Geluk je thuis voelen

2

Beste lezer,

♫ The sound of the wind is whispering in your ear. Can you feel it coming back?

Through the warmth, through the cold, keep running 'til we're there. We're coming home

now, we're coming home now. (Dotan)

Wat is geluk? Vragen we ons dat allemaal niet eens af van tijd tot tijd? Is het een

permanente staat van welbevinden en welzijn of is het een moment van bewust zijn over

een situatie die ons tevreden stemt?

Wordt geluk verkregen door materiële zaken of zijn het waarnemingen van onze zintuigen?

Wij allen proberen krampachtig gelukkig te worden. Hoe vinden we een balans in de

verwachtingen die we hebben van geluk en de teleurstelling van het niet ervaren hiervan?

We ervaren in ieder geval meer geluk indien we ons thuis voelen. Thuis op een fysieke plek,

thuis in je omgeving en thuis als in dicht bij jezelf.

In dit advies zijn een aantal interessante titels rondom dit thema samengebracht. Het advies

is gemaakt als onderdeel van het project Op verhaal komen: Inspiratie voor mantelzorgers.

Dit project is mede mogelijk gemaakt door Fonds Sluyterman van Loo en het VSB fonds.

Veel verhalenplezier!

Verhalencoaches Noord Oost Brabantse Bibliotheken, 2016

verhalencoach@nobb.nl

3

Geluk

De maakbaarheid van het geluk / Lyubomirsky, Sonja Velen van ons denken dat als we nu niet gelukkig zijn, we dat wel

worden als we met de juiste persoon getrouwd zijn, de ideale baan

vinden of rijk zijn. Anderen zijn juist doodsbang voor de keerpunten in

hun leven en vrezen ongelukkig te worden als ze hun baan verliezen,

ziek worden of ouder worden. De auteur, hoogleraar psychologie aan

de universiteit van Californië, laat aan de hand van wetenschappelijk

onderzoek zien in hoeverre dit soort denkbeelden is gebaseerd op

misvattingen. Belangrijke thema's die aan de orde komen, zijn

'hedonistische adaptatie' (waardoor we na een positieve

levensgebeurtenis weliswaar een periode van blijdschap ervaren,

maar daarna weer terugkeren naar ons oude geluksniveau) en onze

(onderschatte) veerkracht en vermogen om trauma's te vertalen in

groei. Naast wetenschappelijke inzichten biedt het boek volop

praktische tips om meer voldoening uit het leven te halen. Het is

toegankelijk geschreven en gericht op een breed publiek. Achterin is

een uitgebreide bibliografie per hoofdstuk opgenomen. Prettig

geschreven boek over een populair onderwerp. De meerwaarde ten

opzichte van andere literatuur over het onderwerp bestaat vooral uit

de wetenschappelijke inslag..

Tegengif / Burkeman, Oliver Eindelijk een kritisch boek over alle 'positief denken'-bewegingen en -

boeken. Wij allen proberen krampachtig gelukkig te worden. Het blijkt

echter dat meer geld en meer gezondheid niet gelukkiger maken.

Positief denken ook niet! Er verschijnen vele zelfhulpboeken, maar die

zijn zelden wetenschappelijk onderbouwd of ze zijn geënt op nooit

uitgevoerd onderzoek. Deze schrijver, sociaal en politiek

wetenschapper, stelt dat het omarmen van mislukkingen, pessimisme

en onzekerheid en het toelaten van twijfel in je leven beter werken als

alternatief pad. Hij haalt daarbij allerlei filosofen aan als Seneca,

Boeddha, Descartes etc. Het boek is niet al te gemakkelijk te lezen,

maar zeer de moeite waard. Met literatuurverwijzingen in eindnoten

en een register.

