/fol klorjedebiyat halkbilim• etnoloji • antropoloji • muzikoloji • tarih. • edebiyat

0 c; A Y L I I< I< 0 L T 0 R D.E R G i 5 i

ISSN 1300-7491

. CiLT: VIII SAYI: XXIX 2002./2

Sah~bi: ULUSLARARASI Egitim, Ogretim, Basm-Yaym, Matbaaciltk Ltd. ~ti.

Gene! Yaym Yonetmeni: M etln Turan

; · Sorumlu Yazli$feri Miidiirii : Dr. Faruk GU~IU

Akademlk Dam~ma ve Hakem Kurulu Prof. Dr. ilhan Ba~goz (100. Ylf Oniversitesi)

Prof. Dr. Hasan Ozdemir,(Ankara Oniversitesi) Prof. Dr. Taner Timur (Ankara Oniversitesi)

Prof. Dr. Fuat Bozkurt (AI<deniz Onversitesi) Prof. Dr. ilhan Tomanbay (Hacettepe Oniversitesi)

. Prof. Dr. Muhan Bali (Atatiirl< Oniversitesi) Prof. Dr. Metin l<aradag (Dol<uz Eyliil Oniversitesi)

Prof.. Dr. Ha~im l<arpu~ (Selc;ul< Oniversitesi) Prof. Dr. Ensar Asian (Dicle Oniversitesi)

Prof. Dr. ismail OztUrk (Dokuz Eyliil Oniversitesi) Do<;. Dr. At a Atun (Yal<m Dogu Oniversitesi) Do<;. Dr. Asker l<artan (Ankara Oniversitesi)

Do<;. Dr. Ali Osman OztUrk (Sek;uk Oniversitesi) Do<;. Dr. Erman Artun ((ukurova Oniversitesi)

Yrd. Do<;. Dr. Muhsine Helin:10glu Yavuz (Mimar Sinan Oniversitesi) Yrd. Do<;. Dr. Mehmet YardtmCI (Dol<uz Eyliil Oniversitesi)

Dr. ~UkrU G4nbulut

Yonetlm Yerl ve Yazt~ma Adresl Hatay Sokak 9/19, 06410 1<1zliay-Ankara Tel:(312) 425 39 20 Fax: (312) 417 57 23

E-mail: folkloredebiyat@ixir.com

Abone !<o~ullart Yurti<;i Yliilk (Posta.lama iicreti dahil): 40.ooo.ooo.-TL

(Ogrer:tci ve ogretlm iiyelerine %so indirimlidir.)

Avrupa lc;in Say1s1: 2.5 OM Yllilk Abone Bedeli: 100 OM Amerika ic;in Saytst: 25 ~ Ytlilk A~one Bedeli: 100~

Abone bedelinin Metin Turan adma 1042.33 numara l1 porta c;eki hesabma ya da Hall< Bankast Me~rutiyet $ubesi'ndeki 15528 numarail hesaba yattnlarak, dekontun adresimize

gonderilmesi gereklidir. (Abonelerimiz ytl ic;indeki fiyat artt~lanndan etkilenmezler.)

Folklor/Edebiyat'ta yay1mlanan yaz1lar MLA Folklore Bibliyography i<;inde kaydedilmektedir.

Baskt&Cilt: Ba~kent Matbaas1, Ankara

Huseyin Ozcan·:·

Alevi-Bekta~i Du~uncesinde

Sevgi ve Ho~goru

nadolu, tarihi seyri ic;inde birc;ok sevgi ve ho~gorl.i kahramanlan

Ayeti~tirmi~tir. Yunus Emre'den, Mevlana'ya ·HacJ Bekta~ Ve li'den, . , Nasreddin Hoca'ya kadar bir ~ok tarihi ~ahsiyet sevgi ve ho~gorl.inl.in sem­

.boll.i olmu~lard1r. Bugl.i1,1 bu tarihi ~ahsiyetler dl.inyaca tanmm1~ ve bu ozellik­leriyle.takdir toplam1~lard1r. Anadolu'da birc;ok ki~inin gonlunde taht kurmu~ olan Hac1 Bekta~ Veli ile ilhamm1 ve temel sistemini ondan alan Bekta~ilik felsefesinde sevgi ve ho~gorunun ayn bir onemi vard1r.

