NËNTOR 20151

A JETOHE

FAQE2-3-4

JETO GJELBËRJETO GJELBËRGazetë Periodike, (Nëntor 2015) Nr. 155 www.fkpkk-shqiperi.org

Shpërndahet

FALAS

RRETH VIZITËS NË GJERMANIRRETH VIZITËS NË GJERMANIRRETH VIZITËS NË GJERMANIRRETH VIZITËS NË GJERMANIRRETH VIZITËS NË GJERMANIPërgatitiPërgatitiPërgatitiPërgatitiPërgatiti

FERDIN LICAJFERDIN LICAJFERDIN LICAJFERDIN LICAJFERDIN LICAJFPKK Tiranë

Shfrytëzimi i pyjeve në zonënSheshe Bulqizë të NjësisëAdministrative Fushë-Bulqizë

për të prerë drurët, pemët dhedëmtuar pasurinë natyrore ku tëparët e kanë ruajtur e kujdesur përtë, ka sjellë protestën e rradhës ngabanorët e fshatrave Dragua, Fushë-Bulqizë, Koçaj dhe Dushaj.Ata kërkojnë pezullimin e prerjes sëpemëve që ndodhen pranëbanesave të tyre, të cilën ekonsiderojnë një proces ilegal pasinuk i'u është marrë mendimi përkëtë ndërhyrje. Dëmtimi i kësajpasurie natyrore do të konsistontenë dëmtimin e ekosistemit që cënonjetën e banorëve.Jemi para faktit të konfliktit tështresave, që janë në kundërshtim

Nga aeroporti i Frakfur-Nga aeroporti i Frakfur-Nga aeroporti i Frakfur-Nga aeroporti i Frakfur-Nga aeroporti i Frakfur-tit drejt qytezës së Badtit drejt qytezës së Badtit drejt qytezës së Badtit drejt qytezës së Badtit drejt qytezës së BadMünster am Stein-it,Münster am Stein-it,Münster am Stein-it,Münster am Stein-it,Münster am Stein-it,udhëtimi studimor kish-udhëtimi studimor kish-udhëtimi studimor kish-udhëtimi studimor kish-udhëtimi studimor kish-te filluar për grupin e viz-te filluar për grupin e viz-te filluar për grupin e viz-te filluar për grupin e viz-te filluar për grupin e viz-

itorëve nga Shqipëria. Tëitorëve nga Shqipëria. Tëitorëve nga Shqipëria. Tëitorëve nga Shqipëria. Tëitorëve nga Shqipëria. Tëgjitha rrugët dhe autostra-gjitha rrugët dhe autostra-gjitha rrugët dhe autostra-gjitha rrugët dhe autostra-gjitha rrugët dhe autostra-dat e përshkuara me au-dat e përshkuara me au-dat e përshkuara me au-dat e përshkuara me au-dat e përshkuara me au-tobus gjatë 90 mtobus gjatë 90 mtobus gjatë 90 mtobus gjatë 90 mtobus gjatë 90 minutaveinutaveinutaveinutaveinutavetë udhëtimit fillestar nëtë udhëtimit fillestar nëtë udhëtimit fillestar nëtë udhëtimit fillestar nëtë udhëtimit fillestar nëtokën gjermane, ishin tëtokën gjermane, ishin tëtokën gjermane, ishin tëtokën gjermane, ishin tëtokën gjermane, ishin tërrethuara nga pyje të dën-rrethuara nga pyje të dën-rrethuara nga pyje të dën-rrethuara nga pyje të dën-rrethuara nga pyje të dën-dur të cilët në stinën edur të cilët në stinën edur të cilët në stinën edur të cilët në stinën edur të cilët në stinën evjeshtës kishin një bukurivjeshtës kishin një bukurivjeshtës kishin një bukurivjeshtës kishin një bukurivjeshtës kishin një bukuri

me sharm magjepsës. Si nëme sharm magjepsës. Si nëme sharm magjepsës. Si nëme sharm magjepsës. Si nëme sharm magjepsës. Si nënjë ekran gjigant përparanjë ekran gjigant përparanjë ekran gjigant përparanjë ekran gjigant përparanjë ekran gjigant përparasyve tanë kalonin me shpe-syve tanë kalonin me shpe-syve tanë kalonin me shpe-syve tanë kalonin me shpe-syve tanë kalonin me shpe-jtësi pyje gjithfarësh të për-jtësi pyje gjithfarësh të për-jtësi pyje gjithfarësh të për-jtësi pyje gjithfarësh të për-jtësi pyje gjithfarësh të për-bërë nga lloje të përzierbërë nga lloje të përzierbërë nga lloje të përzierbërë nga lloje të përzierbërë nga lloje të përzierose të kryesuar nga një llojose të kryesuar nga një llojose të kryesuar nga një llojose të kryesuar nga një llojose të kryesuar nga një lloji vetëm. Instinkti profes-i vetëm. Instinkti profes-i vetëm. Instinkti profes-i vetëm. Instinkti profes-i vetëm. Instinkti profes-sional më nxiste të shëno-sional më nxiste të shëno-sional më nxiste të shëno-sional më nxiste të shëno-sional më nxiste të shëno-ja në një fletore gjithçka qëja në një fletore gjithçka qëja në një fletore gjithçka qëja në një fletore gjithçka qëja në një fletore gjithçka që

mund të më kapte syri nëmund të më kapte syri nëmund të më kapte syri nëmund të më kapte syri nëmund të më kapte syri nëparadën marramendëse tëparadën marramendëse tëparadën marramendëse tëparadën marramendëse tëparadën marramendëse tëdrurëve dhe të shkurrevedrurëve dhe të shkurrevedrurëve dhe të shkurrevedrurëve dhe të shkurrevedrurëve dhe të shkurreveshumëngjyrëshe që pop-shumëngjyrëshe që pop-shumëngjyrëshe që pop-shumëngjyrëshe që pop-shumëngjyrëshe që pop-ullonin me natyrshmëriullonin me natyrshmëriullonin me natyrshmëriullonin me natyrshmëriullonin me natyrshmëriskarpatet dhe anët eskarpatet dhe anët eskarpatet dhe anët eskarpatet dhe anët eskarpatet dhe anët epafund të rrugëve automo-pafund të rrugëve automo-pafund të rrugëve automo-pafund të rrugëve automo-pafund të rrugëve automo-bilistike të Gjermanisë.bilistike të Gjermanisë.bilistike të Gjermanisë.bilistike të Gjermanisë.bilistike të Gjermanisë.

me njëra-tjetrën. Ndaj, duke i'udrejtuar prapë qeverisë me shkresëne fundit, kërkojmë pezullimin emenjëhershëm, jo vetëm të drurëveqë presin ata, por të ndalojnë dhediskriminimit që na është bërë nëfamiljet tona nga autoritetet. Nëseqeveria dëshiron të përfitojë me anëtë shfrytëzimit të pyllit tonë atëherëduhet të na ndërtojë banesat ku tëjetojmë diku tjetër pasi jeta jonëështë e lidhur me pyllin tonë",deklarojnë banorët.Këtij shqetësimi i janë bashkuar dhespecialistë të mjedisit, Shoqata"Ekspertët e Rinj Mjedisor" kutheksuan rëndësinë e mbrojtjes sëkësaj pasurie natyrore dhe ndikiminnegativ që sjell në mjedis shkatërrimii pyjeve.

Zyrtarët sikur janë mësuar të mos ipranojnë apo t'i minimizojnë nevojatpër produkte drusore vjetore tëpopullsisë rurale, aq sa ka vite qëkonsumi nuk regjistrohet emonitorohet. Ata nuk e besojnë pshqë pylli Shqiptar në gjendjen aktualenuk ka kapacitet të plotësojë nevojate zonave rurale për dru zjarri endërtim. Kullotat e jugut nuk iplotësojnë nevojat e blegtorisë përkullotje. Si rezultat, për të plotësuarkëto nevoja të papranuara zyrtarishtpylli pritet rreth tre herë më tepër sesa rritet e vazhdon të degradohet.Kullota mbishfrytëzohet disa herëmbi kapacitetin e saj dhe degradimi itokës, shtimi i erozionit epërmbytjeve janë në progresion. Nëpozicion krejt të kundërt janë banorët

e zonave rurale, që e vlerësojnërealisht atë nevojë që ata përpiqenme çdo mjet ta realizojnë dukeshfrytëzuar sa pyllin, apo fundin earës, buzën e përroit ku e sigurondrurin për ngrohje me minimumine transportit.Në protestë duket se është edhemoti, lumenjtë e shpatmalet, qërrëshqasin, dalin nga shtrati epërmbysin vendbanime, rrugë efusha. Kokëfortësia e ballkanasveperëndimor, duket se do tendëshkohet edhe nga ngjarjetnatyrore, nëse nuk do e dëgjojnë këtëlogjikë të thjeshtë, të regjistrimit tëtokës, vënies së kufijve pas njohjes sëtë drejtës së vendasve për të qenë zottë vendit të tyre dhe partner të shtetittë tyre për të ndërtuar të ardhmen.

Druri si burimpër energji

të rinovueshmenë Kosovë

ARDITA DINAJARDITA DINAJARDITA DINAJARDITA DINAJARDITA DINAJFondacioni “BashkojmëFondacioni “BashkojmëFondacioni “BashkojmëFondacioni “BashkojmëFondacioni “Bashkojmë

Vlerat e Natyrës meVlerat e Natyrës meVlerat e Natyrës meVlerat e Natyrës meVlerat e Natyrës meNjerëzit”– CNVPNjerëzit”– CNVPNjerëzit”– CNVPNjerëzit”– CNVPNjerëzit”– CNVP

KosovëKosovëKosovëKosovëKosovë FAQE 4

2 NËNTOR 2015

(Pergatiti (Pergatiti (Pergatiti (Pergatiti (Pergatiti FERDIN LICAJFERDIN LICAJFERDIN LICAJFERDIN LICAJFERDIN LICAJFPKK Tiranë)FPKK Tiranë)FPKK Tiranë)FPKK Tiranë)FPKK Tiranë)

Nga data 13 Tetor - 18 Tetor 2015, një grup përfaqë-suesish të federatave rajonale të pyjeve dhe kullotavekomunale të Shqipërisë si dhe përfaqësues nga in-stitucione shtetërorë të vëndit, morën pjesë në njëvizitë vëzhgimore informative që u bë në landin eFrankfurtit të Gjermanisë.Qëllimi i vizitësQëllimi i vizitësQëllimi i vizitësQëllimi i vizitësQëllimi i vizitës: Përvojat gjermane në drejtim tëtë drejtave të pronësisë e të përdorimit të pyjeveprivatë dhe të pyjeve komunalë; format e organiz-imit të përdoruesve e të pronarëve të pyjeve në ra-jone e në zona të ndryshme të landit; roli i shtetitdhe i shoqërisë civile në ristrukturimin dhe në rua-jtjen e vazhdueshme të ekuilibrave ndërmjet intere-save ekonomikë dhe problemeve mjedisorë si shi-nat kryesore të menaxhimit të qëndrueshëm të sipër-faqeve pyjore.Organizimi dhe mbështetja financiareOrganizimi dhe mbështetja financiareOrganizimi dhe mbështetja financiareOrganizimi dhe mbështetja financiareOrganizimi dhe mbështetja financiare u bënë kuadrin e aktiviteteve të programuar të projektit FL E D të CNVP-së, Tiranë, Shqipëri.

HYRJEHYRJEHYRJEHYRJEHYRJENga aeroporti i Frakfurtit drejt qytezës së BadMünster am Stein-it, udhëtimi studimor kishtefilluar për grupin e vizitorëve nga Shqipëria. Tëgjitha rrugët dhe autostradat e përshkuara meautobus gjatë 90 minutave të udhëtimit fillestarnë tokën gjermane, ishin të rrethuara nga pyje tëdëndur të cilët në stinën e vjeshtës kishin njëbukuri me sharm magjepsës. Si në një ekrangjigant përpara syve tanë kalonin me shpejtësipyje gjithfarësh të përbërë nga lloje të përzierose të kryesuar nga një lloj i vetëm. Instinkti pro-fesional më nxiste të shënoja në një fletore gjithç-ka që mund të më kapte syri në paradën marra-mendëse të drurëve dhe të shkurreveshumëngjyrëshe që popullonin me natyrshmëriskarpatet dhe anët e pafund të rrugëve automo-bilistike të Gjermanisë.Mund të kalosh një jetë të tërë i lidhur ngushtëme profesionin, mund të studiosh e të grum-bullosh përvoja të ndryshme në vendlindjentënde ose në treva të tjera të atdheut, kur rasti tasjell për t’i vizituar ato, por nuk mund të preten-dosh të vizitosh nga afër gjithçka që ke mësuarnga librat ose nga leksionet e marrë në fakultet.Kjo është e natyrshme për cilindo prej nesh,por kur rasti e ofron një gjë të tillë çdokush du-het të ndihet me fat.Albumi i madh i pyjeve gjermanë na shpalosetvazhdimisht përpara. Kalojnë me radhë grum-bujt me hartinë, ata me mështekën të përzjerëme panjë, verrì, me dushqe dhe me plep tëegër…më tej i’a behin pyjet e kryesuar nga ahu,plepi i bardhë, dardha e egër, kumbulla e egër,robinia, thana, lajthia etj.Një pjesë e ndjeshme e skarpateve të rrugëveautomobilistikedalloheshin nga format e rraf-shuara me mjaft kujdes, nga pjerrësia uniformedhe nga veshja e tyre me një bar të shkurtër‘xhuxh’ për t’i dhënë asaj pamjen e një tapeti tëgjelbër. Autobuzi kapërceu urën mbi luminRhin, emri i të cilit është i njohur prej neshsikurse emrat e lumejve të tjerë të kontinentittonë. Rhini është një lumë i bukur, me rrjedhëtë qetë e me shtrat të stabilizuar, ai është i lun-drueshëm nga anije të vogla, nga skafe e moto-barka.Filli i mendimeve nis e zbehet përsëri dhe vësh-trimi më përqëndrohet te kurorat e drurëve dhe

RRETH VIZITËS NË GJERMANIte llojet e shkurreve që dekorëzojnë anët e rrugës.Përpara syve shfaqet hormoqi, një lloj pyjorlegjendë në vëndet e europës qëndrore pasimbulon sipërfaqe të mëdha me pyje, ndonësenë ekranin e këtij udhëtimi ai paraqitet i rrallë.Nuk vonojnë të shfaqen në përzjerje të ndry-shme mbreslënëse frashëri i zi, frashëri gjethen-gushtë, krekëza, shega e egër, thënukla, shelgu ibardhë…në vijim shfaqen grumbujt e populluarnga frashëri i bardhë, qershia e egër, verrini ibardhë, mëzhdredha, arra, shtogu i kuq,shparthi, trëndafili i egër etj.; …më tej shohimlloje të tjerë si: rrapi (var. oxydentalis), arra e hin-dit, shelgu vajtues, urthi, kulpra, ushinthi etj..Herë pas here vështrimi kalon tej në horizont,atje ku shtrihen fshatrat gjermanë, zakonisht tësistemuar në terrene kodrinorë, me shtëpitë emirëmbajtura sipas modeleve tradicionalë; çatitëe tyre nuk janë të ‘mprehta’ si heshta por tëmoderuara, të mbuluara kryesisht me tjegulla tëkuqe qeramike. Tokat bujqësore janë të tëra tësistemuara në mënyrën më të përsosur; pjesamë e madhe e tyre janë të kultivuara tashmë, tëtjerat janë përgatitur për tu mbjellë me llojet estinës. Në këtë sfond bien në sy hera herës tufatë mëdhà me zogj ose me pllumba të egër qëvozisnin ajrin e pastër të këtyre peisazhevetërheqës.

