Eseji_Delez

8/13/2019 Eseji_Delez

1/33

http://www.libretto.co.yu/Citanka/index.html 18.03.2008, 10:4 h

il Delez:

! "#$%&% '#()%"*# %+*#na ko e bi -e mo la -a eti kanto -ka ilo o i a

.

1.

'r a e elika i reka amleta: $he time i- out o oint 5 6reme out o oint , to -u tako7e

rata an arki. 9arke -u o-a oko ko e -e rata okre u. Cardo , na latin-kom, na na;u e pod r a an e remena upra o la nim ok reme o-ta e u arkama, dotle e ono pod r nuto kretan u: ono emera kretan a, inter al ili bro . $ako u anti;ko ilo o i i. ?li reme an arki o na;a a preokret odno-a i me7u kretan a i remena. (ada -e kretan e pod r a a remenu. ( e -emen a, ukl u;u u i i kretan e. @en a -e la irint. Aa irint i e ni e kru , ili -pirala na ko u -e pre ode n e o e amr ene -ta e, e nit, pra a lini a, a onetni a to e pro-ti a, neumitni a:kako Borhe- eli, la irint -a-ta l en od edne edine pra e lini e, nedel i e, neprekidne .6reme -e i e ne odno-i na kretan e ko e a meri, e -e kretan e odno-i na reme ko e au-lo l a a: to e pr i eliki kanto -ki okret, u *ritici ;i-to uma .

6reme -e i e ne e odre7i ati putem -ukce-i e, er -e -ukce-i a edino ti;e -t ari i kretan a uremenu. ?ko bi -amo reme bilo -ukce-i a, trebalo bi da -e ono na-ta i u nekom dru omremenu, do u be-kra . (t ari -lede edna dru u u ra li;itim remenima, ali ali -u tako7e-imultane u i-tom remenu, i o-ta u unutar neko remena. 6i e ni e pitan e odrediti reme-ukce-i om, niti pro-tor -imultano u, niti tra no-t e;no u. $ra no-t, -ukce-i a i -imultano-t-u oblici i odno-i remena. !d-ad, ne -amo da -e reme ne mo e odrediti -ukce-i om, ne o -eni pro-tor ne mo e odrediti koe i-tiran em. Bi e potrebno da obo e, pro-tor i reme, na7u-a- im no a odre7en a. ( e to -e kre e i men a e u remenu, ali -e -amo reme ne men a, nekre e -e, kao to ni e ni e;ito. !no e oblik - e a to -e men a i to -e kre e, ali e ta obliknepokretan i nepromenl i . )i e e;iti oblik, e upra o oblik ono a to ni e e;ito,nepokretan oblik kretan a i men an a. $ak a autonomna orma i leda da obra u e dubokua onetku: ona i i-ku e no u de inici u remena, ono to e *ant morati da otkri e ili -t ori.

2.

De e-t un autre : Da e neko dru i . ! a i reka &emboo a kao da e i ra dru o ednoida kanto -ko preokreta, o u ek i *ritike ;i-to uma . $a e id na te i. E -t ari, *antob a n a a da e -amo Da-t o u remenu, pa -to a ne pre-ta e da -e men a: to e edno pa-i noili recepti no Da-t o, i lo eno promenama u remenu. ?li, - dru e -trane, Da e ;in ko i ne

pre-ta e da oba l a -inte u remena, i ono a to -e od i a u remenu, ra-pore7u u i - akotrenutka -ada n o-t, pro lo-t, budu no-t. Da i Da-t o -u time podel eni lini om remena ko a ih


2/33

-ta l a u odno-, ali pod u-lo om edne temel ne ra like. )a ta na;in mo e po-to an e nikad nemo e biti odre7eno kao po-to an e edno akti no i -pontano bi a. )e mo e -e re i ->ekartom: @i-lim, dakle, e-am, e-am -t ar to mi-li . ?ko e ta;no da e Da mi-lim i e-nadeterminaci a, time -e pretpo-ta l a i edno neodre7eno po-to an e ru o ko e a pod-ti;e. !d o en -am od -ebe oblikom remena, a ipak -am edan, er Danu no pod-ti;eru o. &e; e o d o-trukom okretan u o o Da i o o Da-t a u remenuko e ih -ta l a u u a amni odno-, ura edno k dru om. &e; e o toku, niti remena.

)a odre7en na;in, *ant ide dal e od &emboa. Der &emboo a i reka, Da e neko dru i , bi arno upu u e na ari-totelo -ki na;in mi l en a: )i e a no a dr o ko e -e poka e da eiolina,... ni e do bakra ako -e probudi kao truba... +a &emboa e, dakle, re; o odre7u u emobliku -t ari ukoliko -e ona ra liku e od materi e u ko o -e otelo l u e: kalup kao kod?ri-totela. +a *anta e re; o obliku remena uop te, ko i ra liku e ;in ono Da i Da-t o ko em-e ta ;in pripi-u e: be-kra na modulaci a, a ne i e kalup. $ime reme prela i u unutra n o-t-ub ekta da bi u n emu ra lu;ilo Da od Da-t a. !no e oblik u ko em Da pod-ti;e Da-t o, to e-tna;in na ko i duh -am -ebe a icira. E tom -mi-lu -e reme poput nepokretno oblika, ko i -ene mo e i e odrediti kao pro-ta -ukce-i a, po a l u e kao orma unutra n o-ti obro, eto ta ka e +akon... +akon e e edan neobi;an i ra -a-tano i ta ilo o i e ko a po na e i-kl u;i o akone. $o lepo idimo u antici, kod 'latona, u

>r a i. *ad bi l udi po na ali >obro, i nali da mu -e -aobra e, ne bi bilo potrebe aakonima. +akoni ili akon -amo -u dru a ruka , pred-ta nik >obra u - etu napu tenom od bo o a. *ad nema i-tin-ke politike, ono o-ta l a uop tene apo edi prema ko ima l udi al ada -e lada u. +akoni -u -to a nalik na opona an e >obra, to dola i i i e na;ela. !ni proi la e i >obra pod odre7enim u-lo ima.

*ad *ant o ori o akonu, re; e, obrnuto, o i o in-tanci. *anFto o obrtan e odno-a i me7uakona i >obra e na;a no koliko i obrtan e odno-a i me7u kretan a i remena. (ada >obroa i-i od akona, a ne -uprotno. %-to onako kako -e -a nan e okre e oko -ub ekta obro okre e oko -ub ekti no akona. ?li ta o de na;i -ub ekti no G +akon mo e imati edino -op-t enu -adr inu, po to bi - aka -adr ina akona pono o odila >obru ;e a bi on

bio opona an e. >ru im re;ima, akon e ;i-t oblik, i nema predmeta


3/33

-e -aobra imo, kaka treba da bude na po-tupak. Bi e moralan - aki po-tupak ;i a -emak-ima mo e mi-liti be proti re;no-ti kao uni er alna, i ;i i pokreta; ne e imati dru i predmet do tu mak-imu. )a primer, la -e ne mo e be proti re;no-ti ami-liti kao ormalnouni er alna, po to barem implicira l ude ko i u n u eru u, i ko i ne la u eru u i u n u.@oralni akon -e dakle odre7u e kao ;i-t oblik uni er alno-ti. +akon nam ne ka e ko i

predmet ol a treba da -ledi da bi bila dobra, e ko i oblik treba da u me da bi bila moralna.+akon kao pra an oblik, u *ritici prakti;no uma , od o ara remenu kao ;i-tom obliku u*ritici ;i-to uma . +akon nam ne ka e ta -e mora, on -amo ka e: mora -e5, o-im da i n e ai odimo >obro, odno-no predmete to ;i-to imperati a. ?li upra o >obro proi-ti;e iakona, ne obrnuto. *ao u *a kino *a n eni;ko koloni i , determinaci a e ;i-to prakti;na, ane teori -ka. +akon ni e po nat, er nema ni;e to bi -e -po nalo . !n -e na -amo po - om;in en u, i dela tek preko - o e pre-ude i n eno i r en a. !n nala e, eli *a ka, ta nu o- o o -adr ini . !n -e ne ra liku e od pre-ude, a pre-uda -e ne ra liku e od primene.'o na emo a -amo po uti-ki an u u na a -rca i na u ko u: kri i, nei be no kri i. *ri ica e poput niti morala ko a ud o-tru;u e nit remena.