Hac1 Bekta~ Veli, Anadolu'da engin ho~gorusl.i sayesinde ·insanlann gonll.ine girmi~tir. l<aynagJnJ islam dininden alan bu sevgi ve ho~gori.i kahramanlan bu anlay1~lanm, Yunus'un "Yaradlla·n, ho~ gordl.ik, Yaratan'dan oti.iri.i" veciz ifadesiyle ozetlemi~lerdir.

Bekta~i l ikte zorlama, ~iddetten sakmma, bl.itl.in insanlara aCJma ve ~efkat telkin edilir. iyi bir Bekta~l, hareketinde Ml.isli.iman ve gayrimi.islumana kar~J bir fark gozetmez.'

Nefsini bilmek; benlikten gec;mek, alc;ak goni.illi.i ve kanaatkar olmak, iftira, klskanc;llk, kibir, haset, kin, dedikodu gibi huylardan uzak olmak, ·dogruluk, iyillik, yardrmcr olmak, srkmtrya tahamml.i l ve sab1r gostermek, Bekta~i ahlakmm ba~ l rca

noktaland1r. Bekta~iler can yakmayr sevmediklerinden avCJitl< yapmazlar Bekta~i ho~gorl.isi.i yaln1z kendi din ve tarikat mensuplanyla sJnJriJ degildir.

Ba~ka dinden ki~ilere de ayn1 ho~gorl.iyle bak!lmJ~tJr. Ha.cJ Bekta~ Veli, yorede bulunan Htristiyanlarla da iyil bir diya log kurarak onlann goni.illerine girmesini bilmi~tir. Hlristiyanlar ona bl.iyl.i)< bir sayg1 duymu~lar ve kendisini "Aziz Charalambos"ad1yla takdis etmi~lerdir.

Bekta~ilik sevgi ve ban~ uzerine kurulmu~tur. inane; ve du~i.ince aynllg1 ~ozetmeden butOn insanllg1 sevgi ile kucaklqr. Dl.inya insanrn1 bir ve karde~ bilir.

' Dr .• Fatih Oniversitesi Fen-Edebiyat Fakiiltesi TUrk Dili ve Edebiyat1 Boliimii Ogretim Gorevlisi. Istanbul.

. Bedri Noyan: Bekta§ilik Alcvilik Nedir. Ankara 1987: 7. ~ Noyan 1987: 83.

114

Hacl Bekta~ tigretisinde arslan ile geyik birarada i~lenerek, guvercin gtirOnOmunde ortaya c;1karak; ban~ dostluk ve maddi temeller uzerine oturtulmu~ .

bir sevgi anlay1~1 yapllandmlm1~t1r. Hac1 Bekta~ Veli Anadolu'da bir gtinul eri olarak c;all~ml~tlr.'

HaCI Bekta~ Veli'ye ait oldugu rivayet edilen ~u dtirtiUI<te sevgi ve ho~gtirU c;ok gUzel bir ~ekilde . i~lenmi~tir: ·

Sevgi muhabbet l<aynar yanan ocagJmJzda Biilbilfler ~evl<e gelir gO/ ac;ar bagnm1zda H1rslar !<infer yok olur alk/a meydamm1zda Arslanlarla ceylanlar dosttur kucagJmJzda

Bekta~ilikte sevgi Bekta~iligin temel kaynaklannda bir adab ve erkan olarak yer allr, ~iirlerde bu kavramla ilgili stiyleyi~lere s1kc;a rastlamr.

