មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 1

មគគេទទសក ៥

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងែផនកបណត ះប ត លវជជ ជវ

វៈ

ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ឧបតថមភករេបះពមពេ យ APEFE

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ឯក រេនះជែផនកមយៃនមគគេទទសកវធ រសតទង៦កបល សរមបជជនយកនងករ កឱយអនវតតវធ រសត ែផអកេលើសមតថភព (APC) េនកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។

មគគេទទសកទ១ ៖ ទស នទន នងករបេងកើតករសក មវសយ នងបឋមមគគេទទសកទ២ ៖ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរមគគេទទសកទ៣ ៖ ទស នទន នងករបេងកើតសតង បណដ ះប ដ លមគគេទទសកទ៤ ៖ ទស នទន នងករបេងកើតមគគេទទសកគរេកសលយមគគេទទសកទ៥ ៖ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមលមគគេទទសកទ៦ ៖ ទស នទន នងករបេងកើតមគគេទទសកេរៀបចែផនកគរេកសលយ នងសមភ រ

ISBN: 978-92-9028-315-7ន ៃដេនះមយចែណកធ ចសេរមចបន រសយេ យ ជញ បណណ ែដលផដលេ យរកសង អបរ កម នត

នងក េកបច។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 2

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

រកមផលតកមម

ែផនកទស នទន សរមប មបរបទ នងនពនធែសរហ កេត (Serge Côté)

ែផនកេផទ ងផទ តអកខ វរទធ ហ រឡត ក េញ (Charlotte Gagné)

ែផនក នេឡើងវញ េរៀបចទពរ នងេបះពមពេរកមករទទលខសរតវៃនរកសងអបរ កម នត នងក េកបច

ែផនករកហវក នង រចនរបភព មកពយទរេដសហងឌហ ញ (Deschamps Design)

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 3

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

កថមខ

មរយៈ ន ៃដេនះ អងគករអនតរជតៃនរបេទសនយយភ ប ង(OIF) បញជ កអពករយកចតតទក ករបសខលនចេពះករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ។ ចប ងពសននបតៃនរបេទសនយយភ ប ងសដពករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈនងបេចចកេទស េនរកងបមក នឆន ១៩៩៨រដឋនងរ ឋ ភបលសមជកបនរបគលសទធឱយអងគករOIF ពរងងកែណទរមងែដលកពងដេណើ រករកនងវសយបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ។ ចបពេពលេនះមក អងគករេនះ បនេធវើករយងសកមមេដើមបឱយរបេទសជសមជកពរងកនេយបយបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈ ែដលេឆលើយតបនងតរមវកររបសវសយេសដឋកចចនវកមល ងពលកមមរបកបេ យគណភព។

េន មរបេទសនយយភ ប ងជេរចើន កែណទរមងសេ ពរងងឬ ដ រេឡើងវញនវរបពនធរគបរគងករបណដ ះប ដ លែដលកពងែតដេណើ រករ។ លកែណទរមងសទធែតពងែផអកេលើែផនក គរេកសលយ នងករេរៀបចសមតថភពែដលរតវេធវើសមហរណកមមេទកនងជវតករងរ នងែដលចបចសរមបរបកបមខរបរ។េពលគវធ រសតែផអកេលើសមតថភព។េដើមបជរញកែណទរមងទងេនះ មគគេទទសកសរមបអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពទងរបមយកបលេនះ បនមកពបទពេ ធនរបសអនក ជពខងករបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នង វជជ ជវៈែដលធល បបនអនវតតករបណដ ះប ដ ល មវធ រសតែផអកេលើសមតថភព (APC) េន មរបេទសរបសពកេគ រមមនរបេទសេនភគខងតបង(កេមរ ន មល ទយេណស) នងេនភគខងេជើង(ែបលហ ក ក /េកបច ប ងជេដើម)។ មគគេទទសកទងេនះេលើកេឡើងអពទដឋភពទងអសៃនវធ រសតែផអកេលើ សមតថភពកនងករសក េរៀបចែផនករ េ យចបេផដើមព ករេរៀបចសតង សមតថភពមខរបរ សតង បណដ ះប ដ លនងសតង យតៃមល រហតដលករេរៀបចែផនកគរេកសលយ នងសមភ រឧបេទស។មគគេទទសកទងេនះ មនរតមែតជត ងឱយឧបករណយងសខន សរមបអនកសេរមចចតត នងអនកទទលខសរតវែផនកបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈបេ ណ ះេទ ែថមទងជតក ងមយបញជ កពភពជនញរបសអងគករអនតរជតៃនរបេទសនយយភ ប ង កនងវសយបណដ ះប ដ ល បេចចកេទសនងវជជ ជវៈដសមបរែបប នងរបកបេ យរបសទធភពផងែដរ។

សងកឡ អរ វហកនយកែផនកអបរនងបណដ ះប ដ ល

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 4

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

េសចកដែថលងអណរគណ

អងគករអនតរជតៃនរបេទសនយយភ ប ង(OIF) សមែថលងអណរគណចេពះ ជញ ធរៃន រ ឋ ភបលកេមរ ន សហគមននយយភ ប ងរបេទសែបលហ ក របេទសប ង មល េកបច នង ជញ ធររបេទសទយេណស ែដលបនយលរពមឱយជនញកររបសពកេគ ចលរមកនងករងររបសគណៈកមម ធករបេចចកេទស។

សមអរគណជពេសសចេពះសមជករកមករងរទងអស ែដលបនច យេពលេវ កនងករែកលមអនងកនងករសរមលឯក រទងេនះេទ មបរបទរបេទសកពងអភវឌ ននន។

សមសភពរកមករងរេនះ រមមន ៖

ខងកេមរ ន េ កហវលព ងត កម (Philippe Ngathe Kom)េ កេឡអង ណង (M. Léon Anong)

ខងមល េ កអហកប យ (Ogobassa Saye)េ កវ យហវ វ (Woyo Fofana)

ខងទយេណស េ កមងេសស េសេគៀ (Moncef Chekir)េ កេណជប េតលមឌ (Nejib Telmoudi)

ខងសហគមននយយភ បរ ងេនែបលហ ក

អនករស ហ ែអល បងហវង (Joëlle Bonfond)េ កឌេឌយ ឡទក (Didier Leturcq)

ខងប ង េ ករស ន-មរបស (Anne-Marie Bazzo)ខងេកបច អនករស ហគ- ន លែបរ (Guy-Ann Albert)

េ កដនស រ េយ (Denis Royer)

អងគករOIF សមែថលងអណរគណចេពះរកសងអបរេកបច ែដលអនញញ តឱយេរបើរបសឯក របេចចកេទសទងអសទកទងនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ សរមបផលតមគគេទទសកទងេនះេឡើង។

េយើងកសមែថលងអណរគណផងែដរ ចេពះបគគលរគបរបែដលបនចលរមសហករកនងករផលត ន ៃដទងេនះេឡើង នងជពេសសេ ករស នកល ហ ងដង (Nicole Gendron) េ ករស រហវងសន វរ(Francyne Lavoie) នងេ ក អងេរដ បលងេស (André Blanchet) េ ក កល ហវលយរតល (CarlFiliatreault ) នងេ ក ែហវរណង បលងត (Fernand Laplante) កនងករសេរមចចងេរកយេលើខលម

រមគគេទទសកវធ រសតមយចនន។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 5

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

េសចកដែថលងអណរគណ

របសរកសងករងរ នងបណត ះប ត លវជជ ជវៈៃនរពះ ជ ចរកកមពជ

េរកមករដកនរបសឯកឧតតមបណឌ ត េពជ េ ភន រដឋេលខធករ មគគេទសកវធ រសតែផអកេលើសមតថភព (APC) ទង០៦កបលេនះ គជសមទធផលមយកនងចេ មសមទធផលនន ែដលេកើតពគេរមងសហរបតបតតករពហភគ េលើករអភវឌ នវសយបណត ះប ត លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈរ ងរបេទសនយយភ ប ងេន ស េគនយ (កមពជ េវៀត ម វ ) េរកម ជនយែផនកបេចចកេទសនងហរញញវតថ របសសមគមេលើកកពសករអបរ នងករបណត ះប ត ល េនេរករបេទស (APEFE)ៃនរបេទសែបលហ ក នងអងគករអនតរជតៃនរបេទសនយយភ ប ង (OIF) រពមទងៃដគដៃទេទៀតផងែដរ។

រកសងករងរ នងបណត ះប ត លវជជ ជវៈៃនរពះ ជ ចរកកមពជ សមែថលងអណរគណយងរជលេរជបផតដលសមគម APEFE នងអងគករ OIF ែដលជយបណត ះប ត លធនធនមនស ទងេនកនងនងេរករបេទស ជពេសសែដលបនបកែរប នងឧបតថមភកនងករេបះពមព ផ ពវផ យមគគេទសក (APC) េនះជភ ែខមរ េដើមបេរបើរបសជឧបករណកនងករអភវឌ ន វសយបណត ះប ត លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈេនកមពជ។

សមអរគណផងែដរដលរកមករងរែករសរមលខលម របេចចកេទស នងអកខ វរទធែដលមនសមសភពដចខងេរកម ៖

– ឯកឧតតម បក បន អនរដឋេលខធករ– ឯកឧតតម េ ហម អគគនយកអ.ប.ប.វ– េ ក យត ចន រដឋ របធនេលខធករ ឋ នអ.ប.ប.វ– េ ក ឆ េខមរនធ វទយ ថ នជតបណត ះប ត លបេចចកេទស– េ ក ទន េ ភន　 វទយ ថ នជតបណត ះប ត លបេចចកេទស– កញញ ដង ចនធ វទយ ថ នជតបណត ះប ត លបេចចកេទស– េ ក បន ង នយក ឋ នសតង– េ ក មក ទ វទយ ថ នបេចចកេទសឧស ហកមម– េ ក រស ភរន វទយ ថ នជតពហបេចចកេទសកមពជ

េដើមបឱយមគគេទសក (APC) េនះកនែតសរករតែថមេទៀត សមេ កអនក នទងអសេម តផតលេយបលរះគន ថ បនមកកនេលខធករ ឋ ន ៃនអគគនយក ឋ នអបរ បណត ះប ត ល បេចចកេទសនងវជជ ជវៈ ឬ មរយៈ fpt.cambodge@gmail.com េដើមបេធវើករែករតរមវសរមបករេបះពមពេលើកេរកយេទៀត។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 6

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

មតក១. េសចកដេផដើម.........................................................................................................................................12

១.១. វធ រសតែផអកេលើសមតថភព .......................................................................................................14

១.២. ករ ថ បនេទវ............................................................................................................................18

២. ករបងហ ញមគគេទទសកវធ រសត ទស នទននងករបេងកើតសតង យតៃមល...............................22

៣.ករ យតៃមលជចណចសខនរបសដេណើ រករសក របសដេណើ រករ បណត ះប ត លនងកររគបរគងករបណត ះប ត លវជជ ជវៈ..........................................................................................24

៣.១. ករផដលសពលភពដលបទពេ ធនែដលទទលបន........................................................28

ងេលខ២...........................................................................................................................................31

៤. េគលគនត តៃមល ករតរមងទស នងលកខណៈៃនករ យតៃមល.......................................................34

៤.១. េគលគនតជមល ឋ ន.............................................................................................................34

៤.២. គណតៃមលៃនករ យតៃមល.........................................................................................................35

៤.៣. ករតរមងទស េគលករណ េសចកតែណនកនងករ យតៃមល..............................................37

៤.៤. លកខណៈៃនករ យតៃមល...........................................................................................................40

៥. ដេណើ រករ យតៃមលករសក ......................................................................................................43

៥.១. ដ កកលៃនករេធវើគេរមង................................................................................................44

៥.២. ដ កកលរបមលពតមន នងបករ យពតមន............................................................45

៦. ករ យតៃមលអឡងេពលបណត ះប ត ល..........................................................................................49

៦.១ ករ យតៃមលគជករជយដលករសក .................................................................................49

៦.៣ ករ យតៃមលជគ.......................................................................................................................51

៦ .៤ ឧបករណននសរមបករ យតៃមលកនងអឡងេពលបណត ះប ត ល...................................52

៧. ករ យតៃមល កពនយ.....................................................................................................................56

៧.១. ដេណើ រករវធ រសត................................................................................................................56

៧.២. ករវភគរមៃនសតង ៃនករបណត ះប ត ល..........................................................................59

៧.៣. ករ យតៃមលសមតថភពែដលែសតងជអតតចរត.......................................................................66

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 7

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

៧.៣.១ ងលកខណៈពេសសនន...............................................................................................67

៧.៣.២. វញញ យតៃមល.................................................................................................................76

៧.៤.៣ ករពពណនរបសករចលរម.............................................................................................90

៧.៤.៤. ស កបរត យតៃមល...........................................................................................................93

៨. ករបេងកើត នងករផដលសពលភពដលសតង យតៃមល.................................................................96

ឧបសមពនធ១.......................................................................................................................................101

ងពនយលពកយ................................................................................................................................102

ឯក រេយង.......................................................................................................................................104

ន ៃដមនវញញ បនបរត....................................................................................................................104

ឯក រេយងទេទ..........................................................................................................................105

ឯក រេយងព ងែទរែណត........................................................................................................109

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 8

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

បញជ ងអតថបទ

ងទ១៖ វធ រសតែផអកេលសមតថភពេផ ងៗែដលសរមប មករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ .....................15ងទ២៖ សមសភពចបច ឬេសនេឡងសរមបករបេរងៀន នងករ យតៃមល......................................31ងទ៣៖ េឆព ះេទកនេគលនេយបយ យតៃមលករសក ............................................................ 42ងទ៤៖ សរមងសមតថភពនន៖លខតអនញញ តសរមបករងរ .....................................................97ងទ៥៖ កររគបរគងករ យតៃមល.............................................................................................101

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 9

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

បពវកថ

ករ យតៃមលខងេរកេលើកមមវធ «ជនយនេយបយជតបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈ»របសអងគករអនតរជតៃនរបេទសនយយភ ប ង (OIF)

1 បនែសដងឲយេឃើញយងចបសថ ចបចរតវមនរកបខណឌ ទស នទនមយេដើមបសរមលដលករែកែរបយនតករ ថ បនករបណដ ះប ដ ល ែដលអនញញ តឲយេគទញេចញជទស នៈរម នងភ នយយដចគន ។ ករ យតៃមលេនះបនេធវើឲយេលចេចញេឡើងផងែដរ នវ រៈសខនៃនឧបករណជរញសកមមភព នងឧបករណអនត គមនែដលរតវ ថ បនេឡើងនងសរមបេទនង ថ នភពៃនរបេទស ែដលចបេផដើមជរញកែណទរមងរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈរបសខលន។

េសៀវេភេរកមចណងេជើងថ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈ 2 (េមយងេទៀតថ េសៀវេភសដពករ ថ បន) បនចលរមចែណកយងទលទ យកនងករេឆលើយតបនងតរមវករអសទងេនះ។ ករ យតៃមលខងេរកចតទកសមទធផលេនះជែផនកមយៃនកមល ងរបសកមមវធ នងបនេលើកេឡើងថ «ឥឡវេនះ េសៀវេភសដពករ ថ បនរតវបនេរបើជសតង រម សរមបករផល សបដរគនតនងសរមបករងរេផ ងៗ ែដលេធវើេឡើងកនងរកបខណឌ ៃនភពជៃដគរ ងរដឋនងរដឋ ែដលចងភជ បគន ជរចនសមពនធនងរបមនតផទ លៃនករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ»។ េគបនេលើកេឡើងែដរថ «កបនខន តៃនវធ រសតកណតេនកនងេសៀវេភ សដពករ ថ បនរតវបនេរបើជមល ឋ នរគះេន មរបេទសជេរចើន សរមបជរគះកនងករែកលមអរបពនធបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ របសពកេគ»។

ដបងេឡើយ េគបេងកើត េឡើងេដើមបេធវើឲយមននងជយសរមលដលករផល សបដរេយបល រ ងត ងរបេទសនយយភ ប ង បែនតអនកខលះអះ ងថេសៀវេភទងេនះពបកនងយកមកអនវតត ម ស។េនះជេហតនឲយអនកទទលខសរតវមយចននេលើកេឡើងកនងេពល យតៃមលថ «េគគរែតេធវើឱយេសៀវេភសដពករ ថ បនេនះមនលកខណៈ មញញ េដើមបឲយេគយលកនែតចបស នងេធវើឲយរសបនងកនែតរបេសើរេទ

មបរបទៃនកមមវធបណដ ះប ដ ល។ (...)» មនស មយចននធកបនគសបញជ កផងែដរអព «ភពចបចកនងករែកសរមលេឡើងវញនវឧបករណ ែដលបងហ ញកនងេសៀវេភទងេនះ េដើមបសរមបឲយបនកនែតរបេសើរេទ ម ថ នភពរបេទសកពងអភវឌ នងេឆលើយតបបនកនែតលអចេពះទដឋភពពេសសេ យែឡក»។

េនះជេហតនឲយអនកេរៀបចករ យតៃមលេសនើេឡើងថ៖ «ករងរផ ពវផ យេសៀវេភសដពករថ បនគសថតកនងរកបខណឌ ៃនកចចរពមេរព ងពេសសចេពះតបនទង យ ែដលយកេសៀវេភទង

1 អងគករអនតរជតៃនរបេទសនយយភ ប ង ករ យតៃមលខងេរកេលើ «កមមវធជនយដលនេយបយជតសដពករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ» ៖ របយករណសេយគ ឯក រេយងេលខ ៤៤ នងឯក រេយង ងែទរែណត។

2 េកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈ ២០០២ ឯក រគនថនេទទសេលខ៤។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 10

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

េនះជ ទភព» េហើយថ៖ «េគរតវែតេរៀបចឱយមនមគគេទទសកសដពករបេងកើតយទធ រសតសរមប កឲយអនវតត កែណទរមងរបពនធបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ នងសដពករេគៀងគរៃដគបេចចកេទសនងហរញញវតថ េដើមបជយដលកមមវធកែណទរមង»។

មប ដ របេទសនយយភ ប ងជេរចើន កែណទរមងកពងែតដេណើ រករ ជពេសសកនងទសេ ពរងង ឬែកលមអរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។ ចណចរមៃនកែណទរមងទងអសេនះគ ពងែផអកេលើវធ រសតែផអកេលើសមតថភព។ ករ កដេណើ រករវធ រសតេនះ តរមវឲយេគែកសរមល សរមប នងពរងកបែនថមលទធផលមយចនន េដើមបគរទករងរេរៀបចករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈរបសខលន។

េដើមបបនតករងរ ថ បន នងពរងកឧបករណសរមបជយសរមលដលករអនវតតវធ រសត ែផអកេលើសមតថភព េន មប ដ របេទសែដលមនសវទទលបនធនធនខងេរក គជេរឿងរតមរតវែដលេគរតវករបេងកើតឬសរមបមគគេទទសកវធ រសតេផ ងៗ កនងេគលបណងបេពញបែនថមនវ ពតមនកនងឯក រ «ករ

ថ បនគរេកសលយៃនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជ វៈ នងធន ករផ ពវផ យ នវដេណើ រកររបស រពមទងផដលនវឧបករណជមល ឋ នែដល ចេរបើរបសេន មរបេទសែដលមនគមល តពគនខងករមតជនញ នងធនធនទេនរ។ ឯក រទងេនះជឧបករណករងរ ឧបករណសតង េគលនងមនទសេ ជយសរមលករងរផលតឧបករណរសេដៀងគន េនះសរមបេទ ម ថ នភពរបេទសនមយៗ។

េនកនងរបេទសនយយភ ប ងភគេរចើន ករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈមន រៈសខនបផតសរមបបេពញ មតរមវករទផ រករងរ នវកមមករជនញ បគគលកបេចចកេទស នងបគគលកបេចចកេទសជនខពស។ ពកេគមយចននឆលងកតករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ េពលគជករបណដ ះប ដ លែដលនេឆព ះេទដលករងរពកក ដ លជនញ។ ពកយថ «ករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ» នង «របពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ» េរបើរបសកនងមគគេទទសកវធ រសតកនងនយយងទលទ យបផត ែដលសេ េលើករបណដ ះប ដ លទងមល។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 11

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

១. េសចកដេផដមេគលបណងចមបងៃនេសៀវេភសដព"ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ" គ

បងហ ញរកបខណឌ េគលគនតសរមបជនយដលករវភគ នងពចរ ៃនអនកទទលខសរតវខងករសេរមចចតត នងភន កងរអភវឌ ន ែដលចលពកពនធនងដេណើ រករែកលមអ នងកែណទរមងសជេរមៃនរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។

ដបង េសៀវេភសដពករ ថ បនករបណត ះប ត លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈ រតវបនេរៀបេរៀងេឡើងទកជឯក រេគល នងជរញសកមមភព សេ បងហ ញពេគលគនត នងេធវើឲយករេរបើភ រមមយរពមទងជយសរមលដលករផល សបដរេយបលនងករែចករែលកពតមន។ េសៀវេភទងេនះរមមនសមសធតចមបងបន៖ ទ១ ករតរមងទសនេយបយ នងរចនសមពនធរ ឋ ភបល ទ ២ កររគបរគងថន កក ដ លៃនករបណដ ះប ដ ល ទ ៣ ករអភវឌ កមមវធសក នងទ៤ ករ កឱយដេណើ រករករបណដ ះប ដ លេនថន កមល ឋ ន3។

