festivalavis19.–26. juli 2015

2 festivalavis

iNNHaLD

#landskappleiken#hilme

Konsertar ...............................................................................................................................4–5Program ............................................................................................................................................6Kappleiksoversikt ............................................................................................................7Info ....................................................................................................................................................8–9Lokalmaten i sentrum ......................................................................... 10–11Kappleiksbibliotek .................................................................................................... 12Torleiv Bolstad 1915–1975 ................................................................14–15Strunkeveko ...........................................................................................................................17Om Jørn Hilme ..............................................................................................................18Kart ......................................................................................................................................................19

fo

to

: In

gv

Il S

ke

Ie l

jon

eS

festivalavis 3

det er ei stor glede å få ynskje dykk velkomen til den fyrste Landskappleiken på Fagernes sidan 1992! Sjølv om me har sterke tradisjonar for kappleikar i Valdres, er det faktisk berre femte gongen me inviterer til landskappleik. Mange hugsar sikkert godt det strålande vêret på Beitostølen i 2006,

mens andre også har gode minne frå folkelivet på Valdres Folkemuseum (og om ein skal tru kappleikssoga, baren på Fagernes hotell) i 1992. Nokre av dykk var med allereie i 1978, som også vart den siste landskappleiken til meisterspelemannen Torleiv Bolstad. Same mann vann A-klassen for hardingfele då Landskappleiken for fyrste gong vart arrangert på Fagernes i 1957. Bolstad ville ha vorte 100 år i år, og i denne samanhengen blir han heidra med ein stor minnekonsert.

I år vil me prøve noko nytt. Kvart år sidan 1960 har me valdrisar også invitert folk frå heile landet til Jørn Hilme-stemnet for å heidre denne gamle storspelemannen frå Ulnes som har hatt så mykje å seia for folkemusikken i Valdres. I samband med stemnet i år kjem det til og med ei bok om Garlistuten, fela hass Skjegle-Jørn. Også på Jørn Hilme-stemnet har kapp-leiken stått i sentrum, men i tillegg har me hatt som mål å by på eit rikt tilbod av konsertar og meir eller mindre intime dansegolv. Me håpar og trur at Jørn Hilme-stemnet er eit konsept som vil gå godt i lag med årets største folkemusikkhending – nemleg Landskappleiken.

det er oMtrent halvtanna år sidan dei første brikkene vart lagt for å få Landskappleiken til Fagernes. I skrivande stund er det allereie lagt ned hundrevis av dugnadstimar, og fl eire skal det bli! Me vil difor rette ein stor takk til alle dei som vil vera med og gjera ein innsats ikkje berre for folke-musikkmiljøet her i Valdres, men også for fl eire tusen tilreisande kappleiks-entusiastar.

Folkemusikkmiljøet er romsleg, og det betyr at det kjem mykje folk. Me vil difor ta heile Fagernes i bruk som arena for dette gildet. Dei største tevlingane vil føregå i Valdreshallen, der blir det også mogleg å ta seg ein pause i Matteltet som ligg eit halvt steinkast unna. Like ved ligg det ein gymsal der det også vil bli arrangert fl eire tevlingar. Nokre får høve til å vitje Kulturhuset også i år, der det vil bli tevla både torsdagen og fredagen. På kveldane samlast me på Valdres Folkemuseum for å få med oss både tevlingar, konsertar, dans på 1000 golv, buskspel, fest og moro.

Landskappleiken er eit arrangement der alle kan delta. Til og med hallingane er velkomne! Det fi nst vel ingen fl ottare arena for eit møte mellom utøvarar og publikum i alle aldrar, der ulike folkemusikalske uttrykk frå heile Noreg står i høgsetet.

Beste helsing kappleikstriumviratet

Eli Marit fuglesteg, frode Rolandsgard og Kjellbjørn Karsrud

Siste nytt fi nn du på landskappleiken.no eller i appen landskappleiken.last ned appen i app Store eller google play.

leiartroika

Eli Marit Fuglestegelmafugl@online.notlf. 986 23 123

Kjellbjørn Karsrudkjellbjorn_1986@hotmail.comtlf. 404 51 798

Frode Rolandsgardfrode.rolandsgard@talik.notlf. 911 97 407

økonoMineMndEli Marit Fuglestegelmafugl@online.notlf. 986 23 123

tevlingsneMndKjellbjørn Karsrudkjellbjorn_1986@hotmail.comtlf. 404 51 798

pr- og koMMunikasjonsneMndHallgrim Rognhallgrim.rogn@gmail.comtlf. 412 22 769

teknisk neMndTone Voldhaugtvoldhaug@hotmail.comtlf. 992 33 979

MatneMndKjersti Helgesen Løvoldkjersti_l@yahoo.comtlf. 906 96 085

sponsorsjeFTorstein Lerholtorstein@vangivaldres.notlf. 480 39 475

steMnekontorAud Søylandaud.soyland@bbnett.notlf. 990 37 584

prograMsjeF (hilMe-steMnet)Inger Lise Skrebergeneiskrebergene170@gmail.comtlf. 481 42 710

KONTaKT-iNfO:

KJÆREsteMnelyd!

Redaksjon: Silje josten lien og Hallgrim rogn.Design: eva karlsson. Foto: Cathrine dokken og Ingvil Skeie ljones. Korrektur: aud Søyland. Trykk: valdres trykkeri. Opplag: 10.000

4 festivalavis

Maar Fyrste tone på programmet for Hilme 2015 vert sett av trioen Maar, beståande av Britt Pernille Frøholm, Irene Tillung og Ellen Brekken. I fjor vår sleppte dei debutplata Vrangsvevd, som inneheld tradisjonell musikk med ein utradisjonell vri.

Maar vev saman kjende slåttar og nyskrivne kompo-sisjonar til eit nytt og felles uttrykk. Musikken er både leiken og intens, men har likevel rom for det såre og melankolske. St. tomaSkyrkja // 19. julI kl. 17.00

Fra de MollsteMte skoger Fra de mollstemte skoger er ein trio beståande av Hege Nylund, Tove Hagen og Annar By. Gruppa set musikk til dikt av forfattarar som Hans Børli, Ove Røsbak og Halldis Moren Vesaas. Musikken er inspirert av den mollstemte tradisjonsmusikken frå Østerdalen, men trioen hentar også element frå vise-tradisjonen og americana. Hedalen kyrkje // 20. julI kl. 20.00

annbjørg lienAnnbjørg Lien er blant dei fremste folkemusikarane innanfor sin generasjon. Ho har drive aktivt med folkemusikk sidan barndommen, og framføringane hennar av tradisjonell folkemusikk og eigenkompo-nerte, folkemusikkinspirerte melodiar har nådd ut til eit breitt publikum.

Lien har vunne ei rekke utmerkingar og konkurran-sar og vore på turné i fleire land, både som solist og saman med gruppa Bukkene Bruse. I løpet av karrie-ren har ho vore delaktig på mange album, deriblant åtte soloalbum.jaSlangen // 21. julI kl. 20.30

strunkekonserten Deltakarane på Strunkeveko får her syne seg fram og gje publikum smakebitar på det dei har lært i løpet av kurset. Konserten blir sydd saman av lærarar og elevar og vil vere ei opplading til Gotoguta litt seinare på kvelden.amfIet, valdreS folkemuSeum // 22. julI kl. 19.15

gotogutaNy og modig framsyning frå FRIKAR! I GotoGuta inviterer Hallgrim Hansegård, Ådne Kolbjørnshus, Vetle Springgard og Andris Hemsing deg med til ei tenkt stølsgoto der dei slår i hel tida med surrealistiske påfunn. GotoGuta, valdresdialekt for Backstreet Boys, er ein studie i gruppedynamikk og fysisk kontakt mellom gutar. Danseglede, hardingfele og noko du aldri har sett før…amfIet, valdreS folkemuSeum // 22. julI kl. 20.30

ette’ tølleiv – ein Minnekonsert I 2015 er det 100 år sidan spelemannen Torleiv Bolstad (1915–1979) vart fødd. Denne kvelden tek

fleire spelemenn til strengene for å heidre ein av dei mest markante tradisjonsberarane frå Valdres. kulturHuSet // 23. julI kl. 20.00

sol i skuggeskog Sol i skuggeskog består av Ingrid Lian-Bjørgum, Einar Lian-Bjørgum og Øyvind Sandum. Bandnamnet og tekstane er henta frå ei diktsamling skriven av Skjåk-diktaren Finn Sandum. Musikken er ei delikat blan-ding av melodiar med inspirasjon frå norsk og ameri-kansk folkemusikk.feStSalen, valdreS folkemuSeum // 23. julI kl. 20.00

