Embed Size (px)
Citation preview
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Wertheimer, Koffka ve Köhler gestalt kuramının öncülerindendir.
Gestalt kuramı, davranışçı ve yapısalcı psikologlara tepki olarak doğdu ve kendisinden
sonra oluşturulan bilişsel kuramları etkiledi.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Gestalt sözcüğü yapı, biçim, örüntü anlamına gelmektedir.
Buna göre, bir bütünü oluşturan parçalar arasındaki ilişkiler algılama ve öğrenme açısından
çok önemlidir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Öğrenmenin uyarıcılarla tepkiler arasındaki ayrı ayrı kurulan balardan oluştuğunu düşünmek
yanlıştır.
Bunun yerine, öğrenme uyarıcıların toplu bir örüntü oluşturmasıyla gerçekleşir.
Ayrıca bütün, ayrılan parçalarından anlaşılamaz.
Çünkü bütünün parçaları arasında değişken bir ilişki vardır ve bir bütün, onu oluşturan parçaların
toplamından ayrıdır.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Örneğin, herhangi bir yemek piştiği zaman, içine konulan yiyeceklerin toplamından değişiktir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Bununla birlikte, birleşmiş bütünler birbirinden ayrılabilir.
Bir gestalt, bir bütünden ayrılmış başka bir bütün olabilir.
Örneğin, öğretmen yetiştirme programının öğeleri dersler; derslerin öğeleri üniteler ve ünitelerin
öğeleri konulardır.
Bunların her biri bir bütündür.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
GESTALT KURAMININ ALGILAMAYA VE ÖĞRENMEYE İLİŞKİN
GÖRÜŞLERİ.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Gestalt kuramı algılamaya çok önem verir.
Gestalt psikologları yaptıkları çalışmalarda şekil-zemin ilişkisi, tamamlama, yakınlık, süreklilik,
benzerlik ve basitlik gibi yardımcı algılama yasalarını ortaya koydular.
Bu yardımcı yasaları genel bir yasa altında kümelendirdiler ve bu genel yasaya Pragnanz
Yasası adını verdiler.
Bu yasa psikolojik örgütlemelerin “iyi gestatlar” ya da “iyi şekiller” olma eğilimi gösterdiğini belirtir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Bellek, yarım kalan yaşantıları tamamlama ve anlamlandırma eğilimi gösterir.
Düzensiz yaşantılar düzenliymişler gibi anımsanma ve bir şekildeki küçük kaymalar
unutulma eğilimindedir.
Bu yasaya göre birey bilişsel denge durumunda , bilişsel dengesizlik durumundan daha çok
hoşnuttur.
Bilişsel dengesizlik durumu ile karşılaştığında, bu durumu düzeltmek için hemen çalışmaya başlar.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Algıyı örgütlemedeki yardımcı yasalar şunlardır:
1. Şekil-Zemin İlişkisi
2. Yakınlık Yasası
3. Tamamlama Yasası
4. Benzerlik Yasası
5. Süreklilik Yasası
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Şekil-Zemin İlişkisi
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Bütün algılamalarda bir şekil ve bir zemin vardır.
Şekil algılama sırasında göze ilk olarak çarpan nesnedir.
Zemin ise, görülen şeklin arka planındaki alandır.
Görsel alanda şekil, zeminden daha yakındır ve bir biçimi vardır; zemin ise tanımlaması zor bir
madde izlenimi verir.
Şekil zemine göre daha etkilidir ve daha iyi anımsanır.
Bazen şekil ve zemin birbiriyle yer değiştirir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Örneğin, bir öğrenci öğretmeni dinlerken, dikkatini bir anda kendisine bir şeyler söyleyen arkadaşına
kaydırırsa; arkadaşının konuşması şekil, öğretmenin konuşması ise zeminin bir parçası olur.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Yakınlık Yasası
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Yerleştirilme yerlerine göre birbirine daha yakın olan nesneler birlikte kümelendirilerek algılanırlar.
Birbirine yakın olan şekiller ve sesler birer küme olarak algılanır.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Örneğin, müziğin ritmini zaman içinde birbirine değişik yakınlıklarda vurulan vuruşlara göre
algılarız.
Yakınlık yasası okuma ve yazmada etkilidir. Bu cümle yiok umakt azo rland ını zmı?
Son cümleyi okumak ve anlamakta zorlanmanızın nedeni harflerin sizin alışageldiğiniz biçimde
kümelendirilmemiş olmasıdır.
Ayrıca zamanda yakınlıkta son zamanlardaki olayları daha iyi hatırlamanızı ve yeni algıladığınız nesne, olay vb. ile daha iyi gestalt oluşturmanızı
sağlar.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Tamamlama Yasası
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Bir nesne, şekil vb. uyarıcının tümü görülmese bile, tümü görülüyormuş gibi algılama tam olur.
Tamamlama yasası görsel algılamada olduğu gibi, öteki duyu organlarının kullanıldığı algılarda da
etkilidir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Örneğin, sözlerini daha önceden bildiğimiz bir şarkıyı kısık sesle tam olarak duyamasak bile
tamamlayarak algılarız.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Benzerlik Yasası
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Bazı özellikler (şekil, renk, doku vb.) yönünden birbirine benzer olan nesneler birlikte
kümelendirilerek algılanma eğilimi gösterirler.
