FIN

con

sult

edukativno-konsultantska kuća

RAZVOJ FINANSIJSKIH TRŽIŠTA KAO FAKTOR JAČANJA KONKURENTNOSTI BOSANSKOHERCEGOVAČKIH PREDUZEĆA

FINANCIAL MARKET DEVELOPMENT AS A FACTOR OF ENHANCING COMPETITIVENESS OF ENTERPRISES IN B&H

Prof. dr Adnan Rovčanin,Adna Mataradžija, dipl. ecc,Amra Mataradžija, dipl. ecc.

FIN

con

sult

Uvod

Učesnici na finansijskom tržištu

FIN

con

sult

Uvod

Fuknkcije finansijskog sistema u privredi:– funkciju štednje,– funkciju blagostanja,– likvidnosnu funkciju,– kreditnu funkciju,– funkciju plaćanja,– funkciju zaštite od rizika,– makroekonomsku funkciju,– funkciju transfera resursa kroz prostor i vrijeme,– obezbjeđivanje informacija,– funkciju kreiranja novca.

FIN

con

sult

Finansijsko tržište

Finansijsko tržište je organizovani tržišni prostor na kome se susreću ponuda i tražnja finansijsko-novčanih sredstava i formira cijena tržišne alokacije finansijskih sredstava.

Finansijska tržišta predstavljaju medijum putem koga država i korporacije pribavljaju dodatna sredstva za svoje investicione projekte, ali i mogućnost za investitore da aktivno upošljavaju slobodna sredstva kako u borbi za njihovo realno očuvanje protiv inflacije, tako i u nastojanju da kroz visoke stope oplodnje obezbijede i njihovo realno uvećanje.

Razvijenost finansijskog tržišta, njegova stabilnost, dinamika i dubina mjerodavni su pokazatelji razvijenosti nacionalne privrede i njene uključenosti u savremene svjetske ekonomske tokove.

FIN

con

sult

Finansijske institucije

Finansijske institucije čini veliki broj fizičkih i pravnih lica koja se bave pružanjem finansijskih usluga.Svi finansijski transaktori mogu se podijeliti na: nefinansijske i finansijske poslovne subjekte.

Postoje različite vrste banaka: centralne banke, komercijalne banke, razvojne banke, poslovne banke, štedionice, emisione, univerzalne i specijalizovane.Depozitne finansijske institucije se nazivaju depozitnim, jer osnovni izvor njihovih sredstava čine štedni depoziti.Nedepozitne finansijske institucije obuhvataju osiguravajuće kompanije, penzione fondove, finansijske kompanije i investicione fondove.

FIN

con

sult

Finansijski instrumenti

Finansijski instrumenti predstavljaju predmet trgovanja na finansijskim tržištima.

Njihova razvijenost i diverzifikovanost su najbolji pokazatelji stepena razvijenosti pojedinih finansijskih tržišta.

Finansijski instrumenti su: hartije od vrijednosti, depoziti, potraživanja, finansijska prava, žiralni novac, devize i devizni kursevi, kao i zlato i plemeniti metali.

Hartije od vrijednosti su najvažniji i najzastupljeniji finansijski instrumenti, i mogu biti:

vlasničke i dužničke, kratkoročne i dugoročne, hartije od vrijednosti na tržištu novca i hartije od vrijednosti na tržištu kapitala.

FIN

con

sult

Finansijsko tržište u Bosni i Hercegovini

Finansijski sistem BiH generalno slijedi kontinentalni model, u kome banke imaju vodeću ulogu (bankocentrični sistemi) i u kome su finansijska tržišta i instrumenti manje razvijeni.Finansijski sistem BiH nije ni dovoljno razvijen ni dovoljno diverzifikovan.Brojni faktori determinišu razvoj finansijskog tržišta, a kao najvažniji mogu se izdvojiti: novac, monetarna politika, inflacija, koncentracija kapitala.

Finansijsko tržište u našoj zemlji ima ogroman značaj za: razvoj proizvodnje, povećanje društvenog bogatstva, ostvarivanje profitabilne akumulacije, ostvarivanje kontinuiteta reprodukcije, uključujući ekspanziju.

FIN

con

sult

Finansijsko tržište u Bosni i Hercegovini

Struktura finansijskog sektora u BiH

FIN

con

sult

Finansijsko tržište u Bosni i Hercegovini

Finansijsko tržište BiH ima tržište kapitala, ali nema razvijeno tržište novca.