4

Geluk

Geluk komt nooit alleen / Hirschhausen von, Eckart

Zelfhulpboek waarin de auteur (arts, bekende cabaretier en

'humortrainer' in Duitsland) in een mengeling van ernst en humor tips

en advies geeft om gelukkiger te worden. Volgens de auteur zijn we

goed in achter vermeend geluk aan rennen maar slecht in al verkregen

geluk behouden. Verder wijst onderzoek uit dat wie vaker gelukkig is,

minder vaak ziek wordt en langer leeft. Reden voor de auteur om dit

boek te schrijven. Von Hirschhausen beschrijft de relatie tussen geluk

en toeval, andere personen, activiteiten, genieten enzovoort. Verder

overpeinzingen over geluk in het algemeen en de verschillende

soorten van geluk, informatie over wetenschappelijk onderzoek naar

geluk, zelftesten, opdrachten (dagboek van geluksmomenten

bijhouden), raadgevingen, tips (chocola eten), oefeningen,

knutselbladen, persoonlijke verhalen en een groot aantal citaten van

kleine en grote geluksmomenten van bekende en onbekende mensen.

Met literatuurlijst en twee voorwoorden: een voor optimisten en

nieuwsgierige mensen en een voor pessimisten en kritische mensen.

Een toegankelijk, licht verteerbaar zelfhulpboek dat een mooie mix

biedt van serieus advies en entertainment. In Duitsland is het met 1,3

miljoen verkochte exemplaren een van de grootste non-

fictiebestsellers ooit.

Op naar geluk / Dijksterhuis, Ap

Geluk komt dichtbij welbevinden en welzijn, staten van bewustzijn die

ieder mens – soms op wonderlijke wijze – nastreeft. Geluk verkregen

door materiële zaken is van zeer korte duur, dat zal niemand

verbazen. Wat zijn volgens de auteur wel de grote bronnen? Sociale

contacten, iets weggeven en het gevoel deel uit te maken van een

groter geheel scoren hoog, hetgeen meteen impliceert dat de mens

zelf invloed erop kan uitoefenen. Dit kerngegeven is misschien wat

mager – bovendien is er over geluk al veel onderzocht en geschreven –

maar de onderbouwing, de presentatie van onderzoeken op dit

terrein, de intrinsieke relativering en de meeslepende stijl maken dat

het boek leest als een trein en dat de kennis beklijft. Het is geen

zelfhulpboek in de gangbare zin, maar de aanpak is wel heel

persoonlijk en de inhoud navoelbaar. De ontelbare wetenschappelijke

onderzoeken op dit gebied blijven hopelijk het doel dienen dat ze

bijdragen aan de toename van welbevinden voor een ieder; soms kun

je daar een vraagteken bij plaatsen. Eerder verscheen van de auteur

'Het slimme onbewuste' (2007)*, een bestseller..

5

Geluk

Niets meer aan doen / Carter, Christine

De auteur, Amerikaans socioloog, onderzoeker en geluksexpert,

schreef dit boek vol persoonlijke verhalen, wetenschappelijk

onderzoek en praktische tips vooral naar aanleiding van haar eigen

ervaringen met een stressvol en ziekmakend leven. Ze laat zien dat het

voor het bereiken van een gelukkiger en relaxter leven niet gaat om

grote voornemens, maar dat het juist de kleine veranderingen zijn die

ertoe doen omdat die bijdragen tot het vinden van het 'gelukspunt'.

Dit is een punt, vergelijkbaar met de flow, waarop alles vanzelf lijkt te

gaan. Het is mogelijk dit punt te bereiken door kleine aanpassingen op

een vijftal gebieden – de thema’s van de delen van het boek: vind rust,

schakel over op de automatische piloot en ontwikkel gewoontes, stel

prioriteiten en maak keuzes, bouw aan je relaties en ervaar enig

ongemak bij het ontwikkelen van je bekwaamheid. Voor de hand

liggend wellicht, maar de manier waarop Carter in heldere,

toepasbare stappen beschrijft wat je in de praktijk kunt doen heeft

beslist meerwaarde. Een bruikbaar en plezierig leesbaar boek voor

een breder lezerspubliek..

