Feminističke Teorije i Pokreti

7/22/2019 Feministike Teorije i Pokreti

1/58

FEMINISTIKE TEORIJE I POKRETI- PREDAVANJA

FEMINISTIKI POKRETI

- pokret- reakcija na drutvenu nepravdu i podreenost, tj. seksistiku dominaciju:

muki rod (primaran)- enski rod (sekundaran) (S. DE BE!"#$%)- uvjerenje u rodnu drutvenu nejednakost- povijesno ra&no'ik i ku'tura'no ra&'iiti meunarodni pokreti- ene mou svjesno i ko'ektivno promijeniti svoj drutveni po'oaj

SUFRAETSKI POKRET- 1. VAL

- pokret &a enska prava- 'as, ko'ovanje, posao- ra&voj emini&ma- isprekidan- uroavan (npr. inkvi&icija, proon *vjetica+ u

srednjem vijeku)- najvei uspon *prvo va'a+- 'iera'i&am u Europi /. st.- &avren ostvarivanjem prava

'asa- 0%1 2#33S4#5E6%74 (89.)-*#rana enski; prava+- &aetak 'iera'no

emini&ma- konceptua'i&iran oko pitanja jednakosti rodova

NEOFEMINIZAM- 2. VAL

- promicanje socija'ne ravnopravnosti

- pu'ikacije:- S$0#5E DE BE!"#$%: *4;e Second Se 7$%ES4#5E: *Dia'ectic o Se


2/58

KONCEPT PATRIJARHATA

. 3$4E%%5# $ 54%#@#3#F?$- *v'adavina oeva+ (stariji muki autoritet u erontokraciji, omouuje reciprone

koristi podreenim enama i m'adimaG prev'adava u rodovskim &ajednicama u kojima

je osnovna drutvena jedinica oev rod, a rupa pove&ana srodstvom po mukoj 'iniji-patri'inearno)

. $DE#3#$A 0!F?E 0#H$- ra&mjene ena, moi nad djecom te mua nad enom

I. 0!F? ?#54%#3 5D E5S?#0 SE?S!35#FH!J. $5S4$4!6$#535 S4%!?4!% 0!F?E D#0$56$AE

- 89K.- ?4E 0$33E44 uve'a eministiko koritenje termina poka&ujui njeovopodrijet'o i& Staroa &avjeta s paterna'istikom v'adavinom oite'ji, p'emena i'i crkve

&a drutva orani&irana u patri'inearne srodnike rupe te uprav'jana starijimmukarcem

- inovacija radika'no emini&ma- reinterpretacija patrijar;ata kao &aseno itvrdokorno drutveno sustava para'e'no s k'asnom i rasnom stratiikacijom

- emini&am koristi patrijar;at kao strateijski i po'itiki termin &a tota'itet opresije ieksp'oatatorske odnose

- u radika'nom emini&mu . va'a- koncept kojim se deinira sustav drutveni; strukturai praksi u kojima mukarci dominiraju i t'ae ene (23B1- kuanstvo, posao,spo'nost, ku'tura, drava) i'i kro& spo'ni sustav odravaju dominaciju i ekonomske

privi'eije (E$SE5S4E$5)- pove&anost reprodukcije, spo'nosti i nasi'ja: po'itiko koritenje nasi'ja koje odrava

patrijar;a'nu mo (B%#250$33E%, 0c?$55#5)

TEMELJNI ZAHTJECI NEOFEMINIZMA

. Aednake p'ae &a isti rad. Aednake anse ora&ovanjaI. J- satno uvanje djeceJ. S'oodna kontracepcija i poaaj na &a;tjev


3/58

- *2#05$S0+- orani&irani *crni emini&am+ kasni; 89K- i; i rani; 8/K- i;:- *5ema ije'o emini&ma na crnom 'icu+ (!D%E 3#%DE)- ra&vijanje rodni;

po'itiki; ori u terminima 6rne ku'ture i nje&ino o'ikovanja unutar i protiv Bije'edominantne ku'ture

- 6rne eministkinje opisa'e diskriminaciju kao *meusono &ak'juan+ sustav

uteme'jen na rasi, k'asi i rodu- oite'j nije nuno patrijar;a'na struktura neo moe iti od'uujua snaa otpora- crna teorija proi&'a&i i& arocentrike povijesti ivotne prakse ariki;, a&ijski; i

'atinoameriki; ena- vane kampanje:) imiracijsko &akonodavstvo) nasi'je u kuiI) rasna sereacijaJ) reproduktivna prava itd.- po'a&ite: ije'a eministika teorija inorira oru oojeni; ena s rasi&mom te

maskira odravanje ije'i; privi'eija

- ije'ako os'anjanje na 'oa'nu patrijar;a'nu dominaciju mukaraca nad enama&ak'anja presijecanje rase i rodom

- crni mukarci su rtve rasi&ma ije'i; ena (>E3 6%B1)

FEMINISTIKE TEORIJE NEJEDNAKOSTI!- LIBERALNI FEMINIZAM

- prote&anje 'iera'ni; nae'a, individua'ni; s'ooda i prava na ene- suraetski pokret- jednaka prava mukaraca i ena na ora&ovanje, &animanja,

raanska prava, prava 'asa, i&ora u po'itika tije'aG protest protiv enske &akonske ioiajne suordinacije u raku

- 0%1 2#33S4#5E6%74 (98.)- * "indication o t;e %i;ts o 2oman+- arumenti: ene treaju imati iste raanske s'oode i ora&ovne anse kao i mukarci- u SD /J/. E3$BE4> 6D1 S454#5 i 3!6%E4$ 0#44 *Dec'aration o

Sentiments+- aenda &a 'iera'ni emini&am- kritike: etnocentrian, individua'istian

MARKSISTIKI FEMINIZAM

- ujedinjuje 0ar


4/58

F. EN"ELS# PORIJEKLO PORODICE$ PRIVATNO" VLASNI%TVA I DRAVE

- podinjavanje ena- socija'no ustrojeno- moe se socija'no (drutveno) promijeniti- teme'j enine suordinacije- u oite'ji- dvostruki standardi- ;istorijska drutva- matri'inearna i matri'oka'na (matrijar;a'na)

- ekonomski imenici- ra&araju socija'ni ustroj matrijar;a'no drutva- *;istorijskipora& ensko spo'a+ (E5E3S)- eksp'oatacija (ensko) rada, sistem dominacije, k'asni odnosi- kritika Ene'sove knjie: nije ojanjena komp'eksnost ensko unjetavanja

SUVREMENI MARKSISTIKI FEMINIZAM

- odnosi rodova u strukturi suvremeno kapita'i&ma- osono ivotno iskustvo- odra& primarno nje&ine i'i njeove k'asne po&icije, a tek

potom njena i'i njeova roda

- ene ra&'iito k'asno porijek'a imaju manje &ajedniki; iskustava neo'i ene istok'asno porijek'a s mukarcima nji;ove k'ase

- unutar iste k'asne po&icije ene su nie strukurirane neo mukarci- u&rok rodne i k'asne nejednakosti- orani&acija kapita'i&ma

STEPHANIE COONTZ I PETRA HENDERSON

- ra&'ika u'oa mukaraca i ena u proi&vodnji doara- rodna nejednakost- povijest &apoe'a ea'itarnou spo'ova- najranija drutva- komunistika- &ajedniko v'asnitvo ena i mukaraca- &ajedniko- do rane podje'e dove'a je *drutvena podesnost+, a ne io'oka nunost- drutvene nejednakosti- pos'jedice promjene v'asnitva- *srodniko korporativno

v'asnitvo+- irenje patri'oka'ni; na raun matri'oka'ni; drutava

HEIDI HARTMAN

- marksistiki emini&amL rak u kojem je supru marksi&am, ena emini&am-mukarac ima svu mo- marksi&am sam ne moe ojasniti rodne nejednakosti, jer je *s'ijep &a spo'+, tj. moe

ojasniti &ato kapita'isti eksp'oatiraju radnike, a'i ne i &ato mukarci eksp'oatirajuene

- marksi&am moe ojasniti kako kapita'i&mu koristi to to su kuanski posao i riaoko djece esp'atni, a'i ne i &ato su a ene &aduene &a te &adae

- k'ju ojanjenja spo'ne podje'e rada- patrijar;atG &a ra&'iku od radika'ni;eministkinja mis'i da patrijar;at ima *materija'nu a&u+


5/58

SOCIJALISTIKI FEMINIZAM

- proiruje podruje ekonomske dinamike rada, proi&vodnje, moi i proita na pitanjaosono ivota, reprodukcije, drutvene i ku'turne marina'i&acije ena na iridrutveni p'an uvjeta stvaranja i opstajanja 'judsko ivota

- pitanja 'judsko tije'a, seksua'nosti, odoja i podi&anja djece, nep'aeno kuno rada,emociona'ne pod'onosti itd.- sredite ana'i&e- pomaknuto s ekonomski; vrijednosti na cje'okupnu 'judsku 'inost- pitanje k'asne nejednakosti pomaknuto na osta'e o'ike diskriminacija (rasne, done,

itd.)

BARBARA EHRENREICH$ SHEILA RO&BOTHAM$ ZILLAH EISENSTEIN

- B%B% E>%E5%E$6>, 8M8.: *2omenNs 3ieration and t;e 5eO @o'itics+- S>E$3 %#2B#4>0, 89I.: *2omanNs 6onsciousness, 0anNs 2or'd+

- $33> E$SE5S4E$5 uve'a pojam *kapita'istiko patrijar;ata+ 898. po ana'oijik'asne i rodne opresije

- 'ociranje enske opresije- u *kunom pritvoru kao suprua i majki+- 'avne u'oe enau kapita'i&mu, a'i i druim vrstama drutva

AKTIVNOSTI

- pitanja ensko &drav'ja, reproduktivni; potrea, sindika'no orani&iranja, uk'juenjau i&je'ike kampove, antirasne, antiaistike i antimi'itaristike po'itike

- pove&uje t'aenje ena s proi&vodnjom oatstva- proiruje ekonomske dinamike na: uvjete stvaranja i opstanka ivota, pitanja tije'a,

seksua'nosti, prokreacije, podi&anja djece, nep'aeno i nevid'jivo kuno rada,emociona'ne pod'onosti

- sredite ana'i&e- pomaknuto od ekonomski; doara na i&radnju cje'okupne 'judske'inosti

- eksp'oatacija ena na p'aenim pos'ovima- pos'jedica privatno v'asnitva teneposjedovanja sredstava &a proi&vodnju

- ene 'iene drutvene moi

RAZLIKE I SUKOBI- ra&'ike i&meu skupina ena- sve kon'iktnije- svae oko *sestrinstva+- crne eministkinje kriti&ira'e socija'istike 'ede oite'ji i na radnom mjestu, u

socija'nim pravima, majinstvu, mukarcima, spo'nosti itd.- crni emini&am- materija'na postinua ije'i; ena srednje k'ase esto ostvarena na

raun crni; ena i radnicaG kritika socija'istiko emini&ma u pitanju oite'ji, radnomjesta, majinstva itd.

- socija'ni status ije'i; ena srednje k'ase esto ostvaren na raun crni; ena i radnica- kasniji rasko'i- pitanje spo'nosti 8/K- i;, kritika ;eteroseksua'nosti, si'ovanja,

pornoraije i muko nasi'ja (. D2#%?$5, 6. 0c?$55#5)


6/58

TEORIJE U"NJETAVANJA

PSIHOANALITIKI FEMINIZAM

- A!3$E4 0$46>E33- psi;oana'i&a kao nain procjenjivanja oranienja marksi&ma

&a ra&umijevanje enske situacije *2omanNs Estate+, 89J., *2omen, t;e ;onestrevo'ution+- 5561 6>#D#%#2- psi;oana'itiki rad na otkrivanju rodne dinamike- rodne ra&'ike u strukturama svijesti- re&u'tat djeje ra&voja see u rodnom socija'nom

okruenju- vanost majke u djejem ivotu

SOCIJALIZACIJA

- prva djeja identiikacija- enska prije neo'i muka

- &a djevojice- 'ako nauiti rodnu identiikaciju- &a djeake- tee, jer prvo moraju odaciti svoju prvu identiikaciju kao ensko ia- udui da su muki 'ikovi vie odsutni u ivotu djeaka, neo majke, djeacima je tee

ra&viti jasnu ideju to *mukost+ podra&umijeva- djeaci poinju deinirati mukost- ivanje *ne- enom+- &ato djeaci u ponaanju ove&vrijeuju ensko- psi;oana'itikim je&ikom- potiskuju ensku identiikaciju ra&vijenu u svome ranom

odnosu s majkom

MU%KARCI- INDIVIDUALISTIKO SEBE VS. ENE- POVEZANO SEBE

- mukarci su i&u&eti i& procesa njeovate'jstva u ku'turi u kojoj je rod upos'en kaovaan orani&ator rodni; odnosa

- &ato mukarci ra&vijaju visoko individua'istiki smisao see u opo&iciji premadruimaG pove&anost je tu prijetnja uitku toa identiteta, dok ene ra&vijaju osjeaj

pove&anosti see utje'ov'jene u konkretnom odnosu- u oeva uk'jueni; u rani djeji odoj *kompu'&ivna mukost+- s'aija

ODRASTANJE DJEVOJICE- nesiurna u see- u odras'osti nastoji ra&rijeiti svoje emociona'no nas'jee pomou seksua'ne

priv'anosti i ve&ivanja u& mukarca, &adovo'javajui njeovu emociona'nu potreuovisnosti o enama

- kro& prokreaciju, pomou v'astito majinstva ponav'ja rani odnos dojene- ena


7/58

FEMINISTIKA PSIHOANALIZA I FREUD

- 7%E!D- notorno patrijar;a'an i seksistG ene su mu ia druoa reda &okarakteristike nji;ove psi;ike prirode (komp'eks kastracije, E'ektrin komp'eks itd.)