េគបនេលើកេឡើងេនកនងេសៀវេភសដពករ ថ បនថ៖ «ចេពះសមសធតនមយៗៃនគរករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ េសររបធនបទ របធនបទតចៗ នងធតៃនខលម ររតវបនបងហ ញជមយនងលទធផលែដលេចញមកអពករផល សបដរគនត»។ េទះបជរបធនបទេផ ងៗរតវបនេលើកេឡើងកនងល បេរៀងសមេហតផលកដ ករបធនបទទងេនះមនបនបេងកើតបនជជ នវធ រសតែដលតរមវឲយេគបេងកើតជដេណើ រករជែខ បនតៃនករ ថ បន នងករ កដេណើ រករនវនេយបយមយសដពករបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈែដរ។ ភព ញៃនរបពនធនននងរយៈេពលកណតកនងកររបមលទនននយ បនេធវើឱយមនគរកនែតរបេសើរែដលពមនលកខណៈ ជបនទ តតគន ។

3 េកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចក េទសនងវជជ ជ វៈ េសៀវេភទ ១ ករតរមងទស នេយបយ នងរចនសមពនធរ ឋ ភបល ២០០២ ទពរទ៦ ឯក រេយងទ៤។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 12

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

របភពទ១ សមសភពៃនករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈ 4

ែផអកេលើ ថ នភព បរបទរដឋបល នងវបបធមរបសរបេទសនមយៗ េគ ចសរមបរកបខណឌ េគលគនតែដលេគេសនើ នងពរងកបែនថម។ ដេចនះ ករផល សបដរេយបលរ ងអនកទទលខសរតវេផ ងៗកនងវសយបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ បនចបបដសនធេឡើង នងបនជយសរមលដលករបេងកើតរកបខណឌេគលគនតមយផទ លសរមបរបេទសែដលចលរម នងឆលះបញច ងពបគគលកលកខណៈ នងករតរមងទស

4 គនសបរពញដករសងពឯក រសដពករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 13

ករ រគបរគងថន ក ក ដ ល ៃន ករ បណដ ះ ប ដ ល ករ អភវឌ កមម វធ សក

ករតរមង ទស នេយបយ នង រចន សមពនធ រ ឋ ភបល

ករ កឲយ ដេណើ រ ករ ករ បណដ ះ ប ដ ល េន មល ឋ ន

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ផទ លខលនរបសពកេគ5។»

១.១. វធ រសតែផអកេលើសមតថភព

សញញ ណសមតថភពមននយមនយជេរចើន។ េយង មឯក រេរកមចណងេជើងថ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈ ពកយថសមតថភពគជ «រកមឬកេន ម ចេណះដង ជនញ នងឥរយបថ ែដលអនញញ តឱយេគបេពញបនេជគជយសកមមភពមយ ឬកេន ម សកមមភពមយដចជកចចករឬសកមមភពករងរមយ6។» េនកនងឯក រេនះ វធ រសតែផអក េលើ សមតថភព រតវបនបងហ ញជវធ រសត ែដល «មនេគលេ ជពេសសកណតសមតថភពេនកនងកររបកបមខរបរមយ នងែចកេចញជេគលេ េផ ងៗ7េនកនងរកបខណឌ ៃនកមមវធសក មយ8។»

នយមនយថមជងេគេនះនឲយេគេរបើរបសនវចេណះដងជេរចើន នងប ដ លឲយពកយថសមតថភពមនករវវតតយងខល ងេទ មេពលេវ ។ េគ នយយថ សមតថភពគជ «លទធភពកនងករេធវើសកមមភពសេរមចបននងរកចេរមើន ែដលអនញញ តឲយេគសេរមចបនយងសមរមយនវភរកចច សកមមភពកនង

ជពវជជ ជវៈឬជវតផទ លខលន េហើយែដលែផអកេលើកេន មចេណះដងដមនស ដ បធន ប យទធ រសត ករគតេឃើញ ឥរយបថ។ល។ »9។

េទះបជសញញ ណសមតថភពបនវវតតេទ មេពលេវ កពតែមន បែនត េនែតេផដ តេលើេគលករណរគះមយចននដែដល េហើយេនែតផ រភជ បេទនងកេន មរមៃនចេណះដង ជនញនងឥរយបថ។ េពលគជកេន មមយែដលែសដងេឡើង មរយៈ ឥរយបថែដលេគ ចសេងកតេមើលេឃើញនង ច សែវងបនេនេពលបេពញភរកចចឬសកមមភពករងរមយ ែដលឈនេទដលែខ បនទ តៃនលទធផលែដលេគកណតទកជមន (េនះគជែខ បនទ តរកតសមតថភពរបសអនកមនសញញ បរតេនរគឈនេជើងចលេទកនងទផ រករងរ)។

5 េកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចក េទសនងវជជ ជ វៈ េសៀវេភទ ១ ករតរមងទស នេយបយ នងរចនសមពនធរ ឋ ភបល ២០០២ ទ.៧ ឯក រេយងទ៤។

6 េកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ េសៀវេភទ៣ ករអភវឌ កមមវធសក ២០០២ ទ.៥ឯក រេយងទ៤។

7 ពកយថ «េគលេ » មនរតវបនេគយកមកេរបើេទកនង កយសពទៃនមគគេទទសកវធ រសតរបស OIF។ អនក កែតងមគគ េទទស កទងេនះបនេរជើសេរ ើសយកសញញ ណសមតថភព ែដលែសដង េឡើងជកររបរពតត ឬជ ថ នភពសរមបករងរផលតកមមទងអសទកទងនងករ ថ បនែផនកគរេកសលយ។ សមេមើលែផនកទ២ នងទ៦ ៃនមគគេទទសកវធ រសតទ៣ ទស នទននងករបេងកើតសតង ករបណដ ះប ដ ល។

8 េកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈនងបេចចកេទស េសៀវេភទ៣ ករអភវឌ កមមវធសក ២០០២ ទ. ១៨ឯក រេយងេលខ៤។

9 េកបច រកសងអបរ កម នត នងក រកបខណឌ េគលសដពករេរៀបចែផនករសកមមភពៃនករសក នងករ យតៃមល ករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ ២០០៥ ទ.១៨ ឯក រេយងទ១៩។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 14

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

េរកអពចេណះដងពកពនធនងសមតថភពទេទ នងសមតថភពពេសសែដលផ រភជ បនងកររបកបមខរបរមយ ឯក រេគលសដពករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ រតវែតអនញញ តឲយមនករអភវឌ សមតថភពែដល ចជយសរមលដលករេធវើសមហរណកមមអនកមនសញញ បរតថមៗចលេទកនងទផ រករងរ។បែនតេគផដលនវឧបករណដលអបផតសរមបធនករអភវឌ ខលនបនលអកនងនមជអនកេធវើករ េដើមបបេញញតនទជពលរដឋរបសខលន នងេលើកកមពសសវយភពបគគល។

វធ រសតែផអកេលើសមតថភព គជចណចផ រភជ បគន ដពតរបកដមយរ ងពភពករងរ នងករបណដ ះប ដ ល ែដល វធ រសតេនះែផអកេលើអក សខនៗប៖

ក- ករេបដជញ ចតត នងករពចរ អពទដឋភពជកែសដងៃនទផ រករងរ ទងេលើទដឋភពរម (ថ នភពេសដឋកចច រចនសមពនធ នងករវវតតករងរ) ជពេសសពកពនធនងករពណនអពលកខណៈ

សមគ លៃនមខរបរមយ នងករកណតអពសមតថភពចបចសរមបរបកបរបរេនះ។ខ- អភវឌ នសមភ រ គរេកសលយ សមភ រ េនះរមមនសតង បណដ ះ ប ដ ល សតង យតៃមល

ឯក រជនយេផ ងៗសរមបជយដលករអនវតតេនថន កមល ឋ ន នងជយសរមលដលករកណតសតង បណដ ះប ដ ល (មគគេទទសកគរេកសលយ មគគេទទសកេរៀបចែផនកគរេកសលយ នងសមភ រ។ល។)។

គ- ករបេងកើតវធ រសតគរេកសលយេនកនងរគះ ថ នបណដ ះប ដ លនមយៗ ែដលេផដ តេលើសមតថភពរបសសស មន កៗកនងកររបមលចេណះដង សរមបអនវតតសមតថភព ែដលពកពនធនងកររបកបមខរបរែដលបន េរជើសេរ ើស។

វធ រសតែផអកេលើសមតថភព ពងែផអកេលើទដឋភពជកែសដងៃនមខរបរ ែដលពកពនធនង៖• បរបទទេទ (ករវភគទផ រករងរ នងករសក េធវើែផនករ)• ថ នភពៃនមខរបរនមយៗ (សតង សមតថភពមខរបរ)• ករកណតសមតថភពរតវមន នងករគតពចរ អពបរបទកនងករសេរមចៃនមខរបរនមយៗ (

សតង សមតថភពមខរបរ)• ករបេងកើតឧបករណអបរសមរសប ម ថ នភពវជជ ជវៈ• ករកណតករមតលទធផលរតវនងទផ រករងរ។

ករបេងកើតវធ រសតែបបេនះរតវករចបចនវ៖• ករបេងកើតសតង បណដ ះប ដ ល នង យតៃមល ែដលែផអកេលើសមតថភពរតវមន េដើមបរបកបរបរ

មយជក ក• ករផលត នងករផ ពវផ យមគគេទទសក នងសមភ រគរេកសលយ• ករបេងកើតវធនករេផ ងៗៃនករបណដ ះប ដ ល នងវរកតករសរមបជយជនយបគគលករបសរគះ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 15

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ថ នបណដ ះប ដ ល• ករែកសរមលដេណើ រករគរេកសលយ (ករបណដ ះប ដ លេផដ តេលើអនកសក មរយៈករអភវឌ

សមតថភព)• ករែបងែចកទ ង នងបរកខ រ ែដលអនញញ តឲយបេងកើតេឡើងវញនវបរបទអបរមយ ដចនងបរបទ

ករងរ ឬឲយចលេទផទ លកនងមជឈ ឋ នវជជ ជវៈេផ ងៗ• ករេធវើបចចបបននភព រេបៀបរគបរគងហរញញវតថែដល ចធនដលសមភ រេធវើករ ករែថទ នងករ

បពកបរកខ រថមៗ• ករសហករជមយមជឈ ឋ នករងរ (ករវភគេលើមខរបរ ករេរៀបចកមមសក របពនធឆល សករងរ-

សក ។ល។)។

ងទ១

វធ រសតែផអកេលើសមតថភពេផ ងៗែដលសរមប មករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ គជកែនលងេធវើពេ ធនជេរមើសដបងេគសរមប ករបេងកើតកមមវ ធ មវធ រសតែផអក េលើសមតថភព។ ចណចរមគន ៃនវធ រសត ទងេនះគករបងហ ញអពករងកេចញពេគលគនតគរេកសលយមនៗ។ បងហ ញពករឈនឆលងពករសក េផដ តេលើមខវជជជវៈសក កនង (ែដលេគសងកតធងនេលើចេណះដង) េឆព ះេទរកគរេកសលយ េ យកណតសកមមភពែដលសស រត វមនសមតថភព េធវើបនបនទ ប ពបញច បករសក ។ (សមេមើលអតថបទរបស ហ ដល  (J.

Dolz)  នង អ នេញ  (E.  Ollagnier)  (២០០២) រមទងអតថបទរបស សលវ មងហ រត  (Sylvie  Monchatre)  (២០០៧) កនងឯក រេយង)។

េមរកខងេជើងធល បជនមតតរបៃនករបេងកើត នង កអនវតតវធ រសតេផ ងៗកនងករ អភវឌ កមមវធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈរបកបេ យគណភពកនងតៃមលទប។ កមមវធទងេនះេផដ តេលើសមតថភពមល ឋ នៃនមខរបរនង ជព។ ករ ថ បនកមមវធទងេនះេឡើង នឲយេគរតវផលតសតង បណដ ះប ដ លសមភ រគរេកសលយ នងមគគេទទសកបែនថមជេរចើន។

េនកនងពភពអនកនយយភ អងេគលស កនងអឡងទសវត រឆន ៧០ េគបនសេងកតេឃើញករពរងកវធ រសតមយងែដលេ កតថ  DACUM   (Developing   A   Curriculum)។ េរកយមក កនងេពលែដលអនកវទយ រសតបនបេងកើតមជឈមណឌ លអបរ នងបណដ ះប ដ លករងរ (Center   for  Education  and  Rraining   forEmployment) ៃន កលវទយលយ Ochio State University េគសេងកតេឃើញករេលចេឡើងនវ SCID (Systematic

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 16

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

Curriculum  and   instructional  Development) (សមេមើលឯក រេយងរបសេ ក នរតន (  R.  E.  Northon) )ែដលជវធ រសតមយ សរមបបនយងលអកនងករអភវឌ កមមវធសក សរមបរបពនធអបរ កដចជសរមបបនយងលអនងករបណដ ះប ដ លេនកនងសហរគស នងករបណដ ះប ដ ល មតរមវករ។វធ រសត DACUM រតវបនេរបើរបសជពេសសេ យអងគករពលកមមអនតរជត នងរតវបនផ ពវផ យយងទលទ យកនងពភពេ ក ចបពចងទសវត រឆន ៨០។

េនកនងទស នវសយដចគន េនះ េកបចបនពរងកនងសរមបគរវធ រសតែផអកេលើសមតថភពរបសខលន ចបពចងទសវត រឆន ៧០។ វធ រសតរបសេកបច សមគ លបនជពេសស មរយៈករយកចតតទក

កេលើែផនកគរេកសលយៃនករ ថ បនករបណដ ះប ដ ល រមទង ករបញច លេទកនងវធ រសតរម (លកខណៈជរបពនធ) ៃនកររគបរគងករបណដ ះប ដ ល។ ចបេផដើមេចញពវធបេងកើតឧបករណដចបស ស(សមេមើលឯក ររបសរ ឋ ភបលេកបច) វធ រសតេនះបនបនតវវតតរហត។ កនងេនះឯក រជនយមយចននបនែកសរមលរហតដលេលើកទ៤។ សមសធតចមបងៗៃនវធ រសតបនេលើកេឡើងេនកនងេសៀវេភសដព ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកទស នងវជជ ជវៈ។

របេទសែដលរកចេរមើនខងវសយបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ បនេធវើសមហរណកមម នងសរមបសមសធតមល ឋ នចមបងៗៃនវធ រសតែផអកេលើសមតថភព។ ករេធវើសមហរណកមមេនះរតវបនេធវើេឡើងេ យគតគរអពរគះ នងលកខណៈសមគ លរបសរបពនធអបររបសពកេគផទ ល រមទង ថ នភព នងជេរមើសនេយបយមនៗ។ េនះជលទធផលៃនអមបរធៗពរៃនរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។ អមបរទមយពងែផអកេលើករបនតេទមខត លគន នវទសេ េផ ងៗៃនករបណដ ះប ដ លទេទ នងបណដ ះប ដ លវជជ ជ វៈ ឧទហរណរបពនធែដលេគកពងែតអនវតតយងទលទ យេនរបេទសប ង (សមេមើលឯក រេយងសដពរបពនធអបរេនរបេទសប ង )។ អមបរទពរ ថ បនកមមវធរបសខលនេ យគតេទ មករឈនដលេគលេ ៃនករបណដ ះ ប ដ ល ជនញ េរពះថករបណដ ះ ប ដ ល ទេទជមល ឋ ន រតវបនេគចតទកជករបណដ ះប ដ លែដលរតវមនមនជេរសច មនេពលឈនេជើងចលេទកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។ របពនធរបសរបេទសអរ ត ល (សមេមើលឯក រេយងសដ ពករបណដ ះប ដ លវជជ ជ វៈ របសរបេទសអរ ត ល ) បងហ ញរបបយងចបស អពវធ រសត េនះែដលេគរបទះេឃើញគរេផ ងៗរបស េនប ដ របេទសសមជកអងគករOIF មយចនន ជពេសសរបេទសក (េកបច) េកះមរស (Maurice) នងេសែសល (Seyshelles) (សមេមើលឯក រសដពរបពនធរបសេកបច នងសដពរបពនធរបសេកះមរស។

េ យពងែផអកេលើសមភ រ នងឯកេទសែដលខលនមន របេទសមយចននែដលបនចបេផដើមដេណើ រករែកលមអ នងកែណទរមងសជេរមៃនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈរបសខលន បនពរងកគរៃនវធ រសតែផអកេលើសមតថភពរបសខលន រមទងឧបករណេផ ងៗែដលអមជមយ ។ជពេសស ដចជកនងករណរបេទសទយេណស មរ ក លេហ រ េប ង បគ វ ស កេមរ ន មល នងហគេណ (សមេមើលឯក

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 17

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

រេយងរបសអងគករយេណសក នងរបសរបេទស លេហ រ កេមរ ន ហគេណ មរ ក នងទយេណស )។ មគគេទទសកវធ រសតរបស អងគករ OIF បនយកគនត មវធ រសតេផ ងៗេ យពយយមបងហ ញ

យងចបសអពធតសមគ លរបសវធ រសតែផអកេលើសមតថភព នងធតដចគន ៃនវធ រសតទងេនះ។

១.២. ករ ថ បនេទវ

ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ រតវបនកណតេនកនងេសៀវេភសដពករថ បន េរប បបននង «កេន មនេយបយ ឧបករណ នងវធ រសត ែដលេរបើរបសយងសសងវ ក នង

ចបស ស នវដេណើ រករៃនករបេងកើត ករេរៀបច កររបតបតត នងករ យតៃមល សកមមភពៃនករបណដ ះប ដ ល 10។»

េគ ចដងថ របពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈែផអកេលើករ ថ បនមនលកខណៈេទវ៖ ករ ថ បនកររគបរគង នងករ ថ បនែផនកគរេកសលយ។

ករ ថ បនកររគបរគង គផ េឡើងអពកេន មៃនធតផ ជេរចើន ែដលកណតនេយបយជតសដពករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ បេងកើត អនវតត នងេធវើឲយរកបខណឌ ចបប នងបទបញជ មនករវវតតរពមទងបេងកើតរចនសមពនធ នងដកនរបពនធរគបរគងធនធនមនស ហរញញវតថនងសមភ រ ែដលធនបនករ

កឲយដេណើ រកររបពនធបណដ ះប ដ ល នងករ យតៃមល របសទធភពៃនរបពនធទងមល។ របធនបទទងអសេនះរតវបនបងហ ញកនងេសៀវេភសដពករ ថ បន ែដលេលើកេឡើងអពករតរមង

ទសនេយបយ នងរចនសមពនធរ ឋ ភបល (េសៀវេភទ១) កររគបរគងករបណដ ះប ដ លេនថន កក ដ ល(េសៀវេភទ២) នងករ កដេណើ រករករបណដ ះប ដ លថន ក មល ឋ ន (េសៀវេភទ៤)។

ករ ថ បនែផនកគរេកសលយ គេផដ តេទេលើឧបករណ នងវធ រសត ែដលនេឆព ះេទរករកបខណឌ គនត ករ កែតងេរៀបច នង ករបេងកើតសតង បណដ ះប ដ ល ឬកមមវធសក រពមទងមគគេទទសកគរេកសលយ ែដលជយសរមលដលករ កអនវតតសតង បណដ ះប ដ ល ឬកមមវធសក ទងេនះ។ េនះគជធតសខនរបសេសៀវេភទ៣ សដពករអភវឌ កមមវធសក ។

េគេរចើនមនទេនរេលើកមកនយយ អពករ ថ បនទងពរេនះ ចេ យែឡកពគន េហើយនងមនទេនរបងហ ញករ ថ បនែផនកគរេកសលយ ដចជដេណើ រករែដលមនលកខណៈជែខ បនទ តតគនែដលេផត តេទេលើករវភគទផ រករងរ ករវភគ ថ នភពករងរ (មខរបរ) ករអភវឌ សតង បណដ ះប ដ ល ករផលតមគគទទសក ឬសមភ រគរេកសលយបែនថម នងជនយដលករអនវតត ករបណដ ះប ដ ល។ (េមើលរបភពទ២)

10 េកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចក េទសនងវជជ ជ វៈ េសៀវេភទ ១ ករតរមងទស នេយបយ នងរចនសមពនធរ ឋ ភបល ២០០២ ទ. ៥ ឯក រេយងទ៤។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 18

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

របភពទ២

េទះបជករបងហ ញែបបេនះ អនញញ តឲយេឃើញយងចបស នវករបងហ ញផលវដសមេហតផល នងវធ រសតេផ ងៗ ែដលជយសរមលដលករអភវឌ សមភ រគរេកសលយទងមលកពតែមន បែនតេ យែឡក ែបរជបទបងមយចែណកធៃនដេណើ រកររគបរគងករបណដ ះប ដ ល ែដល មពត ដេណើ រករេនះ គធនឲយករបណដ ះប ដ លេនះ េលចេចញជរប ងេឡើង។