PËRSHKRIMI I VIZITAVE TË BËRAPËRSHKRIMI I VIZITAVE TË BËRAPËRSHKRIMI I VIZITAVE TË BËRAPËRSHKRIMI I VIZITAVE TË BËRAPËRSHKRIMI I VIZITAVE TË BËRADHE INFORMACIONIDHE INFORMACIONIDHE INFORMACIONIDHE INFORMACIONIDHE INFORMACIONI

I PËRFITUARI PËRFITUARI PËRFITUARI PËRFITUARI PËRFITUAR

Bad Kreuznach: Shoqata e pronarëve tëBad Kreuznach: Shoqata e pronarëve tëBad Kreuznach: Shoqata e pronarëve tëBad Kreuznach: Shoqata e pronarëve tëBad Kreuznach: Shoqata e pronarëve tëpyjeve të shtetit federal të Rheinland-pyjeve të shtetit federal të Rheinland-pyjeve të shtetit federal të Rheinland-pyjeve të shtetit federal të Rheinland-pyjeve të shtetit federal të Rheinland-Pfalz; përshkrim i pyjeve privatë dhe atyrePfalz; përshkrim i pyjeve privatë dhe atyrePfalz; përshkrim i pyjeve privatë dhe atyrePfalz; përshkrim i pyjeve privatë dhe atyrePfalz; përshkrim i pyjeve privatë dhe atyrekomunalë në Gjermani si dhe në Rhein-komunalë në Gjermani si dhe në Rhein-komunalë në Gjermani si dhe në Rhein-komunalë në Gjermani si dhe në Rhein-komunalë në Gjermani si dhe në Rhein-land-Pfalz. -nga Dr. Schuh.land-Pfalz. -nga Dr. Schuh.land-Pfalz. -nga Dr. Schuh.land-Pfalz. -nga Dr. Schuh.land-Pfalz. -nga Dr. Schuh.

Në Gjermani bujqësia dhe pyjet janë të vetorga-nizuar. Raporti i sipërfaqeve bujqësore me atopyjore është: 51% tokë bujqësore dhe 31% tokëpyjore. Nga të dhënat e fundit të inventarit tëpyjeve të shtetit federal të Rheinland-Pfalz karezulutuar se rajoni më i pasur me pyje është aii Bayem-it. Në pyjet e Rheinland-Pfalzka rreth90 bilion drurë, që do të thotë se çdo qytetari itakon të ketë 1100 drurë.Sipas statistikave të fundit të inventarit kombëtarrezulton se 50% e fundit pyjor është pronë pri-vate; ka shumë pronarë pyjesh privatë ndërsatreguesi mesatar i pronës pyjore rezulton të jetë2.7 ha/person. Mosha mesatare e shfrytëzuesh-mërisë së një druri në Gjermani është 77 vjet,ndërsa mosha mesatere e njerëzve është 45 vjet.Çdo vit shfrytëzohen 76 milion m³ lëndë drusore.Ligji për pyjet përcakton mjaft qartë marrdhëni-et ndërmjet pronarëve privatë dhe shtetit. Përveçpronarëve privatë kemi edhe kompani (subjektejuridikë të liçensuar) që menaxhojnë dhe shfrytë-

zojnë pyje. Roli, detyrat, të drejtat dhepërgjegjësitë e pronarëve të pyjeve si dhe sho-qatave e kooperativave të krijuara prej tyre janëtë formuluara qartë në ligjin për pyjet. Pavarë-sisht nga përkatësia e pronës, planet e menax-himit të pyjeve janë të përbashkët, kjo sepse mjaftaspekte janë në përdorim të përbashkët (kriteretë cilat janë të detyrueshme për t’u sugjeruar nëligjet, udhëzimet dhe rregulloret institucionale).Detyra kryesore e organizimeve të nivelit të dytë(kooperativat) është shitja e lëndës drusore tëprodhuar pas shfrytëzimit të pyjeve. Në Gjer-mani ka një milion e dyqind mijë të punësuarnë sektorin pyjor, ndërsa në industrinë e pro-dhimit të makinave janë 775.000 njerëz të punë-suar.I tërë stafi i administratës pyjore të shtetit ështënë dispozicion të shërbimit këshillmor, gjysmae specialistëve dhe e ekspertëve janë në dispozi-cion të pronarëve privatë të pyjeve ndërsa gjys-ma tjetër është në dispozicion të shërbimitkëshillmor për pyjet bashkiakë/komunalë dhepyjet shtetërorë.Përqendrimi i industrisë përpunuese të druritështë bërë në një qëndër të madhe, por kjo nukvlen për pronarët e vegjël privatë të veçuar, përkëtë arsye ata nxiten të bashkohen në grupe oseorganizata shoqërore siç janë kooperativat oseshoqatat.Hartimi i një plani menaxhimi është idetyrueshëm për çdo sipërfaqe pyjore më tëmadhe se 50 ha.Strategjia pyjore e qeverisë gjermane i ka dhënëprioritet pyllëzimeve të sipërfaqeve brënda mje-diseve pyjorë duke rritur vazhdimisht mbjelljete llojeve fletorë në raport me ata halorë.

Eppelborn dhe vënde të tjerë në Saar-Eppelborn dhe vënde të tjerë në Saar-Eppelborn dhe vënde të tjerë në Saar-Eppelborn dhe vënde të tjerë në Saar-Eppelborn dhe vënde të tjerë në Saar-landlandlandlandland: Ministria e mjedisit dhe e mbrojtjesMinistria e mjedisit dhe e mbrojtjesMinistria e mjedisit dhe e mbrojtjesMinistria e mjedisit dhe e mbrojtjesMinistria e mjedisit dhe e mbrojtjessë konsumatorit në Saarland; mbështet-së konsumatorit në Saarland; mbështet-së konsumatorit në Saarland; mbështet-së konsumatorit në Saarland; mbështet-së konsumatorit në Saarland; mbështet-ja e pyjeve private dhe e pyjeve komu-ja e pyjeve private dhe e pyjeve komu-ja e pyjeve private dhe e pyjeve komu-ja e pyjeve private dhe e pyjeve komu-ja e pyjeve private dhe e pyjeve komu-nalë; shkolla e lëvizëshme e trajnimit përnalë; shkolla e lëvizëshme e trajnimit përnalë; shkolla e lëvizëshme e trajnimit përnalë; shkolla e lëvizëshme e trajnimit përnalë; shkolla e lëvizëshme e trajnimit përfermerët e pyjeve dhe për konsolidiminfermerët e pyjeve dhe për konsolidiminfermerët e pyjeve dhe për konsolidiminfermerët e pyjeve dhe për konsolidiminfermerët e pyjeve dhe për konsolidimine tokës pyjore private.e tokës pyjore private.e tokës pyjore private.e tokës pyjore private.e tokës pyjore private.

Nga A. STRAUÂ,A. STRAUÂ,A. STRAUÂ,A. STRAUÂ,A. STRAUÂ, Trainer Trainer Trainer Trainer Trainer. ..dhe: LigjëratëLigjëratëLigjëratëLigjëratëLigjëratëpër menaxhimin e pyjeve komunalë dhepër menaxhimin e pyjeve komunalë dhepër menaxhimin e pyjeve komunalë dhepër menaxhimin e pyjeve komunalë dhepër menaxhimin e pyjeve komunalë dhepyjeve privatë në Saarland.pyjeve privatë në Saarland.pyjeve privatë në Saarland.pyjeve privatë në Saarland.pyjeve privatë në Saarland.

Nga THOMAS STEINMETZTHOMAS STEINMETZTHOMAS STEINMETZTHOMAS STEINMETZTHOMAS STEINMETZDrejtor i pyjeve komunalë në Saarland.Drejtor i pyjeve komunalë në Saarland.Drejtor i pyjeve komunalë në Saarland.Drejtor i pyjeve komunalë në Saarland.Drejtor i pyjeve komunalë në Saarland.Udhëtimi studimor i grupit të vizitorëve vazh-doi drej rrethinave të Saarland-it në pyllin privattë një fermeri ku gjendej një qendër trajnimilëvizëse e cila funksiononte enkas për punëtorëte shfrytëzimit të pyjeve.Përgjegjesi dhe specialisti i kësaj qendre, z. A.Strauâ së bashku me dy asistentët e tij, të veshurme uniformat karakteristike të shfrytëzuesve tëpyllit, i uruan mirëseardhjen grupit të vizitorëve

nga Shqipëria dhe i ftuan pjesmarrësit e tij tëvizitonin qendrën lëvizëse të trajnimeve përpunëtorët e shfrytëzimit të pyjeve.Problemi kryesor në shfrytëzimin e një pyllingelet siguria shëndetësore dhe ajo fizike nisishpjegimet e tij z. Strauâ. Në këtë drejtim sek-tori i shfrytëzimeve në shtetin tonë ka si partnerkryesor mbështetës Ministrinë e Mjedisit; part-neri i dytë është kompania e sigurimeve sho-qërore e shëndetsore ndërsa të tjerë janë: orga-nizata ‘Kooperimi i Pronarëve Privatë’ dhe fi-nancues të tjerë shtetërorë ose privatë. Programi‘Essen’ i trajnimit ka filluar në vitin 1993 në vitin1997 u blenë pajisjet e qëndrës së trajnimit e cilagjëndet në këtë vend. Trajneri paguhet nga Min-istria e Mjedisit. Çdo vit në këtë qendër trajno-hen 300 njerëz të cilët marrin mësime për tekni-kat e shfrytëzimit të pyjeve si dhe mjete dhe in-strumentet e nëvojshëm gjatë këtij proçesi. Nëvitin 2012 janë trajnuar rreth 5000 punëtorë; njëtrajnim zgjat gjithsej 5 ditë (dy ditë mësim teorikdhe tri ditë mësim demonstrativ praktik).Shoqatat pjesmarrëse nuk paguajnë për trajnimete marrë pasi ato paguajnë rregullisht kuotizacio-net vjetore.Në drejtim të problemeve të sigurisë ka disa rreg-ulla të posaçme, ku përfshihet edhe tabela eurgjencave e cila shërben për rastet kur ndodhinaksidente të kategorisë ‘fatale’.…Në vijim të shpjegimeve, z. A. Strauâ me ndi-hmën e dy asistentëve bëri demonstrimet e thek-suara në drejtim të përdorimit të mjeteve dhe tëinstrumenteve që shërbejnë për mbarëvajtjen eproçesit të shfrytëzimit të pyllit si dhe për llojete aksidenteve të ndryshëm që mund të ndo-dhin në se nuk merren masat mbrojtëse para-prake ose kur mungojnë njohuritë e duhura përparandalimin e tyre.