6

Je thuis voelen

Thuis in tijd / Baudet, Thierry en Mak, Geert

Journalistieke bundel, samengesteld door Thierry Baudet en Geert

Mak, met zeven korte bijdragen over de verbindende factor om je

thuis te voelen in een streek, een land of Europa. Benno Barnard

steekt de loftrompet over de meertaligheid in Belgie; Marita

Mathijsen (de enige vrouw) schrijft over ontheemding en een

heemgevoel. Jan Willem Duyvendak zou willen dat we meer trots

voelen over Nederland; Ad Verbrugge beschrijft Europa als een feestje

waar je niemand kent; Asis Aynan (de enige van niet-Nederlandse

komaf) beschrijft met het voorbeeld van zijn vader waar de strikte

islam vandaan zou komen. Geert Mak leverde de bewerking van een

lezing aan, over Europa en de aandacht voor het lokale. Thierry

Baudet eindigt de serie bijdragen over eenheidsgevoel in Europa met

'als een klein land als Belgie al geen eenheid is...' Boeiend (maar

voorspelbaar) voor iedereen die nadenkt over het thuisgevoel in het

eigen land en in groter verband..

Het verhaal van Auke / Roijmans-Maas, Mieke

De auteur is moeder van de meervoudig gehandicapte Auke: het

gezin werd geconfronteerd met een zoon met een gigantische

motorische en verstandelijke achterstand. Maar verstandelijk

gehandicapt? Vanuit haar eigen ervaringen, haar hoop en vrees,

schuldgevoelens en teleurstellingen beschrijft de auteur indringend

het proces tot aan de uithuisplaatsing van Auke en erna. Bewogen

schetst zij de weg door het labyrint van acceptatie en ontkenning en

het de vaak frustrerende confrontatie met een leger aan

'deskundigen'. En dan is het toch zover: je kind gaat uit huis en je valt

in een diep zwart gat... Hoe bouw je nu een goede relatie met een

instelling op zonder voortdurend te willen controleren en zelf te willen

regelen? Hoe ga je om met de bureaucratie? De auteur geeft eerlijke

adviezen aan ouders in dezelfde situatie en pleit voor een eerlijke en

open communicatie met de instelling. Een goed toegankelijke en

belangrijke publicatie voor een breed publiek over handicap en

uithuisplaatsing. Bevat woorden- en adressenlijst en een register.

7

Je thuis voelen

Ik blijf thuis / Stella Braam In Nederland worden elk uur vijf mensen getroffen door een beroerte.

Vanwege de vergrijzing zal het aantal mensen met een beroerte in

2020 zo'n dertig procent groter zijn dan nu. In het voorjaar van 2006

krijgt de moeder van onderzoeksjournaliste Stella Braam een beroerte

met als gevolg dat zij, vanwege de daaruit voortvloeiende

dementeringsverschijnselen, intensieve verzorging nodig heeft.

Volgens het Centrum voor Indicatiestelling Zorg moet zij opgenomen

worden in een verpleeghuis, maar zij wil liever thuis blijven. In dit

persoonlijke relaas doet de schrijfster verslag van haar barre tocht

door het 'zorglabyrint' om te bewerkstelligen dat haar moeder thuis

de nodige zorg krijgt. Duidelijk wordt dat de vaak zeer bureaucratische

benadering van de diverse betrokken instanties (verzekeraars,

indicatiestellers, zorginstellingen) en de behoeften van de patiënt en

haar familie, totaal niet op elkaar aansluiten. Een vlot geschreven

persoonlijk relaas waarin vele families in soortgelijke omstandigheden

zich in zullen herkennen. Bevat korte literatuurlijst en notenapparaat.

Het geluk van Limburg / Luyten, Marcia

De auteur, Limburgse en econoom, werkte bij Buitenlandse Zaken en

als journaliste, en schreef eerder werken als 'Ziende blind in de sauna'