េគលេ ចងេរកយៃនវធ រសតទងពរ គ កឲយដេណើ រករនវសតង បណដ ះប ដ ល នង ករេលើកកមពសបនតនវរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។ េដើមបឈនេទសេរមចដលេគលេ ទងេនះ អនកទទលខសរតវែផនកគរេកសលយកដចជែផនករដឋបលទេទ រតវរមសហករគន រហតកនងេពលសេរមចដ កកលចមបងៗៃនករ ថ បនែផនកគរេកសលយ េដើមបេធវើយង ធនដលករែដល ចអនវតតេទបននវគេរមងបណដ ះប ដ លែដលអនមតយក នងធនដលកររបមលធនធន មរគបវធែដល ចេធវើេទបន។ េលើសពេនះ ដ កកលគនលះៗៃនដេណើ រករអភវឌ វធ ថ បនទងពរេនះ រតវែតអនញញ តឲយមនករសេរមចចតតជផលវករ េហើយករសេរមចចតតេនះ មនករចលរមពស កៃដគែដលមនចែណកេនកនងដេណើ រករែកលមអ ឬកែណទរមងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈទងមល។

េគ ចរបមលផដជ នេផ ងៗជបែផនកធៗ (សមេមើលរបភពទ៣)11 ែផនកទមយសដពករវភគទផ រករងរ ែផនក ទពរសដ ពករវភគេលើមខរបរ នងែផនក ទបសដ ពករអភវឌ ែផនកគរេកសលយ។

េនេពលបញច បករងរេរៀបចែផនកផលតកមមនមយៗ អនកទទលខសរតវរគបែផនកទងអសៃនករថ បនទងេនះ រតវែតសហករេដើមបផដលជអន សនដលអនកទទលខសរតវែផនករដឋបល

សរមបដេណើ រករ ម នបនតៃនករងរ។ ករសេរមចចតត គជដ កកល ល បរស េនកនងករងរេរៀបចកែណទរមង។ ដ កកល (A‐B‐

C) រតវែត ចកណតបនទង ទភពៃនករអភវឌ របតទនៃនករ កដេណើ រករ នងធនធនចបច រមទងរេបៀបដេណើ រករៃនរបពនធបណដ ះប ដ លទងមល។

១.៣. មគគេទទសកវធ រសត

11 សមេមើលផងែដរេន ងកនងឧបសមពនធ១។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 19

ភនភគ មខ របរសតង បណដ ះ ប ដ លមគគេទសក ឬ សមភ រ គរេកសលយទផ រ ករងរ

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

មគគ េទទស កវធ រសតរ បសអងគករ OIF បរយយជពេសសអពសមសធតេផ ងៗៃនករថ បនែផនកគរេកសលយ។ មគគេទទសកទងេនះ មនទសេ ជយដលករអនវតតវធ រសត

ែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។ មគគ េទទស កេនះពណនជចមបងអពករវភគទផ រករងរ ករ កែតងសតង សមតថភពមខរបរ

នងករអភវឌ សមភ រគរេកសលយ (សតង បណដ ះប ដ ល សតង យតៃមល នងមគគេទទសកជនយបែនថម)។មគគេទទសកទងេនះ មនបណងបងហ ញអពវធ រសតមល ឋ នមយេ យេគរពេទ មេគល

ករណរគះៃនវធ រសតែផអកេលើសមតថភព ែដលរតវបនបេងកើតេឡើង ឬេធវើករសរមប មករផលតសតង បណដ ះប ដ ល ែដលនេឆព ះេទរកកររបកបមខរបរមយ កនងចេ មមខរបរជេរចើន ឬ ជពជេរចើនៃនកមមវធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។

ដចអវែដលបនេលើកេឡើងកនងបពវកថែដរ មគគេទទសកទងេនះគជឧបករណករងរ ឬជសតង េគលសរមបជយសរមលដលករផលតឬេរបើឧបករណ ែដលមនលកខណៈរសេដៀងគន េនះ េន

មរបេទសែដលចបេផដើមដេណើ រករែកលមអ ឬកែណទរមងសជេរមេលើរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈរបសពកេគ។

របភពទ៣

ែផនកទ១ ែផនកទ២ ែផនកទ៣

ែផនកទ៤

របេទសនមយៗមនភរកចចសរមបមគគេទទសកទងេនះ េ យគតថលងែថលងជពេសសអពបរបទផលវចបប នងបទបញជ េផ ងៗ បរបទរដឋបល ករែចករែលកទនលខសរតវរ ងរកសង នងរចនសមពនធេរកមឱ ទ រចនសមពនធេរៀបច របេភទ នងទហៃនភពជៃដគ ភពទេនរៃនរកមជនញករបេចចកេទស នងគរេកសលយ រមទងធនធនហរញញវតថ។

មគគេទទសកវធ រសត អនញញ តឲយឈនដលេគលេ ប េផ ងេទៀត៖• បេងកើតជចណងជមយដ កកលសខនៗៃនករ ថ បនែផនករគបរគង• ជលសរមលដលករេរបើ របស វធ រសតែផអក េលើសមតថភព ែដលេឆលើ យតបេទនងករេធវើ សមមហរណកមមយវជន េបះបងករសក ទេទ ឱយចបយកនវសមតថភពវជជ ជវៈ មយ េនកនងសងគមករងរ។

• គតពចរ អព ថ នភពេសដឋកចចេរករបពនធេនកនងេពលេធវើែផនករ នងេពលេរៀបចសកមមភព

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 20

A B C

វភគ ទផ រ ករងរ ភនភគ មខ របរ អភវឌ ន ែផនក គរេកសលយ

ក ដេណើ រ ករ ករបណដ ះ ប ដ ល ថន ក មល ឋ ន

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

បណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។

េនកនងអតថបទមគគេទសក មនករ កបញច ល ងែដលជទេទបងហ ញពអតថបទែដលេលើកេឡើងពេគលេ ទងបនម នខងេលើេនះ។

ឧទហរណជេរចើននយយទកទងនងមខរបរជងេរៀបឥដឋនងជងកេបរ េដើមបបងហ ញឲយបនជកែសដងនវខលម ររបសមគគេទទសកនមយៗ។ ឧទហរណទងេនះរតវបនគសបនទ តពេលើេនកនងអតថបទ។

មករពនយលខងេលើ ពកយថ «ករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ» មនបញច លទងករបណដ ះប ដ លែដលនេឆព ះេទរកករងរកមមករជនញ អនកបេចចកេទស នងអនកបេចចកេទសជនខពស។ េលើសពេនះ េដើមបជយសរមលដលករយលអតថបទ នងធនបននវទរមងែបបែតមយៃនអតថបទទងេនះ កយសពទេផ ងៗរតវបនអនមតយកដចតេទ៖ មខរបរ អនកេរៀន សតង បណដ ះប ដ ល អនកបណដ ះប ដ ល ករផដលសពលភពដលចេណះដង ជនញទទលបន មពេ ធន នងកមមសក កនងមជឈ ឋ នករងរ។ ពកយទងេនះរតវបនចតទកជសទសនយរបសពកយវជជ ជវៈ សស នស ត ឬកមមសក ករ កមមវធសក រគបេរង ន ឬករទទល គ លចេណះដង នងសមតថភព នងកមមសក មរកមហន។

េគនយមេរបើពកយទងេនះជបលងគ (េភទរបស) សរមបឯក រទងមល។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 21

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

២. ករបងហ ញមគគេទទសកវធ រសត ទស នទននងករបេងកើតសតង យតៃមលេយើង ចផតលនយមនយៃនករ យតៃមលករសក ជេរចើន េ យេធវើខលនជករេផ ងៗគន ជបនត

បនទ បែដលវវតតេនកនងរបពនធបណត ះប ត លវជជ ជវៈ។ េហតដេចនះេហើយ បនជអនកសក រគឧេទទស នងអនកដៃទេទៀត ែដលេធវើករ េនកនងរគះ ថ នបណត ះប ត ល ែដលេនកនងនមជ អនកទទលខសរតវកររគបរគងក ត លេនះ រតវតរមវឲយបេញចញនវទស នវសយេផ ងៗ ែដលទកទងេទនងករ យតៃមលេទ មែដលពកេគមន េដើមបបញច លេទកនងករសក របសពកេគ េដើមប ក ឲយអនវតត ឬកេដើមបរគបរគង។ កបែនត េនរគបរបភពទងអស េយើង ចចតទកថករ យតៃមល គជចណចដសខនៃនដេណើ រករ

បណត ះប ត ល នងករសក ។ របធនបទេនះ រតវបនេលើកេឡើងយងសជេរមជងេនះេនកនងែផនកទ៣។ មគគេទទសកចនន៣ កនងចេ មមគគេទទសកវធ រសតទងអសរបសអងគករអនតរជតរហវងកហវន បន

នឲយមនករបេងកើតសតង េពលគសតង វជជ ជវៈ-សមតថភព សតង បណត ះប ត ល នងសតង រ យតៃមល។ អវែដលខសគន រ ងមគគេទទសកទងបេនះជមយនង មគគេទទសកដៃទេទៀតេនះ ជបឋម គលកខណៈជមល ឋ នរគះបផត េហើយបនទ បមកគថ សតង ទងេនះ បនបងហ ញពធតេផ ងៗ ែដលអនកេធវើអនត គមនទង យរតវបេងកើតេឡើងជ ចខត នងរតវែតេគរព ។ ងេលខ ២ បនេសនើឲយមនករែបងែចកធតទងេនះេទកនងសតង រេគល។ េនកនងករបណត ះប ត លវជជ ជវៈ មខងររបសករ យតៃមល សថត េនេលើេគលគនតមយចនន។ មខងរេនះបងហ ញអពលកខណៈមយចនន េហើយែបងែចកេ យែផអកេទេលើគណតៃមល នងករតរមងទសជមល ឋ ននន។ ធតទងអសេនះបេងកើតបនជរកបខណឌ េយងមយែដលករ យតៃមលករសក រតវបនរចនេឡើង នងបេងកើតេឡើងជវញរកបខណឌ េនះ។ រកបខណឌ េយងេនះនងរតវបងហ ញេនកនងែផនកទ៤ ។

ករ យតៃមលករសក គជមល ឋ នរគះមយ កនងចេ មមល ឋ នរគះដៃទេទៀត ៃនករបណត ះប ត លវជជ ជវៈ។ ករបេងកើត នងករ កឲយេរបើរបសនវករ យតៃមលេនះ រតវែតមន តមល ភពបផត ៖ មនទងគណតៃមល នងករទទល គ លរបសសងគមេទេលើសញញ បរតផងែដរ។ េដើមបសេរមចឲយបននវេគលេេនះ របេទសជេរចើនបនអនមតេគលនេយបយជតមយ សរមបករ យតៃមលករសក ។ មល ឋ នរគះៃនគេរមងេគលនេយបយ មយេនះ នងរតវបងហ ញេនកនង ងេលខ៣ ។

ករែដលែបងែចកដ កកលៃននតវធៃនករ យតៃមលករសក េនះ ចសរមលដលករអនវតត។ ត កកលទងេនះមនចនន៤ េហើយនងរតវបងហ ញេនកនងែផនកទ៥ ។ ជេរឿយៗ េយើងកតរ ទកអពសញញ ណៃនករ យតៃមលករសក ែតទដឋភពែដលសេ េទរកករវនចឆយមយេទេលើកររគបរគងសមតថភព នងេទេលើសមតថភពេធវើរបសអនកសក ែដលរបថន ចងបនសញញ បរតមយេនះែតបេ ណ ះ។ ករសេងកតេឃើញេនះ បននឲយមនករបទបងនវតនទរបសករ យតៃមលេនកនងដេណើ រករៃនករបណត ះប ត ល នងករសក ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 22

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

គរេកសលយៃនភពេជគជយ ែដលវធ រសតគត មសមតថភពពងែផអកេលើេនះ ចបចរតវមនកររមបញច លគន រ ងករបណត ះប ត ល ករសក នងករ យតៃមល។ ករ យតៃមល មនរតមែត រតវែតបញច លេទកនងដ កកលេផ ងៗគន ៃនករទទលយកនវសមតថភពបេ ណ ះេទ (សមអេញជ ើញេមើលរបធនបទេនះ េន កនងែផនកទ៣ ៃនមគគេទទសកវធ រសតទ៤ េគលគនត នងករបេងកើតមគគេទទសកគរេកសលយ)កបែនតករ យតៃមលករតវបេងកើតជសសរសដមយ កនងចេ មសសរសតដៃទេទៀតៃនដេណើ រករសករបសសស ផងែដរ។ ករទទលបននវសមតថភពមយ ចេធវើេទបនលះរ ែតសស េនះបនអភវឌ សមតថភពរបសខលន កនងករវនចឆយលទធផល ែដលបនពសមតថភពេធវើ។ ទដឋភពៃនករ យតៃមលែដលេគេ ថ «ករ យតៃមលអឡងេពលបណត ះប ត ល» េនះរតវបនេលើកេឡើងេនកនងែផនកទ៦ ។

ែផនកែដលេគ គ លបផតរបសករ យតៃមលករសក េនះ គពត ស េហើយថជករ យតៃមលសរប ឬករ យតៃមល កពនយ។ គលទធផលែដលេចញពករ យតៃមលចងេរកយេនះ េហើយែដលនងរតវរសងយក េហើយនងរតវបងហ ញេនកនងលទធផលេនេពលេរកយ នងេនកនងឯក របញជ កជផលវករនន។ ករ យតៃមលេដើមបវនចឆយេនះ រតវែតេធវើេឡើងេ យរេបៀបមតចតបផត។ ករ យតៃមលេនះរតវែតេធវើេលើរគបសមតថភពទងអសរបសមខវជជ ជវៈមយ េហើយសមតថភពនមយៗរតវែត យតៃមល េ យមនជនយពឧបករណ ឬពសមភ ររបកបេ យគណភពែដលនឲយមនករធនដលតៃមលៃនសញញ បរត បនទ បពកចចខតខរបងែរបងជេរចើនរចមក។ ដេណើ រករវធ រសត រពមទងរេបៀប យតៃមលសខនៗ ែដលរតវបនេរជើសេរ ើសេដើមបេរបើរបសេនកនងករបណត ះប ត លវជជ ជវៈេនះ នងរតវបងហ ញេនកនងែផនកទ៧ ។

ករ យតៃមលរេបៀប កពនយនឲយមនករេចញឯក រជផលវករ ែដលបញជ ក ថសស ទទលបននវសមតថភពែដលផ យភជ បនងមខរបរមយ។ េគក ចេធវើឲយឯក រេនះកនែតមនលកខណៈេពញេលញផងែដរ េ យភជ បសរមងសមតថភពជមយ ។ លទធភពៃនករេធវើែបបេនះនងរតវបងហ ញេនកនង ងេលខ៤។

ករបេងកើតសតង យតៃមលរតវបនរបគលឲយអនកផលតមយរកម។ ជធមម គេរមងេនះ គរ រតវបនឲយសពលភពេ យរគឧេទទស នងអនកជនញករខងមខរបរេនះមយរកម េដើមបធន ថ លបញហ របសសតង រតវបនេលើកេឡើង េហើយធនថ ដេណើ រករែដលបនេសនើេឡើង ច េធវើេទបន នង ចបេងកើតបនេនកនងរគបរគះ ថ នបណត ះប ត លទងអស។ សមសភពរបសរកមអនកផលត រពមទង មតកេរឿងនងដេណើ រករផដលសពលភពនងរតវេសនើេឡើងេនកនងែផនកទ៨។

កររគបរគងមខងរ យតៃមលករសក គជ ករទទលខសរតវរមមយ េហើយ លអនត គមនរតវែតបញជ កឲយចបស នងសរមលេទ មបរយកសនងេទ មករអនវតតនរដឋបលរបសរបេទសនមយៗ។ ករសេងកតអពករទទលខសរតវទងេនះនងរតវបងហ ញេនកនង ងេលខ៥។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 23

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

៣.ករ យតៃមលជចណចសខនរបសដេណើ រករសក របសដេណើ រករ បណត ះប ត លនងកររគបរគងករបណត ះប ត លវជជ ជវៈ

េនកនងអតថនយទលទ យរបស ករ យតៃមល សេ េលើករវនចឆយេលើធតមយ េចញពលកខណៈវនចឆយនន នងេទ មដេណើ រករឬក មនតវធមយ។ ករអនវតតេនះ េគជបរបទះញកញប ស េនកនងជវភពរបសេយើងសពវៃថង។ ករ យតៃមល ចេធវើេទេលើសមទធផលផទ លខលន េគេ ថសវយ យតៃមល ឬកេលើសមទធផលរបសបគគលមយរប ឬកអងគករមយ។ េ យមននយយលមអតេនះ លកខណៈវនចឆយរពមទងនតវធ នងចលរមអមជមយនងករវនចឆយេនះ។ រសយេហតេនះេហើយ បនជបនទ បពមនករតេទៀន ឬករវនចឆយ មយេនះ េយើងែតងែតឮនវសណរដចជ ៖ «េតើមនអវែដលអនញញ តឲយអនកនយយបនយងដេចនះ?» ឬកសណរថ «េតើអនកឈរេលើមល ឋ នអវបនជអះ ងយដេចនះ?» «េតើអនកឈនដលេសចកតសនន ឋ នយងដេចនះ មរេបៀប ?»។ េនកនងជវត ជព ករផតលនវេស កមម ឬករបេងកើតផលតកមមមយ ចបចរតវែតមនករវនចឆយ នងករ យតៃមលមយជមនខន ទងេ យរបេយលឬកេ យផទ ល នងបងហ ញឲយចបបអពសមតថភពែដលមន នងមេធយបយែដលបនេរបើរបស។ ករវនចឆយេនះ ចេធវើេឡើងផទ លេ យមច សសមទធផល ែដលពយយម យតៃមល ថេតើគតបនសេរមចេគលបណងរបសគតែដរឬេទ ឬកថេតើគតបនេរបើរបសធនធនរបសគតបនលអែដរឬេទ េហើយថេតើគត

ចែកលមអសមតថភពរបសគតបនែដរឬេទ។ កវនចឆយេនះ ក ចេផត តផងែដរ េទេលើគណភពករងររបសសហករមន ក ឬរបសបគគលកមន ក នងេទេលើករេពញចតតរបសអតថជន មយ។

ដេចនះ សមតថភពៃនករ យតៃមលេនះ ចឲយេគេធវើករែកលមអបន ចឲយវវតត នង ចវនចឆយេលើគណភពករងររបសបគគលមន ក។ សមតថភពៃនករ យតៃមលេនះ ក ចចលរមផងែដរកនងភពេជគជយឬកប ជយរបសរកមហនមយ របសអងគករ ឬរបសពណជជកមមមយ។ ឧទហរណែដលេគ គ លបផតកនងចេ មឧទហរណដៃទៗេទៀតេនកនងវសយេនះ េនះគករ បេងកើតបទ ឋ ន  ISO េនកនងសហរគសេនេរកមករដកនរបសអងគករសតង អនតរជត។ អក រកត «ISO» ែដលមកពភ រកច ISOS   មននយថ«េសមើគន » េហើយសេ េទេលើករបេងកើត នងករទទល គ លសតង របកបេ យគណភពេនកនងសហរគស នងអងគករ។ េ យចបេផតើមេឡើង មរយៈករវភគជនចចកលេទេលើដេណើ រករផលតកមមេនះ «ដេណើ រករគណភព» េផត តសខនេទេលើករបញជ កអពលកខខណខ ៃនគណភព រពមទងបទ ឋ ននន េដើមបអនវតតផងែដរ។ មពត គជករបេងកើតនវដេណើ រករៃនករ យតៃមល េ យេទេលើសមតថភពវជជ ជវៈ នងេទេលើករេធវើឲយមនសតង ៃនដេណើ រករផលតកមមេនកនង សហរគសមយ។ ករផតលឲយនវលខតបញជ ក  ISO តរមវឲយមនករបណត ះប ត លខងែផនក យតៃមល សរមបបគគលកទងអសនងករអនវតតបទ ឋ ន រពមទងករអនវតតនដេណើ រករសតង ។ េបើេទះជ េនកនងមរត ឋ នមយខសគនកេ យ ក មនខសគន េនកនងបរបទៃនករបណត ះប ត លេន មរគះ ថ នេនះែដរ។ ករ យតៃមល មនរតមែតឲយសស ចេធវើករវនចឆយេលើករវវតតឈនេឡើងរបសខលន េនកនងករទទលយកសមតថភពនន

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 24

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

បេ ណ ះេទ កបែនត ក ចបេងកើតជករវនចឆយ ជពរបសខលនផងែដរ ែដល ជពេនះ នងរតវជយដលខលនអសមយជវត។

ករអភវឌ នសមតថភពេ យសស េនះ តរមវឲយគតមនមនឧបករណនងធនធនជសមអ ង។ជបឋម ឯក រេយងសខនៗគមនេនកនងសតង បណត ះប ត ល ែដលបងហ ញអពសមសសភពនមយៗ រពមទងករកណតសមតថភពេធវើែដលតរមវឲយេចះ។ សមតថភពេធវើទងេនះកសថតេនកនងសតងយតៃមលផងែដរ ែដលមនលកខណៈពេសស នងលកខណៈវនចឆយៃនករ យតៃមល រពមទងឧបករណ នន