BitburgBitburgBitburgBitburgBitburg: Vetë-marketingu i kooperativës sëfermerëve të pyjeve (Menaxhimi EWH për sho-qatën e fermerëve të pyjeve në Bitburg. - Nga:Martin GräfMartin GräfMartin GräfMartin GräfMartin Gräf, drejtor ekzekutif i kooperativëssë pronarëve privatë të pyjeve në Bitburg.Një nga objektivët specifikë të kooperativës sëpronarëve privatë të pyjeve të Bitburgut ështëprodhimi në sasi të mëdhà i tallashit të druritdhe ndërtimi i një sistemi ngrohjeje për familjete qytetit. Një herë në vit bëhet ankandi i shitjevetë lëndës së drurit. Fillimisht bëhet një ‘market-ing’ për paraqitjen e lëndës së drurit sipas llojevedhe standardeve të tregut; kjo për të shmangurrrjedhojat e pa-parashikueshme në periudhën etregetimit të lëndës drusore sepse shumë pr-onarë pyjesh nuk kanë informacion për drurëte pyllit dhe kërkesat e tregut.Një nga treguesit e mbarëvajtjes së aktivitetit tëprodhimit e të tregëtimit të lëndës drusore ësh-të ai i investimit për mirëmbajtjen e rrugëve py-jore. Te ne ky tregues është përcaktuar në masën2 Euro/1m³ lëndë druri; pra pronarët privatë tëpyllit duhet të paguajnë 2 Euro për çdo m³lëndë drusore në favor të mirëmbajtjes së rrugëvepyjore. Në të njëjtën mënyrë veprohet edhe përtarifën e pagesës së makinerisë së shfrytëzimit tëpyllit (HARWEISTER) e cila është 12 Euro/1m³ lëndë drusore.Kooperativa jonë menaxhon 15000 ha pyje.Kooperativa e pronarëve privatë të pyjeve nëBitburg ka 1900 anëtarë të cilët kanë mesatarisht0.1 ha pyll në pronësip; ndëkaq ka anëtër qëzotërojnë gjer në 3000 ha pyje. Ky fenomen për-

NËNTOR 20153

bën një problem specifik për ne si cooperative. Në përgjithësipyjet nuk shtrihen pranë qëndrave të banimit; për këtë arsye kamjaft pronarë që nuk e dinë ku gjëndet pylli i tyre sikurse ka tëtjerë që nuk dinë ta lexojnë hartën e vend-ndodhjes së sipërfaqespyjore e cila është në pronësi të familjes së tyre. Ne përpiqemidhe bashkërendojmë punët tona që gjërat të ecin normalisht nëdrejtim të të drejtave të pronësisë, të përfitimeve ekonomike e tëmbrojtjes së mjedisit etj. Ne u rekomandojmë vazhdimisht pr-onarëve të vegjël privatë që ti bashkërendojnë punët me pronar-ët e tjerë fqinjë rreth e rrotull me qëllim që gjërat të ecin normal-isht dhe pa sforcime individuale. Prodhimi i lëndës drusorekategorizohet dhe ndahet që në fillim në tri kategori: (i) -Trupapër lëndë të sharruar; (ii) -Trupa për lëndë të hollë të rrubullak-të; dhe: (iii) - Trupa e degë për prodhim tallashi si lëndë djegëse-kalorifike.Pyjet në Bitburg shtrihen në përgjithësi në vëndet e pjerrët. Gjys-ma e pyjeve janë me llojin hormoq ndërsa gjysma tjetër janë mellojin ah dhe me llojet e njohur të lisave. Në proçesin e prodhim-it të lëndës së sharruar janë hasur mjaft problem me praninë eplumbave në trupat e drurëve, fenomen ky i ardhur qysh ngalufta e dytë boterore.Një fenomen negativ i cili ka krijuar shqetësime në zonën e Bit-burg-ut është problem i dëmtuesit të lëkurës së hormoqit (Borken-käfer und Rotfäule Windwurf). Nga ana tjetër, dëmtimi i lëkurëssë këtij druri me përhapje masive në pyjet tanë, bëhet edhe prejdrerit të kuq si dhe derrit të egër. Në çdo 100 ha pyll me hormoqgjënden 10-15 krerë drerë të kuq dhe 20-25 krerë derra të egër.Si njëra kafshë ashtu edhe tjetra brejnë lëvoret e drurëve të hor-moqit. Ka njerëz që janë të apasionuar në gjuetinë e këtyre kaf-shëve të egra, ata paguajnë paraprakisht për një sipërfaqe me 100ha pyll dhe gjuajnë brënda saj gjatë një periudhe 1 vjeçare. Ata edorëzojnë mishin e kafshëve të vrara.Lënda e drurit kategorizohet për në treg gjatë prodhimit të sajdhe konkretisht: gjer në lartësinë 6 m mbi qafën e trungut ajoshitet si cilësi e parë me çmimin 100 Euro/1 m³, ndërsa në lartës-inë mbi 6 m. çmimi i saj bie gjer në 40 Euro/1 m³. Te një pyllmesatar mund të shfrytëzohen 60-70 m³ lëndë druri dhe përfito-hen 4200 Euro/1 ha.Pas dy luftrave botërore mjaft pyje u prenë dhe u rimbollënpërsëri. Lloji që kryesoi pyllëzimet në atë periudhë ishte hormo-qi (90% e ri-pyllëzimeve u bënë me llojin hormoq). Në pyjet eripyllëzuar mungon krejtësisht ripërtërtija natyrore. Sipërfaqet evogla të pyjeve janë të shumta në numër dhe kanë formagjeometrike të rregullta. Në të tillë kushte është mjaft vështirë tidiferencosh ato e të veçosh përkatësinë e pronës. Për këtë arsyekooperativa e ndan prodhimin në raport me sipërfaqen e secilitpronar. Në të ardhmen ndoshta do të lindë nevoja e instalimit tëaparateve GPS në motosharrat e shfrytëzimit, kjo për të identi-fikuar prodhimin sipas përkatësisë së çdo prone.Klientët e kooperativës janë kompanitë e sharrave (gatrave) tëcilat marrin rreth 300.000 m³ lëndë druri në vit, janë gjithashtu 57klientë të gjënden 100-150 km rreth e rrotull rajonit si dhe vëndetimportuese të lëndës së drurit: Belgjika e Holanda por edheTailanda e Kina. Kosto e transportit në këtë zonë shkon gjer në10 Euro/1 m³.

DISTRIKTI OFFDILLN, ZONADISTRIKTI OFFDILLN, ZONADISTRIKTI OFFDILLN, ZONADISTRIKTI OFFDILLN, ZONADISTRIKTI OFFDILLN, ZONAPYJORE DILLBRECHT:PYJORE DILLBRECHT:PYJORE DILLBRECHT:PYJORE DILLBRECHT:PYJORE DILLBRECHT:

KOOPERATIVA E PYJEVE TËKOOPERATIVA E PYJEVE TËKOOPERATIVA E PYJEVE TËKOOPERATIVA E PYJEVE TËKOOPERATIVA E PYJEVE TËCUNGJISHTEVECUNGJISHTEVECUNGJISHTEVECUNGJISHTEVECUNGJISHTEVE

Nga: Ingj. Debus, kryetar i kooperativësNga: Ingj. Debus, kryetar i kooperativësNga: Ingj. Debus, kryetar i kooperativësNga: Ingj. Debus, kryetar i kooperativësNga: Ingj. Debus, kryetar i kooperativës

Kooperativa menaxhon 750 ha cungjishte; kooperativa ka130anëtarë (mund të ndryshojnë; ndarja e pasurisë); 1500 aksionet upërkasin 2900 m3 lënde drusore; aksionet janë jo-materialiste; etërë zona është në pronësi të përbashkët të të gjithë anëtarëve tëkooperativës. Në cungjishtet: (i)(i)(i)(i)(i) Zona vjetor i prerjeve ështërreth 8-10 ha; (ii)(ii)(ii)(ii)(ii) Prerja dhe transporti i trupave bëhet nga vetëanëtarët; (iii)(iii)(iii)(iii)(iii) Zona e prerjeve dhe e transportit të trupaver për-caktohet nga kryesia e kooperativës që në pranverë; (iv)(iv)(iv)(iv)(iv) Drurëtduhen prerë deri në 1 Qershor.Në kohët e lashta lënda e drurit të cungjishteve është përdorurpër prodhimin e qymyrit të drurit i cili shërbente si lëndë kalo-rifike për prodhimin e hekurit ndërsa sot përdoret si dru zjarr.

Cungjishtet priten çdo 20-25 vjet, aksionet e përhershëm të lëndësdrusore të vjelë variojnë ndërmjet kufijve: 120-150 m3/ha. Njëherë në vit bëhet mbledhja e ansamblesë së anëtarëve të kooper-ativës në të cilën diskutohen problemet dhe merren vendimetme shumicë votash. Kooperativa kontrollohet gjithashtu nga ad-ministrata e rrethit (Bashkisë). Në këtë mbledhje vendosen rreg-ullat specifike të shfrytëzimit të pyllit si dhe ato të tregëtimit tëlëndës drusore, hartohet dhe miratohet programi i detyrave tëkryesisë dhe i anëtarëve që janë pronarë privatë të pyjeve. Masadrusore e kurorave të drurëve që priten lihet në pyll për tu kal-bur. Çmimi i druve të zjarrit, varësisht nga lloji, luhatet nga 50-70Euro/m³.

HANN MÜNDENHANN MÜNDENHANN MÜNDENHANN MÜNDENHANN MÜNDEN-ÇËSHTJET E ZHVILLUARA-ÇËSHTJET E ZHVILLUARA-ÇËSHTJET E ZHVILLUARA-ÇËSHTJET E ZHVILLUARA-ÇËSHTJET E ZHVILLUARA

NË TAKIMNË TAKIMNË TAKIMNË TAKIMNË TAKIM

Nga: Nga: Nga: Nga: Nga: SUSANNE GOHDESUSANNE GOHDESUSANNE GOHDESUSANNE GOHDESUSANNE GOHDE

Kush i zotëron pyjet gjermanë?Kush i zotëron pyjet gjermanë?Kush i zotëron pyjet gjermanë?Kush i zotëron pyjet gjermanë?Kush i zotëron pyjet gjermanë?1. Pyjet bashkiak në Hannoversch Münden.1. Pyjet bashkiak në Hannoversch Münden.1. Pyjet bashkiak në Hannoversch Münden.1. Pyjet bashkiak në Hannoversch Münden.1. Pyjet bashkiak në Hannoversch Münden.

Bashkia në Hannoversch Münden ka gjithsej 2700 ha pyje bash-kiakë. Në Gjermani shumica e sipërfaqeve pyjore zotërohet ngashteti dhe nga bashkitë/komunat. Gjermania posedon 10,741milionë ha pyje, prej të cilëve 43.6% e tyre janë pyje private,familja më e madhe në Hamburg ka 28.000 ha pyje. Shumica epronave pyjore private është nën 6 ha. Ka pasur familje të cilat iakanë dhuruar pyjet shtetit ndërsa disa familje nga klasa fisnike eshoqërisë gjermane i’a ka shitur pronat pyjore shtetit. Një pjesë epyjeve, kryesisht ata që shtrihen rrotull vendbanimeve dheqytezave, janë krijuar më vonë nëpërmjet pyllëzimeve. Pyjet eahut kryesojnë me 54% të sipërfaqes së përgjithëshme ndërsapyjet e hormoqit me 30.4%. Pjesën tjetër e zënë pyjet e tjerë.Në bashki janë 9 persona që menaxhojnë pyjet bashkiakë, ngakëta dy janë inxhinierë pyjesh. Problemet e punës në terrenndiqen rregullisht nga 6 persona, ndërsa 3 të tjerët punojnë nëzyrë. Menaxhimi i pyjeve është i ndarë në zyra të ndryshme si:zyra e punimeve publike e cila mbulon gjelbërimin e mjediseveurbane dhe të varrezave publike; zyra e menaxhimit të pyjevebashkiakë e cila mbulon marketingun dhe shitjen e lëndës drusoredhe menaxhimin e gjuetisë sportive.Bashkia e Hannoversch Münden ka 25.000 banorë, pastrimi ipyjeve bëhet në mënyrë të organizuar; veshjet e personave qëmobilizohen në këtë proçes janë special, po ashtu edhe mjetetqë përdoren janë pajisje moderne.Plani i menaxhimit të pyjeve bëhet nga zyra e pyjeve në bashki,ndërsa inventari i pyjeve bëhet nga shteti, ndonëse në bashki kanjë specialist pyjesh (inxhinier) i cili merr pjesë në proçedurën einventarit të pyjeve që bëhet nga shteti.· Marrdhëniet e zyrës bashkiake të menaxhimit pyjor me komu-nitetin.Komuniteti nuk ka asnjë të drejtë të shkojë në pyll, përveç ras-teve kur fillon shfrytëzimi i planifikuar i pyllit. Për prodhimin erezultuar nga prona pyjore bashkiake bashkia i shpërblen familjete komunitetit në masën 20 Euro/1m³ lëndë druri të prodhuarnga pyjet komunalë. Fitimet nga shitjet e lëndës drusore shkojnënë llogari të administratës bashkiake e cila krijon fondin e ri-investimeve në pyje që përdoret kryesisht për rehabilitimin eterreneve pyjorë të dëmtuar nga zjarret aksidentalë, nga përmbyt-jet ose nga sëmundjet dhe dëmtuesit masivë etj. . Një shembullnë këtë drejtim është ngjarja që ndodhi në vitin 2007, kur nga njëstuhi e madhe u shkatërruan rreth 20 ha pyje. Pas kësaj ngjarjebashkia caktoi 5 persona, punëtorë pyjesh të trajnuar, të cilëtrealizuan ri-pyllëzimet në sipërfaqen e dëmtuar të pyllit.¹)¹)¹)¹)¹)

¹)Punëtorët e pyjeve (pylltarët) janë pjestarë të zyrës së menax-¹)Punëtorët e pyjeve (pylltarët) janë pjestarë të zyrës së menax-¹)Punëtorët e pyjeve (pylltarët) janë pjestarë të zyrës së menax-¹)Punëtorët e pyjeve (pylltarët) janë pjestarë të zyrës së menax-¹)Punëtorët e pyjeve (pylltarët) janë pjestarë të zyrës së menax-himit të pyjeve bashkiakë.himit të pyjeve bashkiakë.himit të pyjeve bashkiakë.himit të pyjeve bashkiakë.himit të pyjeve bashkiakë.

Plotësimi i nevojave familjare me dru zjarri bëhet sipas një planitë kontrolluar. Bashkia planifikon dhe organizon aktivitete eduka-tivë me të rinjtë. Këta aktivitete synojnë mbrojtjen e mjedisit, tëbiodiversitetit, por edhe dhënien e njohurive të rinjëve rreth

teknikave të mbjelljeve të drurëve pyjorë, për mirëmbajtjen epyllit etj..Evidentimi i gjëndjes ose i ngjarjeve në pyje bëhet nga një ko-mpani çertifikimi. Nga ana tjetër edhe zyra e pyjeve bashkiakë inënështrohet monitorimit funksional.Sfida kryesore në drejtim të menaxhimit të pyjeve bashkiak ështëgjenerimi maksimal i të ardhurave nga prodhimet pyjore të lëndëssë drurit.Pas takimit me znj. Susanne Gohde, grupi studimor bëri njëvizitë në kopështin botanik të Münden-it i cili kishte shërbyer sikopësht pyjor demonstrativ me efekt didaktik për studentët efakultetit të shkencave pyjore, gjer në vitin 1970. Sot ky kopështështë një vend rekreacioni për qytetarët dhe për vizitorët e ndry-shëm.

