festspelavisa_ferdig_crop_oppslag_webres

Volda og Ørsta 27. – 30. juni 2013

festspela.no #fes

tsp

ela

#g

rens

elau

st

Annonsebilag

2 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta

“Eit godt år kjem aldri for seint”(fritt etter Ivar Aasen). Slik også med Språkåret 2013, som får ein sentral plass i årets festspel.

Språkåret 2013 er likevel eit all-språkjubileum med arrangement over heile landet og eit sjølvstendig prosjekt, og ikkje ei underavdeling av Nynorsk kultursentrum. Sjølv om Nynorsk kultursentrum er ein nasjonal institusjon, er eg som fylkesordførar stolt over, og glad for at institusjonen ligg her i Møre og Romsdal.

Leiar for styringsgruppa i Språkåret, Grete Riise, seier det slik: “Mitt ynskje for for Språkåret 2013 er at vi skal ha mykje moro, heite diskusjonar og store opple-vingar.” Nasjonalbibliotekar Vigdis Moe Skarstein seier det slik: “Jeg håper Språkåret kan synliggjøre det mangfoldet som språk leg-ger grunnlag for, både gjennom tekster, lyd, visualisering og ikke minst dramatisering - at dette har et historisk perspektiv og ikke minst er gjenstand for debatt i dag».

Av det allsidige programmet for Festspela 2013 ser det ut til at det kan danne ei framifrå ramme også

for språkårsmarkeringane, men også markere ein eigen og sjølv-stendig innhaldsprofil.

Lukke til med gjennomføringa av Festspela 2013! Helsing Jon Aasen fylkesordførar

Programmagasin Dei nynorske festspela 2013Utgivar: Nynorsk kultursentrum, Indrehovdevegen 176, 6160 HovdebygdaTlf 70 04 75 70 • Faks 70 04 75 71aasentunet.no • festspela.no • [email protected]

Ansvarleg redaktør: Ottar Grepstad. Redaktør: Laila Walseth LidI redaksjonen: Kjerstin Gjengedal, Karine Munch, Gaute Øvereng og Anders Aanes

Produksjon: Aarflots Prenteverk AS, ved Rune Hauge AarflotTrykk: Sunnmørsposten/Polaris Trykk ÅlesundOpplag: 32 500, av dette 31 000 som innstikk i Sunnmørsposten 13. juni

Det er også i år ei stor glede for ordførarane i Volda og Ørsta å yn-skje alle velkomne til kommunane våre i samband med Dei nynorske festspela.

I samband med 200-årsjubileet for Ivar Aasen feirar vi Språkåret 2013 saman med resten av landet. Få, om nokon, frå vårt distrikt har sett slike sterke spor etter seg. Vi er stolte berarar av arven etter man-

nen som gav så mange ein sterk identitet gjennom det nynorske skriftspråket. I år feirar vi ikkje berre nynorsken, men alle språk i Noreg. Difor er Grenselaust eit godt tema for Festspela dette året.

Vi ynskjer frivillige, arrangørar, artistar og publikum hjarteleg vel-komne til Dei nynorske festspela i 2013!

Velkomne til Volda og Ørsta!

Lukke til med Festspela

Arild Iversenordførar i Volda

Rune Hovdeordførar i Ørsta

Jon Aasenfylkesordførar

Velkomen til festspelI fjor fylte Dei nynorske festspela 20 år. I år legg vi til ein null og feirar 200- årsjubileet for Ivar Aasens fødsel. Dette jubi-leet blir markert med Språkåret 2013, som er ei feiring av nynorsken og av det språklege mangfaldet i Noreg. Språkåret er ramma rundt Festspela og har inspirert oss til temaet i år: Grenselaust. Grenselaust både i form av språk som kryssar grenser og i form av nye uttrykksformer.

Det grenselause møter du mellom anna i ein ny lydsti i Gamlevegen, under frukosten i tunet som byr på etande og språklege smakebitar frå heile verda, og med utdeling av asiatiske lykkekaker med Aasen-ordtak i Ørsta og Volda sentrum. Du får også oppleve nordisk litteratur omsett til nynorsk og nynorsk litteratur som har reist ut i verda.

I høve Språkåret slår vi på stortromma og presenterer heile tre festspeldiktarar: Lars Petter Sveen og Guri og Sigrid Sørumgård Botheim. At dei tre er unge er ei markering av at vi i 200-årsjubileet også ser framover og feirar vårløysinga blant unge nynorske forfattarar.

Vårløysinga innan den nynorske litteraturen markerast også under Festspela med ein eigen programpost for unge på Rokken, med kjekt innhald for born, og med heilt ferske debutantar under Aasen-stemnet.

Velkomen!

Miljømerka trykksak Polaris Trykk Ålesund 241 791

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 3

Det kryssar grenser mellom nasjonar, flyttar grenser mellom menneske og lagar nye fellesskapar.

2013 er Språkåret, året der vi feirar likskapane og forskjellane mellom språk i Noreg. Bak-grunnen for feiringa er at det er 200 år sidan Ivar Aasen blei fødd, og 100 år sidan Det Nor-ske Teatret opna. To nynorsk-jubileum opnar for ei feiring av heile det norske språkmang-faldet. Nynorsk, bokmål,

samisk, kvensk, romani, roma-nes, teiknspråk, dialektar og nye innvandrarspråk blir synt fram, feira og diskutert gjennom eit heilt år.

Dei nynorske festspela er eitt av basisarrangementa i Språk-året. I tjue år har denne festi-valen hatt den nynorske skrift-kulturen som ein fellesnemnar for alt som har blitt presentert. I sitt 22. år er Festspela gren-selause. Den nye norsken, den fleirspråklege norske kvardagen og nabospråka våre i Norden er blant språka som blir sett på

dagsorden. I likskap med resten av Språkåret vil Festspela krysse grenser mellom språk, med fotfeste i det nynorske.

Eg håpar publikum finn nye ting å gle seg over og nye ting å undre seg over gjennom grense-lause opplevingar under Dei nynorske festspela 2013.

Beste helsing Inger Johanne Sæterbakk,

prosjektleiar Språkåret 2013

Når publikumsfavoritten Vamp spelar opp i Uteamfiet i Aasen-tunet laurdag kveld, blir det garantert stor stemning, uansett vér.

At singelen «Liten fuggel» frå fjorårsalbu-met med same namn vil stå på program-met, er heilt sikkert. Albumet var det trettande i rekkja og stadfesta Vamp sin posisjon som ei av dei mest folkekjære gruppene i landet vårt. Dei har forsynt seg av musikktradisjonar frå landa rundt Nordsjøen heilt sidan starten, og med stor suksess.

- Vi tek opp i oss den lyden som folk kring Nordsjø-bassenget er påverka av, seier Øyvind Staveland, som har skrive dei fleste

melodiane.- Vi har ein felles kulturarv som kjem av

at folk i dette området har reist mykje til sjøs og kome i kontakt med kvarandre. Der er difor eit felles uttrykk i lyrikk og musikk som ein kan høyre att både på kysten av Normandie, i Irland, i dei nordiske landa, og også i land som Canada og Portugal.

Sjølv ser han på haugesundsdialekten som Vamp sitt viktigaste instrument.

- Det er jo stor skilnad på dialektane her i landet. Eg synest lyden av dialekten vi syng på passar veldig godt i lag med dei tradisjonelle instrumenta vi speler på. Vi har samarbeidd med Kolbein Falkeid og andre lyrikarar, og det har styrkt den delen av uttrykket vårt. Tekstane smakar liksom meir, meiner han.

Etter Festspela legg dei ut på sommartur-né. Vamp held gjerne 30-40 utandørskon-sertar på ein sommar, og det er lenge sidan dei slutta å uroe seg for vêrmeldinga.

- Ein kan ikkje rekne med sol i dette landet, men det ser ut til at folk gjerne vil kome seg ut sjølv om det er kuling og regn. Dei kler seg etter vêret, verre er det ikkje, seier han.

- I sjølve amfiet er det fullt, men det er god plass i terrenget rundt, seier programansvar-leg Karine Munch.

Vamp i Uteamfiet

Laurdag 29. juni 20.00–21.30Uteamfiet, Aasen-tunetVampKr 395 i amfiet / ståplass 375 / barn 200 / familie 990

Språket er grenselaust

Vamp (foto: Haakon Nordvik)

Inger Johanne Sæterbakk


Dei tre unge festspeldiktarane er kalla «røyster for framtida». Om det er ei tillitserklæring eller ei bør, er dei ikkje heilt sikre på enno.

Skal det vere fisk eller kjøt, tradisjonelt eller nyskapande? Diskusjonen går høgt når Guri og Sigrid Sørumgård Botheim frå Lesja og Lars Petter Sveen frå Fræna skal bli samde om ein favorittrett til menyen under Fest-spela i år. Dette er første gong Festspela har fleire festspeldiktarar, og dei tre er også yngre enn dei fleste som har hatt æra før dei. Alle tre har to utgjevingar bak seg, og Guri og Sigrid har vore saman om sine bøker.

- Deilig å ha nokon å dele ansvaret med. Dersom eg kjenner at eg er i ferd meg å drite meg ut, kan eg berre signalisere, og så kan desse to kome springande og overta, seier Lars Petter.

Frå spøk til romanSom forfattarar er dei tre nokså ulike. Guri

og Sigrid har til ein viss grad profilert seg som eit forfattarpar. Dei har glede av å gjere ting i lag, og arbeider godt saman.

- Då forlaget ville at det berre skulle stå «systrene Sørumgård Botheim» på debut-romanen, nekta vi. Vi er framleis to individ, og vi har dessutan ei tredje søster som kjem inn under den merkelappen, seier Guri.

Debutromanen deira, Ramstein pensio-nat, starta som ein spøk. Ein ven av Guri fekk jobb som forlagsredaktør, og søstrene ville forvirre han ved å sende inn eit ma-nus som skulle vere så rart og uvanleg at det vart uråd å vurdere. Manuset var ein kollasj av småtekstar, avisartiklar, skriv frå det offentlege, og dialogar i ulikt format. Til saman blei det ei satirisk utforsking av bygde-Noreg og nokre av menneska som bur der.

- Eg trur at anten liker ein det og forstår greia, eller så misliker ein det, seier Guri.

- Sterkt, legg Sigrid til.Dei trur ikkje det er lurt av unge forfat-

tarar å leggje vekt på meldingane bøkene

deira får. Sjølv fekk dei både skryt og slakt, men viktigare var det at dei fekk merksemd og invitasjonar og fekk møte folk dei elles ikkje ville møtt.

- Og det har igjen ført til nye prosjekt, som kan leie til noko anna. Det er flott å gje ut bøker, men det er jo ikkje det einaste ein treng å drive med, peikar Guri på.

Leitar etter sjølvdisiplinen Der søstrene ikkje vil låse seg til forfattar-rolla, er Lars Petter bestemt på at det er skrive han vil. Livet som småbarnsfar med jobb, legg berre nokre praktiske hindringar i vegen. Han har vore nøydd til å lære seg å vere streng med korleis han bruker tida.

- No har eg nokså god sjølvdisiplin, men det gjer meg ikkje alltid så sympatisk. Eg liker ikkje feriar, til dømes, tykkjer det er bortkasta tid. Improvisere gjer eg nesten aldri.

Då han høyrde den amerikanske forfat-taren Jonathan Frantzen fortelje om korleis han tvang seg sjølv til å skrive ved å plom-

På terskelen til framtidaFestspeldiktarane i biblioteket i Aasen-tunet (foto: Kjerstin Gjengedal)


bere internett-inngangen på datamaskina, tenkte Lars Petter at det kunne svare seg å gjere noko liknande. No skriv han all ny tekst for hand, i kladdebøker.

- Det er interessant! Det gjer eg òg. Eg trur det å bli forstyrra og heile tida få stykka opp tanken, blir eit større og større problem, seier Guri.

- Så det stemmer ikkje, som mange seier, at når ein berre er oppvaksen med internett, så blir ein vand med å ha tankane mange stader på ein gong?

- Når ein skal drive med noko som tek litt tid, så ventar ein at det skal skje nye ting heile tida. Det er støtt eitkvart ein tykkjer ein skulle ha sjekka, meiner Sigrid.

Gjer plass for det rareLars Petter er den einaste av dei tre som vedgår at han skriv på eit nytt manus for tida. Kva det skal bli, nektar han å snakke om.

- Nei, eg tykkjer det er skummelt å snak-ke om skriveprosjekt. Det handlar litt om dynamikken når eg skriv, det kan endre seg, svinge i så mange retningar. Straks historia finst utanfor meg sjølv, er det som om eg har bunde meg til den historia.

- Kanskje handlar det litt om å uttryk-kje seg også? At når ein først har sagt det, så er det ikkje så viktig å skrive det etterpå? funderer Sigrid.

Både Ramstein pensionat og romanen til Lars Petter, Eg kjem tilbake, legg seg litt på utsida av den verda dei fleste av oss kjen-ner. Alle tre hevdar dei let seg inspirere av det uvanlege, anten det er eksperimentering

med språk, form eller innhald.- Eg er glad det finst forfattarar som har

opna for at vi kunne gjere det vi gjorde, som å skrive litt rart og opphakka og å tenkje at det som er rart, også kan vere bra. Og at også det dårlege kan få lov til å vere ein del av heilskapen. At ein ikkje treng å redigere vekk alt som ikkje er straumlinje-forma, seier Guri.

Vil ikkje bli bokprodusentarLars Petter har erklært offentleg at han ser opp til den aller første festspeldiktaren, Kjartan Fløgstad, som han skal samtale med i to programpostar under Festspela. Han trekkjer fram dei fantastiske historiene når han skal grunngje kvifor Fløgstad er ei inspirasjonskjelde.

- Opninga i ei bok må sitje, og vi har etter kvart lært oss at den første sida skal vere perfekt. Det ser du ofte i norske bøker. Så skal ein også ha ei historie å fortelje, og det tykkjer eg er underkommunisert i den norske skriveskulen. Eg let meg inspirere av forfattarar som vågar å ta historia heilt ut. Kvar er eventyra i den norske samtidslit-teraturen, kvar er den tradisjonen som seier at ikkje alt må vere så bunde til livet som vi ser og lever heime?

Dei ser ikkje vekk frå at pendelen er i ferd med å svinge vekk frå den sterkt realistiske og sjølvbiografiske trenden som litteraturen har vore prega av dei siste åra. På eigne vegner er dei mest opptekne av å unngå å hamne i «bokprodusent-fella».