ែដល ចេរបើរបសបនកនងដេណើ រករបណត ះប ត ល (សមេមើលែផនកទ៥នងទ៦ ែដលទកទងនងរបធនបទេនះ)។ ជដបង សស ចទទលផលរបេយជនពរបភពធនធនមនស ែដលកនងេនះមនរគឧេទទសផងែដរ េហើយក ចទទលរបេយជនពធនធនរបវនត នងសមភ រននែដលបនេរបើរបសសរមបករសក នងករ យតៃមល។

សស គជអនកទទលខសរតវទ១េលើដេណើ រករសក របសខលន។ េ យ រែតអនកសក េនះចងឲយបនេជគជយពកនងករបណត ះប ត ល នងឲយបនេជគជយេនកនងករទទលបននវ សមតថភពសរមបឈនេទរបកបមខរបរមយ នងេដើមបបនសញញ បរតមយេនះ គតរតវេរបើរបស លធនធនខងកនងទងអសរបសគត េហើយទញរបេយជនពធនធនទងេនះេដើមបទទលបនេជគជយកនងដេណើ រករសករបសគត។ េនកនងអឡងេពលៃនករសក របសគត គតនងរតវអភវឌ សមតថភពរបសខលន កនងករវនចឆយេលើសមទធផលនន េទេលើសមតថភពេធវើ េហើយកេទេលើសមតថភពេធវើរបសៃដគសក នងអនគតសហកររបសខលនែដរ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 25

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ងៃនករ យតៃមល មករយលេឃើញរបសសស

កររបឡងសង

សមតថភពៃនករ យតៃមល គជសមតថភពចរមះដពតរបកដមយ (សមអេញជ ើញេមើលរបធនបទេនះេនកនង ងេលខ២ ៃនមគគេទទសកវធ រសតេលខ៤ េគលគនតបេងកើត នងករេរៀបចមគគេទទសកគរេកសលយ)ែដលនងរតវេកើនេឡើង មសងវ កៃនករសក េដើមបបនតរហតអសមយជវតរបសសស ។ ដេចនះេហើយ ករទទលបននវសមតថភពេនះ រតវែតបញច លេទកនងគេរមងអបរ របសរគះ ថ ន (សមអេញជ ើញ េមើលរបធនបទេនះេនកនងែផនកទ៣.៣ ៃនមគគេទទសកវធ រសត េល៤ េគលគនត នងករបេងកើតមគគេទទសក គរេកសលយ)េហើយនងរតវេគគតគដលេនកនង ដេណើ រករទងមលៃនករេធវើគេរមង នងករបេងកើតករ បណត ះប ត ល។

កបែនត តអងគសខនៃន លដេណើ រករ យតៃមលេនះគរគឧេទទស ែដលករទទលខសរតវ របសគតមនលកខណៈេទវ។ មយងគតរតវបងហ ញដលសស នវសមតថភពេធវើនន ែដល គតទនទងចងបន រពមទងលកខខណឌ សរមបករ យតៃមលៃនសមតថភពនមយៗ េហើយជយដលសស េនកនងអឡងេពលៃនកររកចេរមើនេទរកករទទលយកសមតថភព។ មយងេទៀតរគឧេទទស មនភរៈទទលខសរតវេលើករអនវតតវធនករទងអស ែដលនង ចបញជ កជផលវករអពករទទលបននវសមតថភព រពមទងសេរមចវនចឆយថមនេជគជយឬប ជយផងែដរ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 26

គេរមងផទ លខលនដេណើ រករទទលយកសមតថភព

សមតថភពវនចឆយ នង យតៃមល កររបឡងវញញ

េជគជយប ជយ ករទទលបនសញញ បរត

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ងៃនករ យតៃមល មករយលេឃើញរបសរគឧេទទស

ករបេរង នេឡើងវញ

ករ យតៃមលករសក គជសមសធតមយកនងចេ មសមសធតដៃទេទៀតៃនគេរមងអបរ។បគគលករបសរគះ ថ នបណត ះប ត លទងអស រតវែតចលរមវភគទនកនងករបេងកើតករ យតៃមលេនះជ

ទ បគគលែដលជយេ យផទ លដលករងររបសរគឧេទទស (នយកករសក ទរបក គរេកសលយ។ល។)រពមទងនយករគះ ថ នផងែដរ។ គគតេនះេហើយ ែដលជអនកបេងកើតដេណើ រករគេរមង នងកររគបរគងែដលសរមលេទដលករយកចតតទក កដលករ យតៃមលេនកនងដេណើ រករៃនករបណត ះប ត ល កដចជករបេងកើតករ យតៃមលៃនករវនចឆយសេរមច ែដលនឲយមនករផតលវញញ បនបរតៃនករបណត ះប ត ល។

ងៃនករ យតៃមល មករយលេឃើញរបសបគគលករគះ ថ ន

សស រគឧេទទស នងបគគលករបសរគះ ថ ន មនករវវតត េនកនងរបពនធមយែដលទសេ ចងេរកយគភពេជគជយ បននយថកររកចេរមើនសមតថភពវជជ ជវៈរបសបគគលែដលចះេឈម ះេរៀនេនកនងករបណត ះប ត លវជជ ជវៈេនះ។ របពនធេនះគជករធនទ១េលើតៃមលសញញ បរត នងករទទល គ លពសងគមជត។ តៃមលសញញ បរតមយជបឋម រតវបនផ រភជ បជមយនងលកខនតកៈចបប នងផ រភជ បនងសទធែដលអមមកជមយ។ េនកនង

របេទសមយចននករទទលបនសញញ បរតមយ បនធននវលកខខណឌ ករងរ នងេបៀវត ជមលឋ នែដលកណតេនកនងបទ ឋ ន ឬេនកនងកចចសនយករងរ។

តៃមលរបសសញញ បរតេនេលើទផ រករងរ បនបេពញបែនថមេទេលើករទទល គ លពសងគម។ តៃមលសញញ បរតេនះពងែផអកេទេលើសមសធតធៗ២ ៖ ភពេជឿជកេទេលើសតង ៃនករបណត ះប ត ល ដេចនះ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 27

គេរមងអបរ ករេធវើគេរមងគរេកសលយ

ករ យតៃមលកនងអឡងេពល បណត ះប ត ល

ក យវតៃមលវនចឆយសេរមច

េជគជយប ជយ ករពរងកចេណះដង

គេរមងអបរ ករេធវើបលង នង កររគបរគង

ែបបបទៃនករអនវតតដេណើ រករ

ធនធនមនស នងសមភ រៈ

ករ យតៃមលវនចឆយសេរមច ករបញជ នលទធផល

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

គករេជឿជកេទេលើដេណើ រករៃនករ ថ បនទងមល ែដលនឲយមនករបេងកើតសញញ បរតេនះេឡើង រពមទងសមតថភពេធវើៃនប ត អនកមនសញញ បរតេផ ងៗ ែដលឈនេជើងចលបនតចមតងៗ េនកនងទផ រករងរ។ េយើង ចបែនថមសមសធតទ៣ េទេលើសមសធតទង២មនេនះគសមតថភពេធវើរបសរគះ ថ នបណត ះប ត ល នងរបសបគគលក ែដលេធវើករេនទេនះ សមតថភពេធវើែដលជមល ឋ នរគះៃនករលបេឈម ះរបសរគះ ថ នមយ េហើយែដល ចជយយងេរចើនដលករេបើកទវ រេដើមបទទលបននវករងរេធវើយងងយរសល។

ដេចនះ មខងរៃនករ យតៃមល ជពេសសមខងរៃនករ យតៃមល កពនយ េដើរតនទយងសខនេនកនងកររគបរគង នងករបេងកើតករបណត ះប ត ល។ ករអនវតតមខងរដមន រសខនេនះ រតវែតសថតេនកនងបរយកសមយ ែដលធនដលសស នមយៗ នវលកខខណឌ ៃនករ យតៃមលរបកបេ យយតតធមនងសមធម។ ជងេនះេទៀត ករអនវតតករ យតៃមល រតវែតមនភពមតចត នងមនតមល ភព។ គរដឋបលក ត លែដលជអនកកររគបរគង នងផតលនវមេធយបយ នងឧបករណសមរសបនន ដលករ យតៃមលេនះ។ មយងេទៀត លទធផលននៃនករ យតៃមល គជសចនករដដសខនមយ កនងករវនចឆយេទេលើសមតថភពជរមៃនរបពនធបណត ះប ត លវជជ ជវៈ។ េ យរតវបនយកចតតទក កេនកនងករអនវតតជដេ ះរ យ នង យតៃមលជនចចកលេនះ សចនករដេនះនងរតវជយេ យផទ លេទដលករែកសរលៃនកររគបរគងនមយៗរបសកររគបរគងធៗទងអស ៖ ចបប េគលនេយបយ នងចបបទមល បរដឋបលនងហរញញវតថ។

ងៃនករ យតៃមល មករយលេឃើញរបសអនករគបរគងថន កក ត ល

៣.១. ករផដលសពលភពដលបទពេ ធនែដលទទលបន

ករបេងកើតឧបករណ យតៃមល មវធ រសតគត មសមតថភពេនះ បនេបើកផលវឲយមនករផតលសពលភពដលករទទលបនបទពេ ធន ែដលេគ ចេ បនថ ករទទល គ លចេណះដងពនងចេណះដង មបទពេ ធន។

េនះគជែផនកមយៃនឯក រែដលមនចណងេជើងថ «ករ ថ បនករបណត ះប ត លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស» សតអពករទទល គ លចេណះដងព នងបទពេ ធន។

«ករទទល គ លចេណះដងព នងបទពេ ធន មនកមមវតថកនងករកណត កនងករ យតៃមលនងទទល គ លនវ លសមតថភពែដលទទលបន េនកនងអឡងេពលសក ែដលបនេធវើេឡើងកលពេពល

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 28

រកបខណឌ គតយតតនងវធននន

នេយបយកនង យតៃមលករសក

ករ កែតងមគគេទសកនងសមភ រៈ

កររគបរគង នងកររតតពនតយ

ករេចញសញញ បរត ករ យតៃមលែផនកសមតថភពេធវើ

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

មន េ យបគគលមយរប េនកនងរកបខណឌ មយេផ ងៗេទៀត េរកព រកបខណឌ ៃនកមមវធសក ែដលបនេរគងទក ឬក មរយៈបទពេ ធនករងរ នងបទពេ ធនជវត។ េនកនងករបណត ះប ត លវជជ ជវៈនងបេចចកេទស ករទទល គ លចេណះដង ចឲយបគគលេនះវលេទរកករសក វញ េហើយបនតករបញច បករសក ែដលសរមលដលតរមវកររបសខលន។ ករទទល គ លេនះក ចនឲយបគគលេនះមនកររកចេរមើនែផនក ជពផងែដរ េ យ ចផល សបតរករងរ ឬកឈនេទរកករងរមយែដលលបកនងលអជងមន។

ករទទល គ លចេណះដងេនះ គជរេបៀបមយកនងករសរមបសរមលករអនវតតរបស ថ បនអបរ េទនងតរមវករពេសសេ យែឡករបសបគគលមយចនន េ យជយឲយមនកររកចេរមើនេនកនងករសកែដលផ រភជ បេ យផទ លេទនង ថ នភពរបសពកេគ។ មពតេទ បគគលមយរបែដលមនបណងចងរតឡបេទរកករសក វញេនះ មនបនចប រមមណដល ករសក ែដលគតបនេធវើរចមកេហើយេនះេទេហើយគតនង ចបតបងនវចណងចណលចតតេរៀនសរត របសនេបើមជឈ ឋ ន េនះមនបនសរមបេទ មតរមវកររបសគតេនះេទ។ វធ រសតគត មសមតថភព នងមនអេ យផល រពមទងអនញញ តឲយមនករទទល គ លនវចេណះដងេរក នងបទពេ ធន។ េគលករណរគះរមមន ៖

•ករសក ែដលបនេធវើេឡើងេ យបគគលមយរបេនេរករបពនធ ចនងមន សពលភពនង រសខន

•ចេណះដងែដលបនមកពករសក េរក េនះ ចនងរតវេធវើករេរប បេធៀបជមយនងសមតថភពែដលមនេនកនងកមមវធសក ែដលកមមវធេនះនឲយមនសញញ បរតមយ េហើយចេណះដងទងេនះ កនងរតវ យតៃមលេ យឈរេលើមល ឋ នេនះែដរ។

•េនកនងករ យតៃមលែដលេធវើេឡើង េដើមបទទល គ លចេណះដងេរក ឬបទពេ ធនេនះភពមតចតនងកហតនន មនដចេនកនង ថ នភពសក ធមម ែដរ។

•រេបៀបរបបៃនករ កវនយេទេលើចេណះដងេរក នងបទពេ ធនេនះ មនរបភពដចគនេទនងរេបៀបរបបៃនករ យតៃមលេលើចេណះដង ផងែដរ។

ជទេទកនេសៀវេភកណតរ ៃនករសក តចមយ គជមេធយបយែដលេរបើរបសសរមបទទលគ លចេណះដងទង េនះ។ តរមវឲយបគគលេនះ ៖

• បញជ កអពេគលបណងៃនករបណត ះប ត លរបសខលន• កតរ ទកនវករសក របសខលន (ករេរៀនេន នងបទពេ ធនជវតនងករងរ)• វភគ នងេធវើសេយគេទេលើករសក ទងេនះ• តភជ បករសក ទងេនះេទនងខលម ររបសកមមវធសក មយ េ យេធវើយង កណតឲយបន

នវសមតថភព ឬកែផនកននរបសសមតថភពែដលខលនគតថបនេចះរចេហើយ• របមលផតនវឯក រអណះអ ងទង យៃនចេណះដងែដលបនទទលកនេសៀវេភតចែដលបនបេងកើតយងដេចនះ រតវបនវភគេ យរកមអនកឯកេទសអបរ មយរកមៃន

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 29

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

វសយបណត ះប ត ល។ បនទ បពមនករវភគេនះេហើយ បគគលេនះរតវបនេកះេ ឲយេធវើសមភ សន េដើមបកណតអពករសក ែដល ចទទល គ ល។

ករវភគេទេលើកនេសៀវេភេនះ រពមទងករសមភ សននង ចឲយេគេធវើបញជ សមតថភព នងែផនកៃនសមតថភព ែដល ចឲយេគទទល គ លបន។ បនទ បមក បគគលេនះ ចនងរតវបនអេញជ ើញឲយបងហ ញសមតថភពរបសខលន មរយៈករេធវើវញញ ពេសស េដើមប យតៃមលចេណះដង។ ដ កកលេនះ រតវបនបនតេ យករវនចឆយមយ ែដលនងទទល គ ល ឬមនទទល គ លនវសមតថភពែដលបនេរគងទកេនះ។

េនចងបញច បៃនដេណើ រករទទល គ លចេណះដងេរក នងបទពេ ធនេនះ ទរមង ៃនករបណត ះប ត លមយនងរតវបនបេងកើតេឡើង េដើមបបរងគបនវែផនកែដលខវះខតៃនកមមវធសក ។ េគនងេឃើញមនរគបសមតថភពទងអស ែដលបគគលេនះមនេចះ េនកនងករបណត ះប ត លេនះ។ ដេចនះេហើយ េនសលែតភគបគគលេនះេទ ែដលជអនក មដេណើ រករសក ែដលនងេធវើេឡើងសរមបគត គតនងទទលបនករបណត ះប ត លែដលគតមនេចះ េដើមបយក សញញ បរតែដលគតចងបន12។

េគលករណ រពមទងដេណើ រករសខនៗ ែដលផ រភជ បនងករផដលសពលភពដល ចេណះដងមបទពេ ធនេនះ មនរតវបនេលើកេឡើងេ យផទ ល េនកនងមគគេទទសកវធ រសត េនះេឡើយ។ កបែនត

េយើង ចកតសមគ លថ េនរបេទសប ង ករផដលសពលភពដលចេណះដង បទពេ ធនេនះ គជកមមវតថៃនករសក រ វរជវេ យអងគករ នងអនកឯកេទសជេរចើន។ េគហទពរអនេធើែណតជភ ប ងសខនៗែដលបងហ ញអពករអភវឌ នទងេនះ មនេនកនងឯក រេយងេនខងចងរបសមគគេទទសកេនះ។

មយងេទៀត ករេរបើរបសកនេសៀវេភេនកនងែផនកករផដលសពលភពដលចេណះដង បទពេ ធនេនះ រតវបនរកសះ យយងទលទ យ។ អនករ វរជវជនជតេកបចមយរប គេ ករ ែបរ បប RobertBibeauបនរសងយកនវេគហទពរជភ ប ងសខនៗមយចនន ែដលបងហ ញអពករងររបសពកេគេនកនងវសយេនះ13។

12 េខតតេកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណត ះប ត លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស េសៀវេភេលខ៣ ករតរមងទសេគលនេយបយ នងរចនសមពនធរ ឋ ភបល ឆន ២០០២ ទពរទ៣៤ ឯក រេយងេលខ៤

13 សមេយងេទដលករបងហ ញរបសេ កបបសតអពវធ រសតជភ ប ងេផ ងៗ ែដលមនបញច លកនេសៀវេភ។សមអេញជ ើញេមើលឯក រេយងអនេធើែណត ទកទងេទនងករផដលសពលភព ដលចេណះដងបទពេ ធន កនេសៀវេភនងកនេសៀវេភឌជថល េនចងមគគេទទសកេនះ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 30

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ងេលខ២

សមសភពចបច ឬេសនើេឡើងសរមបករបេរង ន នងករ យតៃមលសមសធតចបច ឬសមសធតេសនើេឡើងនន សរមបករបេរង ន នងករ យតៃមល ដចែដល

បនបងហ ញរចមកេហើយ េនកនង ងេលខ៦ៃនមគគេទទសកវធ រសតេលខ៣ េគលគនត នងករបេងកើតសតង បណត ះប ត លេនះ មគគេទទសកវធ រសតទង យ របសអងគករអនតរជត រហវងកហវន បនបងហ ញនវករែបងែចកយងចបសរ ងឯក រៃនករ ថ បនែផនកគរេកសលយជមគគេទទសក នងសតងវជជ ជវៈសមតថភព នងសតង ៃនករបណត ះប ត ល នងករ យតៃមល។ ចណចរមៃនករសក ទងេនះ គជករបងហ ញនវមល ឋ នរគះែដលដេណើ រករសក នងដេណើ រករបណត ះប ត លទងអសពងែផអកេទេលើ ។ ជពេសស អវែដលែបងែចកភពខសគន រ ងសតង ទងេនះ នងឯក រដៃទេទៀតេនះគរតងថសតង ទងេនះរតវែតមនធតពពណន ឬកធតៃនករអនវតតជចបចនន សរមបរគបរគះ ថ នបណត ះប ត ល ទងអស។ មគគេទទសកទង យ នងឯក រដៃទេទៀត បនបងហ ញនវពតមនែដលបន កែតងេឡើង នងផ ពវផ យេដើមបសរមលដលករេធវើករបណត ះប ត ល។ សមតថភព ែដលេចញពសតង វជជ ជវៈ-សមតថភព រពមទងសមតថភពទង យរបសគេរមងបណត ះប ត ល គជខលម រសខន ៃនករបណត ះ ប ត លេនះ។ ករបេរង នអពសមតថភពទងេនះ មនែមនជេរឿងមនចបចឬកជជេរមើសមយេឡើយ។ គេរសចែតេលើរបេទសនមយៗ េនកនងចបបទមល បរបសខលនេនះេទ ែដលជអនកកណតវធ រសតៃនករបេងកើតករបណត ះប ត ល េហើយនងកណតអពករែបងែចកនវធតចបច នងធតជជេរមើសរបសសតង មយ។ ជករេសនើេឡើងេនះ គជករែបងែចកធតសខនៗនន ែដល

ចចតទកថជធតចបច ឬកបនទ បបន រតវែតមន ។

ឯក រនន សមសធតចបចនងជ ចខត សមសធតបនទ បបន នងមន ចខត

សតង វជជ ជវៈ-សមតថភព បញជ សមតថភពនន គជធតរគះែដលត ងឲយមខរបរេនះ។ សមតថភពមយចនន ចនង មនរតវរក ទកេនកនងសតង បណត ះប ត លេ យមលេហត បញហ លបក ែដលទកទងេទនងបរបទ ឬកទកទង

សចចនករណនន សតអពសមតថភព ែដលបនបងហ ញេនកនង ងសមមលេនះគជពតមនយងសខនែដលនងជយដលករបេងកើតសតង បណត ះប ត ល នង

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 31

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

េទនងមេធយបយែដលមន(សមអេញជ ើញេមើល ងេលខ៣នងេលខ៤ ៃនមគគេទទសកវធ រសតេលខ៣េគលគនត នងករបេងកើតសតងបណត ះប ត ល)