- eministika psi;oana'i&a odacuje 7%E!D#"E &ak'juke o 'judskom rodu, jer i; je

uteme'jio na rodnim stereotipima i nepri&navanju seksi&ma

PSIHOANALITIKI FEMINIZAM I PATRIJARHAT

- patrijar;at- univer&a'an sustav u kojem mukarci podvravaju ene, orani&acijskiprodoran i tvrdokoran

- ene se tom sustavu povremeno opiru, no mnoo mu se ee podvravaju i'i rade nav'astitoj suordinaciji

- &aonetka psi;oana'itiko emini&ma: &ato mukarci uvijek o'emom enerijomosiuravaju patrijar;at, te &ato im se ene ne suprotstave s'inom enerijom

- eministika psi;oana'i&a- ene su, udui da su neposredno i duoko uk'juene ustvaranje i njeovanje novo ivota, mnoo manje od mukaraca &astraenespo&najom o v'astitoj smrtnosti

- enska s'aost- psi;iki im nedostaje ekviva'entan i&vor enerije kojim i se opira'edominaciji

MU%KI STRAHOVI

- na spo&naju o neminovnosti smrti odovaraju duokim stra;om, pri;vaaju sistemeorane koji vode dominaciji nad enama

- mukarce tjera e'ja &a stvaranjem stvari koje e i; nadivjeti- umjetniki; dje'a iar;itekture, oatstva, oruja, &nanosti i re'iije- i&vori pomou koji; mukarci moudominirati enama (kao i jedan nad druim)

- dije'om i; usmjerava i 'juomora na ensku reproduktivnu u'ou, &o ea podiupotomke pomou koji; e'e kontro'irati i sami proces reprodukcije

- trae v'asnitvo nad enama, tee kontro'irati enska tije'a i &a;tijevaju pravo pomounormi 'eitimnosti i oinstvo na proi&vode svoji; tije'a- svoju djecu

- muke emociona'ne potree da kontro'iraju ene, proistjee i& skoro univer&a'nemuke neuro&e stra;a od smrti

RADIKALNI FEMINIZAM

- rod, tj. sustav patrijar;ata- naj&naajnija, najtrajnija i najtvrdokornija strukturadrutvene nejednakosti

- radika'ne eministkinje (A!3$E4 0$46>E33, ?4E 0$33E44, S!30$4>7$%ES4#5E, BE441 7%$ED5, B%B% E>%E5%E$6>) airmiraju posenuvrijednost ena nasuprot sustavu oe&vrjeivanja ena

- cije'o drutvo- oi'jeeno unjetavanjem- drutvene institucije- sistem dominacije neki; 'judi nad druim 'judima- neprekidni

ora&ac dominacije i sumisivnosti (k'asa, kasta, rasni;, etniki; i re'iio skupina,

doni; skupina, kateorija rodova, *drukiji;+ itd.)- enama &aprijeen pristup po&icijama moi


8/58

UENJE PATRIJARHATA

- sudje'ujui u patrijar;atu, 0!F?%6$ !PE kako oma'ovaiti drua 'judska ia,kako i; ne;umano tretirati i kontro'irati

- mukarci uvide, a E5E 5!PE kako ta suordinacija trea i&'edati

- patrijar;at raa krivicu i podjarm'jivanje, sadi&am i ma&o;i&am, manipu'aciju i 'anost- radika'ne eministkinje smatraju da je patrijar;at nedovo'jno uoen, premdanaj&naajnija struktura socija'ne nejednakosti

ENE- SPOLNA KLASA

- ne vie tretiranje patrijar;ata u individua'nim kateorijama nao pri&navanje drutvenei struktura'ne prirode (ko'ektivne) enske msuordinacije

- sva drutva, institucije i socija'ni orasci strukturirani da odravaju i perpetuirajurodnu nejednakostG k'juna- oite'j

- kro& podje'u rada, drutvene institucije su pove&ane tako da muka superiornost ovisio enskoj suordinaciji

- rod- primarna suprotnost drutvu, teme'j &a nejednaku distriuciju drutveni; naradai privi'eija

- kritika: oite'ji, raka, 'juavi, majinstva, ;eteroseksua'nosti, seksua'no nasi'ja,kapita'i&ma, reproduktivne po'itike, medija, &nanosti, je&ika, ku'ture, industrije'jepote, sporta, po'itike, &akona, te;no'oije itd.

- krajnja radika'no- eministika vi&ija- revo'ucionarna: novi drutveni poredak kojie'iminira spo'ni- k'asni sustav

- novi sustav- uteme'jen na enskim ra&'ikama u deiniranju i strukturiranjuu iskustva

PREDSTAVNICE# SULAMITH FIRESTONE

- *4;e Dia'ectic o Se


9/58

PREDSTAVNICE# KATE MILLETT

- ?4E 0$33E44: *Se< @o'itics+, 89K.- %#D- teme'jni koncept moi, na teme'jupatrijar;ata, sustava dominacije mukaraca nad enamaG najrasprostranjenijaideo'oija ku'ture- / imenika:

. i'o'oija. ideo'oijaI. oite'jJ. k'asaQ. ora&ovanjeM. mito'oija9. re'iija/. psi;o'oija- podupire i; si'a i nasi'je- *privatni+ i *javni+ patrijar;at- koe&istencija rodni; reima

SHERR' ORTNER

- ne pripisuje io'oija po sei enski drutveni ststus, neo nain na koji ku'turadeinira i vrednuje ensku io'oiju

- ku'turi se pridaje vie vrijednosti neo prirodi- ku'tura- sredstvo kontro'e i reu'acije prirode- priroda- podcijenjena- ene se univer&a'no deiniraju 'iima prirodiG ido'atrija majinstva i oite'jiG enska

psi;a- ena- posredniko ia i&meu io'oije i ku'ture

MICHELLE Z. ROZALDO

- enska podreenost- pos'jedica podje'e *javno+ i *privatno+ svijeta- domaa sera- oite'j i ivot u mjestu stanovanja- javna sera- dje'atnosti i institucije ritua'a, re'iije, po'itike, ekonomije- ve&a io'oije i ku'ture- indirektna- vjeruje da e se ene pri'iiti jednakosti ako se mukarci vie uk'jue u kuni ivot

- kritika %#3D#: enske dje'atnosti se oe&vrijeuju i u javnoj seri


10/58

S'LVIA &ALB'

- teoreti&iranje o patrijar;atu- sredinji koncept &a eministiko a;vaanje drutva- M patrijar;a'ni; struktura:. p'aen rad i &apos'enje

. kuanstvoI. ku'turaJ. seksua'nostQ. muko nasi'jeM. drava- strukture utjeu jedna na druu- pre'ijevanje patrijar;ata i& *privatno+ u *+javni+ i na trite rada- ne smatra patrijar;at jedinim i&vorom rodne nejednakostiG neo etnike, rasne, k'asne,

done itd. podje'e

ANNA POLLERT

- dovodi u pitanje koncept patrijar;ata- smatra a *cirku'arnim arumentom+- ne postojiunutarnja dinamika patrijar;ata koja moe ojasniti njeovo samoonav'janje

- kapita'i&am, pak, ima tu dinamiku, motor- proit- koji pokree sustav- teorija 23B1 ui i& vida dje'ovanje, tj. i&ore aktera u reproduciranju i otporu

statusu =uo- 55 #?3E1- muka dominacija je proi&vod ku'ture, ne io'oije- 64>E%$5E 0c?$55#5- muko nasi'je i si'ovanje- 'avne metodeI odravanja

muke moi- 5$% 1!"3- D"$S- *trosustavski prostup+: %#D, ?3S, %S- dio jedno

sustava kapita'i&maRpatrijar;ataR rasi&ma koji jedne skupine avori&ira, drue&anemaruje

- neke &a rodno odvajanje i orani&iranje ivota e& mukaraca

RADIKALNE VARIJANTE

- radika'no- ku'tura'ne- *ra&'ike+ (?4E 0$33E44, 0$6>E33E . %#3D#,

%#SE0%$E 4#5)- *enska superiornost+- ene su nadmonije od mukaracaG&amijeniti patrijar;at matrijar;atomG o'je iti ena neo mukarac+G njeovanjeenske ra&'iitosti

- ene dije'e- &ajednitvo, meuovisnost, pove&ivanje, emocije, tije'o, povjerenje,prirodu, odsustvo ;ijerar;ije, radost, mir, ivot

- radika'no 'iera'ne- ea'itari&am, iskorijenjivanje rodni; ra&'ika- androinija (preu&imanje najpoe'jniji; osoina jedni; i drui;)- ako se uk'one drutveno stvoreni u&roci rodni; nejednakosti, doi e do rodno

ea'itari&ma


11/58

LEZBIJSKI FEMINIZAM

- najradika'nija varijanta- *samo 'e&ijke istinske eministkinje+- prioritet drutveni;, ekonomski;, po'itiki;, spo'ni; i emociona'ni; odnosa i&meu

ena

- kritika institucija, ideo'oija i norme ;eteroseksua'nosti kao kamena teme'jca mukemoi- najra&vijeniji u SD- *4;e 2oman $dentiied 2oman+- 'e&ijska eministika

svjesnost

"LAVNI PROBLEMI RADIKALNIH LEZBIJKI

- neupitno pri;vaanje 'e&ijstva kao devijantne spo'ne prekse s nenorma'nimpsi;oi&ikim ra&vojem- deiniciju stvori'i mukarci da i podra'i seksistiko drutvo

- krivo drutveno i ensko ra&umijevanje 'e&ijki- 'ateorije podje'a s'ue

*discip'iniranju+ ena i *primjereno+ ensko ponaanja- redeinicija 'e&ijstva- spo' kao mona snaa &a ensko os'ooenje- *&dravi i&or+- samo'juav, 'juav prema enama i odacivanje enske opresije- k'juna rije: i&or

MOTIVACIJA I IZBOR

- i&or 'e&ijstva- (i) i&ra& odijanja druora&redno rodno statusa- A$33 A#>5S#5 (89J.): *3esian 5ation: 4;e 7eminist So'ution+- uvjerenje

eministiki; 'e&ijki da kada ene postanu ve'ika (eministika) masa, s'ijedit eukidanje patrijar;ata

- revo'ucionarne 'e&ijke i& 3eedsa (898.) : *@o'itica' 3asianism: 4;e 6ase ainst>eteroseeterose


12/58

EKOFEMINIZAM

- 89K- i; odina K. st., porast svijesti o pove&anosti i&meu ena i prirode,radika'i&acija neoemini&ma i ra&voj &e'eno pokreta

- 89J. . . svjetska konerencija: *ene i oko'i+ na sveui'itu Berk'e

- 8/K. . konerencija *ene i ivot &a em'ji: ekoemini&am u 8/K- ima+ u m;erst,0assac;ussetts- prva ekoeministika konerencija na &apadnoj oa'i SD-a: 8/. *ene i oko'i+- 8/. u 3ondonu konerencija *ene i ivot na &em'ji+- koncept ekoemini&ma- potaknut aktivnostima ra&voja nuk'earno oruja i nuk'earnim

incidentima (8/K. na otoku *tri mi'je+)- reakcija- u $ndiji- 6>$@?# pokret *r'jenja drvea+- protest protiv unitavanja ;ima'ajski;

uma- od 89. do 89/.

TEMELJNE PRETPOSTAVKE EKOFEMINIZMA

- ;istorijskoR simo'ika ve&a ena s prirodom, i&meu eksp'oatacije i deradacijeprirodno svijeta i suordinacije i opresije ena

- na&iv E?#7E0$5$0- 7%56#$SE DN E!B#55E 89J.- po&va'a ene naeko'oku revo'uciju &a spas p'anete

- sredinja pitanja ekoemini&ma: kri&a moderniteta kro& eko'oku cijenu *napretka+,kritika (&apadno) *patrijar;a'no mukarca+ kao u&roka te kri&e, po&iveministikom pokretu na promjene, in&istiranje na ne- rodnom ea'itari&mu umjesto*moi- enama+

- 3"5$ @%#B3E0- @4%$A%>4, a ne mukarac po sei- DN E!B#55E- rani'a srodnost (ainitet) i&meu enaRenskosti i enino stava

prema prirodnom svijetu koji nedostaje patrijar;a'nom mukarcu- koncepcija*ainitetno+ ekoemini&ma, 'iska esencija'i&mu

- S>E%%1 #%45E% 89J.- ku'tura'no i povijesno ene, nasuprot mukarcima, 'ieprirodi &o nji;ove i&io'oije, socija'ni; u'oa i psi;o'oije (*$s 7ema'e to 0a'e as5ature is to 6u'ture+)

SPONTANA POJAVA EKOFEMINIZMA %IROM SVIJETA

- A5E4 B$E>3 osporava doprinos DN E!B#55E- ekoemini&am najprije ra&vijen u

ekonekstu eko- anar;i&ma socija'ne eko'oije 0!%%1 B##?6$5 kao*socija'ni ekoemini&am+- 6>$> >E33E% takoer- B%B% >#335D- 6!5 i %$E3 S33E>- pokret se spontano pojavio u

neko'iko dije'ova svijeta sredinom 89K- i;- ekoemini&am T u'avnom ra&vijen u SD (ku'tura'ni i spiritua'ni), u ". Britaniji

(socija'istiki)- 8/K- i; odina- ku'tura'ne eministkinje u SD pove&a'e koncepciju emini&ma s

konceptom ivota- pitanja ena i prirode mou se &ajedniki konceptua'i&irati i rijeiti- ra&'iitost ekoeministiki; orijentacija (struja) po u&oru na teme'jne eministike

koncepcije ('iera'ni, ku'turni, socija'ni i socija'istiki ekoemini&am)


13/58

TEMELJNI PRISTUPI STRUJE!