- Det med kva vi gjer i framtida, tykkjer eg er eit ekkelt spørsmål, for det handlar

om livsval, om å bestemme seg for noko og kanskje endre livet sitt. Kanskje svaret mitt må bli at det ikkje er så viktig å gje ut mange bøker. Det er viktigare for meg å lukkast med å lage noko eg sjølv tykkjer eg kan stå inne for, seier Guri.

Kjerstin Gjengedal

Fakta om festspeldiktaranel Guri Sørumgård Botheim er fødd

i 1978, Lars Petter Sveen i 1981, og Sigrid Sørumgård Botheim i 1985

l Botheim-søstrene debuterte i 2009 med romanen Ramstein pensionat, som dei skreiv i lag

l I 2011 var søstrene redaktørar for an-tologien Søsken, saman med Kjersti og Ingrid Rognes Solbu. Sigrid og Guri skriv m.a. «Innsida» i Dag og Tid i lag

l Guri bur i Trondheim og er avde-lingsleiar ved Norsk Forfattersentrum Midt-Norge

l Sigrid bur i Oslo, er utdanna pianist og studerer nordisk ved Universitetet i Oslo

l Lars Petter Sveen debuterte i 2008 med novellesamlinga Køyre frå Fræna, og har sidan gjeve ut romanen Eg kjem tilbake

l Lars Petter er utdanna bibliotekar, arbeider i Foreningen !les og bur i Oslo

Torsdag 27. juni

17.00–24.00Kafeen, Aasen-tunetFestspelretten 2013Alle

18.00–19.15Salen, Aasen-tunetOPNINGSHØGTIDAlle

19.20Ivar Aasen-bautaen,Aasen-tunetBlomar ved bautaAlle

Fredag 28. juni

12.00–13.00Rokken, VoldaEit lite ord gjer stundom store verkLars Petter Sveen

15.00–15.45Salen, Aasen-tunetVårløysingaAlle

Laurdag 29. juni

11.00–11.45Møre Folkehøgskule, ØrstaGrenselaust møte med tre festspeldiktararAlle

13.00-14.00Salen, Aasen-tunetLitteratur med Landro: Nynorsk eller bokmål?Guri og Sigrid Sørumgård Botheim

16.00–17.00Salen, Aasen-tunetFløgstad over alle grenserLars Petter Sveen

24.00Målbar, Møre Folkehøgskule, Ørsta Målbar: 24.00 Sein kveld med festspel-diktarane¨Alle

Søndag 30. juni

11.00–12.00Uteamfiet, Aasen-tunetFestspelgudstenestei det friLars Petter Sveen og Sigrid Sørumgård Botheim

13.30–14.15Salen, Aasen-tunetPoesifestGuri Sørumgård Botheim

15.00–16.30Uteamfiet, Aasen-tunetAasen-stemnetSigrid Sørumgård Botheim

Her møter du festspeldiktarane


Landet har fått ei ny grunnlov som er langt let-tare å lære utanåt enn den gamle. Laurdag kveld pre-senterer initiativtakar Are Kalvø Ny grunnlov i salen.

Er Are Kalvø i ferd med å bli vaksen og ta samfunnsansvar? Har grunnfaget i statsvitskap for alvor teke til å røre på seg bak i hjernen? Mykje kan tyde på det når han no har gjeve seg i kast med den store oppgåva det er å skaffe landet ei ny grunnlov.

Rett nok har han ikkje vore åleine om arbeidet. Han har hatt god hjelp av personar frå både her og der, det såkalla folket. I arbeidet med den nye grunnlova er folket blitt invitert til å uttale seg om slikt som kva rettar og pliktar norske statsborgarar bør ha, kva vi skal gjere med konge-huset, og kor mykje religionsfri-dom som er passeleg.

Dei innspela eg har fått frå

folk, har vist meg at folk ikkje er så verst. Folk har humor, og dei som kommenterer nettartiklar, er neppe folk flest, sa Kalvø til NRK tidlegare i år.

Den nye Grunnlova er sett sa-man av seks fyndige paragrafar. I lova heiter det mellom anna at «Norge er eit demokratisk, fredelig og passelig kjendisfik-sert rike der alle kan trenge ein

klem» og at folk bør «snakke med kvarandre og ha humoris-tisk sans».

Som det passar seg for slikt eit stort oppdrag, har prosjektet resultert i både ei ny grunnlov, tv-serie og bok. I Salen laurdag kveld vil Kalvø spreie ordet om den nye grunnlova, og det blir høve til å skaffe seg eit signert eksemplar av boka.

Lagar fest med ung poesi Det gror godt blant unge, nynorske lyrikarar. Møt to unge lyrikkdebutantar frå i fjor i Salen søndag.

Kvinnheringen Mona Vetrhus skriv ikkje berre dikt sjølv. Ho har også vore programleiar for radioprogrammet Diktafon. Det var Olav H. Hauge som tende poesigneisten i henne då ho som lita kom over diktet «Det er den draumen me ber på» – ei oppleving ho nok ikkje er åleine om. Handlinga i de-

butboka Nokre gutar kjem ikkje heim i kveld, er lagt til ei vest-landsbygd der bilvegen skaper utryggleik, og ein aldri veit kven av dei unge gutane venegjengen vil miste neste gong.

Marianne Clementine Hå-heim frå Jølster debuterte med samlinga Bilydar. Håheim skriv om kjærleik gjennom direkte og kroppslege dikt, og ho har som mål at poesien hennar skal vere lett tilgjengeleg.

Det er festspeldiktar Guri Sørumgård Botheim som leier samtalen med dei. Ho har sjølv ein språkleg eksperimenterande debutroman bak seg. Botheim vedgår at ho gjerne vel vekk ro-manar i normalprosa til fordel for lyrikk, der ho ofte finn dei mest interessante og spesielle

språklege prosjekta.Poesien får tonefølgje av gi-

taristen Stig Ulv frå Ørsta, som

nettopp har lansert det andre soloalbumet sitt.

Laurdag 29. juni18.00–18.45 Salen, Aasen-tunetAre Kalvø: Ny grunnlovKr 200 / ungdom 150

Søndag 30. juni 13.30–14.15 Salen, Aasen-tunetPoesifestKr 100 / ungdom 50

Ei folkeleg grunnlov

Marianne Clemetine Håheim (foto: Viktoria Steinnes)

Are Kalvø (foto: Geir Henning Hopland)

Mona Vetrhus (foto: Morten Brun)


Hekla Stålstrenga er eit musikalsk overskots-fenomen som veks ut av den nordnorske folke-musikken. Torsdag kveld kan du høyre dei i uteamfiet i Aasen-tunet.

- Publikum kjem til å få høyre mykje frå det neste albumet vårt, som kjem ut i september. Sjølv om vi går i same ret-ning som tidlegare, ber det nye materialet preg av at vi har meir erfaring med å spele i lag, og at den kreative prosessen har vore meir likt fordelt mellom oss, seier felespelar Ragnhild Fure-botten.

Begge dei to tidlegare al-buma deira vart nominerte til Spellemannprisen. Med eit repertoar av folkrock basert på tradisjonsmusikk frå Nord-Noreg har bandet vekt oppsikt i norsk musikkliv, kanskje særleg etter at NRK følgde med dei på bubil-turnéen i fjor, og laga dokumentar av det.

- Vi har fått mange spørsmål om spelejobbar etterpå. Det viser at tv har ein heilt uvanleg sterk effekt, ler Furebotten.

Bandnamnet er eldre enn bandet. Furebotten og gitarist Tore Bruvoll har spelt i lag sidan dei møttest som femten-åringar, og dei vart fort samde om at draumebandet dei ein gong skulle danne, måtte heite Hekla Stålstrenga. I tillegg til Furebotten og Bruvoll består bandet i dag av Anne Nymo Trulsen på vokal og piano, Ole-Jakob Larsen på trommer og Trond-Viggo Solås på bass. Alle

er aktive på andre musikalske arenaer også.

- Namnet i seg sjølv tyder altså ikkje noko særskilt, men det ligg mykje i det likevel – av nostalgi, minne og draumar, seier Furebotten.

Ho samanliknar folkemusik-ken med dialektar, som Noreg er rikt på.

- Det er ei kjend sak i folke-musikkmiljøet av det finst ulike spelestilar frå bygd til bygd. Det

handlar også mykje om person-leg dialekt. I Hekla Stålstrenga kjem alle inn med sitt eige, men vi prøver å skape ein felles klang som vi utviklar undervegs.

Ein kronikk av Kjartan Fløgstad var ei av inspira-sjonskjeldene til valet av årets tre festspeldiktarar. Fredag ettermiddag møtest Fløgstad og diktarane til samtale i Salen.

«Eit sant mirakel» var tittelen på kronikken som blei publisert i fjor sommar. Mirakelet Fløg-stad sikta til, er nynorsken sin sterke plass i norsk skjønnlit-teratur.

Han peikte på at dei medie-skapte rykta om nynorsken sin død, som visstnok stadig skal vere like om hjørnet, er sterkt overdrivne. Snarare, hevda han, har det aldri vore så god tilvekst til den nynorske skjønnlittera-turen som no.

Den nye generasjonen kjem frå ulike delar av landet og fordeler seg på ulike sjangrar. Fløgstad kalla det ei hittil usett bløming, både i omfang, inn-hald og kvalitet, og peika på at dei unge forfattarane navigerer i eit nytt teknologisk landskap som tidlegare generasjonar knapt kunne drøyme om.

Som døme nemnde han mel-lom andre dei tre som blei valde til årets festspeldiktarar. Guri og Sigrid Sørumgård Botheim og

Lars Petter Sveen er alle i start-fasen på forfattarskapar som er kjenneteikna av uredd tru på eigne røyster. Akkurat kva han

vil snakke med dei om, vil ikkje Fløgstad røpe. - Det blir nok meir forfattarskap og mindre nynorsk, trur han.

Speleglede frå nord

Fredag 28. juni15.00–15.45 Salen, Aasen-tunet VårløysingaKr 100 / ungdom 50

Torsdag 28. juni21.00–22.30Uteamfiet, Aasen-tunetHekla StålstrengaKr 250 / ungdom 150

Vårløysing for litteraturen

Hekla Stålstrenga (foto: Brynjar Erdahl)

Kjartan Fløgstad og festspeldiktarane


Professor i lingvistikk, Rolf Theil, er også i år på plass med eit foredrag i serien «All verdas språk». Denne gongen er tittelen «Noregs største språk» - og det er kanskje ikkje det du trur.

- Dersom Noreg hadde hatt ein språksituasjon meir lik den vi finn i mange andre europeiske land, ville det einaste offisielle språket vårt, i tillegg til mino-ritetsspråka, ha vore noko i ret-ning av nynorsk, hevdar Theil.

Mange oppfattar bokmålet som den «vanlege» norsken. Berre tenk på kor ofte ein høyrer folk snakke om «norsk og nynorsk». Men bokmålet har ei uvanleg historie og er eit spesielt språk både i norsk og internasjonal samanheng. Reint språkvitskapleg kan ein spørje om bokmålet i det heile kan

kallast ein variant av det norske språket.

- I føredraget kjem eg til å sjå nærare på ein del av desse spørsmåla, og eg går ikkje av vegen for å kome med påstan-dar som ein og annan vil opp-fatte som både kontroversielle og provoserande. Ein av fleire konklusjonar er at nynorsk og bokmål har galne og lett mis-visande namn, dei burde ha vore kalla med sine rette namn, høvesvis norsk og dansk-norsk. Eller endå betre, norsk-dansk, seier Theil.

Laurdag føremiddag kan du møte alle festspeldikt-arane i fri utfalding på Møre Folkehøgskule.

Ein stor fordel med å ha fleire festspeldiktarar er at ein kan plassere dei på ei scene og la dei greie seg sjølve. Festspeldikta-rane Lars Petter Sveen, Sigrid Sørumgård Botheim og Guri Sørumgård Botheim vedgår vil-

lig at dei ikkje har spikra pla-nane sine for møtet når denne programavisa går i trykken. I etterkant av romandebuten sin har søstrene Sørumgård Botheim utvikla sin eigen sce-nestil der dei gjerne kler seg ut som rollefigurar frå romanen og inkluderer musikk og lyd-bandopptak i framføringane. På sett og vis har dei skapt eit eige univers som dei framleis

utviklar, først og fremst på «Innsida» i Dag og Tid, som dei skriv saman. Blir det mange rol-ler å fylle på scena, er det ikkje umogleg at Sveen lyt stille opp i ei gjesterolle.

Dei tre festspeldiktarane er alle inspirerte av det fantastiske og eventyrlege, og ingen av dei er innstilte på å la samfunnet sine krav til realisme setje gren-ser for dei. Kva vi enn får sjå på

scena denne laurdagen, grense-laust blir det i alle fall!

Alle gode ting er tre

Kva er «vanleg» norsk?

Laurdag 29. juni11.00–11.45Møre folkehøgskule, ØrstaGrenselaust møte med tre festspeldiktararKr 100 / ungdom 50

Søndag 30. juni12.30–13.15Salen, Aasen-tunetAll verdas språk: Noregs største språkKr 100

Sigrid Sørumgård Botnheim(foto: Benedikte Skarvik)

Guri Sørumgård Botnheim(foto: Benedikte Skarvik)

Lars Petter Sveen(foto: Julia Naglestad, B13.no)

Rolf Theil (foto: Ram Gupta)


I Språkåret 2013 er det Venstre-leiar Trine Skei Grande som opnar Dei ny-norske festspela. Under opningshøg-tida introduserer Kjartan Fløgstad festspeldiktarane, og publikum får minst ei overrasking.

– Grande er ein av få rikspolitikarar som med stort truverde snakkar om språkpoli-tikk, og vi er svært glade for at ho kjem til Festspela, seier programansvarleg Karine Munch.

Denne gongen opnar Festspela slik det aldri har vore gjort før. Som i tidlegare år får dessutan publikum høyre noko ingen har høyrt før. Festspeldiktarane Sigrid og Guri Sørumgård Botheim og Lars Petter Sveen har alle saman med seg nyskrivne tekstar. Urpremiere blir det også på ny mu-sikk frå folkrock-bandet Hekla Stålstrenga.

Kjartan Fløgstad var den aller første fest-speldiktaren i 1994. I år introduserer han framtida gjennom dei tre unge festspeldik-tarane. Det kjem han til å gjere på ein måte som får tankane til å svinge.