(2008) en 'Dag Afrika' (2013). In 'Het geluk van Limburg' beschrijft zij

de naoorlogse geschiedenis van Nederlands Limburg aan de hand van

het leven van de in Limburg bekende cabaretier Sjaak Vinders en zijn

familie, opgegroeid in de mijnwerkerskolonie Heilust, een deel van

Kerkrade. We zien een zorgvuldig weergegeven sfeerbeeld: de armoe,

de solidariteit, de onontkoombare alomtegenwoordigheid en macht

van mijndirecties en Rooms-Katholieke Kerk, naast de verstikkende

sociale controle, de hechte gemeenschap en de nestwarmte van de

mijnwerkersfamilies. En de afbraak van dit alles. De neergang van de

mijnen, de teloorgang en de ontmaskering van de katholieke kerk. Het

instorten van de beschermde wereld van toen. Het falen van de

Haagse politiek. Werkeloosheid, onzekerheid. En het uit de kast

komen van Sjaak. Een zeer toegankelijk, prachtig en compleet verhaal,

boeiend, liefdevol en met veel kennis van zaken geschreven. Met twee

fotokaternen en een lijst van geraadpleegde literatuur..

8

fictie

Moedervlekken / Grunberg, Arnon

Otto Kadoke werkt als psychiater in een crisiscentrum: zijn specialiteit

is suïcide-preventie, hij dient mensen met een doodswens voor het

leven te behouden. Wanneer hij op een dag bij zijn oude en

hulpbehoevende moeder op bezoek gaat, doet een van de Nepalese

verzorgsters de deur open, gehuld in slechts een handdoek. De

psychiater, die zich altijd aan het protocol houdt, wordt overmand

door gevoelens van liefde voor het meisje, met als gevolg dat hij de

verzorging voor zijn moeder voortaan alleen dient te organiseren.

Kadoke is kinderloos, van middelbare leeftijd, maar niet

onaantrekkelijk voor artsen in opleiding: hij heeft er menig weten te

verleiden. Na opnieuw een grensoverschrijdende ontmoeting, ditmaal

met een suïcidale jonge vrouw, lopen het professionele en privéleven

van Kadoke definitief in het honderd: zijn moeders huis wordt een

ambulant crisiscentrum. Moedervlekken is een genadeloos eerlijke

roman over de liefde van een zoon voor zijn moeder en vader, en vice

versa. Een boek over twee mensen die niet kunnen leven - en niet

dood kunnen gaan - zonder elkaar. Het markeert een nieuwe fase in

Arnon Grunberg's veelomvattende schrijverschap: zorg en liefde

sluiten elkaar niet langer uit. Ondanks verlies en pijn blijkt het

mogelijk liefde voor het leven te voelen.

Pogingen om iets van het leven te maken / Groen, Hendrik

In deze dagboekaantekeningen beschrijft de auteur op geestige spitse

wijze, openhartig en met de nodige zelfspot, het leven in een

verzorgingshuis in Amsterdam-Noord. Een jaar lang leeft de lezer mee

met Hendrik en de andere bewoners, de staf, verzorgers en de directie

die eigen initiatieven van de bewoners niet verwelkomt. Oud worden

is niet leuk - ziekte, aftakeling, dementie, enz. - maar Hendrik Groen

laat zich er niet onder krijgen, met veel humor schrijft hij over zijn

eigen ongemakken en die van anderen, en over de selecte Oud-maar-

niet-dood club die hij met een paar gelijkgestemden opricht. Met deze

club gaat hij, tot verontwaardiging van jaloerse medebewoners, op

alternatieve uitjes zoals naar het Casino en kook- en Tai Chi-

workshops. Hendrik Groen is een pseudoniem, de auteur woont niet

in een verzorgingshuis en de in de ondertitel genoemde leeftijd 83 ¾ is

natuurlijk een speelse variatie op die van Sue Townsends Adrian Mole.

Maar wie Hendrik ook is, schrijven kan hij, en iedereen die in een

verzorgingshuis woont, werkt of het regelmatig bezoekt, zal er veel

herkenbaars in terugvinden. Bijzonder onderhoudend, geestig en vlot

leesbaar dagboek over oud zijn en wonen in een verzorgingshuis.

