Upload
others
View
25
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
Filipino Ikaapat na Markahan – Modyul 4
Pagsusuri ng mga Pangunahing Kaisipan at
Pagbibigay Kahulugan sa Matatalinghagang
Salita
8
Republic of the Philippines
Department of Education Regional Office IX, Zamboanga Peninsula
Zest for Progress
Zeal of Partnership
Name of Learner: ___________________________
Grade & Section: ___________________________
Name of School: ___________________________
2
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat: Zenaida P. Bugas
Editor:
Tagasuri: Elsie V. Malagum, Mary Jill A. Atetio, Thelma P. Opada
Tagaguhit/Tagakuha ng Larawan:
Tagalapat:
Tagapamahala: Majarani M. Jacinto, EdD, CESO VI OIC, Schools Division Superintendent
Visminda Q. Valde, EdD
OIC, Assistant Schools Division Superintendent
Raymond M. Salvador, EdD, CESE
OIC, Assistant Schools Division Superintendent
Juliet A. Magallanes, EdD
CID Chief
Florencio R. Caballero, DTE
EPS – LRMDS
Josephine L. Tomboc, EdD
EPS – Filipino
3
Alamin
Sa modyul na ito, matututunan mo ang pagsusuri ng mga ngunahing kaisipan
at pagbibigay- kahulugan sa matatalinghagang salita (ekspresyon; tayutay at
simbolo).
May mga Gawain akong inihanda para sa iyo upang mahasa ang iyong
kaalaman tungkol dito.
Pagkatapos ng modyul na ito, ikaw ay inaasahang:
• Makapagsusuri ng mga pangunahing kaisipan ng mga kabanatang binasa
(F8PB-IVc-d-34)
• Makapagbibigay-kahulugan sa mga matalinghagang salita sa binasang
kabanata.( ekspresyon ; tayutay at simbolo)
(F8PT-IVc-d-34)
PAALALA: HUWAG SULATAN ANG MODYUL NA ITO. MAGHANDA NG SARILING
SAGUTANG PAPEL.
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Naipamamalas ng mga mag-
aaral ang pag-unawa sa isang dakilang
akdang pampanitikan na mapagkukunan ng
mahahalagang kaisipang magagamit sa
paglutas ng ilang suliranin sa lipunang
Pilipino sa kasalukuyan.
Ang mag-aaral ay nakabubuo ng
makabuluhang radio broadcast na
naghahambing sa lipunang Pilipino sa
panahon ni Balagtas at sa
kasalukuyan.
4
Balikan
Sa pagsisimula ng ating aralin, sagutin mo muna ang mga tanong batay sa
iyong dating kaalaman.
Panimulang Pagtataya
Panuto: Unawaing mabuti ang bawat aytem sa ibaba. Piliin at isulat ang titik ng
tamang sagot sa sagutang papel.
1. Ito ang pinakamahalagang kaisipan na tumutukoy sa diwa o mensahing Napapaloob sa buong talata/teksto.
A. paksa C. pansuportang detalye B. pangunahing kaisipan D. Pamagat
Para sa aytem 2-3
2. Ano ang pangunahing kaisipan ng saknong?
A. Matamis na suyuan C. Wagas ang pag-ibig ni Florante
B. Walang kamatayang pag-ibig D. Pag-iibigan nina Florante at Laura.
Aralin
1
Pagsusuri ng mga
pangunahing kaisipan at
Pagbibigay kahulugan sa
Matatalinghagang Salita
Lumipas ang araw na lubhang matamis
At walang matira kundi ang pag-ibig, Tapat na pagsuyong lalagi sa dibdib
Hanggang sa libingan bangkay ko'y maidlip.
Halaw sa: Saknong na sinipi mula sa kabanata 1
5
3. Ang mga salitang nakadiin sa loob ng saknong sa itaas ay isang tayutay na
ang kahulugan nito ay?
A. libingan ng bangkay C. mahimbing na pagtulog
B. nahimlay nang lubusan D. pamamahinga
Para sa aytem 4-6
Kung sa biglang tingi'y bubot at masaklap,
Palibhasa'y hilaw at mura ang balat; Nguni't kung namnamin ang sa lamang lasap,
Masasarapan din ang babasang pantas.