Bekta~iligin temelini sevgi (muhabbet) olu~turur. Sevgiden yerin gtigun diregi olarak bahsedilir:

· · Yol< ise kalbinde muhabbet sevgi

YJ!<Jktlr ka/binde Allah'm evi Ozilnden haberi olmayan devi Sa!Jver yabana yoru/sun gitsin

l<ul Budala •

Muhabbettir yerin gogiln diregi Muhabbet edenin yanar c;1ragJ A~1ka beytullah gonilf durag1 Hal< nazar ettigi yerdir muhabbet

l<ul Himmet1

Ho~gtirO de Alevi-Bekta~i erkanmm en onemli ahlak ve adab kurallanndan biridir. Bu kural Alevi-Bekta~ilikle tizde~le~mi~ ve (tigretinin) genel niteligi duru­mun3 dtinU~mu~tOr." Bir Bekta~i menk1besinde bu durum ~u ~ekilde ifade edilir: "Bir giln bir Bekta~i babas1 karlJia~tJgJ gece bekc;isine sorar: 'Bu belindeki pala bJc;agJ ne i~e yarar?' AldJgl cevap loyledir: 'Biz bunun/a gordilgilmuz l<usurlan duzeltiriz. Siz ne yap1yorsunuz?' Bektali babas1 sessizce boynunu bilf<er 'Biz l<usw: gormeyiz ki"' Hac1 Bekta~ Veli'ye atfedilen ~u stiz de bu anlamda tinemlidir: "Her tav/adan bolarian at, bizim tavlam1zda eglelir. Bizim tavladan bo~anan at ise ferah bulamaz'~ Bu ifadeyle Bekta~iler herkese kapllannm ac;ll< oldugunu bunun ic;in kendilerinde uygun ortamm bulundugunu an!atmak istemi~lerdir.

Bekta~iler, hayat1 ve toplumu gtizden gec;irirken reel musamahall 1 toler-

3 Baki Oz: Bekra~ilik Nedir. Istanbul 1997: 431. 4lsmet Zcki Eyuboglu: Alevi Bekra~i Edebiyan. Istanbul 1991: 217. 5 Fuat Bozkurr: Semahlar. lstnnbul 1995:139. 6 Oz 1997: 426-427.

115

ansltd1rlar, geni~ dU~Uncelidirler. Ay1p gormeme konusu daha and ic;me toren­lerinde yeni gelen cana soylenir. "Gordugunu ort gormedigini soyleme'~~

Haom Sultan Velayetnamesi'nde "Hal< Subhane Tea/a, ademin gogsunu ho;goru nuru i/e bezedi" denerek bu duygu ilahi hikm~tle izah edilmektedir. Yine Bekta~i prensibinde "l<imsenin ay1b1m gormeyen cana a;l< olsun, ay1plan orWcu o/"ifadeleri ho~gorU arilay1~1n1 yans1tmaktad1r, t1pk1 "incinsen de incitme, hi<; bir insam ve milleti ay1plamaym1z'~ "Herne ararsan l<endinde ara" gibi.

Bekta~i ~airlerinden J<aygusuz Abdal da ho~gormenin Allah'a ait bir 6zellik oldugunu ~iirinde ~oyle ifade eder:

Tann bi/Ur halini her bendenun Ay1bm1 vurmaz l<imsenun

Hac1 Bekta~ Veli'ye a it oldugu soylenen "Besmele $erhi"adh eserde gec;en Allah'1n buyrugu olarak aktanlan ifadeler, Bekta~i bak1~ ac;~sma kaynakhk etmektedir:

. "Yuce Tann buyurur: Benim sevgili peygamberim, soyle inananlara, gonUI evlerini a/f;al<gonui/Uiul<, a;JI<IJI< supurgesiyle supursunler . . H1rs1, nasJ/1, nir;ini, il<iyuz/U/Ugu, hainligi, r;el<ememezligi ve dedil<oduyu supurup atsmlar. Yapt!klan koW i;lere pi;man!JI< duysun/ar ve pi;man!JI< suyuy/a yJI<ansmlar. Gizli i;lerden vazger;sinler. Sevgi sofrasm1 do;esinler, a;l< ba;/anna vursun'q.

Alevi-Bekta~i bireyinin hiddet ve ~iddete egemen olmas1 nefsini ve klzgml1gm1 yenmesi "Dart I<apl-l<lrk Makam" felsefesinin geregidir. Alevi­Bekta~iler hiddet ve ~iddete kapllarak gonUI k1rmay1 "gonW l<abesini yJI<mal<la"bir tutarlar ... Alevi-Bekta~ilige gore hiddet ve ~iddet ~erden dogar.A

Hac1 Bekta~ Veli tarafmdan Mal(alat'ta sistemle~tirilen "Dort I<apl-I<lrk Makam" ogretisinde Hakikat l<ap1s1'nln birinci makam1 "Toprak Olmak"t1r.