Perspektiv er det også over det filosofen og forfattaren Gunnar Skirbekk gjer. Sty-

releiar Reidar Sandal ser fram til å heidre nettopp han som «Årets nynorskbrukar 2013». Skirbekk får prisen for «arbeidet med å fornye tenkinga om ein gyldig og framtidsretta opplæringspolitikk for ny-norsk, og for slitesterk evne til å halde oppe nynorsk som eit smidig språk for tenking». Det er berre å gle seg til takketalen.

Dei nynorske festspela er eitt av sju basisarrangement i Språkåret 2013. Med 200-årsjubileet for Ivar Aasen som grunn-lag blir det språklege mangfaldet i Noreg feira, og den feiringa skal endre den språk-

lege framtida i landet. Norsk teiknspråk er ein del av den framtida. Som andre språk har norsk teiknspråk dialektar og aksent-skilnader, ord endrar tyding, og nye ord kjem til. Heile opningshøgtida blir i år tolka av døvetolkane Janne Kristin Lid og Silje Seltveit Osdal. Styreleiar Jørn E. Løvsjø i Møre og Romsdal Døveforening opnar arrangementet.

Til den som har kome ut av teljinga: Opningshøgtida er festspelarrangement nr. 939 sidan det aller første i 1992.

– Nynorsk er viktig for alle som bur i Noreg for å skjøne kva landet går ut på, språk-leg og kulturelt, og for å skjøne kvar ein er, i rom og tid. Det seier årets nynorsk-brukar Gunnar Skirbekk.

Gunnar Skirbekk er ein av dei fremste intellektuelle i No-reg. Han har vore ein sentral arkitekt i utforminga av det akademiske Noreg. – Det som særmerker Skirbekk, er at han greier å formidle så folk forstår. Han er ein glimrande samta-lepartnar, nysgjerrig, leiken, fordomsfri, har eit eit hav av kunnskap – og har mykje humor. Skirbekk snakkar med folk, ikkje til folk, seier Audhild Gregoriusdotter Rotevatn, som

skal leie samtalen med Årets nynorskbrukar under Festspela.

Sjølv viser prisvinnaren til sin gode kollega Jon Hellesnes, som har sagt det slik: På nynorsk er det vanskeleg å skrive setningar som ein sjølv ikkje forstår. – Det har vore ei rettesnor også for meg, seier Skirbekk.

Filosofen og samfunnsdebat-tanten Skirbekk får prisen for arbeidet med å fornye tenkinga om ein gyldig og framtidsretta opplæringspolitikk for nynorsk, og for slitesterk evne til å halde oppe nynorsk som eit smidig språk for tenking, seier styret i Nynorsk kultursentrum i si grunngiving. Frå og med 2013 er prisen på heile 100 000 kr. Prisen blir delt ut under op-ningshøgtida 27. juni.

Feirar grenselaust språkmangfald

Torsdag 27. juni18.00–19.15Salen, Aasen-tunetOPNINGSHØGTID Kr 150 / ungdom og barn 100

Torsdag 27. juni19.30–20.15Salen, Aasen-tunetÅrets nynorskbrukarKr 100

Årets nynorskbrukar: Gunnar Skirbekk

Trine Skei Grande (foto: Bård Ek)

Årets nynorskbrukar Gunnar Skirbekkk (pressefoto)

2008 ÅmliAvisa v/redaktør Inger Stavelin, Åmli

2009 Seksjonsoverlege Ottar Rekkedal, Lillehammer

2010 Maria Parr, Volda2011 Linda Sæbø, Stavanger2012 Ingvild Bryn, Oslo, og

Arill Riise, Ålesund

Årets nynorskbrukar 2008–2012


Omsetjaren har ansvaret for å gjere den store verda tilgjengeleg på norsk. Kva er skilnaden på å omsetje bøker, TV-program og tea-terstykke?

Fredag blir det høve til å grunne over dette når omsetjarar av alle tre slaga møtest til samtale. Lars Moa er den einaste i landet som omset færøysk litteratur. Ola E. Bø er dramaturg og har omsett for teaterscena, medan Marita Liabø er forfattar og tekstar for NRK. Bokmeldar Margunn Vikingstad i Dag og Tid leier samtalen. Ho har sjølv omsett

teaterstykke.- Når ein omset for teater, må

ein hugse at tekst og scenepro-duksjon er to ulike kunstfor-mer. Mykje kan skje på vegen mot ferdig produksjon, både godt og dårleg, medan dei som tekstar for tv, må leve med at

folk kan sitje heime og sjekke arbeidet deira, seier ho.

Lars Moa er glad for at mentaliteten og samfunnet på Færøyane og Noreg er så like at litteraturen er lett å forstå.

- Av og til lyt eg forklare skik-kar og slikt som vi ikkje har i

Noreg. For dei som omset frå fjerne språk og kulturar, må det vere vanskeleg å omsetje alt det som ligg utanfor teksten, trur han.

- Det er først dei siste tiåra at forde-lane ved å vere fleirspråkleg er blitt tydelege, seier forskar Øystein Vangs-nes, som har skrive fagdelen av boka Det fleirspråklege Noreg. Fredag skal Vangsnes samtale om fleirspråkleg-heit med Åse Kari Hansen Wagner, som leier Lesesenteret ved Universi-tetet i Stavanger.

For 20-30 år sidan var det vanleg å tru at born som vaks opp med fleire språk kring seg, blei hemma i språkutviklinga. I dag veit vi at det motsette er tilfellet. Likevel er motstanden mot fleirspåklegheit ofte stor.

– Årsaka er samansett, men ofte tillegg ein språk ein økonomisk nytteverdi. Då kan ein til dømes vere motstandar av å gje språklege særrettar til immigrantar, men vere tilhengjar av undervising i store verds-språk som det blir rekna som nyttig å lære

seg, seier Vangsnes.I hans eiga forsking finst det ikkje unytti-

ge språk. Den personlege fordelen av å vere fleirspråkleg gjeld uavhengig av kva språk det er snakk om.

Sjølv i det homogene Noreg er det i dag heilt vanleg å meistre meir enn eitt språk. Ei fersk dokumentarbok fortel historia til nokre fleirspråklege i Noreg.

«Kjekt! Eit fantastisk ord! Det kan jo brukast til alt!» Aryam Mesfun frå Eritrea fortel i boka Det fleirspråklege Noreg om det å kome som flyktning til Volda og lære seg

norsk. Frå før snakka ho arabisk, engelsk, italiensk og morsmålet tigrinja.

I boka Det fleirspråklege Noreg møter vi også 29 andre personar som nyttar fleire språk. Somme har kome til Noreg og vore nøydde til å lære norsk, andre har lært seg eit nytt språk for å kommunisere med den utkåra. Nokre har også opplevd at mors-målet deira blei undertrykt av storsamfun-net. Boka er gjeve ut av forlaget Skald med støtte frå Språkåret 2013.

Fredag 28. juni18.00–18.45Salen, Aasen-tunetUndertekstenKr 100 / ungdom 50

Det fleirspråklege Noreg

Fredag 28. juni11.30–12.15Salen, Aasen-tunetDet fleirspråklege NoregKr 100 / ungdom 50

Teksten vi ikkje merkar

Ola E. Bøe (pressefoto)Marita Liabø (foto: Jo Michael)Lars Moa (foto: Samlaget)

Øystein Vangsnes (foto: Lars Nes, Skald Forlag)

Åse Karin Hansen Wagner (foto: Trond Egil Toft)


Grenselaus forfattarskapFor første gong skal Kjar-tan Fløgstad høyre sine eigne tekstar bli lese opp på fleire språk. Og for første gong skal ein festspeldik-tar intervjue ein tidlegare festspeldiktar. Lars Petter Sveen var ikkje tung å be.

Alle forfattarar står på akslene til dei som er eldre, og som ung forfattar har Sveen lenge lese og sett opp til Kjartan Fløgstad.

- Eg vil nok kome inn på kva Fløgstad har hatt å seie for meg personleg, og kva påverknad eg meiner han har hatt for norsk litteratur, spesielt med tanke på

den sjølvbiografiske bølgja vi har sett i det siste, seier Sveen.

Fløgstad debuterte som lyri-kar i 1968, og har sidan gjeve ut ei rekkje romanar, prosasam-lingar og verk innanfor andre sjangrar som biografi og indus-trihistorie. Romanane hans er prega av realistisk nøyaktigheit og historisk kunnskap, men også av satire, frodig fantasi og såkalla magisk realisme. Fløg-stad har vore fleire gonger i Sør-Amerika og har gjort mykje for å spreie kunnskap om latiname-rikansk kultur.

- Fløgstad skriv ofte fantas-tisk, men samstundes veldig norsk, og det tykkjer eg er spen-nande, seier Sveen.

Fløgstad er også omsett til mange språk. I høve Språkåret blir utdrag frå to av bøkene hans lese opp på norsk, russisk, tjekkisk, fransk og spansk. Så spørst det om teksten framleis høyrest ut som Fløgstad.

Laurdag 29. juni16.00–17.00Salen, Aasen-tunetFløgstad over alle grenserKr 100 / ungdom 50 Kjartan Fløgstad (foto: Hans Jørgen Brun)

Fredag morgon er det høve til å hente inspirasjon til det kvardagslege frukostritualet.

Korn og bakverk er noko mange land i verda har felles, men variasjonane kan vere store. I kafeen i Aasen-tunet blir det servert internasjonal kvardags-bakst fredag morgon, frå kana-diske frukostpannekaker til ser-bisk børek. Det blir smakebitar både av søtt og salt, frå mellom anna Filippinane, Polen, Afgha-nistan og Tyskland. Saman med maten blir det servert språkprø-ver frå dei ulike landa. Maten kan du nyte med austafrikansk kaffi, ein litt anna smak enn vi er vande med. Kanskje blir det høve til å utveksle oppskrifter òg?

Under frukosten spelar gruppa Grenselaust med Øy-stein Salhus, Jens-Arne Molvær,

Fanny Holmin og Stein Helge Solstad.

Du får også vere med på ein eritreisk kaffiseremoni, der

å gjere i stand kaffien er like viktig somå nyte den. Tsehai Birham viser korleis.

Frukost frå fjern og nær

Fredag 28. juni09.00–10.30Kafeen og utekafeen,Aasen-tunetAll verdas frukostKr 100 for frukost

Eritreisk kaffiseremoni i All verdas frukost.


Ivar Aasen-minnefore-draget har i år fått tittelen «Kvifor er Noreg dialekt-paradiset?». Det blir halde fredag av pensjonert pro-fessor i nordisk språkvit-skap, Arne Torp.

– Eg vil ta opp ein myte som samstundes er i ferd med å bli eit faktum, nemleg at det er meir dialektar i Noreg enn i nabolanda Sverige og Danmark, fortel Torp.

Mange veit ikkje at både Sverige og Danmark i tidlegare tider hadde store dialektskil-nader, til og med dialektar så eksotiske at dei var mest for framandspråk å rekne. Så kvifor har Sverige og Danmark så dominerande riksspråk i dag, medan dei norske dialektene får bløme? Og kva har nynorsken med dialektbruken i Noreg å gjere? Torp hevdar i alle fall at

den norske geografien ikkje skapte så store dialektskilnader som mange vil ha det til.

– I eldre tider var det lett å ta seg fram over vatn og vanskelega-re å ta seg fram over land og fjell. Langfjella er årsaka til dei store skilnadene mellom Austlandet og Vestlandet, medan fjordane og kystlandskapet heller gjorde dialektane likare på Vestlandet og i Nord-Noreg, seier han.

Dagens norske dialektmang-fald er nært knytt til politikk. I foredraget vil publikum få høyre meir om prosessane som har styrt den nordiske dialekt-utviklinga.

Ivar Aasen laga ikkje eit språk. Han skapte ikkje eit språk. Han fann ikkje opp eit språk. Ivar Aasen fann eit språk.

Slik opnar det femte og siste foredraget i serien «Dette er Ivar Aasen». Etterpå seier eg at han fann eit mønster i dei talemåla som var i bruk i landet kring midten av 1800-talet. Han viste samanhengane mellom desse talemåla, påviste ei mange hundre år lang linje frå norrønt

språk til samtida og gjorde det tindrande klart at norsk var eit sjølvstendig språk på linje med dansk og svensk.

Med det er likevel ikkje alt sagt.

Ottar Grepstad

Ivar Aasen var bondesonen frå ein bygsla gard som grunnla den nynorske diktekunsten og blei ein internasjonalt respek-tert språkforskar. Han blei fødd i Ørsta torsdag 5. august 1813 og døydde i Kristiania onsdag 23. september 1896.

«Fredsommelig» er eit ord som går att i omtalane av han frå dei som hadde mykje med han å gjere. Dette stille myndet gav han makt, iallfall tillit og respekt. Under all hans ro låg eit insisterande engasjement. Ein gong lærebokforfattaren Nord-ahl Rolfsen spurde kvifor han blei språkforskar, svara Aasen kontant: «Dei sa det va’kje noka meining i bondens mål. Då eg

hadde høyrt dette nokre gonger, så vart eg arg.»

Ein gong trudde han at han skulle bli lærar, og det var han i sju år. Den sosiale identiteten hans låg hos bonden, men han gjorde alt han kunne for å finne ein sosial utveg frå bondesam-funnet. Sjølv trudde han det var mest å hente i naturvitskapen, men han hamna i språket og språkvitskapen. Som 29-åring sette han i gang eit arbeid som blei eit av dei mest vellykka og samfunnsinngripande for-skingsprosjekta i norsk historie.

Ivar Aasen fann eit språk og forma det i skrift. Det heile tok mindre enn 50 år. Det er maktpåliggjande å kunne bruke

eit sjølvstendig språk i Noreg, tenkte han 22 år gamal i 1836. Det heldt han for seg sjølv. I 1852 sa han det som det var, offentleg. Den einaste sikre utvegen, skreiv Ivar Aasen, er å etablere en «aldeles norsk Sprogform». I 1864 var det skriftspråket etablert som han hadde funne, og i 1885 blei «det norske Folkesprog» offisielt jamstilt med «vort almindelige Skrift- og Bogsprog».

Det er det einaste stortings-vedtaket frå 1800-talet som aldri har vore endra.

Redigert utdrag frå Ottar Grep-stad: «Historia om Ivar Aasen». Boka blir lansert 1. august.