. EKOFEMINIZAM SRODNOSTI

- i&ravna srodnost, i&io'oka i'i psi;ika ve&a (ku'tura'niRspiritua'niR radika'ni)

) postoje itne ra&'ike i&meu mukaraca i ena- u psi;i i tije'uB) ene- u prapovijesti ima'e *iskonski+ autoritet koji su u&urpira'i *mukarci+-

matrijar;a'na drutva- vie ea'itarna i eko'oki eninaG doka&i i& stari; mitova,'eendi i ar;eo'oki; otkria

- identiikacija s prirodom- *ensko iskustvo+- B$#3#F?$ @%#6ES$ u tije'u(ovu'acija, menstruacija, trudnoa, raanje i dojenje), tj. %E@%#D!?6$AS?ES@#S#B5#S4$G @S$>$P?$ E3E0E54$ enske osonosti (orijentiranost premaivotu, ria emotivnost)G S#6$A35E ?%?4E%$S4$?E (odajanje djece,kuanstvo) $"5 A"5E S7E%E %D- ene podonije od mukaraca &a

poistovjeivanje s ne'judskim iima, eko'okim procesima i sustavima- os'anjanje na ku'tura'ni R radika'ni emini&am- ideo'oija promicanja poseni; i'i

eksk'u&ivni; interesaR vrijednosti ena- mukarci- isk'jueni i'i ak *neprijate'ji+ (radika'ni ekoemini&am)

. EKOFEMINIZMI ANALO"IJE OPRESIJE

- identiikacija s prirodom proi&'a&i i& ana'oije opresije- ('iera'ni R socija'ni Rsocija'istiki ekoemini&am)- ve&a i&meu opresije ena i eksp'oatacije prirode je

pri'iavajua- ene *ra&umiju+ prirodu- &ajedniko iskustvo eksp'oatacije- para'e'na suordinacija ena i prirode- u posenom povijesnom trenutku- &apadno

patrijar;a'no kapita'i&maR industrija'i&ma (socija'ni, tj. anar;istiki i'i socija'istikiekoemini&am)

- 3"5E %3$?E- u&roci iR i'i korijeni enske suordinacije i priroda enske ve&eprema svijetu prirode

- ainitetne ekoeministkinje- ra&'ike i&meu mukaraca i ena, panja na odnosui&meu ena i prirode

- eministkinje ana'oije opresije (socija'neR socija'istike)- socija'ne nejednakosti udrutvu- poaaju i ene i prirodni svijet

- odnos i&meu ena i prirode- indirektan- muka dominacija- socija'no uvjetovana


14/58

KULTURALNI EKOFEMINIZAM

- 8MK- im i 89K- imG ene i priroda pove&ane i podcijenjene u &apadnoj ku'turi- odnosi spo'Rrod- ra&'iiti teme'ji moi- ve&a ena i io'oke reprodukcije- i&vor enske moi i eko'oko aktivi&ma

- u pretpovijesti matrijar;a'ni; ku'tura (ene visoko cijenjene kao donosite'jice ivota)- simo'i&am trudni; enski; iura, s'av'jenje enski; oica- detroni&iranje oica u patrijar;a'noj ku'turi- &amjene mukim oovima- enska

oanstva posta'a pod'ona- deradacija prirode- &nanstvena revo'ucija 9. st.- oranici&am i me;anici&am,

tretiranje &em'je strojevima- em'ja- podvrnuta dominaciji muki- ra&vijene i muki-kontro'irane te;no'oije, &nanosti i industrije

- anti&nanstvena i antite;no'oka staja'ita ku'tura'no ekoemini&ma- ve&a enske reproduktivne io'oije (prirode) i muki- di&ajnirane te;no'oije

(ku'ture)- muki- di&ajnirane i proi&vedene te;no'oije neiraju pos'jedice nuk'earneradijacije, pesticida, ;a&ardno otpada te kuanski; kemika'ija na enske

reproduktivne orane i ekosustav- ene protestiraju protiv takvi; te;no'oija i otpada kao potencija'ni; u&roka

poroajni; oteenja, rakova i e'iminacije ivota na em'ji

SPIRITUALNI EKOFEMINIZAM

- eministika spiritua'nost- tvrdnje o postojanju imanentni; Boica prije pojavetranscendenta'no Boa, prirodnoj du;ovnosti p'emenski; 'judi i openito*paanskim+ re'iijama

- spiritua'istike ekoeministkinje- spiritua'nost- i&vor enske inspiracije (6>%3E5ES@%E45?)G nain osone i socija'ne promjeneG ismijavana u raciona'istikoj ku'turi

- enerija *ivota+ koja proima prirodni svijet- prakticiranje 2$66 (Oitc;rat)- oiv'javanje ritua'a tovanja ku'ta oica, mjeseca,

ivotinja i ensko reproduktivno sustava, s'av'jenje enski; tije'a- antinuk'earni i antipornoraski protesti- nain eneriranja enerije &a po'itiku akciju

i imae Boica- spiritua'ni ekoemini&am- primjer ainitetno ekoemini&ma (srodnosti)- kiminira s'av'jenje enske io'oke u'oe (majinstva, u&ajanja) s prirodom kro&

s'av'jenje enski; tije'a i spo'nosti (tije'o i spo'nost)


15/58

LIBERALNI EKOFEMINIZAM

- poeci u 9. st. u 'iera'i&mu, po'itikoj teoriji koja pri;vaa etiku maksimiranjakoristi &a pojedinca i &a drutvo u cje'ini

- ene se ne ra&'ikuju od mukaraca kao raciona'na ia, a'i i; je isk'juenost i&

ora&ovni; i ekonomski; pri'ika sprijei'a od rea'i&iranja v'astiti; potencija'a u svimserama 'judsko ivota- u K. st.- inspiriran S. DE BE!"#$% *Drui spo'+ (8J8.) i B. 7%$ED5 *4;e

7eminine 0sti=ue+ (8MI.)- DE BE!"#$% je tvrdi'a da ene mou transcendirati svoju io'oiju preu&imanjem

muki; vrijednosti- 7%$ED5 je ra&otkri'a *mistiku+ nevid'jivo pos'a kuanica- vr;unac- 8MK- i; odina- &a;tjevi jednakosti &a ene u pos'u i ora&ovanju- 'iera'ni ekoemini&am i u&roci pro'ema oko'ia- pretjerano na'i ra&voj,

iskoritavanje prirodni; resursa i neuspje; reu'iranja &aaivaa- pristup rjeavanju- o'ja &nanost, kon&ervacija i &akoni

- anse ena- pod jednakim ora&ovnim i pos'ovnim mounostima kao i mukaraca udoprinosu kon&ervaciji prirodni; resursa i vioj kva'iteti 'judsko ivota

SOCIJALNI EKOFEMINIZAM

- i&raen na socija'noj eko'oiji 0!%%1 B##?6>$5- ci'j: restrukturiranje drutva kao ;umani; decentra'i&irani; &ajednica- pri;vaa teme'jno nae'o socija'ne eko'oije- ideja dominiranja prirodom proi&'a&i i&

dominacije 'judi nad 'judima- ukidanje svi; sistema dominacije omouuje eko'oko drutvo u kojem e svi aspekti

'judske prirode- uk'juujui spo'nost i strasti jednako kao i raciona'nost- itios'ooeni

- tei ukinuti opresiju uspostav'jenu pomou institucije raka, nuk'earne oite'ji,romantine 'juavi, drave i patrijar;a'ne re'iije

- odnos i&meu ena i prirode- socija'no konstruiran- ene nisu *prirodno+ srodne s prirodom- *natura'i&irane+ patrijar;a'nom ku'turom

(15ES4% ?$5)- &ami'jeno drutvo- decentra'i&irane &ajednice- ene- s'oodno sudje'uju u javnom ivotu i na radnim mjestima, a odajanje djece i,

recimo, i'o &ajedniko (komuna'no)G si'ovanje i nasi'je protiv ena i ie&'o


16/58

SOCIJALISTIKI EKOFEMINIZAM

- pro'emi oko'ia- pos'jedica uspona kapita'istiko patrijar;ata i ideo'oije napretka- uspon kapita'i&ma i ra&voj &nanosti- ruku pod ruku s ra&vojem stava dominacije prema

eni i prirodi

- enska ekonomska u'oa @#4?#@5 promjenom od kuanstva prema tvornici:ene- posta'e ekonomski resursi, umjesto ekonomski partneri- ve&e i&meu ena i prirode- metaorike- ojekti dominacije i kontro'e mukaraca- 'avni i&vor pro'ema- spo'na podje'a rada- mukarac- prev'ast u seri rone proi&vodnje- domainsko podruje- servis ensko nep'aeno rada- ra&aranje prirodno svijeta

&o proi&vodnje &a proit- materija'istika ana'i&a enske socija'ne po&icije- o'ji teme'j &a ekoeministiku

po'itiku neo spiritua'ne tvrdnje o enskoj ra&'ici- *natura'i&iranje+ ena- k'opka u seri reprodukcije- skretanje panje od moi kapita'a i

ire ore oko socija'ne pravde

- teme'j socija'istike ekoeministike ana'i&e- enske u'oe u proi&vodnji, reprodukcijii eko'oiji

- kritika kapita'istiko patrijar;ata- usmjerena na dija'ektike odnose i&meuproi&vodnje i reprodukcije, te i&meu proi&vodnje i eko'oije

- ci'jevi ora: jednak pristup edukaciji i &apos'enju, jednaka p'aa e& o&ira na spo',orani&irana ria &a djecu, &dravstvena skr i socija'na siurnost, &atita enski;reprodukcijski; sposonosti, instrukcije 'ede potroaki; prava i ;a&ardni;kemika'ija itd.

PREKLAPANJE EKOFEMINIZMA ANALO"IJE OPRESIJE I AFINITETNIH

- kritika sua'i&ma (&apadno) patrijar;a'no drutva, tj. ;umaniteta (mukarca) iprirodno svijeta (svijet ena)

- nunost stvaranja ne- destruktivne pove&anosti i&meu ;umaniteta (mukarca) iprirodno svijeta

- sredinjost ena &a stvaranje te pove&anosti- pri'iavanje socija'istiko i ainitetno ekoemini&ma- sva 'judska ia utje'ov'jena

u prirodi- ene nisu nita vie ukorijenjene u prirodi od mukaraca, a'i su mukarci iskoristi'i

svoju mo da i&jenu pos'jedice to utje'ov'jenja- ene- osta'e pove&ane s prirodom kao pos'jedica patrijar;a'no odacivanjautje'ov'jenja

- ene- *most i&meu prirode i ku'ture+ (15ES4% ?$5)- dominacija prirode i&vire i& drutva i stoa mora iti rijeena u drutvu


17/58

ENE U TRE(EM SVIJETU

- pro'emi ena 4ree svijeta: re&u'tat ko'onija'ni; odnosa i&meu @rvo i 4reesvijeta

- od 9. st. europska ko'oni&acija- inicira'a ko'onija'nu eko'oku revo'uciju- europske

ivotinje, i'jke i 'judi u&urpira'i domae mode'e opstanka- sjeverne industrijske te;mo'oije i po'itike- i&ve&ene na ju (u riku, Aunu meriku,$ndiju itd.) u ormi ra&vojni; projekata

- po'joprivredna revo'ucija (umjetna nojiva, pesticidi), poum'javanje ne- auto;torni;vrsta, ;ericidi, stoarstvo s armerskim tvornicama, reproduktivnom te;no'oijom,steri'i&acijom i umjetnim ;ranjenjem ivotinja

- odravanje ivota (opstanak) i trina ekonomija su meusono nespojivi("5D5 S>$")

EKOLO%KI DESTRUKTIVNI MU%KI RAZVOJ

- sjeverno imperija'istiko nematanje mode'a moderniteta cije'om 'ousu- svijet- sve vie monoku'tura e& io'oki; i ku'turni; ra&no'ikosti- 'avno sredstvo ra&voja- nasi'je- i prema prirodi i prema enama- &nanstveni ra&voj- inorira ra&umijevanja *mree ivota+ na em'ji, &nanja

tradiciona'no seoski; mukaraca i ena, nji;ovo prirodno &nanje o procesimareprodukcije

- "5D5 S>$"- odacuje podje'e unutar ekoeministiko pokreta- *svetost&em'je+ nije u suprotnosti sa aktivnom po'itikom

- *enska umska paradima+ 6>$@?# pokreta- uteme'jena na s'inoj pretpostavcikao i &apadna &nanost *aroumarstva+, tj. na eko'oki odrivom ivotu i&meu 'judi i

prirode

EKOFEMINIZAM VANDANE SHIVE

- para'e'e i&meu ko'oni&acije neeuropski; naroda, &em'je te prenoenje s'ino mode'ako'oni&acije pomou &nanstveni; metoda iote;no'oije u enska tije'a i i'jke