LEINEFELDE (THÜRINGEN)LEINEFELDE (THÜRINGEN)LEINEFELDE (THÜRINGEN)LEINEFELDE (THÜRINGEN)LEINEFELDE (THÜRINGEN)LANDI I SAKSONISË SË POSHTMELANDI I SAKSONISË SË POSHTMELANDI I SAKSONISË SË POSHTMELANDI I SAKSONISË SË POSHTMELANDI I SAKSONISË SË POSHTME

NgaNgaNgaNgaNga RALF GOLDMANNRALF GOLDMANNRALF GOLDMANNRALF GOLDMANNRALF GOLDMANNÇështjet e zhvilluara në takim:Çështjet e zhvilluara në takim:Çështjet e zhvilluara në takim:Çështjet e zhvilluara në takim:Çështjet e zhvilluara në takim:

-Pyjet komunalë në ish republikën gjermano-LindorePyjet komunalë në ish republikën gjermano-LindorePyjet komunalë në ish republikën gjermano-LindorePyjet komunalë në ish republikën gjermano-LindorePyjet komunalë në ish republikën gjermano-LindoreThüringenThüringenThüringenThüringenThüringen. (43% pyje shtetërorë, 40% pyje komunalë dhe 17%pyje privatë). Në Thüringen janë gjithsej 24 zyra pyjesh të cilatmbulojnë administrativisht 279 rrethe. Ka një qendër edukimipër pyjet dhe 1500 njerëz që punojnë në administratën e pyjeve.Rajoni Leinefelde ka: 5000 ha pyje shtetërorë, 1500 ha pyje ko-munalë dhe 9500 ha pyje privatë. Lartësia mesatare (mbi niveline detit) e rajonit është 537 m.Zonat e sipërme janë me pyje Ahu (57%) ndërsa zonat e posh-tëme me pyje Dushku. Rritja mesatare vjetore e pyjeve është 8m³/ha. Vilen 6.4 m³/ha.-Të drejtat e pronësisë e të adminsitrimit të pyjeve nëTë drejtat e pronësisë e të adminsitrimit të pyjeve nëTë drejtat e pronësisë e të adminsitrimit të pyjeve nëTë drejtat e pronësisë e të adminsitrimit të pyjeve nëTë drejtat e pronësisë e të adminsitrimit të pyjeve nëThüringen.Thüringen.Thüringen.Thüringen.Thüringen.Detyra e administratës pyjoreështë të menaxhojë fondin prej 5000ha të pyjeve shtetërorë, administrata shtetërore mund të menax-hojë edhe pyje komunalë/bashkiakë kur kjo gjë kërkohet ngapronarët/përdoruesit e tyre. Detyrë tjetër e administratës së pyjeveështë mbështetja e pyjeve komunalë/bashkiakë dhe atyre privatëdhe tregëtimi i prodhimeve që vilen prej tyre. Administrata sh-tetërore kujdest gjithashtu edhe për pyjet mbrojtës, 50% e të cilëvepërhapen në mjediset urbane të vendbanimeve. Në projektinndërkombëtar “Natyra 2000” të ruajtjes së biodiversitetit, janëpërfshirë edhe pyjet e ahut të Gjermanisë. Një rëndësi e veçantëi kushtohet aspektit të gjuetisë me qëllim ruajtjen e fondit tëlarmishëm të faunës.Detyrat e shoqatës së pyjeve.Shoqata mund të lidhë aktmarrëveshje me shtetin në drejtim tëmenaxhimit tekniko-shkencor të sipërfaqeve pyjore të anëtarëvetë saj. Problem është parcelizimi i imët i sipërafqeve pyjore qëjanë në pronësi/përdorim nga shumë familje.Në këtë kuadër ka lindur nevoja e ri-bashkimit të tyre në sipër-faqe të mëdhà për një menaxhim të përbashkët nga kooperativa/shoqata. Një problem tjetër janë kooperativat e vogla për të cilatka lindur nevoja e bashkimit të tyre në kooperativa të mëdhà.Përpjekje po bëhen për modifikimin e të drejtave të përdorimittë pyjeve për ti bashkuar ata në sipërfaqe të mëdhà. Pas pranimitnga ana e pronarëve për të qenë të regjistruar pronat e tyre nëregjistrin kadastral,u krijua shoqata e tyre; shoqata është një orga-nizatë shoqërore në aktivitetet e së cilës të gjithë anëtarët kanë tëdrejta të barabarta në vendim-marrje e në mbështetje. Një për-

(vijon në faqe 4)

Pyjet në Bitburg shtrihen në përgjithësi në vëndet epjerrët. Gjysma e pyjeve janë me llojin hormoq ndër-sa gjysma tjetër janë me llojin ah dhe me llojet e njo-hur të lisave. Në proçesin e prodhimit të lëndës sësharruar janë hasur mjaft problem me praninë e plum-bave në trupat e drurëve, fenomen ky i ardhur qyshnga lufta e dytë Boterore. Një fenomen negativ i cilika krijuar shqetësime në zonën e Bitburg-ut ështëproblem i dëmtuesit të lëkurës...

“

“

4 NËNTOR 2015

dorues i një sipërfaqeje pyjore mund t’ia japë dikujt tjetër pjesëne tij tyë pyllit; ky proçes agjat katër vjet. Ligjërisht si pronare njihetshoqata e cila bën të gjithë veprimet e menaxhimit të pyjeve,vlejet, tregëtimet e prodhimeve dhe shpërndarjen e të ardhuravete anëtarët e saj.

MENAXHIMI I PYJEVE NGAMENAXHIMI I PYJEVE NGAMENAXHIMI I PYJEVE NGAMENAXHIMI I PYJEVE NGAMENAXHIMI I PYJEVE NGASHOQATA E PYJEVE PRIVATË NËSHOQATA E PYJEVE PRIVATË NËSHOQATA E PYJEVE PRIVATË NËSHOQATA E PYJEVE PRIVATË NËSHOQATA E PYJEVE PRIVATË NË

RAJONIN THÜRINGEN.RAJONIN THÜRINGEN.RAJONIN THÜRINGEN.RAJONIN THÜRINGEN.RAJONIN THÜRINGEN.

NgaNgaNgaNgaNga WOLFGANGA HEYN WOLFGANGA HEYN WOLFGANGA HEYN WOLFGANGA HEYN WOLFGANGA HEYN- Kryetar i shoqatës së pyjeve privatë në Thüringen- Kryetar i shoqatës së pyjeve privatë në Thüringen- Kryetar i shoqatës së pyjeve privatë në Thüringen- Kryetar i shoqatës së pyjeve privatë në Thüringen- Kryetar i shoqatës së pyjeve privatë në Thüringen

-Anëtarësia, sipërfaqja e pyjeve dhe administrimi i sajAnëtarësia, sipërfaqja e pyjeve dhe administrimi i sajAnëtarësia, sipërfaqja e pyjeve dhe administrimi i sajAnëtarësia, sipërfaqja e pyjeve dhe administrimi i sajAnëtarësia, sipërfaqja e pyjeve dhe administrimi i sajnga kooperativa.nga kooperativa.nga kooperativa.nga kooperativa.nga kooperativa.Shoqata e pronarëve të pyjeve në Thüringen ka gjithsej 200.000pronarë pyjesh dhe administron një sipërfaqe prej 220.000 hapyje, që i takon afërsisht 1 ha pyll për çdo pronar. Shoqata kagjithashtu në anëtarësinë e saj edhe pronarë të mëdhej pyjesh tëcilët zotërojnë një sipërfaqe prej 7000 ha pyje. Në këtë rajon70.000 ha pyje janë pronë e kishës. Një sipërfaqe prej 30.000 haështë pa pronarë eksiztentë për arsye se ish-pronarët e tyre kanëvdekur shumë dekada më parë dhe nuk kanë lënë asnjë trashëgi-mi për pronat e tyre pyjore. Këto sipërfaqe i menaxhon shoqatae pronarëve të pyjeve.Shoqata ka kryetarin e saj, zëvëndësin dhe bordin drejtues. Çdovit botohet një buletin, kryeredaktori i të cilit është kryetari ishoqatës. Gjatë periudhës së vitit organizohen shumë takime nëzona, në rrethe e në fshatra të ndryshëm. Në këta takime marrinpjesë rreth 500 anëtarë të shoqatës. Ka 70.000 ha pyje që janëpyje komunalë. Shteti dha financime për zhvillimin e pylltarisëprivate gjer në 3000 marka për çdo ngastër pylli me sipërfaqe 1 hanë vitet që pasuan u dha mbështetje financiare edhe për pronar-ët e vjetër të pyjeve në masën 3000 Euro/ha. Këto financime ushlyen nga pronarët privatë prej fitimiveve që ata patën gjatë vitevenë vazhdim. Në Thüringen janë 300 shoqata pyjesh të cilat kanënga 250 ha pyje. Këto janë organizata jo-fitimprurëse. Te shoqataçdo individ ka pronën e tij, ndërsa te kooperativa prona është eshkrirë. Kjo e fundit i gjeneron të ardhurat nga prodhimi i druvetë zjarrit dhe i lëndës drusore industriale (95%) dhe nga gjuetiasportive (5%).-Prodhimtaria e pyjeve, rrjeti rrugor pyjor dhe çmimetProdhimtaria e pyjeve, rrjeti rrugor pyjor dhe çmimetProdhimtaria e pyjeve, rrjeti rrugor pyjor dhe çmimetProdhimtaria e pyjeve, rrjeti rrugor pyjor dhe çmimetProdhimtaria e pyjeve, rrjeti rrugor pyjor dhe çmimete tregjeve në Thüringen.e tregjeve në Thüringen.e tregjeve në Thüringen.e tregjeve në Thüringen.e tregjeve në Thüringen.Prodhimi i lëndës drusore kap treguesin mesatar prej 1.3 milionm³ në krahasim me 1.5 milion m³ qëështë rritja mesatare vjetoree pyjeve. Pyjet e Thüringen-it kanë përbërjen e mëposhtëme:Pyje me halorë: 38%, Pyje Ahu 21% dhe Pyje me Hormoq 41%.Në drejtim të kategorizimit të lëndës drunore: 50% është lëndëindustriale, 30% është lëndë e parë për industrinë e letrës dhe20% përdoret për dru zjarri. Çmimi i 1m³dru zjarri luhatet nga25-30 Euro/m³ për llojet lis e të tjerë ndërsa për Ahun është nga55-60 Euro/m³. E parë në këtë këndvështrim nga pyjet e hor-moqit merren 150 Euro/ha, ndërsa nga pyjet e pishës merren30 Euro/ha dhe nga pyjet e Ahut merren 60 Euro/ha. Pyjetshtetërorë përshkohen mesatarisht nga 23 ml/ha rrugë pyjorendërsa pyjet e kompanive të shfrytëzimit përshkohen nga 30ml/ha rrugë pyjore.

-Pyllëzimet dhe masat e tjera silvoteknike e mjedis-Pyllëzimet dhe masat e tjera silvoteknike e mjedis-Pyllëzimet dhe masat e tjera silvoteknike e mjedis-Pyllëzimet dhe masat e tjera silvoteknike e mjedis-Pyllëzimet dhe masat e tjera silvoteknike e mjedis-ore qëndërmerren në pyjeore qëndërmerren në pyjeore qëndërmerren në pyjeore qëndërmerren në pyjeore qëndërmerren në pyje.Shteti jep subvencione për pyllëzimet e tokave bujqësore tëabandonuara. Çdo vit në Thüringen janë pyllëzuar rreth 1000ha toka të tilla ndërsa në periudhën e sotme kjo shifër ështëulur. Aktivitetet kryesorë janë ri-pyllëzimet që bëhen brëndahapësirave të pyjeve, ndërsa aktivitetet e tjerë silvoteknikë qëkryhen në grumbujt e stadeve moshorë të ndryshëm janë rral-limet/çlirimet dhe pastrimet në pyje. Këto të fundit realizohennën koston 200-300 Euro/ha. Për mbrojtjen e biodiversitetitshteti ofron pagesa edhe për drurët e rrëzuar e të kalbur tëpyjeve. Pagesa jepet gjer në masën 7 drurë të kalbur/1 ha nëmasën 300 euro/1 dru. Shpërblime jepen gjithashtu edhe përdrurët farorë që lihen për ripërtëritjen natyrore të pyllit (300Euro/Dru).-Objektivët kryesorë të shoqatës së pyjeve privatëObjektivët kryesorë të shoqatës së pyjeve privatëObjektivët kryesorë të shoqatës së pyjeve privatëObjektivët kryesorë të shoqatës së pyjeve privatëObjektivët kryesorë të shoqatës së pyjeve privatë.- Mbrojtja e natyrës në mjediset pyjorë;- Mbrotja e gjuetisë;- Përsosja e vazhdueshme e ligjit për pyjet.Në legjislacionin pyjor ka një ligj i cili nuk i lejon prerjet ekategorisë RRAH ose përdorimin e kimikatev në mjediset py-jorë. Në drejtim të procesit të përsosjes ligjore, përfaqësuesit eshoqatës ndërmarrin vazhdimisht takime me anëtarët politik-bërës të parlamentit.Motoja e ditës: “Ligje të mirë dhe lekë më shumë”.