Mannen som fann eit språk

Fredag 28. juni13.00–13.45Salen, Aasen-tunetIvar Aasen- minneforedraget 2013:Kvifor er Noreg dialekt-paradiset?Kr 100 / ungdom 50

Viljen til dialekt

Dette er Ivar Aasen

Arne Torp(foto: Ram Gupta)

Laurdag 29. juni14.30–15.15Salen, Aasen-tunetDette er Ivar AasenI år: VerketForedrag av Ottar GrepstadKr 100 / ungdom 50

Foredragsserien ”Dette er

Ivar Aasen”2009 Kvardagane2010 Reisene2011 Menneska2012 Bøkene2013 Verket Ottar Grepstad

(foto: Lars O. Flydal)

Ivar Aasen 1871(foto: Carl C. Wischmann)


Kven var Ivar Aasen? Kvifor gjorde han det han gjorde? Og kva blei konsekvensane?

«Naar man tager Hensyn til alle Omstændigheder vedkom-mende Ivar Aasen, saa vil man vist finde, at han var en af vort Lands merkeligste Mænd, saa merkelig, at faa Lande, maaske intet andet land enn Norge, har havt en saadan Mand.», skreiv venen og teologen Johannes

Belsheim om Ivar Aasen i 1901.Sidan språkplanleggjaren,

diktaren og mennesket Ivar An-dreas Aasen døydde 23. septem-ber 1896, har det blitt skrive og sikkert sagt endå meir om den-ne mannen. Han var flogvitet som kom frå tronge kår, gjorde ei klassereise mot alle odds, og brukte livet sitt for at fedrelan-det skulle få eit språk, står det ofte skrive. Men kva meir ligg der bak denne fasaden? Kor-leis var Aasen som person? Og

korleis endra nynorsken Noreg, djupast sett?

I Noreg i dag kan vi bruke dialekten vår i mest alle saman-hengar. Det er svært få land der ein kan stå i Stortinget og bruke dialekten sin utan at ein tenkjer noko vidare over det. Har vi gløymt at det var Ivar Aasen so omkalfatra heile dette rådande paradigmet i Noreg om korleis ein skulle tenkje om språk?

Ny utstilling om språksamlaren Ivar Aasen

Are Kalvø har laga ny grunnlov. Kan han også fornye den gode stemne-talen? Henning Sommerro kastar neonlys på Ivar Aasen. Får vi høyre noko som gjer at vi ser jubilanten på ein ny måte? Velkomen til stemnefest 2013!

Under all humor og ironi hos Are Kalvø er der eit alvor. Det blei ikkje moro utan. Difor har publikum god grunn til å vente seg mykje av stemnetalen i år.

Som før får festspelgjestene høyre nye forfattarrøyster. Diktarparet Mariell Øyre og Jostein Avdem Fretland kjem frå London og les frå debutboka & me skal bli omskapte. Denne romanen med både kjærleik og varm-luftballongar kjem ut i haust.

Henning Sommerro har meir å svare for enn all den gode musikken sin. I 1986 gav han ut LP-plata «Neonlys på Ivar Aasen». Eit lanseringsintervju i Gula Tidend fekk leiinga i Samlaget til å diskutere språkpo-litisk fornying under overskrifta «Tid for å rehabilitere Ivar Aasen». Nokre omvegar seinare var ideen klar: Vi lagar Ivar Aasen-året 1996. Hadde det blitt noko slikt utan den plata og det avisoppslaget? Neppe, og vi veit kva det førte til.

Så ta godt imot han som utløyste all moroa! Med seg på scena har han Runar Gudnason og Siv Aurdal, og på settlista står noko ingen har høyrt før.

Stemnefest med Kalvø og Sommerro

Søndag 30. juni15.00–16.30 Uteamfiet,Aasen-tunetAASEN-STEMNET 2013Kr 200 / honnør, student og ung-dom 150/ born 100 / familie 500

Henning Sommerro (foto: Lasse Berre) Are Kalvø (foto: StandUp Norge)

Marielle Øyre og Jostein Avdem Fretland (pressefoto)Runar Gudnason (pressefoto)

Kor høg var Ivar Aasen?KONKURRANSE

Bli med i gjette-konkurransen og vinn “Historia om Ivar Aasen” Sjå side 26


Kva er det som får forfatta-rar til å gå over frå bokmål til nynorsk som sitt litte-rære språk? Eller kanskje endå meir interessant: Kva får dei til å veksle mellom bokmål og nynorsk? Jan H. Landro stiller spørsmåla laurdag kl. 13.

Ingrid Storholmen er eit døme på ein forfattar som vekslar mel-lom nynorsk og bokmål i bøke-ne sine, medan Sunniva Relling Berg har prøvt seg på bokmål, men gått over til nynorsk.

– Det er interessant å snakke med forfattarar som bur i språklege vippeområde, der dei gjerne både kan snakke og skrive nynorsk, samstundes som påverknaden frå bokmål er så sterk at den føretrekte mål-forma ikkje er sjølvsagt. Då er

det interessant å høyre kva det er som styrer valet deira, seier Jan H. Landro om den litterære samtalen han skal ha med trøn-deren Storholmen og ålesunda-ren Relling Berg, som har fått den opne overskrifta “Nynorsk eller bokmål?”.

Relling Berg har tidlegare uttala til Magasinett at nynorsk var “eit skriftspråk som eg ikkje kunne så godt, samstundes som det ligg nært til sånn eg snak-kar”. Denne kontrasten tvang ifølgje Relling Berg ho til å utvikle språket.

– I tillegg hadde eg lært meg opp til ein del faste formule-ringar på bokmål som eg ikkje kunne bruke på nynorsk, og måtte difor fornye språket mitt, la ho til.

Det er fleire forfattarar som har opplevd at skrivinga losna med å gå over frå bokmål til nynorsk Landro trur språk-skifta handlar om å få språkleg motstand.

– Og på det punktet verkar det som om nynorsken er meir krevjande enn bokmålet. At klisjeane sit lausare i bokmålet og at språket rett og slett flyt litt for lett. Det finst fleire forfatta-

rar som har teke til med bokmål, men som har opplevd at dette ikkje går – her må det ei skifte til.

– Forfattarar som skriv på bokmål vil nok steile litt når dei høyrer at nynorsken nærast har særskilde eigenskapar?

– Jau, somme vil nok reagere litt på det. Men å skifte mål-form vil i seg sjølv generere ein viss språkleg motstand.

Dette er tiande gongen den

no pensjonerte kulturredak-tøren Landro held litterære samtalar under Dei nynorsk festspela.

Festspeldiktarane Sigrid og Guri Sørumgård Botheim vil òg ha eit innslag i denne program-posten. Slik vi kjenner dei, held dei korta tett til brystet om kva dette innslaget eigentleg går ut på.

Landro samtalar om litterære språkskifte

Færøysk litteratur til Aasen-tunet

Jan H. Landro (foto: Jan M. Lillebø)

Laurdag 29. juni13.00-14.00Salen, Aasen-tunetLitteratur med Landro: Nynorsk eller bokmålKr 100 / ungdom 50

Med sine knapt 50 000 innbyggjarar er ikkje Færøyane eit stort språksam-funn. Likevel er litteraturen derifrå ikkje ubetydeleg. Fredag 28. juni kjem forfattaren Jóanes Nielsen og den norske omsetjaren hans, Lars Moa, til Dei nynorske festspela.

Samtaleleiar Jan H. Landro vil leggje vekt på bøkene til Nielsen som er omsette til norsk, det å vere forfattar på Færøyane og å skrive på færøysk, og ikkje minst arbeidet med å omsetje tekstane til norsk.

– Det er svært få som gjer dette, og få som kan det, seier Landro om omsetjing frå færøysk til norsk.

Landro meiner færøysk litteratur nesten ikkje blir lagd merke til i Noreg. Med Island er det annleis fordi vi har ein felles kultur knytt til sagalitteraturen.

Jóanes Nielsen har kome ut med i alt fire bøker på norsk – tre diktsamlingar og éin roman. Den siste utgivinga på norsk, roma-nen Brahmadellane, er nominert til Nordisk råds litteraturpris 2013. I romanen har det moderne samfunnet etter kvart fått sterk innverknad frå omverda på det tidlegare isolerte øysamfunnet.

Fredag 28. juni16.30-17.15Salen, Aasen-tunetLitteratur med Landro:BrahmadellaneKr 100 / ungdom 50

Jóanes Nielsen (foto: Margbok)


Ivar Aasen er nynorskens far, han var ein nasjonsbyggar. I år er det 200 år sidan han blei fødd. Aasen var ein utfordrar i si tid. Det norske er ein utfordrar på norsk sokkel i dag. Ivar Aasen-feltet er den første store utbygginga for Det norske som operatør. Det er ei nasjonsbygging som representerer store verdiar for samfunnet.

Det norske oljeeventyret fortsetter!

w w w . d e t n o r . n o

Ivar Aasen

“Millom bakkar og berg ut med havet” Frå Ivar Aasens Nordmannen

Det norske oljeeventyret held fram!


Dei nynorske festspela 2013Fredag 28. juni

09.00–10.30 Kafeen og utekafeen, Ivar Aasen-tunetAll verdas frukostFrukosttradisjonar og språklege smake-bitar frå mange land. Grenselaust: Øystein Salhus, Jens-Arne Molvær, Fanny Holmin og Stein Helge Solstad. Kr 100 for frukost

10.00–10.45 Volda StadionKeeperkongenAtle Berge med bøkene om Barcelona-gjengen. Lesing, dribling og skåringFor born frå 7 år. Gratis

10.30–11.15 Salen, Ivar Aasen-tunetMedietimenUtdeling av Kulturdepartementet sin nynorskpris for journalistarArrangør: NRK Nynorsk mediesenterGratis

11.00–11.45 Volda omsorgssenterFredrikke Marie Qvam Magnhild Folkvord om ei sentral kvinne i stemmerettskampenI samarbeid med Volda kommuneGratis

11.00–11.45 Uteamfiet, Ivar Aasen-tunetFestspelboka for born: Historia om korleis hunden fekk våt snute Illustratør Øyvind Torseter teiknar og fortel. Marit Lid Bjerkvik les frå bokaVerkstad og kulturstiKr 50 / familie 150

11.30–12.00 Mylneriet, VoldaKaffi, bokstaveleg taltAtle Berge les frå StockholmsyndrometKr 50 / ungdom 30

11.30–12.00 Fugl Føniks kaffibar, ØrstaKaffi, bokstaveleg taltIngrid Storholmen les frå SiribokaKr 50 / ungdom 30

11.30–12.15 Salen, Ivar Aasen-tunetDet fleirspråklege NoregSpråkforskarane Øystein Vangsnes og Åse Kari Hansen WagnerKr 100 / ungdom 50

12.30–12.45Basisutstillinga, Ivar Aasen-tunetUtstillingsopning

12.00–13.00 Rokken, VoldaEit lite ord gjer stundom store verkSunniva Relling Berg Kåring av vinnar i skrivekonkurransen og beste film frå dokumentarfilmverkstaden Framsyning frå Den mangfaldige scenen.Programleiar Marieke MuldersKr 50

13.00–13.45 Salen, Ivar Aasen-tunetIvar Aasen-minneforedraget 2013:Kvifor er Noreg dialektparadiset?Arne TorpKr 100 / ungdom 50

14.00–14.45 Salen, Ivar Aasen-tunetKva, kerr, høtt, å?Dialektar i ulike ytringsformer Arne Torp, Erling Omvik, Hanne Marie Molde i samtale med Runar GudnassonKr 100 / ungdom 50

15.00–15.45 Salen, Ivar Aasen-tunet VårløysingaLars Petter Sveen, Guri Sørumgård Botheim og Sigrid Sørumgård Botheim i samtale med Kjartan FløgstadKr 100 / ungdom 50

16.30–17.15 Salen, Ivar Aasen-tunetLitteratur med Landro: BrahmadellaneJóanes Nielsen frå Færøyane og omsetjar Lars Moa i samtale med Jan H. LandroKr 100 / ungdom 50

18.00–18.45 Salen, Ivar Aasen-tunetUndertekstenAll verdas språk til norsk. Ola E. Bø, Marita Liabø og Lars Moa i samtale med Margunn VikingstadKr 100 / ungdom 50

20.00–21.15 Uteamfiet, Ivar Aasen-tunetÅ, for ein strålande kveld!Musikalske høgdepunkt frå Det Norske Teatret: Gjertrud Jynge, Pål Christian Eg-gen, Svenn Erik Kristoffersen, Ole Marius Melhuus og Mats GrønnerKr 250 / honnør og student 200 / ungdom 150

23.00–02.00 Møre Folkehøgskule, ØrstaMålbar23.30–00.15 Dialektquiz med Arne TorpKr 100

Torsdag 27. juni

10.00 Ivar Aasen-statuen, Ørsta Blomar ved bauta: Ivar Aasen-statuenDirektør Ottar Grepstad

17.00–24.00 Kafeen, Ivar Aasen-tunet Festspelretten 2013Komponert av dei tre festspeldiktarane

17.00–17.45Gamlevegen, Ivar Aasen-tunetFestspelutstillinga 2013Opning av lydstien ”Du er ropt på” av Magnar ÅmVolda VokalGratis

18.00–19.15 Salen, Ivar Aasen-tunetOPNINGSHØGTID Programleiar Inger Johanne SæterbakkTrine Skei GrandeKjartan Fløgstad Festspeldiktararane Lars Petter Sveen, Guri og Sigrid Sørumgård BotheimHekla Stålstrenga AllsongUtdeling av prisen Årets nynorskbrukarTolka for døveKr 150 / ungdom og barn 100

19.20 Gamletunet, Ivar Aasen-tunetBlomar ved bauta: Ivar Aasen-bautaenFestspeldiktarane les og kransar Ivar Aasen-bautaenAllsong: ”Dei gamle fjelli”

19.30–20.15 Salen, Ivar Aasen-tunetÅrets nynorskbrukar 2013Gunnar Skirbekk i samtale med Audhild Gregoriusdotter RotevatnKr 100

21.00–22.30 Uteamfiet, Ivar Aasen-tunetHekla StålstrengaRagnhild Furebotten, fele Tore Bruvoll, gitar Anne Nymo Trulsen, song Ole-Jakob Larsen, trommer Trond-Viggo Solås, bassKr 250 / ungdom 150

23.00–02.00 Møre Folkehøgskule, ØrstaMålbarSal av mat og drikk frå 21.00


Dei nynorske festspela 2013Laurdag 29. juni

11.00–12.00 Volda sentrum, SpinnerietMorgonkaffi med ordbakst

11.00–12.00 Ørsta sentrum, AmfiMorgonkaffi med ordbakst

11.00–11.45Møre Folkehøgskule, ØrstaGrenselaust møte med tre festspel-diktararKr 100 / ungdom 50