Toprak olmaktan maksat alc;akgonUIIU olmakt1r. Bekta~i olmak ~efkatte gUne~ gibi olma, comertlikte su gibi, alc;akgonUIIUIUkte toprak gibi, teslimiyette 610 gibi, ortUd.iiUkte gece gibi olmakt1r ... Bekta~i evvela kendini toprak etmel~· o topraga marifet tohumu ekmeli, tevhid suyu vermeli, gerc;ek orag1 ile bic;meli, nza har­manmda dovmeli, ~evk yeli ile savurmah, muhabbet olc;egi ile olc;meli~ takva degirmeninde ogUtmeli, edepl~ yogurmal1, sab1r f1rmmda pi~irip yemelidir~ .

Bekta~i dU~Uncesinde nefsi mutmainne toprakt1r. Hal< Teala cenneti onun Uzerine bina eylemi~tir. Toprak, Adem Safiyyullaha nispet eder ... Toprak ;ah-1 merdand1r. Onun (Hz.Aii) ic;in ismine Ebu Turab, bir ismine Ebu Talib dediler.'o

Bekta~l ~iirlerinde toprak (turab) olma s1kc;a tavsiye edilmi~tir:

) Bedri Noynn: "Hac1 Bekta~ Veli Dii~iinccsinde Ho~giirii2' Yunus Emre Nas.rettin Hoca vc Hnc1 Bekra~ Veli Oii§iincesindc Ho§gorii. Ankara 1995: 261.

7 ~ii§tii ~:1rdng: Her Yiiniiylc Haet Bekta~ Veli ve En ycni Eseri ~erh·i Besmele. lzmir 19S5: 24. l Oz 1997: .426 I Noyan l9S7: 7S. 0 Adil Ali At:1lay: Imam Cafcr·i Sad1k Buyrugu. Istanbul 1996: l4S.

116 --------------

Toprak of toprak gibi teslim viicud Ciimle a/em topraga f<1fdt siicud

l<aygusuz Abdal"

~ahlantp yiiksege <;tkma Engin of goniil engin of Turab of dosttan aynlma Engin ol goniil engin of

Yusuf"

Toprak ola.mayan ki~inin bir geli~me kaydedemeyecegi (ta~ gelip gidecegi) vurgu lamr. Hakk'a ula~manm bir ~art1 da toprak olmakt1r. Bekta~i dervi~i her tiirlii s1kmtllara sevgi, ho~gorii ve sab1rla kar~1lll< vererek incinmeyecektir. Bu ayn1 zamanda bir peygamber ahlak1d1r.

Ey A~tkf hakft nefes tutulmaz Burada attfan orda attfmaz Turab olmaytnca Hakk'a yetilmez Turap of da ayaklarda bast/ dur

Tiirapltk ciimlenin ba~t Ostiine atarlar ta~t Daim <;ignenmektir i~i incinme goniil incinme

Pir Sultan Abdal••

Makalat'ta hakikatin ikinci makam1 yetmi~iki .milleti ay1plamamakt1r. Bekta~i adab ve erkanmda ba~kalannm kusurlann1 gormeme ve tolerans yayg1n bir ozel­liktir. Bekta~l ba~kasmm ay1bm1 yiizune kar~1 veya ba~kasma soylemez.''

"Dort Kap1-1<1rk Makam" anlay1~mda 1-:fakikat kap1smm dordiincii makam1 "Diinyada yarattlmt~ biitiin nesnelerin kendisinden emin olmastdtr'"

Alevi-Bekta~i ahlakmm ve ya~am felsefesinin tam merkezine yerle~en eline­diline-beline sahip olma kura l1 maniehizm kokenlidir ... Bu kura l Alevi-Bekt~~ iligin

edebini olu~turur. Alevi-Bekta~iligin ahlak1 ve ahlak felsefesi tiimiiyle bu kural iizerine oturtulmu~tur. Bu kural giderek Alevi-Bekta~i toplumlannm ya~am felse­fesine donii~mii~tiir. Senin olmayam alma, sahiplenme, namuslu ol, beline sahi]:> <;lk (harama u<;kur <;ozme), ba~kasmm 1rz ve .namusuna goz dikme, yalan soyleme, gormedigine tamkl1k yapma ve lm1c1 soz soyleme, gibi davran1~lan zorunlu kllar.

