉អភិវឌ��មធម���នត���ខ�ស់�ង���រ�យូ៉អភិរក�។ លទ�ផលផល��ះប��លមកពីឥទ�ពិល���រឱ� ត����ប�ើ�រស��ក និងប���ញបរ��ណទឹក។ ���ល���ើថយចុះត���ប��ប់បន�ំ(ក��ង១ហត)របស់�� �ើ�ើន�ើង។ �រ�ត់បង់ត���មរ��ណទឹកសរុប���ំ���ំៀបនឹងទិន�ន័យ �ល�នក��តិខ�ស់�ង��ងំ ��ម���រ�យូ៉អភិវឌ��មធម�� និង���រ�យូ៉��ដ�កិច���តង ដូច�នប��ញក��ង��ងiii។ ��ក់����ល ៧�នដុ�����រ�ចក��ងមួយ���ំ��វ�ន�ត់បង់��ម���រ�យូ៉អភិវឌ��មធម�� ។

�រ�ត់បង់នូវអនុផល���ើ��ល�ន និងបរ��ណទឹក�នផល ប៉ះ�ល់�យ��ល់��ើ����រក��ងតំបន់�យ�រ��ធន�នធម��តិ �ំង�ះ�នផ�ល់ឱ�ពួក��នូវ��ក់ចំណ�លមួយ�គធំ។ ចំ�ះ��� រ�យូ៉អភិវឌ��មធម�� �រថយចុះ���ព��ល�យរក�ន��អនុផល ���ើ និងបរ��ណទឹក គឺ��ើនឹង�រ�ត់បង់���ក់����ល៥០%�� ��ក់ ចំណ�លរបស់���ជនក��ងតំបន់។ �រ�ត់បង់���កម���ព័ន� ��កូឡ�សីុ�ំង��ះនឹង�ត់បន�យសុខ�ល�ព����រក��ង��ត�មណ�លគិរ���ង��ើន។

មធ�ម�គ (ដុ�����រ�ច/ហត)��ដ�ន (ដុ�����រ�ច/ហត)បំ��បំរួល �ត���សរុប���ំ��1ំ (ដុ�����រ�ច; 1000’s)

�រ�����ល���ក��ដ�កិច���ម���រ�យ៉ូនីមួយៗ�នដូចត�ៈ ទទួល�ន����ល ១៤,៥០០ដុ�����រ�ច ��ម���រ�យូ៉អភិរក� �រ�តបង់����ល ៣៧០,០០០ដុ�����រ�ច��ម���រ�យូ៉��ដ�កិច� ��តង និង�រ�ត់បង់១.១�នដុ�����រ�ច��ម���រ�យូ៉អភិវឌ� �មធម��។ �រ�តបង់���រ�យូ៉អភិវឌ��មធម���ន����ល៣ដង ��ើន�ង���រ�យូ៉��ដ�កិច���តង។ �រ�ើន�ើងនូវត������កម� ��ព័ន���កូឡ�សីុក��ង��២ំ០៣០��ម���រ�យូ៉អភិរក� គឺ�យ�រ �នកំ�ើន���រស��ក និង�រ��បូ�បូនក��ង��២ំ០៣០ �ើ��ៀប�ៀប នឹង��២ំ០១០ ��ផ��យ�វ�ញ�រផ�ល់អនុផល���ើ និងបរ��ណទឹក �នថយចុះក��ង��២ំ០៣០។ ត���សរុប���ំ��កំ��ង��មុ�ំងបី�����កម� ��ព័ន���កូឡ�សីុ �នប��ញក��ង��ង i។

�ំង���រ�យូ៉អភិរក� និង���រ�យូ៉��ដ�កិច���តងផ�ល់នូវបរ��ណ ប���ម�បូនស��ក��ង��ើន។ ��ើ��ស់�រសន�ត់�ម��បអភិរក�ប��ញ��ន��មឹ ��២០%���ស��ក�នប���ម�ចយក��ើ�ឥណ�ន និងលក់ក��ងទីផ�រ �បូន�ន�ម��ន់���ណឧស�័ន�បូនិច����ល៧៤�ន�ន�ចលក់ ��ម���រ�យូ៉អភិរក�។ �ម���រ�យូ៉ ��ដ�កិច���តង ឧស�ន័�បូនិច ����ល៤៨�ន�ន�ចលក់ក��ង ទីផ�រ។ ដូ��ះច��ះ ��២ំ០១០-២០៣០ ចំណ�លសុទ�សរុបពី�រ��ើឥណ�ន និងលក់�បូន�នត���៥៣៦�នដុ�� ���រ�ច��ម���រ�យូ៉អភិរក� និង៣៤៨�នដុ�����រ�ចចំ�ះ��� រ�យូ៉��ដ�កិច���តង។ ���រ�យូ៉អភិរក� ប��ញពី�រ�ើន�ើងនូវ�របស��ក ក��ង២០៣០�ៀបនឹងទិន�ន័យ�ើមក��ង��២ំ០១០។ �រ��បូឧស�ន័�បូនិចពី បរ���ស�នត���៣៨៧�នដុ�����រ�ច។ ���រ�យូ៉��ដ�កិច���តង និង���រ�យូ៉អភិវឌ��មធម�� ប��ញពី�រ�ត់បង់��ង��ើន���បូន ស��កនិង�រខូត�ត���ងៗ ��ល��ន់���ណ�នត�������ល៧�ន់�ន ដុ�����រ�ចស��ប់���រ�យូ៉��ដ�កិច���តង និង២១�ន់�នដុ�� ���រ�ចស��ប់���រ�យូ៉អភិវឌ��មធម��។