LANDI NIEDERSACHSENLANDI NIEDERSACHSENLANDI NIEDERSACHSENLANDI NIEDERSACHSENLANDI NIEDERSACHSEN(KOMUNA LANDËIRTSCHAFTS)(KOMUNA LANDËIRTSCHAFTS)(KOMUNA LANDËIRTSCHAFTS)(KOMUNA LANDËIRTSCHAFTS)(KOMUNA LANDËIRTSCHAFTS)

Nga:Nga:Nga:Nga:Nga: GROÂ HEINS GROÂ HEINS GROÂ HEINS GROÂ HEINS GROÂ HEINSSpecialist i zyrës së inventarit të pyjeve të landitSpecialist i zyrës së inventarit të pyjeve të landitSpecialist i zyrës së inventarit të pyjeve të landitSpecialist i zyrës së inventarit të pyjeve të landitSpecialist i zyrës së inventarit të pyjeve të landit

-Ekspozita e shfrytëzimit të pyjeve, e inventarit dhe e-Ekspozita e shfrytëzimit të pyjeve, e inventarit dhe e-Ekspozita e shfrytëzimit të pyjeve, e inventarit dhe e-Ekspozita e shfrytëzimit të pyjeve, e inventarit dhe e-Ekspozita e shfrytëzimit të pyjeve, e inventarit dhe eshërbimit kadastral pyjor.shërbimit kadastral pyjor.shërbimit kadastral pyjor.shërbimit kadastral pyjor.shërbimit kadastral pyjor.Në komunën Landëirtschafts të landit Niedersachsen u vizitua njëekspozitë e cila ishte organizuar në mjediset e një pylli që ishteplanifikuar për shfrytëzimin e lëndës drusore.Ekspozita në fjalë paraqiste të gjithë mjetet, pajisjet dhe makineritëe tipeve të fundit por edhe ato të mëparëshme që shërbejnë përrealizimin e një shfrytëzimi normal, të shpejtë e cilësor të sipër-faqeve pyjore. Në ekspozitë ishin paraqitur gjithashtu metodat emenaxhimit të pyjeve privatë, metodat dhe instrumentet e realiz-imit të inventarit të pyjeve si dhe një program kompjuterik medatabase online që shërben për pasqyrimin e gjëndjeve të sotme,planifikimeve të ardhme si dhe ndryshimet e vazhdueshme qëndodhin në fondin pyjor etj..Ekspozita ishte iniciuar dhe mbësh-tetur nga Dhoma e Bujqësisë së Saksonisë së Poshtëme, Departa-menti i Pyjeve.Të gjithë pronarët privatë që dëshirojnë të përfshihen në in-ventarin e pyjeve si dhe në planet strategjikë të zhvillimit të këtijsektori, bien dakord për të formuar një kooperativë ose njëshoqatë.Inventari bëhet për 600.000 ha pyje; ai përfshin dhe pasqyron tëgjithë ndryshimet e ndodhur më parë në këto hapsira. Proçesi iinventarit nis me bërjen e orthofotove mbi të cilat kufizohen sipër-faqet e pyjeve privatë. Proçesi vijon me ndarjen e sipërfaqeve tëkufizuara në ngastra sipas përbërjeve llojore dhe shkallës së ho-mogjenitetit të grumbujve pyjorë. Për këtë qëllim inspektohenterrenet pyjorë në të cilët piketohen sipërfaqet provë që do tëshërbejnë për kryerjen e matjeve periodike të përhershme.Dy janë arsyet që e shtyjnë një pronar privat pyjesh tëDy janë arsyet që e shtyjnë një pronar privat pyjesh tëDy janë arsyet që e shtyjnë një pronar privat pyjesh tëDy janë arsyet që e shtyjnë një pronar privat pyjesh tëDy janë arsyet që e shtyjnë një pronar privat pyjesh tëbëjë një plan menaxhimi pyjor për pronën e tij: bëjë një plan menaxhimi pyjor për pronën e tij: bëjë një plan menaxhimi pyjor për pronën e tij: bëjë një plan menaxhimi pyjor për pronën e tij: bëjë një plan menaxhimi pyjor për pronën e tij: (i) - - - - -Është mjaft i interesuar të dijë mendimin e ekspertëveËshtë mjaft i interesuar të dijë mendimin e ekspertëveËshtë mjaft i interesuar të dijë mendimin e ekspertëveËshtë mjaft i interesuar të dijë mendimin e ekspertëveËshtë mjaft i interesuar të dijë mendimin e ekspertëvepër metodat e qeverisjes së pyllit dhe gjenerimin e tëpër metodat e qeverisjes së pyllit dhe gjenerimin e tëpër metodat e qeverisjes së pyllit dhe gjenerimin e tëpër metodat e qeverisjes së pyllit dhe gjenerimin e tëpër metodat e qeverisjes së pyllit dhe gjenerimin e tëardhurave prej tij; ardhurave prej tij; ardhurave prej tij; ardhurave prej tij; ardhurave prej tij; (ii) - Për arsye të saktësimit të taksave - Për arsye të saktësimit të taksave - Për arsye të saktësimit të taksave - Për arsye të saktësimit të taksave - Për arsye të saktësimit të taksavebashkiake të cilat zbatohen te pronarët me mbi 50 habashkiake të cilat zbatohen te pronarët me mbi 50 habashkiake të cilat zbatohen te pronarët me mbi 50 habashkiake të cilat zbatohen te pronarët me mbi 50 habashkiake të cilat zbatohen te pronarët me mbi 50 hapyje në pronësi. Në drejtim të taksimit pyjor theksohetpyje në pronësi. Në drejtim të taksimit pyjor theksohetpyje në pronësi. Në drejtim të taksimit pyjor theksohetpyje në pronësi. Në drejtim të taksimit pyjor theksohetpyje në pronësi. Në drejtim të taksimit pyjor theksohetse në planin e menaxhimit është përcaktuar mundësiase në planin e menaxhimit është përcaktuar mundësiase në planin e menaxhimit është përcaktuar mundësiase në planin e menaxhimit është përcaktuar mundësiase në planin e menaxhimit është përcaktuar mundësiavjetore e shfrytëzimit të pyllit e cila rezulton e përllog-vjetore e shfrytëzimit të pyllit e cila rezulton e përllog-vjetore e shfrytëzimit të pyllit e cila rezulton e përllog-vjetore e shfrytëzimit të pyllit e cila rezulton e përllog-vjetore e shfrytëzimit të pyllit e cila rezulton e përllog-aritur në një pasqyrë të veçantë dhe është e vulosur ngaaritur në një pasqyrë të veçantë dhe është e vulosur ngaaritur në një pasqyrë të veçantë dhe është e vulosur ngaaritur në një pasqyrë të veçantë dhe është e vulosur ngaaritur në një pasqyrë të veçantë dhe është e vulosur ngazyra e financave të komunës/bashkisë. Plan menaxhimizyra e financave të komunës/bashkisë. Plan menaxhimizyra e financave të komunës/bashkisë. Plan menaxhimizyra e financave të komunës/bashkisë. Plan menaxhimizyra e financave të komunës/bashkisë. Plan menaxhimibëhet edhe për një pronar privat të vetëm; metodika qëbëhet edhe për një pronar privat të vetëm; metodika qëbëhet edhe për një pronar privat të vetëm; metodika qëbëhet edhe për një pronar privat të vetëm; metodika qëbëhet edhe për një pronar privat të vetëm; metodika qëndiqet është e njëllojtë; të dhënat e nxjerra nga PMndiqet është e njëllojtë; të dhënat e nxjerra nga PMndiqet është e njëllojtë; të dhënat e nxjerra nga PMndiqet është e njëllojtë; të dhënat e nxjerra nga PMndiqet është e njëllojtë; të dhënat e nxjerra nga PMkrahasohen me të dhënat e inventaritt të përgjithshëmkrahasohen me të dhënat e inventaritt të përgjithshëmkrahasohen me të dhënat e inventaritt të përgjithshëmkrahasohen me të dhënat e inventaritt të përgjithshëmkrahasohen me të dhënat e inventaritt të përgjithshëm

të pyjeve, kjo, për të bërë krahasimet dhe korrigjimettë pyjeve, kjo, për të bërë krahasimet dhe korrigjimettë pyjeve, kjo, për të bërë krahasimet dhe korrigjimettë pyjeve, kjo, për të bërë krahasimet dhe korrigjimettë pyjeve, kjo, për të bërë krahasimet dhe korrigjimetpërkatës.përkatës.përkatës.përkatës.përkatës.Në proçesin e inventarit të pyjeve ushtrohen kontrolle dhe mon-itorime nga një grup i zgjedhur ekspertësh. Çdo dy vjet organi-zohen work-shope për ata fermerë që kanë hyrë në skemat eshfrytëzimeve. Çdo pjesë e territorit pasqyrohet në inventar.Në Gjermani bëhet inventari kombëtar i pyjeve; të dhënat e tijnuk merren në konsideratë nga zyra e pyjeve në bashki/komu-në për arsye sepse ato nuk përqasen plotësisht me kërkesat ekësaj zyre . Nga ana tjetër për marrjen e atyre të dhënave duhettë paguash.

-Shkolla e lëvizshme e trajnimit pyjor-Shkolla e lëvizshme e trajnimit pyjor-Shkolla e lëvizshme e trajnimit pyjor-Shkolla e lëvizshme e trajnimit pyjor-Shkolla e lëvizshme e trajnimit pyjorShkolla e lëvizshme e trajnimit të puntorëve të pyllit është njëfurgon special i pajisur me të gjithë mjetet dhe instrumentet enevojshëm për veprimet në pyll. Nga kjo shkollë përfitojnëtrajnime pronarët privatë të pyjeve dhe zjarrfikësit e pyjeve. Paspërfundimit të trajnimit këta çertifikohen dhe që nga ky çastlejohen të punojnë në mjediset pyjorë. Për kostot e trajnimevepaguajnë shoqatat ose kooperativat, ndërsa kur paraqiten si in-dividë të veçuar paguajnë nga 30 Euro për çdo trajnim të kryer.Çertifikata e trajnimit u nevojitet edhe nxënësve të shkollave tëmesme pyjore të cilët pasi përfundojnë shkollën paraqiten tëshkolla e lëvizëshme e trajnimit për t’iu nënështruar kursit tëshkurtër të trajnimit me një kosto prej 75 Euro/person.

LAUBACH (RUHENFORSTLAUBACH (RUHENFORSTLAUBACH (RUHENFORSTLAUBACH (RUHENFORSTLAUBACH (RUHENFORSTBUCHWALD)BUCHWALD)BUCHWALD)BUCHWALD)BUCHWALD)

Nga Nga Nga Nga Nga Z. KEPENZ. KEPENZ. KEPENZ. KEPENZ. KEPENMenaxher i pyllit funeralMenaxher i pyllit funeralMenaxher i pyllit funeralMenaxher i pyllit funeralMenaxher i pyllit funeral

U vizitua një pyll ahu i cili ishte caktuar nga komuna Laubach sipyll funeral. Historia e pyllit funeral ka nisur 8 vite më parë, kurnga qytetarë të komunës Laubach u propozua miratimi i njëpylli funeral për personat të cilët, pas vdekjes së tyre, nuk dëshi-ronin të varroseshin në varrezat qytetëse por pranë trungut tënjë druri në pyjet e virgjër të komunës. Kërkesat për një funeraltë tillë erdhën kryesisht nga banorë të cilët nuk kishin pasardhësbiologjikë, as njerëz të afërm të gjakut. Në fillim përcaktohetdruri pyjor te i cili adresohet kërkesa për vendosjen e një poçe-je porcelani ose qeramike me hirin e trupit të të ndjerit. Vendiblihet paraprakisht dhe kushton 925 Euro për person. Rrotullnjë druri janë piketuar 12 vende për funeral. Për këtë tip funer-ali janë paraqitur kërkesa nga familje të veçanta të cilat e blejnëkrejt drurin (12 vënde), ndërsa ka durë të tjerë te të cilët kaende vënde të lirë. Poçet me hi janë hermetike; ato groposen1.3 m thellë nën sipërfaqen e tokës. Shpenzimet që bëhen përincinerimin e kufomës, për blerjen e poçes së hirit, për çeljene gropës, për sistemimin e saj, dhe për ceremoninë (zyrtare)funerale kapin kuotën e shpenzimit prej 1000 Euro; pra i gjithëproçesi i mishërimit shpirtëror post-mortum në pyllin funeralkushton rreth 2000 Euro. Kontrata kohore lidhet për 99 vjet.Drurët funeralë janë të sigluar me medalione metalikë inoksid-abël që janë të fiksuar te trungu i tyre në lartësinë mbi 3 m. ngasipërfaqja e tokës. Mbi këta medalionë janë shënuar me stampimgjurmlënës numërat serialë të drurëve. Pylli funeral mirëmbahetsistematikisht; pastrohet nga degët e rëna, nga shtresa e lëgushëssë gjetheve; diku rrotull tij ka dy dhomëza estetike prej druri nëlargwsinë 10 m nga njëra tjetra të cilat shërbejnë si tualete të rreg-ullt për vizitorët e gjinive të ndryshme. Ka gjithashtu një shesh tëvogël me stola të përshtatur me trungjet e drurëve, me kryqin edrunjtë të vendosur përballë tyre në të cilin kryhen liturgjitë kish-tare para vendosjes së poçes më hi nën tokë. Në Gjermani katashmë 60 pyje të tillë. Zakoni i funeralit në pyll ka 8 vite që ka nisurtë zbatohet në shtetin gjerman. Çdo jave monitorohen 5-7 funeraletë tillë dhe me sa duket numëri vjen duke u shtuar. Besimi fetarnuk ka lidhje me këtë aspekt të ri kulturor i cili u kundërshtuafillimisht nga klerikët e besimit kristian; në periudhën që pasoinuk pati më reagime të tillë. Në këta pyje nuk lejohet gjuetia, nuklejohet asnjë veprim për përfitime ekonomike; nuk lejohet as ndezjae qirinjëve në vëndet e mishërimit post-mortum rrotull drurëvepyjorë, kjo sepse rrezikohet zjarrndezja masive në pyll. Këta pyjejanë vende me qetësi të plotë natyrore. (Një dre përshkoi tërthorrrugën e pyllit dhe u fotografua prej meje.

-Shënim i F.L.).-Shënim i F.L.).-Shënim i F.L.).-Shënim i F.L.).-Shënim i F.L.).

Shteti dha financime për zhvillimin e pylltarisë privategjer në 3000 marka për çdo ngastër pylli me sipërfaqe 1ha në vitet që pasuan u dha mbështetje financiare edhepër pronarët e vjetër të pyjeve në masën 3000 Euro/ha.Këto financime u shlyen nga pronarët privatë prej fiti-miveve që ata patën gjatë viteve në vazhdim. Në Thürin-gen janë 300 shoqata pyjesh të cilat kanë nga 250 hapyje. Këto janë organizata jo-fitimprurëse. Te shoqataçdo individ ka pronën e tij, ndërsa te kooperativa pronaështë e shkrirë. Kjo e fundit i gjeneron të ardhurat ngaprodhimi i druve të zjarrit dhe i lëndës drusore industri-ale (95%) dhe nga gjuetia sportive (5%)

“

“

NËNTOR 20155

Djegia e drurit kryesisht karakterizohet me lirim neutral tëkarbonit, CO2 absorbohen bimët e reja, të cilat kompen-sojnë drurët që janë djegur. Drurët e mbjellë me qëllim tëpërdorimit për lëndë djegëse mund të sigurojnë një furnizimtë qëndrueshëm - nëse mbjell së paku aq bimë sa janë prerëatëherë ky proçes mund të jetë i ripërtërishëm. Përmes këty-re proçeseve, dioksidi i karbonit i liruar në atmosferë ngadjegia e drurit do të jetë i bllokuar përsëri dhe do të depozi-tohet në bimët e reja. Një rritje e dioksidit të karbonit do tëjetë prezentë në atmosferë, por nuk do të vijë nga çlirimi itij nga mjetet e transportit dhe të proçesimit. Kjo rritjemund të kufizohet kur prodhimi realizohet në pyllin afërshtëpisë, energjia e fituar nga druri është ndër format mëmiqësore të energjisë dhe të klimës që për momentin ekemi në dispozicion.Duke përdorur drurin për ngrohje reduktohen emetimet ekarbonit në atmosferë nga 90-95 për qind në krahasim mepërdorimin e lëndëve djegëse fosile

NJËSITE MATËSE PËR DRURIN DHENJËSITE MATËSE PËR DRURIN DHENJËSITE MATËSE PËR DRURIN DHENJËSITE MATËSE PËR DRURIN DHENJËSITE MATËSE PËR DRURIN DHEASORTIMENTET NGA DRURIASORTIMENTET NGA DRURIASORTIMENTET NGA DRURIASORTIMENTET NGA DRURIASORTIMENTET NGA DRURI

Në sistemin metrik, druri për djegie rëndom shitet në metërstere (mst). Një metër stere nënkupton figurën prej: 1m lartë-si X 1 metër gjerësi X 1 metër gjatësi dhe ka një volum prej 1metër kub (1 m³) nëse nuk do të kishte fare hapësira të lirandërmjet drurëve të palosur. Gjatësia e drurëve te copëtuar(Shkurtuar) - te përgatitur për stufë (kaldaje) është 33 cm apo50 cm.