Instrumenti finansijskog tržišta su relativno nerazvijeni (bez ijednog inovativnog instrumenta kao što su finansijski derivati ili izvedenice).

Tržište kapitala BiH je organizovano i regulisano na dva tržišta kapitala, od kojih je jedno u Federaciji BiH, a drugo u RS.

Vrijednosnim papirima se, također, trguje na dvije berze:– SASE (Sarajevska berza) i– BLSE (Banjalučka berza).

FIN

con

sult

Finansijsko tržište u Bosni i Hercegovini

Berzansko poslovanje

FIN

con

sult

Finansijsko tržište u Bosni i Hercegovini

Berzanski indexi

FIN

con

sult

Finansijsko tržište u Bosni i Hercegovini

Promet na berzama (u milionima KM)

FIN

con

sult

Finansijsko tržište u Bosni i Hercegovini

Finansijsko tržište BiH je vrlo mlado i tek počinje da se razvija. Sve se manje krize i problemi koji su nastali tokom 10 godina njegovog postojanja, mogu pripisati trnovitom putu nastajanja i razvoja.

Na kraju prošlog vijeka, BiH je prošla kroz proces privatizacije javnog vlasništva koji je dominirao finansijskim tržištem u tom periodu. Dobri indikatori razvoja finansijskog tržišta u BiH su činjenice da: nema tržišta novca, Centralna banka BiH ne učestvuje u plasiranju ili kupovini vrijednosnih papira, a finansijsko tržište BiH je podijeljeno po entitetskoj granici.

Može se tvrditi da su tržišta kapitala ovdje još uvijek u inicijalnom periodu evolucije, što je praćeno turbulentnim događajima

FIN

con

sult

Razvojna uloga finansijskog tržišta u našoj zemlji

Kada je riječ o uticaju finansijskog tržišta na efikasnost ulaganja u privredi naše zemlje, potrebno je najprije istaći da za preduzeća preovladavajući izvor finansiranja i dalje predstavljaju krediti poslovnih banaka, a da alternativni instrumenti finansiranja, kao što su vrijednosni papiri, imaju zanemarljivu ulogu.

Danas u razvoju finansijskog tržišta u našoj zemlji se mora pristupiti paralelno sa ukupnim restrukturuiranjem privrednog sistema. Finansijski sistem mora da konvergira finansijskom sistemu koji postoji u svijetu, pri čemu rješenja moraju dužnu pažnju da posvete iskustvima i rješenjima koja postoje i na nacionalnom planu drugih zemalja, ali i na međunarodnom planu, kao i sopstvenim interesima i ciljevima.

Finansijsko tržište predstavlja sastavni dio ubrzanog privrednog razvoja. Iskustva zemalja u tranziciji je da su mnoge zabilježile realne stope privrednog rasta. Finansijsko tržište može biti veoma značajan i vitalni izvor finansiranja. Da bi ono to uistinu bilo, nužna je otvorenost prema svijetu, prije svega, u cilju privlačenja inostranih kapitalnih resursa.

FIN

con

sult

ZaključakRazvijen i dobro organizovani finansijski sektor može u velikoj mjeri ubrzati razvoj privrede i unaprijediti efikasnost privređivanja. Ovaj uticaj ostvaruje se tako što jačanje posredničke uloge finansijskog sektora sa jedne strane, podstiče štednju sa druge strane, povećava raspoloživost sredstava za ulaganje pri čemu je posebno važan uticaj na povećanje efikasnosti investiranja. Jačanje posredničke uloge finansijskog sektora ima za posljedicu povećanje štednje i ponude sredstava, sniženja kamatne stope i povećanje tražnje za sredstvima.

Iz rada se može zaključiti da najvažniju kariku finansijskog sistema BiH čine bankarske institucije. S obzirom da našim finansijskim sistemom dominira bankarski sektor, logičnim se nameće da treba po svaku cijenu treba sačuvati stabilnost ovog sektora.

Za finansijski sistem u cjelini može se reći da nije dovoljno razvijen i da predstavlja tradicionalan oblik finansijskog sistema. Veliki nedostatak predstavlja slaba povezanost finansijskog sistema sa realnom ekonomijom što posebno predstavlja problem u uslovima nedavne finansijske krize.