សតង យតៃមលនងជយដលមគគេទទសកវធ រសតផងែដរ។

សតង បណត ះប ត ល សមសធតៃនសតង េនះមន ៖- សរមបសមតថភពែដលបងហ ញជ កបបករយ ៖•ឃល របសសមតថភព•ធតននរបសសមតថភព •បរបទៃនករបេងកើត•លកខណៈៃនសមតថភពេធវើ- សរមបសមតថភពែដលបងហ ញេនកនង

ថ នភព ៖•ឃល របសសមតថភព•ធតននរបសសមតថភព •បរបទៃនករបេងកើត• ថ នភពៃនករ កឲយដេណើ រករសមតថភព•លកខណៈេនកនងដេណើ រករ

េគលបណងរបសករបណត ះប ត លវជជ ជវៈ បណងរបថន ែផនកអបរ េគលបណងននរបសសតង សរមបសមតថភព៖•ចេណះដងែដលទកទងនងសមតថភព•លកខណៈសមគ លទកទងេទនងចេណះដង (សមេមើលមគគេទទសកវធ រសតេលខ៤េគលគនត នងករបេងកើតមគគេទទសកគរេកសលយ) ។ពមពៃនកមមវតថៃនករបណត ះប ត លនយមនយនងធតជទេទដៃទេទៀតែដលថរេវនងករែបងែចកសមតថភពនន (រកហវកឡហ ក)

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 32

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

សតង យតៃមល ងលកខណៈពេសសនងសមសធតេផ ងៗ ៖ •ធតននរបសសមតថភពរពមទង ថ នភពននកនងករបេងកើតសមតថភពេនះ•យទធ រសតននែដលរបកនយក•សចនករដនននងលកខណៈវនចឆយ យតៃមល •ចណចននសរមបលកខណៈវនចឆយយតៃមល ឬ

លកខណៈវនចឆយែដលេរជើសយកេ យមនទនកទនងជមយនងករមតៃនភពេជគជយ•ករមតៃនភពេជគជយ

វធនៃនករវនចឆយ ករណចងេរកយ

ករពពណន អពវញញឬកករចលរមនងសមសធតេផ ងៗ ៖- ស កបរត យតៃមល ៖ធតៃនករសេងកតករអតេ នឬតរមវករចបចនន(ែថមពេលើ សចនករដនននងលកខណៈវនចឆយចបចៃនករបណត ះប ត ល

េថរៈេវ សរបរបសសតង បណត ះប ត លមយែដលបញច លរយៈេពលសរមបករបណត ះប ត ល ផងេនះ នងរតវកតបញច លផងែដរ។ កបែនតេថរៈេវ ៃនករបណត ះប ត ល សរមបសមតថភពនមយៗ ចនងរតវ ក ឬមន ក េដើមបឲយមនភពបតែបនដលអមយសរមបរគះ ថ នបណត ះប ត លនន នងសរមបរកមរគឧេទទស េដើមបយកចតតទក កដលបរបទដលចងវ កៃនករសក នងតរមវកររបសសស ។

េនកនងរបេទសមយចនន ចេណះដង ឬកចេណះដងសរមបសមតថភពនមយៗ រតវបនផតលឲយេនកនងសតង បណត ះប ត លេហើយមនលកខណៈជបទបញជ ។ េនរបេទសដៃទេទៀតចេណះដងទងេនះរតវបនចតទកជពតមនបែនថម។ មគគេទទសកទង យរបសអងគករអនតរជតរហវងកហវន បនបងហ ញអពចេណះដងទងេនះេនកនងមគគេទទសកគរេកសលយ េ យបន លទកនវលទធភពមយចននចេពះរគះ

ថ នបណត ះប ត លនន េដើមបគតគរេទដលទរមងៃនរកមនមយៗ នងបរបទៃនករបណត ះប ត លែដលបនេរគងទកេនកនងមជឈ ឋ ននមយៗ។

ករពពណនអពវញញ គជលកខណៈបេពញបែនថម េ យេហតថមគគេទទសកេនះេសនើឲយមនករ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 33

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ទទលខសរតវៃនករផលតវញញ ទងេនះ ជករទទលខសរតវរបសរគះ ថ នបណត ះប ត លេនកនងករេគរពដលលកខណៈពេសសែដលបនែចង។ កបែនតករបេងកើតវញញ មយចនន ចនងរតវជភរៈរបសមជឈមណឌ ល។ េនេពលេនះ វញញ ទងេនះនងរតវចតទកជបទបញជ ែដលរតវែតអនវតតជ

ចខត។

៤. េគលគនត តៃមល ករតរមងទស នងលកខណៈៃនករ យតៃមល

៤.១. េគលគនតជមល ឋ ន

េគលគនតសខនៗទងពរែដលបនេរបើរបសេនកនងករ យតៃមលៃនករសក េនកនងវធ រសតគត មសមតថភពេនះជក យៃមលកនងអឡងេពលបណត ះប ត ល នងករ យតៃមលវនចឆយសេរមច (ែដលពមនមកេ ថករ យតៃមលសរប)។ េគលគនតទងពរេនះរតវបនបងហ ញេនកនងឯក រសតអពករេទពេកសលយ។

«វធ រសតគត មសមតថភពបន កអនកសក េនចក ត លៃនដេណើ រករបណត ះប ត លេ យេនែតទទលខសរតវចេពះករសក របសខលនែដលនឲយមនករែកែរបេគលគនតៃនករ យតៃមលផងែដរ។ វធ រសតេនះមនតនទពរេផ ងេទៀតែចក ចពគន ៖ ករគរទដលករសក មរយៈករសសទង នងករ យតៃមលេលើករវវតតរបសខលន េនះគជករ យតៃមលអឡងេពលបណត ះប ត ល េហើយនង

ករ យតៃមលរសេរមច មរយៈវធនករៃនករ យតៃមលករមតៃនករទទលយកបននវសមតថភពេនចងបញច បៃនករបណត ះប ត ល ែដលេនទេនះេគេ ថករ យតៃមល សរប។

ករ យតៃមលអឡងេពលបណត ះប ត ល ឥឡវេនះរតវបញច លេទកនងដេណើ រករសក េហើយ យតៃមលេនះេធវើេឡើងជេរៀង លៃថង។ ករ យតៃមលេនះ េធវើេឡើងសេ របមល លទនននយទងអសេដើមបសមគ លនវចណចខល ងនងចណចេខ យរបសសកខ កមេនកនងករបណត ះប ត ល េ យេធវើយង ឲយមនករសេងកតេឡើងវញ ឬកសរមបសរមលនវករបេរង នេដើមបេធវើយង ឲយករសក វវតតេទមខ។ ករ យតៃមលកនងអឡងេពលបណត ះប ត លេនះ កអនញញ តផងែដរ ឲយរគឧេទទសេធវើករគតថយេរកយវញ េដើមបឲយសសមន ក ចបនតករសក របសខលន នងទទលបននវសមតថភពនន។

ករ យតៃមលអឡងេពលបណត ះប ត ល គជមេធយបយដពេសសមយេដើមបពរងងលទធផលននៃនករបណត ះប ត លេនះ។ កបែនត េទះជយង កេ យកមនរតវេរបើរបស េដើមប កពនយដលករសក បនេនះេឡើយ ពេរពះលទធផលទងេនះ មន ចឲយេយើងពនតយេឃើញនវករវនចឆយនវកតពវកចចេពញេលញ មយែដលនឲយមនករទទលបននវសមតថភព ទងមលរបសចេណះដងបនេឡើយ (ចេណះដង ចេណះេធវើ នងឥរយបថ) ែដល រតវគន នងសមតថភពែដលជេគលេ េនះ កបែនត

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 34

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

រគនែត ចឲយេយើងសេងកតបននវទដឋភពខលះៃនសមតថភពែតបេ ណ ះ។ ករ យតៃមលអឡងេពលបណត ះប ត លមនបេរមើឲយករ សសទងនវសមតថភពេធវើេទ កបែនត ចឲយ

េយើងសេងកតបននវដេណើ រករករសក នងែកតរមវកហសឆគងទង យ។ករ យតៃមលវនចឆយសេរមចគសរមបកណត ថ នភពថករទទលបន ឬមនទទលបននវ

សមតថភពេនចងបញច បៃនករបណត ះប ត ល នងករសក ។ ដេចនះ េហើយគ សរមបកណតនវករ កពនយដសមរសបមយ។ ជទេទ ករ កពនយេនះជរបេភទករ យតៃមលជេទវ េជគ ជយ ឬប ជយ កររគបរគងបន ឬមនបនេលើសមតថភពរបសសស ។ វធ រសតគត មសមតថភព គសថតេនកនងភពេជគជយៃនែផនកគរេកសលយ េហតដេចនះេហើយបនជករ យតៃមលអឡងេពលបណត ះប ត លេនះមន រសខន ស ពេរពះ ចផតលពតមនជេរៀង លៃថងដលអនកសក គដចជរគឧេទទសផងែដរសតពករមតៃនចេណះដងេលើធតននៃនករសក ។ ករ យតៃមលអឡងេពលៃនករបណត ះប ត ល

ចឲយេយើងសរមបសរមលករបេរង ន េដើមបឲយមនករវវតតរកចេរមើនេនកនងបរបទេនះ ែដលករ យតៃមលសរបសេ េលើវញញ ១ តរមវឲយសស បងហ ញថខលនបនទទលនវសមតថភពេនះ នងរគនែតរតវបញជ កអពេជគជយរបសករបណត ះប ត លែតបេ ណ ះ។ កនងករណទទលប ជយ េយើង ចេរគងនវនតវធបេរង នជលកខណៈរមមយ រពមទងករេធវើវញញ េឡើងវញផងែដរ (...) ។

ករវភគទនននយសខនៗ ែដលេរគងទកេនកនងកមមវធសក េនះ នង ចឲយេយើងកណតបននវកមមវតថៃនករ យតៃមល េដើមបទកែកកមមវតថ ែដលមន រសខនបផត ពេរពះ េយើងមន ច យតៃមលទងអសបនេទ។ កមមវតថៃនករ យតៃមលែដលរក ទកេនះ នងរតវេលើកមកបរយយេឡើងវញេនកនងេស រយវញញ ែដលេនកនងេនះេយើងក ចេសនើឲយមននវ ស កបរត យតៃលនន14។

៤.២. គណតៃមលៃនករ យតៃមល15

េដើមបបញជ កអពករេជឿជករបសខលន ករបេងកើតរបពនធ យតៃមលមយ រតវពងែផអកេទេលើគណតៃមលទងអសែដលេគ គ ល នងរពមេរព ងទងអសគន ។ លដ កកលនមយៗៃនករបេងកើត នងករសេរមចនវរបពនធ យតៃមលមយរតវែតឆលះបញជ ងអពករ កឲយអនវតតនវ លតៃមលទងេនះ។

ជទេទ េគទទល គ លនវតៃមលពររបេភទ របេភទែដលេគេ ថ «ជមល ឋ ន» េនះគយតតធមសមភព នងសមធម នងមយរបេភទេទៀតេ ថ «តៃមលសមភ រ» ែដលមនភពរលន ភពមតចត នងតមល ភព។ ជងេនះេទៀត ដេណើ រករ យតៃមលរតវែតមនតថភព នង ចយកមកអនវតតបន។ ដេចនះេហើយ

14 េខតតេកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណត ះប ត លវជជ ជវៈនងបេចចកេទស េសៀវេភេលខ ៣ ករតរមងទសេគលនេយបយ នងរចនសមពនធ រ ឋ ភបល ឆន ២០០២ ទពរ ៣២ ឯក រេយងេលខ៤ 15 អតថបទៃនែផនកទ ៤.២ នង ៤.៣ គជករសរមបសរមលៃនជពកទ២ នង ទ៣ របសឯក រែដលមនេឈម ះថេគលនេយបយៃនករ យតៃមលករ សក េខតតេកបចរកសងអបរ ឆន ២០០៣, ឯក រេយងេលខ១០។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 35

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

េយើង ចចតទក ភពែដល ចេធវើបន ជគណសមបតត មយែដលនងរតវបញច លកនងដេណើ រករេនះ។ ជបឋម យតតធម សេ យកករកណតយងចបសនងករេគរពចេពះសទធបគគលទង យ។

េរឿងសខនកនងករបញជ កអពសទធរបសអនកសក េនកនងករេរៀនេឡើងវញ សទធកនងករសរបឡងេឡើងវញសទធកនងករទទលបនសញញ បរត។ល។ រពមទងវធអនវតតននន យកចតតទក កករមតៃនករេរៀបចទង

យ។ ករបេងកើតរបពនធ យតៃមលដរតមរតវមយ ទមទរ ឲយមនតៃមលពរេទៀត គសមភព នងសមធម។សមភព គសេ េទេលើលទធភពរបសអនកសក មន កៗ ចមនេដើមបទទលរបេយជន ពលកខខណឌ

នងកហតដចគន កនងករ យតៃមល រពមទងពមេធយបយដចៗគន ឬេសមើគន ។ចែណក សមធម ចបញជ កអពវធ រសតេផ ងៗគន ឬកេធវើករ យតៃមលខសៗគន េដើមប គតគរេទ

ដលបគគលកលកខណៈរបសបគគលមយរបៗ ឬកដលបគគលកលកខណៈរមេនកនងរកម ចនន។ មនសមធម គផតលជនដលបគគលមន កៗនវឱកសរបេសើរសរមបភពេជគជយ។ ជឧទហរណ បគគលមយរបជជនពករឬកបគគលមយរកម មនបញហ លបកចេពះករសក ភ ចនងរតវបនេគេរបើរបសជវធ រសត យតៃមលលកខខណឌ េផ ងៗ កបែនត មនសមមល នងគន ។

េនកនងែផនកសមភ រ ភពរលន សនមតថករ យតៃមលគមនទនកទនងេ យផទ លជមយនងករសក នងជមយនងសតង បណត ះប ត លែដលរគបដណត បេលើករសក េនះ។ ជេរឿងសខន សកនងករេផដ តេទេលើសមតថភពនន នងេទេលើបរបទៃនករបេងកើតជងេនះេទៀត េទេលើលទធផលែដលេគទនទងរងច រពមទងេនេលើលកខណៈទេទ នងជពេសសៃនសមតថភពេធវើែដលមនេនកនងខលម ររបសសតង បណត ះប ត ល។ ភពរលនកសេ េទេលើ ទនកទនងយងជតសនទធរ ងអវែដលរតវបន យតៃមលនងអវែដលជកមមវតថៃនករសក ផងែដរ។ ភពរលនឲយេយើងធនបននវសពលភពៃនវធនករ (ច តករ) ទង យ។

ភពមតចត ែសតងេចញ មរយៈករ យតៃមលរបកបេ យភពជក កនងចបស ស។ភពមតចតេនះែផអកេលើដេណើ រករវធ រសត នងដលអតលអន។ រសខន នងចននពតមនរគបរគនគចបច សសរមប េធវើករអធបបយេលើករ សក របសសស ។ ករ យតៃមលរបកបេ យភពមតចតមយ នឱយកររកតេសចកតរបកបេ យយតតធមបផត េដើមប ចឲយមនករសេរមចចតតយងចបស ស។

តមល ភព មននយថបទ ឋ ននងវធ រសត យតៃមលននរតវបនដងនងយល។ ជេរឿងសខន សែដលកមមសក ករយលដងយងចបសអពេតើពកេគនងរតវេគ យតៃមលេលើអវ េហើយ េគរតវករអវពអនក យតៃមល េហើយពកេគរតវទទលបននវអណះអ ងទកទងដលករកតេសចកតេលើសមតថភពរបសពកេគ រពមទងេសចកតសេរមចចតតននែដល ទកទងនងករសក របស ពកេគផងែដរ។

ចេពះភពែដល ចេធវើបន េយើងរតវែតធនថ ករ យតៃមលបនេគរពបរបទៃនករបេងកើតសមតថភព េ យេនែតយកចតតទក កដលធនធនែដលមនពតរបកដេនកនងរគះ ថ ននមយៗ។ េយើង

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 36

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ដងនវសណមពរ េស រយ យតៃមលមយចនន ែដលមនេថរៈេវ យរេពក។

៤.៣. ករតរមងទស េគលករណ េសចកតែណនកនងករ យតៃមល

ករតរមងទស នងេគលករណមយចនន ចរតវបនេលើកេឡើងជមន េដើមបបេពញនវរកបខណឌេគល ែដលរបពនធ យតៃមលនងរតវបេងកើតេចញពរកបខណឌ េនះ។ ករតរមងទសទងេនះ ជេរឿយៗរតវបនេលើកមកសរេសរេឡើងវញ ឬរតវបនបងហ ញេនកនងឯក រេគលនេយបយមយ ែដ បងហ ញអពចកខវសយរបសរ ឋ ភបលកនងករ យតៃមលករសក អពតៃមល នន ែដលករ យតៃមលេនះរតវែតែផអកេទេលើរកបខណឌ ទេទែដលែចងអពករបេងកើត នងករអនវតតករ យតៃមលេនះ។ (សមអេញជ ើញេមើលរបធនបទេនះេនកនង ងទ២ េនចងបញច បៃនែផនកេនះ)។

ជឧទហរណ េនះគជករតរមងទសមយចននែដលនង ចរតវបញច លេនកនងេគលនេយបយយតៃមលករសក េនកនងករបណត ះប ត លវជជ ជវៈ។

ករបញច លករ យតៃមលេនកនងអឡងេពលៃនករបណត ះប ត លេដើមបបេងកើនសនទះៃនករសក រេ យេយង មករតរមងទសេនះ ករ យតៃមលមនែមនជេរឿងបញច បចងេរកយេនះេទ។ បគគល

មយរប មនែមនសក េដើមបឲយេគ យតៃមលេលើខលនេទ ៖ កបែនត បគគលេនះរតវបន យតៃមលេដើមបឲយករសក បនរបេសើរជងមន។ ដេចនះ ករ យតៃមល ចឲយេយើងេធវើករវនចឆយបនរបេសើរជងមនរពមទង ចឲយេយើងេធវើសកមមភពននែដលនងរកដេ ះរ យេទេលើករសក របសសសេនកនងករសក ជេរៀង លៃថង ឬកេនេពលេវ ជយទធ រសតដៃទេទៀត។

រសយេហតេនះ ករ យតៃមលករសក បនបេពញនវមខងរគរេកសលយដសខនៗ េហើយ រតវែតមនេនកនងករបេពញបែនថមដសមេហតផលផងែដរ។ ករ យតៃមលេនះបនបេពញបែនថមេទេលើរគបមេធយបយទងអសែដលបនេរបើរបសេដើមបគរទដលករសក ទង យ។ េគលគនតៃនករ យតៃមលេនះ នឲយេយើងចតទក ជសមសធតមយៃនករសក ជជងចត ជកេន មមយ ចេ យែឡក។

ករ យតៃមលករសក រតវែតឈរេលើករកតេសចកត របកបេ យវជជ ជវៈរបសរគឧេទទសករចតទកករកតេសចកតរបកបេ យវជជ ជវៈរបសរគឧេទទស ជមមយៃនករ យតៃមលករសក

បនបញជ កថករេធវើករ យតៃមល គជសកមមភពរបកបេ យវជជ ជវៈដមន រសខន េហើយេនះគេ យរែតមនេសចកតវនចឆយននែដលេចញពករ យតៃមលេនះ។ ដេចនះ េហើយករ យតៃមលមន ចនងករមត

រតមែតករអនវតតននវវធនឬវធ រសតទងអសេនះេទេទះបជកបនខន ត ឬវធ រសតទងេនះ ចបចយង កេ យ។ ដេណើ រករៃនករ យតៃមលរតវែតេគរពដលករកតេសចកតរបសរគវឧេទទស។ េនកនង

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 37

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

នយេនះ អេពើេនះ ចេធវើេទបនែត មរយៈបគគល ែដលទទលខសរតវ នងមនសមតថភពរគបរគនសរមបេធវើ ែតបេ ណ ះ។

ករ យតៃមលករសក រតវែតអនេ មេទ មសតង ករបណត ះប ត ល េទះបជេនកនងបរបទៃនករ យតៃមល េដើមបជជនយដលករសក ឬេដើមបទទល គ លសមតថភព

ននកត ករេគពដលកតពវកចច កនងករអនេ មេទ មធតននែដលមនែចងេនកនងសតងមន រសខន ស េដើមបធនបននវភពរលន េហើយនងេដើមបែថរក នវតៃមលននមនដចជ យតតធមសមភព នងសមធម ែដលរគបសកមមភព យតៃមលទងអស រតវែតយក េធវើជមល ឋ នរគះ។

ករ យតៃមលកនងអឡងេពលសក រតវែតផតលនវរបេយជនយងសខនដលតនទដសកមម របសសស េនកនងសកមមភពែបបេនះ ែដលនងនឲយករទទលខសរតវេកើនេឡើងករឈនេទរកករបណត ះប ត លែដលេផត តសខនេទេលើករសក នឲយមនករេសើេរ ើេឡើងវញ

នវតនទរបសបគគលរគបរបែដលេធវើករកនងករ យតៃមល រពមទងនឲយមនករពនតយេមើលេឡើងវញអពនៈរបសសស ផងែដរ។ ជងេនះេទៀត េនកនងទស នវសយៃនករសក ែដលបនតរហតមយជវត េនះ

