FAKTOR KEPELBAGAIAN

JURUSAN ELEKTRIK

TAJUK: FAKTOR KEPELBAGAIAN.Takrif- Faktor kepelbagaian ialah satu kiraaan anggaran pengurangan kadaran arus bagi kabel dan alat-alat dari kadaran arus yang sebenar kerana kita menganggapkan tidak semua beban digunakan dengan serentak. Oleh kerana itu kadaran arus alat-alat atau kabel tidak semestinya mengikut kadaran arus keseluruhan beban di sesuatu pemasangan itu.

Dibawah adalah JADUAL 4B di dalam bab Peraturan-Peraturan I.E.E Edisi ke 15 ( m/s 125 ).CARTA PANDUAN PENGIRAAN FAKTOR KEPELBAGAIAN.Bil.Litar akhir yang dibekalkan dari pengalir / peralatan suis dimana faktor kepelbagaian dipakai.

JENIS BANGUNAN

Rumah Kediaman / Penginapan Persendirian.Kedai , Setor Pejabat dan Premis Perniagaan.Hotel dan Rumah Tumpangan.

1.Pencahayaan (Lampu)66% dari jumlah permintaan arus.90% dari jumlah permintaan arus.75% dari jumlah permintaan arus.

2.Pemanasan dan Kuasa (Selain 3 dan 8 di bawah)100% dari jumlah permintaan arus sehingga 10A + 50% permintaan arus selebihnya.100% beban penuh terbesar + 75% beban yang lain.100% beban penuh peralatan terbesar + 80% beban penuh yang kedua besar + 60% beban penuh yang lain.

3.Pemasak.

10A+30% beban penuh peralatan tersambung + 5A untuk soket alir keluar bantuan.100% beban penuh peralatan terbesar + 80% beban penuh yang kedua besar + 60% beban penuh yang lain.

4.Motor (Melainkan Lif). Kedai 100% beban penuh motor terbesar + 80% beban penuh motor kedua besar + 60%beban penuh yang lain.100% beban penuh motor terbesar + 50% beban penuh

5.Pemanas Air (Segera).

100% pemanas terbesar dan kedua terbesar + 25% beban penuh yang lain.

6.Pemanas Air (Kawalan Laras

Suhu). Tiada Faktor Kepelbagaian Dibenarkan.

7.Pemanas Lantai. Tiada Faktor Kepelbagaian Dibenarkan.

8.Pemanas Ruang Terma. Tiada Faktor Kepelbagaian Dibenarkan.

9. Susunan Litar Akhir (Lihat

Rajah Carta Susunan Piawai

Litar Akhir Alur Keluar).100% dari jumlah permintaan

arus litar terbesar + 40% litar-

litar yang lain.100% dari jumlah permintaan arus litar terbesar + 50% dari

jumlah permintaan arus litar-litar yang lain.

10.Soket Alur Keluar Selain dari

9 dan Peralatan Kekal dari

yang Disenararaikan Diatas.100% permintaan arus titik

penggunaan terbesar + 40%

dari titik penggunaan yang

lain.100% permintaan arus titik

penggunaan yang terbesar +

75% dari titik penggunaan

yang lain.100% permintaan arus titik

penggunaan yang terbesar +

75% dari titik penggunaan

bilik utama + 40% yang lain.

Di bawah adalah JADUAL 5A di dalam Peraturan-Peraturan I.E.E Edisi ke 15 (m/s 126 ).

PENYUSUNAN-PENYUSUNAN LITAR PIAWAI.

Litar-litar akhir yang menggunakan alurkeluar alurkeluar soket BS 1363.

Jenis Litar.

1

Peranti Perlindung

Arus Yang

Berlebihan. Saiz Minimum Pengalir.

Pengalir Kuprum

Kabel-Kabel Yang

Bertebatkan Getah

Atau P.V.C.Pengalir Kuprum

Kabel-kabel Yang

Bertebatkan Galian. Pengalir Aluminium erl Yang Berlapiskan Kuprum Kabel-Kabel

Bertebatkan P.V.C.

Keluasan Lantai

Yang Dibekalkan.

Perkadaran

2 Jenis

3 4 5 6 7

A1 Gelang A

30 atau 32

Semua. mm2

2.5 mm2

1.5 mm2 4 mm2

100

A2 Jejari30 atau 32 Fius

Katrij /

Pemutus

Litar. 4 2.5 6 50

A3 Jejari20Semua. 2.5 1.5 4 20

CARA MENGIRA FAKTOR KEPELBAGAIAN BERDASARKAN PERATURAN I.E.E.Pihak I.E.E. telah menyediakan satu jadual panduan untuk mengira keperluan ( permintaan ) arus di pemasangan yang kecil. Jadual ini dikenali sebagai Jadual Faktor Kepelbagaian.