12.00–12.30 Kafé Fru Svendsen, ØrstaKaffi, bokstaveleg taltJóanes Nielsen og Lars Moa les frå Brahmadellane på norsk og færøyskkr 50 / ungdom 30

13.00-14.00 Salen, Ivar Aasen-tunetLitteratur med Landro: Nynorsk eller bokmål?Ingrid Storholmen og Sunniva Relling Berg i samtale med Jan H. Landro. Guri og Sigrid Sørumgård BotheimKr 100 / ungdom 50

14.30–15.15 Salen, Ivar Aasen-tunetDette er Ivar AasenI år: VerketForedrag av Ottar GrepstadKr 100 / ungdom 50

15.30–16.00Uteamfiet, Ivar Aasen-tunetLurivar og kjærleikenLine Starheimsæter og Silje SildenAktivitetar i utstillinga etter framsy-ningaKr 50 / familie 150

16.00–17.00 Salen, Ivar Aasen-tunetFløgstad over alle grenserKjartan Fløgstad i samtale med fest-speldiktar Lars Petter SveenOpplesing av Fløgstad-tekstar på fleire språkKr 100 / ungdom 50

18.00–18.45 Salen, Ivar Aasen-tunetAre Kalvø: Ny grunnlovKr 200 / ungdom 150

20.00–21.30Uteamfiet, Ivar Aasen-tunetVampØyvind Staveland, Carl Apeland, Torbjørn Økland, Paul Hansen, Odin Staveland, Torstein Lofthus og Geir Sundstølkr 395 i amfiet / ståplass 375 / born 200 / familie 990

22.30–23.30 Salen, Ivar Aasen-tunetHorisontarKonsert med Eirik Raude og Arve Hen-riksenKr 250 / ungdom 150

23.00.-02.00Møre Folkehøgskule, Ørsta Målbar:24.00Sein kveld med festspeldiktaraneKr 100

Søndag 30. juni

11.00–12.00Uteamfiet, Ivar Aasen-tunetFestspelgudsteneste i det friPreike ved Kristian MyklebustLiturg: Arne MoltubakTekstlesing: Lars Petter SveenPiano: Sigrid Sørumgård BotheimTolka for døveArrangør: Ørsta sokneråd i samarbeid med Volda sokneråd

12.00–17.00 Kafeen og Jostein Nerbøvik-plassen, Ivar Aasen-tunetKyrkjekaffi og søndagskafé

12.30–13.15 Salen, Ivar Aasen-tunetAll verdas språk: Noregs største språkRolf TheilKr 100

13.30–14.15 Salen, Ivar Aasen-tunetPoesifestMona Vetrhus og Marianne Clementine Håheim i samtale med festspeldiktar Guri Sørumgård Botheim Musikalsk stemning ved Stig UlvKr 100 / ungdom 50

15.00–16.30 Uteamfiet, Ivar Aasen-tunetAASEN-STEMNET 2013Stemnetale ved Are KalvøJostein Avdem Fretland og Mariell Øyreles frå & me skal bli omskapte AllsongNeonlys på Ivar AasenKonsert med Henning Sommerro, John Pål Indreberg, Siv Aurdal og Runar GudnasonKr 200 / honnør, student og ungdom 150/ born 100 / familie 500

Med atterhald om endringar

Ungdomsprisane er støtta av ordninga Kulturrabatt for ungdom

Opningstider i Ivar Aasen-tunet

Torsdag 27. juni 10.00–24.00Fredag 28. juni 09.00–24.00Laurdag 29. juni 10.00–24.00Søndag 30. juni 10.00–18.00

Billettarwww.ebillett.noTelefon 70 04 75 84

RabattarEv. honnør, studentbillettar eller Kultur-rabatt for ungdom er oppført spesielt.

Festspelpass kr 1350Gir tilgjenge til alle festspelarrange-ment. NB: Også publikum med fest-spelpass må tinge plass på førehand til arrangement i lokale med avgren-sa plass, t.d. Salen i Ivar Aasen-tunet.


For åttande gong skal Kul-turdepartementet sin ny-norskpris for journalistar delast ut under Dei nynor-ske festspela. Det skjer i «Medietimen» fredag 28. juni kl. 10.30.

Føremålet med prisen er å fremje bruk av nynorsk i media

og årleg ære ein dyktig jour-nalist som er eit føredøme for andre. Prisen går til ein jour-nalist som brukar levande og god nynorsk i media, og som gjennom arbeidet sitt har gitt nynorsk innpass på nye område. Premien er 50 000 kroner og eit norsk kunstverk.

Tidlegare prisvinnarar er Linda Eide frå NRK, Kjell-Erik Kallset frå Dagsavisen, Odd Reidar Solem frå TV2, Ronny Brede Aase frå NRK, Astrid Brekken frå NRK og Njord V. Svendsen frå Bergens Tidende. I fjor vart prisen delt mellom Katrine Sele frå Firda og Hilde Sandvik frå Bergens Tidende.

I juryen er Gry Molvær frå NRK leiar. Ho har med seg forfattar Olaug Nilssen og Tom Hetland, kommentator i Stavan-

ger Aftenblad. Leiaren for NRK Nynorsk mediesenter. Magni Øv-rebotten, er sekretær for juryen.

Gjest i medietimen er komi-kar Fredrik Steen, som kjem med skråblikk på språket vårt. Fredrik får deg til å både le og rødme – og kanskje tenke deg litt meir om før du snakkar.

Fredag 28. juni10.30–11.15 Salen, Aasen-tunetMedietimenUtdeling av Kulturdepar-tementet sin nynorskpris for journalistarArrangør: NRK Nynorsk mediesenterGratis

Kulturdepartementet sinnynorskpris

Festspela ville ikkje vore dei same utan Målbar på Møre folkehøgskule.

I år blir det høve til å få trimma dialektmusklane når pensjonist Arne Torp stiller med dialekt-quiz fredag kveld. Har du kon-troll på palatalisering, på tjukk l og på kvar grensa går mellom rulle-r og skarre-r? Veit du kor mange måtar ein kan seie «eg» på i landet vårt? Då er det berre å møte opp og la seg utfordre.

Laurdagen blir det sein kveld med dei tre festspeldiktarane Lars Petter Sveen og Guri og Sigrid Sørumgård Botheim. Programmet er førebels ei overrasking, men det er kanskje godt at dei er fleire til å dele på det, for det er ingen løyndom at somme festspeldiktarar er meir vakne og sprudlande seint på kvelden enn andre festspeldik-tarar.

Torsdagen er programfri, men i alle høve er Målbar sta-den å løyse på snippen etter ein fullpakka festspeldag.

Kvelden endar på Målbar

Møre Folkehøgskule23.00–02.00Fredag 28. juniDialektquiz med Arne TorpKr 100

Laurdag 29. juniSein kveld med festspeldiktaraneKr 100

Festspeldiktarane (foto: Kjerstin Gjengedal)

Arne Torp.(foto: Ram Gupta)

MASTERSTUDIUM I NYNORSK SKRIFTKULTURMastergradsstudentane i Volda går inn i eit aktivt og kreativt miljø. Mastergradsstudiet i nynorsk skriftkultur er eineståande i Noreg. Det formidlar innsikt i skriftkulturen generelt og i den nynorske skriftkulturen særskilt.

Studiet tilsvarar 120 studiepoeng og kan takast på heiltid eller deltid. Undervisninga er organisert i tre vekesamlingar kvart semester. Det er også opning for utanlandsopphald. Fullført mastergrad gir høve til å søkje om opptak ved doktorgradsprogram.

Kontakt: Stig J. Helset | 70 07 51 59 | [email protected] | Roger O. Rangsæter | 70 07 50 16 | [email protected]

Les meir på www.hivolda.no

LEDIGE STUDIE-

PLASSAR

Fredrik Steen (foto: Per Eide)


KUNNSKAP FOR FRAMTIDAAdministrAsjon, plAnlegging og leiingPlanlegging og administrasjon

estetiske fAgAnimasjon Drama/teater Kunst og handverk Musikk

Helse- og sosiAlfAgSosionomutdanningBarnevernspedagogutdanning

Historie, kultur, sAmfunn og religionHistorie Religion og språk

idrett og friluftslivIdrett Friluftsliv

lærArutdAnningArBarnehagelærarutdanning Grunnskulelærarutdanning 1-7Grunnskulelærarutdanning 5-10Faglærar i Formgiving, kunst og handverk Praktisk-pedagogisk utdanning (PPU)Undervisning og læring (master) mediefAgAnimasjon Journalistikk Media, IKT og design PR, kommunikasjon og media språk og litterAturSpråk og litteratur

Les meir på wwww.hivolda.no

DESIGNA FOR Å LØYSE UTFORDRINGARI 1917-rettskrivinga vart bokstaven Å innført i det norske skriftspråket. Same år vart ULSTEIN etablert. I dag er vi ei nyskap-ande bedrift som gjennom skipsdesign og berekraftige og effektive løysingar er med på å skape ein konkurransedyktig og miljøvenleg maritim industri. Gjennom samarbeid med oljeselskap, operatørar, reiarlag og utstyrs-leverandørar er vi i stand til å kunne løyse utfordringane til kundane våre. Resultatet er produkt og tenester som er designa for å løyse morgondagens utfordringar.

Lær meir om oss på:www.facebook.com/ulsteingroupwww.ulstein.com

Volda Elektriske Mylne AS Tlf. - 70 05 55 10 1

Fax - 70 05 55 11 Hamnegt. 16

Pb.104 6100 Volda

Førsteklasses produkt til dine bakverkFørsteklasses produkt til dine bakverkFørsteklasses produkt til dine bakverkFørsteklasses produkt til dine bakverkFørsteklasses produkt til dine bakverkFørsteklasses produkt til dine bakverkFørsteklasses produkt til dine bakverkProduksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når du opnar ein pakke mjøl frå oss vil du få ei annleis kjensle. Dufta av ekstra grovt mjøl gir lovnad om ei smaks-du opnar ein pakke mjøl frå oss vil du få ei annleis kjensle. Dufta av ekstra grovt mjøl gir lovnad om ei smaks-du opnar ein pakke mjøl frå oss vil du få ei annleis kjensle. Dufta av ekstra grovt mjøl gir lovnad om ei smaks-du opnar ein pakke mjøl frå oss vil du få ei annleis kjensle. Dufta av ekstra grovt mjøl gir lovnad om ei smaks-du opnar ein pakke mjøl frå oss vil du få ei annleis kjensle. Dufta av ekstra grovt mjøl gir lovnad om ei smaks-du opnar ein pakke mjøl frå oss vil du få ei annleis kjensle. Dufta av ekstra grovt mjøl gir lovnad om ei smaks-du opnar ein pakke mjøl frå oss vil du få ei annleis kjensle. Dufta av ekstra grovt mjøl gir lovnad om ei smaks-du opnar ein pakke mjøl frå oss vil du få ei annleis kjensle. Dufta av ekstra grovt mjøl gir lovnad om ei smaks-du opnar ein pakke mjøl frå oss vil du få ei annleis kjensle. Dufta av ekstra grovt mjøl gir lovnad om ei smaks-du opnar ein pakke mjøl frå oss vil du få ei annleis kjensle. Dufta av ekstra grovt mjøl gir lovnad om ei smaks-du opnar ein pakke mjøl frå oss vil du få ei annleis kjensle. Dufta av ekstra grovt mjøl gir lovnad om ei smaks-oppleving utanom det vanlege. Besøk vår nettside for bestilling, meir informasjon, oppskrifter og mykje meir.oppleving utanom det vanlege. Besøk vår nettside for bestilling, meir informasjon, oppskrifter og mykje meir.oppleving utanom det vanlege. Besøk vår nettside for bestilling, meir informasjon, oppskrifter og mykje meir.oppleving utanom det vanlege. Besøk vår nettside for bestilling, meir informasjon, oppskrifter og mykje meir.oppleving utanom det vanlege. Besøk vår nettside for bestilling, meir informasjon, oppskrifter og mykje meir.oppleving utanom det vanlege. Besøk vår nettside for bestilling, meir informasjon, oppskrifter og mykje meir.oppleving utanom det vanlege. Besøk vår nettside for bestilling, meir informasjon, oppskrifter og mykje meir.

www.mylna.nowww.mylna.no

Platetørka havregrynPlatetørka havregrynPlatetørka havregrynPlatetørka havregrynPlatetørka havregryn ErtemjølErtemjølErtemjølErtemjølErtemjøl Valsa byggValsa byggValsa byggValsa byggValsa byggValsa bygg HavremjølHavremjølHavremjølHavremjølHavremjølHavremjøl Valsa rugValsa rugValsa rugValsa rugValsa rug


Kan nynorske fotballbøker inspirere lokale fotballta-lent? Det får vi svar på når forfattar Atle Berge tek med Keeperkongen og dei andre bøkene om Barcelona-gjen-gen til Volda stadion fredag.

– Vi er svært glade for samar-beidet med VTI fotball. Temaet Grenselaust har inspirert oss til å tenkje på nye arenaer og nye aktivitetar. Vi gler oss til både å høyre om og møte «Keep-erkongen» på Volda stadion, seier programansvarleg Karine Munch.

Keeperkongen er Atle Berge si tredje bok i fotballserien om Barcelona-gjengen. Han er frå Hjelmtveit i Nordhordland og debuterte med romanen Mun-tergang i 2010. Fredag les han frå bøkene før borna får prøve å lage mål på vår eigen målmann. Forlagsredaktør for barne- og ungdomslitteratur i Samlaget, Ragnfrid Trohaug, har ifølgje rykta ei fortid som storkeeper. Fredag under Festspela får vi sjå om ho kan hente fram gamle kunster og leve opp til rolla som keeperkonge.

– Volda er ein stor jentefot-ballklubb, med jentelag på alle

alderssteg. Difor er det ekstra kjekt at keeperkongen i boka er ei kvinne. Den årvisse Tine fotballskule blir arrangert same veka og dette vil vere ei fin avrunding på fotballveka, seier dagleg leiar Åse Leikanger i Volda Turn og Idrettslag.

Arrangementet er gratis og tilrettelagt for born frå 1. til 5. klasse. Ei lita lesestund med forfattaren er tenkt som in-

spirasjon til aktiviteten vidare. Kjekke premiar blir lodda ut under arrangementet, fortel Munch.