synnøve bjørsetSynnøve er av dei aller fremste utøvarane på harding-fele og spelar i gruppa Majorstuen og Dei beste damene. Denne kvelden spelar ho enkelt og greitt dei feitaste slåttane ho kan. Høyne Skule, valdreS folkemuSum // 23. julI kl. 23.00

ole og knut aastad bråten Tvillingane Ole og Knut Aastad Bråten er velkjente langeleikspelarar, både i Valdres og utanfor. Dei har til saman vunne klassen for langeleik på Landskappleiken ti gonger og har kvar sin kongepokal, høvesvis frå 2014 og 2006. Dei har begge spelt langeleik i mange år, etter at dei fekk opplæring hjå ein onkel i ung alder. I juli 2015 kjem den fyrste plata deira ut på marknaden. flatIgarden, valdreS folkemuSeum // 24. julI kl. 22.00

foto: erlend apneSetH

KONsERTaRgotoguta

festivalavis 5

sølvsuper Fredag: elias akselsen Med si særeigne stemme og utstråling er Akselsen den fremste representanten for romanifolkets rike musikk- og songtradisjon i Noreg. I løpet av karrieren har han bidratt på ei rekke album, og han er tildelt fleire prisar, mellom anna NRK sin Folkemusikkpris.Høyne Skule, valdreS folkemuSeum // 24. julI kl. 23.00

thov Wetterhus Thov Wetterhus frå Nore har vunne Landskappleiken i munnharpe heile fire gonger. Det energiske eggande spelet til numedølen har blitt ein favoritt blant både publikum, dansarar og dommarar dei siste åra, og no vert det høve til å høyre ein full konsert med den virtuose unge mannen i Flatigarden.flatIgarden, valdreS folkemuSeum // 24. julI kl. 24.00

barnekonsert: våga du?Agnes elskar å danse. Danse og leike, vill som ei heks! Men ein dag går leiken for langt og ho blir forvandla til ei kråke. Kråke-Agnes lever fint i skogen, men kjenner seg einsam. Så ein dag får ho auga på jegerane Lars og Jon. Skal ho våge å ta kontakt?

Med Silje Hålien, Marit Karlberg, Jan Beitohaugen Granli og Torgeir Bolstad.Bak nord-aurdal BarneSkole // 25. julI kl. 12.00

bjørgo & reistad Bjørgo & Reistad slepper den fyrste duo-plata si som-maren 2015. Musikken er skriven av Ingunn Bjørgo og arrangert av Åsmund Reistad. Fundamentet kjem frå norsk folkemusikk og gammaldans, men det dukkar også opp impulsar frå keltisk musikk. Blandinga av toradar og gitar, kombinert med ein forsiktig bruk av effektar, skapar eit unikt lydbilete. Høyne Skule, valdreS folkemuSeum // 25. julI kl. 20.00

galskapens historie i hallingdal og valdresJan Beitohaugen Granli og Hallgrim Hansegård hadde allereie smelt sine fyrste kinaputtar i lag då dei kasta seg over hardingfela i sjuårsalderen. Fascinasjonen for kraft og galskap har ført fram til ein forteljarkonsert om galskapens historie i Valdres og Hallingdal. Jan spelar gamle former av låttar, Hallgrim fortel historier som tangerer låttane ut ifrå kjelder tilbake til 1663. Dans og godkarstykke byggjer oppunder spenninga i konserten.feStSalen, valdreS folkemuSeum // 25. julI kl. 21.00

sølvsuper laurdag: tba valdreS folkemuSeum, Høyne Skule // 25. julI kl. 23.00

foto: IngvIl SkeIe ljoneS

fo

to

: In

gv

Il S

ke

Ie l

jon

eS

fo

to

: In

gv

Il S

ke

Ie l

jon

eS

foto: trygve opSetH

ole og knut aastad bråten Maar

bjørgo & reistad annbjørg lien Fra de MollsteMte skoger

MEisTER-KONsERTENvaldreSHallen // Sundag 26. julI kl. 12.00

1. opning2. lagdans junior og senior3. fløyte senior4. Spel hardingfele C og B5. open klasse6. dans hardingfele a7. utdeling av furestipend og folkorg-stipend

til utvalde vinnarar av C-/juniorklassane8. lagspel senior9. Spel fele C10. utnemning av heidersmedlem i folkorg11. vokal B12. gruppespel senior13. dans fele a14. langeleik junior og senior15. vokal a16. takk til arrangørane 17. dans fele d18. utdeling av furepris19. fele a20. durspel senior 21. Spel hardingfele a22. velkommen til landskappleiken i vågå 2016 23. Halling og kongepokalvinnar

6 festivalavis

Fredag 17. juli19.30 lærarkonsert: kappleiksdrøs – valdreS folkeHøgSkule, leIra

sundag 19. juli17.00 kyrkjekonsert: maar –

St. tomaSkyrkja, fIlefjell

Måndag 20. juli19.00 Sjokoladekappleik –

valdreS folkeHøgSkule, leIra

20.00 kyrkjekonsert: fra de mollstemte skoger – Hedalen

tysdag 21. juli20.30 Solefallskonsert med annbjørg lien –

jaSlangen, veStre SlIdre

onsdag 22. juli13.00 Susen av garlistuten – SlIdreHuSet,

valdreS folkemuSeum

14.30 gruppespel – valdreSHallen

15.00–18.00 kurs vokal/song –

valdreS folkemuSeum

15.30–17.30 kurs i valdresspringar, halling springar og gammaldans16.00 lagdans jr. – valdreSHallen

17.00 Halling B og C – amfIet, valdreS

folkemuSeum (valdreSHallen ved

dårleg vêr)

19.15 avslutningsframsyning Strunkeveko –

amfIet, valdreS folkemuSeum

20.00 onsdagskveld på museet: gammal-dans og bygdedans – valdreS folkemuSeum

20.30 frikar med gotoguta – amfIet,

valdreS folkemuSeum

21.30 premieutdeling – amfIet, valdreS

folkemuSeum

torsdag 23. juli10.00 dans hardingfele B – valdreSHallen

10.00 Spel hardingfele C – gymSalen

10.00 danse fele B og C – kulturHuSet

12.30–14/15.30 kurs i hallingspringar, pols og langeleik12.30 eldre folkemusikkinstrument jr. og sr. –

kulturHuSet

13.00 lagspel jr. og sr. – valdreSHallen

13.30 vokal B – gymSalen

15.00 forteljestund for born –

rogneBygnIngen, valdreS folkemuSeum

17.30 Super d – valdreSHallen

18.00 kvitanesen – rogneBygnIngen,

valdreS folkemuSeum

20.00 ette’ tølleiv. ein minnekonsert –

kulturHuSet

20.00 torsdagskveld på museet: gammal-dans og bygdedans – valdreS folkemuSeum

20.00 Sol i Skuggeskog – feStSalen,

valdreS folkemuSeum

21.30 premieutdeling – amfIet, valdreS

folkemuSeum

23.00 Synnøve Bjørset – Høyne Skule,

valdreS folkemuSeum

Fredag 24. juli10.00 dans fele a – valdreSHallen

10.00 dans hardingfele C – kulturHuSet

11.00 durspel jr. og sr. – gymSalen

11.30 Spel hardingfele B – valdreSHallen

12.00 vokal a og C – kulturHuSet

12.00–15.00 kurs munnharpe – valdreS

folkemuSeum

12.30–14.30 kurs pols, valdresspringar og gammaldans – QualIty fagerneS Hotell

14.30 Spel fele C – gymSalen

15.00 forteljestund for born –

rogneBygnIngen, valdreS folkemuSeum

16.00 lagdans sr. – amfIet, valdreS

folkemuSeum (valdreSHallen ved

dårleg vêr)

18.00 frå tekst til musikk – rogneBygnIngen,

valdreS folkemuSeum

20.30 Halling a – amfIet, valdreS folke-

muSeum (valdreSHallen ved dårleg vêr)

20.30 fredagskveld på museet: gammal-dans og bygdedans – valdreS folkemuSeum

22.00 premieutdeling – amfIet, valdreS

folkemuSeum

22.00 knut og ole aastad Bråten –

flatIgarden, valdreS folkemuSeum

23.00 Sølvsuper: elias akselsen –

Høyne Skule, valdreS folkemuSeum

24.00 thov Wetterhus – flatIgarden,

valdreS folkemuSeum

laurdag 25. juli10.00 Spel fele B – gymSalen

10.30 dans hardingfele a – valdreSHallen

12.00 Barnekonsert: våga du? – Bak nord-

aurdal BarneSkole

13.00 godkartevling – SkIferplaSSen,

fagerneS

13.30 Spel fele a – valdreSHallen

15.30 open klasse – gymSalen

16.00 Spel hardingfele a – valdreSHallen

19.00 finale halling – amfIet, valdreS

folkemuSeum (valdreSHallen ved

dårleg vêr)