Ada dua cara untuk mengira faktor kepelbagaian iaitu:-

Cara 1.Mencari permintaan arus setiap beban dan mengira kepelbagaiannya. Jumlah kesemua permintaan arus bagi setiap beban yang telah dikira kepelbagaiannya dijadikan dasar permintaan arus di pemasangan itu dan seterusnya digunakan sebagai panduan untuk menetapkan kadaran arus kabel dan alat-alat kawalan.

Cara 2.Cara kedua adalah lebih rumit kerana kita perlu mempunyai pengalaman dan pengetahuan yang mendalam tentang pemasangan yang hendak dikira itu. Pada dasarnya cara ini masih mengambil kira keperluan arus setiap litar dan mengurangkannya dengan menggunakan Jadual Faktor Kepelbagaian serta tambah faktor kepelbagaian pada litar-litar yang difikirkan tidak digunakan secara serentak. Oleh kerana itu kita mestilah betul-betul dapat memahami cara ini agar tidak tersalah anggap dan boleh membawa kemudaratan pada pemasangan dan pengguna. Bagi setiap yang kurang pengetahuan dan kemahiran tentang sesebuah litar lebih baiklah jangan menggunakan cara ini.

Cara mengira faktor kepelbagaian.Bagi memudahkan pengiraan, formula amnya dapat dinyatakan sebagai

Faktor kepelbagaian = Jumlah beban serentak yang digunakan

Jumlah beban yang digunakan

Faktor ini boleh juga ditentukan oleh perancang-perancang dan pihak-pihak tertentu yang berkelayakan. Pihak I.E.E telah mengadakan satu contoh jadual khas tentang anggaran kepelbagaian bagi setiap jenis beban dan tempat pemasangan iaitu seperti di rumah kediaman, rumah pangsa dan sebagainya ( telah dinyatakan perkara ini di atas ).

Di negara ini faktor kepelbagaian dikira mengikut keadaan tempat dan beban disamping kehendak pembekal tenaga elektrik.Contoh 1. Pemasangan di kedai kecil memerlukan bekalan 415 V, 3 fasa bagi membekalkan beban berikut pada satu fasa yang seimbang. Kira kadaran fius dan kadaran kabel yang hendak digunakan bagi membekalkan pemasangan ini. Beban yang hendak dipasang ialah:-

1. 1 x 4.5 Kw, 240 V dan 6 x 3 Kw, 240 V pemanas bertemostat.

2. 1 x 6 Kw, 240 V dan 1 x 4 Kw 240 V alat pemasak

3. 2 x 3 Kw, 240 V alat pemanas air segera.

4. 4 Kw jumlah kesemua lampu nyahcas 240 V.

5. 3 x 30 A soket keluaran litar gelang ( soket keluaran 13 A ).

( Rujuk Jadual Faktor Kepelbagaian di bawah ruangan kedai, stor, pejabat dan tempat jualan selain kilang ).

Beban Permintaan arus W / VPermintaan arus selepas faktor kepelbagaian

1. Pemanas bertemostat

4.5 Kw

6 x 3 Kw

1 x 4500 / 240

= 18.75 A.

6 x 3000 / 240

= 75 A.Tiada peruntukan kepelbagaian

= 18.75 A. = 75 A.

2. Alat pemasak

6 Kw

4 Kw 1 x 6000 / 240

= 25 A. 1 x 4000 / 240

= 16.6 A.

100 % yang terbesar

= 25 A. 80 % bagi yang kedua terbesar

= 13.28 A.

3. Alat pemanas segera

2 x 3 Kw

2 x 3000 / 240

= 25 A.

100 % bagi kedua-duanya

= 25 A.

4. Lampu

4 Kw

1.8 x 4000 / 240

= 30 A. 90 % daripada jumlah 30 A

= 27 A.

5. Soket keluaran

3 x 30 A 3 x 30 A

= 90 A.100 % fius terbesar = 30 A

50 % baki jumlah fius

= 2 x 30 x 50 100

= 30 A.Jumlah = 30 + 30 = 60 A.