9

Voor kinderen

Ergens / Leeuwrik, Esther

Eva gaat weg. Waarnaartoe weet ze nog niet, tot ze pijlen ziet die naar

Nergens wijzen. Daar is ze altijd al nieuwsgierig naar geweest. In de

hal vlak voor Nergens heet een oude man haar welkom en mag ze

slapen in een bed dat iemand is kwijtgeraakt. Na een hele tijd komt ze

vanuit de hal in een klein dorpje vol droevige mensen, zoals een

tovenaar in wie niemand meer geloofde. Tussen al deze mensen,

sprookjesfiguren en spullen die verloren zijn geraakt, brengt Eva leven

in de brouwerij. Als ze weer aan de wandel gaat, is iedereen bezorgd.

In vrij veel tekst wordt een sprookjesachtig, fantasierijk, lief verhaal

verteld over kwijt zijn en weer thuiskomen. De expliciete boodschap

is: ‘Voor iedereen blijkt altijd wel ergens een plekje te zijn.’ De

pentekeningen in fijne zwarte lijnen, ingekleurd met aquarel in veelal

lichte kleuren, passen met hun dromerigheid goed bij het verhaal en

vullen het aan. Zo zijn alle dingen die zijn kwijtgeraakt kleurloos, en

keren dieren die Eva onderweg tegenkomt terug op de daarop

volgende bladzijden. Een fraai en troostrijk samenspel van woord en

beeld. Vanaf ca. 4 jaar..

Geluk voor kinderen / Bormans, Leo

‘Een speelse zoektocht naar oprecht geluk’, staat op dit hele grote

boek. Volgens auteur is geluk een levenshouding. De tien prachtig

geïllustreerde voorleesverhalen zijn gebaseerd op de tien ‘sleutels tot

geluk’ uit de positieve psychologie, waaronder doelen stellen, jezelf

verbinden met anderen en gevoelens uiten. De personages in de

verhalen zijn (bestaande) vogels met menselijke trekjes. Ze ontdekken

bijvoorbeeld dat het belangrijk is om tevreden te zijn met hoe je bent

en dat geven gelukkig maakt. Bij elk verhaal staan vragen (bv. ‘Waarop

ben jij trots bij jezelf?’), opdrachten (‘Geef deze week iets weg’), een

toelichting op de gelukssleutel en wat weetjes over de betreffende

vogel. De expressieve, ook paginavullende, illustraties in heldere

kleuren vullen de verhalen mooi aan. Bormans, auteur van o.a. 'The

World Book of Happiness' voor volwassenen formuleert zijn

geluksboodschap stevig: ‘Wie samenspeelt en samenwerkt is

gelukkiger en leeft langer.’ ‘Wie vrolijk is, heeft meer vrienden en een

fijner leven’ en ‘Blije mensen leven langer.’ Of dit een boodschap is

voor jonge kinderen is de vraag. Maar voor wie met kinderen wil

praten over geluk, kunnen de verhalen in dit boek aanknopingspunten

bieden. Vanaf ca. 4 t/m 8 jaar..

10

Films

Happy

Amerikaanse documentaire over een van onze meest basale wensen:

gelukkig zijn. Regisseur Roko Belic voert ons mee op een reis naar

uiteenlopende plekken op aarde voor ontmoetingen met personen die

gelukkig zijn. Daarbij wordt wetenschappelijk onderzoek

gecombineerd met voorbeelden van mensen in totaal verschillende

culturen die allemaal een gevoel hebben gelukkig te zijn in totaal

verschillende omstandigheden. De reis voert o.a. naar Schotland,

Bhutan en Japan. We maken onder meer kennis met een surfende

Braziliaan die surfen als een soort religie beschouwt, een huisvrouw

die een vreselijk ongeluk overleefde en een riksja chauffeur in India

die op grond van onderzoek even gelukkig zou zijn als een gemiddelde

Amerikaan. Recent wetenschappelijk onderzoek legt zich steeds meer

toe op hoe ‘geluk’ werkt. Deze boeiende documentaire is bestemd

voor een breed publiek en geeft een prachtig beeld van een

bijzondere emotie die ieder van ons op eigen wijze beleeft. De film

won verschillende prijzen op kleinere filmfestivals

The farewell party Tragikomedie van de Israëlische filmmakers Tal Granit en Sharon