19.15 doktor karsruds kappleiksquiz –

danSeplaSSen, valdreS folkemuSeum

20.00 laurdagskveld på museet: gammal-dans og bygdedans – valdreS folkemuSeum

20.00 premieutdeling – amfIet, valdreS

folkemuSeum

20.00 Bjørgo & reistad – Høyne Skule,

valdreS folkemuSeum

21.00 galskapens historie i Hallingdal og valdres – feStSalen, valdreS folkemuSeum

23.00 Sølvsuper: tBa – Høyne Skule,

valdreS folkemuSeum

sundag 26. juli12.00 meisterkonsert – valdreSHallen

PROgRaM

fo

to

: B

jör

n n

yl

an

de

r

festivalavis 7

landskappleiken 2015

s

un

da

g

lau

rd

ag

F

re

da

g

tor

sd

ag

o

ns

sd

ag

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 01

dans hardingfele B

dans fele a

dans hardingfele a Spel fele a Spel hardingfele a

lagspel jr. og sr.

gruppespel Lagdans jr.* Halling C og B*

Spel hardingfele B

Super d

Lagdans sr.* Halling A*

Finale*

finale

Spel hardingfele C

durspel jr. og sr.

Spel fele B

vokal B

Spel fele C

Strunk frikar premieutd.Halling C og Blagdans jr.

lydprøve til ––>

lagdans sr.

dansespel

dansespel

dansespel

dansespel

dansespel

dansespel

dansespel

dansespel

dansespel

dansespel

dansespel

dansespel

dansespelSol i …

dansespel

dansespel

dansespel

dansespel

dansespel

dansespel

dansespel

open klasse

premieutd. dansespel ved godt vêr

dans ved godt vêr

dansespel ved godt vêr

premieutd.

premieutd.

Halling a

Brøtagutadn Wetterhus

galskap…

Sølvsuper

Bjørgo…

Barnekonsert

meisterkonsert

Sølvsuper

godkartevling

Quiz

dans fele C og B

dans hardingfele C

eldre folkemusikkinstrument jr. og sr.

vokal C og a

torleiv Bolstad

Bjørset

valdreshallen

amfiet

rognebygningen

Skattebustogo

Slidrehuset

festsalen

danseplassen

valdreshallen

gymsalen

kulturhuset

amfiet

rognebygningen

Skattebustogo

Slidrehuset

festsalen

danseplassen

Høyne skule

valdreshallen

gymsalen

kulturhuset

amfiet

rognebygningen

Skattebustogo

Slidrehuset

festsalen

danseplassen

Høyne skule

flatigarden

valdreshallen

gymsalen

Bak naBS

Skiferplassen

amfiet

rognebygningen

Skattebustogo

Slidrehuset

festsalen

danseplassen

Høyne skule

valdreshallen

= Skuleområda

= fagernes sentrum

= valdres folkemuseum

= tevling

* ved dårleg vêr

= konsert

= dansespel

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 01

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 01

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 01

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 01

8 festivalavis

ReknaR med de haR nytt kriblinga litt ekstra i år – de får prøva noko aldeles nytt! Landskappleik i juli og hopehav med Jørn Hilme.

Om ekteskapet blir kort, blir det eit drusteleg bryllaup! Valdrisen er steikjande god på spel, dans og livate samkomer, og har med hell gjort slikt før. Gjennom tidlegare landskapp leikar og årlege Hilme-stemner veit vi at dette er noko ein ikkje kan gå glipp av!

Så la forventingane og kriblinga få koma til uttrykk i spel, song og dans – møt opp og de blir garantert ikkje skuffa!

Vel møtt til Landskappleik på Fagernes!

Helsing FolkOrg

Per Øyvind Tveiten, styreleiar

GJennOmGanGSBILLeTT:Gjennomgangsbillett onsdag–sundag (medlem) kr 800 Gjennomgangsbillett onsdag–sundag (ikkje medlem) kr 1 000 Gjennomgangsbillett fredag–sundag (medlem) kr 600 Gjennomgangsbillett fredag–sundag (ikkje medlem) kr 800

daGSBILLeTT:Dagsbillett onsdag kr 150 Dagsbillett torsdag kr 200 Dagsbillett fredag kr 300 Dagsbillett laurdag kr 300 Meisterkonsert sundag kr 200

kVeLdSBILLeTT:Kveldsbillett onsdag (inkl. GotoGuta og Strunkeveko-konsert) kr 300 Kveldsbillett torsdag kr 150 Kveldsbillett fredag kr 200 Kveldsbillett laurdag kr 200

OBS: Med mindre noko anna står spesifisert, må konsertbillettar kjøpast i tillegg. Førehandssal av billettar på landskappleiken.no/hilme.no.

BilleTTar

Til Valdres! no kriblar det. I spelefingrar, blåtonar og danseføter slik det plar gjera rundt jonsok.

fo

to

: a

nd

re

w c

ro

ns

ha

w

fo

to

: L

ar

s Ø

st

by

e h

em

sin

g

festivalavis 9

FestivalcaMpen■ ting plass på landskappleiken.no/hilme.no.■ ligg i sentrum av fagernes.■ prisen er den same uansett om du bur der heile eller delar av landskappleiken, 1000

kroner for campingvogn og 600 kroner for telt. NB: Om de er fleire som ynskjer å få plass saman, skriv det i kommentarfeltet i nett-butikken.

ved spørsmål om festivalcampen, ta kontakt med Silje josten lien på tlf. 918 75 272. for meir info om overnattingsplassar i valdres, sjå www.landskappleiken.no.

Ved museet, sør i sentrum v/Shell og fleire stader i sentrum. Det er avgrensa med parkeringsplassar ved Valdreshallen og Nord-Aurdal barneskole.

Det vil bli sett opp kappleiksbuss mellom Fagernes og Leira, med stoppestader i nærleiken av dei viktigaste arenaene.

For deg som ønsker å få mest mogleg ut av Landskappleiken er kurs programmet ei gåvepakke. Bli med på kurs i dans, song og spel på Valdres Folkemuseum og Quality Hotel & Resort Fagernes. For meir info og påmelding, sjå www.landskappleiken.no.

Kappleikskontoret er i Nord-Aurdal barneskole (like ved Valdreshallen). Vi har òg kappleikskontor i velkomstbygget på Valdres Folkemuseum når det er arran-gement der.

Vi sel gjennomgangsbillettar og andre billettar, og registrerer og gir gjen-nomgangsbillettar til deltakarar og gjester. Vidare sel vi T-skjorter og oppbeva-rer hittegods.

Dei som har tinga overnatting på Nord-Aurdal barneskole, kan òg ta kontakt med oss. Kom til oss med spørsmåla dine, så skal vi rettleie deg så godt vi kan.

opningstider: nord-aurdal barneskole valdres Folkemuseumtysdag 21. juli kl. 18.00–24.00onsdag 22. juli kl. 8.00–24.00 kl. 16.00–24.00torsdag 23. juli kl. 8.00–24.00 kl. 19.00–24.00fredag 24. juli kl. 9.00–20.00 kl. 15.00–23.00laurdag 25. juli kl. 9.00–20.00 kl. 18.00–23.00Sundag 26. juli kl. 8.00–16.00

telefon til kappleikskontoret: 61 36 46 71telefon til nemndsleiaren for service og innkvartering, aud Søyland: 990 37 584telefon til innkvarteringssjefen, Solfrid trydal (før kappleiken: etter kl. 17): 950 21 037

OvERNaTTiNg

PaRKERiNg

KaPPLEiKsBuss

KuRs

KaPPLEiKsKONTOR

gjensidige valdres er hovudsponsor for Jørn Hilme-stemnet og Landskappleiken 2015. Gjensidige Valdres har lang tradisjon for å støtte kunst og kultur i Valdres. Dei samarbeider med ulike aktørar innanfor sport og kultur, mellom anna klassiske musikkutøva-

rar, og er særleg opptekne av barn og ungdom.– Det er naturleg for oss å vere med på å realisere eit så stort

arrangement med folkemusikk og -dans i sentrum, seier dagleg leiar Christian Blix-Nilsen.