Halaw sa:
Saknong na sinipi mula sa kabanata 2
4. Ano ang pangunahing kaisipan ng saknong?
A. Pagpapaalala sa mambabasa C. Pagpapahalaga sa nilalaman
B. Mga tagubilin sa pagbasa D. Pagsunod sa mga tagubilin
5. Ang nakadiing salita sa saknong ay nangangahulugang ….
A. Hindi gaanong mahal ang halaga C. Hindi Kagandahan ang balat
B. Matigas ang balat D. Mababaw ang anyo
6. Ano ang ibig sabihin ng nakasalungguhit na salita sa huling taludtod?
A. Walang hilig magbasa C. Manunula
B. Mahilig magbabasa D. Mangangatha
Para sa aytem 7-9
7. Ano pangunahing kaisipan ng saknong?
A. Si Balagtas ay kabigha-bighani
B. Si Balagtas ay matcho at gwapo.
C. Si Balagtas ay nagpakulay ng buhok.
D. Si Balagtas ay kahanga-hanga.
Makinis ang balat at anaki’y burok,
Pilik-mata’t kilay mistulang balantok, Bagong sapong ginto ang kulay ng buhok,
Sangkap ng katawa’y pawang magkaayos.
Halaw sa:
Saknong na sinipi mula sa kabanata 3
6
8. Ang salitang nakadiin sa saknong ay isang tayutay na pagtutulad .Ano ang
kahulugan ng mga salitang nakadiin?
A. Hugis arko ang kilay at pilik-mata
B. Maayos ang mga pilik-mata at kilay
C. May pilik-mata at kilay na maganda
D. Matuwid ang kilay at pilik-mata
9. Ang nakasalungguhit na taludtod ay isang tayutay na pagwawangis. Ibigay
ang kahulugan ng mga salitang nakasalungguhit.
A. Kulay ginto ang buhok C. Bagong kulay ginto ang buhok
B. Ginawang ginto ang buhok D. Ginaya sag into ang buhok
10. Ito’y salita o isang pahayag na hindi ordinary o pangkaraniwang salita na
ginagamit upang maging kaakit-akit, malikhain at mabisa ang pagpapahayag ng
kaisipan o damdamin.
A. pangunahing kaisipan C. tayutay
B. palaisipan D. sawikain
7
Nagsimula ang tagpo sa isang liblib na gubat na halos hindi
nasisinagan ng liwanag ng araw. Dahil sa malalaking Puno ng Higera na may
malalapad na dahong nagpapadilim sa buong kagubatan. May mga baging din
na namimilipit sa sanga ng kahoy na dumadagdag sa kapanglawan ng
nakasusuka at maba-hong amoy ng gubat. Sa buong kagubatan ay nababalot
ng lagim at habag dahil sa mga gumagalang mababangis na hayop. Sa
kalagayang iyon ay mayroong isang lalaking nakagapos kung ihinalintulad ay
parang si Narciso ang tindig at ang mukha naman ay si Adonis
Tuklasin Panuto: Basahin at unawain ang teksto. Pagkatapos, Sagutin ang gawain sa ibaba.
1. Tungkol saan ang teksto?
A. Tungkol sa gubat C. Tungkol sa lalaking nakagapos
B. Tungkol sa mga halaman D. Tungkol sa mga mababangis na hayop
2. Ano ang pangunahing kaisipan ng teksto?
A. Ang gubat na mapanglaw at mapanganib
B. Ang nakataling lalaki sa gubat ay mamatay.
C. Maraming makikitang halaman at hayop sa gubat.
D. Ang gubat ay mapanganib at mahirap puntahan ng mga tao.
3. Ano ang tinutukoy na madilim at masukal sa teksto?
A. gubat C. halamam
B. bundok D. liblib na pook
4. Ang sumusunod ay naglalarawan sa gubat Maliban sa isa.
A. Hindi nasisinagan ng liwanag ng araw.
B. Maaliwalas at may preskong hangin sa paligid.
C. May mga baging na namimilipit sa sanga ng kahoy .
D. Nababalot ng lagim at habag dahil sa mga gumagalang mababangis na hayop.
5. Ang mga salitang nakadiin sa teksto ay isang matalinghagang salita na ang ibig
sabihin ay?
A. mapanganib C. kalupitan
B. kasamaan D. kapahamakan
8
Suriin
Handa ka na bang pag-aralan ang ating aralin? Basahing mabuti at unawain
ang mga kaalamang nakakahon.