Benzerlik yasasından bireyleri değişik özellikleri açısından kümelendirmek amacıyla
yararlanabiliriz.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Örneğin, cinsiyetlerine göre kızlar ve erkekler, herhangi bir dersteki başarı düzeylerine göre
başarısız, orta düzeyde başarılı ve üst düzeyde başarılı olarak kümelendirebiliriz.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Süreklilik Yasası
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Algı alanında bulunan ve aynı yönde giden birimlerin birbirleriyle ilişkili eğilimine süreklilik
yasası denir.
Aşağıdaki şekildeki noktaları tek tek görmekte bunları birbiriyle kesişen doğru çizgiler halinde
birbirine bağlamaktayız.
Bir melodi meydana getiren notalar ayrı ayrı sesler olarak değil, zaman içinde birbirine
bağlanmış sürekli bir melodi olarak algılanır.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Yıllar boyunca edinilen yaşantılar iz sistemlerini oluştururlar.
Geçmişte edinilen iz sistemleri sonraki yaşantıları da etkiler.
Ancak, bellekte iz bırakan algılar anımsanır.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Bir yaşantının yinelenmesi önceki yaşantıların da toplu olarak yapılandırılmasını sağlar.
Fakat bunun olabilmesi için bellekte yeni edinilen yaşantının, önceki yaşantıların tekrarı olduğunun
anlaşılması gerekir.
Bir öğrenme durumundaki ardışık yinelemelerin her birinde, öğrenci yeni ilişkileri görme ve
dolayısıyla öğrenme görevini yeniden yapılandırma olanağına sahiptir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Gestalt kuramlarına göre pekiştireç, bireyin uyarıcı, tepki ve pekiştireci bir bütün olarak
algılanmasını sağlar.
Başka bir deyişle, davranışçılarda olduğu gibi yalnızca uyarıcıya gösterilen tepkinin
yinelenmesini sağlamaz.
Birey, herhangi bir problem durumu ile karşılaştığı zaman, bu durumdan rahatsızlık duyar, onu
çözmek için güdülenir ve çözme çalışmalarına başlar.
Bu kuramda, aynı zamanda, dışsal güdülenmeden çok içsel güdülenmeye önem verilir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Gestalt’ın unutma tanımı da, algısal değişikliklere dayanır.
Bellekteki izler zamanla kendiliğinden daha iyi bir gestalta doğru değişir.
Algılar, uyarım durumlarının izin verdiği ölçüde gerçekleşir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Önceki yaşantılar, yeni algılanan bilgilerin iyi bir gestalt olmasında önemli rol oynar.
Çünkü bilinen şekiller bilinmeyen şekillere göre daha iyi gestalt olma eğilimindedir.
Buna karşın geçmişte edinilen iz sistemlerini geri getirmede yaşanan yetersizlik ve bellekteki izin zamanla parçalanması unutmaya neden olur.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Beyin ve Yaşantı Kazanma
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Bu kurama göre, çevreden gelen uyarıcılar beyne edilgen bir biçimde alınmaz.
Beyin, uyarıcılarla gelen bilgiyi örgütler ve anlamlı duruma getirir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Davranışın Belirleyicileri
Fiziksel ve Psikolojik Çevre
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Bireyin davranışlarını etkileyen iki tür çevre vardır
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Fiziksel (Coğrafi) çevre ve Psikolojik (Davranışsal) çevre. Gestalt kuramcıları davranışların fiziksel çevreden çok psikolojik çevreden etkilendiğini
düşünmektedirler.
Birey, içinde bulunduğu çevreyi inançları, değerleri, gereksinimleri ve tutumları
doğrultusunda değişik biçimde yorumlayabilir.
Bu nedenle insanların davranışlarının nedenlerini belirlemek için psikolojik çevrelerini incelemek
gerekir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Örneğin, bir öğretmen okulun ve dersliğin fiziksel koşullarını öğrenme için uygun duruma getirse bile
her öğrencinin düzeyi değişik olur.
Çünkü her birinin psikolojik çevreleri kendine özgüdür.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
İçgörüsel Öğrenme
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Gestalt kuramının öncülerinden Köhler maymunlarla yaptığı deneylerde karmaşık öğrenmelerin bazen içgörü yoluyla aniden
oluştuğunu buldu.
Muzları, kafeste, maymunların ulaşamayacağı ve yeni teknik kullanarak alabileceği biçimde
yerleştirdi.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Örneğin, bir muz kafesin tepesine asılmış olabilir ve kafesin başka bir yerinde maymunun tırmanıp
muzu alabilmesi için üst üste yığılabileceği kutular olabilir.
Ya da bir muz yalnızca kafesin içindeki bir sopayla çekilerek alınabilmesi için kafesin yeterince
uzağında ve dışında olabilir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Gestalt kuramcılarının, davranışçıların deneylerinde kullandıkları bulmaca kutusu ve
labirentte olmayan çözüm için gerekli araçlarının hayvanın görebileceği biçimde problemin
çözümüne yardımcı olur.