Ein sentral del av samarbeidet er å gjera arrangementet tryggare, og å gje ungdom høve til å utvikle seg som utøvarar.

strunkeveko er Noregs største sumarkurs i folkemusikk og dans for ungdom. Blant dei tidlegare deltakarane finn me fleire kjende namn som i dag er med på å peile ut nye retningar for folke-musikken og folkedansen i Noreg. Kurset er ein sosial møteplass for barn og unge, men også ein rekrutteringsarena for framtida.

Gjensidige Valdres ønsker, i samråd med Valdres Folkemusikk-arrangement, å bidra til å gi elevane trening i å opptre. Deltakarane kjem til å spele konsertar opne for publikum på Fagernes i løpet av kursveka. I tillegg vil to utøvarar som utmerker seg under Strunke-veko, få eit stipend kvar, pålydande 5 000 kroner. Pengane skal vere ein ekstra motivasjon til utvikling for dei unge utøvarane.

På sikkerheitssida bidreg Gjensidige Valdres til at arrangementa på Valdres Folkemuseum vert gjennomført på ein måte som er trygg for både publikum og alle dei gamle husa på området.

– Det er viktig for oss at ei avtale som denne har treffpunkt inn mot vårt arbeid. Det naturlege for oss vart derfor å bidra til trygg-leiken. Jørn Hilme-stemnet/Landskappleiken er viktig for Valdres, og då er det viktig for oss også. Vi ønsker heile folkemusikkmiljøet velkommen til ei flott og trygg veke på Fagernes!

lovande ungdoMMar

Stipend til

fo

to

: t

Ine

kr

an

ge

festivalavis 9

FestivalcaMpen■ ting plass på landskappleiken.no/hilme.no.■ ligg i sentrum av fagernes.■ prisen er den same uansett om du bur der heile eller delar av landskappleiken, 1000

kroner for campingvogn og 600 kroner for telt. NB: Om de er fleire som ynskjer å få plass saman, skriv det i kommentarfeltet i nett-butikken.

ved spørsmål om festivalcampen, ta kontakt med Silje josten lien på tlf. 918 75 272. for meir info om overnattingsplassar i valdres, sjå www.landskappleiken.no.

Ved museet, sør i sentrum v/Shell og fleire stader i sentrum. Det er avgrensa med parkeringsplassar ved Valdreshallen og Nord-Aurdal barneskole.

Det vil bli sett opp kappleiksbuss mellom Fagernes og Leira, med stoppestader i nærleiken av dei viktigaste arenaene.

For deg som ønsker å få mest mogleg ut av Landskappleiken er kurs programmet ei gåvepakke. Bli med på kurs i dans, song og spel på Valdres Folkemuseum og Quality Hotel & Resort Fagernes. For meir info og påmelding, sjå www.landskappleiken.no.

Kappleikskontoret er i Nord-Aurdal barneskole (like ved Valdreshallen). Vi har òg kappleikskontor i velkomstbygget på Valdres Folkemuseum når det er arran-gement der.

Vi sel gjennomgangsbillettar og andre billettar, og registrerer og gir gjen-nomgangsbillettar til deltakarar og gjester. Vidare sel vi T-skjorter og oppbeva-rer hittegods.

Dei som har tinga overnatting på Nord-Aurdal barneskole, kan òg ta kontakt med oss. Kom til oss med spørsmåla dine, så skal vi rettleie deg så godt vi kan.

opningstider: nord-aurdal barneskole valdres Folkemuseumtysdag 21. juli kl. 18.00–24.00onsdag 22. juli kl. 8.00–24.00 kl. 16.00–24.00torsdag 23. juli kl. 8.00–24.00 kl. 19.00–24.00fredag 24. juli kl. 9.00–20.00 kl. 15.00–23.00laurdag 25. juli kl. 9.00–20.00 kl. 18.00–23.00Sundag 26. juli kl. 8.00–16.00

telefon til kappleikskontoret: 61 36 46 71telefon til nemndsleiaren for service og innkvartering, aud Søyland: 990 37 584telefon til innkvarteringssjefen, Solfrid trydal (før kappleiken: etter kl. 17): 950 21 037

OvERNaTTiNg

PaRKERiNg

KaPPLEiKsBuss

KuRs

KaPPLEiKsKONTOR

gjensidige valdres er hovudsponsor for Jørn Hilme-stemnet og Landskappleiken 2015. Gjensidige Valdres har lang tradisjon for å støtte kunst og kultur i Valdres. Dei samarbeider med ulike aktørar innanfor sport og kultur, mellom anna klassiske musikkutøva-

rar, og er særleg opptekne av barn og ungdom.– Det er naturleg for oss å vere med på å realisere eit så stort

arrangement med folkemusikk og -dans i sentrum, seier dagleg leiar Christian Blix-Nilsen.

Ein sentral del av samarbeidet er å gjera arrangementet tryggare, og å gje ungdom høve til å utvikle seg som utøvarar.

strunkeveko er Noregs største sumarkurs i folkemusikk og dans for ungdom. Blant dei tidlegare deltakarane finn me fleire kjende namn som i dag er med på å peile ut nye retningar for folke-musikken og folkedansen i Noreg. Kurset er ein sosial møteplass for barn og unge, men også ein rekrutteringsarena for framtida.

Gjensidige Valdres ønsker, i samråd med Valdres Folkemusikk-arrangement, å bidra til å gi elevane trening i å opptre. Deltakarane kjem til å spele konsertar opne for publikum på Fagernes i løpet av kursveka. I tillegg vil to utøvarar som utmerker seg under Strunke-veko, få eit stipend kvar, pålydande 5 000 kroner. Pengane skal vere ein ekstra motivasjon til utvikling for dei unge utøvarane.

På sikkerheitssida bidreg Gjensidige Valdres til at arrangementa på Valdres Folkemuseum vert gjennomført på ein måte som er trygg for både publikum og alle dei gamle husa på området.

– Det er viktig for oss at ei avtale som denne har treffpunkt inn mot vårt arbeid. Det naturlege for oss vart derfor å bidra til trygg-leiken. Jørn Hilme-stemnet/Landskappleiken er viktig for Valdres, og då er det viktig for oss også. Vi ønsker heile folkemusikkmiljøet velkommen til ei flott og trygg veke på Fagernes!

lovande ungdoMMar

Stipend til

fo

to

: t

Ine

kr

an

ge

10 festivalavis

det er inga hemmelegheit at alle hel-tar må ha både flytande og fast føde for å overleve runde på runde med kappleik, dans, konsertar og anna moro. Ein treng mange dyktige folk på laget for å få eit

arrangement som Landskappleiken trygt i hamn. Ein av desse dyktige er Erling Theodorsen, kokk ved Valdres Catering & Mathus.

Han har lang fartstid innanfor kokkeyrket, Theodorsen. I nærmare to tiår har han arbeidd som kjøkken- og soussjef hjå restaurantar og hotell over heile landet.

Han er klar på at den viktigaste prioriteringa i forkant av Landskappleiken er lokal mat.

– Eg er opptatt av lokal mat frå Valdres. Kvaliteten er framifrå, og ein har i mykje større grad moglegheit til å kjenne historia bak kvar rett. Det som blir dyrka, veks saktare her, så smaken vert mykje betre! Me bru-

kar Fjellgris, som er noko heilt anna enn masseprodu-sert svin, og me brukar fisk frå Strøndafjorden, aure frå Noraker Gård og meir til.

skikkeleg husMannskostLandskappleiken/Jørn Hilme-stemnet 2015 satsar på ein miljøvenleg profil, og vil gjennomføre dette så godt det let seg gjere også når det gjeld mat og matserve-ring.

Kokken har vore med på å kvalitetssikre maten, han har laga menyen og engasjert ein bra dugnadsgjeng med elevar ved restaurant- og matfag ved Valdres vidaregåande skule på Leira. Menyen består hovud-sakleg av husmannskost. Det kan kanskje høyrast litt traust ut, men Theodorsen lovar god mat, med skikke-lege råvarer.

– Når det kjem til mat, gjer me ingen kompromiss!

klar For stor pågangDet er venta nær ei dobling av folketalet på Fagernes under Jørn Hilme-stemnet og Landskappleiken i juli. Men mannen bak kjøkkenbenken er ikkje bekymra. Tidlegare har han vore med og laga mat til opp mot 45 000 menneske, så her er det ikkje noko å frykte!

– Kvalitet er viktig uansett kva mengde mat som skal produserast, det er ikkje rom for snarvegar, seier Theodorsen.

Svoltne skrottar har altså ingenting å frykte, for ordentleg mat blir det nok av, på alle arenaene på Fagernes.