4.

En dere lement de tou- le- -en- , o orio e &emboH ra-tro -t o - ih ;ula ili, bol e,ra-tro eno delo an e - ih mo i. $o e ;et rta i reka a edno duboko romanti;ar-ko *anta,u *ritici mo i -u7en a . E pr e d e *ritike ra li;ite -ub ekti ne mo i -tupa u u u a amneodno-e, ali ti odno-i -u -tro o u-tro eni, re uli-ani, utoliko to e u ek bilo edne preo la7u u e ili odre7u u e -po-obno-ti ko a e nametala dru ima - o a pra ila. Bro ne -u bile mo i: -pol a n e ;ulo, unutra n e ;ulo, uobra il a, ra um, um, - aka -a- im odre7ena.@e7utim, u *ritici ;i-to uma preo lada ao e ra um, er e on odre7i ao unutra n e ;ulo po-red-t om -inte e uobra il e, pa -e ;ak i um pokora ao ulo i ko u mu e nametao ra um. E*ritici prakti;no uma preo lada ao e um, er on u-tano l u e ;i-t oblik uni er alno-tiakona, pri ;emu a o-tale mo i -lede kako mo u


4/33

re lek-i e, ra umu be-kona;nu po mo nu -po-obno-t. &a li;ite mo i -tupa u u -a la- e ko ei e ni edna od n ih ne determini e, utoliko dubl e -a la- e to e man e pra ila, to doka u e-pontano -a la- e i me7u Da-t a i Da pod u-lo ima edne lepe 'rirode. E i eno u tom -mi-luide o dal e: ono ra i ra a ra li;ite mo i na taka na;in da -e one edna dru o-uprot-ta l a u kao borci, da edna ura dru u do n eno mak-imuma ili n ene ranice, ali i da

dru a rea u e ura u i pr u u nadahnu e ko e o a ne bi -ama imala. Dedna dru u tera dokra no-ti, ali - aka doprino-i da edna dru u nadi7e. $o e -trahotna borba i me7u uobra il e iuma, ali i ra uma, unutra n e ;ula, borba ;i e e epi ode biti d a oblika E i eno , potomIeni e. Bura unutar be dana ot oreno u -ub ektu. @o i -e -u;el a a u, - aka -a - o omkra no u, i nala e - o e -a la- e u temel no ne-lo i: ne-lo an -klad, to e eliko otkri e*ritike mo i -u7en a , po-ledn i *anto preokret. &a d a an e ko e ob edin u e bilo e pr a*anto a tema, u *ritici ;i-to uma . ?li na kra u -e otkri a ne-lo a ko a ;ini -klad. Dednora-tro eno delo an e - ih mo i, to e odrediti budu u ilo o i u, kao to e a &emboara-tro -t o - ih ;ula morati da odredi pe-ni t o budu no-ti. )o a mu ika poput ne-a la- a, ikao ne-lo an -klad, i or remena.

!tuda o e ;etiri predlo ene i reke, o;ito proi ol ne u odno-u na *anta, ali ne proi ol ne uodno-u na ono to nam e *ant o-ta io a -ada n o-t i budu no-t. % r-tan tek-t de * in-i e ,'o-ledn i dani %manuela *anta , rekao e - e, ali -amo na nali; u -t ari ko e -e ra a n a a u u;etiri pe-ni;ke i reke kanti ma. Dedan ek-piro -ki id *anta, neka r-ta kral a AiraG

're eo - rancu-ko

)o ica @ili

il Delez:

(EBD#*$: J%A!+!J(*% '!D?@

Dedan ilo o -ki po am u pol ima mi l en a oba l a i e unkci a, ko e -u i -ame odre7eneinternim ari ablama. 'o-to e i -pol a n e ari able ru o, -ub ekt oba l a unkci uindi iduaci e, u pol u de po edinac ne mo e biti i e neka -t ar ili nekak a du a, e i a i;ulima obdarena o-oba ko a o ori i ko o -e o ori


5/33

>a li -u ta d a ida -ub ekta, uni er alno Da i indi idualno -op-t o , nu no po e aniG ?koto i e-u, nema li i me7u n ih -ukoba, i kako -e ta -ukob mo e re itiG ( a o a pitan aupra l a u onim to e bilo na ano ilo o i om -ub ekta, e kod uma, ali i kod *anta, ko i e Da kao determinaci u remena -uprot-ta io -op-t u kao onome to -e mo e u remenudetermini-ati. % kod u-erla -e -li;na pitan a po-ta l a u u po-ledn o od *arte i an-kih

meditaci a.@o emo li prona i no e unkci e i no e ari able kadre da a;nu neku promenuG Junkci e-in urali aci e -u i-pra nile pol e -a nan a po-red-t om no ih ari abli remenaFpro-tora.'od -in ulari aci om ne podra ume amo -amo ne to to -e -uprot-ta l a uni er alnom, e;inilac ko i -e mo e produ iti - e do -u-ed-t a neko dru o , tako da o-t ari i e-tan -po H to e -in ularno-t u matemati;kom -mi-lu re;i. (a nan a i ;ak u eren a tada po-edu u te n u da budu amen ene pred-ta ama


6/33

il Delez

*n i e no-t i i ot

'i-ati, to i e-no ne na;i nametati neki oblik


7/33

li da bude *opile ili )aho;e. "ak ni po-ta en eF i otin e ni e pod a titom edipo -ke redukci e,od r-te mo a ma;ka, mo e ku;e . *ako ka e Aoren-, da -am ira a, a obi;ni #n le i ko i pi u o meni l uba ni, dobro od o eni p-i, eto - e a, i otin e -u ra li;ite ... in-tinkti no etemr eti i otin u ko a e-am . 'o op tem pra ilu, anta me tretira u neodre7eno-t kao ma-kua per-onalno ili po-e-i no: neko dete e prebi eno br o -e preobra a a u mo otac me e

prebio . @e7utim, kn i e no-t -ledi obrnut put, i po-ta l a -e -amo otkri a u i i-podo;i lednih liko a mo imper-onalno ko i ni e nikak a op to-t, e po edina;no-t nana i em -tupn u: neko ;o eka, neku enu, neku er, neki trbuh, neko dete... 'r a d a likani-u ona ko a -lu e u-lo u kn i e no i ra a an aH kn i e no-t po;in e tek kad -e u nama rodineki tre i lik ko i nam odu ima mo da ka emo Da < neutralno o ko em o ori Blan o=.( akako, kn i e ni liko i -u -a r eno indi idualni, ni-u ni ne a-ni ni uop teniH ali - e n iho eindi idualne crte i di u ih do i i e to ih preno-i na neodre7eno-t kao na po-ta an e a n ih pre ako: kao u -lu;a u ?haba i i i e @obi >ika. $ rdica ni e nikaka tip, e , -uprotno,n e o e po edina;ne crte < oleti neku mladu enu itd.= ;ine da do-pe do i i e, davidi lato,na taka na;in da -e ra-tere u e u edno e ti; o lini i ko om adobi a mo neodre7eno-ti Fneki t rdica..., neto lata, o lata... )ema kn i e no-ti be abuliran a, ali, kako e Ber -onumeo da idi, abuliran e, abulati na unkci a -e ne -a-to i i ima iniran a ili pro ekci eneko -op-t a. !na pre do-e e - o e i i e, ona -e i di e - e do - o ih po-ta an a ili mo i.