Jumlah permintaan arus

= 280.35 A.Jumlah permintaan arus selepas faktor

kepelbagaian

= 244.03 A.

Arus sefasa = 280.35 / 3

Arus sefasa = 244.03 / 3

= 93.45 A.

= 81.34 A.Suis utama yang dipilih = 100 A tiga fasa dan neutral

Kadaran fius sefasa = 100 A.

Saiz kabel yang digunakan = 16 mm

Kadaran pemutus litar 40 A / Jenis arus 30mA.

Contoh 2.

Berpandukan Jadual Faktor kepelbagaian, kira faktor kepelbagaian bagi sebuah rumah kediaman persendirian yang menggunakan beban berikut:-

1. 4 litar kecil akhir lampu 5A tiap-tiap satu litar.

2. 4 litar kecil akhir pemanas 15A tiap-tiap satu.

3. 2 litar kecil akhir soket keluaran 13A litar gelang dengan 30A fius.

4. 2 litar kecil akhir soket keluaran 13A litar jejari dengan 20A.

Jumlah arus sebenar setiap Jumlah arus selepas faktor kepelbagaian

1. Lampu = 20A 66 % daripada jumlah permintaan arus

= 66 x 20 100

= 13.2 Ampere.

2. Alat Pemanas = 60A100 % dari jumlah permintaan arus sehingga 10A.50 % arus yang selebihnya

= ( 60 10 ) x 50 100

= 25A.

3. Litar soket keluaran = 100A

2 x 30A = 60A

2 x 20A = 40A 100A100 % dari jumlah permintaan yang terbesar = 30A.

40 % baki jumlah arus

= ( 100 30 ) x 40 100

= 28A.

Jumlah arus beban = 180A

Jumlah permintaan arus selepas faktor kepelbagaian

= 106.2A

Daripada keputusan pengiraan factor kepelbagaian dapatlah dikurangkan saiz kabel dan suis peralatan dan peralatan lain dari 180A kepada 106.2A, begitu juga saiz kabel dan peralatan pada setiap litar kecil akhir.

Rajah 6.14 Gambarajah kaedah litar kecil akhir

Contoh 3

Sebuah rumah pangsa dipasang dengan beban seperti berikut. Berapakah litar kecil akhir yang diperlukan dan

berapakah arus yang perlu dibekalkan setelah faktor kepelbagaian?

1. 15 buah lampu pendarfluor 36 watt.

2. Lampu biasa 20 watt, 30 watt, 120 watt ( 12 buah setiap satu ).3. Lampu nyahcas ada 5 buah, tiap-tiap sebuah 1000 watt.4. Soket keluaran 13 A dengan 50 buah dalam litar gelang.5. 6 litar soket keluaran 15 A.6. Alat pemasak 1.5 Kw, 4.6 Kw, 5 Kw.7. Motor 10 KK dan 20 KK.Catatan. Bekalan di pemasangan ini ialah 240 V Arus Ulangalik.

Beban Permintaan arus W / VPermintaan arus selepas faktor kepelbagaian

1. Lampu

15 buah lampu

pendarfluor 36 watt.

15 x 36 x 1.8 240

= 4.05 Ampere.Menggunakan saiz fius 5A.

Dibuat 2 litar .2 litar Lampu Pendarfluor 36 watt.

1 litar Lampu biasa 20 watt.



5 litar Lampu Nyahcas 1000 watt.

Jumlah arus = 2 x 5A + 2 x 5A + 2 x 5A

5 x 10A

= 80 A.66 % daripada jumlah arus 80 Ampere.

= 66 x 80 100

= 52.8 Ampere.

Lampu biasa 20 W, 30W

120 W ( 12 buah setiap

satu )

Lampu Biasa 20 watt. = 100 W = 0.41 A

240 V

1 litar kecil akhir 5 A boleh

menampung = 5 = 13 buah .

0.41


240 V



0.41


240 V



0.5

Lampu nyahcas 5 buah

Tiap-tiap satu 1000 watt. 1 x 1000 x1.8 240

= 7.5 A.

Menggunakan saiz fius 10 A.

( 5 x 10 A digunakan = 50 A )untuk 5 buah arus = 37.5 A.

2. Soket keluaran 13 A

dengan 50 buah dalam

litar gelang. 50 buah 13 A dalam litar

gelang.

5 litar x 30 A = 150 A.

Jumlah arus = 270 A.

40 % daripada jumlah arus 270 Ampere.

= ( 270 30 ) x 40 100

= 96 + 30

= 126 Ampere.