Kahon -A
Ang naging Gawain sa Tuklasin ay tungkol sa pangunahing kaisipan at
matatalinghagang pahayag/salita.
Ano ba ang itong Pangunahing Kaisipan?
• Ang Pangunahing kaisipan - ay tumutukoy sa diwa o mensahing napapaloob
sa buong talata/teksto. Sinasabi nito kung ano ang ibig sabihin ng kabuuang
larawan ng talata/teksto.
Halimbawa mula sa Gawain natin sa TUKLASIN
Ano ang sinasabi sa teksto?
1. Halos hindi nasisinagan ng liwanag ng araw dahil sa malalaking Puno at
malalapad na dahong nagpapadilim sa buong kagubatan.
2. May mga baging na namimilipit sa sanga ng kahoy na dumadagdag sa
kapanglawan ng nakasusuka at mabahong amoy ng gubat.
3. Nababalot ng lagim at habag ang buong kagubatan dahil sa mga
gumagalang mababangis na hayop.
4. Mayroong isang lalaking nakagapos sa puno
Ano ang pangunahing kaisipan ng teksto?
Ang gubat ay mapanglaw at mapanganib
.
9
Kahon-B
Ano ba ang Matatalinghagang Salita?
• Ang matatalinghagang salita /pahayag - ay salitang /pahayag na may
malalim,nakatago o hindi tiyak na kahulugan. Ang kahulugan ng mga salita
ay hindi literal. Ang ilan sa mga ito ay:
1. Tayutay – Ito’y salita o isang pahayag na hindi ordinaryo o pangkaraniwang
salita ang ginagamit upang maging kaakit-akit, malikhain at
mabisa ang pagpapahayag ng kaisipan o damdamin.
Halimbawa:
Tanang mga baging na namimilipit sa sanga ng kahoy ay balot ng tinik –
(nangangahulugang puno ng pasakit)
2. Ekspresyon - Ito’y berbal o di-berbal na pagpapahayag ng kilos o reaksyon.
Halimbawa: (nandidiri)
nakasusulasok ang amoy ng halaman sa gubat.
3. Simbolo
• ito’y salitang nagsasagisag ng isang ordinaryong bagay, pangyayari, tao o
hayop na may nakakabit na natatanging kahulugan.
• Nagpapahiwatig ng isang ideya, larawan, paniniwala, aksyon o kaya naman
ng isang bagay.
• Kinukuha ng mga simbolo ang anyo nga mga larawan, at ginagamit upang
magpahiwatig ng mga kaisipan at paniniwala.
Halimbawa at kahulugan nito:
Adonis – matipuno, magandang lalaki
Tigre- kabagsikan
Leon- katapangan
Tinik – mga pasakit
Luha- kalungkutan
Hayop-kalupitan
10
Pagyamanin
Panuto: Basahin at unawain ang buod ng kabanata 1-2 ng Florante at Laura na
makikita sa susunod na pahina. Pagkatapos sagutin ang mga Gawain sa
ibaba.
Kabanata 1- Kay Selya
Kapag naaalaala ng makata ang nakaraan, iisang babae ang binabalikan
niya sa gunita, si Celia lamang. Matamis ang kanilang pag-iibigan at masaya
sila habang namamasyal sa Ilog Beata at Hilom. Ngunit ngayo’y di mapigilan ng
makata ang pagluha kapag naiisip na baka naagaw na ng iba ang pag-ibig ni
Celia. Dahil sa kalungkutan, natutong magsulat ng tula ang makata.
Inihahandog niya ang tulang ito kay Celia, na ang sagisag ay M.A.R
.
1. Ibigay ang pangunahing kaisipan ng bawat kabanata. Piliin at isulat ang titik ng
tamang sagot sa sagutang papel.
A. Pagdurusa ni Florante
B. Kabiguan ng pag-ibig ni Florante
C. Paghihirap ni Florante sa bilangguan
D. Matapat ang pag-ibig ni Florante kay Selya
Kabanata 2 - Sa Babasa Nito
Nagpapasalamat ang makata sa mga babasa ng kanyang awit. Ang
kanyang akda ay parang bubot na prutas sa unang tingin ngunit masarap
kapag ninamnam. Hinihiling ng makata na huwag babaguhin ang kanyang
berso at pakasuriin muna ito bago pintasan. Kung may bahaging di
malinawan, iminumungkahi niyang tumingin lamang ang mambabasa sa
ibaba ng pahina at may paliwanag doon. Ipinakiusap din niya na huwag
babaguhina ng mga salita sapagkat sa halip na mapabuti ay baka sumama
pa ang akda.