)e pi e -e - o im neuro ama. )euro a, p-iho a ni-u prela i i otam e -tan a u ko ima -eapada kad e proce- prekinut, -pre;en, amul en. Bole-t ni e proce-, e n e o oau-ta l an e, kao u -lu;a u )i;e . $ako ni pi-ac kao taka ni e bole-t, e pre le;nik, lekar-amo -ebe i - eta. ( et e -kup -imptoma ;i a -e bole-t me a - ;o ekom. *n i e no-t -e-to a a l a kao poth at dra l a: ne u -mi-lu da pi-ac nu no po-edu e neko eliko dra l e


8/33

di-tribuira u i teku irtualne -like. )a ta na;in aktualna partikula emitu e i ap-orbu e man e ilii e bli-ke irtualne delo e, i ra li;itih poredaka. ) ih o emo irtualnim utoliko ton iho o pu tan e u optica i n iho o ap-orbo an e, n iho o -t aran e i ra aran e bi a u uremenu man em no to e kontinuirani ami-li i minimum remena, i to ih ta kratko a dr inadal e pod na;elom nei e-no-ti i neodre7eno-ti. ( aki aktualni ;inilac -e okru u e

kru o ima u ek no ih irtualno-ti, de - aki pu ta u optica neki dru i, a - i a ednookru u u i rea u u na aktualno < u -redi tu oblaka irtualno o u ek e irtualno i ereda... - aka irtualna partikula -e okru u e la-titim irtualnim ko-mo-om i -a - o e -trane- aki to ;ini do u be-kra =


9/33

unutra n e kolo ko e ob edin u e -amo aktualni ob ekt i n e o u irtualnu -liku: aktualna partikula ima - o e irtualno d o nika, ko i od n e rlo malo od-tupaH aktualna percepci aima la-titu u-pomenu kao neku r-tu nepo-redno d o nika, to o bilo -ledi bilo o ei-to remen. Der, kako e Ber on uka ao, u-pomena ni e aktualna -lika ko a -e obliku e nakonopa eno ob ekta, e irtualna -lika ko e po-to i u i-ti mah -a aktualnom percepci om to

ob ekta. E-pomena e irtualna -lika i-to remena aktualnom ob ektu, n e o d o nik, n e o a-lika u o ledalu ame i 9an a a. 6irtualna -likaap-orbu e ;ita u aktualno-t lika, u i-to reme kad aktualni lik ne bi a ni to do irtualno-t.! a nepre-tana ra mena irtualno i aktualno odre7u e edan kri-tal. *ri-tali -e po a lu uupra o na planu imanenci e. ?ktualno i irtualno po-to e a edno, i -tupa u u te-no kolo ko ena- -talno upu u e od edno ka dru ome. $o i e ni e -in ulari aci a, e indi iduaci a kao proce-, aktualno i n e o o irtualno. 6i e ni e re; o aktuali aci i, e o kri-tali aci i. "i-tairtualno-t ne mora i e da -e aktuali u e er e -tro o korelati na aktualnom - ko im obliku ena man e kolo. 6i e nama neodredl i o-ti aktualno i irtualno , e nera d o i o-ti i me7ud a ;lana ko i -e ra men u u.

?ktualni ob ekt i irtualna -lika, ob ekt ko i e po-tao irtualan i -lika ko a e po-tala aktualna,to -u i ure ko e -e a l a u e u elementarno optici


10/33

Ju-note:

ele


11/33

)i;e e u ilo o i u ukl u;io d a i ra a na -red-t a, a ori am i poemu. (ami ti oblici pretpo-ta l a u no u ami-ao ilo o i e, no u -liku mi-lioca i mi l en a. %deal -a nan a,otkri e i-tine, )i;e amen u e tuma$enjem i vrednovanjem. 'r o cil a na P-mi-aoQ neke po a e, u ek parci alan i ra mentaranH dru i odre7u e hi erarhi -ku P redno-tQ -mi-la, iob edin u e ra mente, a da ne -labi niti poti-ku e n iho u mno t eno-t. $a;ni e re;eno,

a ori am e u i-ti mah umetno-t tuma;en e i -t ar ko u treba tuma;itiH poema u i-ti mah ume eredno an a i -t ar a redno an e. $uma; e i iolo ili lekar, ona ko i po a e ra matra kao-imptome i o ori u a ori mima. 6redno atel e umetnik, ona ko ra matra i -t araPper-pekti eQ, ko o ori u poemi. Jilo o budu no-ti e umetnik i lekar R ednom re;i,akonoda ac.

$ak a -lika ilo o i i tako7e e na -tari a, na dred ni a. $o e -lika pre-okrato -ko mi-lioca,P i iolo aQ i umetnika, tuma;a i redno atel a - eta. *ako ra umeti tu bli-ko-t budu no-ti i po;etkaG Jilo o budu no-ti e u i-to reme i-tra i a; -tarih - eto a, rho a i pe ina, i edino-t ara -e a u i -e ne;e to e bilo undamentalno abora l eno. $o ne to e, prema )i;eu, edin-t o mi l en a i i ota. (lo eno edin-t o: korak a i ot, korak a mi-ao. )a;ini i otanadahn u u ido e mi l en a, na;ini mi l en a -t ara u ido e i ota. Li ot aktivira mi ; en e,a mi l en e -a - o e -trane a%irmie i ot. ! tom pre-okrato -km edin-t u mi nemamo niide u. %mamo -amo primere de mi l en e u i i -akati i ot, i de i ot u ra a,obe la l u i mi l en e i ube i -e - n im. (ada imamo -amo i bor i me7u o-redn ih i ota iludih mi-lilaca. Li ora pre i e mudrih a mi-lioca, mi l en a -u i e ludih a i o : *anta ihelderlina. ?li lepo edin-t o o-ta e da -e pono o na7e, tak o da i e ni e edno ludilo R edin-t o ko e od ane dote i ota ;ini a ori a mi l en a, i od redno an a mi l en a no u per-pekti u i ota.

$a na pre-okrato aca bila e e na odre7en na;in i ubl ena od po;etka. Jilo o i u treba dami-limo kao ednu -na u. ? akon -na a e da -e one ne mo u po a iti be pokri an a m-kom prethodnih -na a. Li ot mora na pre da imitira materi u. Bilo e potrebno da -e ilo o -ka-na a, u ;a- kad -e rodila u Ir;ko , preru i kako bi pre i ela. Bilo e potrebno da ilo ou a mi i led prethodnih -na a, da u me ma-ku - e tenika. @ladi r;ki ilo o ima ne to od-taro i-to;n a;ko - e tenika. !ko to a -e i dana- aramo: +aratudtra i eraklit, %ndu-i i#le ci, # ip ani i #mpedokle, 'ita ora i *ine i R - e mo u e brke. Io orimo o rliniidealno ilo o a, o n e o om a-keti mu, o n e o o l uba i a mudro-t. )e umemo dadoku;imo u-aml eno-t i po-ebnu ;ulno-t, malo mudre cil e e edno opa-no po-to an a-kri eno i-pod ma-ke. $a na ilo o i e, er e i dubl ena od po;etka, o-ta e da -e otkri e u budu no-ti.

>akle -udbina e da -e ilo o i a u i-tori i ra i ala -amo de eniru i i -e, okre u i -e proti-ebe, pu ta u i da i ubi - o u ma-ku. Eme-to edin-t a akti no i l en a i a irmati nomi l en a idimo mi l en a ko e -ebi da e u adatak da -udi i otu, da mu -uprot-ta i na odnonadmo ne redno-ti i da a o rani;a a, da a o-udi. E i-ti mah kad mi l en e po-ta e takone ati no, idimo kako -e i ot obe re7u e, pre-ta e da bude akti an, - odi -e na - e -labi eoblike, na bole l i e oblike edino u-kladi e -a redno-tima ko e -e o u i ima.&rijum%reakcije( kad aktivnim )ivotom* i negacije nad a%irmativnim miljenjem. 'o-ledice -u te ke

po ilo o i u. Der d e rline ilo o a akonoda ca bi a u kritika - ih ut r7enih redno-ti, to e-t redno-ti i ih od i ota a ko e u na;elu a i-e od n e a, i -t aran a no ih redno-ti,redno-ti i ota ko e tra e no o na;elo. "eki i preobra a . ?li u i-to reme kad -e ilo o i ade eneri e, ilo o akonoda ac u-tupa me-to pokornom ilo o u. Eme-to kriti;ara

u-tano l enih redno-ti, ume-to -t arao a no ih redno-ti i no ih redno an a, i-tupa ;u ardo-pu tenih redno-ti. Jilo o pre-ta e da bude i iolo ili lekar, kako bi po-tao meta i i;arH


12/33

on i e ni e pe-nik, po-ta e P a ni pro e-orQ. !n ka e da -e pot;in a a ahte ima i-tine,ra umaH ali i-pod tak ih ahte a ra uma ;e-to -e prepo na u -na e ko e ni-u tako ra umne,>r a e, reli i e, teku e redno-ti. Jilo o i a e -amo popi-i an e - ih ra lo a ko e ;o ek -ebida e kako bi -e pokora ao. Jilo o pri i a l uba a i-tinu, ali tak a i-tina ne ;ini ikome i talo e


13/33

kad, be potrebe a -pol a n om in-tancom, -ebe -pontano optere u e politikom, bremenimaa ko e mu -e ;ini da i e ne dola e -pol a. $ako i-tori a ilo o i e, od -okrato aca dohe elo aca, o-ta e i-tori a du o pot;in a an a ;o eka, i ra lo a ko e -ebi da e kako bi toopra dao. $o kretan e obe re7en a ;o eka ne ti;e -e -amo ilo o i e, e i ra a a na o ti e po-ta an e, na temel ni u kate ori u i-tori e. )e neko delo u i-tori i, e -amo na;elo odakle

proi-ti;e na e i bro bi an a ko a odre7u u na u mi-ao i na i ot, -imptomi ednedekompo ici e. +ato i-tin-ka ilo o i a, kao ilo o i a budu no-ti, ni e i e i-tori -ka nitie;na: ona mora biti ne-a remena, u ek ne-a remena.