6 litar soket keluaran

15 A. 6 litar 15 A

6 litar x 20 A

= 120 Ampere.

3. Alat Pemasak 1.5Kw,

Arus yang diperlukan

= 1.5 x 1000

240

= 6.25 A.

Tidak ada faktor kepelbagaian kerana kurang daripada 10 A.

Alat Pemasak 4.6 KwArus yang diperlukan

= 4.6 x 1000 240

= 19.16 A.

Arus selepas faktor kepelbagaian

= 10 + ( 19.1 10 ) x 30 %

= 10 + 2.73

= 12.73 A

Alat Pemasak 5 Kw


= 5 x 1000 240

= 20.83 A.

Arus selepas faktor kepelbagaian

= 10 + ( 20.83 10 ) x 30 %

= 10 + 3.249

= 13.25 A.

4. Motor 10 KK


= 10 x 746 240

= 31.08 A.

Tiada faktor kepelbagaian

Motor 20 KKArus yang diperlukan

=20 x 746 240

= 62.16 A.

Tiada faktor kepelbagaian

Jumlah permintaan arus

= 452.35 AJumlah permintaan arus selepas faktor

kepelbagaian= 307.98 A.

KEPELBAGAIAN LAMPU

20 X 66 % = 13.2A

KEPELBAGAIAN PEMANAS

10 + ( 100 % beban lebih daripada 10A )

= 10 + ( 60 10 ) x 50 %

= 10 + 25

= 35A

KEPELBAGAIAN SOKET KELUARAN LITAR GELANG

100 % Fius yang terbesar + 40 % baki jumlah fius

= 30 + ( 100 30 ) x 40 %

= 58A

30A

30A

20A

20A

15A

15A

15A

15A

5A

5A

5A

5A

Arus Sebenar = 100A

Arus Selepas Faktor kepelbagaian = 58A

Arus Sebenar = 60A

Arus Selepas Faktor kepelbagaian = 35A

Arus Sebenar = 20A

Arus Selepas Faktor kepelbagaian = 13.2A

Arus Sebenar = 180A

Arus Selepas Faktor kepelbagaian = 106.2A

Arus selepas Faktor kepelbagaian ( soket alur keluar )

= 30 + ( 240 x 40 % )

= 30 + 96

= 126 Ampere.

20A

Arus Selepas Faktor Kepelbagaian ( Lampu )

= 80 x 66 %

= 52.8 Ampere

Arus Selepas Faktor kepelbagaian ( motor )

= 31.08 + 62.1

= 93.18 Ampere.

5A

5A

5A

10A

30A

20A

20A

20A

15A

20A

60A

150A

1 motor 10 KK

= 31.08 Ampere.

1 Pemasak 1.5 Kw

= 10 Ampere.

6 litar x 20 A soket keluaran

KEPELBAGAIAN ARUS SOKET KELUARAN

5 litar x 30 A soket keluaran litar gelang

Saiz kabel = 1.5 mm

Pvc / Pvc

KEPELBAGAIAN LAMPU

1 litar 10 x 36 watt Lampu Pendarfluor

1 litar 5 x 36 watt Lampu Pendarfluor

1 litar 12 x 20 watt Lampu Pijar

1 litar 12 x 30 watt Lampu Pijar

1 litar 6 x 120 watt Lampu pijar

1 litar 6 x 120 watt Lampu pijar

5 litar 1 x 1 Kw Lampu Nyahcas

20A

20A

20A

1 Pemasak 1.5 Kw

= 13 Ampere.

1 Pemasak 1.5 Kw

= 13 Ampere.

1 motor 20 KK

= 62.1 Ampere.

Arus Selepas Faktor kepelbagaian ( alat pemasak )

= 10 + 13 + 13

= 36 Ampere.

Saiz kabel = 2.5 mm

Pvc / Pvc

Saiz kabel = 4 mm

Pvc / Pvc

Saiz kabel = 6 mm

Pvc / Pvc

Arus selepas Faktor kepelbagaian keseluruhan

= 307.98 Ampere

Saiz kabel = 16 mm

Pvc / Pvc

INSTITUT KEMAHIRAN BELIA NEGARA

DUSUN TUA

(KEMENTERIAN BELIA DAN SUKAN)

43100 , HULU LANGAT

SELANGOR DARUL EHSAN .

18i.k.b.n.d.t ( Faktor Kepelbagaian )

Documents

FAKTOR KEPELBAGAIAN