ESCAPARDENNE Eisleck TRAIL

Deze grote wandelroute werd aangelegd in het kader van het project Intereg IVa «Ter ontdekking van het erfgoed van de Belgisch-Luxemburgse Ardennen».

Het is het resultaat van een samenwerking tussen het Natuurpark van de twee Ourthes, aan Belgische zijde en Natur&ëmwelt - Fondation Hëllef fir d’Natur , aan

Luxemburgse zijde.

Bijzondere nadruk werd gelegd op de kwaliteit van de paden, de diversiteit van de landschappen en de aanleg

van een netwerk met bestaande routes.

Langs de wandelroute is er ruime aandacht voor het authentiek natuurlijk, cultureel en bouwerfgoed

van de Ardennen.

Terwijl het Kautenbach met La Roche-en-Ardenne verbindt, brengt het Trail u naar de Keltische site van Cheslé, aan de samenvloeiing van de twee Ourthes,

naar de overblijfselen van het kanaal van Bernistap of de pittoreske stadjes Clervaux of Kautenbach.

ESCAPARDENNE Eisleck TRAIL

ESCA

PARD

ENN

E Eisleck TRA

IL - 104 km

Kautenbach - Munshausen - Clervaux - AsselbornHouffalize - Nadrin - La Roche-en-Ardenne

104 KM

ISBN : 978 90 8679 468 3

Roularta Bookswww.roulartabooks.be

Tekst :Marie-Eve CASTERMANS, Sébastien ESTE, Yves KAIL, Michelle PALIGOT et Claude SCHILTZ.

Fotografie :

Natuurpark van de Twee Ourthes, natur&ëmwelt, Luc Selleslagh, Alwin Gei-mer, Patric Lorgé, Liza Glesener, Natha-lie Malmedier.

Cartografie :

Institut Géographique National (13, Ab-baye de la Cambre, 1000 Brussel, België) & Administration du Cadastre et de la Topographie (54, avenue Gaston Dide-rich, 1420 Luxemburg, Groothertogdom Luxemburg).

Lay-out en graphics :

dbcreation – www.dbcreation.be

Illustraties :

Découverte Nature Design Stéphane Cassoth www.cahiersornitho.com

Drukkerij/uitgeverij :

Impribeau Sagame - www.impribeau.be

Markering van de route :

T.V.B. SA © Parc Naturel des Deux Ourthes &

natur&ëmwelt - Fondation Hëllef fir d’Natur

Dankwoord :Het Natuurpark van de Twee Ourthes (België) en natur&ëmwelt – Stichting Hël-lef fir d’Natur (Groothertogdom Luxem-burg) willen graag hun dank betuigen aan Baptiste Perrier (stagiaire bij PNDO), iedere voorzitter van het Waalse en Luxemburgse V.V.V-kantoor, Jean-Marie Hampert, Denis Jusseret, Olivier Delmee, Norbert Thelen en Alwin Geimer voor hun onmisbare hulp bij de uitwerking van deze gids en het Touristcenter van Muns-hausen, AXA Luxemburg, de gemeenten Wincrange en Clervaux voor hun finan-ciële steun.

Kortom, dank aan iedereen die heeft bijge-dragen, direct of indirect, aan het ontwerp en de uitvoering van dit werk en vooral aan alle leden van de stuurgroep van het Inter-reg IV-A project – de Grote Regio.

ISBN : 978 90 8679 468 3 Wettelijk depot : D/2013/5166/01

© 2013 by Roularta Books, Roeselare Tel. : 051 26 65 59 Fax. : 051 26 66 80 roulartabooks@roularta.be www.roulartabooks.be

Beknopt

INTRODUCTIE

05 Introductie

Hoofdstuk 1 Algemene informatie

08 Het Europees project11 De projectleiders13 De markering15 Certificatie van het TR AIL – Label17 Praktische tips20 Nuttige adressen22 Het Huis van de trektocht -