Barcelona-gjengen er ein lettlesen fotballserie som tek fotball på alvor. Det handlar om gutar som satsar, om sleivspark, magiske pasningar og trenarar som vil vinne for einkvar pris.

Keeperkongen

Atle Berge (foto: Tove K. Breistein)

Fredag 28. juni10.00–10.45 Volda stadionKeeperkongenGratis

Lurivar og kjærleikenLurivar og Silje inviterer alle born i aldersgruppa 5-10 år til å vere med på «Lurivar og kjærleiken» i Aasen-tunet under Festspela. Under framsy-ninga blir det både leik, song, forvik-lingar og diktskriving.

Borna må dessutan dele sine vakraste ord med Lurivar, for ikkje så reint ulikt ein an-nan kar som vi kjenner godt her i Aasen- tunet, er Lurivar galen etter å samle glitre-fine ord. Ordsamlinga hans er etter kvart blitt stor, men der er alltid plass til fleire!

Når Lurivar ikkje er i Aasen-tunet og bol-trar seg blant bøker og ord, er han på reise-pote saman med makkeren Silje. Dei vitjar skular rundt omkring i heile vårt lange land med framsyninga «Lurivar og kjærleiken», som er skriven av Hilde Myklebust.

Lurivar er Aasen-tunet sin eigen tunkatt. Han er gul- og blåstripete, og er av den katterasen som elskar å lese bøker! Lurivar si umettelege leselyst har ført til at han har fått sin eigen hems med bøker i Aasen-tunet. Ikkje nok med det, sommarstid har han sitt eige utebibliotek med dei nyaste barnebøkene. Bibilioteket med himmelen som tak finn du på Høgetua ovanfor tunet. Begge stadene kan små og store tobeinte (og firbeinte) besøke.

Under Festspela blir Lurivar spelt av Line Starheimsæter.

Programansvarleg Karine Munch og dagleg leiar Åse Leikanger i VTI på Volda stadion

Lurivar (Maria Halseth) og Silje Silden

Laurdag 29. juni 15.30–16.00 Uteamfiet, Aasen-tunetLurivar og kjærleikenKr 50 / familie 150


Festspelboka Historia om korleis hunden fekk våt snute vann Kulturdepar-tementet sin biletbokpris i 2012. Fredag føremiddag blir det biletkunst og litte-ratur i god blanding for dei yngste publikumarane. Her blir det også teikneverkstad med ein ekte barnebok-illustratør.

Mange har høyrt historia om Noa som måtte berge dyra på jorda i arka si då storflaumen kom. I boka Historia om kor-

leis hunden fekk våt snute er forteljinga om Noa blitt til ein fantasifabel med sprudlande teikningar til. Marit Lid Bjerk-vik les frå boka, og illustratør Øyvind Torseter teiknar. Han har illustrert ei rekkje bøker, og fortel at han alltid startar med papir og tusj.

- Forteljinga om Noa er jo ei kjend historie, og dei fleste av oss har sett mange bilete av Noa og arka. Då kan det vere litt vanskeleg ikkje å teikne det same som ein har sett så mange gonger før. Då eg skulle illus-trere boka, måtte eg først teikne ut alle dei kjende bileta av arka, slik at dei nye ideane kunne få dukke fram frå botnen, litt etter kvart, fortel han.

Etterpå blir det teikneverkstad for borna. Torseter har ofte med seg store papirrullar som borna kan få utfalde seg på.

- Det bruker å vere kjekt både for dei og for meg, seier han.

Går du Gamlevegen til Aa-sen-tunet under Festspela, må du ikkje bli overraska om nokon syng til deg frå vegkanten.

«Du er ropt på» er det poetiske, og svært konkrete, namnet på lydstien som komponis-ten Magnar Åm står bak. Frå høgtalarar langs vegen kan ein høyre korstemmer ta opp att desse orda på sytten ulike språk. Det kjem ulike stemmer frå

kvar høgtalar, slik at publikum går gjennom eit landskap av lyd som veks og endrar seg etter som ein går.

- Teksten er av Jan Erik Vold, og korstemmene er eit element frå eit større verk med både kor og musikarar. No har eg teke for meg dette eine elementet og laga ein versjon berre for kor. Opptaka er med Volda Vokal, fortel Åm, som i skrivande stund enno ikkje veit korleis det vil bli. At nokon roper på deg og at Volda Vokal kjem under opninga, det er sikkert.

Øyvind Lied er lydteknikar på lydstien.

Noa i ny drakt

Lydsti til Aasen-tunet

Torsdag 27. juni17.00–17.45Gamlevegen, Aasen-tunetFestspelutstillinga 2013Gratis

Fredag 28. juni11.00–11.45Uteamfiet, Aasen-tunetFestspelboka for born: Historia om korleis hun-den fekk våt snuteKr 50 / familie 150

Magnar Åm


Måndag til torsdag i festspelveka er det dokumentarfilmverkstad for ungdom mellom 16–22 år på Møre Folkehøgskule. Ivar Aasen sitt ordtak «Eit lite ord gjer stundom store verk» er inspirasjonskjelde, og den beste filmen blir kåra på Rokken fredag.

Filmregissøren og produsent Eirik Vaage leier verkstaden. Vaage har ein master i dokumentarfilm og journalistikk frå Høg-skulen i Volda, og er ein erfaren kursleiar i emnet.

– Vi har utstyr til fem grupper, og alle får vise filmane sine på Rokken fredag, seier programansvarleg Karine Munch. Juryen er til stades under arrangementet og kårar vinnaren på staden. Juryformann Gunnar Strøm har med seg Pål Aam og Hilde Ran-heim i panelet.

Møre Folkehøgskule blir base for under-visinga og deltakarane får boltre seg fritt i

nærmiljøet. Dei tilreisande kan også over-natte på folkehøgskulen.

Påmeldingsskjema finn du på nettstaden vår festspela.no

Ord nedskrive på papir eller på skjerm. Ord sagt framfor eit publikum el-ler eit tv-kamera. Det er ikkje alltid mange eller store ord som skal til for å utløyse ein idè eller gjen-nomføre ein plan. Fredag får vi høyre kva ungdomar tenkjer om korleis eit lite ord kan gjere store verk. På Rokken i Volda blir det kåra vinnarar frå ein skrivekonkurranse og ein dokumentarfilmverkstad med same emnet.

Dei nynorske festspela og Sunn-mørsposten lyste i vinter ut ein

skrivekonkurranse for ungdom i Språkåret 2013. Forma på teksten var fri, og temaet var “Eit lite ord gjer stundom store verk”.

– Det er mykje god visdom i ordtaka som Ivar Aasen samla. På leiting etter tema til skrive-konkurransen var det naturleg å søkje til Ivar Aasen sine samlin-gar for å finne ord som framleis kan seie noko til oss i dag, seier dagleg leiar Gaute Øvereng i Ivar Aasen-tunet. Assosiasjonane i dei innsende bidraga spenner vidt, frå tårer og trøyst til forel-sking. Juryen for konkurransen er festspeldiktar Lars Petter Sveen, bibliotekar Mona Iren Auganæs i Ivar Aasen-tunet og Bjørn Vatne i Sunnmørsposten. Dei nominerer fem tekster på førehand og vinnaren blir kåra på arrangementet på Rokken.

Same tema får også ungdoma-ne som blir med på dokumen-tarfilmverkstad like før Festspela. Frå måndag 24. til torsdag 27. juni leier produsent og filmska-par Eirik Vaage ein verkstad der

du kan lære meir om å lage film. Filmane frå verkstaden blir også vist på Rokken. I dette arran-gementet møter vi dessutan ei av dei unge stemmene som har nådd fram med tekstane sine. Sunniva Relling Berg frå Åle-sund debuterte i 2011 med den kritikarroste ungdomsromanen Utfor, som blei nominert til Brageprisen. I år kjem ho med

romanen Beina i gitaren, og den vil ho lese frå på Rokken fredag.

Den mangfaldige scenen pre-senterer slampoesi til publikum og programleiar for arrange-mentet er Marieke Mulders.

Verkstaden er eit samar-beid med Trafo, Fakultetet for Kunstfag, Universitetet i Agder og påmeldingsskjema finn du på nettstaden festspela.no.

Fredag 28. juni 12.00–13.00 Rokken, VoldaEit lite ord gjerstundom store verkKr 50

Eit lite ord gjer stundom store verk

Måndag 24 – torsdag 27. juniDokumentarfilmverkstad for ungdom Gratis

Sunniva Relling Berg (foto: Samlaget)

Marieke Mulders

Filmregissør Eirik Vaage og programansvarleg Karine Munch

Vil du lære meir om dokumentarfilm?


Fredag føremiddag er det røysterettskvinna Fredrikke Marie Qvam som står i sentrum. Då fortel biogra-fen hennar, Magnhild Folk-vord, om henne på Volda omsorgssenter.

- Eg kjem nok til å nytte høvet til å snakke litt om målkvinna Qvam. Det er noko eg sjeldan får høve til, for ho dreiv jo med så mykje, seier Folkvord, som til dagleg er journalist i Klasse-kampen.

Fredrikke Marie Qvam hadde ei hand med i dei fleste store kvinneorganisasjonane som blei etablerte i tida før kvinner fekk

røysterett i 1913. Ho kjende dei viktige politikarane og stod mellom anna bak kvinnene si underskriftskampanje for uni-onsoppløysing i 1905.

Folkvord er oppvaksen ikkje langt frå bustaden til Qvam nær Steinkjer, men kjende henne først og fremst som stiftaren av Norske kvinners sanitetsfore-ning. Litt om litt fekk ho greie på kva for ei sentral rolle lob-byisten og aksjonisten Fredrikke spelte for kvinnesaka.

- Både ho og ektemannen Anton Qvam, som ho vart kjærast med som femtenår-ing, glødde for det nasjonal-romantiske. Det ser ein av brevvekslinga deira då ho var i 16-17-årsalderen. Dei prøvde til og med å skrive kjærleiksbrev på landsmål, utan at det blei nokon vane. Men ektemannen tala varmt for landsmålet på Stortinget, seier Folkvord.

Dronninga av korridorane

Fredag 28. juni11.00–11.45Volda omsorgssenterFredrikke Marie QvamGratis

I Aasen-tunet blir laurdagskvelden avslutta med ein konsert der huset sjølv er med på å skape musikken.

«Horisontar» er namnet på ein konsertserie der kvar konsert går føre seg i ei bygning teikna av arkitekt Sverre Fehn. Aasen-tunet er det andre huset i rekkja.

- Dette handlar om korleis vi blir påverka av arkitekturen kring oss. Eg var i arkitek-turmuseet i Oslo og såg paviljongen som Sverre Fehn har teikna der. Han ser veldig lukka ut frå utsida, nesten berre som ein mur. Men inne ser du lyset strøyme inn i rommet. Slik er det med mange ting i livet. Vil du oppleve dei, må du oppsøkje og gå inn i dei, ikkje berre stå utanfor og obser-vere, fortel perkusjonist Eirik Raude.

Han snakka med trompetist Arve Hen-riksen, og saman utvikla dei ideen. Noko av musikken er ferdigkomponert, og i tillegg

vil dei ta opp lydar i dei ulike husa og flette lydane inn i musikken.

- Så tek vi med nokre av lydane til neste hus, der vi fyller på med nye opptak. Det er ein improvisert konsertsituasjon der mu-sikken blir tilpassa huset vi speler i. Fehn nytta dessutan mykje betong, glas og tre i bygningane sine, og eg kjem til å spele på instrument i desse materiala, seier Raude.

Planen er at prosjektet skal bli til ein en-deleg versjon der alle husa er representerte med sine lydar. Tittelen «Horisontar» speler på Fehn sine tankar om samspelet mellom arkitektur og landskap. Når ein byggjer eit hus, endrar ein samtidig ofte horisonten i landskapet.

Laurdag 29. juni 22.30–23.30 Salen, Ivar Aasen-tunetHorisontarKr 250 / ungdom 150

Magnhild Folkvord (foto: Samlaget)

Det levande huset

Eirik Raude (pressefoto)Arve Henriksen (foto: Oliver Heisch)

24 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og ØrstaK

on

sep

t/Fo

to:

Hav

nev

ik/M

ariu

s B

eck

Dah

le

I over 60 år har Tussa vore ein bidragsytar til lokal verdiskaping. Det har vi tenkt

å fortsetje med. Vi støttar topp og breidde i lokal kultur. Saman med folket på

Sunnmøre har vi kraft til å skape tusenvis av draumar og ei og anna stjerne.

Tussa - med krafT Til å skape

13 feSTIValar, 26 korpS, 4 hjelpekorpS, 14 kor, 8 ungDomSlag, 3 penSjonISTlag- og ei speidargruppe frå folkestad

teatretvart.no

AS REGIONTEATRET I MØRE OG ROMSDAL

Allkunne.no medmobilapplikasjon til iPhone og Android

Nynorsk digitalt oppslagsverkEit kvalitetssikra,

digitalt oppslagsverk på nynorsk, til å putte i lomma

Vi ønskjer festspeldiktaren Arne Moslåtten

utøvarar og publikum velkomne til

DEI NYNORSKE FESTSPELA 2012

Ørsta kommunewww.orsta.kommune.no

Volda kommunewww.volda.kommune.no

Vi ønskjer festspeldiktarane Guri Sørumgård Botheim, Lars Petter Sveen

og Sigrid Sørumgård Botheim, utøvarar og publikum velkomne til

DEI NYNORSKE FESTSPELA 2013

ILIO

S k

omm

uni

uka

sjon

AS

�

Postboks 175, 6101 Volda • [email protected] • Tlf 70 07 45 00

haugenbok.no

Raskast og best

mb960

9801000

10201040

10601080

mb

Ei strålande plassering i Norsk Kundebarometer si under-søking for 2013 syner at haugenbok.no er Noregs beste bokhandel – og fjerde best likt av bedrifter i Noreg. Vi takkar kundane våre for tilliten!

• Meld deg på vårt nyheitsbrev og ver blant dei første som får dei gode boktilboda.

• Sjå nettsidene våre om rente- og gebyrfrie betalingsmåtar.• Bøker på lager sendast same dag.

haugenbok.no – din bokhandel på nett.

2013.Ann.Festspel_Layout 1 21.05.13 14.42 Side 1


I Språkåret 2013 blir den tradisjonsrike festspelprei-ka halde av ørstingen Kris-tian Myklebust.