( ako tuma;en e e odre7i an e -mi-la neke po a e. (mi-ao -e upra o -a-to i od o-no-a-na a, prema ko em nekedelaju a dru e reaguju u -lo enom i hi erarhi o anom -kupu. @akoliko bila -lo eno-t po a e, po pra ilu ra lu emo akti ne -na e, primarne, -na e o- a an a inadre7i an a, od reakti nih -na a, -ekundarnih, -na a pria o7a an a i re uli-an a. ! ora liko an e ni e -amo k antitati no, e k alitati no i tipolo ko. Der -u tina -na e e da e uodno-u prema dru im -na amaH i u tom odno-u ona prima - o u -u tinu i k alitet.

!dno- -na e prema -na i na i a -e P ol aQ. (to a, pre - e a, treba i be i po re no -h atan eni;eo o na;ela ol e a mo . $o na;elo ne o na;a a okle od tuma;imo ol u a mo u -mi-luP udn e a ladan emQ ;inimo da ona -na no a i-i od u-tano l enih redno-ti, edino kadrihda odrede ta -e mora Ppri natiQ kao na mo ni e u o om ili onom -lu;a u, u tak om ili tak om-ukobu. $ime -e po re no ra ume a priroda ol e a mo kao pla-ti;no na;ela na ih procena, kao -kri eno na;ela a -t aran e no ih, nepo natih redno-ti. 6ol a a mo , ka e )i;e, ne -a-to i -e od atrene udn e niti ;ak od "au"imanja, e od stvaranja, i oddavanja.@o , kao ol a a mo , ni e to to ol a ho e, e ono to ho e u ol i ioni- li;no=. 6ol a amo e di erenci alni ;inilac i ko a proi la e pri-utne -na e i n iho od o ara u i k alitet unekom komplek-u. (to a -e ona po a l u e u ek kao pokretni, a du ni, mno t eni ;inilac.Dedna -na a upra l a preko ol e a mo , ali -e preko ol e a mo i neka -na a pot;in a a.> ama tipo ima ili k alitetima -na a od o ara u -to a d a lica, d e qualia ol e a mo ,kra n i i te;ni karakteri, dubl i od -na a i ko ih proi la e. Der ol a a mo ;ini da akti ne-na e otvr1uju, a irmi u la-titu ra liku: na n ima -e pot r7ian e primarno, ne aci e he ek-amo po-ledica, poput i ka u i an a. ?li - o -t o reakti nih -na a, -uprotno prethodnom,le i u tome da -e na pre -uprot-ta e onome to one ni-u, da o rani;e dru o: kod n ih enegacija pr a, putem ne aci e one dola e na to da li;e na pot r7i an e. ? irmaci a i ne aci a-u, dakle,qualia ol e a mo , kao to -u akti no i reakti no k aliteti -na a. % kao to

tuma;en e pronala i na;ela -mi-la u -na ama, tako procena nala i na;ela redno-ti u ol i amo . R *ona;no, arad prethodnih terminolo kih ra matran a, i mi;emo redukci i )i;eo emi-li na pro-t duali am. Der, idimo, a irmaci i pripada na -u tin-ki na;in da -ama budeumno ena, mno t ena, a ne aci i da bude edna, odno-no ne-pretno moni-ti;ka.

?li i-tori a nam poka u e ;udnu po a u: reakti ne -na e tri um u u, ne aci a preo a7u e uol i a mo 5 )i e re; -amo o l ud-ko i-tori i, e o i-tori i i ota, i-tori i +eml e baremonako kako e na-tan u e ;o ek. ( uda idimo tri um neko PneQ nad onim PdaQ, reakci enad akci om. Sak i i ot po-ta e prila o7en i re ulati an, - odi -e na -ekundarne oblike: i ene ra umemo ta o na;a a delo an e. "ak -e i -na e +eml e i-crpl u u, na o o opu-telo po r i. $u a edni;ka pobeda reakti nih -na a i ol e a ne iran em, )i;e na i a Pnihili amQ

R ili tri um om robo a. ?nali a anihili am e, prema )i;eu, predmet si ologije , podra ume a u i da -e tak a p-iholo i a ti;e i ko-mo-a.


14/33

+a ednu ilo o i u -na e ili ol e i leda te ko da ob a-ni kako prete u reakti ne -na e,Probo iQ, P-labi iQ. Der, ako -e -kupa ormira neka -na a e a od akih, ne idi -e ta -e promenilo, na ;emu -e o-ni a k alitati na procena. ?li ui-tinu, -labi i, robo i ne tri um u u putem doda an a - o o -na i, ne o preko i la;en a -na e i dru ih: oni od a a u -na ne odono a to oni mo u. !ni ne tri um u u kompono an em - o ih -na a, e preko mo i - o e

prilep;i o-ti. !ni ah ata u po-ta an eFreakti nih - ih -na a. E tome le i Pde eneraci aQ,od a an e od i ota. )i;e poka u e kako e borba a i ot, prirodni odabir, nu no a ori u e-labe i bole-ne kao tak e, one P-ekundarneQ


15/33


16/33

ponor ni ta ila, u - et - e i e li en redno-ti, bo an-kih ili ;ak l ud-kih. )a me-to i ihA udi -tupa oslednji $ovek , ko i ka e: - e e u alud, pre -e treba u a-iti pa-i no5 'reni ta ilo ol e ne o ol a a ni ta ilo5 ?li, arad tak o prekida, ol a a ni ta ilo -a - o e-trane -e okre e proti reakti nih -na a, po-ta e ol a da -e ne ira -am reakti ni i ot, inadahn u e ;o eka na udn u da -e kati no ra ori. ( onu -tranu po-ledn e ;o eka pop-to i,

dakle, o i$ovek koji o0e da i$e"ne. )a to -e ta;ki do r a a nihili am


17/33

>ioni- -e mo e prepo nati u - im prethodnim crtama. >aleko -mo od pr obitno >ioni-ako a e )i;e ami-lio pod utica em 9openhauera, kao i ure ko a upi a i o u i orni$emel , ko a -klapa -a e - ?polonom kako bi proi ela tra edi u. %-tina e kako e, po;e od !o1enja tragedije, >ioni- bio odre7i an - o im -uprot-ta l an em (okratu, i e ne o-a e om - ?polonom: (okrat e -udio i otu i o-u7i ao a u ime na i ih redno-ti, ali e

>ioni- pred-ta l ao da -e i otu ne mo e -uditi, da e on -am e do ol no pra edan, pra edan -am po -ebi. *ako )i;e napredu e u - om delu n emu -e i e ne a l a i-tin-ka-uprotno-t i me7u >ioni-a i (okrata, e >ioni-a i &a-peto . @u;eni t o i leda da im ea edni;ko, ali e tuma;en e, procena to mu;eni t a ra li;ita: - edne -trane e - edo;an-t o

proti i ota, poduh at o- ete ko a -e -a-to i u ne iran u i ota, - dru e -trane e pot 7i an ei ota, a irmaci a po-ta an a i mno t a, - e do ra-kidan a i ra-utih or ana >ioni-a. % ra,kako a i -meh e-u >ioni-o a - o -t a. *ao mo a pot rdu, >ioni- pri i a o ledalo u - o eo ledalo, pr-ten u - om pr-tenu: potrebna e o edna, dru a pot rda kako bi pot rda i -ama bila pot r7ena. >ioni- ima erenicu, ?ri adnu a. ?ri adna do r a a -kup odno-a ko i odre7u u >ioni-a idioni-o -ku ilo o i u.