Druri mund të shitet edhe me njësinë matëse tëDruri mund të shitet edhe me njësinë matëse tëDruri mund të shitet edhe me njësinë matëse tëDruri mund të shitet edhe me njësinë matëse tëDruri mund të shitet edhe me njësinë matëse tëpeshës - me kilogram.peshës - me kilogram.peshës - me kilogram.peshës - me kilogram.peshës - me kilogram.Është e rëndësishme që të përcaktohet qartë njësia matësepër dru zjarri sepse në bazë të saj jo vetëm se bëhen shitje-

DRURI SI BURIM PËR ENERGJITË RINOVUESHME NË KOSOVË

PYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITA

blerjet por edhe raportohen ato tek autoritetet respektive. Kurpërmëndet druri për djegie mund të shkaktohet huti se atodru a janë të standartizuar dhe se cila njësi matëseduhet për-dorur.Vëllimi i drurit për djegie shprehet me njësinë matëse metërstere ( mst ) . 1 mst paraqet vëllimin e një stive në formë kubime të gjitha brinjët në gjatësi prej 1 m (mbi masa nuk llog-aritet). Për shkak se nuk mund të plotësohet çdo hapësire 1mst përmban sasi më të vogël të masës drunore se 1 m3.Njësia matëse për paraqitjen e vëllimit të drunjtëve (apocungjeve, ashklave etj) te hedhur në grumbull quhet metërgrumbull (mgr )Me shprehjen faktor i reduktimit nënkuptojmë numrin i cilishpreh se sa mst mase drunore mund të fitohen nga 1 m3

dru i stivosur apo anasjelltas. Me ndihmën e faktorit reduk-tues mund të përllogariten m3 ne mst dhe anasjelltas.

Tek ne përdoret sistemi metrik i matjes për drurin në përgjithësidhe për drurin e zjarrit ne veçanti. Druri i zjarrit matet Druri i zjarrit matet Druri i zjarrit matet Druri i zjarrit matet Druri i zjarrit matetme metër stere (mme metër stere (mme metër stere (mme metër stere (mme metër stere (mststststst ) apo me metër kub (m³). ) apo me metër kub (m³). ) apo me metër kub (m³). ) apo me metër kub (m³). ) apo me metër kub (m³).

PJESËMARRJA E LAGËSHTISË NË DRUPJESËMARRJA E LAGËSHTISË NË DRUPJESËMARRJA E LAGËSHTISË NË DRUPJESËMARRJA E LAGËSHTISË NË DRUPJESËMARRJA E LAGËSHTISË NË DRUDHE VLERAT ENERGJETIKE TË DRUVEDHE VLERAT ENERGJETIKE TË DRUVEDHE VLERAT ENERGJETIKE TË DRUVEDHE VLERAT ENERGJETIKE TË DRUVEDHE VLERAT ENERGJETIKE TË DRUVE

TË ZJARRITTË ZJARRITTË ZJARRITTË ZJARRITTË ZJARRITDrurin rëndom nuk e gjejmë të thatë plotësisht, por parame-trat e lagështisë mund të ndryshojnë nga 60-15% varësisht nga-koha e qëndrimit të drurit pas prerjes dhe vendi ku ka qën-druar.Nga lloji i drurit varet pjesëmarrja e lagështisë dhe kualiteti iprocesit të djegies, pjesëmarrja e lagështisë në dru është mjafti rëndësishëm për vlerën dhe efikasitetin energjetik me rastine ngrohjes.Vlera energjetike është masë për përcaktimin e kualitetit tëlëndës djegëse (karburantit) dhe varet nga përbërja kimike eatij karburanti. Vlera ngrohëse e një lënde djegëse përcakto-het nga sasia e liruar e energjisë ngrohëse nga djegia e 1 kg mase engurtë e karburanti apo e 1 m³ karburant në gjëndje agregate tëgaztë.Përmbajtjen e lagështisë në drurin për ngrohje e përcaktonmënyrën e djegies dhe sasinë e ngrohjes së liruar. Lagështia tekdruri i njomë ndryshon varësisht nga lloji, druri i njomë mund tëshkojë nga 70-100 % më shumë se sa druri i tharë për shkak tëpërmbajtjes së ujit ne dru. Druri i tharë në ajër gjatë një viti dhe i

matur në stinën e verës kur ajri nuk ka lagështi të madhe mund tëpërmbaje 20% deri në 25% lagështi. Nga pjesëmarrja e lagësh-tisë në dru varet edhe sasia e energjisë ngrohëse që emetohet ngadjegia e drurit.

Drurit të prerë i nevojiten së paku 6 muaj deri në 1 vit kohë përtharje para përdorimit.Por sipas vëllimit (qoftë ai në m3 apo mst drurët e fletorëve tëfortë emetojnë sasi më të madhe të energjisë për shkak të den-sitetit më të madh që kanë, drurët e fletorëve të butë dhe tëhalorëve karakterizohen me densitet më të vogël dhe për këtëvëllim të njëjtë emetojnë energji ngrohëse më pak sepse edhepërmbajnë më pak substancë drunore.Por meqenëse druri për djegie shitet me njësi matëse të vëllimitatëherë është e kuptueshme që edhe në treg është më i kërkuar.

TABELA E KONVERTIMIT TE NJËSIVE MATËSE PËR DRU ZJARRI:TABELA E KONVERTIMIT TE NJËSIVE MATËSE PËR DRU ZJARRI:TABELA E KONVERTIMIT TE NJËSIVE MATËSE PËR DRU ZJARRI:TABELA E KONVERTIMIT TE NJËSIVE MATËSE PËR DRU ZJARRI:TABELA E KONVERTIMIT TE NJËSIVE MATËSE PËR DRU ZJARRI:

(vijon në faqe 4)

Drurët e mbjellë me qëllim të përdorimit për lëndëdjegëse mund të sigurojnë një furnizim të qëndrueshëm- nëse mbjellë së paku aq bimë sa janë prerë atëherëky proçes mund te jetë i ripërtëritshëm. Përmes këtyreproçeseve, dioksidi i karbonit i liruar në atmosferë ngadjegia e drurit do të jetë i bllokuar përsëri dhe do tëdepozitohet në bimët e reja.Një rritje e dioksidit të karbonit do të jetë prezentë nëatmosferë, por nuk do të vijë nga çlirimi i tij nga mjetete transportit dhe të proçesimit. Kjo rritje mund të kufi-zohet kur prodhimi ...

“

“

ARDITA DINAJARDITA DINAJARDITA DINAJARDITA DINAJARDITA DINAJFondacioni “Bashkojmë Vlerat e Natyrës meFondacioni “Bashkojmë Vlerat e Natyrës meFondacioni “Bashkojmë Vlerat e Natyrës meFondacioni “Bashkojmë Vlerat e Natyrës meFondacioni “Bashkojmë Vlerat e Natyrës me

Njerëzit”– CNVP KosovëNjerëzit”– CNVP KosovëNjerëzit”– CNVP KosovëNjerëzit”– CNVP KosovëNjerëzit”– CNVP Kosovë

Vijon nga numri i kaluarVijon nga numri i kaluarVijon nga numri i kaluarVijon nga numri i kaluarVijon nga numri i kaluar

6 NËNTOR 2015

PYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAElement tjetër i rëndësishëm përveç vlerës kalorifike ështëedhe mënyra e djegies. Meqenëse tek drurët e butë haloredhe fletore boshllëqet janë më të mëdha edhe depërtimi iajrit është më i lehtë kështu që mundëson edhe djegien mëtë shpejtë të drurit me flakë më të madhe duke mundësuarkështu efekt më të lartë pirometrik. Për këtë arsye edhedruri për djegie nga fletorët e butë është mjaft i përshtat-shëm për furra buke, furra tjegullash etj. , ku nevojitet flakëe nxehtë afatshkurtër.

Por krahas këtyre elementeve edhe densiteti i drurit e kapeshën e vet në vlerën energjetike të drurit. Densiteti dhevlerat e ngrohjes tek disa llojeve të drurit do ti paraqesim nëtabelën e mëposhtme. Këto vlera janë të bazuara në dru mepërmbajtje të lagështisë prej 20%

PRODHIMI DHE RUAJTJA EPRODHIMI DHE RUAJTJA EPRODHIMI DHE RUAJTJA EPRODHIMI DHE RUAJTJA EPRODHIMI DHE RUAJTJA EDRUVE TË ZJARRITDRUVE TË ZJARRITDRUVE TË ZJARRITDRUVE TË ZJARRITDRUVE TË ZJARRIT

Faktor tjetër i rëndësishëm që ndikon në cilësinë e druritpër ngrohje është përmbajtja elagështisë, e cila përcakton seçfarë sasie nga përmbajtja e energjisë mund të shfrytëzohenpër ngrohje e çfarë sasie për tharje të vetvetes (drurit të njomënë stufë). Përmbajtja ideale e lagështisëpër dru zjarri ështëmë e vogël se 20 %. Përmbajtja e lagështisë së drurit të njomënë përgjithësi është nga 45 në 55.

TRUPËZIMI DHE PRERJA BËHETTRUPËZIMI DHE PRERJA BËHETTRUPËZIMI DHE PRERJA BËHETTRUPËZIMI DHE PRERJA BËHETTRUPËZIMI DHE PRERJA BËHETME MOTOSHARRAME MOTOSHARRAME MOTOSHARRAME MOTOSHARRAME MOTOSHARRA

Ruajtja dhe depozitimi i drurit për djegie: Ruajtja dhe depozitimi i drurit për djegie: Ruajtja dhe depozitimi i drurit për djegie: Ruajtja dhe depozitimi i drurit për djegie: Ruajtja dhe depozitimi i drurit për djegie: Ekzis-tojnë shumë mënyra për të ruajtur drurin për djegie: që ngaruajtja në grumbuj të thjeshtë, në stiva apo në struktura tëspecializuara. Qëllimi i ruajtjes së drurit për djegie ështëlargimi i sasisë së ujit nga druri (lagështisë) dhe për të mundë-suar procesin e tharjes.Stivat:Stivat:Stivat:Stivat:Stivat: turra ku drurët janë të vendosur dhe të palosurpranë njëri-tjetrit dhe në krye të njëri-tjetrit, duke formuarnjë linjë në gjatësi dhe gjerësi quhet stivë. Lartësia e stivavemund të jetë e ndryshme. Druri për djegie nuk do të tha-het nëse është i mbuluar tërësisht. Për ta zvogëluar mundës-inë e kalbjes së drurit stivat duhen ngritur nga toka me anëtë paletave apo drurëve të tjerë dhe domosdoshmërish du-het krijuar mundësia e qarkullimit të ajrit nëpër hapësirate drurëve në stivë. Ka shumë mënyra për t’i përmbyllurskajet e fundme të stivave si me kryqëzimin e drurëve, ven-dosjen e hunjve etj.

Një formë e ruajtjes së drurit është ruajtja nën çati (strehë).Cilësia e drurit për djegie nuk varet nga kushtet atmosferikesi shiu, dëbora etj. Metodat e stivosjes së drurëve të zjarritnën strehë varen nga struktura dhe hapësira e strehës. Nësestreha është e ndarë në segmente stivat me drurë të prerëduhen radhitur për së gjati dhe kjo metodë konsiderohet simë praktikja. Sërish duhet siguruar qarkullim dhe depërtimi ajrit nëpër zbrazëtirat e drurëve të stivosur.