Myklebust synest oppdraget er stas.

- Eg var ofte på gudstenesta før eg vart prest. I år er denne dagen aposteldagen. Festspelte-

maet Grenselaust minner oss på at evangeliet søkjer utover, mot nye stader og menneske. Apost-lane var dei første som vart kalla til å vere med på denne ferda, seier han.

Liturg er sokneprest Arne Moltubak. Festspeldiktarane Lars Petter Sveen og Sigrid Sørumgård Botheim deltek med høvesvis tekstlesing og pianospel.

Gudstenesta blir i år tolka av døvetolkane Janne Kristin Lid og Irene Rødseth.

Etter gudstenesta vert det kyrkjekaffi i tunet.

Gudsteneste under open himmel

Søndag 30. juni 11.00–12.00 Uteamfiet, Aasen-tunetFestspelgudstenestei det fri Festspeldiktar Lars Petter Sveen og sokneprest Arne Moltubakk.

Dialekta er noko av det mest personlege vi har. Difor vekkjer dei også så sterke kjensler.

Hovdebygdingen Runar Gud-nason i gruppa Side Brok er programleiar når dialektane skal under lupa. Gudnason har lenge vore oppteken av språk og dialekt, og det er slett ikkje umogleg at publikum får høyre dialekt-rap frå scena. Med han i salen for å diskutere dialektar er Arne Torp, Erling Omvik og Hanne Marie Molde. Torp er pensjonert professor i nordisk språkvitskap, medan Omvik vekte stor merksemd då han som ansvarleg redaktør publi-serte ei utgåve av Fredriksstad Blad på dialekt.

For det fekk han både skryt og kjeft. Der finst dei som meiner at Fredrikstad-dialekten ikkje høyrer heime i danna selskap. Det har journalist Hanne Marie Molde fått stadfesta i arbeidet sitt med tv-serien Dialektriket, som kjem på NRK1 til hausten.

- Det finst eit klart dialekt-

hierarki her i landet, og Fred-rikstad-dialekten hamnar ofte nedst på rangstigen, seier ho.

I arbeidet med serien har dialektredaksjonen i NRK reist landet rundt for å høyre kva tilhøve folk har til dialekt.

- Vi har valt å konsentrere oss om kjenslene knytt til dialekt. Det mest spennande er jo ikkje kvar grensene mellom dei ulike dialektane går, men kva dei gjer med oss på godt og vondt. Kvifor får dei oss til å føle oss så glade og stolte, men også så sinte og såra? spør ho.

Mange av dei som er inter-vjua i tv-serien, er pragmatiske og ser på det som naturleg at dialektar endrar seg og for-

svinn. Serien viser også kor sterkt sviket kan kjennest i lo-kalsamfunnet når nokon flyttar ut og legg om dialekten.

- Mor til Frode Grodås fortel

at då sonen flytta til Oslo og byrja knote på tv fekk ho kjeft av sambygdingar som meinte han hadde fått ei dårleg oppse-ding, fortel Molde.

Fredag 28. juni14.00–14.45Salen, Aasen-tunetKva, kerr, høtt, å?Kr 100 / ungdom 50

Dialekt til glede og sorg

Hanne Marie Molde(foto: Kristin Helgeland Hauge)

Erling Omvik (pressefoto)

Frå Dialektriket, Nrk


– Sjukefråværet i Noreg er det høgste i verda. Det er mogleg å få det ned, seier Knut Røed. KULTUR 10–11

Det er 200 år sidan Felix Men-delsohn vart fødd, oppfinnaren av religiøs kitsch i musikken.

PROLOG 22–23

Ventemottak

SAMFUNN 6–7

ESSAY 18–19

TREMANNSHAND 20–21

Richard Brouillettes har laga film om globaliseringa av det nyliberalistiske tankesystemet.

MUSIKK 24–25INTERVJU 3

Udugeleg som fiende

ISSN 0803-3340

9 7 7 0 8 0 3 3 3 4 0 1 5

4 8

NR. 48 27. NOVEMBER – 3. DESEMBER 2009 48. ÅRGANGEN LAUSSAL 35 KRONER

Foto: Scanpix

Presidentane i Venezuela, Cuba, Bolivia, Ecuador og

som fiendeNR. 46 13. NOVEMBER – 19. NOVEMBER 2009 48. ÅRGANGEN LAUSSAL 35 KRONER

Tore Rem vil vera snill mot musli-mar, men slem mot antroposofar.

– Dobbeltmoral, skriv Jon Hustad.

KOMMENTAR 2 Frp er den einaste utanrikspoli-tiske opposisjonen her i landet,

seier Erling Borgen.

ØKONOMI 6–7

BOKMELDING 27

HISTORIE 14–15

LITTERATUR 18–19

INTERVJU 3

KOMMENTAR 15

ISSN 0803-3340

9 7 7 0 8 0 3 3 3 4 0 1 5

4 6

Slå av lyset! Pump opp olja!Regjeringa vil ha oss til å sløkkjelyset i gangen samstundes som ho set noregs rekord i tildelingar av oljekonsesjonar.

Side 4–5

Dei er utviste flyktningar. Dei bur på ventemottak. No vil dei at me Udugeleg som fiendesom fiende

NR. 46 13. NOVEMBER – 19. NOVEMBER 2009 Tore Rem vil vera snill mot mumar, men slem mot antroposofar.

– Dobbeltmoral, skriv

KOMMENTAR 2

Karl Ove Knausgård føyer seg inn i ei lang rekkje av farmordarar,

skriv Solveig Aareskjold.

Edvard Hoem bør skrive tre band i Slå av lyset! Pump opp olja!Pump opp olja!Pump opp

Regjeringa vil ha oss til å sløkkje

Stein Husby meiner at ei ordinær

rettssak ville gjeve Knut Hamsun

lang fengselsstraff.

KOMMENTAR 2

Kvifor skal alle kjendisane skriva

barnebøker om prinsesser,

undrar Ragnar Hovland.

LITTERATUR 16–17

VitaminforsvaretVitamin D er viktigare for immun

forsvaret enn det ein tidlegare

har trudd, viser ny forsking.

HELSE 6–7

Bønder på Islay

På Hebridane driv brørne David

og Neil McLellan gardsbruk.

I desember kjem to tusen

tundragjæser på vitjing.

REPORTASJE 22–23

Dystre prognosar– Klimagassutsleppa er høgare

enn ekstremscenarioa som vart

laga for ti år sidan, fortel Pål

Prestrud i Cicero.KLIMA 4–5

Det er ein illusjon å tru at

biodrivstoff kan berga bilsam

funnet, skriv Trygve Refsdal.

INNSIDA 39

KRONIKK 32–33

NR. 47 20. NOVEMBER – 26. NOVEMBER 2009 48. ÅRGANGEN LAUSSAL 35 KRONER

ISSN 0803-3340

9 7 7 0 8 0 3 3 3 4 0 1 5

4 7

Konge-slagetKonge-slagetKonge-

Det gjekk friskt

føre seg på slottet

i Stockholm i 1821,

då Carl Johan gav

handfast audiens

til statsminister

Peder Anker.

SIDE 19

Prøv

– den nynorske veke-avisa for kultur og politikk – gratis!

Send SMS DT3V til 2007, så sender vi deg tre prøvenummer utan at du forpliktar deg til noko som helst.

– Sjukefråværet i Noreg er det høgste i verda. Det er mogleg å få det ned, seier Knut Røed. KULTUR 10–11

Det er 200 år sidan Felix Men-delsohn vart fødd, oppfinnaren av religiøs kitsch i musikken.

PROLOG 22–23

Ventemottak

SAMFUNN 6–7

ESSAY 18–19

TREMANNSHAND 20–21

Richard Brouillettes har laga film om globaliseringa av det nyliberalistiske tankesystemet.

MUSIKK 24–25INTERVJU 3

Udugeleg som fiende

ISSN 0803-3340

9 7 7 0 8 0 3 3 3 4 0 1 5

4 8

NR. 48 27. NOVEMBER – 3. DESEMBER 2009 48. ÅRGANGEN LAUSSAL 35 KRONER

Foto: Scanpix

Presidentane i Venezuela, Cuba, Bolivia, Ecuador og

som fiendeNR. 46 13. NOVEMBER – 19. NOVEMBER 2009 48. ÅRGANGEN LAUSSAL 35 KRONER

Tore Rem vil vera snill mot musli-mar, men slem mot antroposofar.

– Dobbeltmoral, skriv Jon Hustad.

KOMMENTAR 2 Frp er den einaste utanrikspoli-tiske opposisjonen her i landet,

seier Erling Borgen.

ØKONOMI 6–7

BOKMELDING 27

HISTORIE 14–15

LITTERATUR 18–19

INTERVJU 3

KOMMENTAR 15

ISSN 0803-3340

9 7 7 0 8 0 3 3 3 4 0 1 5

4 6

Slå av lyset! Pump opp olja!Regjeringa vil ha oss til å sløkkjelyset i gangen samstundes som ho set noregs rekord i tildelingar av oljekonsesjonar.

Side 4–5

Dei er utviste flyktningar. Dei bur på ventemottak. No v Udugeleg som fiendesom fiende

NR. 46 13. NOVEMBER – 19. NO

Tore Rem vil vera snill mot muslimar, men slem mot antroposofar.

– Dobbeltmoral, skriv

KOMMENTAR 2

Karl Ove Knausgård føyer seg inn i ei lang rekkje av farmordarar,

skriv Solveig Aareskjold.

Edvard Hoem bør skrive tre band i Slå av lyset! Pump opp olja!Pump opp olja!Pump opp

Regjeringa vil ha oss til å sløkkje

Stein Husby meiner at ei ordinær

rettssak ville gjeve Knut Hamsun

lang fengselsstraff.

KOMMENTAR 2

Kvifor skal alle kjendisane skriva

barnebøker om prinsesser,

undrar Ragnar Hovland.

LITTERATUR 16–17

VitaminforsvaretVitamin D er viktigare for immun

forsvaret enn det ein tidlegare

har trudd, viser ny forsking.har trudd, viser ny forsking.har trudd, viser ny f

HELSE 6–7

Bønder på Islay

På Hebridane driv brørne David

og Neil McLellan gardsbruk.

I desember kjem to tusen

tundragjæser på vitjing.

REPORTASJE 22–23

Dystre prognosar– Klimagassutsleppa er høgare

enn ekstremscenarioa som vart

laga for ti år sidan, fortel Pål

Prestrud i Cicero.KLIMA 4–5

Det er ein illusjon å tru at

biodrivstoff kan berga bilsam

funnet, skriv Trygve Refsdal.

INNSIDA 39

KRONIKK 32–33

NR. 47 20. NOVEMBER – 26. NOVEMBER 2009 48. ÅRGANGEN LAUSSAL 35 KRONER

ISSN 0803-3340

9 7 7 0 8 0 3 3 3 4 0 1 5

4 7

Konge-slagetKonge-slagetKonge-

Det gjekk friskt

føre seg på slottet

i Stockholm i 1821,

då Carl Johan gav

handfast audiens

til statsminister

Peder Anker.

SIDE 19

Tips oss – om ein typisk

-lesar som ikkje les Dag og Tid. Send SMS til 2007 slik: TYPISK følgd av namn og adresse til personen. (Døme: TYPISK Jonas Gard Større, Riksvegen 10, 5020 Bergen). Han eller ho du tipsar om, får tre nummer av Dag og Tid, heilt utan plikter. Du får eit Flax-lodd som takk for hjelpa.

www.moreforsk.no

Kultur for alle

Kultur for alleEit aktivt kulturliv gir oss eit rikare miljø. Til dette treng vi ildsjeler som skaper engasjement. Sparebanken Møre er ein del av dette og støttar difor kulturelle aktivitetar i heile fylket.

Nynorskstafetten er Noregs Mållag og Norsk Målungdom si markering av at det er 200 år sidan Ivar Aasen vart fødd. Vi ynskjer å feira at nynorsk kan brukast når som helst og kvar som helst.

nynorskstafetten.blogspot.no www.nm.no

12 000 km. 140 stogg.

det er 200 år sidan Ivar Aasen vart fødd. Vi ynskjer å feira at nynorsk kan brukast

Aasen-boksar kr 149 Kjøp to, betal kr 249

Aasen-topp kr 249 “Mellom bakkar og berg”

Trusetrøye kr 179 “Ervingen”

aasentunet.noamfi .no

Me er grenselaust glade for å vere valde som leverandør av ferske blomar til Dei nynorske festspela

Me er grenselaust glade for å vere valde som leverandør av ferske blomar til Dei nynorske festspela

Følg oss også på facebook via Tilseth Blomster as eller gå inn på heimesida vår www.tilsethblomster.no

Festspeltilbod 10 peonar kun 99,-

Kor høg var Ivar Aasen?Til no har ingen kunna seie sikkert kor høg Ivar Aasen var. I biografien “Historia om Ivar Aasen” avslører Ottar Grepstad med sikker kjelde kor høg Aasen var 26 år gamal, og kor høg han truleg var dei siste leveåra.

Bli med å gjett kor høg Ivar Aasen var som 26-åring!

På festspela.no finn du eit enkelt skjema du fyller ut. Send svaret innan 27. juni kl. 18.00.

KONKURRANSE

Tre av dei som svarar rett eller kjem nærast, vinn

eit signert eksemplar av “Historia om Ivar Aasen”

som kjem 1. august. Ottar Grepstad gir svaret i foredraget om Ivar Aasen laurdag under Festspela.


Livsvisdom til morgonkaffienIkkje berre er festspela i år grenselause, dei går også av stabelen midt i Språkåret 2013.

Laurdag føremiddag kan du få med deg ei symbolsk markering av begge delar. På Spinneriet i

Volda, Amfi i Ørsta og på tilfel-dige stader i begge sentrum, får du sjansen til å få deg kaffi med ordbakst. Dei som har vore på kinesisk restaurant, har kan-skje opplevd å få servert luk-kekaker med visdomsord inni. Ordbaksten på Festspela blir ei oppfinnsam kryssing mel-

lom dei kinesiske lukkekakene og tradisjonelt norsk bakverk. Baksten blir servert med Ivar Aasen-ordtak. Ein smakebit til ettertanke!

Laurdag 29. juni11.00–12.00Morgonkaffi med ordbakstVolda sentrum og SpinnerietØrsta sentrum og Amfi

I 1949 gjorde den seriøse musikalen sitt inntog i No-reg med Oklahoma! på Det Norske Teatret. Fredag under Festspela kjem eit ensemble frå Teatret til uteamfiet i Ivar Aasen-tunet. Det leiande musikkteatret i Noreg har med seg eit knippe av dei mest kjende songane frå meir enn 60 år.

