Гемодиализын үеийн

хооллолт

Зохистой хооллолт гэдэг нь өөрт шаардлагатай шимт бодисыг хоол хүнсээр

дамжуулан авах ба аливаа нэг хүнсний хэт их эсвэл хэт бага хэрэглээнээс татгалзаж

зохистой хэмжээгээр зөв тохируулан

хэрэглэх юм.

Бид бүхний өдөр тутам хэрэглэдэг хүнсний бүтээгдэхүүнийг 6 төрөл болгон

ангилдаг бөгөөд эдгээр нь бидний биед шаардлагатай уураг, нүүрс ус, өөх тос, аминдэм, эрдэс,

ус гэх шимт бодисуудыг бидний биед өгдөг. Та гемодиализын үед эдгээр шимт бодисуудаас уураг, ус /шингэн/, натри, фосфор, кали

зэргийн хоногийн хэрэгцээ, ямар хүнсний бүтээгдэхүүнд агуулагдаж буйг нарийн мэдэж байх нь

чухал юм.

Гемодиализын үед уураг яагаад чухал вэ?

Уураг нь бидний биеийн өдөр тутмын хэвийн үйл ажиллагааг хангадаг бөгөөд 1г уураг задрахад 4ккал энерги ялгаруулж энергийн

их үүсвэр болдог шимт бодис юм. Хоол хүнснээс авсан уураг нь биед

ашиглагдаж, ашиглагдаагүй үлдсэн нь хаягдал болон хувирдаг ба энэ

хаягдал нь бөөрөөр гадагшилдаг тул уургийг зохистой хэмжээгээр

хэрэглэнэ. Уургийн хоногийн хэрэглээ биеийн жингийн кг тутамд 1,2г байхаар тооцож хэрэглэнэ.

Өдөрт хэрэглэх уургийн хэмжээ=Биеийн жин /кг/*1,2г/кг Жишээ нь: 56кг жинтэй гэвэл 56кг*1,2г/кг=67,2г уураг хоногт хэрэглэнэ.

Таны уургийн хоногийн хэрэглээ: Биеийн жин................кг*1,2г/кг=.................г

Гемодиализын үед шингэн яагаад чухал вэ? Хоногийн шингэний хэрэгцээг хангахуйц тасалгааны хэмд шингэн

төлөвт байдаг бүх уух шингэн зүйл хамрагдана. Та хэр их хэмжээний

шингэн ууж буйгаас хамааран таны биеийн жин тодорхой хэмжээгээр

өөрчлөгддөг тул хоногт хэрэглэж буй шингэнээ хянаарай. Мөн шээсний

гарц багасаж, хавагналт хурцаар явагдах үед шингэний хэмжээг багасгадаг.

Хоногт шаардлагатай шингэний хэмжээ=Хоногт ялгарч буй шээсний хэмжээ /мл/+500мл

Жишээ нь: Хоногт ялгарсан шээсний хэмжээ 1500мл+500мл=2000мл шингэн хоногт хэрэглэх

Таны хоногийн шингэний хэрэгцээ: Ялгарч буй шээсний хэмжээ............мл+500мл=.............мл

Гемодиализын үед натри яагаад чухал вэ?

Натри нь хоол хүнсэнд агуулагддаг эрдэс бодис юм. Бөөр нь натрийг бие махбодиос шүүж шээсээр гадагшлуулдаг. Натрийг их хэмжээгээр

тогтмол хэрэглэх нь биед шингэн хуримтлагдахад хүргэдэг тул

хоногийн хэрэгцээг хэтрүүлэхнүй байх нь чухал юм. Хоногт 2000мг-аас доош натри хэрэглэхийг зөвөлдөг ба натри ихээр агуулсан

хүнсийг хязгаарлах шаардлагатай. Хүснэгтээс өдөр тутам хэрэглэгддэг бүтээгдэхүүнүүдийн натрийн хэмжээг харна уу. Давс/натри/-ны хэрэглээг бууруулахын тулд:

☺ Давсны хэрэглээгээ бага багаар аажмаар бууруулах

☺ Кетчуп, цуу, сүмсэнд давс их агуулагддаг тул бага хэрэглэх

☺ Давсалсан ногоонууд, хиам, зайдас, гахайн утсан мах, бэлэн гоймон, давсалсан самар

зэрэг хүнсний бүтээгдэхүүнээс татгалзах

☺ Хоолыг бэлтгэхдээ цагаан цуу, нимбэг, амтат жүржийн шүүс зэрэг исгэлэн амттай

бүтээгдэхүүн болон гич, перец, зэрэг үнэр амт оруулагчыг сонгон хэрэглэх

☺ Хоолыг ургамал, ногоогоор амтлах

Гемодиализын үед фосфор яагаад чухал вэ?

Фосфор нь хоол хүнсэнд агуулагдах эрдэс бодис бөгөөд их хэмжээгээр хэрэглэхэд цусан дахь фосфорын хэмжээ ихэсдэг. Диализд ороход бүх фосфорыг шүүж чаддаггүй бөгөөд цусан дахь

фосфрор ихсэхэд ясан дахь кальци гадагшлдаг. Цусан дахь

фосфорыг хэвийн хэмжээнд байлгахын тулд фосфороор баялаг хүнсийг хязгаарлах хэрэгтэй. Хоногт 17мг хэрэглэнэ.

Хүснэгтээс өдөр тутам хэрэглэгддэг бүтээгдэхүүнүүдийн фосфорийн хэмжээг харна уу.

Гемодиализын үед кали яагаад чухал вэ?

Кали нь хоол хүнсэнд агуулагддаг эрдэс бодис бөгөөд кали ихээр

агуулдаг хүнсийг хязгаарладаг. Цусан дах калийн хэмжээ хэвийн байх үед хязгаарлах шаардлагагүй харин гемодиализын үед цусан дахь

калийн хэмжээ ихсэх шинж илэрвэл хэмжээг багасгах хэрэгтэй.. Хоногт 1700-2000мг шаардлагатай.

Хүснэгтээс өдөр тутам хэрэглэгддэг бүтээгдэхүүнүүдийн калийн хэмжээг харна уу.

Калийн хэрэглээг бууруулахын тулд:

� Хальстай хүнсний түүхий эдийг хальсалж хэрэглэх

� Хүнсний бүтээгдэхүүнийг жижиг хэрчиж усанд сойх

� Кали ихтэй хүнсийг өөрийнх нь хэмжээнээс 4-5 дахин их усанд 2 цагаас дээш хугацаагаар

байлгаад дахин усаар угаасны дараа хоол хийх

Гадуур хооллох үед анхаарах зүйлс:

� Хоолны цэстэй сайтар танилцаж өөрийн дэглэмд тохирсоныг сонгох, ямар аргаар бэлтгэснийг асуух

� Давс багатай бэлтгэж өгөхийг хүсэх

� Гадуур хооллохоос өмнө хэт их шингэн уухгүй байх � Натри, калийн хэмжээ хамгийн багатай хүнсийг сонгох

� Хэт их хэмжээгээр идэхгүй байх

Хоолзүйн зөвлөгөө өгөх кабинет ХСҮТ, II давхар №200 тоот

Хүнсний бүтээгдэхүүнд агуулагдах илчлэг, шимт бодисын хэмжээ

Та дараах хүснэгтээс өөрийн хэрэглэж буй хүнсний бүтээгдэхүүний илчлэг, уураг, натри, кали,

фосфорын хэмжээг мэдэж авах ба хэрэглээгээ хянах боломжтой юм.