���រ�យូ៉អភិរក�

���រ�យូ៉អភិរក�

អនុផល���ើទិន�ផលទឹក�បូន(ត���សង�មរបស់�បូន)

���រ�យូ៉ ��ដ�កិច���តង

���រ�យូ៉ ��ដ�កិច���តង

���រ�យូ៉�ជីវកម�សុទ��ធ

���រ�យូ៉�ជីវកម�សុទ��ធ

មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ១៦មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ១៥

Page 11: E. Cover. KHd2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/executive...ម ង ន រ ព សហគមន ម ល ន។ ម ល ន របស ព គជ យ ដ រ រ ន រ ន ង

�រផ�ល់អនុ�សន៍ស��ប់អ�ក��ើ��ចក�ីស��ចចិត�

Page 12: E. Cover. KHd2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/executive...ម ង ន រ ព សហគមន ម ល ន។ ម ល ន របស ព គជ យ ដ រ រ ន រ ន ង

�រផ�ល់អនុ�សន៍ស��ប់អ�ក��ើ��ចក�ីស��ចចិត�

�រព��ឹងអភិ�លកិច�

�រ��ើ��ន�រ��ើ��ស់ និង��ប់��ងដី��យ���ក�ើ��ព័ន���កូឡ�សុី

�រផ�ល់អនុ�សន៍សំ�ន់ៗ��ល��ញពី�រ�យត������កម���កូឡ�សីុ���ត�មណ�លគិរ� និង�រវ��គ�លន��យ ស��ប់�ជរ��ភិ�លកម����ើម�ីអនុម័តដំ�ើរ��ះ���ដ�កិច���តង។

�រអនុម័តយន��រ�តិស�ពីី��ដ�កិច���តង�ន�រៈសំ�ន់�ស់ស��ប់����សកម���ក��ង�ររក��ននូវ�រអភិវឌ�ន៍��ដ�កិច���កប�យចីរ�ពក��ងរយៈ��ល��ង។យន��រ��ដ�កិច���តង�ចនឹងជួយ���ើឱ����ើរ�ើង���រ��ៀមលក�ណៈ របស់កម����ក��ង�រ��ឈម�មួយនឹងប��ប��ប���ល��ស�តុ �ត់បន�យវ�សម�ពសង�ម និងគ��តខុស����ចំណ�ល ��ម�ំងជួយ��ឱ�����សកម���រក��ននូវលទ��ព���រ��កួត����ង�ក��ងតំបន់។ �ើម�ីទទួល�នលទ�ផល�ំងអស់ ��ះយន��រ��ដ�កិច���តង���វពិ�រ��ើក��សំ�ន់ៗដូ� ��ព��ងឹអភិ�លកិច�ធន�ន�រទប់��ត់�រហូរ��ះ�រ �តុចិ��មឹ និងកំណល�ប់ �រ��ប់��ងទីជ��ល �រ�ត់បន�យ�រប���ញ�របូន និង�រ��រក����កម�បរ���ន។ ��ើដូ���ះ�ន យន��រ��ដ�កិច���តងនឹងផ�ល់ឱ�នូវគុណ�ព���ើរ���រអភិវឌ��តិ��ល��ប�មួយ�លន��យ�តិ ស�ីពីអភិវឌ���តង ��ន�រយុទ������តិស�ីពី�រអភិវឌ���តង(២០១៣-២០៣០) និង��ន�រយុទ����� អភិវឌ��តិ (២០១៤-២០១៨)។

�រ��ើ��ន�រ��ើ��ស់ និង��ប់��ងដី�យ���ក�ើ��ព័ន���កូឡ�សីុ���វ�ន �ៀបចំ�ើង�ើម�ី�រ�រ និងអភិរក�ធន�នធម��តិ និងស��បស���ល�រ�� �ើងវ�ញ���កបរ���ន(Cohn and Lerner 2003)។ ដំ�ើរ��ះ�ើកទឹកចិត�ឱ� អ�ក��ើ��ចក�សី��ចចិត� និងអ�ក�ក់ព័ន�ឱ���ម��ៀង���ើ����ទដី��ល���វ �ញយកផល���ជន៍ និង����ទដី��ល���វអភិរក���ល�ចជួយឱ�ទទួល �ននូវ�ព�គជ័យ�ក��ង�ររក��ននូវតុល��ពរ�ង�ររក�ទុកតំបន់�រ�រឱ��ដ��លស��ប់�រអភិរក� និងតំបន់��ល�នកំណត់ស��ប់�រអភិវឌ�ន៍។