PËRGJITHËSISHT PRONARËT E STIVOSINPËRGJITHËSISHT PRONARËT E STIVOSINPËRGJITHËSISHT PRONARËT E STIVOSINPËRGJITHËSISHT PRONARËT E STIVOSINPËRGJITHËSISHT PRONARËT E STIVOSINDRURIN PËR NGROHJE NË PYLLDRURIN PËR NGROHJE NË PYLLDRURIN PËR NGROHJE NË PYLLDRURIN PËR NGROHJE NË PYLLDRURIN PËR NGROHJE NË PYLL

APO AFËR SHTËPISËAPO AFËR SHTËPISËAPO AFËR SHTËPISËAPO AFËR SHTËPISËAPO AFËR SHTËPISË

Stivosja: stivosja e drurit për djegie në pyll rëndomStivosja: stivosja e drurit për djegie në pyll rëndomStivosja: stivosja e drurit për djegie në pyll rëndomStivosja: stivosja e drurit për djegie në pyll rëndomStivosja: stivosja e drurit për djegie në pyll rëndombëhet në vende të thata, të kullueshme dhe ku kabëhet në vende të thata, të kullueshme dhe ku kabëhet në vende të thata, të kullueshme dhe ku kabëhet në vende të thata, të kullueshme dhe ku kabëhet në vende të thata, të kullueshme dhe ku kaqarkullim të ajrit (shtrojere). Stivat e asortimenteveqarkullim të ajrit (shtrojere). Stivat e asortimenteveqarkullim të ajrit (shtrojere). Stivat e asortimenteveqarkullim të ajrit (shtrojere). Stivat e asortimenteveqarkullim të ajrit (shtrojere). Stivat e asortimentevedrunore për shitje rëndom kanë formëprizëm. Atadrunore për shitje rëndom kanë formëprizëm. Atadrunore për shitje rëndom kanë formëprizëm. Atadrunore për shitje rëndom kanë formëprizëm. Atadrunore për shitje rëndom kanë formëprizëm. Atapërforcohenpërforcohenpërforcohenpërforcohenpërforcohen anash me hunj të cilët përforcohenanash me hunj të cilët përforcohenanash me hunj të cilët përforcohenanash me hunj të cilët përforcohenanash me hunj të cilët përforcohen(ankorohen) me deg(ankorohen) me deg(ankorohen) me deg(ankorohen) me deg(ankorohen) me degëëëëë apo tel metalik. Përforcimi i apo tel metalik. Përforcimi i apo tel metalik. Përforcimi i apo tel metalik. Përforcimi i apo tel metalik. Përforcimi ihunjve është shumë më i nevojshëm në terrene tëhunjve është shumë më i nevojshëm në terrene tëhunjve është shumë më i nevojshëm në terrene tëhunjve është shumë më i nevojshëm në terrene tëhunjve është shumë më i nevojshëm në terrene tëpjerrtë, por kur ka mundësi duhet ikur nga terre-pjerrtë, por kur ka mundësi duhet ikur nga terre-pjerrtë, por kur ka mundësi duhet ikur nga terre-pjerrtë, por kur ka mundësi duhet ikur nga terre-pjerrtë, por kur ka mundësi duhet ikur nga terre-net e pjerrtë. Nuk rekomandohet që stivosja e asor-net e pjerrtë. Nuk rekomandohet që stivosja e asor-net e pjerrtë. Nuk rekomandohet që stivosja e asor-net e pjerrtë. Nuk rekomandohet që stivosja e asor-net e pjerrtë. Nuk rekomandohet që stivosja e asor-timenteve drunore të bëhet ndërmjet trungjevetimenteve drunore të bëhet ndërmjet trungjevetimenteve drunore të bëhet ndërmjet trungjevetimenteve drunore të bëhet ndërmjet trungjevetimenteve drunore të bëhet ndërmjet trungjevesepse ato do ti dëmtonin trungjet dhe stivat ndërm-sepse ato do ti dëmtonin trungjet dhe stivat ndërm-sepse ato do ti dëmtonin trungjet dhe stivat ndërm-sepse ato do ti dëmtonin trungjet dhe stivat ndërm-sepse ato do ti dëmtonin trungjet dhe stivat ndërm-jet trungjeve të drejta dhe të shtrembëruara përm-jet trungjeve të drejta dhe të shtrembëruara përm-jet trungjeve të drejta dhe të shtrembëruara përm-jet trungjeve të drejta dhe të shtrembëruara përm-jet trungjeve të drejta dhe të shtrembëruara përm-bajnë sasi më të vogël të sasisë drunore për 10-bajnë sasi më të vogël të sasisë drunore për 10-bajnë sasi më të vogël të sasisë drunore për 10-bajnë sasi më të vogël të sasisë drunore për 10-bajnë sasi më të vogël të sasisë drunore për 10-20%. Klasave më të dobëta të drurit për djegie u20%. Klasave më të dobëta të drurit për djegie u20%. Klasave më të dobëta të drurit për djegie u20%. Klasave më të dobëta të drurit për djegie u20%. Klasave më të dobëta të drurit për djegie ujepet hapësirë më e madhe. Mbi masa i shtohet përjepet hapësirë më e madhe. Mbi masa i shtohet përjepet hapësirë më e madhe. Mbi masa i shtohet përjepet hapësirë më e madhe. Mbi masa i shtohet përjepet hapësirë më e madhe. Mbi masa i shtohet përshkak të humbjes së vëllimit si pasojë e tharjes,shkak të humbjes së vëllimit si pasojë e tharjes,shkak të humbjes së vëllimit si pasojë e tharjes,shkak të humbjes së vëllimit si pasojë e tharjes,shkak të humbjes së vëllimit si pasojë e tharjes,tkurrjes, rënies së lëvores dhe fjetjes së stivës.tkurrjes, rënies së lëvores dhe fjetjes së stivës.tkurrjes, rënies së lëvores dhe fjetjes së stivës.tkurrjes, rënies së lëvores dhe fjetjes së stivës.tkurrjes, rënies së lëvores dhe fjetjes së stivës.Stivimi në depot e shitjes bëhet në lartësi prej 2 mStivimi në depot e shitjes bëhet në lartësi prej 2 mStivimi në depot e shitjes bëhet në lartësi prej 2 mStivimi në depot e shitjes bëhet në lartësi prej 2 mStivimi në depot e shitjes bëhet në lartësi prej 2 mme qëllim të shfrytëzimit më racional të hapësirës.me qëllim të shfrytëzimit më racional të hapësirës.me qëllim të shfrytëzimit më racional të hapësirës.me qëllim të shfrytëzimit më racional të hapësirës.me qëllim të shfrytëzimit më racional të hapësirës.Në fund të stivave druri dhe asortimentet renditenNë fund të stivave druri dhe asortimentet renditenNë fund të stivave druri dhe asortimentet renditenNë fund të stivave druri dhe asortimentet renditenNë fund të stivave druri dhe asortimentet renditentë kryqëzuara dhe në këtë formë ato i zëvendë-të kryqëzuara dhe në këtë formë ato i zëvendë-të kryqëzuara dhe në këtë formë ato i zëvendë-të kryqëzuara dhe në këtë formë ato i zëvendë-të kryqëzuara dhe në këtë formë ato i zëvendë-sojnë hunjtë. Stivosja në formë kryqëzimi përmbansojnë hunjtë. Stivosja në formë kryqëzimi përmbansojnë hunjtë. Stivosja në formë kryqëzimi përmbansojnë hunjtë. Stivosja në formë kryqëzimi përmbansojnë hunjtë. Stivosja në formë kryqëzimi përmbannë vete 10-20% më pak sasi drunore. Në depo përnë vete 10-20% më pak sasi drunore. Në depo përnë vete 10-20% më pak sasi drunore. Në depo përnë vete 10-20% më pak sasi drunore. Në depo përnë vete 10-20% më pak sasi drunore. Në depo përshitje nuk lejohet mbi masa. Tek terrenet e pjerrtëshitje nuk lejohet mbi masa. Tek terrenet e pjerrtëshitje nuk lejohet mbi masa. Tek terrenet e pjerrtëshitje nuk lejohet mbi masa. Tek terrenet e pjerrtëshitje nuk lejohet mbi masa. Tek terrenet e pjerrtëlartësia e stivës përherë duhet matur në mënyrelartësia e stivës përherë duhet matur në mënyrelartësia e stivës përherë duhet matur në mënyrelartësia e stivës përherë duhet matur në mënyrelartësia e stivës përherë duhet matur në mënyrevertikale.vertikale.vertikale.vertikale.vertikale.

Depozitimi (ruajtja) në ambient të jashtëm:Depozitimi (ruajtja) në ambient të jashtëm:Depozitimi (ruajtja) në ambient të jashtëm:Depozitimi (ruajtja) në ambient të jashtëm:Depozitimi (ruajtja) në ambient të jashtëm: Drurëtpër djegie gjatë stivosjes tërenditen me lëvore në pjesën esipërme. Kjo mundëson qëuji i cili lirohet gjatë proçesit tëtharjes të dal jashtë drurit dhe uji i cili depozitohet nga agjentëtqoftë acar, në akull, apo dëborë të mos absorbohet nga pje-sa e tharë e drurit. Stivat me drurë të copëtuar mund tëbëhet në shumë mënyra. Disa stiva mund të krijohen nëformë muri, të tjerë si tipit "Hausen Holz" amerikane- neforme pirgu.

DJEGIA E DRURIT TË NJOMË NË STUFËDJEGIA E DRURIT TË NJOMË NË STUFËDJEGIA E DRURIT TË NJOMË NË STUFËDJEGIA E DRURIT TË NJOMË NË STUFËDJEGIA E DRURIT TË NJOMË NË STUFËLIRON MË PAK ENERGJI DHE MUND TALIRON MË PAK ENERGJI DHE MUND TALIRON MË PAK ENERGJI DHE MUND TALIRON MË PAK ENERGJI DHE MUND TALIRON MË PAK ENERGJI DHE MUND TA

DËMTOJË STUFËN DHE OXHAKUN.DËMTOJË STUFËN DHE OXHAKUN.DËMTOJË STUFËN DHE OXHAKUN.DËMTOJË STUFËN DHE OXHAKUN.DËMTOJË STUFËN DHE OXHAKUN.Proçesi i djegies së drurit kalon nëpër tri faza:- Tharja: derisa të arrij temperatura e drurit në 220 0 C vetedruri do të përmbajë një sasi uji (lagështire) dhe sa më emadhe të jetë përmbajtja e lagështisë në dru po aq mëshumëduhet shpenzuar energji për tharjen e tij- Piroliza: zhvillohet ndërmjet 220 - 270 0 C- Gazifikimi dhe djegia: zhvillohet kur temperatura arrin në500 0 C kur edhe fillon oksidimi final dhe lirohet temper-aturë.

Këshilla për ruajtjen e duhurKëshilla për ruajtjen e duhurKëshilla për ruajtjen e duhurKëshilla për ruajtjen e duhurKëshilla për ruajtjen e duhurtë druve tuaja për ngrohjetë druve tuaja për ngrohjetë druve tuaja për ngrohjetë druve tuaja për ngrohjetë druve tuaja për ngrohje

-Ruajtja dhe tharja e duhur e drurit është ekologjikisht i shën-doshë dhe financiarisht me kosto efektive.-Druri duhet të çahet që të sigurohet tharja efikase. Sa më tëvogla të jenë copat e drurit, sipërfaqja është më e madhekështu procesi i tharjes bëhet më i shpejtë-Drurit jo të çarë i nevojiten 2 vite për t’u tharë deri nëmasën e duhur.-Drutë duhet të ruhen në vendet me diell të ekspozuarandaj erës dhe në shtresa të thata (paleta apo copa të druve)Siguroni hendekun (zbrazëtirën )- të paktën 20 cm nga posh-të ne mënyre që druri të mos thith lagështinë nga toka.Tymi nga djegia e drurit të njomë përmban avuj të ujit, di-

NËNTOR 20157

PYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITA

oksid të karbonit, kimikate të tjera dhe grimca e aerosolë,që shkaktojnë irritime dhe janë potencialisht të rrezikshmeposaçërisht për organet e frymëmarrjes dhe për organet e tëpamurit tek qeniet e gjalla. Gjatë muajve të dimrit kur ngro-hja është intensive llogaritet se prezenca e këtyre grimcaveshtohet deri ne 60% në atmosferë krahasuar me muajt etjerë të vitit.Avujt e ujit kur kombinohen me gazra dhe grimca të tjeradhe shkojnë në oxhak (Tymtari), e nëse oxhaku (tymtari)është i ngrohtë atëherë ato formojnë një masë katrani dhebloze e cila e shkakton mbylljen e oxhakut (tymtarit), e cilae pengon depërtimin e tymit dhe shkaktojnë vështirësi nëzhvillimin normal të procesit të djegies së drurit në stufë.Kondensimi tepruar i avujve nga druri i lagësht i cili formonnë pjesën e sipërme të oxhakut blozë dhe katran i cili përm-ban në vete acide të cilat shkaktojnë korozion i cili do t’ishkatërrojë edhe sipërfaqet e gypave për përcjelljen e tymit.Efektet pozitive të drurit të tharë në raport me drurin e njomëkur lagështira është 20% në krahasim me 65% mund të shi-hen nga figura e mëposhtme.

DRURËT E ÇARË DHE PRODHIMI I TYREDRURËT E ÇARË DHE PRODHIMI I TYREDRURËT E ÇARË DHE PRODHIMI I TYREDRURËT E ÇARË DHE PRODHIMI I TYREDRURËT E ÇARË DHE PRODHIMI I TYREGrumbullimi i drurit për ngrohje: Kur përdorni një stufëose kaldajë në të cilën bëhet djegia e drurit për ngrohje,paraprakisht ju i keni grumbulluar dhe copëtuar (shkurtuar)drurët. Ky aktivitet kërkon të shpenzoni kohë të caktuar dhenga ju kërkon një investim të caktuar në pajisje dhe mjetepune si psh. Sharra, pajisje për çarje të drurit etj. por mbi tëgjitha kërkon një njohuri fillestare dhe shkathtësi për të për-punuar drurin e zjarrit.Drutë e çara janë një formë tradicionale e druve të zjarrit.Copat apo mbetjet e druve shkaktohen kryesisht nga aktiv-itetet pyjore. Copat e prera të bëra gati për furrë të cilat janëtë përshtatshme për përdorim të menjëhershëm, janë të njo-hura si DRU. Për shkak të trendit aktual të ngrohjes mestufë, kërkesa për dru të zjarrit është duke përjetuar rritje.Për ngrohje dhe për furra zakonisht po përdoret druri iahut,panjës, lisit etj. Druri i ahut prodhon zjarr më të fuqishëmdhe për këtë arsye edhe prodhon ngrohtësi më të madhe.Me një flakë tërheqëse digjet dhe prandaj është i përshtat-shëm për të gjitha llojet e furrave dhe stufave e sidomosatyre me ekran transparent.

BLERJA E DRUVE TË ZJARRITBLERJA E DRUVE TË ZJARRITBLERJA E DRUVE TË ZJARRITBLERJA E DRUVE TË ZJARRITBLERJA E DRUVE TË ZJARRITBlerja e drurit të zjarrit: Njësitë matëse në tregtimin me druzjarri tek ne janë të bazuara në vëllim. Rëndom përdoretmetri stere (mst) dhe metri kub (m³).Kostoja e druve të zjarrit e cila e përcakton edhe çmimin eshitjes ndryshon në bazë të numrit të shërbimeve që njëtregtar - furnitor me dru zjarri dru i ofron si: copëtimin (sh-kurtimin), çarjen, shpërndarjen dhe stivosjen. Kostoja e drurittë zjarrit ndryshon varësisht nga distanca e distribuimit.Periudha e shitjes dhe shpërndarjes së druve të zjarrit duhettë filloje para sezonit të ngrohjes. Druri i blerë gjatë stinës sëftohtë është më i shtrenjtë. Por rekomandohet që me druzjarri të furnizoheni para fillimit të sezonit të ftohtë kur du-het konsumuar drurin për ngrohje.