@no t eno -e i e ne mo e opra dati Dednim, kao ni po-ta an e Bi em. ?li Bi e i Dedno bol e prola e, ne o to ube - o -mi-aoH oni a i no a adobi a u. Der -ada -e Dedno ka e amno t o kao mno t o


18/33

$ako7e -e pitamo ta ima toliko ;udno u e;nom 6ra an u, ako -e ono -a-to i od kru en a,to e-t u po ratku %-to , od po ratka %-to , od po ratka %-tom: ali upra o ni e re; o tome. )i;eo a ta na e da je ve$no .ra0anje selektivno. > o-truko -eelekti no. )a pre kao mi-ao.Der ono nam da e akon a autonomi u ol e ne a i-no od - ako morala: ma ta a eleoa li on napro-to u ima na -ebe da no-i ono toni e mo ao podneti o malo;a-G !n prih ata e;no 6ra an e, prima a - rado u. >a li e re;

-amo o p-iholo ko promeniG !;ito ne. &e; e o promeni u -h atan u i na;en u -amoe;no 6ra an a. Bole-tan, +aratu-tra ra-po na e da ni ta ni e po mio u e;nom 6ra an u. )ida e ono ciklu-, niti da e ra an e %-to , po ratak na i-to. >a ni e plitka prirodna o;e idno-t,a potrebe i otin a, niti tu na moralna ka na, a potrebe l udi. +aratu-tra ra ume edna;inuP e;no 6ra an e T -elekti no Bi eQ. *ako bi -e mo lo ratiti ono to e reakti no inihili-ti;ko, ne ati no, budu i da e e;no 6ra an e bi e ko e -e ka e -amo a a irmaci u, a po-ta an e i delan eG Centri u alni to;ak, Pna i e -a e 7e Bi a, ko e ni edan a et nedo-e e, ni edna ne aci a ne prl aQ. 6e;no 6ra an e e 'ona l an eH ali to e 'ona l an e ko e bira, 'ona l an e ko e i ba l u e. "ude-na ta na o-loba7a u e i -elekti no pona l an a.

're redno an e ima, dakle, ;et rti i po-ledn i id: ono ukl u;u u i -t ara nat;o eka. Der u

- o o l ud-ko -u tini ;o ek e reakti no bi e, ono - o e -na e kombinu e - nihili mom.6e;no 6ra an e a odbi a i i-kl u;u e. 're redno an e -e ti;e korenite promene -u tine, ko a


19/33

-e produku e u ;o eku, ali ko a produku e nat;o eka. )at;o ek upra o o na;a a pribiran e- e a to mo e biti a irmi-ano, na i i oblik ono a to e-te, tip ko i pred-ta l a -elekti noBi e, i danak i -ub ekti no-t to bi a. +ato e on na ra-kr u d e u enealo i a. ( edne -trane e proi od u ;o eku, po-red-t om po-ledn e ;o eka i ;o eka ko i ho e da i ;e ne, ali i -onu -tranu n ih, kao ra-cep i preobra a l ud-ke -u tine. ?li - dru e -trane, proi eden u

;o eku, on ni e proi eden od -trane ;o eka: on e plod >ioni-a i ?ri adne. (am +aratu-tra-ledi pr u enealo ku lini uH o-ta e -to a ni i od >ioni-a, on e prorok i prete;a. +aratu-trao e nat;o eka - o im detetom, ali e pre a i7en - o im detetom, ;i i e pra i otac >ioni-.$ako -e po-ti u i ure tran-mutaci e: >ioni- ili a irmaci aH >ioni-F?ri adna ili pod o-tru;enaa irmaci aH e no 6ra an e, ili d o-truka a irmaci aH nat;o ek, ili tip i proi od a irmaci e.

@i, kao ;itaoci )i;ea, treba da i be nemo ;etiri mo u e be-mi-lice: 1. o ol i a mo< ero an e da ol a ua mo o na;a a P el u a ladan emQ ili P el u da -e ima mo Q=H 2. o akima i -labima < ero an e da -e Pna mo ni iQ, u nekom -ci alnom re imu, -amim tim iPna -na ni iQ=H 3. o e;nom 6ra an u < ero an e da -e radi o -taro ide i, po a ml eno odIrka, od %ndu-a, od 6a ilonaca...H ero an e da e re; o ciklu-u, o po ratku %-to a, o ra an una i-to=H 4. o po-ledn im delima < ero ati da -u ona pod nakom ekce-a ili da ih edi-k ali iku e ludilo=.

( rancu-ko pre eo

)o ica @ili

Lil >ele :

?&%D?>)%)? $?D)? '! )%"#E

>ioni- pe a:

P Budi ra umna, ?ri adna,

%ma male u i, ima mo e u i,

(ta i u n ih mudru re;, )e treba po;eti tako to emo -e mr eti er -e moramo oleti

Da -am t o la irint.

*ao to -u i dru e ene i me7u d a mu karca, ?ri adna e i me7u $e e a i >ioni-a. !na prela i od $e e a >ioni-u. !na e po;ela tako to e mr ela >ioni-aFBika. ?li kada u e$e e , ko a e ona odila kro la irint, napu-tio, poneo u e >ioni-, i ona otkri a edan dru ila irint. P*o -em mene na ko e ?ri adnaG 9to e re i: 6a nerF$e e , *o imaF?ri adna, )i;eF>ioni-G 'itan e ko? ne tra i a -ebe o-obe, e -na e i ol e.


20/33

$e e ai-ta i leda kao u or a edan tek-t i 5aratustre, *n i a %%, P! u i enimaQ. &e; e o junaku, e tom u ra onetan u a onetaka, etn ama po la irintu i pobe7i an u biko a. $au i eni ;o ek pred-ta l a pre i uraci u teori e o nadmo nom ;o eku, u %6 kn i i: on ena an Ppoka nik duhaQ, to e ime ko e e -e ka-ni e primeniti na edan od odlomakanadmo no ;o eka


21/33

ednu dru inu. $o e ato to -e oni ra liku u u a i-no-ti od me-ta ko e au ima u du ni a, ua i-no-ti od oblika ideala, u a i-no-ti od -peci i;ne te ine reakci e i tonaliteta ne aci e. ?li- e -e to - odi na i-to: to -u -ile la no , de ile la o a, kao da la nu no upu u e na la . "ak ii-tinol ubi ;o ek e la o , er kri e ra lo e bo ko ih eli i-tinito, - o u mra;nu -tra-t dao-u7u e i ot. @o da -e -amo @el il mo e porediti -a )i;eom po tome to e -t orio edan

;ude-an lanac la o a, nadmo nih l udi ko i proi-ti;u i P eliko *o-mopoliteQ, od ko ih - aki am;i ili ;ak ra-krinka a dru o a kao pre aranta, ali u ek na taka na;in da i no a da eamah mo i la no . +ar la no ni e e u u oru, u i-tinol ubi om ;o eku, i-to onoliko koliko iu -imulaci amaG