2. Ibigay ang pangunahing kaisipan ng bawat kabanata. Piliin at isulat ang titik ng
tamang sagot sa sagutang papel.
A. Mapagbigay si Florante
B. Ang kahilingan ni Florante
C. Ang habilin ni Florante para sa mambabasa
D. Pagpapahalaga ni Florante sa kanyang obra maestra
11
Para sa bilang 3-5
Panuto: Ibigay ng angkop na kahulugan ng mga matatalinghagang salita na
nakasalungguhit sa loob ng loob ng taludtod. Piliin at isulat ang titik
ng tamang sagot sa sagutang papel.
3. pawing kulay-luksa at nakikiayon sa nakaliliyong masangsang na amoy
A. maitim C. malabo B. madilim D. matingkad
4. Tanang mga baging na namimilipit sa sanga ng kahoy ay balot ng tinik
A. sakit C. hinagpis B. pasakit D. Hirap
5. Tanang mga baging na namimilipit sa sanga ng kahoy ay balot ng tinik,
A. lumusot C. gumapang B. lumikos D. bumaluktot
Mahusay! Binabati kita dahil naitawid mo ng tama ang ating Gawain.
Isaisip
Ngayon upang malaman kung lubusan mong nakuha at naintindihan mo
ang ating aralin. Subukan nating sagutin ang nasa ibaba.
Panuto: Sagutin ang sumusunod na katanungan, isulat ang sagot sa sagutang
Papel.
1. Bakit mahagang masuri ang pangunahing kaisipan o ideya ng isang paksa?
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
2. Paano nakatutulong ang paggamit ng matatalinghagang salita sa pagpapahayag ng kaisipan, damdamin at saloobin?
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
12
Tayahin
Panuto: Unawaing mabuti ang mga aytem na nasa susunod na pahina. Piliin at
isulat ang titik ng tamang sagot sa sagutang papel.
1. Itoy salita o isang pahayag na hindi ordinaryo o pangkaraniwang salita na ginagamit
upang maging kaakit-akit, malikhain at mabisa ang pagpapahayag ng kaisipan o
damdamin.
A. palaisipan C. sawikain
B. tayutay D. pangunahing kaisipan
2. Ito’y salitang nagsasagisag ng isang ordinaryong bagay, pangyayari, tao o hayop
na may nakakabit na natatanging kahulugan.
A. simbolo C. sawikain
B. tayutay D. ekspresyon
3. Ito’y berbal o di-berbal na pagpapahayag ng kilos o reaksyon.
A. simbolo C. sawikain
B. tayutay D. ekspresyon
Para sa aytem 4- 6 Ibigay ang kahulugan ng salitang nakalimbag ng pahilig sa loob
ng taludtod / pangungusap .
4.
A. nakatago sa puso C. laman ng puso
B. nakatanim sa puso D. tinitibok ng puso
5.
A. Kinakausap ang larawan C. Pinagtatawanan ang larawan
B. Hinahandugan ang larawan D. Sinusuyo ang larawan
6.
A. Nakatakip sa gubat C. Nakapasikip sa gubat
B. Nakapakapal sa gubat D. Nakapadamo sa gubat
May mahahagilap kayang natititik
liban na kay Selyang namugad sa dibdib
Nililigawan ko ang iyong larawan
sa Makatang Ilog na kinalagian;
Ito’y walang bunga’t daho’y malalapad
Na nakadidilim sa loob ng gubat.
13
Hyena’t tigreng ganid na nagsisila
Ng Abernong Reyno ni Plutong masungit,
7. Ano ang sinisimbolo ng salitang nakadiin sa taludtod?
A. kahayupan C. kabagsikan
B. kalupitan D. Plutong masungit
Para sa aytem 8- 10
Panuto: Ibigay ang pangunahing kaisipan na napapaloob sa bawat saknong.
8. Karamiha’y sipres at higerang kutad
Na ang lilim niyon ay nakasisindak,
Ito’y walang bunga’t daho’y malalapad
Na nakadidilim sa loob ng gubat.