– Under kappleiken kan vi by servering på alle tev-lingsarenaene våre. Ved hovudarenaen, Nord-Aurdal ungdomsskole, er det mattelt med middag og eit eige utsal for grillmat. På kulturhuset kan vi by på enkel og god servering. Valdres Folkemuseum er arena for både tevlingar og dans ut i dei små nattetimar, og det vert

Lokalmaten i sentrumklar tale frå «kappleikskokken»: Det er mange ting ein kan finne kompromiss på her i verda, men kvaliteten på maten er ikkje ein av dei!

fo

to

: In

gv

Il S

ke

Ie l

jon

eS

festivalavis 11

Fjellgris Frå valdresetterspørselen etter den frittgåande fjellgrisen har auka mykje dei siste åra. dyra beiter 1000 meter over havet og har mykje plass å boltre seg på, for ikkje å gløyme frisk fjelluft i lungene. øygarden vil også levere fisk frå Strøndafjorden, som skal nyttast til kappleiksmaten.

noraker gårdnoraker gård i aurdal er godt kjent for rakefisken dei produserer, men denne gongen skal dei levere aure som ikkje er raka. fisken veks opp i fjellvatn som kjem frå 900 meter over havet, og han er av ypparste kvalitet.

helle kjøtt asHelle kjøtt i røn leverer framifrå Hellekaker, som er så populære at dei steiker 100 000 i året. firmaet produ-serer også Hellekurv, ein type spekepølse med stor dis-tribusjon både i og utanfor valdres.

valdres gardsbryggeri asvaldres gardsbryggeri aS har også tidlegare vore med på jørn Hilme-stemnet. ølbryggeriet ligg i grenda volbu i øystre Slidre, i det som tidlegare var eit sauefjøs, og har både bryggeri og pub i lokala.

Lokalmaten i sentrumogså her høve til å få seg både mat og drikke, forsikrar Kjersti Helgesen Løvold, leiar i matnemnda.

lesk strupen Med sMå vesenDet er ikkje berre tomme magar som skal fyllast, også tørre strupar må ha noko å leske seg på. Denne jobben tek mellom anna ølbryggeriet Små Vesen i Aurdal på alvor. Namnet stammar frå den gongen folk trudde at det var dei underjordiske (små vesen) som gav alkoho-len i ølet, og at ein kunne sjå dei i bruset og boblene.

Etter nærmare to år med førebuingar er det no klart for storproduksjon, mellom anna til tørste sjeler på Jørn Hilme-stemnet og Landskappleiken. På sikt er målsetnaden for produksjonen på 100 000 liter øl innan eit par år. Dagleg leiar og bryggerisjef Kristian Peter Belsheim ser fram til kappleik.

– Vi veit at folkemusikarar er glade i dans, musikk og godt øl, så dette gler vi oss særdeles mykje til!

tekSt: SIlje joSten lIen

fo

to

: C

at

Hr

Ine

do

kk

en

fo

to

: k

nu

t ø

de

ga

ar

df

ot

o:

kn

ut

ød

eg

aa

rd

fo

to

: H

al

lgr

Im r

og

n

erling theodorsen, kokk ved valdres Catering & mathus, har vore med på å kvalitetssikre maten.

DeI lokaleleveranDørane

NOKRE av

«Dette gler vi oss særdeles mykje til!»

festivalavis 11

Fjellgris Frå valdresetterspørselen etter den frittgåande fjellgrisen har auka mykje dei siste åra. dyra beiter 1000 meter over havet og har mykje plass å boltre seg på, for ikkje å gløyme frisk fjelluft i lungene. øygarden vil også levere fisk frå Strøndafjorden, som skal nyttast til kappleiksmaten.

noraker gårdnoraker gård i aurdal er godt kjent for rakefisken dei produserer, men denne gongen skal dei levere aure som ikkje er raka. fisken veks opp i fjellvatn som kjem frå 900 meter over havet, og han er av ypparste kvalitet.

helle kjøtt asHelle kjøtt i røn leverer framifrå Hellekaker, som er så populære at dei steiker 100 000 i året. firmaet produ-serer også Hellekurv, ein type spekepølse med stor dis-tribusjon både i og utanfor valdres.

valdres gardsbryggeri asvaldres gardsbryggeri aS har også tidlegare vore med på jørn Hilme-stemnet. ølbryggeriet ligg i grenda volbu i øystre Slidre, i det som tidlegare var eit sauefjøs, og har både bryggeri og pub i lokala.

Lokalmaten i sentrumogså her høve til å få seg både mat og drikke, forsikrar Kjersti Helgesen Løvold, leiar i matnemnda.

lesk strupen Med sMå vesenDet er ikkje berre tomme magar som skal fyllast, også tørre strupar må ha noko å leske seg på. Denne jobben tek mellom anna ølbryggeriet Små Vesen i Aurdal på alvor. Namnet stammar frå den gongen folk trudde at det var dei underjordiske (små vesen) som gav alkoho-len i ølet, og at ein kunne sjå dei i bruset og boblene.

Etter nærmare to år med førebuingar er det no klart for storproduksjon, mellom anna til tørste sjeler på Jørn Hilme-stemnet og Landskappleiken. På sikt er målsetnaden for produksjonen på 100 000 liter øl innan eit par år. Dagleg leiar og bryggerisjef Kristian Peter Belsheim ser fram til kappleik.

– Vi veit at folkemusikarar er glade i dans, musikk og godt øl, så dette gler vi oss særdeles mykje til!

tekSt: SIlje joSten lIen

fo

to

: C

at

Hr

Ine

do

kk

en

fo

to

: k

nu

t ø

de

ga

ar

df

ot

o:

kn

ut

ød

eg

aa

rd

fo

to

: H

al

lgr

Im r

og

n

erling theodorsen, kokk ved valdres Catering & mathus, har vore med på å kvalitetssikre maten.

DeI lokaleleveranDørane

NOKRE av

«Dette gler vi oss særdeles mykje til!»

12 festivalavis

Onsdag 22. juli kl. 13.00: susen av garlistuten olav norheim slepper bok om fela til jørn hilmeOlav Norheim har følgt musikkspora etter trondefela Garlistuten. Lærdalsmarken, Napoleonskrigen og utvandringa til Amerika grip inn i denne felehistoria. Det same gjer mellomeuropeiske menuettar, to felede-tektivar i Dakota, fleire oslovaldrisar og ein rastlaus museumsstyrar. Men mest av alt – susen og sounden av Garlistuten.

Olav Norheim er teikneseriekjennar og Dylan-entu-siast, journalist og forfattar av sakprosabøker for barn og vaksne. Han voks opp i Vestre Slidre på 1960-talet. Gjennom fleire år har han endevendt gamal og ny val-dreskultur i lokalavisa Valdres – med den utflytte inn-flyttaren sitt hjarte for folk og farne tider. nB! SlIdreHuSet, valdreS folkemuSeum

TOrsdag 23. juli kl. 15.00: Forteljestund For born

kl. 18.00: kvitanesen Forteljingar frå vest ved torbjørn ljones I over fem år har «Kvitanesen» vore fast bidragsytar i avisa Hordaland. Av og til er det hendingar i Hardan-ger og Voss som er bakgrunnen, andre gonger fri fan-tasi, men ofte har Kvitanesen sjølv opplevd rare ting han set sine eigne ord på. Det viktigaste for Kvitane-sen er respekten og kjærleiken til folk og landskap i vest. Av og til ser han litt skeivt, han ler litt av makta og har ikkje sans for alt sjølvhøgtideleg. Bak Kvitane-sen står Torbjørn Ljones, rektor ved Lillehammer videregående skole.

Fredag 24. julikl. 15.00: Forteljestund For born kl. 18.00: Frå tekst til Musikksamtale om tekst og folkemusikk med mellom andre benedicte Maurseth og Marit karlbergFelespelaren Benedicte Maurseth har komponert og spela i sceneversjonen av Jon Fosse sine romanar Morgon og kveld (Nationaltheatret 2015) og andvake (Det Norske Teatret 2009). Samarbeidet med Fosse starta då ho og felemeister Knut Hamre ved fleire høve spela til forfattaren si opplesing av eigne tekster.

Kvedaren Marit Karlberg har bibliotekaren si erfa-ring med å leite fram gamalt materiale og popstjerna si evne til å finne tekster som treffer publikum heime. Under utgjevingane med duoen Sudan Dudan ligg slåttemusikken som blir kombinert med både gamle og nye tekster.