11 Abdurrahman Giizel: "Tekke ~iiri" Turk Oili Oergisi-Tiirk ~iiri Ozel Saytst III (1989): 38 I. 12 Ismail Ozmen: Alevi-Bcktn~i ~iirleri Antalojisi, C. 5. Anknra 1995: 330. 13 Ismail Ozmen: Alevi-Bekta§i ~ii.t·leri Antolojisi, C. 4. Ankara 1995: 67. . 14 Astm Bczirci: Pir Sultan. Ya§amt, Ki~iliJti, Sanatt, Etkisi. Biitiin ~iirleri. Istanbul 1995: 367. 15 Atalay 1996: 207. 16 Esad Co~an (Haz.): Makalat. (Sad.Hiiseyin Ozbay? Ankara 1996: 18.

117

Bu kurala daha sonralan "i~ine, a~ma, e~ine sahip o/"uc;lemesi de eklenmi~tir. Bu da ayn1 mant1ga dayan1r. i~ini bilen i~inde durOstc;e c;all~an, Oreten, c;ocuguna hela l kazanc; yediren ve namusunu bilen gozeten koruyan ve herkesin namusuna sayg1 duyarak ya~ayan bir insan ve toplum modeli yaratllmak amac;lan1r.'7

ButO'n bu hususiyetleri uzerinde ta~1yan Bekta~i, Allah'tan korkmas1, tes­limiyet anlay1~1, eline, beline, diline sahip olu~u ve ho~gorOsO ile bOtOn nesn.eler ic;in bir emniyet tel kin eder. 0 toprak olacak kadar yumu~ak, kendini bi len, kanaat ehli ve edep abidesidir.'~

Bekta~i adab ve erkanmca kutsal kabul edilen "il~ silnnet-yedi farz" ad l1 bir :ak1m kurallar vard1r. Oc; sOnnetten ikincisi "l<albinden adaveti gidermel<tir. '<irnseye kin ve l<ibir beslememel<, I<Jsl<anr;lll< etmemek ve h1mna uyup ~eytana J(5nil/ vermemel<tir." Oc;OncO sOnnet ise "Sozil Hal<l<'m l<udreti o/a, l<imseyle l<avga ?tmeye, l<imseye dil~man/11< yapm~ya'"9 ~eklindedir.

· Bekta~i erkannamesi'nde gec;en ~u ifadeler Bekta~inin hassasiyetini ozetle­nektedir:

"Cenl< cidal ehli olma, l<il~il§e izzet et, bilyilge hizmet, o/ilye hilrmet ey/e. Bir :imsenin l<usurunu gorme, gorilrsen ort- iyilil< eyle, ortemesen eksil< ey/e dilin ile :albin ile ort ... Su gibi pal< of, her dem alr;aga ak. Eline, beline, diline pal< of. '~O

Bekta~i talibi, Ayin-i cem'de mOr~idinin onOne diz c;okmO~ ve etegine ·ap1~m1~ niyaz durumunda ~u tt;lkini alir: ·

" .. . Milr~idini pfrin varisi ve gerr;ek baban, rehberini gerr;el< a nan bi/. Yalan oyleme, haram yeme, gwbet etme, (arl<adan dedil<odu etme), ~ehvetperest olma, line, beline, diline sahip of, kibir ve kin tutma, kimseye haset etme, garaz, bugz, 1at etme, gordilgilnil ort, gormedigini soyleme, elinle l<oymadJgm ~eye ap1;ma, elinin ermedigi yere el uzatma, sozilniln ge~medigi yere soz soyleme, >retle bal<, hilm (yumu~al<lik) ile soy/e, l<il~ilge izzet, bilyilge hilrmet ve hizmet y/e, il<ranm saf eyle, Hal<l<'1 l<endi ozilnde mevcut bi/, erenlerin esranna agah / ... Ozilnil bu yolda bOylece sa bit !<adem eyle ... "" ·