យន��រ��ះផ�ល់លទ��ព�ើម�ី��ើឱ��រអភិវឌ�ទទួល�នតុល��ព និង�រអភិវឌ�ន៍��តងស��ប់��ត�មណ�លគិរ�។ �រ���ើ�ើល��ត�មណ�លគិរ� �មរយៈទិន�ន័យ��ព័ន���កូឡ�សីុ�ចជួយឱ�អ�ក��ើ��ចក�សី��ចចិត���ើ�រស��ចចិត��យ�នព័ត៌�ន��ប់��ន់�ើរ�ៀប���រ��ើឱ��នតុល��ពបរ���ន �មួយនឹង�រអភិវឌ�ន៍ និង��ចក�ី����របស់មនុស�។ �ក៏ផ�ល់ឱ�អ�ក ��ប់��ង់តំបន់�រ�រនូវមុខ�រ��ំងក��ង�រ�រ�រ និង��រក�ត��� បរ���ន�ទី�ះ �ើយ��ើឱ��ន�រទទួល��ល់����កម��ំង��ះ �ន�រផ���ប់��ងសំ�ន់�មួយតួ�ទី��ដ�កិច�របស់សហគមន៍ និង វ�ស័យឯកជន���តំបន់�រ�រ។

�រ�យត������កម���ព័ន���កូឡ�សុី គឺ�ឧបករណ៍ដ៏ល�មួយស��ប់�ក់ប���ល�ក��ងដំ�ើរ�រ�� �រ��ើ��ន�រ��ើ��ស់ និង�ៀបចំ��នដី�ក��ិតឃុំ ��ុក និង��ត�។ លទ�ផល��ឧបករណ៍�ំង��ះ �ច�ំ��ដល់�រ�ក់ប���ល�ក��ង�រ��ស់ប��រ�រ��ើ��ស់ដី �រ��ើ��ស់ធន�ន��កប�យចីរ�ព លំហូរបរ���ន និង�រ��ៀមខ��នស��ប់��ះមហន��យ��ម�ំង����រពិ�រ�ស��ប់ប���ំង អស់��ះគឺ�តុល��ពរ�ង�រអភិវឌ�ន៍ និងសុខុ�ល�ព របស់មនុស�។

�រ��តសំ�ន់ក��ង�រអនុវត�ច�ប់�ក��ងតំបន់�រ�រ គឺ��រ�ំ�ច់�ើម�ី�ត់បន�យ�រ�ប់បំ��ញ �ើខុសច�ប់ សកម��ពបរ�ញ់�ក��ង�� និងគួរ���ះ��យមូល��តុ���ង�����រ�ត់បង់���ើ។ �រ អនុវត�ច�ប់�ន��ឹម���វ និង��កប�យ��សិទ��ព�ចជួយប��ើតអភិ�លកិច�បរ���ន��លនឹង�ើ កម�ស់�រវ��គឯកជន��កប�យ�រទទួលខុស���វ និងចីរ�ព�យ�រឱ�ត���សហគមន៍មូល��ន និងផល���ជន៍���ើ។ អភិ�លកិច���ល�ន�រទទួលខុស���វខ�ស់ និង�ន�រចូលរួម គឺត���វ �រ��ំ�ច់ ស��ប់��លំអរ�រ��ើ��ស់ដី និង�រ��ប់��ងធន�នធម��តិ��កប�យចីរ�ព។ យន��រ��ដ�កិច���តងត���វ�ររួម�នដូច�៖

�រ��ើ��ន�រ��ើ��ស់ និង��ប់��ងដី�យ���ក�ើ��ព័ន���កូឡ�សីុ �រ��លំអរអភិ�លកិច� និង ��ភពនិរន�រ�ព��ហិរ��វត��។

�រផ�ល់អនុ�សន៍ ៖ រ��ភិ�ល គួរអនុម័ត�រ��ប់��ង និង��ន�រ �����ស់ដីធ�ី�យ���ក�ើ��ព�ន���ក ូឡ�សុ ី�ក�� �ត��ក ់��ត �។ �រអនុវត�ដូច��ះនឹង���វ�នកំណត់�យ��នទី���កម���កូឡ�សុ ីន ិ ង � រ � ម � ន � រ អ ន ុ វ ត � ល � និង�រអនុវត�ច�ប់។

មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ១៨មូលន័យស���ប និងអនុ�សន៍���ក�លន��យ |ទំព័រ១៧