Desse to med fleire får du høyre i ein samtale om forholdet mellom tekst og tone i folkemusikken. Korleis kan teksten hjelpe folk med å lytte til musik-ken – og korleis kan teksten skremme publikum bort? Kva er eigentleg skilnaden på song med og utan følgje av instrument? Kva hender med ein tekst når den får selskap av musikk? Ellen Persvold styrer ordet.

ope kappleiksbibliotek. Bøker, tidsskrift, aviser og teiknepapir – for kappleiksfolk i alle aldrar.

fo

to

: C

at

Hr

Ine

do

kk

en

bibliotekKaPPLEiKs-

onsdag–laurdag kl. 15–20 i rognebygningen, valdres Folkemuseum

Fra 20 –100 personer (konserter 150+ personer)

Vasets storstueLåvin på Brennabu

Konfirmasjon–Barnedåp–Bryllup–Selskapslokale–Konsertlokale–Kurs og konferanser

Tlf. 61 36 31 02post@brennabu.nowww.brennabu.no

Morgenrush på �ellmeglervis

Det er noe eget ved å være megler på �ellet

Vi kan aldri helt vite hva som venter oss rundt neste sving. Men med nesten 100 års samlet erfaring med salg av eiendom på �ellet har vi en god anelse. Vi vet blant annet hvor fisken biter, hvilken �elltur som passer for en seksåring og hvor mye naboeiendommen ble solgt for i �or.

Vi kan �ellet!

Du finner oss på Beitostølen, Fagernes, Hemsedal, Geilo, Gol og Ål, Nesbyen og Flå.

14 festivalavis

1915–1979

han tølleiv, som han vart omtala på heimemålet, er mellom våre aller fremste spelemenn på hardingfele. Med bak-grunn i ein brei levande tradisjon i Valdres og særleg Øystre Slidre utforma

han sitt eige fargerike spel med drivande dansetakt og ofte ein litt sår undertone, mest alltid framført med eit smil om munnen. Han var svært aktiv i kappleikmil-jøet, han spelte svært mykje til mange slags dans, han deltok på konsertar i inn- og utland, og han la ned eit stort arbeid som samlar og som lærar for andre spele-menn. Saknet var stort då han gjekk bort, berre 63 år gamal.

Tølleiv vart fødd som yngste son på garden Bøllstad i Øystre Slidre. Som smågutar flest var han med mor si på stølen om sumrane, og her fekk han fyrste innfø-ringa i felespel. Stølsgrannen Torstein Rogne, «Tøstein i Grindeplasse», var svaksynt og var mykje på stølen. Han spelte fele, og vesle Tølleiv lydde på og

lærte. Berre fem år gamal vart han observert der han gjekk etter vegen og tralla ein slått for kvar stabbestein han gjekk forbi.

Femten år gamal gjekk han eit kurs på snikkarsku-len i Øystre Slidre. Lærar var Sigurd Robøle. Han var

spelemann, og Tølleiv var ofte hjå han om kveldane og fekk lære. I ungdomsåra lærte han elles ein del av grannane Knut og Syver på Bøllstadhauge.

I åra 1934–1937 gjekk han jordbrukskurset og eit handverkskurs på Valdres jordbruksskule på Leira.

Som yngste son måtte han finne arbeid utanfor gar-den, og han dreiv mest med ymse snikring og måling.

Femte dag jul i 1939 spelte Ola Okshovd i eit to dagars bryllaup i Rolandsgarde. Der var også Tølleiv, og den unge og den gamle spelemannen kom godt overeins. I 1940 gifta Tølleiv seg med Kjellaug Dale, og om lag på same tid flytte Ukshøvd’n til ein granne-gard på Dale og vart buande der nokre år under kri-gen. Når Kjellaug og Tølleiv var på Dale, vart det alltid tid til å stikke innom den gamle meisteren, og få del i det rike slåttetilfanget hans. Ukshøvd’n var også den store læremeisteren i Øystre Slidre spelemannslag, som vart skipa i 1941.

Under krigen fekk Tølleiv og Kjellaug to jenter, men båe døydde frå dei som små. Denne sorga var for tung å bera der alt minte om det som hadde vore, så hausten 1947 flytte dei til Oslo. Der vart det noko snikring på han Tølleiv dei fyrste åra, men etter kvart mest måling.

hausten 1945 deltok han på Landskappleiken for fyrste gong. Han vann B-klassa og fekk ein ekstra-premie for beste springarspel. Året etter var det to landskappleikar. På Notodden om våren kom han nedst på lista, i Oslo om hausten vann han! Haldor Røyne fortel at Tølleiv spelte med fela mot bringa på Notodden, men hadde vant seg til å halde fela under haka då han spelte i Oslo…

I Oslo var det eit svært aktivt spelemannsmiljø, fyrst og fremst i Laget for folkemusikk, der Tølleiv var leiar for ei gruppe valdresspelemenn. Han spelte dessutan fast for leikarringane i BUL og på Bygdøy. Det vart etter kvart også mykje reising med fela, både innan-lands og utanlands, mest til grannelanda, men også sør- og austover i Europa, og til Amerika.

I 1957 var landskappleiken på Fagernes, og Tølleiv gjekk heilt til topps for andre gong. I 1960 vart det avduka ein minnestein over Jørn Hilme på Valdres Folkemuseum, og dette vart starten på det årlege Jørn Hilme-stemnet, der Tølleiv var fast deltakar og ganske fast vinnar i mange år.

Arbeidet med måling og lakk var hardt for helsa. Han fekk astma, og i 1966 fekk han råd av legen om å flytta ut av byen. Kjellaug hadde fast arbeid i Oslo, og vart verande der, medan Tølleiv flytte til «Bøllhaug», husværet deira i Øystre Slidre.

I Valdres vart det då oppretta ei stilling for han som folkemusikkinstruktør. Følgjene kan neppe overvurde-

Han Tølleivtorleiv bolstad var fødd i øystre Slidre 25. oktober 1915, og hadde såleis vorte hundre år i år, om han hadde levd. Dette blir markert med ei plateutgjeving og ein konsert i samband med landskappleiken på Fagernes.

«Saknet var stort då han gjekk bort, berre 63 år gamal.»

torleiv Bolstad (t.v.) spelar under avdukinga av Hilme-steinen på jørn Hilme-stemnet for 55 år sidan.

fo

to

: v

al

dr

eS

fo

lk

em

uS

eu

m

festivalavis 15

1915–1979

rast. Som læremeister og inspirator vart han svært sen-tral og ofte avgjerande for oppblomstringa av folke-musikkmiljøet i Valdres på slutten av 1960-talet og utover 1970-talet.

Om sumrane var han fast spelemann på Valdres Folkemuseum, og her vart han også ein rettleiar og inspirator for langeleikspelarar og dansarar. Han hadde meiningar om mangt, og kom gjerne fram med det. Som oftast vart dette godt motteke, men det mot-sette kunne også vera tilfelle. Han klarte ikkje å dy seg likevel: «Eg veit dei kan betre», forsvara han seg. «Ingen har betydd meir for musikken min enn Torleiv Bolstad», skriv Elisabeth Kværne i heftet til plateut-gjevinga «På langeleik» (1985).

når det gjaldt springdansen, var det på 1960-talet litt ulike meiningar om vidareføringa. Gullik Kirkevold, som var den sentrale danseinstruk-tøren i Valdreslaget i Oslo, meinte at valdrisane måtte ta etter hallingar og telemarkingar og danse springa-ren i fastare rekkefylgje. Berre på denne måten kunne ein nå fram på kappleikar, meinte han. Tølleiv, som

også var ein god dansar, hadde nok eit anna syn både på dette og sumt anna, og det hende at elevane hans Gullik var og dansa til han Tølleiv på Valdres Folke-museum om sumrane, og så var det eitt og anna som hadde forandra seg når dei kom tilbake til hovudsta-den. «Jasso, dø ha vøre hjå ‘o Tølleiv o lært upp att, ser e», brumma han Gullik.

Tølleiv var likevel ingen typisk tradisjonalist. Han forandra gjerne både på slåtteformer og spelmåte, om han meinte det var til det betre. Han trudde på utvik-ling gjennom levande tradisjon. Sven Nyhus og Haldor Røyne kom inn på dette i eit minneprogram i radio. «Det var somme som sa at han laga om alle slåttar, men det er etter mi meining altfor sterkt sagt», seier Haldor Røyne. «Det er eksempel på at han laga om ikkje så lite på enkelte slåttar, med dei aller fleste vart, etter det eg kan høyre, med dei same veka som før.» «Likevel vart dei nok litt annleis, for han la sin eigen dåm over dei.»

Sven Nyhus spør då om dette kan seiast å vera at eit dobbeltgrep eller ein laus streng kunne bli utelate for å få eit meir einstemmig spel, og dette kunne det nok

vera, men det motsette var også tilfelle stundom, sva-rar Haldor Røyne.