'o to ?ri adna oli $e e a, ona u;e-t u e u tom poduh atu porican a i ota. 'od pri idom pot r7i an a, $e e F u or F e-te mo porican a, >uh ne aci e, eliki pre arant. ?ri adna e?nima, >u a, ali reakti na du a ili -ila re-antimana. ) ena eli;an-t ena pe-ma o-ta etu balicaH u 5aratustri, de -e na pre po a l u e, ona -e -ta l a u u-ta "arobn aku: pr ora redni la o , od ratni -tarac ko i -e kiti ma-kom mlade de o ke. ?ri adna e -e-tra, ali-e-tra ko a poka u e re-antiman prema - om bratu biku. E ;ita om )i;eo om delu od an a potre-ni pri i : ;u a te -e -e-tara. ?ri adna e ta ko a dr i nit u la irintu, nit nara ou;eni a.?ri adna e 'auk, tarantula. % o de )i;e pri i a: PEh atite -e a tu nit5Q. Bi e potrebno da-ama ?ri adna o-t ari to proro;an-t o ola i trenutakkada ol a a porican em ra-kida - o -a e -a -ilama reakci e, napu ta ih, pa -e ;ak i okre e proti n ih. ?ri adna -e be-i, ?ri adna eli da umre. $o e dakle ta temel ni trenutakioni-. >ioni-Fbik e-te ;i-to i i e-truko pot r7i an e, i-tin-ko pot r7i an e, pot rdna ol aH on ni ta ne no-i, on -e ni;ime ne optere u e, e ;ini man e te kim - e ono toi i. !n na ono to nadmo ni ;o ek ne na: da -e -me e, da -e i ra, da ple e, to e-t, da

pot r7u e. !n e Aa ani, ona ko i -e ne prepo na e u ;o eku, a naro;ito ne u nadmo nom;o eku ili u i enom unaku, e -amo u nad;o eku, u nadF unaku, u ne;emu dru om ne oto e ;o ek. $rebalo e da $e e napu-ti ?ri adnu: P? o o e, naime, ta na >u e: kad e

napu-ti unak, pribli a a o -e, u -nu, nadF unakQ. 'od milo an ima >ioni-a, du a po-ta eakti na. Bila e toliko te ka -a $e e em, ali -a >ioni-om po-ta e lak a, o-lobo7ena tereta,i du ena, u di nuta do neba. !na -a na e da e ono a ta e nekada mi-lila da e akti no-t-amo poduh at o- ete, nepo eren a i nad iran a ioni- prila i, a on e pra i IrkH >u a po-ta e akti na, doki-to remeno >uh otkri a i-tin-ku prirodu pot r7i an a. $ada ?ri adnina pe-ma dobi a -a- o -mi-ao: preobra en e ?ri adne prilikom >ioni-o o pribli a an a, de e ?ri adna

?nima ko a -ada od o ara >uhu ko i ka e da. >ioni- doda e po-ledn u -tro u ?ri adnino pe-mi, i ona po-ta e ditiramb. E -kladu -a op tom metodom kod )i;ea, pe-ma men a - o u


22/33

prirodu i -mi-ao, prate i ono a ko e pe a, ;arobn ak pod ma-kom ?ri adne, -ama ?ri adnana >ioni-o o u o.

+a to >ioni- ima potrebu a ?ri adnom, odno-no, da bude ol enG !n pe a pe-mu -amo e,tra i erenicu. >ioni- e bo pot r7i an aH ato e potrebno dru o pot r7i an e, kako bi i

-amo pot r7i an e bilo pot r7eno. $reba da -e ono ud o i kako bi mo lo dal e da ud a a. )i;e dobro ra liku e ta d a pot r7i an a kada ka e: P6e;no pot r7i an e bi a, a -am e;not o e pot r7i an eQ. >ioni- e pot r7en e bi a, no ?ri adna, pot r7i an e pot r7i an a, e-tedru o pot r7i an e ili po-ta an eFakti nim. (a to -tano i ta, - i ?ri adnini -imboli men a u-mi-ao kada -e odno-e na >ioni-a ume-to da ih $e e i obli;a a. )e -amo to ?ri adnina pe-ma pre-ta e da bude i ra re-antimana, da bi po-tala akti na potra a, pitan e ko e e pot r7u e ioni-Fbik: PDa -am t o la irintQ. $a;ni e, la irint e-ada >ioni-o o u o, la irint-ko u o. $reba da ?ri adna ima u i kao >ioni-o e, kako bi-h atila dioni i -ko pot r7i an e, ali i da od o ori na pot r7i an e u u o -amo >ioni-a.>ioni- ka e ?ri adni: P$i ima male u i, -ta i u n ih mudru re;Q, da. >ioni-u -e o i de-i daka e ?ri adni, u i ri: P+a to t o e u i ni-u o du eGQ >ioni- e tako pod-e a na n ene re ke,kada e olela $e e a: ero ala e da pot r7i ati na;i no-iti teret, kao ma arac. ?li u -t ari?ri adna e -a >ioni-om dobila male u i: okru le u i odne a e;ni po ratak.

Aa irint i e ni e arhitekton-ki, po-tao e u;ni, mu i;ki. 9openhauer e de ini-ao arhitekturuu unkci i d e -ile, -ile ko a no-i i -ile da -e bude no en, potpore i optere en a, ;ak i ako onite e da -e pome a u. ?li mu ika -e a l a kao -uprotno-t kada -e )i;e - e i e od a a od-taro la o a, 6a nera ;arobn aka: ona e Aaka, ;i-ta li eno-t te ine. +ar - a ta ?ri adninatrou aona i-tina ne - edo;i o edno anti a nero -ko lako i, bli o ! enbahu i 9trau-u ne oli6a neruG !no to -u tin-ki pripada >ioni-u mu i;aru e-te da natera kro o e da i ra u, rededa -e l ul a u. )e-umn i o mu ika po-to i i na ?polono o -trani, i na -trani $e e aH ali to emu ika ko a -e deli prema teritori ama, -redinama, akti no-tima, eto-u: radeni;ka pe-ma,kora;nica, ple-na pe-ma, pe-ma a odmor, a pi e, u-pa anka... -talna pona l an a od ko ih- ako ima - o u te inu. >a bi -e mu ika o-lobodila, treba pre i na dru u -tranu, tamo deeml i te podrhta a, de -e arhitekture ru e, de -e eto-i me a u, odakle i ire -na na pe-ma+eml e, eliki re ren ko i preobra a a - e nape e ko e -obom no-i i ra a ih. Dionis vie ne o"naje nijednu drugu ar itekturu osim ar itekture rola"aka i utanja. +ar e to ni e- o -t eno lied Fu, i la-ku -a teritori e na po i ili ni etar +eml eG ( aki od nadmo nih l udinapu ta - o u obla-t i kre e ka +aratu-trino pe ini. ?li -amo ditiramb -e iri po +eml i ien;a a -e -a n om celom. >ioni- i e nema teritori u er e on - uda po +eml i. + u;ni

la irint e pe-ma +eml e, &e ren, e;ni po ratak li;no.?li ;emu -uprot-ta l ati d e -trane kao i-tinito i la noG +ar -a obe -trane mo la no ni e i-ta,ar >ioni- ni e eliki la o , Pi-tin-kiQ, na e i *o-mopolitaG +ar umetno-t ni e na e a mola no G % me7u i-oko i ni-ko , -a edne na dru u -tranu, po-to i na;a na ra lika, di-tancako a mora biti pot r7ena. 'auk u ek i no a popra l a - o kro , a korpi a nepre-tano bodeH- aki nadmo ni ;o ek ako an e a - o -op-t eni pod i , ko i pona l a kao cirku-ku ta;ku


23/33

-e pripi e bilo kak a orma, ukratko, kreaci a. +ato nadmo ni l udi e-u -amonajni)i stu anj ol e a mo : P)eka bol i od a- u mo nu da pre7u na dru u -tranu5 6i pred-ta l ate-tupn e e5 (a n ima ol a a mo pred-ta l a -amo hten e da -e pre ari, hten e da -e u me,hten e da -e o lada, i-crpl en bole-tan i ot ko i ma e prote ama. (ame n iho e ulo e e-u prote e ko e ih dr e u-pra nim. (amo >ioni-, umetnik -t aralac, do-e e mo preobra a a

putem ko e on po-ta e, - edo;e i o i otu ko i ikl aHon u"nosi mo0 la)nog do stu nja koji se vie ne ostvaruje u %ormi* ve0 u trans%ormaciji F P rlina ko a da eQ, ili -t aran e mo u no-tii ota: tran-mutaci a. 6ol a a mo e kao ener i a, plemenitom -e na i a ona ko a e kadrada -e tran- ormi e. Bedni -u ili ni-ki oni ko i -amo ume u da -e ma-kira u, da -e preobla;e, to e-t da preu mu nekaka oblik, i da -e dr e to oblika ko i e u ek i-ti.