Bekta~ilik egitimle, iyiligi kotOIOge egemen kilmak ic;in ugra~1r. KotOIOgOn hinden c;~kanlmas1 i~ edinilir. insanm nefsi ile sava~1 bu nedenle vard1r. Alevi­ekta~i ic;in nefs ile sava~ en bOyOk sava~t1r. .. Birey, iyi insan yap1lmaya c;ali~11ir. u da insanm bOtOn kotOIOklerden bagmm kopanlmas1 ile kotO olan etkenlerden ~ak tutulmas1yla kotO olan davran1~ ve eylemlerden annmas1yla olanaklld1r. Bu bitmez tOkenmez bir egitim gerektirmektedir.u

Oz 1997: 42!!. Hiiseyin 6zcan: Bektii~i Adiib ve Er~iim. (Gazi Oniversitesi Sosyal Bilirnler Ensritiisii Tiirk 1-l:llk Edebiyan Bilim Dr~h Yay•mlr~nrnam•~ Doktora Tezi) Ankara 2001: 299. Atalay 1996: 160. ·-. S1rri R1fai Alevi I ~eyh Ahmed Bedreddin: Bekta~i Tarikanna Ait Usul Adab Ayinlcr Mecmuas1. H.1284 ( 1867) Siileymaniye Kiitiiphanesi, lzmirli LHaki<J, Nu: 1243, s.6a. · Bedri Noyan: "Bekra~i ve Alevilerde Hukuk Diizeni (Dii~kiinliik)" I.Uiuslararas• Turk Folklor Kongresi Bildirileri. Ankara 1976. Oz 1997:440-441.

118

BUtOn Slk1nt1lara katlanan Bekta~inin kayg1s1 kimseyi incitmemektir. Bekta~i ahlak1nm temelinde insana sqyg1 yatar. Bu sayg1 insan-AIIah beraberligi veya Hak­halk aynll1g1 gibi temel bir inan1~1n uzant1s1d1r. insan bu varhk alemindeki en bUyUk beliri~i ve tecellisi olarak saygmd1r. Ona sayg1 ibadetlerin en bOyUgU olarak kalmaz sonuc; olarak ibadetin ozU 1 esas1 c;>lur.

insan1 incitmeme, insam ho~ tutma Bekta~ilikte omurga kabullerden biri oldugu ic;indir ki Bekta~ilere "ziimre-i nazenin"yani c;ok ince hassas insanlar toplu­

. lugu denmi~tir. Hatta onlar bu nazenin tav1rlann1n1 butUn canl1lara kar~ 1 i~ler

halde tutabilmi~lerdir._Temel prensip ~udur: "Can ta$1yan mahlul<u icitme.'•• . Alevi-Bekta~i dU~Uncesinde insana olan sayg1 esasen Allah'm yarat1klannm en

~ereflisi ol~n ilahi emanet ta~IYICISI ve onun halifesi olmas1 sebebiyle insanm hal< ·ettigi ve · etmesi gerekli bir ahlaki davran1~t1r. Bu anlay1~tan hareket eden Alevilere baz1 c;evrelerce insanperest dahi denmi~tir. Bu zumreler ise buna hie; ald1rmam1~lar ve insamri, Allah'm tecellisi oldugu noktasmdan hareketle "insana sayg1n1n, hatta insana secdenin esasta Allah'a sayg1 ve secde oldugunu soylemi~lerdir."'