េធវើយង ឲយសស មនសវយភព នងករទទលខសរតវបនតចមតងៗេនះ គជលកខខណឌ ដមនអេ យផលសរមបករសក មយរបកបេ យេជគជយ។ ដចេនះេហើយ ចបចរតវែតេធវើយង ឲយសស យលអពរេបៀបៃនករេរៀន នង ចមន ម រតវភគកនែតេរចើនេឡើង។ េដើមបអនញញ តឲយសស ចលរមយងសកមមេនកនងករ ម នករអភវឌ សមតថភពរបសខលនេនះ សស ចរតវែណនឲយេចះ យតៃមលខលនឯងេហើយឲយចលរមកនងករ យតៃមលរគឧេទទសជមយគត នងទងរបដមរបសង (ទងពរនក)។

ករ យតៃមលករសក រតវែតឆលះបញច ង អពសកមមភពសលធម ែដលរតវបនយលរសប េ យអនកេធវើអនត គមនទងអសករ យតៃមលករសក នឲយមនវនចឆយែដលនង ចមនផលវបកយងធងនធងរដលសស ។ េសចកត

វនចឆយទងេនះ ចមនឥទធពលដលចណងៃនករសក របសសស ដលករទទល គ លៃនភពេជគជយរបសេគ នងដលករតរមងទសរបសសស ផងែដរ។ រសយេហតេនះេហើយែដលេយើងចបចរតវែតកណតនវមេធយបយនន េដើមបឲយអនកេធវើអនត គមនសខនៗ េនកនងវសយេនះរបកនយកនវឥរយបថសមរសបនងសលធម។ មេធយបយែដលបនបែនថមេលើតៃមល នងករតរមងទសទងេនះ េទកនងរកបខណឌចបបទងបទ ឋ ន រពមទងបែនថមេលើបទ ឋ ន នងវធ រសតអនវតតនេនះ នង ចធនបននវគណភពៃនករ យតៃមល។

ករេគរព មរកមសលធម តរមវឲយមនករយកចតតទក កសមរសបដលសស ឲយមនករម នបនតដលករវវតតឈនេឡើងៃនករសក របសពកេគ មនរតវមននវករេរ ើសេអើងេនកនងករេធវើករ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 38

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

យតៃមលេឡើយ តរមវឲយមនផងែដរនវករេគរពដលករសមង តៃនករ យតៃមល នងអណះអ ងរបសករវនចឆយនន។

ករ យតៃមល េដើមបវនចឆយេលើករសក េគរតវែតគតដលករទទលបននវសមតថភព េហើយនង ចធនបននវតៃមលកនងសងគមេយើងឲយនយមនយេលើករ កពនយករសក ជ យនតករមយែដល ចឲយរដឋមយទទល គ លករ

បណត ះប ត លរបកបេ យេជគជយ មរយៈករេចញឲយជផលវករ នវឯក រជផលវករ (លខតបញជ កករសក វញញ បនបរត ឬសញញ បរត ) ឲយដលបគគលែដលបនបេពញនវ លលកខខណឌ ទង យែដលបនកណត ។ ករទទល គ លជលកខណៈសងគម នងអេថរ រតវបនភជ បនងឯក រជផលវករនមយៗេនះ។

រៈសខនៃនករវនចឆយេនកនងបរបទៃនករវនចឆយសេរមចេលើករសក រពមទងផលវបកែដលករសេរមចទងេនះ ចមនបគគលទងេនះ រពមទងេនេលើសងគមជទេទ បនបញជ កថរតវែតករមតឲយមនមេធយបយរគបរគនេដើមបករ កឲយមនករសេរមចរបេភទេនះ។

េបើែផអកេលើែផនកចបប មេធយបយជេរចើន ចនងរតវបនេរបើរបសេដើមបធននវគណភពរបសឯក រជផលវករទងេនះដចជ សញញ បរត លខតបញជ ក នងវញញ បនបរតជេដើម។ ចបបបនកណតនវអ ច នងករទទលខសរតវមយចននេនកនងករ កពនយេនះ េនខណៈេពលែដលបទ ឋ នននបនបញជ កយងចបសអពចបបទមល បែដលរតវេគរព ម េដើមបទទលបននវឯក រជផលវករអនវតតករ

កពនយេលើករសក េនះ។កបែនត ករទទល គ លនវឯក រជផលវករទងេនះេនកនងសងគម មនែមនពងែផអកែតេទេលើចបប

ទមល បែតមយមខបេ ណ ះេទ ករទទល គ លេនះ ក រសយេទេលើគណភពៃនករ យតៃមលករសកែដលនឲយមនករេចញនវឯក រទងេនះផងែដរ។

ករទទល គ លចេណះដងរតវែតសមរសបជមយនងសមតថភពរបសបគគលមយរប ជចេ យែឡក នងមនពងែផអកេលើលកខខណឌ ៃនករទទលបនរតវបនទទល គ លថករសក ចេធវើេឡើងេនទកែនលងេផ ងគន ជេរចើន េនេពលេវ ខសៗគន

េហើយេទ មរេបៀបទទលបនខសៗគន ែដរ។ មនែមនជគណសមបតតពេសសរបសរគះ ថ នបណត ះប ត លេទៀតេឡើយ។

េគកបនបេងកើតេ យមនេហតផលមយចននែដលនេ យបគគលមយរបេនះ ចងឲយេគទទលគ លនវករសក របសខលនជផលវករ។ េហតផលេនះ ផល សបតរមនេទៀងទតេទ េទ ម យរបសបគគល

េនះថជយវជន ឬកមនស ធ។ ដេចនះេហើយ ករផដលសពលភពដលចេណះដង បទពេ ធន

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 39

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

មនចបចបងហ ញេនះេទ។

៤.៤. លកខណៈៃនករ យតៃមល

ករ យតៃមល មវធ រសតគត មសមតថភពែចកេចញជលកខណៈធៗ៤យង ករ យតៃមលេនះមនវ លភពដេរចើន េចញមកពករបករ យរបកបេ យលកខខណឌ នន ករឲយពនទរបសករ យតៃមលេនះរតវបនែបងែចកជពរ មនករមតៃនភពេជគជយអេថរ នងចបស សសរមបសមតថភពនមយៗ។

ករ យតៃមលែដលមនពហវ លភពសមតថភពមនពហវ លភព ដេចនះេហើយ ករ យតៃមលកដេចនះែដរ រតវមនពហវ លភព

ែដរ។ េហតដេចនះេហើយ ថ នភពននែដលេធវើេឡើងេនះរតវែតនសស ឲយែសវងរកនវវ លភពនរបសសមតថភព បននយថចេណះដង េទពេកសលយ នងឥរយបថនន។

កបែនត េបើេទះបជករ យតៃមលរតវែតយកចតតទក កដលវ លភពទង៣ របសសមតថភពេទ មករមតខសគន កេ យ កករ យតៃមលេនះមនរតវេផត តេ យផទ លេទេលើវ លភពទងអសេនះែដរ កបែនតចបចរតវែតមនកររបមលក ងែដរ។ ជេរឿងចបចកនងករយកចតតទក កដលរគបវ លភពសខនៗទងអសរបសសមតថភពនមយៗ េនេពលេធវើករ យតៃមល។

ជឧទហរណេនែផនកេរៀបឥដឋនងបយអ សមតថភព « ងសងនងជសជលសណងែដលេរៀបចជេរសច» ទមទរឲយមនចេណះដងេដើមបែបងែចកឲយ ចខសគន រ ងឧបករណបនទ បបន ៃនករេធវើបយអថ ខសគន ជមយនងចេណះេធវើ េដើមបេចះេរបើរបសវតថធតនន េហើយទបញច បេនះគចេណះមយេទៀតគេដើមបគតដលភព អ តបតរបស ផងែដរ។

ករបករ យរបកបេ យ បគគលកលកខណៈ ករបករ យលទធផលននៃនករ យតៃមលេលើសមតថភពបណត ះប ត លវជជ ជវៈ រតវែតមនចរត

ែបងែចក មលកខណៈ ករបករ យេនះ ែផអកេលើទដឋភពែដលេគ ចសេងកតបនរពមទងលកខណៈ យតៃមលផងែដរ។

ករបករ យេ យបគគលកលកខណៈ េ យមនជនយពសចនករដ នងលកខណៈវនចឆយផងេនះចឲយេយើងដងថេតើបគគលមយរបេនះបនឈនដលករមតសមតថភពករសក ែដលតរមវឲយេធវើេនះែដរ

ឬេទ ករេនះបនឈនដលករមតៃនសកមមភពមយ ឬកកចចករ ឬសកមមភពទមល សរមបអវែដលជសមតថភពេធវើេនកនងកចចករ។ សកមមភពេនះសងកតធងនេលើករសេរមចករងរជជងេលើច តថន ករបសសស នងេលើករេរប បេធៀបែដល ចេធវើេនះ។

លកខណៈវនចឆយននែដលសស នងរតវ យតៃមលេលើ េនះ េចញេ យផទ លពធត នងលកខណៈ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 40

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

វនចឆយសមតថភពននែដលមនេនកនងសតង ៃនករបណត ះប ត ល។ ដេចនះេហើយករមតៃនភពេជគជយេនះ រតវបនកណតេឡើងសរមបសមតថភពនមយៗៃនសតង ។ ករមតេនះ គជករមតែដលេគចតទកថសមតថភពរតវបនេចះ។

សញញ ណៃនករ យតៃមលេទវសមតថភព មវធ រសត APC  នឲយមនមរត ឋ នៃនករ យតៃមលជលកខណៈេទវ។ សស ច

ទទលបនលទធផលមយកនងចេ មលទធផលទងពរែដលទទលបនែតបេ ណ ះ គពនទសរប ឬមនបនពនទទលែតេ ះ េ យេធៀបេទនងលកខណៈវនចឆយមយេនះ។ ករទទលបនពកក ត លឬមយករមតៃនលកខណៈវនចឆយ យតៃមល គជពតមនមយដមន រសខនសរមបករ យតៃមលកនងអឡងេពលសកកបែនត មន ចេរបើរបសបនសរមបករ យតៃមល កពនយេនះេទ៖ េយើង ចសមគ លបនអពេជគជយឬប ជយ។ លកខណៈវនចឆយមយ មន ចទទលបនរតមែតពកក ត លេនះេទ ពេរពះរតវបនចតទកថសខន សសរមបបងហ ញអពសមតថភព (សមេមើលែផនកទ៧សតពរបធនបទេនះ)។

ករមតៃនភពេជគជយអេថរ នងរតវបនកណតេឡើងលសមតថភពទងអសរបសសតង គជកមមវតថៃនករ យតៃមលេដើមប កពនយ។ សស ទទល

បននវេសចកតសេរមចមយេជគជយ ឬប ជយេទ មអវែដលសស េនះទទលបន ឬកអតនវករមតៃនភពេជគជយ។ សតង ននរតវបនបេងកើតេឡើងយង េដើមបទទលបនសញញ បរតមយេនះឲយសស រតវ ែតសេរមចេជគជយនវ លសមតថភពទងអសរបសសតង របណត ះប ត ល េទគត មសមតថភពេធវើែដលរតវទនទងរងចចងបនេនកនងទផ រករងរ។

េនកនងែផនកពេសសេ យែឡក នងស កបរត យតៃមលរបសសស (សមេមើលែផនកទ៧) ករមតៃនេជគជយរតវគតជពនទ។ ករមតែដលកណតេឡើង េ យែបងែចក ចេ យែឡក េទគត មសមតថភពនមយៗេនះ គរតវបនកណតេឡើងបនទ បពករវភគតលយភព ែដលែចកចយេ យលកខខណឌ នមយៗៃនលកខខណឌ សខនៗទងេនះ។ ករមតេនះ រតវមនគមល តឲយបនចបស ស េដើមបកណតថជេជគជយឬជប ជយ េហើយេបើចបច រតវបញច លសស ែដលមនេឆលើយតបេទនងលកខខណឌ ពេសសៗទងេនះ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 41

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ងេលខ៣េឆព ះេទកនេគលនេយបយ យតៃមលករសក

ជេរឿងសខន ស ែដលករ យតៃមលរតវែតេធវើយង េនកនងលកខណៈតមល ភពជទបផត មែដលចេធវើេទបន។ េដើមបសេរមចឲយបននវកចចករេនះ រដឋបលក ត លរតវែតបញជ កអពគណតៃមល

ទង យែដលមនេនកនងតមល ភពេនះ េហើយរបកសជ ធរណៈនវរកបខណឌ អនវតតនជទេទមយែដលយងេ ច ស ករកបខណឌ េនះបងហ ញអពកតពវកចចរបសភគែដលមនវតតមននន រពមទងដេណើ រករជទេទកនងករ យតៃមល តភជ បេ យលកខខណឌ ែដល ចអភវឌ បនកនងករបេងកើតេនះ។បគគលកននែដលរតវបនសឲយចលរមេធវើកចចករេនះ រតវែតយលឲយចបសអពរកបខណឌ េយងសខនអពកតពវកចចននែដលបគគលកទងេនះរតវអនវតតន រពមទងករទទលខសរតវទង យែដលពកេគមនផងែដរេដើមបឲយអនវតតេ យយតតធម សមធម មនតមល ភព នងហមតចតនវដេណើ រករទងអសកនងករបេងកើត នងករបណត ះប ត លេនះ។ េនកនងករបណត ះប ត លវជជ ជវៈ ករ យតៃមលករសក គមន រសខន ស េហើយជចណចក ត លរបសករបណត ះប ត លផងែដរ។ េទះបជកនងមខងរកនងករជយដលករសក ករ កពនយកនងករសក ឬកជករ កពនយកនងករទទល គ លពសងគមកេ យ កករ យតៃមលពរេនះគជកមមវតថៃនករយកចតតទក កជពេសសពស ករដឋបលក ត ល។រដឋបលក ត លេនះរតវែតបញជ កឲយចបសអពរកបខណឌ គតយតត នងរដឋបលែដលរគបរគងករអភវឌនងករបេងកើតករ យតៃមលេនះ។ រតវែតអភវឌ នង កឲយេរបើរបសនវឧបករណជមល ឋ នរគះននែដលនងរតវយកេទេរបើរបសេនេពលេរកយដចជ (សតង នន មគគេទទសកនង សមភ រ យតៃមល)រពមទងរតវែតគរទដលបគគលករបសរគះ ថ នបណត ះប ត ល កនងករបេងកើតករ យតៃមលេនះផងែដរ។េ យេយងេទ ម រសខនរបសសញញ បរតសរមបសស នងសរមបសងគម រដឋបលក ត លរតវែតេរត មនវដេណើ រករឲយបនលអ េដើមបេធវើករ យតៃមល នង ករវនចឆយសេរមចែដលនងនដលករេចញវញញ បនបរត។

េដើមបធននវករយកចតតទក កដលបញហ ទងេនះ មនរដឋជេរចើនបនកណតនវេគលនេយ-បយទេទមយសរមបករ យតៃមលករសក ។ វ លភព នងខលម ររបសេគលនេយបយទងេនះមនលកខណៈខសៗគន រដឋមយចននរគបរគងេទេលើករអបរ នងករបណត ះ ប ត លទងអសេ យរម

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 42

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

បញច លទងករបណត ះប ត លយវជន ករបណត ះប ត លមនស ធ នងករបណត ះប ត លវជជ ជវៈ។រដឋេផ ងៗេទៀតបនេរជើសេរ ើសបងហ ញដលម ជននវេគលនេយបយមយ ែដល ចអនវតតសរមបែផនកនមយៗ។ ជបឋមេគលនេយបយ យតៃមលករសក មនបណងបងហ ញនវរកបខណឌ េយងមយេនកនងឯក រែតមយគត។ េគលនេយបយេនះ ចេធវើេឡើងេនជវញធតដចតេទេនះ៖� ចកខវសយរមៃនមខងរៃនករ យតៃមលករសក� គណតៃមលសខនៗននែដលបងហ ញពលកខណៈរបសករ យតៃមលេនះករតរមងទស នងេគលករណននែដលនងនដលករអភវឌ ននងករអភវឌ នៃនករ យតៃមលេនះ � ករតរមងទសននរតវែតបញជ កឲយចបសអពបរបទៃនករបេងកើត ដកនករអភវឌ ន (អនវតត)ករ យតៃមល រពមទងផតលនវតរមយទង យែដលនងជយដលអនកេធវើអនត គមនេនកនងករអភវឌ ករទទលខសរតវរបសពកេគ)។� មខងរសខនៗ ៖ ជនយដលករសក នងករទទល គ លករសក� ករេរបើរបសឧបករណបនលអ រពមទងរតវបនផ ពវផ យផងែដរ� ដេណើ រករ នងធតសខនរបសករ យតៃមល� លកខខណឌ រពមទងកហតនន របសភពេជគជយ� ចបបទមល បកនងករ កពនយ នងកនងករឲយវញញ បនបរត� ករែបងែចកករទទលខសរតវនន រ ងអងគភពក ត ល រគះ ថ ន រគឧេទទស នង សស� កររគបរគងលទធផលនន ឯក របញជ កជផលវករនន (សញញ បរត វញញ បនបរត សរមងសមតថភពនន។ ល។ រពមទងរេបៀបរបបៃនករផ ពវផ យផងែដរ)។� ករផដលសពលភពដលចេណះដងបទពេ ធន (VAE) ។ (ចណចចងេរកយេនះរតវេលើកេឡើងវញនវចែណកៃនខលម រមយរបសេគលនេយបយ េ យបញជ កអពសទធមល ឋ នរគះ ករេរបើរបសឧបករណ រពមទនងដេណើ រករ ឬករេបៀបរបបននៃនករបេងកើតករ យតៃមលេនះ។)

៥. ដេណើ រករ យតៃមលករសក 16

ដេណើ រករ យតៃមលករសក មនដ កកលខសៗគន ៖ ករេធវើគេរមង កររបមលពតមននននងករបករ យពតមនទងេនះ ករវនចឆយ នងករសេរមចចតត។ ដេណើ រករេនះេនែតដែដល េទះបជសមតថភព យតៃមល េដើមបជយករសក ឬកករ យតៃមល េដើមប កពនយេលើសមតថភពកេ យ។េដើមបេគរពនវដេណើ រករេនះ គតរមវឲយេយើងមនភពមតចត ែតកេនែតរក នវគមល តមយដសមរសប

16អតថបទៃនែផនកទ ៥ នង ៦ គជករសរមបសរមលៃនជពកទ២ នង ទ៣ របសឯក រែដលមនេឈម ះថេគលនេយបយៃនករ យតៃមលករ សក េខតតេកបចរកសងអបរ ឆន ២០០៣, ឯក រេយងេលខ១០។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 43

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

សរមបករអនវតតនវករ យតៃមលេនះែដរ។ ដ កកលេផ ងៗគន ែដលនងបងហ ញខងេរកមេនះ នងបញជ កអពភពែដល ចបតែបនបន នងភព វ បរបស 17។

៥.១. ដ កកលៃនករេធវើគេរមង

ករេធវើគេ ងៃនករ យតៃមល ពងែផអកេទេលើដេណើ រករទងអសរបសករបណត ះប ត ល។ តរមវឲយេយើងពនតយេឡើងវញនវរកបខណឌ ទេទ នងតរមយែដលបនេរជើសេរ ើសសរមបករបណត ះប ត លរពមទងសរមបករទទលបននវសមតថភពេ យសស ទងេនះ។ រកបខណឌ ទេទេនះ គដចគន នងរកបខណឌ របសករ យតៃមលកនងអឡងេពលបណត ះប ត ល នងករ យតៃមលេដើមប កពនយែដរ។ កបែនតករ យតៃមលកនងអឡងេពលបណត ះប ត ល រតវែតមនភព ចបតែបនបន រពមទងរតវសរមបេទ មករកចេរមើនរបសសស នមយៗ។

ករេធវើគេរមងៃនករ យតៃមលតរមវឲយមនករេសើេរ ើេឡើងនវរគបសមតថភពទងអស េ យគតេទដលកមមវធសមភ រឡសរកម នងល បកលបរេចឆទែដលនងបងហ ញអពែផនករសក នមយៗ រពមទង ករែបងែចកករបណត ះប ត លេទ មេពលេវ ផងែដរ។ ករេធវើគេរមងេនះ រតវយកចតតទក កដលអនតរទនកទនងរ ងសមតថភពនន េ យឈរេនេលើលកខណៈវនចឆយៃនសមតថភពេធវើ រពមទងយទធ រសត ឬកវធ រសតៃនករបណត ះប ត លផងែដរ។ លដេណើ រករ យតៃមលទងអសរតវែតមនតមល ភព។ លលកខណៈវនចឆយទងអស រតវែតឱយសស ដង។

េធវើគេរមងេលើករ យតៃមលករសក ចឲយេយើងបេងកើតនវបណងរបថន េពលេវ ៃនករបណត ះប ត ល រពមទងមេធយបយជ ទភពផងែដរ ។