Han reindyrka nok også ein danserytme slik dansa-rane gjerne ville ha det, med tydeleg kort fyrste takt-slag og etter måten ganske høgt tempo. Trøinga var med og tydeleggjorde denne danserytmen.

astMaen var stadig verre, og i 1970 måtte han slutte som folkemusikkinstruktør. Han dreiv sei-nare ein del med å laga gravsteinar av naturstein, og så laga han seg fele, rett nok med god hjelp av felemaka-ren Olav Viken. Dei to kom til å samarbeide nært etter at Tølleiv fløtte opp att frå Oslo.

Olav laga også ei fele til Tølleiv til 60-årsdagen i 1975. Gjævaste fela hans var elles ei Røstadfele.

Folkemusikknemnda tok også opp arbeidet med å få til eit lokalt folkemusikkarkiv på Valdres Folkemu-seum, og dette vart i praksis ei oppgåve for Olav og Tølleiv. Dei la grunnlaget ved å reise inn til Oslo og spela over opptak frå Valdres i Norsk folkemusikksam-ling. Alt frå 1963 hadde Tølleiv gjort intervju med lokale folkemusikkutøvarar.

Som utøvande spelemann var han framleis på topp. Han vann hardingfele kl A på landskappleiken på Røros i 1970 og i Sogndal 1971, og i 1973 vann han Kongepokalen på ein jubileumskappleik i Laget for folkemusikk. I mars 1977 var han inne i Oslo og spelte inn slåttar til det som vart «Feletona oppunde Biti-hødn». Det var ein produksjon han vart godt nøgd med, og det var det fleire som var. Plata var fyrst ute i Heilos klassikarserie i 1986.

Tølleiv er elles å høyre på fleire utgjevingar, og han gav ut ein LP med runddans (Ridderspranget) med Erling Stordahl, Tore Løvgren og Håkon Nilsen og ein EP med Håkon Nilsen og Robert Normann.

I 1970 fekk Tølleiv avisa Valdres sin kulturpris, i 1975 fekk han Valdres Folkemuseums gullmedalje, og i 1978 fekk han æresløn av dei seks Valdres-kommu-nane. Dette året vart han også utnemnd til heiders-medlem i Landslaget for Spelemenn. Landskappleiken var på Fagernes dette året, og vart den siste han fekk oppleva. Hausten 1978 vart han sjuk etter ein spele-mannstur til Danmark. Han kom seg aldri att etter dette. Torleiv Bolstad gjekk bort 10. februar 1979.

tekSt: Ingar ranHeIm

«Tølleiv forandra gjerne både på slåtte-former og spelmåte, om han meinte det var til det betre.»

foto: valdreS folkemuSeum

A13_

0393

/05.

15

Gjensidige Valdres er stolt generalsponsor og ønsker alle deltakere og besøkende en strålende uke på Fagernes!

Lokal støttespiller for kunst, kultur og idrett.

Kos deg!

festivalavis 17

etter å ha vore på Strunkeveko hadde eg brått såpass mange vener i miljøet at det vart langt artigare å reise på landskappleik og andre folkemusikkarrangement gjen-nom året, fortel Ådne.

No er han profesjonell lausdansar og sit i styret for Strunkeveko, samstundes som han er lærar på halling-kurset i sumar.

Det sosiale er eit argument, men lista er lang over gode grunnar for å ta turen til Valdres på kursveke. Lærarane på Strunkeveko er mellom dei beste i landet på sitt felt, og det å bruke såpass mange dagar til instrument, song eller dans gjev resultat.

– Trener du ein gong i veka, bruker du litt tid kvar gong til å repetere for å koma tilbake til der du var

førre gong. På Strunkeveko vert du «varm i kropp og sinn» frå dag ein, og utviklinga er deretter, meiner Ådne.

Det er ikkje frykteleg mange år sidan han sjølv var deltakar på Strunkeveko, og som lærar gjer han no sitt beste for å vidareføre det han sjølv sette mest pris på som elev.

– Eg dreg nok i gang nokre sprell for å gjera veka endå eit par hakk meir uhøgtideleg og artig, fortel Ådne.

Frå sine år som elev hugsar han særleg godt den lettbeinte stemninga som var disiplinert på ein venn-leg måte. Og at det var mykje lærdom å hente frå læra-rane.

nye kvalitetskurs Strunkeveko i år vert arrangert på Leira 17.–22. juli. Som vanleg står instrumentkurs og dans på program-met. Men det er også eit par nykommarar i år.

– «Dans og uttrykk» er namnet på kurset der det blir arbeidd kreativt med tradisjonsdans for scene, for-tel leiar for Strunkeveko, Gry Bystøl. Her er Mathilde Øverland instruktør, og gruppa kjem til å spela ei sen-tral rolle i avslutningsframsyninga, som i sumar er på museet opningskvelden under Hilme-stemnet og Landskappleiken.

Også fordjupingskurs i song med Solbjørg Tveiten som instruktør er nytt av året, mens pardanskurset med Anna Gjendem er inne i sitt andre år.

tekSt: HallgrIm rogn

strunkeveko introduserte frikar og a-klassedansar i halling, Ådne r.G. kolbjørnshus, for folkemusikkmiljøet.

– ver førebudd på nye vener, åtvarar han alle som tenker seg til kursveke i valdres denne sumaren.

vER fØREBuDDpå nye vener

Strunkeveko 2015 ■ Hardingfele, hardingfele fordjuping,

fele, fele fordjuping, langeleik, song, song fordjuping, toradar/trekkspel, halling, halling fordjuping, dans og uttrykk, og dessutan dans.

■ påmeldingsfrist: 20. juni■ avslutningskonsert på folkemuseet

opningskvelden av landskappleiken. ■ prisar og påmelding finn du på

www.strunkeveko.no

kurstilbod og lærarar

erlend apneseth: Hardingfele – fordjupinglars Ingar meyer fjeld: HardingfeleSilje Solberg: Hardingfelemari Skeie ljones: felemads kuraas: feleandreas Bjørkås: fele – fordjupingIngrid lingaas fossum: langeleik

Solbjørg tveiten: Song – fordjupingmarit karlberg: Songmads erik odde: toradar/trekkspelådne r.g. kolbjørnshus: Hallingdans mathilde øverland: dans og uttrykkmartin myhr: Hallingdans – fordjupinganna gjendem: dans

kursveke 17.–22. juli på valdres folkehøgskule på leira for utøvarar i alderen 17–24 år ■ torsdag 23. og fredag 24. juli kl. 10–15

under landskappleiken og jørn Hilme-stemnet

■ kurs i song, dans, hardingfele/fele, lan-geleik og toradar/trekkspel

■ pris kr 800, som dekker mat, instruksjon og konsertar

■ påmelding via www.strunkeveko.no innan 1. juli

■ Sjokoladekappleiken under stemnet i år er berre for deltakarar på ministrunken!

– eg dreg nok i gang nokre sprell for å gjera veka endå eit par hakk meir uhøgtide-leg og artig, fortel ådne.

MiNi-sTRuNKENkurset for dei yngste folkemusikk-spirene i alderen 6–11 år

fo

to

: C

at

Hr

Ine

do

kk

en

18 festivalavis

vestreslidringen, som no er busett på Norderhov, har skrive bok om fela til meisterspelemannen Jørn Hilme. Boka, som har tittelen «Susen av Garli stuten», vil vera rykande fersk til

Lands kappleiken og Hilme-stemnet i juli. Ho inneheld den spennande historia om ei segnomsust fele som vart laga av Trond Botnen i Hardanger i 1761. Fyrst etter 50 år kom fela i hendene til Jørn Hilme. Hilme-familien hadde henne truleg til utpå 1880-talet. Der-etter fann ho vegen til USA, der ho var borte vekk i fl eire tiår før ho vart attfunnen. I 1958 kom fela tilbake til Valdres. Der var ho inntil ho fekk ein tragisk skjebne ein kald novemberdag på Fagernes i 1965.

Men boka handlar ikkje berre om Garlistuten. Gjennom historia om Garlistuten får Norheim også fram historia om Jørn Hilme og andre spelemenn, blant andre samtidige spelemenn som telemarkingen Knut Lurås og numedølen Pål Løytnantsdreng.

lindeMan, bull og vinje– Hadde Jørn Hilme vore 20 år yngre, hadde situasjo-nen vore ein annan. Då hadde vi hatt bilde av han. Ludvig Mathias Lindeman kunne fått teikna ned låt-tane hans på notar. Og då hadde han også fått med seg dei store konsertane, slik som Myllarguten. Myllar-guten hadde jo Vinje som sin journalist. Og han hadde Ole Bull som tok han med seg til Kristiania og gjorde han kjend, seier Olav Norheim.