're i od $e e a >ioni-u a ?ri adnu e pitan e klinike, dra l a i o dra l en a. +a >ioni-atako7e. >ioni-u e ?ri adna potrebna. >ioni- e ;i-to pot r7i an eH ?ri adna e ?nima,ud o eno pot r7i an e, ono PdaQ ko e od o ara na PdaQ. ?li ud o eno, pot r7i an e -e>ioni-u ra a kao pot r7i an e ko e ud o-tru;a a. Ba u tom -mi-lu 6e;ni po ratak e proi od - edin a an a >ioni-a i ?ri adne. >ok e >ioni- -am, on o u ek -trahu e od pomi-lina 6e;ni po ratak, er -e bo i da o a ne do ede -a -obom i reakti ne -ile, poduh at porican ai ota, malo ;o eka ioni- nau;i ne to no o: da e pomi-ao na 6e;ni po ratakute na, dok e -am 6e;ni po ratak u i-to reme -elekti an. 6e;ni po ratak ne dola i betran-mutaci e. Bi e po-ta an a, 6e;ni po ratak e-te proi od edno d o-truko pot r7i an ako e ;ini da -e ra a ono to -e pot r7u e, i ;ini da po-ta e -amo ono to e akti no. )itirekati ne -ile niti ol a a porican e ne e -e ratiti: one -u uklon ene kro tran-mutaci u, kro6e;ni po ratak ko i pra i i bor. ?ri adna e abora ila $e e a, to i e ni e ;ak ni ru nau-pomena. $e e -e nikada ne e ratiti. 6e;ni po ratak e akti an i a irmati anH on e- edin a an e >ioni-a i ?ri adne. +ato a )i;e poredi ne -amo -a kru nim u om, e i -aen;anim pr-tenom. #to kako e la irint pr-ten, u o, -ami 6e;ni po ratak ko i, ka e -e, e-te

po ratak ono a to e akti no ili a irmati no. Aa irint i e ni e put na ko em -e ubimo, e put ko i -e ra a. Aa irint i e ni e la irint -a nan a i morala, e i ota i Bi a kao i u e .9to -e ti;e proi oda - edin en a >ioni-a i ?ri adne, to e nad;o ek ili nadF unak, -uprotno-tnadmo no ;o eka. )ad;o ek e i u e i pe ina i -a rhunaca, edino dete ko e -e pra i nau o, -in ?ri adne i Bika.

/revela sa %rancuskog 2leksandra Man$i0

L%A >#A#+:

/L2&7+ 6 36M8L29!8M


24/33

9ta o na;a a Upreokret platoni maQG )i;e tako de ini e adatak - o e ilo o i e, ili,uop teni e, adatak budu e ilo o i e. "ini -e da ta ormula eli da ka e: poni ten e - eta-u tina i - eta po a a. @e7utim, taka pro ekat ne bi bio - o -t en )i;eu. > o-truko

neprih atan e, -u tina i po a a, odi ka e elu i, o pre, ka *antu. (umn amo da )i;e eli daka e tak u -t ar. 9ta i e, tak a edna ormula preokreta ima tu ne odu da e ap-traktnaH onao-ta l a u -enci moti aci u platoni ma. 'reokret platoni ma treba, naproti , da na;iobelodan i an e n e o e moti aci e, n eno Uprikl e i an eQ FF kao to 'laton prikl e u e onu-o i-ti;ku.

!p te u e , moti teori e %de a treba tra iti na -trani ol e a odabiran em, a probiran em.&e; e o pra l en u ra like. &a lu;iti -amu U-t arQ i n enu -liku, ori inal i kopi u, model i-imulakrum. ?li, rede li - i ti i ra i pod ednakoG 'latoni-ti;ki pro ekat -e i-tin-ki po a l u e edino ako -e po o emo na metodu podele. Der, ta metoda ni e edan di alekti;ki pro-edeme7u dru ima. !na -akupl a - u mo di alektike da bi e -topila -a ednom dru om mo i, i nata na;in pred-ta l a ceo -i-tem. &eklo bi -e, pre - e a, da -e ona -a-to i u podeli roda nara li;ite r-te, ne bi li -e i-piti ana -t ar pod ela pod od o ara u u r-tu: kao i proce-kontinuirane -peci ikaci e u tra en u de inici e pecan a na udicu. ?li to e -amo po r in-kia-pekt podele, ona ironi -ki. ?ko bi-mo a u eli a o bil no, onda bi ?ri-totelo a primedba bila -a- im o-no ana: podela bi bila man ka , nele itiman -ilo i am


25/33

a-no ana ane-eno-t ili i-tin-ka l uba pripada u du ama ko e -u mno o idele, ko e ima umno o u-nulih, ali obno l i ih u-pomenaH -en ualne, abora ne du e, ko e -u malo idele, e-u, naproti , potka ane kao la ni pretendenti. %-to -e de a a i u Dr)avniku: kru ni mit poka u e da de inici a dr a nika kao Upa-tira ;o eko o Q do-lo no pri-to i -amo arhai;nom bo an-t uH ali kriteri um odabira, ah al u u i kome ra li;iti l udi Irada ne ednako

participira u u mit-kom modelu, a -e o-loba7a. Ekratko, edna i borna participaci aod o ara problemu metode odabira.

(udelo ati, to, u na bol em -lu;a u, na;i biti dru i. !tuda i ;u ena neoplatoni-ti;ka tri ada:ono u ;emu -e ne u;e-t u e, ono u ;emu -e u;e-t u e, u;e-nik. @o lo bi -e tako7e re i:temel , ob ekt preten i e, pretendentH otac, erka, erenik. $emel , to e ono to pr obitno po-edu e neku -t ar, ali to e da e pretendentu, dru om po-edniku, ukoliko e on nao da -e probi e kro i-ku a an e od -trane temel a. !no u ;emu -e u;e-t u e, to e ne to to e pr obitno po-edo ano od -trane ono a u ;emu -e ne u;e-t u e. !no u ;emu -e ne u;e-t u eda e da -e u;e-t u e, ono da e u;e-nicima -t ar u ko o -e u;e-t u e: pra i;no-t, k alitet pra i;no , pra ednici. %, be -umn e, treba od o iti - e -orte ni oa, celu ednu hi erarhi u, utom i bornom u;e-t o an u: po-to i li tre i po-ednik, ona ;et rti itd., u be-kra u ednede radaci e, - e do ono a ko i po-edu e -amo -imulakrum, op-enu, ko i e i -am -imulakrum iop-enaG Dr)avnik od a a do detal a: pra i dr a nik ili dobro a-no ani pretendent, potomroditel i, pomo nici, robo i, - e do -imulakruma i al-i ikata. ! e po-ledn e ti ti proklet-t oHoni inkarnira u lu mo la no pretendenta.

$ako mit kon-trui e imanentni model ili i-piti an e temel a na o-no u ko a pretendenti trebada budu pro-u7eni, a n iho e preten i e i merene. +ah al u u i tom u-lo u podela -e na-ta l ai -ti e do - o cil a, ko i ni e -peci ikaci a po ma ne o autenti ikaci a %de e, ne odre7en er-te e odabir potomka. @e7utim, kako ob a-niti to to od tri elika tek-ta o podeli FF

:edar , Dr)avnik i 3o%ist FF po-ledn i ne -adr i nikaka utemel u u i mitG &a lo e pro-t. $o e ato to e u 3o%istu metod podele paradok-alno upotrebl en, ne da bi -e procenili pra i pretendenti, e , obratno, da bi -e prikl e tio la ni pretendent kao taka , da bi -e de ini-alo bi e a li to na;i da e 'laton pr i na na;io ta pra ac preokretan a platoni maG

V

V V

'ola imo od pr o odre7en a platoni-ti;ko moti a: ra d o iti -u tinu i po a u, inteli ibilno i;ulno, %de u i -liku, ori inal i kopi u, model i -imulakrum. ?li e idimo da ti i ra i nema u

pod ednaku redno-t. >i-tinkci a -e preme ta me7u d e r-te -lika. 9o ije -u -ekundarni po-ednici, dobro a-no ani pretendenti, a n ih arantu e -li;no-tH simulakrumi -u, poput


26/33

la nih pretendenata, kon-trui-ani na ne-li;no-ti, oni u -ebi no-e -u tin-ku per er i u i prone eru. E tom -mi-lu 'laton deli na d o e domen -likaFidola: - edne -trane -uko ije-ikone, a - dru e simulakrumi-%anta"mi.ru o a ko i proi-ti;e i edne pounutrenene-li;no-ti.