- u veini ku'tura p'odnost &em'je i enska tije'a- simo'i oatstva, ra&no'ikosti ivita'nosti prirode te reprodukcije ivota

- taj simo'i&am- esto iskriv'javan

- mukarac- *aktivan+ princip, kreator svijeta i ia, proi&voa sjemena, snae &a*neaktivno+- enu- iskriv'jenje sve na'aenije u pos'jednjim sto'jeima- para'e'no se &apadnim &nanstenim ra&vojem- (muko) te;no'oko stvaranje doaraR

sve vee oe&vrijeivanje enske i prirodne (pro)kreacije ivota- ensko tije'o, sjeme i t'o- preokrenuti u pasivne ojekte ekspertno manipu'iranja &a

proit


18/58

BIO"USARSTVO

- Europ'jani ko'oni&ira'i neeuropski svijet pod krinkama *trovine+, *misijecivi'i&acije+, *dunosti+, *otkria+, a &apravo &o 'eitimacije kapita'a, inva&ije,

poro'javanja, prisvajanja i istre'jenja- nije se promijeni'o do danas

- deiniranje prirodno kao *primitivno+ i *necivi'i&irano+ (domoroci ustra'ije,merike, rike i &ije- pro'aeni 'ii ivotinjama neo 'judima, uskraena im'judska pravaG nji;ova &em'ja- u&urpirana)

- B$#!S%S4"#- danas novo ko'umijansko *otkrie+ QKK odina nakon ?o'uma-nove ko'onije: eko'oki prostori- unutranji prostori tije'a ena, i'jaka i ivotinja

- otpor prema iousarstvu- otpor prema krajnjoj ko'oni&aciji ivota samoa, ora &aouvanja ku'tura'ne i io'oke ra&no'ikosti

KOLONIZACIJA LJUDI I NRT

- uspostava kontro'e proesiona'no mukarca nad enskim ivotima- najmasovnije uM. i 9. st. s proonima *vjetica+ (ora&ovane ene- prima'je, iscje'ite'jice-deradiranje po'oaja od /. st. s *prima'akim k'ijetima+- &aranjena &a prima'je-eksk'u&ivno prvao (muko) 'ijenika)

- danas- rodi'ita- enski rad i &nanje inorirani- enski udio u trudnoi i porodu- s'ijediti instrukcije doktora- i&ravna oranska ve&a s etusom supstituirana strojnom, te &nanjem i proesiona'nou

struke

BIOMEDICINA I NRT

- ensku trudnou transormira i& *druo+, tj. prirodno u *medicinsko+, tj. o'esnostanje- smanjuje se roj norma'ni; trudnoa, a raste roj anorma'ni;

- aneste&ija i k'ijeta- koriste se rutinski- epi&iotomija- standardna praksa- inducirani porodi i carski re&ovi- u porastu (upitna *nunost+ ovi; te;no'oki;

intervencija, esto pouno &a p'od, tj. djeca se raaju s ra&'iitim oteenjima kaopos'jedicama ti; intervencija- teko doka&ati)

NRT- 5%4- prvoitno nuene kao spas &a *nenorma'ne+ s'uajeve p'odnostiG ranica

i&meu *norma'no+ i *nenorma'no+ 'uidna (mounosti manipu'acija)- op'odnja $5 "$4%# ($"7)- mo i kontro'u majke pomie prema doktoru, tj. (mukom)

specija'isti- medicinsko oso'je- *aktivni+ stvorite'j- ureuje jedinstvo jajaca i sperme

(transeriranje emrija i& epruvete u uterus)- u'oa ene- pasivni *kontejner+, pra&na maternica u iekivanju- 5%4- nove vrste inva&ija u procese raanja- reduciranje majki na *aktore oko'ia+-

ko'oni&acija ivota i'i *put prema teme'jitom unitenju enski; reproduktivni;

sposonosti+ (S>$")


19/58

KOLONIZACIJA UZ"OJA BILJAKA

- ko'oni&aciju i trovanje sjemenom omouuju iote;no'oije s pravima v'asnitva, tj.kapita' kontro'ira mnoenja i'jaka i proi&vodnju komercija'no sjemena

- inoriranje armerske sjemenske se'ekcije, &nanja o prirodnoj p'odnosti,

tradiciona'nim te;nikama navodnjavanja, usjeva, samoonav'janja sjemenja-*primitivno+- ko'oni&acija reeneracije i'ja- inte'ektua'na prava v'asnitva- &atieni patenti-

&a;tjevi v'asnitva na enetiki uprav'jane i'jke koji odacuju pret;odno u&ajanjei'jaka po prirodnoj i 'judskoj se'ekciji

- pitanje &atite patenata &a modiicirane ivotne o'ike- pro'em v'asnitva i kontro'eenetiki; resursa

FETALNA PRAVA I PATENTI

- para'e'a i&meu stvaranja *eta'ni; prava+ &o odcjep'jivanja oranske ve&e i&meuene i etusa, kao i *prava patenata+ &o ra&dvajanja ve&e i&meu armera i nji;ovasjemena (S>$")

- ene i armeri koji se odupiru ovom odje'jivanju- u&nemirujui e'ementi koje dravamora kontro'irati

- nasi'no i&v'atenje autonomni; proi&voaa- pokuaj da se odu&me ono to pripadaprirodi i ono to pripada enama- *5apredak+

- nasi'je i p'jaka- teme'ji &a stvaranje oatstva- nisu samo instrumenti ko'onija'nepro'osti, neo i instrumenti nove ko'oni&acije udue ivota

- S>$"- kriti&irana &a sk'onost prema esencija'i&mu, i&raivanje apo'itiko imitsko 'edita ensko ivota u seoskim i p'emenskim &ajednicama, te &ainoriranje patrijar;a'ne prirode ne- &apadni; ku'tura

USU"LA%ENOST EKOFEMINISTIKIH STRUJA)

- vrsta e'jeno drutva- ea'itarno i eko'oki odrivo s po&itivnim vrednovanjem ena iprirode

- 'judska utje'ov'jenost u prirodnom svijetu i ;o'i&am (pove&anost svi; orani&ama soko'iem, te meuovisnost s druim iima i prirodom)

- veina ekoeministkinja- vanost 'judsko utje'ov'jenja u prirodi kao i&iki; ia

- ene- *most+ i&meu mukarcaR ku'ture i prirode unutar &apadno patrijar;ata- kritika patrijar;a'ne prirode &apadno drutva- priroda patrijar;ata i pove&ani;struktura (&nanstvena raciona'nost, kapita'i&amR industrija'i&am, kompatitivniindividua'i&am itd.)

- nerjeeni konceptua'ni dua'i&mi: ku'tura vs. priroda, ivot uma vs. ivot tije'a,&nanstveno &nanje vs. domorodako i'i narodno &nanje, apstraktni ra&um vs. osjeaji,emocije


20/58

PROBLEMI EKOFEMINIZMA

- poistovjeivanje ena i prirode- idea'i&iranje u'oa majke i rodite'jice- pripisivanje vei; emotivni; sposonosti enama

- romanti&iranje enske povijesti- inoriranje enski; ra&'ika- nekorisno i opasno &a ekoemini&am- BE441 %#S?- u mnoim ku'turama i re'iijama svijeta, dje su majke potovane,

ene su potisnute- neistraene spo'ne u'oe u nacijama 4ree svijeta- ene oraniene na domainstvo i

raanje djece (pro'em popu'acijsko rasta- puno tee rjeavati, neo u &em'jamaapada)

- pro'em ku'tura unutar koji; je priroda ooavana, a ene drane u po&iciji ekstremnesuordinacije (tradiciona'ni Aapan)

- ra&umijevanje u&roka kri&e oko'ia i&meu ekoemini&ma i eko'oije- ekoeministkinje kritika 5D%#6E54%$P?# po'eda na svijet

- eko'o&i- kritika 54%#@#6E54%$P?# 'edita

FEMINISTIKE KRITIKE EKOFEMINIZMA

- koncept ekoemini&ma- krcat iraciona'nim, mitskim i kontradiktornim &naenjima-onemouuje enske nade &a os'ooenim i eko'oki pri;vat'jivim drutvom

- ainitetni ekoemini&mi- prena'aavanje ku'ta oica, io'oi&iranja ipsi;o'oi&iranja rinosti i njeovanja, te odacivanje &nanstveni; prednosti samo&ato to i; &astupaju mukarci- neprimjereno

- na'asci na mistici&mu, esencija'i&mu i osonoj transormaciji- nedostatni &a po'itikuakciju- spiritua'nost os'a'juje put emancipacije

- pove&anost ena s prirodom preko i&io'oije (ainitetni ekoemini&mi)- vr'opro'ematina &a emini&me koji su vie od KK odina demantira'i da je io'oijaenska sudina

- tekoa pri&navanja da i mukarci takoer mou ra&viti eko'oku etiku- nedostatnost ana'i&a kapita'i&ma- &ato kapita'i&am dominira prirodomU- ja& i&meu socija'ne ana'i&e i po'itike moi'i&acije prema ci'jevima- &anemarivanje vanosti drui; nejednakosti u drutvu- opasnost od upadanja ainitetno ekoemini&ma u io'oki determini&am

- nesposoan ojasniti ko'iko su enviromenta'ni ci'jevi ujedno i (eko)eministiki- kritika patrijar;ata- porijek'o, smjer i dinamika ra&voja- nerjeeno:. postojanje patrijar;ata u ne- &apadnim, a'i eko'oki ne- destruktivnim ku'turama. tumaenje patrijar;ata kao apadno i'i ope (&apadno patrijar;ata kao 'avno

aenta opresije ena i prirode- moue o;rarivanje enino stava prema ne-&apadnom patrijar;atu)

I. na'aavanje patrijar;ata- odvraanje panje od rasi&ma i imperija'i&ma kao aenataopresije roda i eko'oke destrukcije


21/58

KRITIKE

- pristup du;ovnostiR re'iio&nosti spiritua'no ekoemini&ma nije nita vie*iraciona'an+ neo to je upotreaR &'oupotrea re'iije npr. kransko socija'i&ma4on B'aira

- kritike openito: E5E 5E0A! $5>E%E545! B3$S?#S4 S @%$%#D#0 5E#S#6$A35# ?#5S4%!$%5 #D5#S, ra&'iit &a ra&'iite enske socija'ne rupe,te &a pojedine ene

- arumenti &a 'oike, konceptua'ne, ;istorijske i psi;oseksua'ne ve&e i&meupodreivanja ena i podreivanja prirode- postoje %3#$ @%?4$P5E, 5E?#56E@4!35E @%$%#DE, 4A. S3$P5$ $54E%ES$ (?%E5 %EE5)

- 'iera'ni ekoemini&am- ene nisu nita 'ie prirodi neo mukarci, niti su vie sk'onedjeci i'i vie psi;iki orijentirane- unititi psi;o'oko- spo'ne potpornje enskoj

pove&anosti s prirodom- uvijet &a os'oaanje ena u socija'nom smis'u- 5E @#S4#AE 'oike, konceptua'ne, psi;oseksua'ne i'i ;istorijske pove&anosti

i&meu opresija ena i prirode- @#S4#AE @%?4$P?$ $54E%ES$ eministkinja i

eko'oaR eko'oinja

OPRAVDANOST EKOFEMINIZMA

- irenje 'iera'no i socija'no ekoemini&ma- rijeit e rojne eko'oke pro'eme(pretjeran popu'acijski rast, npr.)

- udui da eko'oko drutvo trai stai'i&iranje popu'acije na ra&ini nioj od dananje, aemini&am in&istira na pravu ena na $B#% majinstva iR i'i proesije- imp'icira

promjene koncepcija enski; u'oa- najitnije &a ekoemini&am nije srodnost (ainitet) i&meu ena i prirode, neo

S%#D5#S4 ! ?#56E@4!35#0 DAE3#"5A! koje opravdava nji;ovusuordinaciju

- ekoemini&am e'i ra&otkriti strukturu opresivno mi'jenja poka&ivanjemkonceptua'ne s'inosti i&meu opresija ena i prirode, ekoeministkinje se nadaju dae time usmjeriti ana'i&u na unkcioniranje opresije same

REPRODUKTIVNA PRAVA I STATUS

- teme'jna prava ena, mukaraca i parova da:. od'uuju s'oodno i odovorno o roju, prostoru i vremenu neR imanja djece. dostupnosti inormacija, edukacije i sredstva &a donoenje repoduktivni; od'ukaI. autonomna kontro'a nad v'astitim rije'omJ. pravo uivanja najvie standarda seksua'no i reproduktivno &drav'ja- oteavajui iR i'i 'okirajui aktor: @4%$A%>35$ S$S4E0L javni patrijar;at V

privatni patrijar;at, uteme'jen na seksi&mu


22/58

SEKSIZAM U HRVATSKOM DRU%TVU

- ci'jevi istraivanja i ;ipote&e

. koncepti *tradiciona'no+ i *moderno+ seksi&ma poka&uju se kao vani strukturni

e'ementi patrijar;a'no drutva u svijesti ispitanika. mukarci se statistiki &naajno ra&'ikuju od ena u seksistikoj riidnosti, te 'akeusvajaju oje varijante seksi&ma

TESTIRANJE MEU"RUPNIH RAZLIKA SPOLA* RODA!