Saknong 6 ng kananata 3
A. Nakakatakot ang gubat C. Mababangis ang mga hayop ang gubat
B. Nakakalungkot ang gubat D. Maraming puno at halaman sa gubat
9. Nagbabalik mandi't parang hinahanap
dito ang panahong masayang lumipas:
na kung maliligo'y sa tubig aagap,
nang hindi abutin ng tabsing sa dagat.
Saknong 11 ng kananata 1
A. Paggunita sa masasayang pagsasama
B. Ala-ala ng lumipas na panahon
C. Nakalipas na masasayang panahon
D. Di makalimutang kaligayahan
14
Gawain: Malikhaing Pagsulat
Panuto: Sumulat ng tula na may sukat at tugma tungkol sa PAG-IBIG . Gumamit ng mga matatalinghagang salita ( tayutay ,pahiwatig at simbololismo ) .
Rubrik para sa Gawain:
Napakagaling (10) Magaling (8)
Katamtaman (6)
Nangangailangan ng pagsasanay (4)
Napakalalim at makahulugan ang kabuuan ng tula
Malalim at makahulugan ang kabuuan ng tula
Bahagyang may lalim ang kabuuan ng tula
Mababaw at literal ang kabuuan ng tula
Gumamit ng
tayutay Simbolismo
/pahiwatig na nakapagpaisip sa
mga mambabasa.
Piling-pili ang mga salita at pariralang ginamit.
Gumamit ng ilang
tayutay, simbolismo /
pahiwatig na
bahagyang nagpaisip
sa mga mambabasa.
May ilang piling salita
at pariralang ginamit
Gumamit ng 1-2 tayutay, simbolismo /pahiwatig na nakalito sa mga mambabasa. Ang mga salita ay di-gaanong pili.
Wala ni isang pagtatangkang ginawa upang makagamit ng anumang tayutay ,simbolismo/pahiwatig .
Gumamit ng napakahusay at angkop na angkop na sukat at tugma
May mga sukat at tugma ngunit may bahagyang inkonsistensi.
May pagtatangkang gumamit ng sukat at tugma ngunit halos inkonsistent lahat
Walang sukat at tugma
.
Karagdagang Gawain
15
Sanggunian
Department of Education. Most essential learning competencies in Filipino. Philippines:
Department of Education, 2020.
Faller, Macky Mac. “Rubric sa pagsulat ng tula.” September 17, 2014.
https://www.slideshare.net/mcwainf/rubric-sa-pagsulat-ng-tula.
Francia, Maricar. “Florante at Laura: Buod ng bawat kabanata.” January 13, 2017.
https://www.slideshare.net/may212015/florante-at-laura-buod.
Susi sa Pagwawasto
16
` Region IX: Zamboanga Peninsula Hymn – Our Eden Land
Here the trees and flowers bloom
Here the breezes gently Blow,
Here the birds sing Merrily,
The liberty forever Stays,
Here the Badjaos roam the seas
Here the Samals live in peace
Here the Tausogs thrive so free
With the Yakans in unity
Gallant men And Ladies fair
Linger with love and care
Golden beams of sunrise and sunset
Are visions you’ll never forget
Oh! That’s Region IX
Hardworking people Abound,
Every valleys and Dale
Zamboangueños, Tagalogs, Bicolanos,
Cebuanos, Ilocanos, Subanons, Boholanos,
Ilongos,
All of them are proud and true
Region IX our Eden Land
Region IX
Our..
Eden...
Land...
The Footprints Prayer
Trees by Joyce Kilmer
One night I had a dream. I dreamed that I was
walking along the beach with the LORD.
In the beach, there were two (2) sets of footprints –
one belong to me and the other to the LORD.
Then, later, after a long walk, I noticed only one set
of footprints.
“And I ask the LORD. Why? Why? Why did you
leave me when I am sad and helpless?”
And the LORD replied “My son, My son, I have
never left you. There was only one (1) set of
footprints in the sand, because it was then that I
CARRIED YOU!
I think that I shall never see
A poem lovely as a tree.
A tree whose hungry mouth is priest
Against the earth’s sweet flowing breast;
A tree that looks at God all day,
And lifts her leafy arms to pray;
A tree that may in Summer wear
A nest of robins in her hair;
Upon whose bosom snow has lain; Who
intimately lives with rain.
Poems are made by fools like me,
But only God can make a tree.