Toeristische partners24 Toegankelijkheid – Cartografie

Hoofdstuk 2De voorwaarden

26 De ardennen?30 Het bouwerfgoed32 Natuurlijke kant37 Geschiedenis en cultuur

05

47

47

07

25

77

Hoofdstuk 3 ESCAPARDENNE Eisleck TRAIL: de 5 etappen

Etappe 1 Kautenbach – Clervaux51 Kautenbach55 Het kasteel « Schibberech »58 De Kiischpelt 60 Lellingen: dorp en site62 De « abissage » in de Ardennen64 Wilwerwiltz en de legende van

St. Willibrord65 Enscherange - Het centrum van

het Groothertogdom67 In het hart van de Ardennen 70 Munshausen, site, kerk

en St. Hubert72 Clervaux

Etappe 2Clervaux – Asselborn

81 Tussen Wiltz en Woltz: het hydro-grafisch netwerk van de Eisleck

83 Beischend: een mythisch bos?85 Het plattelandsmuseum

van Binsfeld86 Cinqfontaines – Fünfbrunnen88 De ontwikkeling van Trois-

vierges - Ulflingen92 Het dorp Sassel93 De molens langs het stroompje

van Troine

Inhoudstafel

3

4 - Sommaire

Etappe 4Houffalize – Nadrin

135 De ardense bossen 136 Het looien van huiden137 De betonnen boog139 Nabiselle141 Bonnerue142 Rensiwez144 Door Engreux en de samen-

vloeiing147 Stuwdam van Nisramont149 Het Ardeense trekpaard151 Ollomont

Etappe 5 Nadrin La Roche-en-Ardenne

159 De Cheslé161 Vlotten van hout162 De Crestelles - Maboge165 Een zoogdier uit de valleien:

de bever167 Borzée169 De kerk van Notre-Dame-de-la-

Merci170 La Roche-en-Ardenne - Lezing

van het landschap173 La Roche-en-Ardenne

Bibliografie & Internetsites

180 Bibliografie182 Internetsites

Etappe 3Asselborn – Houffalize

101 Het plateau van Wincrange - een belangrijk natuurlijk erfgoed!

104 De blauwe vuurvlinder105 Lezing van het landschap: de site

van « Leeresmillen »107 De vijvers van Weiler109 Beschermde boomgaard

« Barteshaus »111 Het kanaal tussen de Maas en

de Moezel - een grensoverschri-jdend erfgoed

117 De Belgisch-Luxemburgse grens119 De RAVeL121 Tavigny123 De Witte Bossen125 Houffalize… natuurlijk

13197

155

179

Intro

5

Deze wandelroute maakt deel uit van een project om het erfgoed van de Belgisch-Luxemburgse Arden-nen beter te helpen waarderen. Dit grensoverschrijdend project wordt gefinancierd door de Europese Unie, Wallonië en Luxemburg. Het project startte in mei 2009 en loopt ten einde in december 2012. Het biedt een geweldig en grensoverschrij-dend groot routepad: het ESCAPAR-DENNE Eisleck TRAIL van 104 km tussen Kautenbach en La Roche-en-Ardenne.

Deze wandelroute doorheen be-schermd grondgebied vertrekt uit Kautenbach, een klein dorpje ver-scholen in een vallei, richting Cler-vaux en het Woltzdal. Onderweg ontdekt u enkele prachtige land-schappen. Op de bergtop die de scheidingslijn vormt tussen de Rijn en de Maas steekt u vervolgens de grens over naar België en kunt u de Ardense plateaus te ontdekken en zo helemaal afdalen naar de Ourthe-vallei… en het bekoorlijke stadje La Roche-en-Ardenne.

Deze lange wandelroute tussen de Maas-en Rijnbassin is gemarkeerd in beide richtingen en bestaat uit zowel kleine discrete wandelwegge-tjes langs de valleien als brede paden vrijgemaakt bovenop de hoge Arden-se plateaus.

Dit project zal iedere wandelaar op zoek naar avontuur behagen! Maar naast de wandeling moet de 104 km lange wandeltocht - stoeiend door de bossen, velden en dorpen - ook alle wandelaars op zoek naar erfgoed, natuur, cultuur en mooi landschap, bekoren.

Marc GAUTHIERVoorzitter van het intercommunale Na-tuurpark van de Twee Ourthes

Frantz Charles MULLERVoorzitter van natur & ëmwelt Stichting Hëllef fir d’Natur

Introductie« The perfection of traveling is to travel without baggage » (H.D. Thoreau - 1812-1862).