- vea sk'onost mukaraca neo ena u >rvatskoj i *tradiciona'nom+ i *modernom+seksi&mu

NEKI "LOBALNI PODACI O ENSKOJ REPRODUKCIJI

- od o'esti i pos'jedica poroda pati vie od RJ ena i& &ema'ja u ra&voju- pooene: m'ade, siromane, rasno- etniki marina'i&irane ene, e& drutvene moi- oko I/ mi'ijuna poaaja u &em'jama u ra&voju odinje- od toa 9,M mi'ijuna

'ea'no, a K,J mi'ijuna i'ea'no- J,J mi'ijuna poaaja ado'escentica (2>#(- oko K mi'ijuna ena trudnica odinje ima nee'jenu trudnou- i'ea'ni poaaj- vodei u&rok materna'ne smrtnosti

DRU%TVENI PROBLEM POBAAJA

- po'iti&acija poaaja- ovisi o postotku kato'ika u popu'aciji- RI svjetske popu'acije- u &em'jama se &aranjenim poaajem i'i i&nimno doputenim- od I,M mi'ijuna ena u ri&iku od nee'jene trudnoe, samo JW ne koristi nikakve

metode kontracepcije- trudnoa i porod nisu e&opasni &a &drav'je ene- stope smrtnosti od 'ea'ni; poaaja- nie neo od poroda

TRENDOVI RAANJA U RH +++.,.,/!- roj poroda u %>- opada apso'utno- majke m'ae od K odina- &a IJW manje neo prije K odina- majke i&nad IQ odina- &a QW vie neo prije K odina
http://www.hzjz.hr/http://www.hzjz.hr/


23/58

TRENDOVI PREKIDA TRUDNO(E U RH

- kontinuirano opadanje: 88K. odine X I/ KKK prekidaG KKJ. odine Q I prekida- najvie prekida ena s djece (KKJ. odine IMW)- uspon prekida trudnoa ado'escentica

- perinata'na smrt: >rvatska- /,9 ukupno (Q, 98R KKK roeni; Y KKK rama u KKJ.)- materna'na smrt: >rvatska- 9,JJR KK, KKK ivoroeni; u KKJ.G S'ovenija- oko 9RKK, KKK (vie stope &dravstveno okruenja)

- poaaj- *sredstvo kontracepcije+- seksistika interpretacija

REPRODUKTIVNA "ENETIKA

- socio'oki koncept- drutveni i ku'tura'ni procesi- okus panje- etus, a ne majka

- ri&ici enetske diskriminacije, kontro'e, u&urpacije i *po'itiko+ o'ikovanja enskotije'a

- trudnice- podvrnute *norma'i&aciji+ u sistemu *proi&vodnje+ djeteta- ci'jevi: promocija perekcije i diskriminacije *drui;+- nunost redeiniranja ensko iskustva unutar reproduktivne enetike


24/58

STI"MATIZACIJA ENA U RH

. 54%#@#3#F?- ena- drutveni idea' u patrijar;a'nom drutvu- majka i suprua- neispunjavanje ti; idea'aL

a) neuspjena ena iR i'i ne-ena) suver&ivna ena (nemora'na, neista, iRi'i *opasna+ eministkinja- mi&oini mukarci na javnojR po'itikoj sceni nisu i&vrnuti stimati&aciji niti

pravnimR po'itikim sankcijama

. SE?S!35E #%$AE546$AE- stimati&acija 'e&ijki

I. @3#D5#S4 $R $3$ B#3ES4$ E5Ea) ne raaju (ne mouR ne e'e)

) rodi'e, a'i vie ne e'e raatic) 'ijeenje nep'odnosti

d) >$" po&itivne

- etikete: *eutne+, *seine+, *uojice+, *karijeristice+ itd.

J. DAE6 %#ZE5 #@3#D5A#0 *$5 "$4%#+- *S4"%$+ 4E >$" @#$"$45DAE6

Q. 4%!D5$6E 5 4%$F4! %D:- uvjetovanje pos'a ranim i trudnikim ststusom, namjerama raanja- s'aije i'i neR napredovanje nakon poroda te nemounost &apos'enja nakon

viestruki; poroda

M. @#3$4$P? S4$04$6$A- oteavanje po'itike promocije ena- dodje'jivanje im minorni; resora- nepoticanje motivacije &a aktivnosti sudje'ovanja u enskim udruama

9. D#B5 S4$04$6$A- u %> je najpoe'jnija promocija m'adi; ena- i&or &a 0iss- u medicinskom tretmanu trudnica- ene se k'asiiciraju kao *stare trudnice+ ve nakon

Q. odine ivota


25/58

TEMELJ ENSKIH REPRODUKTIVNIH! PRAVA# RODNA JEDNAKOST

- %#D5 AED5?#S4- paritetna prisutnosti mukaraca i ena u k'junim javnimdomenama, te ea'itarna raspodje'a socija'ni; resursa

- socioekonomski ra&voj, kontracepcija, ora&ovanje ena- neativne pos'jedice na rast

popu'acije- stupanj rodne jednakosti- i&ravan uinak na roj- vrijeme- prostor djece

ODLUKE O REPRODUKCIJI- ENSKI IZBOR

- ene- najkompetentnije &a autonomno od'uivanje o v'astitoj neRp'odnosti, jer S0Esnose sve ri&ike reprodukcije

- *pro'aj+ po'itikaL i&ravno uroavanje &drav'ja i morta'iteta ena- *&atita ivota+ ne moe se i&voditi na raun uroavanja majke- ci'j *pro'aj po'itike+L kontro'a ena, skretanje s puta &nanja, ora&ovanja,

seku'ari&acije, ra&voja i emancipacije

DRU%TVENA KONTROLA ENA POMO(U REPRODUKTIVNIH TEHNOLO"IJA

RODNA MIZO"INIJA U TEORIJAMA REPRODUKCIJE

- preormistike me;anicistike postavke u teorijama reprodukcije i& 9. st.:. u'oa ene u reprodukciji- pasivna i e&vrijednaL enski jajnici- *nekorisni ukrasi+. u'oa mukarca u reprodukciji- muko sjemeL aktivni i&vor i poticaj 'judsko ra&voja

PATRIJARHALNI ANTIKI PO"LED

- ene- *po prirodi+ ineriorna ia, inte'ektua'no i mora'no deicitarna, nesposona &adrutvene unkcije osim seksua'ni; i prokreativni;

PLATON

- ene- primarna u'oa- prokreacija- ene, djeca i pokretna imovinaL stvari- v'asnitvo mukarca- ospodara- mukarac- raciona'an, kreativan sujekt drutva i po'itike

ARISTOTEL

- *'oian+ &ak'juak- *prirodno ineriornim+ enama, prirodno je da v'adaju mukarci(superiorni)

- mukarac- reproduktivno sposoan, *topao+: doka&: *ista+ ije'a oja ejaku'ata- ena- reproduktivno nesposona, *;'adna+, doka&: *pr'java+ crvena oja

- enski reproduktivni i spo'ni oraniL a'usni neativ- etus- ve ormiran u mukom ejaku'atu


26/58

J.J. ROUSSEAU- "RAANSKI PO"LED

- mora'no ora&ovanje ena vs. mora'no ora&ovanje mukaraca- rodna sereacija unutar kue- muka superiornost vs. enska ineriornost- opravdanje v'adavine mukaraca nad

enama

MAJINSTVO I ENSKA EMANCIPACIJA DANAS

- imenici opadanja erti'nosti u ra&vijenim &em'jama ($53E>%4, KKI.). *kontracepcijska revo'ucija+. porast stupnja ora&ovanja enaI. porast enske &apos'enosti na tritu rada i&van kue- socioekonomski ra&voj- neativne pos'jedice na rast popu'acije ($53E>%4, KKI.)

- ora&ovanje ena- ornuto proporciona'no rastu popu'acije, puno vie neo'iora&ovanje mukaraca

- to su ene ora&ovanije, oekivanja od raka i raanja su manja (@$33"$ [25, 888.)

- ora&ovna ra&ina u mukarca ne utjee statistiki &naajno na p'odnost

UINAK MODERNIZACIJE NA RODNE ULO"E

. ene na tritu rada- p'aena radna snaaL dramatino reduciranje ra&ina erti'nosti($53E>%4, KKI.)

. prije'a& od tradiciona'ni; prema seku'arno- raciona'nim vrijednostima- opadanjetradiciona'ne oite'ji (6S4E33S, KK.)


27/58

BIOMEDICINA- DOMINANTNA PARADI"MA ZAPADA

- oruje enetike- ri&ici enetski; diskriminacija- etiketiranja pojedinaca na teme'ju enetike

inormacije

- reproduktivna enetika- opasnosti od enetske diskriminacije- ri&ici &'oupotrea protiv sujekata- ena (nosite'jica reprodukcije) i djece, te 'judski;prava openito

- kontro'a, u&urpacija i *po'itiko+ o'ikovanje ensko tije'a- socio'oka po&adina iomedicine- eueniki ci'jevi: kontro'iranje prirode, idea'i&iranje

savrenosti, tj. proi&vodnja (o'ikovanje) niskori&ino, poe'jno i sposono vs.e'iminiranje visokori&ino, nepoe'jno i nesposono

- enska tije'a- kontro'irana, u&urpirana i *po'itiki+ o'ikovana pomou 5%4-a- enska tije'a- me;anicistiki empirijski ojekti kvantiikacije, k'asiikacije,

vi&ua'i&acije, discip'ine, norma'i&acijeL po'itika tije'a+- u'oa eneL eta'ni inkuator &a isporuku (roenje) *neoteeno+, *norma'no+

*proi&voda+ (djeteta) (E44#%E, KK.)- sereacija eksperti&e od ene- sujekta- ra&dvajanje etusa na t&v. *anorma'ne+ (deektni proi&vodi) i *norma'ne+ (adekvatni

proi&vodi)- ne- D5- metode V D5 T metodeL ukidanje eta'ni; (a)norma'nosti- ensko iskustvo trudnoeL iskustvo *eta'no inkuatora+- okusiranje panje na etus- sujekt- ena- trudnica- sujektL isk'juena- enske reproduktivne aktivnosti (&aee, trudnoa i porod)- mou se ranirati prema

sistemu *kontro'e kva'itete+ djetetaL ene *dori+ iRi'i *'oi+ proi&voai-stimati&irajue socija'ne dimen&ije reproduktivni; te;no'oija podupirustimati&irajui reproduktivni mora'

- ene- trudnice- diskurs *dori;+ i *'oi;+ ena, na teme'ju *doro+ i *'oe+reproduktivno tije'a- ana'oija s tradiciona'nim enskim reproduktivnim drutvenimu'oama- raanja i podi&anja djece

MAJINSTVO- IDEAL$ TRUDNICE- PACIJENTI

- trudnice- *pacijenti+- trudnoa- *o'est+- trend pos'jednji; QK odina u najra&vijenijim &em'jama

- novi ri&ici medicinsko tretmana trudnoa i poroda- kontro'a okusirana u medicinskoj(mukoj) eksperti&i- ene- trudniceL po'oaj *promatraa+ iR i'i inkuatora- medicinski i &nanstveni napredak u seri reprodukcije- *ma s dvije otrice+- s jedne

strane vea ponuda te;niki; mounosti &a od'uke o raanju, s drue strane veemounosti dominacije eksperata, po'itike i drui; interesni; aktera


28/58

IDOLATRIJA MAJINSTVA

- 5%4- podravaju ido'atriju majinstva- majinstvoL ci'j svi; *norma'ni;+ ena- s jedne strane ene koje se odupiru *majinskim instinktima+L *seine+, *udne+,

*poremeene+

- s drue strane prepreke &a autonomno majinstvo: samo;rane majke, one s posenimpotreama, ;omoseksua'ne, >$" po&itivne- mukarci- a'ijenirani od reprodukcije, *odve&ani+ od svoa sjemena &a vrijeme

trudnoe i poroda- 5%4- danas- potencija' &a apso'utnu kontro'u majinstva

DEKONSTRUIRANO MAJINSTVO

- umjesto *0ajke+- sementirane majke: *majke jajni; stanica+, *uterine majke+,*socija'ne majke+ (odojite'jice

- *Suroat- majka+- stimati&irajui na&iv s pena'i&irajuim pri&vukom- uinak 5%4-a:a) neativan- mounost manipu'acija eksperata i drui; aktera

) po&itivan- i&radnja nove vrste *enske so'idarnosti

MAJINSTVO$ EKONOMSKA O"RANIENJA I SAMO-DETERMINACIJA

- majinstvo- oraniava mounosti &apos'enja ena, perspektive promocije i moi&araivanja

- enska od'uka o raanju- krucija'na &a doroit nje&ina djetetaRdjece i nje same- samo- determinacija ena: od'uke o raanju, dostupnost kontracepcije, neoranien

pristup 'ea'nom, medicinskom, neometanom i pristupanom prekidu trudnoe

REPRODUKTIVNO ZDRAVLJE I IZBOR

- ra&'o&i &a enskom autonomnom kontro'om nad od'ukama o majinstvu:) majinstvo- ra&'iit doiv'jaj &a ra&'iite ene- &a mnoe ene majinstvoL i&vor radosti- &a neke eneL i&vor rustracija

) majinstvo- ekonomski podcjenjuje ene (ma'o'jetnice, neR &apos'ene, samo;rane,ra&vedene, o'esne)

TRUDNO(A- RIZIK ENE

- trudnoa i majinstvo nisu &dravstveno e&opasni- reproduktivne te;nike- e'itistike, socija'no isk'juive, euenike- o'ni, ri&ini i skupi

tretmani, neRdje'otvorni, nedostupni siromanim enama i parovima- enska tije'a- *po'itiki s'om'jena+- nedostatak autonomije, inormiranosti iR i'i