Maymunlar bu tür problemleri her zaman çözemediler ve bazen, yalnızca deney ortamının çözümü keşfetmeye olanak tanıyacak biçimde
düzenlendiği durumlarda başarılı olurlar.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Örneğin; kısa sopa, uzun sopa ve yiyecekten oluşan bir problem durumu, bu üç nesne
birbirlerinden uzağa yerleştirildiklerinde genellikle çözülemedi; fakat bu üç nesne kafesin dışına
düzenli bir biçimde sıralandıklarında (ilk önce kısa sopa, sonra uzun sopa ve daha sonra yiyecek)
büyük bir olasılıkla çözülebildi.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Bu deneylerin sonucunda, öğretmenin bilişsel bir fenomen olduğu sonucuna varıldı.
Buna göre, birey, problemin çözümünü bir süre düşündükten sonra bulur.
Problemin çözümü için gerekli bütün araç gereç ve yolları problem çözülünceye kadar düşünür.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Problemin çözümünü aniden bulduğunda, problemin çözümü için içgörü kazanmış olur.
İçgörüsel öğrenmede deneme-yanılma vardır.
Fakat deneme-yanılmalar davranışçılıkta olduğu gibi fiziksel değildir, bilişseldir.
Gestalt kuramcıları bir çözüme ya ulaşıldığına ya da ulaşılmadığına inandı; onlara göre öğrenme
süreklilik göstermez.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Üretici Düşünme
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Gestalt psikologlarından Wertheimer, problemler için iki çözüm biçimi olduğunu
belirtti:
Atürü çözümler, yaratıcılık ve içgörünün olduğu çözümlerdir;
B türü çözümler ise eski kuralların uygunsuz bir biçimde uygulandığı çözümlerdir
Bu ayrım B çözümlerinin geçmiş yaşantıya bağlı olduğu, fakat A çözümlerinin geçmiş yaşantıya
bağlı olmadığı anlamına gelmez. İki çözüm türü de geçmiş yaşantıya bağlıdır; fakat A türü çözümde
problem yaratıcı bir biçimde örgütlenir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Bu ayrım B çözümlerinin geçmiş yaşantıya bağlı olduğu, fakat A çözümlerinin geçmiş yaşantıya
bağlı olmadığı anlamına gelmez.
İki çözüm türü de geçmiş yaşantıya bağlıdır; fakat A türü çözümde problem yaratıcı bir biçimde
örgütlenir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Öğrencilerin zihinleri kadar duyguları ve tutumları da algılama biçimlerini etkiler.
Bir problemi çözme yönteminin mantıklı olması gerekmez.
Bunun yerine, öğrenci problemi çözülünceye kadar kendi algılama düzeyine göre bilişsel olarak
yeniden düzenler.
Bu nedenle her öğrencinin problem çözme süreci değişik olabilir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Öğrenciler kuralları ve ilkeleri doğru biçimde anlamadan öğrenmemelidir.
Bütünü algılamaksızın ve bütünün öğeleri arasındaki ilişkiyi anlamaksızın gerçekleştirilen
öğrenme ezberlemekten öteye gidemez, kolayca unutulur ve yalnızca sınırlı durumlarda
uygulanabilir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Örneğin; dersi işlemeye zaten istekli olan bir sınıfta, öğretmenin ders planında hazırladığı bir güdülendirme etkinliği uygulaması anlamsız ve
gülünçtür.
Bu öğretmenin, öğrencileri güdülendirme ile ilgili bilgiyi anlamlandırmaksızın ezberlediği açıktır.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Ayrıca Gestalt Kuramcıları öğrencilerin problemin doğasını anlaması gerektiğini düşünmektedir.
Öğrenciler problemi başka birinin etkisiyle değil, kendi kendine yapılandırmalıdır.
Böylece öğrenilenler kolaylıkla gebeleştirilebilir ve uzun süre anımsanabilir.
Kısacası, bir problem yeniden oluşturulursa, genellikle daha kısa bir çözüm yolu bulunur.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Alan Kuramı
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Gestalt psikologlarından biri olan Kurt Lewin alan kuramını geliştirdi.
Bu kurama göre, insanların davranışları o anda yaşanılan birçok psikolojik durumdan kaynaklanır.
Bu psikolojik durum insanın aç olması, hasta olması, mutlu olması, bir miktar paraya sahip
olması vb. olabilir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Bütün bu psikolojik durumlar bireyin yaşam alanını oluşturur.
Bireyin davranışını etkileyen durumlar olumlu ve olumsuz değerler alır, sürekli olarak değişir ve bir durumdaki değişiklik öteki durumları da etkiler.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)
Örneğin, liseyi yeni bitiren bir genç askeri okula gitme durumuyla karşı karşıya geldiğinde, değişik
psikolojik durumların etkisi altında kalır.
Bu öğrenci, kendisi için olumlu ve olumsuz listeleyip, bu davranışları inceleyerek kararını
verebilir.
KPSS10.COM
KPSS10.COM