Çmimet e larta dhe me një tendencë të rritjes së vazhdueshmetek druri për djegie na kushtëzojnë që të jemi të kujdesshëmme rastin e blerjes së drurit për ngrohje. Në vijim do tëpërpiqemi që t’u japim disa këshilla të cilat do të duhej t’ikeni parasysh me rastin e blerjes së drurit për ngrohje:1. Këshilla e pare:1. Këshilla e pare:1. Këshilla e pare:1. Këshilla e pare:1. Këshilla e pare: Mos blini dru zjarri nëse ato nuk janë

të stivosura mirë dhe nëse vëreni hapësira të theksuaradhe të panevojshme ndërmjet tyre.

2. Këshilla e dytë: 2. Këshilla e dytë: 2. Këshilla e dytë: 2. Këshilla e dytë: 2. Këshilla e dytë: Mundësisht bleni dru zjarri të shkur-tuara aq sa mund të kapërdihen nga stufa për djegie, ato tëjenë të stivosura, të bëra pirg apo të kalibruara ne paleta ekurrë sesi mos vendosni me ble drurin i cili është i shpërn-darë apo i hedhur në grumbull të pa rregullt.

3. Këshilla e tretë:3. Këshilla e tretë:3. Këshilla e tretë:3. Këshilla e tretë:3. Këshilla e tretë: Përcaktohuni që të furnizoheni same afër vendit ku do të përdorni drurin për ngrohje, qëmundësisht ai të jetë i përpunuar ( i shkurtuar dhe i çarë)sepse kostoja e transportit dhe përpunimit do ta ngre çmim-in e drurit për njësi matëse.

4. Këshilla e katërt:4. Këshilla e katërt:4. Këshilla e katërt:4. Këshilla e katërt:4. Këshilla e katërt: Nëse drurin për djegie e blini tëngarkuar në kamion mos harroni ta kontrolloni mirë se siështë i stivosur dhe cilat janë dimensionet e figurës sëdrurit të ngarkuar.

SISTEMET PËR NGROHJE MESISTEMET PËR NGROHJE MESISTEMET PËR NGROHJE MESISTEMET PËR NGROHJE MESISTEMET PËR NGROHJE MEDRU TË ZJARRITDRU TË ZJARRITDRU TË ZJARRITDRU TË ZJARRITDRU TË ZJARRIT

Pajiset më të mira për djegie të drurit:Pajiset më të mira për djegie të drurit:Pajiset më të mira për djegie të drurit:Pajiset më të mira për djegie të drurit:Pajiset më të mira për djegie të drurit: Metoda më evjetër e ndezjes së zjarrit bazohet në fërkim. Fërkohen dycopa druri apo shfrytëzohet shkëndija e gurit të zjarrit. Dredh-ja e një shkopi e lehtëson fërkimin. Njerëzit krijonin një

majë në fund të shkopit, e lidhnin një dredhë dhe tërhiq-nin fijen majtas - djathtas ashtu që shkopi rrotullohej në majë.Fërkimi i majës së shkopit me barin e thatë krijon zjarrin.Stufat për djegien e drurit janë të konstruktuara me qëllimtë djegies së drurit qoftë ai i butë apo i fortë.Drurët e butë djegën më lehtë kurse drurët e fortë djegënmë ngadalë dhe proçesi i djegies zgjat mëshumëdhe thëngjijtëe tij kanë cilësi më të mirë. Shtresa e hirit nën hekura prod-hon nxehtësi të qëndrueshme dhe ndihmon në ndezjen edrurit tështuar. Zjarri do të vazhdojë të ndizet, nëse i shto-hen sasi të drurit në intervale të caktuara. Në fakt, rezultatetmë tëmira në procesin e djegies së drurit arrihen nëse stufangarkohet (furnizohet) me sasi më të vogla të sasisë së druritdhe do të ketë ajrim tëmjaftueshëm, e kundërta do tëndodhte nëse ngarkesa (furnizimi) me dru bëhet në sasi mbioptimale dhe nuk do të sigurohet ajrim i mjaftueshëm.Me zhvillimin e revolucionit industrial fillojnë të zhvillo-hen edhe stufat e metalta. Stufat metalike janë prodhuar osendërtuar si pjesë të pajisjeve në të cilat ndizej zjarri, por pa-jiseshin edhe me një mjet përmes të cilit kontrollohej depërti-mi i ajrit i cili e ndihmonte ndezjen. Giza ishte materiali ngai cili konstruktoheshin stufat për ndezje të zjarrit. Shpeshato mbështilleshin edhe me materiale të tjera zjarrduruesesi: Guri i butë (tallku), tjegullat etj me të cilat i shtohej jetëg-jatësia stufës.Për sistemet e ngrohjes me dru kishte filluar të bjerë intere-simi në gjysmën e parë të shekullit të XX-të sepse në treg ulajmëruan lënde djegëse kryesisht me origjinë fosile dhe kësh-tu u krijua një trend në favor të tyre. Ngrohja me dru uzëvendësua gradualisht nga qymyri dhe më vonë nga nafta,gazi natyror, energjia elektrike etj me përjashtim të zonaverurale të cilat posedonin pyje dhe rezerva të drurit.Pas embargos së naftës në vitin 1967 filloj që druri për djegietë jetë gjithnjë e më i kërkuar. Sot ka shumë prodhues stufashnë botë të cilët garojnë ndërmjet veti duke i përmirësuar kar-akteristikat e produkteve të tyre në aspektin e dizajnit, agron-omisë, efiçencës dhe mbi të gjitha në lirimin e sasisë sa më tëvogël të tymit dhe të aerosolëve në atmosferë.Sistemet për ngrohje me dru zjarri ndryshojnë në mënyrë tëkonsiderueshme në dizajn dhenë efikasitet operativ. Ka gjas-htë lloje themelore të sistemeve të ngrohjes me dru.Sistemi konvencional Sistemi konvencional Sistemi konvencional Sistemi konvencional Sistemi konvencional -paraqitet si vatër zjarri konvenci-onale e cila është përdor tradicionalisht në shtëpitë tonaderi tek paraqitja e stufave metalike. Duhet theksuar se kysistem i ngrohjes me dru nuk është i përshtatshëm sepseshfrytëzohet vetëm 10% energjisë se liruar teorikisht, kursepjesa tjetër përmes gypit të gjerë te oxhakut lirohet dhehumbet në atmosferë.Sistemi Konvektues Sistemi Konvektues Sistemi Konvektues Sistemi Konvektues Sistemi Konvektues - Stufat konvektuese janë stufa tëmetalta të fabrikuara me një mur të dyfishtë në dhomëndjegëse. Ky sistem e përmirëson shfrytëzimin e energjisëngrohëse në krahasim me sistemin konvencional për rreth4 herë.

(vijon në faqe 6)

8 NËNTOR 2015

“Këshilli Botues: R. Ndreu, N. Çollaku, V. Tabaku, J. Male, B. Gashi, I. Zeka, B. Hoxha, A.KacaniKryeredaktor: Prof.Dr Vezir Muharremi Zv.kryeredaktorë: Nijazi Idrizi, Ferdin LiçajRedaksia: H.Kola, A.Lila, M.Shehi, Prof. Sherif LushajAdresa: Bulevardi “Zogu I”, Godina e ZP, kati II, TiranëMobile: 068 40 75 975; e-mail: kontakt@fkpkk-shqiperi.org

SPECIFIKIMI DHE FORMA E ETIKETËS PËR DRU ZJARRISPECIFIKIMI DHE FORMA E ETIKETËS PËR DRU ZJARRISPECIFIKIMI DHE FORMA E ETIKETËS PËR DRU ZJARRISPECIFIKIMI DHE FORMA E ETIKETËS PËR DRU ZJARRISPECIFIKIMI DHE FORMA E ETIKETËS PËR DRU ZJARRISIPAS STANDARDIT EVROPIAN: EN - 14961 -1SIPAS STANDARDIT EVROPIAN: EN - 14961 -1SIPAS STANDARDIT EVROPIAN: EN - 14961 -1SIPAS STANDARDIT EVROPIAN: EN - 14961 -1SIPAS STANDARDIT EVROPIAN: EN - 14961 -1

Ajri i nxehtë që është në mes të mureve tanimë kthehet sienergji ngrohëse e përdorshme. Ky sistem e shfrytëzon en-ergjinë termike teorikisht të llogaritur në masën prej 40%.

Stufat hermetike Stufat hermetike Stufat hermetike Stufat hermetike Stufat hermetike - janë më të popullarizuarat për ngrohjeme dru. Këto stufa kanë çmime të arsyeshme për blerje dhesistemi hermetik i ndezjes mundësohet përmes depërtimittë kontrolluar të ajrit i cili e mundëson një djegie më tësaktë. Efikasiteti i shfrytëzimit të energjisë termike të llogari-tur teorikisht është rreth 55 %.Stufat jo hermetikeStufat jo hermetikeStufat jo hermetikeStufat jo hermetikeStufat jo hermetike - janë stufa cilindrike të cilat edheparaqesin përpjekjet e para për të konstruktuar stufat her-metike. Këto lloje stufash kanë efikasitet të shfrytëzimit tëenergjisë termike teorikisht të llogaritur prej 25 %.Kaldajat (furrat)Kaldajat (furrat)Kaldajat (furrat)Kaldajat (furrat)Kaldajat (furrat) - Kaldajat (furrat) për djegie të drurit kanëçmim të lartë , por kanë efikasitet të lartë për ngrohje medru. Pjesa qendrore e ndezjes se drurit është e bashkangji-tur me kanale. Ky lloj i sistemeve për djegien e drurit kaefikasitet operativ të lartë ngase e shfrytëzon energjinë e llog-aritur teorikisht në masën prej: 55-65%.

PËRMBLEDHJA E SHPENZIMEVE TËPËRMBLEDHJA E SHPENZIMEVE TËPËRMBLEDHJA E SHPENZIMEVE TËPËRMBLEDHJA E SHPENZIMEVE TËPËRMBLEDHJA E SHPENZIMEVE TËNGROHJES ME LLOJE TË NDRYSHME TËNGROHJES ME LLOJE TË NDRYSHME TËNGROHJES ME LLOJE TË NDRYSHME TËNGROHJES ME LLOJE TË NDRYSHME TËNGROHJES ME LLOJE TË NDRYSHME TË

KARBURANTEVE DUKE MARRË SHEMBULLKARBURANTEVE DUKE MARRË SHEMBULLKARBURANTEVE DUKE MARRË SHEMBULLKARBURANTEVE DUKE MARRË SHEMBULLKARBURANTEVE DUKE MARRË SHEMBULLNJË FAMILJE KOSOVARENJË FAMILJE KOSOVARENJË FAMILJE KOSOVARENJË FAMILJE KOSOVARENJË FAMILJE KOSOVARE

Pjesa më e madhe e amvisërive në Kosovë mbështeten nëpajisje individuale për ngrohjen e hapësirave shtëpiake, ujitdhe për përgatitjen e ushqimit. Këto pajisje përdorin lëndëtë ndryshme djegëse sikurse rrymë elektrike, dru zjarri, gazidhe nafta. Sipas Entit të Statistikës të Kosovës, shporetetme dru të cilët përdoren edhe për përgatitjen e ushqimitedhe për ngrohjen e hapësirave janë një nga të mirat materi-ale që pothuajse secila amvisëri në Kosovë i posedon. Nëpërgjithësi, diku rreth 90% e amvisërive kanë poseduar nganjë shporet në vitin 2005, edhe pse ka pasur një dallim tëmadh në mes të shkallës së posedimit të shporeteve në mes

të vendeve rurale dhe urbane. Gati të gjitha amvisëritë (98për qind) në zonat rurale kanë poseduar shporet me dru,në krahasim me 78 për qind në zonat urbane.

1 mst dru zjarri me lagështi prej 15% mesatarisht liron energjingrohëse prej:Me të dhënat nga tabela, mund të llogarisim se nëse njëfamilje në Kosovë brenda një viti kalendarik shpenzon 10metra stere (mst) atëherë kjo familje e paramenduar do tëduhej të shpenzonte si mëposhtë mjete financiare për druzjarri, për naftë dhe për gaz si psh10 mst dru dushqesh X 35.00 €/mst = 350.00 €Nëse këtë e konvertojmë në fuqi kalorifike të naftës atëherëdo të kemi:156 litra X 10 (faktori konvertues sipas tabelës) = 1560 litranaftë X 1,25 €/l = 1,950.00 €Nëse konvertimin e bëmë me gaz në bombola atëherë dotë kemi këtë rezultat:204 m3 gaz në bombole X 10 (faktori konvertues sipas tabelës)= 2,040.00 m3 gaz X 0.50 €/ m3 = 1,020.00€

Nga të tri llojet e lëndëve djegëse të cilat janë trajtu-ar shihet se druri mbetet edhe më tej lënda djegësemë e përshtatshme për komunitet in në radhë tëparë për shkak të çmimit më të volitshëm:Druri për djegie është më i lirë se nafta për: 5,57herë dhe më i lirë se Gazi për: 2,9 herë pa i vlerë-suarkë tu nd ik imet në ndot jen e a j r i t dhe për -parës i të se është bur im i reg jenerueshëm i en-ergj isë.Specifikimi dhe forma e etiketës për dru zjarri si-pas standardit Evropian: EN - 14961 -1Pra, duhet të theksojmë se sot orientimi strategjiknë fushën e energjisë është drejt prodhimit të sajpre j bur imeve të r inovueshëm dhe, b ioenerg j iaështë një prej tyre. Është ky orientim që më shtyntë shtjelloj temën në vijim.Në rreshtat e lartë cekur jemi përpjekur të argu-mentojmë se ngrohja me dru zjarri në vendin tonëmund të jetë zgjedhja më e mirë për konsumatorin,mjedisin, ekonominë etj.