Signatursongen frå Oklahoma! er utan tvil «Å, for ein strålande morgon!», ein song som for mange framleis er uløyseleg knytt til Lasse Kolstad. Det gjeld berre til du har høyrt Pål Christian Eggen si framføring. Han er fast skodespelar ved Det Norske Teatret og ein av dei som fører den sterke musikal-tradisjonen vidare. På denne musikalkonserten kler han seg i fleire store musikalroller, som Tevje frå Spelemann på taket og Bør Børson.

Dei musikalske kvinnerol-lene tek Gjertrud Jynge seg av. Ho vil mellom anna framføre tekstar av Alf Prøysen som blei folkeeige gjennom Det Norske Teatret sine mange framsynin-gar, mellom anna «Trassvisa hennes Tora» frå ein Prøysen-kabaret. Melodien til denne er av Egil Monn-Iversen, som var musikalsk leiar ved teatret i mange år.

Noverande musikalsk leiar Svenn Erik Kristoffersen, sit ved pianoet, og saman med Ole Marius Melhuus på bass og Mats Grønner på gitar leier han oss frå den eine godbiten til den andre, frå både norsk og ameri-kansk musikaltradisjon.

Det er berre å gle seg til «Å, for ein strålande kveld!» Fredag 28. juni

20.00–21.15 Uteamfiet, Ivar Aasen-tunetÅ, for ein strålande kveld!Kr 250 / honnør og stu-dent 200 / ungdom 150

Musikalske høgdepunkt frå Det Norske Teatret

Det Norske Teatret: Pål Christian Eggen, Mats Grønner (stand in), Gjertrud Jynge, Svenn Erik Kristoffer-sen og Ole Marius Melhuus.


Lyrikk og romvesen på kaféKombinasjonen av kaffi og litteratur er velprøvd og slitesterk. Under Festspela i år blir det opplesing på tre kafear i Ørsta og Volda.

Fredag føremiddag les lyrikaren Ingrid Storholmen frå Siriboka på Fugl Føniks kaffibar i Ørsta. Boka er ei diktsamling skrive gjennom to ulike røyster. Den første er på nynorsk og tilhøyrer Siri Olsdatter, ei av Storholmen sine formødrer, som levde på ein husmannsplass i Verdal på 1800-talet. Den andre er forfat-taren si røyst.

- Eg nyttar alltid to ulike mikrofonar, ei til kvar mål-form. Nynorskteksten følgjer ei kvinne frå fødsel til død, medan bokmålsteksten er meir akademisk og distansert. Dei to målformene har ulike klangar og valørar, slik at dei kan un-derstreke ulikskap, utan at ein treng å omsetje, seier ho.

Storholmen meiner dei to målformene var eit naturleg grep.

- Nynorsk er det eg alltid har brukt, medan bokmål er meir teknisk, noko eg har måtta lære meg, og som eg assosierer med fagbøker og slikt. Det handlar

om å skape eit nært og eit fjernt språk.

På same tid les Atle Berge frå boka Stockholmsyndromet på Mylneriet i Volda. Der finn adjunkt Helene Alsterqvist ein sjeleven i planten Mju frå det ytre rom. Boka er delvis eit svar på hans eiga etterlysing av fleire romvesen i norsk skjønnlitte-ratur, men er også blitt omtala som ein livleg harselas med språkteoretiske omgrep.

Laurdag les den færøyske forfattaren Jóanes Nielsen frå romanen Brahmadellane på kafé Fru Svendsen i Ørsta. Nielsen les på færøysk og omsetjaren Lars Moa les på norsk. Roma-nen blandar historisk materiale og fiksjon i ei framstilling av det færøyske samfunnet mellom fortid og modernitet.

- Som omsetjar var Nielsen den første færøyske forfattaren eg oppdaga. Det kan hende vi også tek oss den fridomen å lese litt frå den nye diktsamlinga hans, som no er fersk frå tryk-keriet, seier Moa.

Ingrid Storholmen (foto: Aschehoug)

Jóanes Nielsen si bok Brahmadellane. Atle Berge si bok Stockholmsyndromet.

Fredag 28. juni11.30–12.00Fugl Føniks kaffibar, ØrstaKaffi, bokstaveleg taltIngrid StorholmenKr 50/ ungdom 30

Fredag 28. juni11.30–12.00Mylneriet, VoldaKaffi, bokstaveleg taltAtle BergeKr 50/ ungdom 30

Laurdag 28. juni12.00–12.30Kafé Fru Svendsen, ØrstaKaffi, bokstaveleg taltJóanes Nielsen og Lars MoaKr 50/ ungdom 30


w w w.heroyspelet .no

HERØY KOMMUNE

Vikingmusikalen I Havgapet 2013



HERØY AMFI 6. - 7. JULILAURDAG kl. 13.30 og 17.00SØNDAG kl. 13.30 og 17.00

Heidi Ruud EllingsenAnette HoffBjørn HolumHedvig GarsholFrode Bjorøy

Nils Ole OftebroJon Bleiklie DevikBjørn Willberg AndersenRoar SkoglundSigurd Nygård

BILLETTAR:• Ved inngangen til Herøy Amfi • NH Lied, Fosnavåg, tlf. 70 08 84 76• / • /

BILLETTPRISAR:Vaksen kr 300,-Honnør kr 250,-Barn (7-16) kr 150,-Herøyspelpass vaksen kr 400,-Herøyspelpass barn (7-16) kr 250,-

Grupperabatt: 10% ved førehandstingingBarn halv pris på siste framsyning søndagBarn under 7 gratis inngang alle framsyningar

INFORMASJON/GRUPPETINGING:Stiftinga Herøyspelet, Pb. 274, 6099 FosnavågTlf. 92 66 94 [email protected]

Foto

: Kris

toffe

r Næ

rø Y

tterla

nd o

g Fot

ogra

f MA

Takk til våre hovudsponsorar og støttespelarar:


Ressursar for skulen og barnehagen • Filmarmedundervisningsmetodikk• Oppleggogtips• Nynorsketeikneseriar• Tipsomgode,nyenynorskebøker• Aktivitetssiderforborn• Nynorskpå1-2-3

www.nynorsksenteret.no

Ressursar for skulen og barnehagen Ressursar for skulen og barnehagen

Hordaland fylkeskommune skaper rom for eit rikt og mangfaldig kulturliv i Hordaland. Vi medverkar til at alle kan oppleve tradisjo-nell og nyskapande kunst og kultur og delta i idrett og fysisk akti-vitet. Vi vernar kulturminna og tek vare på historia vår for framtida. I samarbeid med kommunar, institusjonar og frivillige utviklar vi kulturen og samfunnet til gagn og glede for alle.

Kulturfylket Hordaland ynskjer Sunnmøre lukke til med dei Nynorske festspela 2013!

www.hordaland.no

Nynorsk pressekontor, boks 6817 St. Olavs plass, 0130 Oslo.Besøksadresse: Langkaia 1, 4. etg., 0150 Oslo.Telefon: 22 03 44 00 epost: [email protected]

Nyheiter og notisar med bilete •

Featuresaker med bilete •

Intervju med bilete • Nyheiter for nettaviser •

Temasaker med bilete •

Nynorske kryssord • Språkkurs og språktenester

Nynorsk pressekontorleverer desse tenestene: Måndag 5. august 2013 er det

200 år sidan Ivar Aasen blei fødd

Det blir raus fødselsdagsfeiring i Ivar Aasen-tunet 1.– 5. august

Meir informasjon kjem

IVAR AASEN 200 ÅR

AMFI ØRSTA – MØTESTADEN MIDT I SENTRUM OPE 10-19 (18) WWW.AMFI.NO/ORSTA

Vi ynskjer deg grenselaust velkomen til arrangementa

på Amfi Ørsta underDei nynorske festspela

Torsdag kl. 13: GrenselaustLaurdag kl. 11: Ordbakst

Kulturfylket Hordaland ynskjer Sunnmøre lukke til medDei nynorske festspela 2013!


Dei tre unge festspeldiktarane er sam-einte. Dei vil ha aure som festspelrett.

Kvart år serverer kaféleiar Milan Ilic fest-speldiktaren sin favorittrett under Dei ny-norske festspela. I år var han ekstra spent, når tre festspeldiktarar skulle einast om ein rett. Diktarane valde omnsbakt aure med poteter og saus av créme fraîche, servert med salat.

Kafeen i Aasen-tunet har ein enkel, men variert meny under Festspela. Ilic gler seg litt ekstra til å servere den sjølvkomponerte tunpølsa frå Åsen til gjestane. – Vi har valt å servere spekepølsa på ciabatta, saman med Snøfrisk. Ein enkel, smakfull og kortreist variant, seier kaféleiaren, som samstundes ymtar om ei overrasking eller to.

Elles på menyen står ein eigenkompo-nert, grenselaus burger, sommarsalat med kylling og ein eigen vegetarrett.

Grenselaus meny

Torsdag 27. juni 17.00–Kafeen, Aasen-tunetFestspelretten 2013

Festspeltemaet Grenselaust vil setje sitt preg på nokre av dei nye produkta i butikken, seier tunvert Ingrid Opedal, og nemner ulike reisevesker og musematter som døme. Motivet for Festspela er i Språkåret 2013 laga av den italienske formgje-varen Ariele Pirona og vil vise att på årets festspelskjorter. Det kjem også fleire nye varer med

språk som tema, mellom anna nye kort med måleri av Ivar Aasen og eit satelittfoto som illustrerer reisene hans.

Dei tradisjonelle festspelkru-sa kjem i år i to variantar: eitt med tekst av Lars Petter Sveen og eitt med tekst av Sigrid og Guri Sørumgård Botheim. Med desse to krusa inneheld serien no 12 krus.

Grenselause produktVil du vere frivillig?Ingrid Opedal og Milan Ilic i Aasen-tunet

Kvart år er om lag femti perso-nar med på å gjere Festspela til ei god oppleving for både utøva-rar og publikum. Innsatsen dei frivillige gjer er avgjerande for at vi skal kunne ha fest og spel fire flotte dagar kvar sommar. Vil du vere med på laget? Ring 70 04 75 70 eller send ein e-post til [email protected].

Når Dei nynorske festspela går av stabelen i år, får pu-blikum tilgang til heilt nye installasjonar i basisutstil-linga. Fredag føremiddag blir fornyinga av utstillinga offisielt opna.

– Det blir meir å ta på, det blir fleire inngangar til kunnskap om språk, og det blir veldig my-kje meir informasjon som går i djupna. Dette gjeld både språk i

Noreg og i utlandet, seier dagleg leiar i Ivar Aasen-tunet, Gaute Øvereng.

Han har leia arbeidet med den største utstillingsfornyinga i Aasen-tunet sidan opninga av nybygningen i 2000, og gler seg til å gi publikum nye tilbod.

– Bøkene til Ivar Aasen har vore utstilde heile tida, men no får ein òg høve til å bla i dei, seier Øvereng. – Rett nok i digi-tal form, legg han til.

I tillegg blir det presentert nybrottsarbeid; publikum vil

få sjå spenstige presentasjonar av dialektformer i Noreg og Norden.

– Vi set ikkje berre ting i ein ny samanheng, vi presenterer også noko som ikkje har vore vist før, seier Øvereng om dette.

Gode samarbeidspartar har vore viktig i utstilingsforny-inga, og den daglege leiaren understrekar at Aasen-tunet strekkjer seg langt for å bruke lokale leverandørar til dei fleste installasjonane.

– Men av og til må vi fak-

tisk til utlandet for å få det vi ønskjer.

Det har òg vore svært viktig at born skal finne sitt i dei nye installasjonane. Namnet på ut-stillingsprosjektet, Høgt og lågt, gir ein tydeleg peikepinn på det.

Nye vegar inn i språka

Fredag 28. juni12.30–12.45Basisutstillinga,Aasen-tunetUtstillingsopningGratis under Festspela


Takk til sponsorar og tilskotsgivarar

Volda kommune Ørsta kommune

Opningstider15. juni - 15. augustMåndag - fredag kl. 10-17Laurdag og søndag kl. 12-17Utvida opningstider under Festspela

16. august - 14. juniMåndag - fredag kl. 10-16Søndag kl. 12-17

BillettprisarVaksne: 75,-Barn (6-16), student: 35,- Honnør: 50,-Grupper: 50,- pr person (minst 15 personar inkl. leiar)

Familie: 150,- (inntil to vaksne)

Eigne prisar for barnehage- grupper og skuleklassar.

Ivar Aasen-tunet Billettarwww.ebillett.noTelefon 70 04 75 84

RabattarEv. honnør, studentbillettar eller Kulturrabatt for ungdom er oppført spesielt.

Festspelpass kr 1350Gir tilgjenge til alle festspelarrangement. NB: Også publikum med festspelpass må tinge plass på førehand til arrangement i lokale med avgrensa plass, t.d. Salen i Ivar Aasen-tunet.

SamarbeidspartnararAschehoug AMFI Ørsta Bama Bil og gummiservice Brudevoll kjøtt AS Coca Cola Det Norske Samlaget Det Norske Teatret

Friele Fugl Føniks kaffibar Gyldendal Hotell Ivar Aasen Kafé Fru Svendsen Kontaktpunktet Margbok Møre Folkehøgskule

Norsk Forfattersentrum NRK Nynorsk mediesenter Oktober forlag Ole Ringdal Rokken Skald Forlag Spinneriet Volda

TINE Trafo.no Tuns bakeri Volda bil Volda elektriske mylne Volda frivilligsentral Volda handelsforening Volda sokneråd

Volda omsorgssenter VTI Fotball Westre bakeri Ørsta frivilligsentral Ørsta næringskontor Ørsta sokneråd

1. Ivar Aasen-statuen2. Målbar, Møre Folkehøgskule 3. Volda omsorgssenter4. Rokken, Volda5. Fugl Føniks kaffibar, Ørsta6. Volda stadion7. Ordbakst, Volda8. Ordbakst, Ørsta9. Mylneriet

10. Kafé Fru Svendsen11. Amfi, Ørsta12. Spinneriet, Volda

Volda og Ørsta Volda Ørsta

9

2

412

7

8

3

6

10

1

11

5

Dei nynorske festspela 27. − 30. juni 2013

Documents

festspelavisa_ferdig_crop_oppslag_webres