Ver bana Eyi.ib sabnn1 Musallat et Firavun'u <;el<eyim <;iimle l<ahnm Bu aciz geda l<ulundan Tel< bir goni.il incinmesin

Abdal Ziya•s

incitme sai<Jn ademi ger dii$man olsa ~efl<atli gori.in a/erne bu }an-I Ali'dir

Rif'at>•

Bekta~i ~airler:inden Gene; Abdal ve Azbl ise kusurlan gormeyip ay1plan 6rtUcU olma · prensibini ~iirle~tirerek, Bekta~ilerin kimseyi ay1plamamas1 gerektigini "gordUgUnO art, gormedigini soyleme" s6zUyle 6zdeyi~ haline getirmi~tir:

Sana yerden gol<ten biiyiil< nasihat Gordi.igiinii ort gormedigini soyleme Erenlerden pirden budur emanet Gordiigiinii ort gormedigini soyleme

Azbi'7

~iirlerdeki "yetmi$if<i milleti aylplamamal<'1a ilgili s6yleyi~lerden bazllan ~unlard1r:

23 Ya~ar Nuri Ozti.irk: Tarihi Boyunca Bckta§ilik. Istanbul 1995: 221. 24 Ethcm Ruhi F1gl<th: Tiirkiye'de Alevilik Bekta§ilik. Ankara 1991: 377. 25 Hayrunnisa Efe: "Ziya Baba'nm Hayao" Hac1 Bekta~ Vdi Dergisi 2 ("1997): 34. 26 Ozmen 1995 (C. 5): 601. 27 Ismail Ozmcn: Alevi -Bekta~i ~iirleri Antolojisi, C. 3. Ankara 1995: 256.

119

l<endi noksamm bil arif of l<imsenin aytbtm gozetme gonOI Yetmi~O~ mi!lete bir nazarla bak Hak sevmi~ yaratm1~ soz etme gonOI

ilham1''8

Abdal Ziya adh Bekta~i ~airi bir tek goniOn dahi incinmesine raz1 degildir. l<ul kurbantm Muhammed'e Feda cantm ehli beyte l<atlanmm her mihnete Bu adz feda kulundan Tek bir gonOI incinmesin

Bu bak1~ tarz1 Hac1 Bekta~ Vel,i'den gunumuz Bekta~ilerine kadar hep ayn1 :ekilde devam etmi~tir. Bir 6nceki Bekta~i dedebabas1 merhum Bedri Noyan'1h :iirinde ho~goru ~u ~ekilde ifade edilir.

Dort !<apt l<trk Makamt kaf dagmda ogrendim l<endimi bulmak i~in bir gonOI ko~usu bu Sabtr almteri, dert ho~gorO oluverdim <:;alab'tn nura varan a~tl<t yoru~u bu

Mut!udur Bedri Noyan Dedebaban sayler l<i Derdi zevl<etmek bana YOce c;alab'dan vergi Ah o ho5g6rO var ya yok eder bOti.in derdi GOze!liklerin gonle bo~altp dolu~u bu'9

Goruldugu gibi sevgi ve ho$g6ru Alevi-Bekta~i inancmm temel felsefesidir. 1ac1 Bekta$ Veli'den gunumuze del< degi~meden _sure gelmi~tir. "Yetmi~iki

lfillete" ayn1 de§erle bakan bu anlay1~1n mensuplan guni.imuzde de ayn1 bak1~

~1lann1 devam ettirmektedirler. . Din, dil, 1rk fark1 gozetmeden bOtUfl insanlan bir olarak kabul eden ve

ayna$tlracak olan sevgi ve ho~gorudur. Bugun kulturlerin geldi§i son nol<.ta 1sana, insan olarak de§er verilmesi, sayg1 duyulmas1 gerc;egidir. Ayn1 hakikati Ork tarihinde Hac1 Bekta~ Veli, Yunus Emre ve Mevlana bir ilke olarak yOzylllar rice benimsemi~ler ve c;evrelerine bu anlay1~1 yans1tm1~lard1r.

Alevi-Bekta~iligin piri olan Hac1 Bekta~ Veli, "Herne ararsan kendinde ara; 5n01 ek gonal bi~esin; dO~mantntztn dahiJnsan oldugunu unutmaytn; incinsen e incitme; kendine agtrgeleni kimseye tatbik etme"sozleriyle sevgi ve ho$g0r0y0 ekta~ili§in temel prensibi ha line geti~mi~tir .

......

Ismail 6 zmen: Alevi-Bekrn§i ~iirlcri Anrolojisi, C. 4. Ankarn 1995: 303. ~ Noy:m 1976: 268.

120