Men Hilmin vart likevel stor for si tid og kanskje endå større i ettertida. Jørn Hilme (1778–1854) var ein spelemann omspunnen av fantastiske mytar. Ei av dei er historia om Hilmin og spelemannen Hjorte-Jo i Lærdal. Under eit besøk spelar Hilmin så rått at kjer-

ringa til Jo blir vitskremd og fer ut gjennom veggen i den vesle hytta dei bur i.

Jørn Hilme er rekna for å vera den viktigaste spele-mannen i valdrestradisjonen. Han er spesielt kjend for dei såkalla «jørnrengjene», suggererande slåttar med ristetak. Men om ikkje Jørn Hilme hadde ein Ole Bull til å gjera han kjend, så hadde han andre talsmenn som bidrog til å heroisere han og bygge opp mytane rundt han.

Festival Med naMnet til hilMe– Det galdt fyrst og fremst kulturhistorikaren Knut Hermundstad og spelemannen, politikaren og folketa-laren Olav Moe, seier Olav Norheim. Men det gjeld også Eiliv Odde Hauge, romanforfattaren, fi lmman-nen og museumsmannen som vart styrar på Valdres Folkemuseum, og som utnytta Jørn Hilme og Garli-stuten for alt det dei var verdt, ikkje minst etter at den utvandra vestreslidringen og norskamerikanaren Jøger O. Quale fekk fela tilbake til Valdres i 1958. Hauge drog i gang Hilme-festivalen i 1960, frå 1962 Hilme-stemnet, og i juli 1960 fekk han ingen ringare enn kyrkje- og undervisningsminister Helge Sivertsen til Fagernes for å avduke Hilme-steinen, hoggen ut av kunstnaren Gunnar Rørhus. Rolf Myklebust i NRK kom for å gjera opptak, NRK Fjernsynet laga fi lm i beste sendetid. Alt har bidrege til å gjera Jørn Hilme til ein kultfi gur. I dag samlar Jørn Hilme-stemnet kvart år fl eire tusen publikummarar.

Men fela og lagnaden ho fekk? Det kan ein lesa detaljert om i boka. For Olav Norheim har nemleg funne fram til eit sterkt augevitne, telemarkingen Engebret Lid, som var varabrannsjef i Nord-Aurdal på 60-talet.

inspirert av gaMle lydsporOg forfattaren sjølv, kvifor skriv den gamle OA-jour-nalisten, barnebladredaktøren, forfattaren og kåsøren om Jørn Hilme og fela hans?

– Ingar Ranheim og eg pønska lenge på å laga ei bok om Jørn Hilme. Eg samla stoff, la frå meg stoffet og tok det opp att. Og det har vorte ein del artiklar og kåseri. Eg fann ut at historia om Jørn Hilme var kjem-pegod. Han var fattigguten som vart meisterspele-mann. Men historia om fela hans, fela med det rare namnet Garlistuten, var endå betre. Difor vart det ei bok om fela, seier Olav Norheim.

Ja, og så var han inspirert av gamle lydspor. For å stela formuleringar frå hans eige forord: Den unge Olav hadde frå jukeboksen til kafévertinna Astrid i Skøren fått med seg alle slags songar og slagerar frå dei blinde trubadurane Stordahl og Engedahl til Vidar

Sandbeck og Joan Baez – til den stuttreiste bluesen som budeia i prestegarden stod for når ho lokka kyr-bølingen ved hjelp av mange hundre år gamle lokketo-nar. Og så hadde han høyrt gjete ein gamal norskame-rikanar som hadde med seg fela etter ein mytisk og mystisk spelemann som heitte Jørn Hilme, heim til Norge.

tekSt: Bjørn karSrud

og den dramatiske lagnaden til fela hans

Susen avGarlistutener boka om den vidgjetne fela til Jørn Hilme. Olav Norheim følgjer musikkspora etter Garlistuten frå Hardanger til Valdres og til Amerika, før fela kjem attende til Noreg og får ein dramatisk lagnad.Kvitvella Forlag – nm.no/lag/nord-aurdalPris kr 320,-

Lansering på Valdres Folkemuseum 22. juli kl. 13.00Kåseri ved Olav Norheim og felelæte på Garlistuten d.y. Enkel servering. Alle er velkomne.

– Jørn Hilme var riktig mann på feil tid, seier olav norheim.

■ «Susen av garlistuten» er tittelen på den nye boka til olav norheim. Boka handlar om gromfela til jørn Hilme (1778–1854).

■ olav norheim har mellom anna vore journalist i oppland arbeiderblad og redaktør av norsk Barneblad. Han har skrive fl eire fagbøker for barn, blant anna potetboka og Bilde i berg, som begge er prisbelønte.

■ norheim er opphavleg frå vestre Slidre, no busett på norderhov.

■ Boka kjem ut på kvitvella forlag og er utstyrt med 70–80 illustrasjonar og foto i både fargar og svart-kvitt.

OMjørn hilMe

olav norheim har skrive boka Susen av Garlistuten. Boka blir presentert på bokslepp under jørn Hilme-stemnet.

festivalavis 19

TIL TYIN/FILEFJELL

TIL BEITOSTØLEN

TIL LEIRA

e16

e16

e1651

e16

e16

parkering

valdres folkemuseum

fagernes campingpark

festivalcamp

fagerlund Hotell valdres turistkontorfagernes skysstasjon

legevakt/legesenter

nord-aurdal ungdomsskole/valdreshallen

fagernes skole

parkering

parkering

parkering

kulturhuset

Quality Hotel & resort fagernes

gangbru

a/s jotunheimen og valdresruten bilselskap fagernes–dokka–gjøvik/lillehammerfagernes–tyinkrysset–lærdal/årdalfagernes–Beitostølen–gjendesheimfagernes–tisleidalen–goltlf: 61 36 59 00

valdresekspressenoslo–fagernes–lærdal/årdaltlf: 61 36 59 00

øst-vestXpressenlillehammer–fagernes–Bergentlf: 61 36 59 00

Fagernes legesentertlf: 613 59 888opningstider: mån–fre 8–15

legevakt Fagernestlf: 613 61 044

tannlegevakt (lillehammer)tlf: 612 50 664opningstider: Helg 14–16

Fagernes skysstasjontlf: 613 59 400

drosjetlf: 613 61 800

valdres turistkontortlf: 613 59 410

apotek 1, leiratlf: 613 62 810opningstider: mån–tors 10–18, fre 10–20, laur 10–16

vitusapotek Fagernestlf: 613 57 830opningstider: mån–tors 9–17, fre 9–20, laur 10–15

Fagernes kjøpesenteropningstider: mån–fre 10–20, laur 10–18

amfi leiraopningstider: mån–fre 10–20, laur 10–18

nord-aurdal kommune, servicetorget613 59 000opningstider: mån–fre 9–15

fagERNEs

Buss:

sERviCE:

3 km ➝Valdres folkehøgskule ➝

Leira Camping & Hyttesenter ➝

Kappleiksbuss ➝

JAN

FE

B MARS APRIL

MAI JUN

I JULI

AUG SEPT OKT NOV DE

S

O

MAIFE

BMA

JAV

DES

I V A L D R ES

FEST

IVALAR

RAKFISKFEST

IVA

LEN //

FAGERNES

HEMSI

NG

FEST

IVALEN // AURDAL

RID

DER

RENNET // BEITOSTØLEN

VA

LDRES SOMMERSYMFONI // FA

GERNES

VALDRESGILDET // FAGERN

ES

VIN

JEROCK // EIDSBUGARD

EN

BEITO

SPR

INTE

N // BEITOSTØLEN

FJEL

LMARATON // BEITOSTØ

LEN

TROLLROCK // BEITOSTØLEN

LAN

DB

RU

KSDAGEN // VALDRES FOLK

EMU

SEU

M

JØR

N H

ILM

E-STEMNET // FAGERNES

Eit mangfald av opplevingar heile åretFestiValdres

19. - 26. juli

16. - 19. juli

23. - 26. juli

20. - 30. juni

30. mai

30. mai

3.-1

0.20

16

5. - 7. n

ov13 - 15. nov

19. sept

For informasjon om festivalene, aktivitetar, overnatting og serveringsstader i Valdres:Valdres turistkontor, tlf: 61 35 94 10 - E-post: info@valdres.noeller sjå www.valdres.com/arrangement

18 - 20.

2016