'judski; prava

- maniestni suko i&meu emini&ma i pronata'itetne dome da je majinstvo nuno &aispunjenje kao ene


29/58

SAMODETERMINACIJA ENA

- motiv &a teoriju eministiko 'asaL sistematsko uskraivanje enama mounostiosvjetavanja, autonomno interpretiranje see

- nunost uspostave teorije samo- determinacije, samo- &nanja i samo- deiniranja 'ede

autonomno od'uivanja o majinstvu- ene- sujekti &o v'astiti; &a'oa i ri&ika tije'a i &drav'ja treaju imati najveeudje'a pri'ikom od'uivanja o reprodukciji

- dot'e- enska tije'a- *s'om'jena+ po'itika tije'a, podvrnuta kontro'i reproduktivni;te;no'oija, eksperata i muke moi

FEMINISTIKE TEOLO"IJE

- i&ovorene, i&vedene i napisane idejne reinterpretacije re'iijski; tradicija i&perspektive ena

- odraavaju &naenja vjere, poseno eministiki; re'iijski; &ajednica- &astupnice dre da su i mukarci i ene podjednako po&vani i sposoni poduavati

teo'oiju ako su vo'jni podije'iti rad na kritici patrijar;a'ni; re'iijski; struktura i&astupati interese ena kao puni; sudionika u nji;ovoj vjeri, &ajednicama i drutvima

- eministice su uka&a'e na potreu da tradiciona'na teo'oija propita i redeinira svojeteme'jne kateorije

- ra&voj im je &apoeo 89K- i; u Sjevernoj merici, kao dio druo va'a enski;pokreta

- iroka p'ura'nost- nema takve stvari kao to je teo'oija u jednini- teo'oije su samo osoite aproksimacije istine, a ne *istina+ sama- i& injenice da je na ra&'iite naine moue promi'jati Boa, ovjeka (mukarca i

enu), svijet- moue je tvrditi da postoji neko'iko vrsta teo'oija- ra&'iite teo'oije kreiraju ra&'iite simo'ike mape i mode'e konane stvarnosti te na

ra&'iite naine ra&umijevaju ovjekov ivot

PREDSTAVNICE FEMINISTIKIH TEOLO"IJA

MAR' DAL'

- sumira'a odnos i&meu tradiciona'ne re'iije i patrijar;ata- *ko je Bo mukarac,onda je mokarac Bo+

JUDITH PLASKO&- povijest poka&uje ve'iku nepravdu poinjenu enama koje su sto'jeima (i jo su

uvijek) isk'juivane i& stvaranja sustava &naenja i simo'iki; mapi-- mada su tijekom povijesti i ene i mukarci iskusi'i re'iijska iskustva ra&'iita

inten&iteta, s'ueno teo'oke ormu'acije i instituciona'ne sankcije, kodiiciranauenja eta'irani; teo'oki; ko'a kreira'i su i pisa'i mukarci

- muki su teo'o&i sto'jeima pisa'i o prirodi i mjestu ene u drutvu i crkvi, rasprav'ja'i

o enskoj prirodi, utvriva'i to ena jest...


30/58

ALISON JASPER- danas ene piu o svojim iskustvima vjere, nji;ovu po'oaju u crkvi, ra&umiju see

kao ene, rasprav'jaju o autoritetu Bi'ije, Bojem je&iku danas i nekad, enskojparticipaciji u povijesti judeo- kranske sakra'ne mis'i, mounostima enskosveenstva, mario'oiji

- u eministikoj teo'oiji ena postaje sujekt jedno novo teo'oko pristupa, a svojekorijenje ovaj tip teo'oije ima u re'iijskim iskustvima ena

- eministike teo'oije u irem smis'u- reeriraju se na perspektive idovski; ikranski; eministica i praktikantica novi; ormi eministike spiritua'nosti

- a u uem smis'u- ene koje dije'e duoko pristajanje i interes i &a re'iiju i &aemini&am i&van okvira tradiciona'ni; re'iija

- pojam upuuje na enske pokrete u sinaoama, ?ato'ikoj crkvi, eministikomspiritua'nom pokretu, a jedna od osnovni; njeovi; karakteristika je *ekomeni&am,

p'ura'i&am i akademska o&i'jnost+- 15ES4% ?$5

- krucija'ni i&a&ovi &a eministiko propitivanje tradiciona'ne teo'oije: trea 'itradiciona'na teo'oija ovoriti o enskom iskustvu i'i ene treaju kreirati novure'iijsku i spiritua'nu tradicijuU

- da 'i je potreno rekonstruiranje re'iijske tradicije u svijet'u suvremeni; iskustavaeneU

- tim su se pitanjima avi'e 6%#3 6>%$S4, A!D$4> @3S?#2, %#SE0%1%D7#%D %E!4>E%, E3$BE4> S6>!SS3E% 7$#%E5, S>E$36#33$5S, 3E441 %!SSE33, 5#0$ #3DE5BE%, S4%>2?...

- eministike su teo'oinje tradiciona'ne monoteistike re'iije odredi'e kao seksistike- u nji;ovom je centru predoda muko oanstva, oansko patrijar;ata &a koje

0%1 D31 tvrdi da kastrira enu, jer u 'judskoj imainaciji tradicija mukovodstva 'eitimira superiornost mukarca u oite'ji i drutvu

URSULA KIN"- na po&itivan i neativan nain odreuje &adatke enske teo'oije:a) 5E4$"5 D4?- radika'ne kritike svi; ormi seksi&ma, androcentri&ma i mi&oinije in;erentni; je&iku i

ormama mi'jenja postojei; re'iija- propitivanje i demontiranje svi; eksk'u&ivni;, jednostrani; postavki uteme'jeni; na

mukimj normama i po'edima o ?ristu, Du;u Svetome, etici, crkvenoj ;ijerar;iji,

sveenstvu, pretjerani; apstrakcija i raciona'i&acija- &a 3$S#5 AS@E% centra'ni aspekt kritike jest kritika rodni; karakteristika simo'akoji su itni unutar odreene ku'ture i daju odreena &naenja te kritika svakoaspekta re'iijske ku'ture, od je&ika, ku'tne prakse, orani&acijske strukture doteo'oki; postavki, s ci'jem demaskiranja i uka&ivanja na eksp'icitnu ;ijerar;i&acijurodno pove&ani; simo'a (E5DE%- %E34ED S10B#3S), nji;ovu deva'vaciju i'idemini&aciju to je povijesno s'uaj sa enom i enskou (7E0$5$5E)

) @#$4$"5$ D6$- usmjereni na reormu i rekonstrukciju, reinterpretaciju tradicije u svijet'u ensko

iskustva te re'eksije vjere sa staja'ita emini&ma


31/58

- ukratko, eministika se teo'oija odnosi na kritiku i konstrukciju- &a ra&'iku od tradiciona'ne teo'oije, ne a&ira se na apstrakcijama i pretjeranom

raciona'i&iranju ve na iskustvu, iv'jenju vjere, enskim iskustvima i eministikimakcijama &a os'ooenje

- ta se teo'oija ne ra&vije u i&o'aciji ve ima na'aenu dimen&iju enske &ajednice

koju karakteri&ira odsustvo ;ijerar;ije i sveenstva te impu'si koji donose promjene i u6rkvi kao instituciji i u drutvo- ona otvara nova pro'emska podruja, nudi novu vi&iju, reinterpretira stare i kreira

nove simo'e , stvara novi osjeaj &ajednitva meu enama, novu spiritua'nostcentriranu oko I ve'ike teme- #S3#B#ZE5AE, S3"3AE5AE i AED5$6!

- distinkciju i&meu ve'ike struje- %E7#%0$S4$P?E i %D$?35E, odnosno%E"#3!6$#5%5E- ona se teme'ji na- treaju 'i se tradiciona'ne re'iijska vjerovanja i simo'i reinterpretirati itransormirati u svjet'u novi; iskustava i'i i; se trea odaciti i &amijeniti novimaU

ROSEMAR' REDFORD REUTER- radika'na reormistica

MAR' DAL'- radika'na revo'ucionarka- &a D31:- SES4%$5S4"# i'i 7E0$5$S4$P? AED5$6- primarna misija- os'ooenje

ena- D31 je &a;tijeva'a radika'nu separaciju ena i odacivanje opresivni; tendencija

tradiciona'ne re'iije- Bo moe iti koriten protiv ena na ra&'iite naine: otvorenim prok'amiranjem

enske suordinacije kao Boje vo'je od strane teo'oaG simo'i&ma Boa u terminimasimo'i&ma jedno spo'aG a ak i uko'iko je je&ik oien od iksacija na muevnost(03E5ESS) moe imp'icitno iti kompatii'an sa seksi&mom uko'iko o;rarujeindierentnost spram ore protiov opresije u njenim konkretnim maniestacijama, kaoto je to s'uaj kada teo'o&i koji ne posjeduju iskustvo opresije piu sa privi'eiranedistance oni; koji posjeduju najo'je &nanje o svijetu

- D31 se &a'ae &a androini mod iv'jenja i eneriranje novo je&ikatranscendencije, pri emu je &adatak enske revo'ucije os'ooenje svi;

- &o injenice da su simo'iki i 'invistiki instrumenti &a komunikaciju, to uk'juujecije'u teo'oku tradiciju u svjetskim re'iijama, ormu'irani u uvjetima patrijar;ata, s'ijedi daim je in;erentno da s'ue i servisiraju svr;e patrijer;a'ni; socija'ni; anamana

- tijekom povijesti rasprav'ja'o se samo o nekim pitanjima dok su drua odacivana kaoire'evantna- mi&oinija je oita u teo'oiji od !!S4$5 do 4#0E, 3!4>E%, ?5#\ iB%4>- &a D31, esencija'ne rtve ar;aini; projekcija Boa su ene i upravo &ato &adatak jeeministica da propitaju tradiciju i rastvore ido'e, ponajprije na ra&ini interna'i&irani; s'ika omukoj superiornosti


32/58

- idea' transcendentnosti i'i Boje onosvjetovnosti- teme'ji se na predodi Boa kaosuca koji kanjava i narauje nakon smrti

- DE BE!"#$% je pisa'a da su ene i'e 'avni kon&umenti ove re'iijske predodeudui da su ima'e ma'o mounosti &a samorea'i&aciju u ovom ivotu, pa su se*prirodno+ okusira'e na ivot pos'ije smrti

- teo'oija je opravda'a enske patnje, kontro'ira'a ensku seksua'nost etiketirajuiaortus i kontracepciju kao rije;, &aranjujui eni pristup ceremonija'u i simo'ikipredstav'jajui enu kao suordiniranu mukarcu

ROSEMAR' RUETHER RADFORD- nije smatra'a da su emini&am i kranstvo nepremostivo inkompatii'ni- ona je u kranskoj doktrini prepo&na'a korijenje i dominacije i 'ieracije- kranstvo &a nju nije jednostavno ku'tura opresije i dominacije ve i i&vor

os'ooenja- %E!4>E% je u svom radu nastoja'a svoje ideje pove&ivati sa socija'nom praksom, a u

svom je radu tka'a vi&iju svijeta e& seksi&ma, istinski transormirano i proieno

LUCE IRI"ARA'- tvrdi da postojei simo'iki mode'i u &apadnom ku'turnom kruu ne pove&uju

jednostavno masku'initet sa oanskim ve se idea' masku'initeta o'ikuje kao mjeri'osvi; 'judski; aspiracija

- ta intencija vodi 'eitimaciji ku'turni; praksi i po'itika koje privi'eiraju mukeaspiracije

- &o neadekvatne s'ike i predode oanstva, mnoe su eministice o Bou ovori'eu enskom rodu

- $%$%1 suerira o'ikovanje oanstva koje e repre&entirati idea' eminiteta, atime omouiti ra&umijevanje v'astito sujektiviteta i identiteta ena

- oanstvo je, smatra $%$%1, orma projekcije e& koje ena ne moe steiE5!$5$ osjeaj v'astite 'eitimacije kao ena, odvojeno od svoji; odnosa smukarcem

- dak'e, nije nuno odacivanje postojei; re'iijski; tradicija ve nji;ovo rekonstruiranjekro& proces 0$0ES$S enski; u'oa unutar patrijar;a'ni; mitova pove&ani;& s oanstvom,kreiranje nove tekstua'ne a&e i novo kanona koji se teme'ji na postojeoj tradiciji &aeministiku &ajednicu

FEMINISTIKE TEORIJE I POKRETI

BRANKA "ALI(# ENSKA TIJELA$ REPRODUKCIJA I DRU%TVENASTI"MATIZACIJA ENA

- ustrajavanje na uvjerenju u ineriornost ensko kreativno principa uini'o jepristranom &nanstvenu percepciju u'oe 'judske prirode u 'judskoj vrsti, ocrtavajuiene kao *druo+, *drui spo'+, *posude+ i'i jednostavno *naka&ne+ mukarce

- primjer ve'iki; mounosti na raun i na tetu ena u dananjoj modernoj &nanostijesu reproduktivni tretmani i po'itike reprodukcije koje se odvijaju pod okri'jem


33/58

&nanosti, primarno medicine, enetike i iomedicine, te po'itiki; institucija- drave,a'i i crkve- koje, svaka sa svoje strane, pokuavaju unijeti to vie v'astite moiutjecaja, direktni; intervencija, pa i nasi'ni; metoda e& naroito oa&iranja premaenama koje su nosioci i &apravo *'avni akteri+ svi; ti; reproduktivni; te;nika i

postupaka

- jedan od 'avni; imenika koji oraniavaju ene u stjecanju i &adoivanjuautonomije i osoni; prava &a reproduktivno donoenje od'uka je raanje djece i ria&a nji; (odovornost)