27/33


28/33

ko e bi mo le u;initi da o-t arene -eri e di er ira u. 6idi -e, dakle, da Aa bnicisklju$uje di er enci u ra-podel u u i e me7u Unekompo ibilneQ, ;u a u i mak-imum kon er enci e ilikontinuiteta kao kriteri um na bol e mo u e - eta, to e re i -t arno - eta.


29/33

edno di-imetri i, u edno ra lici, u edno kon-tituti no ne ednako-ti: - i i i;ki -i-temi -unako ni, - i k aliteti -u nako i. $a;no e ipak da -eri e ko e ih o rani;a a u o-ta u-pol a l eH upra o ato, u-lo i n iho e reprodukci e o-ta u -pol a n i -amim enomenima. >a bi -e o orilo o -imulakrumu, treba da -u hetero ene -eri e -t arno interiori o ane u -i-tem,-adr ane ili akompliko ane u hao-u, potrebno e da e n iho a ra lika odra"umevaju0a. Be

-umn e, u ek po-to i i e-na -li;no-t i me7u -eri a ko e od eku u. ?li to ni e problem, problem -e pre -a-to i u -tatu-u, u po ici i te -li;no-ti. &a motrimo d e ormule: Ura li;ito e-amo ono to e -li;noQ, U-amo ra like li;eQ. &adi -e o d a ;itan a - eta, ukoliko na- ednona o ara da mi-limo ra liku po;e od prethodno po-to e e -li;no-ti ili identiteta, dok na-dru o, naproti , po i a da mi-limo -li;no-t ili ;ak identitet kao proi od edne ra norodno-tiko a le i u o-no i. 'r o de ini e upra o - et kopi a ili repre entaci aH ono po-ta l a - et kaoikonu. >ru o, obrnuto od pr o , de ini e - et -imulakruma. !no po-ta l a -am - et kaoanta am. >akle, ledano i u la o e dru e ormule, ni e mno o a na i orna ra norodno-tFF mala ili elika FF na ko o -e -imulakrum kon-trui eH i-pada da ni e -eri e po-edu u -amomalu ra liku. >o ol no e, ipak, da e kon-tituti u a ra norodno-t pro-u7ena u -ebi, a ne predFra-u7ena od -trane ma ko prethodno identiteta, i da imanejednakost kao edin-t o mere ikomunikaci e. $ada -li;no-t mo e biti mi l ena -amo kao proi od te unutra n e ra like. )i enaro;ito a no da -i-tem po-edu e eliku -pol nu -li;no-t i malu unutra n u ra liku, ili-uprotno, po to e -li;no-t proi edena pomo u kri ul e, i po to ra lika, mala ili elika,au ima u ek centar na ta na;in decentrirano -i-tema.

(to a, preokrenuti platoni am na;i: u di i -imulakrume, a irmi-ati n iho a pra a i me7uikona i kopi a. 'roblem -e i e ne ti;e di-tinkci e (u tinaF'o a a ili @odelFkopi a. $a ra likau celo-ti operi e u - etu repre entaci eH radi -e o po-ta l an u -ub er i e u ta - et, oU-umraku idolaQ. (imulakrum ni e de radirana kopi a, on -adr i ednu po iti nu mo ko ao-pora a i original i ko iju* i model i re rodukciju. !d d e di er entne -eri e, ko e -u una man u ruku pounutrene u -imulakrumu, ni edna ne mo e biti ut r7ena kao ori inal, a dru akao kopi a.ru o a, er nikaka model neop-ta e pred rto la icom -imulakruma. )e po-to i i e pri ile o ana ta;ka ledi ta, e-amo ob ekat ko i e a edni;ki - im ta;kama ledi ta. )e po-to i mo u a hi erarhi a: nidru o, ni tre e... (li;no-t podF-to i, ali ona e proi edena kao -pol a n i e ekat -imulakruma,dokle od -e i ra7u e na di er entnim -eri ama i ;ini da one od eku u. %dentitet podF-to i, alion e proi eden kao akon ko i kompliku e - e -eri e, i ;ini da -e - aka i me a -a - akom utoku -ilo ito kretan a. E preokretan u platoni ma, -li;no-t -e i odi i pounutrene ra like, aidentitet i &a li;ito kao pr obitne mo i. %-to i -li;no ima u a -u tinu to da budu simulirani,a to e re i da i ra e unkcioni-an e -imulakruma. 6i e ne po-to i mo u a -elekci a. )ehi erarhi o ano delo e -a etak koe i-tenci W, edna i-to remeno-t do a7a a. $o e tri um

la nih pretendenata. !n -imulira i oca, i pretendenta, i erenicu u edno na-la ano-ti ma-ki.?li la ni pretendent -e ne mo e na ati la nim u odno-u na neki pretpo-ta l eni modeli-tinito , ne i e ne o to -imulaci a mo e biti na ana i ledom, ilu i om. (imulaci a, to e-am anta am, a to e re i u;inak unkcioni-an a -imulakruma kao ma ineri e, onedioni i -ke. &adi -e o la nom kao mo i, o /seudosFu, u -mi-lu u kome )i;e ka e: na i a mola no . 'en u i -e na po r inu, -imulakrum pod odi %-to i (li;no, model i kopi u, pod mola no < anta ma=. !n onemo u u e i poredak u;e-t o an a, i ik-irano-t ra-podele, ideterminaci u hi erarhi e. !n a-ni a - et nomad-kih ra-podela i kruni-anih anarhi a. >alekood to a da bude neki no temel , on pro dire - aki temel , on arantu e edno uni er alno-tropo ta an e, ali kao po iti an i rado-tan do a7a , kaora"temeljenje: U% a - ake pe ine okak a dubl a pe ina FF edan obuh atni i, -trani i i bo ati i - et i-pod po r ine, be dan-ki

dubok o-no i a - ako o-no a, i-pod - ako poku a a da -e dopre do Xo-no aY.Q


30/33


31/33

predmet edne -uperiorne a irmaci e. !no to po-to i treba da do7e i pono o do7e preko mo ila no pretendenta. 6e;no ra an e omo u u e da sve pono o do7e. !no e -elekti no, ono pra i ra like, ali nipo to ne na 'latono na;in. !no to ono odabira, to -u - i pro-edei ko i -e-uprot-ta l a u odabiru. !no to ono i-kl u;u e, ono to onone vra0a, to e - e ono to pretpo-ta l a %-to i (li;no, ono to pretendu e da i-pra i di er enci u, da pono o centrira

kru o e ili uredi hao-, po-ta i model i na;ini kopi u. $ra u i koliko i n e o a i-tori a, platoni am dola i -amo ednom, i (okrat pada pod il otinu. Der, %-to i (li;no po-ta u pro-teilu i e, upra o ;im pre-tanu da budu -imulirani.

@oderno-t -e de ini e kao mo -imulakruma. Jilo o i i ne prili;i da bude moderna po - akucenu, ne i e ne o da bude be remena, e da o-lobodi i moderno-ti ne to to e )i;eopi-ao kaonesavremeno, to pripada moderno-ti, ali to -e tako7e mo e okrenuti i proti n eFF Uu kori-t, nadam -e, edno budu e remenaQ. Jilo o i a -e ne obra7u e u elikim umamai na irokim -ta ama, e u rado ima i na ulicama, ra;una u i -a time da u n ima ima i e atvorenosti. )e-a remeno-t -e u-po-ta l a prema dal o pro lo-ti kao preokretan e platoni ma, prema -ada n o-ti kao -imulakrum -h a en u -mi-lu trenutka o e kriti;kemoderno-ti, prema budu no-ti kao anta am e;no ra an a i7eno kao budu e ero an e.'at oreno-t i -imulakrum ni-u i-ta -t ar. !ni -u ;ak -uprot-ta l eni. 'at oreno-t e u ekkopi a kopi e, ko a treba da bude pod-ticana sve do ta$ke u kojoj se odme0e od rirode i reokre0e u simulakrum


32/33

>ru o, apra o, ni e -amo de ekt ko i a icira -likeH ono -e -Wmo po a l u e kao edan mo u imodel, ko i -e -upro-ta l a dobrom modelu %-to : c .&eetet 1 N e,&imaj 28 b.


33/33

3 one strane dobra i "la, ]28O.

eleu e, Logique du sens, 'ari- 1ONO, \d. de @inuit, pp. 2O2F30 .

Documents

Eseji_Delez