17 គនសបរពញដករសងេចញព រកបខណឌ េយងសតអពករេធវើគេរមងកមមវធសក នង យតៃមល ករបណត ះប ត ល វជជ ជវៈេខតតេកបច រកសងអបរ ក នងក នត ឆន ២០០៥ ទពរ ៥១ ឯក រេយងេលខ ១៩

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 44

យកពតមននងបករ យ

េធវើគេរមង វនចឆយ សេរមចចតត អ នវតត

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ករ យតៃមល េទះ ជផលវករ ឬមនផលវករកត នងរតវេរៀបចេធវើ នងេធវើេឡើងបនយងងយរសលរបសនេបើបណងរបថន របសេយើងចបស សេនះ។ បណងរបថន មយែដលរតវបនបងហ ញចបសជយគរទដលករយកចតតទក កដលតរមវករកនងករ យតៃមល រពមទង ចឲយេចៀសផតនវករខវះខតពត-មន េនេពលេធវើករវនចឆយរតវែតេធវើឲយករ យតៃមលេនះមននយ។ ធតមយដមន រសខនមយកនងចេ មធតសខនដៃទេទៀត សរមបកណតនវករសក ននែដលរតវេធវើករ យតៃមល ធតែដលេធវើឲយមនភពខសគន រពមទងចលរមកនងដេណើ រករេធវើគេ ងេនះគ េគលបណងែដលផ រភជ បជមយនងករ យតៃមលចណចសបែដលរតវែតរគបរគងឲយបនលអ េហើយែដលនងរតវយកចតតទក ក។

រគឧេទទសកណតរបតទន កររបរពតតេទនងថរេវ ៃនករ យតៃមលែដលនងេធវើេឡើងកនងអឡងេពលៃនករបណត ះប ត ល។ េគលបណងគេដើមបសរមលដលករអភវឌ សមតថភពេទ មសមសធតចបចរបស ទង យ។ ករឆល សគន រ ងសកមមភពសក នងសកមមភព យតៃមល រតវែតមនលកខណៈ រលន។ករ យតៃមល ចេផត តសខនេទេលើទដឋភពចបស សមយរបសសមតថភព េនេដើម ឬអឡងេពលៃនករបណត ះប ត ល។ េ យេយងេទ មតរមវចបច ករ យតៃមលដបង (ជលកខណៈវនចឆយដបង)

ចរតវបនេធវើេឡើង េហើយបនទ បមក េធវើេឡើងមតងេទៀតនេពលេវ េផ ងេទៀត េធវើយងេនះនងនឲយមនករយលេឃើញេផ ងៗ េហើយ ចឲយេយើងេធវើករេរប បេធៀបជមយនងករេធវើគេរមង យតៃមល ចឲយេយើងេរជើសេរ ើសបននវសមភ រេទ មករវនចឆយ េហើយជយដលករវនចឆយេនះេទេលើលទធផលែដលទទលបននន។ េដើមបកណតសមតថភពេធវើឲយចេគលេ រគឧេទទសេរជើសេរ ើសថ េតើគតនង យតៃមលធតននរបសសមតថភពេធវើយងដចេមតច គត កែតងលកខណៈវនចឆយរបសករ យតៃមល េដើមបជយដលករសកេទ មលកខណៈវនចឆយរបសសមតថភពេធវើ ឬកគតេរជើសេរ ើសលកខណៈវនចឆយទងេនះេ យផទ លេនកនងសតង ៃនករបណត ះប ត ល។

មយងេទៀត រគឧេទទសរតវរតតពនតយ នងដងឲយចបសអពបរយកសរបសករ យតៃមល រតវែតរប ករបែហលនងបរយកសរបសករសក េហើយឲយចបសថបរយកសេនះរតវបនេរជើសយកេ យេយងេទគត មសមតថភពេធវើ ែដលសស រតវែតេរៀនឲយេចះ។

៥.២. ដ កកលរបមលពតមន នងបករ យពតមន

េ យ រែតករ យតៃមល េដើមបជយដលករសក រតវបនបញច លេនកនងសនទះៃនករសក េនះកររបមលយកនវទនននយទង យ ចរតវបនេធវើេនអឡងេពលៃនកររបរពតតេទៃន លសកមមភពរបសសស ។ េគរតវកណតនវេពលេវ សរមបេផទ ងផទ ត េដើមបធនថករសក ននពតជបនេធវើែមន។

កររបមលយកពតមន ចរតវេធវើេទបនេ យមនផលវករ ឬេ យមនជនយពឧបករណនន។ែតេទះបជគម នឧបករណកេ យ ករគឧេទទស ចេធវើករេចទសរដលសស េដើមបទទលបននវពតមន

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 45

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

នងបករ យ បនែដរ។ ដេចនះេហើយ គតនង ចែកលមអនវសកមមភពគរេកសលយរបសគតេដើមបេធវើយង ឲយករសក របសសស ដេណើ រករលអ។ េដើមបឲយករសេងកតកនែតលមអតេទេទៀតេនះ ករ យតៃមលជមយនងឧបករណមន រសខន ស េហើយេយើងគររលក ផងែដរថ ករ យតៃមលេនះ នងបេរ ើឲយសវយ យតៃមលបនយងលអ។

កររបមលពតមនេនកនងករ យតៃមល កពនយេធវើេឡើងេនេពលរបឡងវញញ ។ េ យេយងេទ មចននរបសសស សរមបករ យតៃមលរេបៀបរបប ចេរៀបចេធវើេឡើងេ យមនរបតទន១ចបស ស ឬកេទ មចងវ ករបសអនកសក ។ សរមបសមតថភពែដលមនលកខណៈជអតតចរតេនះករ យតៃមល កពនយគរែតរតវេធវើេឡើង េនេពលែដលសស ចចបយកបននវចេណះដងែដលតរមវឲយេចះទងអសេដើមបជបវញញ ចងបញច បៃនករ យតៃមល កពនយ។

៥.៣. ដ កកលវនចឆយករវនចឆយេនែតជែផនកខងេរកយ ជសមអ ងៃនដេណើ រទងអសៃនករ យតៃមលែដលកនងេនះ

រគឧេទទសគជអនកទទលខសរតវទ១។ សកមមភពេនះគរតវបនេធវើេឡើងកនងករេគរពដលសស េ យមនមនទរមងៃនករេរ ើសេអើង មយ ចេធវើឲយខចករេគរពេនះបនេឡើយ។ រគឧេទទសរតវែតចតវធនករចបចននេដើមបកតបនថយនវក ត អតតេនមតឲយមនករមតអបបបរម។ ករេធវើគេរមងបនមតចតែដលឈរេនេលើលកខណៈវនចឆយចបស ស េគលបណង កែតងបនលអ រពមទងមនកររបមលពតមនរតវេទគត មសមតថភពេនះ សទធសងែតជមេធយយែដលនឲយមនករវនចឆយមយរបកបេ យក តសតយនមតបផត។

ចរេយើងចងចថលទធផលននែដលបនមកពករ យតៃមល ជយដលករសក មនរតវបនបកបញច លគន េទ េហើយនងរតវេរបើរបសសរមបជតរមយននេទវញេទ េដើមបេធវើករវនចឆយេលើករទទលបនចេណះដង េទពេកសលយ ឥរយបថ នងអតតចរកែដលរក ភជ បេ យផទ លដលករអភវឌ នសមតថភព។

េនេពលេធវើករ យតៃមលកនងេគលបណង កពនយ ករវនចឆយគសេ េទេលើករទទលបនសមតថភពេ យេធៀបេទនងសមតថភពេធវើែដលេគទនទងរងចេទនងករមតៃនទផ រករងរ។ េនះគជករយតៃមលជផលវករែដលនឲយមនករ កពនយជផលវករសក ឬនេទរកករប ជយ។

៥.៤ . ដ កកលៃនករសេរមចចតតេយើងែបងែចកករសរមចចតតជពររបេភទ េទ មករែដលជករ យតៃមលកនងអឡងេពលបណត ះ

ប ត ល ឬកជករ យតៃមលេដើមប កពនយ។េនកនងករ យតៃមលកនងអឡងេពលបណត ះប ត ល ករវនចឆយេទេលើករេចះសមតថភពមយ ឬេន

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 46

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

េលើករេចះៃនសមសធតមយចននរបសសមតថភពេនះ ចឲយេយើងរកេឃើញនវករែកលមអឲយរបេសើរមយចននែដលេយើងចងបន ឬករកេឃើញនវករលបករបសសស ។ ដេចនះករវនចឆយេនះ ចនឲយេយើងពនតយេឡើងវញនវសញញ ណជរគះមយចននឲយេយើងេសនើនវសកមមភពសក ថមៗ នងឲយេយើងែកតរមវនវដេណើ រករៃនករបណត ះប ត ល។ មន រសខនកនងករកតសមគ លថេនកនងដ កកលេនះេយើងមនទននយយអពេជគជយ ឬប ជយេនេឡើយេទ៖ សកមមភពរងងទង យ គជចែណកមយៃនករសក ជេទៀងទតរបសសស េហើយសកមមភពទងេនះ គសរមបេរៀបចទកជមននវករ យតៃមល

កពនយ។ ករវនចឆយ េនកនងករ យតៃមលកនងអឡងេពលបណត ះប ត លគជមេធយបយមយផងែដរកនងករ

សមគ លថសស ចទទលយកបននវសមតថភពទងអសេហើយ ឬេន ថេតើសស ចមនលទធភពកនងករបញជ នករសក របសខលនេទកនង ថ នភពេផ ងៗគន ៃន ជព ឬេទ េហើយចងបញច បថេតើសស េរត មខលនសរមបករ យតៃមល កពនយេហើយ ឬេន។ ដេចនះេហើយេគ ចសេងកតេឃើញអពេជគជយែដល អមជសវយរបវតតេ យករទទល គ លជផលវករនវសមតថភពនន។

ករកតសមគ លអពប ជយ ចេធវើេទបនេ យមនដេណើ រករៃនកររបឡងសង ែដលេនេពលេនះ សស ចមនឱកសជេលើកទ២ េ យមនករបេរង នខសពមន។ កបែនត ដេណើ រករេនះខសពករែកតរមវននែដលេធវើេឡើងសេ ែកនវចណចេខយយមយចនន ែដលបនរសងេឡើងេនកនងករ យតៃមលកនងអឡងេពលបណត ះប ត ល។

ករទទលបនសញញ បរត រតវែតផ រភជ បនងលកខខណឌ ៃនករទទលបននវសមតថភពទងអស។ដេចនះ សរមបសស ែដលជបករលបករតវែតមនករបេរង ន ជពេសសមយអមជមយ េហើយករតវែតមនករយកចតតទកជពេសសផងែដរដលេហតផលននែដលបករ យអពប ជយទងេនះ។

ករបេរង នខសពមនែដលផតលឲយសស ែដលទទលប ជយេនះ គសេ ជពេសសេទេលើករពរងងសមតថភពរបសពកេគ រពមទងធនថពកេគរតវបនេរៀនសងរចេហើយ ថពកេគេរត មជេរសចកនងកររបឡងឲយជបនវករ យតៃមល កពនយែដលនងរតវេធវើេឡើងវញេនះ។

េ យ រែតភពបតែបនែដលេយើងរតវែតេធវើេទេលើតរមវករននរបសសស េនះរយៈេពលែដលែតងែតផតលឲយសរមបសស ែដលមនករលបកេនកនងករសក េនះ ចនងរតវបនបែនថម។ មពតេទេយើងរតវែតយកចតតទក កកនងេពលជមយគន ដលកហតននែដលទកទងនងករេរៀបច រពមទងភពខសគន េនកនងសមតថភពេធវើរបសសស ។ េនះគជគនសបរពញមយែដលសេងខប អពដេណើ រករទងអស ៃនដេណើ រករ យតៃមលករសក ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 47

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ពករសក ឈនេទដលករទទលបន សមតថភព 18

ចណចសមគ លសខនៗ19ែដលទកទងនងដេណើ រករ យតៃមល

ករេធវើគេរមងកររបមលពតមន

ករបករ យពតមន ករវនចឆយ ករសេរមចចតត�េពលេវ សមរសបសរមប យតៃមល�ជេរមើសរេបៀប យតៃមល�ករកណតតនទែដល

ច សែវង នងសេងកតករ កែតងឧបករណយតៃមលេទ ម

លកខណៈវនចឆយរបសករយតៃមល

�កណតចណចសមគ ល

�គតដលលកខណៈវនចឆយរបសសមតថភពេធវើទងអសសរមបករយតៃមលកនងអឡងេពល

បណត ះប ត ល�ករេរបើរបសលកខណៈវនចឆយ យតៃមលចបស ស�ជេរមើសសមភ របនសមរសបកនងកររបមល

េនកនងករ យតៃមលអឡងេពលបណត ះប ត ល�ករសេងកតេមើលទនននយជកែសតង

ច សែវងបន�ករអេងកតអពកររកចេរមើនេនកនងករទទលយកបននវសមតថភព

េនកនងករ យតៃមលអឡងេពលបណត ះប ត ល�ករសរមលដេណើ រករគរេកសលយ�ជនយដលករសក ដលសសែដល ចទទលប ជយេនកនងករយតៃមល កពនយ

18 គនសបរពញដករសងព រកបខណឌ េយងសតអពករេធវើគេ ងសកមមភពសក នង យតៃមលករបណត ះប ត លវជជ ជវៈេខតតេកបច រកសងអបរ ក នង ក នត ឆន ២០០៥ ទពរ ៥៥ ឯក រេយងេលខ ១៩ ។

19 កនងអឡងេពលដេណើ រករ យតៃមល រគឧេទទសផតលពតមនដលសស សតអពេគលបណងៃនករ យតៃលសតអពសនទស នែដលសស នងទទល បន រពមទងសតអពអវែដលរគឧេទទសរងចកនងករែកែរប កនងករណរបងសង ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 48

របមលពតមននងបករ យ

ករេធវើគេរមង ករ វនចឆយ ករសេរមចចតត ករ កពនយ

កររបឡងនងបេរង នេឡើងវញប ជយ េជគជយ

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

អពលកខណៈវនចឆយចបចសរមបករ យតៃមលេដើមប កពនយ។

ទនននយ�ករ យតៃមលេ យមនឬគម នសមភ រេដើមបជយដលករសក�ករ យតៃមលជផលវករេ យមនសមភ រ េដើមបេធវើករ កពនយ

�របេភទៃនករគរទេដើមបសសេនកនងករ យតៃមល កពនយ�ករទទល គ លដលករទទលបននវសមតថភព

�កនង ថ នភពេជគជយករ កពនយដលករទទលបននវសមតថភព�របកសលទធផលនន�កនង ថ នភពប ជយ បេងកើតសកមមភពេរៀនសងភល ម។

៦. ករ យតៃមលអឡងេពលបណត ះប ត លថវតបតែតេគលបណងទ១របសករផលតសតង យតៃមល គេដើមបបងហ ញអពដេណើ រករ រពមទង

ករបេងកើតឧបករណ យតៃមលសរមប កពនយកេ យ កេគសេងកតេឃើញថករ យតៃមលអឡងេពលបណត ះប ត ល នងករ យតៃមល កពនយ រតវេដើរទនទមគន ។ មពតេទ ងឌកទរ នងលកខណៈវនចឆយៃនករ យតៃមលែដលដករសងេចញពសតង បណត ះប ត លេនះ (សមេមើលែផនកទ៧.២) គជតរមយដសខន នងជចណចសប សរមបករជយគរទផង នងជយរគបរគងករបណត ះប ត លផងេដើមបពនតយេមើលេឡើងវញនវសមភ រ នងឧបករណជចបចនន។ ដេចនះេហើយ ជេរឿងសខន សកនងករផ ពវផ យដលសស នននវ ងឌកទរនន នងលកខណៈវនចឆយៃនករ យតៃមលែដលនងរតវ កពនយដលករទទលបននវសមតថភព េហើយនងរតវេរបើរបស ជបរហត េដើមបអនញញ តឲយពកេគអភវឌ ននវករវនចឆយរបសពកេគឲយកនែតរបេសើរេឡើង េហើយនងឲយពកេគេរៀបចខលនបនកនែតរបេសើរសរមបទទលេជគជយេទេលើវញញ កពនយដៃទេទៀត។

ដេចនះ ករ យតៃមល ចេធវើេទបន លអឡងេពលៃនករសក ងពេដើមរហតដលចងបញច បៃនករបណត ះប ត ល។ ករ យតៃមលេនះ គសរមបេរបើរបសេដើមបែកៃចនករបេរង នេ យបនមកពពតមនែដលទទលបននន េហើយអនញញ តឲយសស ចែកតរមវករខតខរបងែរបងរបសខលនេទ មពតមនែដលទទលបន នងេទ មសវយ យតៃមលរបសខលន។

៦.១ ករ យតៃមលគជករជយដលករសក

ករ យតៃមលអឡងេពលបណត ះប ត ល ឬជនយដលករសក បនផតលឱកសឲយមនករអភវឌ នសមតថភពេដើមបរតតពនតយេមើលនវចណចខល ង នងចណចេខ យរបសសស ។ ដេចនះតនទរបសរគ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 49

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ឧេទទសគរបមលយកពតមន បករ យពតមន រពមទងេផទ ងផទ តថេតើសកមមភពរបសគត ចឲយសស េរៀនេចះបនែដរ ឬេទ។ អញច ងេហើយ គត ចែកតរមវនវករបេរង នរបសគតពមយៃថងេទមយៃថងេទ មតរមវករែដលគតបនរតតពនតយេឃើញ។ រគឧេទទសបងហ ញនវបណងរបថន ែដលចងបនរបសខលនដលសស កនងនយថមនចណចខលះែដលនងរតវែកលមអេដើមបទទលបនលទធផលរបេសើរជងមន ឬកេដើមបបនតកររកចេរមើនរបសខលនេទរកេគលេ ចបងរបសសតង បណត ះប ត ល។មននងឈនេទដលវញញ

កពនយរគឧេទទសរតវែតគតថ សស របសខលនបនឈនដលសមតថភពែដលបនេ រចមក េហើយ។ ករ យតៃមលេដើមបជយដលករសក ចផតលពតមនដលសស អពលទធផលននៃនសកមមភព

របសេគ រពមទងករងរបសពកេគផងែដរ។ ដេចនះេហើយ សស ចដងថ រតវេរបើរបសវធនករអវេទ មេគលបណងអវខលះែដលខលនរតវតរមងទសេ យចតទកថអវែដលខលនមនបនយល ឬកមនទនេចះ។ សស ចែកលមអខលនឲយរបេសើរេឡើង នង ចបនតករសក របសខលនេនកនងករបញជ កថមមយ។សស ែដលចបសខលនឯងថ ខលនកពងែតអភវឌ ឈនេឡើង (កដចជអនកែដលរតវករជនយសរមបេជគជយ) េនះ មនឱកសយងេរចើនបផតកនងកររក ចណងចណលចតតកនងករេរៀនសរតរបសពកេគ។េនេពលែដល ថ នភពៃនករវវតត គជមេធយបយមយសរមបសស កនងករយកចតតទក កេទដលករសក របសខលន េហើយ ថ នភពទងេនះនងជរញឲយរគឧេទទស ចឲយសស េនះរកចេរមើនេនះ ថ នភពទងេនះបងហ ញអពឱកសៃនករគរទសរមបរគឧេទទស នងអពឱកសកនងករេរៀនសរមបសស ។ ដេចនះេហើយរគឧេទទស នងសស ែកតរមវសកមមភពរបសខលនេរៀងៗខលន េហើយេនកនងករណជេរចើន ករពេរគះេហើយយលរសបគន នងករ គ ល ថ នភពេនះ នងនឲយមនលទធផលរបេសើរេឡើង។

សស រតវបនជយេនកនងករសក របសខលន។ េនរគបអឡងេពលៃនករបណត ះប ត លរគឧេទទសចបែងវរសកមមភពរបសខលនេទរកចណចែដលរតវែកលមអ។ េដើមបសេរមចកចចករេនះ គតរតវមនតរមយ

របសគត រតវរបមលនវពតមន រពមទង យតៃមលេទេលើតរមវករនន។ ដេចនះ គត ចគតដងថសសរបសគតកពងែតឈនេទរកភពេជគជយ ឬប ជយ េនេពលេធវើវញញ កពនយ។ រតវែតមនេសចកតសេរមចចតតមយ េដើមបជយដលអនក ែដលទនងជមន ចឈនេទដលករមតចេណះដងែដលេគទនទងរងចេនេពលករេធវើវនចឆយ។

ដេណើ រករៃនករេធវើគេរមងៃនករសក នងករេធវើគេរមងករ យតៃមល រតវែតយកចតតទក កដលសតង ទងមល។ ទនកទនងែដលេធវើេឡើងរចេហើយ រ ងករសក នងអវែដលនងសក គចបច សសរមបផតលនវភពរលនេទដលករសក ែដលថមៗ។ េនកនងករ កែតងសមតថភពនន ជទេទធតននបនេគរពេទដលល បឡសកៃនដេណើ ររបរពតតេទៃនភរកចចមយ ឬសកមមភពមយ។ កបែនតល បៃនករបងហ តបងហ ញមនបន កកហតដលល បៃនករសក ឬល បៃនករបេរង នេនះេឡើយ។