- upravo majinstvo koje nije popraeno primjerenom drutvenom skri &a ivot i&drav'je dotine majke, djeteta i oite'ji, moe oraniiti anse ena &a s'oodukretanja, anse &a drutvene aktivnosti, te reducirati dodatnu osonu autonomiju

- u tom kontekstu se iomedicina i smatra socio'okim konceptom udui da se tupostav'jaju eueniki ci'jevi kontro'iranja prirode, idea'i&iranja savrenosti, teo'ikovanja sposonostiRnesposonosti, poe'jnoRnepoe'jno, niskoRvisoko ri&ini;

- u takvom kontekstu enska tije'a postaju me;anicistiki empirijski ojekti &akvantiikaciju, k'asiikaciju, vi&ua'i&aciju, discip'inu i norma'i&aciju, te poprimaju

o'ik *po'itiki; tije'a+- udui da su sve metode snimanja i reproduktivne te;no'oije usmjerene prema

roenju *neoteeno+, *norma'no+ djeteta, u'oa ene svodi se samo na *eta'niinkuator+ &a isporuku *proi&voda+- djeteta

- umjesto da se nuno potrean protok re'evantni; inormacija i&meu eksperata isujekta- ene nesmetano odvija kako i se neativni uinci mo'i e'iminirati i'i svestina najmanju mjeru, instituciona'no se tretman trudnoa u pravi'u provodi okusiranjem

panje na etus- sujekt, pri emu je sujektivnost trudnice-nosite'jice isk'juena,smatra se neitnom i'i ak nepoe'jnom &a etus

- ideja *majinsko instinkta+ se ponekad koristi da odvrati i&raene e'je ena odpoaaja, primjerice, osoito kod nee'jene trudnoe, dok se istodono samo;ranimenama postav'jaju ra&'iite prepreke &a uspjeno majinstvo i'i im se ak uskraujeansa da imaju dijete

- druim rijeima, uvjerenje u majinski instinkt koe&istira s preprekama &aautonomno majinstvo, tj. majinstvo &a ene koje nisu u *stai'nom+ odnosu smukarcem, pod ime se &apravo preerira orma'ni rak

- premda prema ideo'oiji majinstva sve ene e'e djecu, ipak ene koje nisu;eteroseksua'ne iRi'i koje imaju posene potree nisu i&u&etakG od nji; se oekuje dase odreknu majinstva *u interesu djeteta+

- in&istiranje ena na dorovo'jnom majinstvu u svojim je teme'jima i &a;tjev &aminima'nom kontro'om nad v'astitom sudinom kao 'judsko ia, te odijanje da se

ude poro'jen od strane druoa, io to &astupnik i'i si'nik patrijar;a'ne ove&e i'ietus- udui da se od i'o koje potpuno ra&vijene osoe ne &a;tjeva da riskira svoje &drav'je

i'i ak &naajni komor da spasi druu osou i'i ak i v'astito dijete nijedna potpunora&vijena osoa nema pravo suordinirati druu na nain na koji neki e'e da nee'jenatrudnoa suordinira ene

- nametnuti nad potpunim 'judskim iem takvu suordinaciju i ri&ik &opotencija'no 'judsko ivota je, nasuprot tome, apsurd jednako kao i krucija'nanepravda


34/58

MARIJA "EI"ER# KONTROVERZE KULTURALNO"EKOFEMINIZMA

- &apadna se ku'tura ra&vija'a u okvirima ipo'arne, vrijednosne paradime, koja jera&dvaja'a prirodu od ku'ture, enu od mukarca, tije'o od due, emocije od ra&uma,

patrijar;a'ni je, dua'istiki (opresivni) modus ra&mi'janja deva'virao vrijednost i enei prirode, pripisujui im ineriornu po&iciju u dua'istikim parovima

- ekoeministice se s'au da je pove&anost ene i prirode korijen seksi&ma i naturi&ma- *suko+ nastaje &o nes'aanja oko pitanja je'i pove&ivanje ene s raanjem i

odojem djece u'timativni i&vor moi ene i'i joj ono, naprotiv, odu&ima mo


35/58

- odnosno, jesu 'i ve&e i&meu ene i prirode primarno io'oke i psi;o'oke i'iprimarno socija'ne i ku'tura'ne

- i& toa proi&'a&i i nesu'asje oko toa trea 'i te ve&e akcentirati i'i e'iminirati- s'jedee struje:) %D$?35E ?!34!%35E 7E0$5$S4$6E i'i SE@%4$S4$6E koje istiu ve&e

i&meu ene i prirode, s'ave i; i prepo&naju u njima emancipacijski potencija') %D$?35E %6$#53$S4$P?E 7E0$5$S4$6E koje neiraju ve&e i&meu enei prirode, a os'ooenje vide u os'oaanju od primordija'ne sere ene i prirode, koju

poimaju kao utamnieni enski eto (imprisonin ema'e ;etto). 4a struja neodorava aproprijaciju eko'oije kao eministiko pristupa, ve je poima kaorerasiju koja osnauje stereotipne rodne u'oe

- patrijar;a'no se drutvo, i&meu osta'o, a&ira na pretpostavci da su ene oranienesvojom 'iskou s prirodom

- dominantni je po'ed da menstruacija, trudnoa, dojenje, njea i odoj djece veuenu u& kuu, smanjuju nje&inu moi'nost i in;iiraju nje&inu sposonost &a rad i&vankuanstva

- i& toa s'ijedi da percepcija o tota'noj orijentaciji ene na io'oku reprodukcijupove&uje enu s prirodom, a to deradira enu s o&irom da je i priroda u &apadnojku'turi deva'virana

- primarni ci'j ekoemini&ma nije u sk'adu s tipinim ci'jevima 'iera'no emini&ma- ekoeministice ne trae jednakost s mukarcima, ve se ore &a os'ooenje ena kao

ena- krucija'no &a to os'ooenje jest prepo&navanje vrijednosti svi; aktivnosti koje su

tradiciona'no ve&ane u& ene- raanje, odoj i cje'okupna domainska arena- neke eministice optuuju ekoemini&am &a retradiciona'i&aciju i osnaivanje

opresivni; stereotipa te tendenciju k esencija'i&mu- kritike su i'e upuivane i portretiraju ene kao pasivne reproduktivne ivotinje, kao i

te&i da 'oika opresije 'ei u io'okim ra&'ikama i&meu ena i mukaraca teio'okoj determinaciji rodova i rodni; u'oa

- mada ne nijee u'ou esencija'istiko ekoemini&ma kao vita'no koncepta &aiscje'jivanje v'astite svjesnosti od ku'ture a'ijenacije, %D7#%D %!E4>E% istie dasu mnoe esencija'istice svoj pristup kreira'e i& po&icije privi'eirani; ena koje e'e

ponovno uspostaviti du;ovne ve&e sa svojim tije'om i prirodom

KAREN J. &ARREN# SNA"A I OBE(ANJE EKOLO%KO"FEMINIZMA- nasuprot onome to mnoe eministice i ekoeministice ovore i'i sueriraju, moue

je da nema nie to i i'o in;erentno pro'ematino u *;ijerar;ijskom mi'jenju+ i'iak u ;ijerar;ijskom mi'jenju koje se osniva na *vrijednosnom dua'i&mu+ uoko'nostima koje ne uk'juuju opresiju

- ;ijerar;ijsko mi'jenje je vano u dnevnom ivotu &a k'asiiciranje podataka,usporeivanje inormacija i orani&iranje materija'a

- pro'em nije jednostavno u tome to se vrijednosno- ;ijerar;ijsko mi'jenje ivrijednosti dua'i&am koriste, neo da je svaki od ovi; naina mi'jenja koriten uopresivnim konceptua'nim okvirima kako i eta'ira'i ineriornost i opravda'i

potinjenost


36/58

- *'oika dominacije+, u paru sa vrijednosno- ;ijerar;ijskim mi'jenjem i vrijednosnimdua'i&mom, te to to *opravdava+ opresijeRpotinjenosti

- prema tome, ono to je osnovno u ojanjavanju prirode opresivni; konceptua'ni;okvira je 'oika dominacije

- u suvremenom drutvu, ne postoji jedan *enski 'as+, ena (i'i 'judsko ie) kao

jednostavni pojam: svaka ena (i'i 'judsko ie) neke rase, k'ase, doi, osjeajnoopredje'jenja, rano statusa, reiona'no i'i naciona'no podrijet'a, itd.- udui da ne postoje *mono'itna iskustva+ koja dije'e sve ene emini&am mora iti

*pokret so'idarnosti+ uteme'jen na &ajednikim uvjerenjima i interesima radije neopokret *jedinstva u istosti+, uteme'jen na &ajednikim iskustvima i &ajednike imviktimi&acije

- jednako kao to su pojmovi roda drutveno konstruirani, tako su konstruirani ipojmovi prirode

- dakako, tvrdnja da su ene i priroda drutvene konstrukcije ne &a;tjeva ni od koa daporie da postoje stvarna 'judska ia i stvarna sta'a, rijeke i i'jke

- to jednostavno &nai da to kako se ene i priroda ra&umijevaju jeste stvar povijesne i

drutvene so'idarnosti- ovi pojmovi variraju u &avisnosti od ku'ture i povijesno ra&do'ja- stoa to je eministika etika kontekstua'istika, struktura'no p'ura'istika, i *u

procesu+, jedan nain da se ocjene &a;tjevi eministike etike, je u ovoru, nji;ovauk'juivost: onim &a;tjevima ('asovima, orascima 'asova), koji su mora'no iepistemo'oki avori&irani (preerirani suRvie cijenjeni, o'ji, manje parcija'ni, manje

pristrani), koji su vie uk'juivi s o&irom na proiv'jena iskustva i perspektiveunjetavani; osoa

- uvjet uk'juivosti &a;tijeva i prua siurnost da e ra&'iitim 'asovima ena (kaounjetavani; osoa) iti data 'eitimnost u raenju etike teorije

- eministika etika takoer ou;vaa rekoncepciju toa to &nai iti 'judsko ie i to&a 'jude &nai iti anairan u procesu etiko od'uivanja, udui da ona odija kao

esmis'en i'i trenutno neodriv i'o kakav opis 'judsko ia, etike i etikood'uivanja koji je 'ien roda i'i je rodno neutra'an

- emini&am mora ou;vatiti eko'oki emini&am ako je on taj koji smjera da okonmadominaciju enama &ato jer je dominacija enama konceptua'no i ;istorijski spojena sadominacijom prirodom

- odovorna etika oko'ia takoer mora ou;vatiti emini&am- inae, ak naoko najrevo'ucionarnija, os'oaajua i ;o'istika eko'oka etika nee

uspjeti da u&me o&i'jno meusono pove&ane dominacije prirodom i enama koje sutako umnoome dio ;istorijsko nas'jea i konceptua'no okvira koji potvruje

eksp'oataciju ne'judske prirodeBRANKA "ALI(# EKOFEMINIZAM- NOVI IDENTITET ENE

- iako je *ensko pitanje+ uteme'jeno kao po'itiko pitanje jo prije neko'iko deset'jeara&vojem emini&ma *novo va'a+ i'i neoemini&ma, koji je doveo do promjena

pristupa u cije'om ni&u drutveni; pitanja, tek su s pojavom eko'oko pokreta ipostav'janjem *&e'eni;+ pitanja kao po'itiki; pitanja *enska pitanja+ kao i eko'okapitanja doi'a novu vanost u ekoeministikim strujama

- ekoemini&am ou;vaa ra&'iite pristupe, od 'iera'ni; do ekocentriki;ekoemini&ama

- u raspravama i&meu ekoeministiki; i eministiki; po&icija sudje'uju i drui

intrin&ini eko'iki pristupi, od koji; je naj&naajnija struja duinske eko'oije, skojom su ekoeministike orijentacije nerijetko u nesu'asju


37/58

- e& o&ira, meutim, na i&vjesna nes'aanja unutar pojedini; ekoeministiki;pristupa, od koji; su neki nekorisni i'i ak tetni &a (eko)emini&am, kao i na sukoe sduinskom eko'oijom, s 'edita socija'ne eko'oije vano je u&imati u o&ir iuvaavati sva ta (eko)eministika staja'ita, jer nas ona upuuju na to da se moramo

pomaknuti i&a ?%$"# D!3$0 onoa mode'a mi'jenja koji karakteri&ira

&apadnu socija'nu i i'o&osku tradiciju, a prema kojem su ene ineriornemukarcima, priroda inerirona ku'turi, emocije ineriorne ra&umu i tije'o umu, poduvjetom da e'imo postii eko'oki sk'adan ivot, interirajui prirodu s ku'turom uoransku ekoku'turnu cje'inu

PRETPOSTAVKE UTEMELJENJA EKOFEMINIZMA

0! SPOLNI IDENTITET$ SPOLNE ULO"E I SIMBOLIKE VEZE ENA SPRIRODOM

- io'oke ra&'ike i&meu spo'ova pridonose ra&voju spo'no identiteta

- osnovne pretpostavke patrijar;a'ni; drutava:) smatra se da su socija'ne ra&'ike meu spo'ovima *prirodna+ pos'jedica io'oki;

ra&'ika) socija'ne ra&'ike podra&umijevaju sociopsi;po'oke ra&'ike i ;ijerar;ijske,

instituciona'ne ra&'ike po'oaja ra&'iiti; spo'ovaI) te socija'ne ra&'ike odra& su utjecaja socija'i&acije i uenja spo'ni; u'oa, koje su u

tradiciona'nim i patrijar;a'nim drutvima tradiciona'neJ) spo'ne u'oe su stereotipna oekivanja 'ede *primjereno+ socija'no ponaanja,

stavova i aktivnosti pripadnika ra&'iito spo'a (muko i ensko)Q) primjena tradiciona'ni; spo'ni; u'oa dovodi do ra&'iiti; tradiciona'istiki;

dierencijacija i podje'a i&meu spo'ova, tako da u'oa ena u veini socija'ni;situacija nije identina u'oama mukaraca u istim socija'nim situacijama

M) u'oe ena u'avnom su manje pri&nate i ;ijerar;ijski su podreene u'oamamukaraca u socija'noj strukturi. *5evid'jivost+ ena i nji;ovi; socija'ni; u'oa samo

je jedan od indikatora nejednakosti9) ana'ono opresivnom odnosu prema eni, a para'e'no s eko'oki destruktivnim i

opresivnim odnosom prema prirodi, kakav dje'uje u dananjoj industrijskoj i modernojcivi'i&aciji, prema ekoeministikom 'editu, uspostav'jena je simo'ika ikonceptua'na pove&anost ena s prirodom

! FEMNIZAM PRVO" I DRU"O" VALA- eministiki pokret se i pojavio kao reakcija na ra&'iite dierencijacije spo'ni; u'oa- iako je ensko pitanje staro ko'iko i 'judska rasa, u &apadnom se svijetu orma'ni

poetak emini&ma poeo i'jeiti tek s pu'iciranjem radova o enskim protestimakoji su se pojavi'i poetkom 9. st.