Het Natuurpark van de Twee Ourthes (België) en natur&ëmwelt – Stichting Hëllef fir d’Natur (Groothertogdom Luxemburg) nodigen u uit om het ESCA-PARDENNE Eisleck TRAIL te ontdekken.

6 - Intro

Het eerste deel van de gids geeft u een overzicht van alle essentiële informatie over de trektocht (mar-kering, labeling, nuttige adressen, openbaar vervoer, overnachtings-mogelijkheden,…) binnenin de con-text waaruit dit project is ontstaan.

Het tweede hoofdstuk geeft u de vereiste voorkennis om de te door-kruisen streek zo goed mogelijk te verstaan, zowel op vlak van natuur en landschap als op architecturaal en historisch vlak. Bovendien wordt in dit hoofdstuk zelfs de etymologische afkomst van het « ESCAPARDENNE Eisleck TRAIL » uitgelegd.

Het derde en belangrijkste hoofdstuk beschrijft de eigenlijke wandelroute. Hierin staan ook diverse opmerkin-gen en bijzonderheden over het bou-werfgoed, het cultureel erfgoed, de natuur en het landschap. De route is opgedeeld in 5 etappes van telkens 1 dag stappen (+/- 20 km). Elk deel wordt voorgesteld adhv:

• Een topografische kaart, op schaal 1:50 000, met de route en het te ontdekken erfgoed.

• Een korte wegbeschrijving.

•  Een stuk topografie met informatie over het reliëf tijdens de etappe en enkele cijfergegevens zoals de ver-trekhoogte, de beklimming en de moeilijkheidsgraad (op een schaal van 1 tot 5, op basis van terrein-waarnemingen).

• Een eenvoudige uitleg met illustra-ties van de bezienswaardigheden aangeduid op de kaart.

Inhoud van de topografische gidsDeze gids is meer dan een simpele ondersteuning bij het oriënteren of het vinden van de weg. Op thematische wijze presenteert deze gids veel infor-matie over het erfgoed en de onvermijdelijke locaties die u tegenkomt op het ESCAPARDENNE Eisleck TRAIL.

7

Hoofdstuk 1

Hoofdstuk 1Algemene informatie

8 - Hoofdstuk 1

meerdere dagen. Voor meer informatie en overnachtingsmogelijkheden kunt u terecht op www.escapardenne.eu

2. Toeristische promotie van het bouwerfgoed, cultureel-en natuure-rfgoed, en het landschap in het hartje van de Belgisch-Luxemburg-se Ardennen.

De ontdekkingsroutes en info over het erfgoed zijn te vinden op onze website via een portaal met de kaar-ten. U vindt er alle wandelroutes en

1. « Wandelpad van de Ardennen ».

Een grote ontdekkingsroute van het erfgoed opstellen doorheen het hartje van de Belgisch-Luxemburgse Ar-dennen. Naast de hoofdroute worden ook zes verschillende wandellussen (van 30 tot 98 km) aangeboden om de boslandschappen, plateaus, valleien, uitzichtpunten, en andere sites en na-tuurpunten verder te helpen ontwikke-len. Deze verschillende wandelroutes kunnen ingedeeld worden in verschil-lende etappes en afgewerkt worden in

Het Europees project

« OP ONTDEKKING IN HET ERFGOED VAN DE BELGISCH-LUXEMBURGSE ARDENNEN »

• Doelstelling:

Beide landen proberen met dit project het bouwerfgoed, het cultureel erfgoed en het landschap van de streek beter te helpen waarderen met het oog op kwaliteitstoe-risme en duurzame ontwikkeling.

• Duur: 3,5 jaar (mei 2009 – december 2012)

• Projectleider: Natuurpark van de Twee Ourthes

• Projectpartner: Natur&ëmwelt – Stichting Hëllef fir d’Natur

• Omvang: Het project beslaat een gebied van 14 gemeenten in de Bel-gisch-Luxemburgse Ardennen.

4 grote acties:

Kaart van het gebied

(gemeenten en natuurparken)