Maymon. Een groep vrienden in een bejaardenhuis in Jeruzalem

besluit een medebewoner te helpen die terminaal ziek is door voor

hem een zelfmoordmachine te bouwen. Het bestaan van de machine

blijft niet lang geheim, waarna ook andere bewoners de machine

willen gebruiken. De vrienden komen voor grote dilemma's te staan,

zeker wanneer de vrouw van een van hen om euthanasie vraagt

vanwege haar voortschreidende alzheimer. De Nederlandse

recensenten geven 3-4 sterren. Gerhard Busch (cinema.nl) schrijft: 'De

Israëlische zwarte komedie The Farewell Party is ondanks het zware

onderwerp luchtig en vaak ook erg grappig. Een handvol scènes is zo

grappig (...), dat het wel sketches in een revue lijken. Dat is gelijk het

enige minpunt van de film. Er worden zo veel verschillende

onderwerpen bij elkaar geveegd (euthanasie, alzheimer,

homoseksualiteit, ethisch handelen), dat het wat veel wordt voor één

film. (...) Het is maar een klein minpunt, want de komische timing van

de oude acteurs is perfect, en de dialogen (geschreven door regisseurs

Granit & Maymon zelf) zijn scherp en vaak heel direct. Niet voor niets

werd de film in eigen land overladen met filmprijzen (...)'..

11

Films

The way Amerikaanse speelfilm uit 2011 over de pelgrimstocht naar Santiago

de Compostela, geregisseerd door Emilio Estevez, die ook acteert,

naast zijn vader Martin Sheen. Estevez heeft in het echte leven zijn

vrouw ontmoet op de route wat de inspiriratie voor deze film was.

Verder met onder meer James Nesbitt en de Nederlandse acteur

Yorick van Wageningen als een Nederlandse pelgrim. De Amerikaanse

dokter Tom (Sheen) reist naar St. Jean Pied de Port in Zuid-Frankrijk

om de stoffelijke resten van zijn zoon (Estevez) op te halen. Hij is

tijdens een storm in de Pyreneeën omgekomen terwijl hij net

begonnen was aan zijn tocht naar Santiago. Gedreven door verdriet en

het verlangen de laatste momenten van zijn zoon te herbeleven

besluit Tom ook de pelgrimstocht te lopen. De film geeft een integer

beeld van de cultus rond deze pelgrimstocht aan de hand van de reis

van vier wandelaars, die allemaal iets te verwerken of te besluiten

hebben in hun leven. Patrick Rogers (DvdVerdict) geeft rapportcijfer 8:

'The Way is a worthy drama of undeniable warmth.' Wouter de Boer

(Cinemagazine.nl 29-11-'12) schrijft: 'De sfeerbeelden van het

prachtige Franse en Spaanse landschap, ondersteund door een

ijzersterke soundtrack, maken de film een genot om naar te kijken.' Hij

geeft 4 sterren..

The walk

Speelfilm gebaseerd op een spectaculaire gebeurtenis uit 1974, onder

regie van Robert Zemeckis (Back to the future). De Fransman Philippe

Petit spande een kabel tussen de twee torens van het WTC in New

York, toen nog in aanbouw. Hij koorddanste acht keer van de ene naar

de andere toren. Een spectaculaire stunt die echter volstrekt illegaal

tot stand was gekomen. De film krijgt mediabreed 4 sterren. Niet

alleen spannend (de illegale voorbereidingen zijn thrillerachtig) en

spectaculair in beeld gebracht, ook een viering van de Twin Towers die

zo symbool staan voor het trauma van 9/11. 'Wanneer het dan

eindelijk zover is en Petit zijn balanceeract op de 110de verdieping

begint, ben je als toeschouwer overgeleverd. Aan de roes en

melancholieke schoonheid van het moment', zegt Kevin Toma

(Volkskrant 8-10-'15). 'The Walk is niet zomaar een reconstructie van

een gebeurtenis, maar raakt een historisch trauma en bijbehorende

taboes. Het is de eerste keer sinds 9/11 dat de Twin Towers weer zo

nadrukkelijk in een film schitteren', zegt Dana Linsen (NRC 7-10-'15).