- najvei uspon t&v. *prvo va'a+ eministiko pokreta doodio se &a vrijeme'iera'i&ma u Europi /. st.- moi'i&acija &a ostvarenje prava 'asa

- tek je eministiki pokret t&v. *druo va'a+ i'i 5E#7E0$5$0 , koji se pojavio u&apadnim &em'jama 8MK-i; i 89K-i;, uspio promaknuti ensku socija'nu i po'itiku

po&iciju nu smjeru ravnopravnosti

- mukarac je poistovjeivan s javnom, a ena s privatnom serom


38/58

- stoa je jedini put orata ove situacije i rea'i&acije u'oe ena kao povijesni; ia i'oprodiranje u javnuseru po'itike

- ene su sve vie postaja'e svjesne seksistiki; stavova i praksi- uk'jueni putemsocija'i&acije i tradiciona'ni; spo'ni; u'oa

- u demokracijama su se pojavi'e ra&ne struje emini&ma, a pod utjecajem naras'i;

eko'oki; pokreta i ra&voja eko'oki; pokreta u novije vrijeme pojavi'a se strujeekoemini&ma

EKOFEMINISTIKA RAZMATRANJA

- teoretsko usmjerenje ekoemini&ma uttmt'jeno je na ;istorijskoRsimo'ikoj ve&i enas prirodom i to kro& demonstriranje nji;ova poseno odnosa koji proi&'a&i i&meusono pri'iavanja interesa i&meu emini&ma i eko'oije

- to meusono pri'iavanje interesa re&u'tat je injenice da je u ;ijerar;ijskoj ipatrijar;a'noj strukturi ie ene smjeteno nedje pri samom dnu ;ijerar;ije, tj.

i&meu mukarca i ostatka prirode- "%$A54 : B#- 0!F?%6- E5- @%$%#D- "%$A54 : B#- 0!F?%6- E5 i @%$%#D- idenntiikacija ena s ostatkom prirode nastaje u& pomo jedinstveni; io'oki;

procesa u enskim tije'ima uteme'jena na reprodukcijskim sposonostima- u korijenu dominacije nad enama i prirodom 'ei patrijar;at- smjer i ci'j eko'oke

prakse mora iti patrijar;at- 'avne eministike rasprave u'avnom su se kreta'e oko pitanja prioriteta koncepta

patrijar;ata i'i dominacije- ovo druo najvie je isticao i ra&vijao anar;i&am, a u eko'okoj varijanti socija'na

eko'oija 0. B##?6>$5 (8/K.)- 'avno pitanje koje se u raspravama postav'ja- jesu 'i patrijar;at i dominacija

ne'judske prirode pos'jedica i proi&vod dvaju potpuno ra&'iiti; i odije'jeni;konceptua'ni; i ;istorijski; ra&voja i'i nisu

- ?!34!%5$ E?#7E0$5$0 i S#6$A35$ E?#7E0$5$0- osnovna&ajednika karakteristika svi; ovi; po&icija jest odijanje pretpostav'jene ineriornostiena i prirode i superiornosti ra&uma, ;umaniteta i ku'ture

- kritiari ti; orijentacija smatraju da ene nemaju in;erentnu v'iskost s prirodom neosocija'no konstruiran odnos s prirodnim resursima

0! EKOFEMINIZAM I OBRANA LIBERALNO" FEMINIZMA- preispitujui arumente &a podupiranje 'oiki;, konceptua'ni;, ;istorijski; i'i

psi;oseksua'ni; ve&a i&meu podreivanja ena i podreivanja prirode postojemi'jenja koja dre da su takvi arumenti pro'ematiki

- ra&'o&i su prije praktine neo konceptua'ne prirode- pr. 'iera'ni emini&am mis'i da e on prije pomoi unaprijeenju potree opadanja

ra&ine popu'acijsko rasta neo ekoemini&am- ekoemini&am- meusono uvjetovan uspon &nanosti i kapita'i&ma doveo je kasnije do

promjena u stavovima prema enama i prirodi- ene su se poe'e s;vaati kao resursi

- priroda kao me;anika stvar &a iskoritavanje u interesu proi&vodnje mukaraca- ena kao sredstvo &a ispunjenje reproduktivni; potrea mukaraca


39/58

- u nekim ku'turama priroda je ooavana i pove&ana sa enom dok su istodono enedrane u po&iciji ekstremne suordinacije

- povijesno i i'o&osko 'edite koje opravdava muku dominaciju nad prirodom jes'ino 'editu koje opravdava dominaciju mukaraca nad enama

- pr. idovsko kranski koncept ;ijerar;ije

- prema 'iera'nom emini&mu ne postoje 'oike, konceptua'ne, psi;oseksua'ne i'i;istorijske pove&anosti i&meu dominacije ena i dominacije prirode, a'i &ato postojivaan praktiki smisao u kojem koincidiraju interesi emini&ma i eko'oije

- ponajprije pravo ena da ra&vijaju v'astite sposonosti kao autonomne individue- ta prava imp'iciraju pravo da se i&aere majinstvo- 'iera'ni emini&am &astupa te&u da je u korijenu kri&e oko'ia veinom kri&a

preve'iko popu'acijsko rasta- emini&am i eko'oija nisu pove&ani 'oiki i konceptua'no ve praktino

! EKOFEMINIZAM I DIVLJINA

- &amjenjivanje identiteta ospodara s ekoeministikim eko'okim identitetom see,koji je identitet deiniran meuovisnou s druima

- nunost onav'janja i vrednovanja 'judski; odnosa s div'jinom

ALIJENACIJA OD DIVLJINE- 'judska a'ijenacija od prirode- S!S5 %$77$5, %$5E E$S3E% i "3

@3!02##D- &apadno otuenje od prirode je proi&vod ideo'oijsko pomaka kojestvaraju e'itne rupe

- tako se stvorio identitet ospodara mukarca

VREDNOVANJE DIVLJINE- ouvanje div'jine:) &ato to je ekoemini&am teorija uteme'jena na s;vaanju da su svi o'ici dominacije

meusono pove&ani) &o pove&ani; pretpostavki i ;ijerar;ijsko dua'i&ma koji tvore osnovu &apadne

ku'tura'ne teorije, pa se prema ekoeministicama os'ooenje ena ne moe postiie& os'ooenja drui; pot'aeni; pove&ani; s prirodom, jer su svi ;ijerar;ijskidua'i&mi konceptua'no pove&ani

I) udui da je div'jina suordinirano, podreeno druo &apadne ku'ture, ekoemini&amse mora aviti ouvanjem i proirenjem div'jine, to uk'juuje nje&ino vrednovanje

! FEMINISTIKA EKOPSIHOLO"IJA$ DINAMIKO ENSKO IBIORE"IONALIZAM

- ekopsi;o'oija ra&matra ra&voj odnosa spo'ni; 'inosti prema prirodi- urano- industrijska drutva odvoji'a su 'judski identitet kao vrste od prirodno

oko'ia uprav'jajui njime- autonomija odje'jeno see je karakteristika dinamiko ensko- suprotno dominaciji

i kontro'i- ioreiona'i&am podra&umijeva prekid s dosadanjim postojeim socija'nim

strukturama i potovanje prirode

- usk'aivanje eko'oki; s po'itikim podrujima- ioreiona'i&am je ku'tura'no uteme'jen na mu'tiku'tura'i&mu


40/58

3! EKOFEMINIZAM I DUBINSKA EKOLO"IJA- neki smatraju ekoemini&am suprotstav'jenim struji doinske eko'oije i'i eko&oije

koju je 89I. . promovirao norveki i'o&o %5E 5ESS

- to je i'o&oija eko'oke ;armonije i'i ekviri'ija- mora'ni smisao- krajnji ci'j je samorea'i&acija- ekoeministice kau:) duinska eko'oija ne moe podvoditi pod svoje podruje podruja interesa i av'jenja

drui; socija'ni; pokreta) da je ekoemini&am &apravo pokuaj u najo'jem i&danju doskakanja &'oupotreama

antropocentri&ma i androcentri&ma u teorijama duinske eko'oije- naj&naajnija ra&'ika i&meu ekoemini&ma i duinske eko'oije je u nji;ovom u&roku

kri&e oko'ia- &a ekoeministice to je androcentriki po'ed na svijet- enski osjeaj see je re'acionistiki T osnosan

- 'iera'ni emini&am kae da se eministice moraju uvati novi; sentimenta'ni;interpretacija ena i romantici&ma prirode

- prema "5D5$ S>$"$ osnova je ra&no'ikost

4! EKOFEMINIZAM I SPECIJECIZAM- korijen diskriminacije ivotinja nije patrijar;at- prema nekim eministicama- prema ekocentrikom ekoemini&mu ene su 'ie prirodi, a da'je mukarcu- &a osta'e eministice trea os'ooditi i'o koju pot'aenu popu'aciju- s'inost u konceptua'nom dje'ovanju opravdava suordinaciju ivotinja i ena- ekoemini&am e'i ra&otkriti cije'u strukturu opresivno mi'jenja- ne smijeno iti u;vaeni u &amku krivo dua'i&ma

MARIJA "EI"ER# FEMINISTIKA EPISTEMOLO"IJA#KRATAK PRE"LED FEMINISTIKE KRITIKE ZNANOSTI

- teme'jna ideja 'anka jest da se skiciraju e'ementarne pretpostavke eministikeepistemo'oije u okviru t&v. *ratova &nanosti+ odnosno deta'jno propitivanja&nanosti, nje&ini; teme'ja, povijesti i drutveno dje'ovanja

- interna'istike teorije &nanosti kao inte'ektua'ne aktivnosti koja se &iva u socija'nomvakuumu, ime je arantirana nje&ina ojektivnost i neutra'nost, odavno su vedovedene u pitanje

- eksterni aktori utjeu na sve aksekte &nanosti, od &nanstveni; metoda do drutveneupotree &nanstveni; tekovina


41/58

- dak'e, &nanost trea tretirati kao set ko'ektivni; praksi koje trea promatrati u okviruiri; drutveni; procesa

- u okviru opi; socija'ni; kretanja 8MK-i; odina, siurno potaknuta pret;odnimrevo'ucionarnim propitivanjima unutar akademski; kruova, uteme'jena je ieministika epistemo'oija, koja se kritiki osvre na seksistike e'emente i stereotipe

u &nanosti- itava p'ejada autorica prove'a je otru kritiku *eksp'oatatorske masku'inistike&nanosti+ i nje&ini; *injenica+ koje su eva'uirane u svijet'u vrijednosti i motiva oni;koji su i; kreira'i

MIT O NEUTRALNOSTI ZNANOSTI I RADIKALNA KRITIKA ZNANSTVENEPRAKSE

- e&deseti; odina- crnaki pokret, antiratne demonstracije, ;ipi pokret, studentskipokret, neoeministiki pokret

- pr. 7%#00: *?ri&a psi;oana'i&e+- enska revo'ucija kao nosite'j radika'ni; ideja ojednakosti mukarca i ene

- emini&am je nastao kao una protiv patrijar;ata- 8MK-i; i 89K-i; rasprave o vrijednosnoj neutra'nosti &nanosti

TEMELJNE PRETPOSTAVKE FEMINISTIKE KRITIKE ZNANOSTI

- odmak od konvencioona'no s;vaanja &nanosti- vano pitanje ojektivnosti &nanosti- emini&am kae da je postojea &nanost europocentrina, masku'inistika i seksistika- centra'na tema eministike epistemo'oije je utjecaj spo'a na &nanstvenika- prema S5D%$ >%D$5 eministika teorija avi se reinterpretacijom kateorija

ra&'iiti; teorijski; diskursa tako da oni postaju ojrktivni- pr. >$3%1 %#SE i&vodi e

Documents

Feminističke Teorije i Pokreti