Хүнсний бүтээгдэхүүний төрөл Хэмжээ,

/г/ Нүдэн

баримжаа

Илчлэг /ккал/

Шимт бодис

Уураг /г/

Натри

/мг/ Кали

/мг/ Фосфор

/мг/

Үр тарианы төрөл

Цагаан

талх

35 1 зүсэм 100 2 150 33 26

Хар талх 35 1 зүсэм 65 2 150 105 81

Гоймон 100 Хагас

аяга

352 12 8 15 191

Пүнтүүз 100 Хагас

аяга

341 0,6 8 15 7

Гурил 100 Хагас

аяга

337 9,8 3 126 113

Цагаан

будаа

70 Хагас

аяга

100 2 2 30 30

Гурвалжин

будаа

100 Хагас

аяга

340 10 2 324 254

Шар будаа 100 Хагас

аяга

351 12 83,7 201 233

Хөц будаа 100 Хагас

аяга

359 9,3 122 233

Төмс 180 Том 1ш 100 2 2 60 60

Махны төрөл

Үхрийн мах 40 1 алга 75 8 50 120 90

Хонины

мах

100 2 алга

хагастай

200 16 60 270 178

Ямааны

мах

100 2 алга

хагастай

105 20 124

Адууны

мах

100 2 алга

хагастай

154 19 50 370 185

Тахианы

мах

100 2 алга

хагастай

180 19 100 300 178

Гахайн мах 40 1 алга 75 8 50 120 90

Загасны

мах

100 2 алга

хагастай

80 18 270 191

Өндөг 60 1ш 75 8 50 120 90

Хиам 50 5 зүсэм 75 5 250

Ногооны төрөл

Байцаа 70 Болсон ½

аяга

20 100 20

Лууван 100 Дунд 1ш

27 60 290 36

Шар

манжин

100 Дунд 1ш 20 238 25

Хүрэн

манжин

100 Дунд 1ш 41 62 335 45

Сонгино 70 1ш том 20 9 100 20

Сармис 100 Дунд 3ш 20 134

Чинжүү 100 Дунд 2ш 20 2 213 26

Өргөст хэмх

70 Урт 1/2 20 8 100 20

Улаан

лооль

100 Том 1ш 17 6 297 27

Цэцэгт байцаа

70 1/3 20 200 20

Шанцай 70 Болсон ½

аяга

20 200 20

Жууцай 70 Болсон ½

аяга

20 200 20

Далайн

байцаа

70 7ш 20 400 20

Амтат хулуу

100 Болсон ½

аяга

20 400 20

Сүүний төрөл

Үнээний

сүү

100 Хагас

аяга

100 6 90 140 94

Тараг 100 Хагас

аяга

100 6 128 94

Бяслаг /монгол/

100 Том 1

зүсэм

561 41 1000 580

Ааруул 100 Том 3ш 450 46 41 112 217

Аарц 100 Хагас

аяга

256 23 97

Ээзгий 100 Хагас

аяга

401 80

Айраг 100 Хагас

аяга

48 4,6 54

Жимсний төрөл

Алим 100 1ш дунд 50 100 20

Усан үзэм 100 10ш 50 100 20

Хан

боргоцой

100 1ш дунд 50 100 20

Мандарин 100 1ш дунд 45 2 210 19

Киви 100 1ш том 50 400 20

Банана 120 1ш дунд 80 1 400 20

Лийр 100 1ш дунд 45 200 20

Тоор 100 2ш дунд 50 1 204 21

Тарвас 200 Том 1

зүсэм

50 200 20

Чавга 100 Хагас

аяга

50 2 221 18

Нимбэг 100 1ш дунд 50 3 144 16

Чацаргана 100 Хагас

аяга

90 4 133 9

Гүзээлзгэнэ 150 10ш 50 200 20

Чангаанз 150 15ш 50 200 20

Улаан

лооль

250 1ш том 50 400 20

Ундааны төрөл

Шар айраг 330 1 жижиг лааз

133 18 86 65

Дарс 150 108 8 74 13

Кола 250 1 аяга 100 25

Кофе 180 74 85 122 40

Бусад

Зөгийн бал 30 3

ц,халбага

100 3 20 5

Давс 1 1/3

ц,халбага

400

Хатуу чихэр

25 5ш 100 3 20 5

Варень 35 3,5

ц,халбага

100 3 20 5

Элсэн

чихэр

25 2,5

ц,халбага

100 3 20 5

Зайрмаг 150 1 аяга 125 6 100 300 180

Цөцгийн

тос

50 5

ц,халбага

400

Шоколад 20 4 нүд 100 3 20 5

Майонез 40 4 ц,

халбага

400