លសមសធតទងអសរបសសមតថភព រតវែតយកចតតទក កសរមបករបេរង ន នងករ យតៃមលែដលជជនយដលករសក ។ រគឧេទទសរតវែតកត បឲយជបនវលកខណៈ នងទហរបស រពមទង

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 50

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ទដឋភពជសកត នពលភព នងទដឋភពរបតបតតករផងែដរ។ រគឧេទទស កែតងនវវ លភពៃនសមតថភពនមយៗនវកនងេគលេ អវមយែដលនងរតវេចះេ យសស ។

លកខណៈវនចឆយៃនសមតថភពេធវើ នងលកខណៈែដលេរបើរបសេនកនងដេណើ រករែដលភជ បេទនងសមតថភពេនះ នងជតរមយសរមបទហៃនករសក េហើយលកខណៈទងេនះ ចកណតបននវករទទលយកៃនសមតថភពេទ មករមតែដលបនកណត។ លលកខណៈវនចឆយរបសសតង បណត ះប ត លរតវែតេធវើករ យតៃមលេ យចតទកថលកខណៈទងេនះជយដលករសក ។ ចណចពេសសននសរមបករ យតៃមលេដើមប កពនយ នងែសតងេចញពលកខណៈទងេនះ (សមេមើលែផនកទ៧)។

៦.២ សវយ យតៃមល

េនកនងអឡងេពលសក ឬកកនងឱកសៃនករបងហ ញករសេងកតនន រគឧេទទសបនជរញឲយសសេធវើករ យតៃមលខលនឯង េ យគតផតលឲយសស នវសមភ រ េ យបេរង នសស ឲយេចះរបមលនងបករ យពតមននន។ ដេចនះេហើយ រគឧេទទស នងសស ទងអសេនះបនយលេទវញេទមកនវអវែដលពកេគទនទងចងបន។សស សនយនងចលរមេនកនងដេណើ រករគតគរេឡើងវញ េ យេរប បេធៀបេទនងអវែដលខលន បនសក ។ សវយ យតៃមល គជមេធយបយមយសរមបបនរបមណនវផលវែដលបនេធវើដេណើ រមកេហើយជមយនងផលវែដលនងរតវេធវើដេណើ របនតេទៀតេដើមបទទលបននវសមតថភព រពមទងេដើមបសេរមចឲយបននវសមតថភពេធវើែដលចងបន។ ទរមងៃនករ យតៃមលេនះ កនែតសរកតយបនតចមតងៗ េហើយរតវែតបងហ ញ កនងអឡងេពលៃនករអភវឌឈនសមតថភព។

មេធយបយមយេដើមបបរញជ ប នងនសស ឲយេចះេធវើសវយ យតៃមលេនះ គេសនើឲយគតេចះវនចឆយអពដេណើ រករសក របសគត ឬអពលទធផលៃនករងរបសខលន េ យមនលកខណៈវនចឆយមយចនន។លកខណៈទងេនះ គសរមបឲយតៃមលដលករសក េ យគតអពេគលបណងជមយនងភពរតមរតវេ យមនអណះអ ងជក ក ឧទហរណដចជគណភពៃនករអនវតតករងរទងេនះ។ លទធផលននៃនករ យតៃមល ចនងេរប បេធៀប េហើយនងជយដលករបេញចញទស នៈ។ សស នងមនកររកចេរមើនេនកនងសមតថភពៃនសវយ យតៃមលរបសខលន។ សស ចែកតរមវសកមមភពរបសខលន េហើយ ចេរៀនបនរបេសើរេឡើងេទ មេគលបណងសខនរបសសតង ៃនករបណត ះប ត ល។ ករវនចឆយរបសសស នងកនែតសរកតយេឡើង មរយៈករេរប បេធៀបជមយទស នៈេផ ងៗេទៀត នង ម រយៈករែចករែលកនវករបករ យខសៗគន ។ ករឲយអណះអ ងេទេលើករវនចឆយរបសខលន េ យមនទនននយចបស សនងខល យេទជេរឿងកនែតងយរសលដលសស េដើមបអភវឌឈនសមតថភពរបសខលន។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 51

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

៦.៣ ករ យតៃមលជគ

កដចជសវយ យតៃមលែដរ ករអនវតតករ យតៃមលជគ ចេធវើេទបនេនកនងសកមមភពែដលបនេរគងទក េនកនងរគបដ កកលៃនករេរកបយកសមតថភព។ ករ យតៃមលជគ ចេធវើករផល សបតរបនបនទ បពមនករសេងកត េ យមនលកខណៈវនចឆយ ក ចឲយេយើងេចះឲយតៃមលដលបទពេ ធនរពមទង

ចឆលះបញច ងនវករេធវើវនចឆយេទេលើបទពេ ធនជរគះដៃទេទៀត។ សស នងចេណញេរចើនកនងករេធវើករងរជរកមេនកនង ថ នភពែដលគតជអនកទទល នងផតលនវពតមន។ ករេបើកទ យដលអនកដៃទករេចទជសណរ រពមទងករផល សបតរគនត េយបលនន នងជអេ យទនដលសននេ រជលកខណៈបគគល នងនឲយមនករទទលខសរតវ។ ករ យតៃមលជគរ ងសស នងសស ចេធវើឲយអតថនយៃនករសេងកត នងេទពេកសលយទនកទនងមនលកខណៈកនែតរបេសើរេឡើង។

៦ .៤ ឧបករណននសរមបករ យតៃមលកនងអឡងេពលបណត ះប ត ល

ឧបករណនន មនដចជមរត ឋ ន ង បញជ នងសរមងែដលមនលកខណៈជកណតេហតេផទ ងផទ តទកជមនេនះ ចេរបើរបសជជនយដលករសក េដើមបេលើកេឡើងអព ថ នភពរសងអវែដលមននយ អវែដលេចះរចេហើយ នងអវែដលនងរតវពរងង។

ជឧទហរណ េនះគជ ង យតៃមលមយ នងសលកបរតសវយ យតៃមលមយែដលនង ចេរបើរបសេនកនងករ យតៃមលកនងអឡងេពលបណត ះប ត ល េដើមបកណតនវករមតៃនភពរកចេរមើនរបសសស េនកនងមខរបរជនញ េរៀបឥដឋ-ជងកេបរ ឬក ចេរបើរបសជឧបករណ េដើមបែណនសវយ យតៃមលរបសសស េនកនងអឡងេពលកមមសក 20។

20 ឧទហរណដករសងេចញពរកបខណឌ េយងសតអពករេធវើគេរមងសកមមភពសក នង យតៃមល ករបណត ះប ត លវជជ ជវៈេខតតេកបច រកសងអបរ ក នង ក នត ឆន ២០០៥ ទពរទ៨៨ នង៩៩ ឯក រេយង េលខ១៩

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 52

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ង យតៃមល ជមយនងមរត ឋ នរមមយករេរៀបឥដឋ- យកេបរ

កពនទេលើលកខណៈវនចឆយទងេនះ េទ មមរត ឋ នៃនមលវចរដចតេទ៖

៥-លអរបេសើរ៤-លអ ស៣-រតមរតវ២-េសនើឲយមនករែកលអ១-មនរគបរគន (របឡងេឡើងវញ)

លកខណៈវនចឆយ យតៃមល

ចេណះេធវើ ចេណះសរមបខលន

កលបរេចឆទ សមតថភពែដលចងបន

ករ

សចណ

ះបនរ

តមរត

វ

តរមង

ទសរត

ងេស

មើលអ

ករស

ទងកពស

រតមរ

តវ

ករ

សែក

បនរ

តមរត

វ

ករង

រអត

លអ

មកេធ

វើករេទ

ៀងទ

ត

គនតផ

ត ចេផតើម

លអ

ឥរយ

បថល

អ

ឥរយ

បថវជ

ជមន

គណស

មបតតជ

«អនកដ

កន»

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 53

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

េសចកតអធបបយ នងអវែដលទនទងរងច៖

ករេធវើសមហរណកមមចលេទកនងទផ រករងរ េលខកដ៖

សវយ យតៃមល បនទ បពកររបមលទនននយសតពបទពេ ធន នងសមទធផលសស

ពតមនរបចៃថង សរមបៃថងនមយៗៃនកមមសក កនងមជឈ ឋ នករងរ៖

េតើខញមនទនកទនងជមយអនក ខលះ? េតើខញបនេធវើភរកចចអវខលះកនងៃថងេនះ? េ យអនវតតភរកចចទងេនះ េតើេជគជយ នងប ជយអវខលះែដលខញទទលបន ? េតើសញញ ណថមៗអវខលះែដលខញទទលបន េនកនងៃថងេនះ? េតើចណចខល ង នងករែកលមអអវខលះែដលខញមន នងបនេធវើ? េតើមេធយបយជកែសតងអវខលះ ែដលជយខញឲយែកលមអបន? េតើមតេយបលអវខលះែដលខញទទលបនពភរកចចេផ ងៗេនះ?

សវយ យតៃមលខញ យតៃមលលកខណៈវនចឆយទងេនះ េទ មមរត ឋ នដចខងេរកម៖A) លអរបេសើរ B) លអ ស C) លអ D) មធយម

កនងអឡងេពលសក តលយករ១

តលយករ២

តលយករ៣

តលយករ៤

ចងបញច បកមមសក

១-ចណងចណលចតតកនងករេធវើករងរ

២-សមតថភពសរមបសរមល

៣-ករមកេទៀងទតេពលេវ

៤-ករទទលខសរតវ

៥-សវយភព

៦-គនតផតចេផតើម

៧-ករេគរពបទបញជ

៨-ករយកចតតទក ក សរមបករងរមតចត

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 54

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

តលយករបញច បកមមសកេតើទនកទនងអវខលះ ែដលខញបនេធវើរ ងករបណត ះប ត លែដលខញទទលបន នងបទពេ ធនរបសខញេនកនងមជឈ ឋ នករងរ? េតើគេរមងផទ លខលននងវជជ ជវៈអវខលះ សរមបករចបេផតើមមខរបររបសខញ? េតើខញ ចរបបអព ថ នភពៃនសមទធផលរបសខញេនះយងដចេមតច េទដលរគឧេទទស េដើមបបងហ ញអពគណភពៃនបទពេ ធន ករចលរម ករពចរ នងចេណះដងរបសខញ? កណតច ៖ រគឧេទទស គជអនកវនចឆយែតមន កគត អពចេណះដង នងសមតថភព េនចងបញច បៃនកមមសក ។

ចណចកណតច នន សរមបកររកចេរមើនរបសករសកធនឲយបនេទៀងទតថសស េចះបន ទ តជនញនវចេណះដងចបចទង យ

មរយៈករ យតៃមលជផលវករ ឬមនផលវករ

ផតល ទភពដលសសឲយមនសវយ យតៃមលនង យតៃមលជគេ យយកលកខណៈវនចឆយ នងេគលបណងចបស ស ។

េរគងសកមមភពជនយរេរៀនេឡើងវញេផ ងៗេទៀត រេដើមបេឆលើយតបនងេសចកតរតវកររបសសស ។ ករពរងកចេណះដង កជករសខន សែដរ ។

សរមលសកមមភពសកេទ មលទធផល នងេសចកតរតវកររបសសស ។េសនើឲយសស មនដេ ះរ យេលើករសករបសេគដចគន េនះែដរ ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 55

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

៧. ករ យតៃមល កពនយេទះបជ ករ យតៃមលកនងអឡងេពលបណត ះប ត ល គជឧបករណមយកនងករពរងងដវេសស

វ លកេ យ កលទធផលែដលទទលបន មន ច កពនយេទេលើករសក បនេឡើយ។ ផទយេទវញ ករ យតៃមល កពនយ ចអនញញ តឲយមនតនទេពញេលញមយែដលមនរគប

ចេណះដងេនកនងេនះ (ចេណះដង ចេណះេធវើ នងចេណះ កបបករយ) ែដលរតវគន នងសមតថភពជេគលេ ។ ករ យតៃមល កពនយេនះ គសរមបសេរមចថេតើសមតថភពេនះ រតវបនេចះ ឬកមនេចះេនចងបញច បៃនករសក ទងអស ដេចនះេហើយ េរបើសរមប កពនយឲយសមរសប។ ករេរបើរបសករ យតៃមលេនះរតវករមតសរមបែតបញជ កអពភពេជគជយៃនករបណត ះប ត លែតបេ ណ ះ។ េនកនងករណប ជយ េយើង ចេរៀបចនតវធៃនករបេរង នែកតរមវមយ រពមទងករេធវើវញញ េឡើងវញមយផងែដរ។

ករ យតៃមល កពនយ រតវបនបងហ ញេនកនងសតង យតៃមលែដលមនតរមយសរមបករ យតៃមលេលើសមតថភពទងអស។ សតង េនះបងហ ញអពមល ឋ នរគះែដលនងរតវបេងកើតករ យតៃមល រពមទងសមភ រែដលមនេនកនងរគះ ថ នបណត ះប ត ល នងសមភ រសរមបរគឧេទទសននែដលជអនកទទលខសរតវសខនជងេគេនកនងករអនវតតករ យតៃមលេនះ។ សតង េនះ ចធនបននវករេរប បេធៀបករយតៃមលេទេលើរគបសស ទងអសេនកនងនយសមភព នងយតតធម។

៧.១. ដេណើ រករវធ រសត

េនកនងសតង ៃនករបណត ះប ត ល េសចកតែចង នងធតននរបសសមតថភព បរបទៃនករបេងកើតលកខណៈវនចឆយៃនសមតថភពេធវើ រពមទងសមមលរបសសមតថភពេនះ េនកនងសមតថភពមនចរតជ

ថ នភពេនះរតវបន កេចញជបញជ េឡើង ដេចនះ ជធតចបច ចខត។ ធតទងេនះនងរតវេរបើរបសជមល ឋ នរគះេដើមបបេងកើតឧបករណ យតៃមល។ ជងេនះេទៀត េគបនបែនថមនវ ងឌកទរ នងលកខណៈវនចឆយននេនកនងសតង យតៃមលេនះ។ ងឌកទរ នងលកខណៈវនចឆយទងេនះ ជយេទដលករ យតៃមលេដើមប កពនយ េហើយរតវែតមនជ ចខត (សមេមើល ងេលខ២)។

ដចែដលបនេរៀប បេនកនងែផនកទ៤េនះ ករ យតៃមលរតវបនេ ថ គជករបករ យជលកខណៈវនចឆយ ពេរពះថករ យតៃមលេនះែផអកេទេលើលកខណៈននែដល ច យតៃមលេលើ ករទទលយកនវសមតថភពមយ ។

សមតថភពមយ ចមន ឬមនមន កបែនតមន ចេចះបនែតពកក ត លេនះេទ។ រសយេហតេនះេហើយ េគថករ យតៃមលេនកនងករបណត ះប ត លវជជ ជវៈ គជករ យតៃមលែដល ែបកេចញជពរបននយថ ឈរេទេលើេជគជយ ឬប ជយ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 56

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

លកខណៈវនចឆយមយ មន ចរតវបនបេពញែតពកក ត លេនះេទ ពេរពះ រតវបនចតទកថមន រសខន សសរមបករបងហ ញអពករេចះនវសមតថភពមយ។ រៈសខនែដលផតលឲយសរមបលកខណៈវនចឆយនមយៗ េយងេទ ម រសខនរបស េនកនងសមតថភព។ ឧទរហណ េគមន ចជសជលរ វ ងរតមែត៧០%េនះេទ។ សមតថភពកនងករជសជលរ វ ងរតវែតេចះ កបែនតសមតថភពេធវើបននយថេពលេវ ចបចេដើមបសេរមចកចចករ ឬករបតបតតករមយេនះ ែរបរបលេទ មបគគលមន កៗ។ សមតថភពេធវើែដលរក ទកេដើមបវនចឆយអពេជគជយៃនករបណត ះប ត លវជជ ជវៈេនះ គជសមតថភពេធវើែដលជទេទរតវបនេសនើេឡើងេទ មរបររកតេនកនងទផ រករងរ។ បនទ បមកគអនកែដលេទើបែតនងបនទទលសញញ បរតេនះេទ ែដលនងរតវបនតករខតខរបងែរបងរបសខលន េដើមបេធវើឲយសមតថភពេធវើរបសខលនបនរបេសើរេឡើង េហើយេធវើឲយផលតភព នងកររបកតរបែជងរបសខលនបនរបេសើរផងែដរ។

េទះបជករវនចឆយជរម ជករវនចឆយរបេភទេជគជយ ឬប ជយេនះកេ យ កករ យតៃមលេនះមនលកខណៈ ចបតែបនបនផងែដរ។ មពត ករ យតៃមលេនះរតវបនឈរេលើលកខណៈវនចឆយរមមយែដលគណតៃមល នង រសខនរបសលកខណៈទងេនះ ខសៗគន េទ មធតននរបសសមតថភព ឬេទ មកមមវតថ យតៃមលនន។

មននងចបេផតើមនយយអពករបេងកើតឧបករណ នងរេបៀប យតៃមលៃនសមតថភពននេនះចបចរតវែតបេញចញឲយេឃើញនវចកខវសយយទធ រសតរម នងលកខណៈវនចឆយសខនៗននែដលេចញពសតងបណត ះប ត ល េហើយែដលនងរតវបេងកើតជមល ឋ នរគះកនងករបេងកើតឧបករណ យតៃមល។ េយើង ចទញេចញបនជទដឋភពរមមយេនះ េ យបេងកើតករវភគជរមេលើសមតថភពនន េ យយកចតតទក កជពេសសេលើធត ឬលកខណៈរមសរមបសមតថភព រពមទងយកចតតទក កេទដលទនកទនង ៃនករពងពកគន េទវញេទមក ឬទនកទនងបេពញបែនថមដៃទេទៀតែដលបរងបបរងមសមតថភពពរ ឬ េរចើនកនងចេ មសមតថភពទងអស។

បនទ បមក េយើងបនតេធវើករ កែតងបេងកើតសមភ រ យតៃមល។ ជបឋម គជករេរជើសេរ ើសធតននៃនសមតថភពេដើមបរក ទកសរមបកណតអព ងឌកទរ នងលកខណៈវនចឆយែដលនងរតវេរបើរបស េដើមបបេងកើតគណតៃមលៃនធតទងេនះ។ ងឌកទរននែសតងេចញ មរយៈទដឋភពរបសសមតថភពមយ ឬ មទដឋភពៃនមននសរមប យតៃមល។ ជេរមើសទងេនះរតវែតេធវើេឡើងេ យេគរពេទ មតៃមលជមល ឋ នរគះ នងតៃមលសមភ រែដលបនេរៀប បមកេហើយ។ ករ កែតងបេងកើតសមភ រ យតៃមលរតវែតេគរពនវជេរមើសទងេនះ។

ឧបករណែដលេរបើរបសសរមប យតៃមលេទេលើសមតថភពនមយៗេនះ រតវបនបងហ ញេនកនងសតង រៃនករ យតៃមល។ សមភ រទងេនះរមមន៖

● ងបញជ កលកខណៈពេសស● ករពពណនអពវញញ ឬអពករចលរម● ស កបរត យតៃមល

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 57

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ងលកខណៈពេសស គជ ងមយែដលរបមលផត ងឌកទរនន ែដលបងហ ញអពទដឋភពៃនករ យតៃមល ឬបញជ កអពរជងែដលេគេរជើសេរ ើសសរមបករ យតៃមល។ ងឌកទរទង យរតវអមេទេ យលកខណៈវនចឆយៃនករ យតៃមលែដលបនេរជើសេរ ើសេឡើងកនងចេ ម លកខណៈវនចឆយៃនសមតថភពេធវើែដលមនចរតជឥរយបថ ឬលកខណៈវនចឆយកនងករចលរមេនកនដេណើ រករសរមបសមតថភពមនចរតជ ថ នភព។ ជងេនះេទៀត ងលកខណៈពេសស បនកណតអពករមតេជគជយសរមបសមតថភពនមយៗ។

ករពពណនអពវញញ ឬអពករចលរម បនបងហ ញអពរេបៀប យតៃមលេទេលើសមតថភពនមយៗ។ ករពពណនេនះ គជសណមពរមយែដលសមរសបេទ មកហតននែដលទកទងេទនងលកខណៈវនចឆយៃនករ យតៃមលែដលលកខណៈវនចឆយេនះបេងកើតេឡើងេដើមបទទល គ លសមតថភព។ រេបៀបែដលបនេសនើេឡើងទង យេនះ គសេ ជយេទដលករ កែតងវញញ នងេទដលករបញជ កអពករមតៃនភពលបកែដលេគចងបន។

ស បរត យតៃមល រសងេឡើងវញនវ ងឌកទរ នងលកខណៈវនចឆយៃនករ យតៃមលទង យសរមបករ យតៃមលេដើមប កពនយ នង បញជ កយងចបសកនងទរមងជធតអេងកតនន។ ស កបរតេនះក ចបញជ កអពកររពមេរព ងគន ឬអពករបេពញលកខខណឌ ែដលទកទងនងលកខណៈវនចឆយៃនករយតៃមលមយចនន។ សរមបសមតថភពែដលមនលកខណៈជឥរយបថ ស កបរតេនះមន រសខន

េ យភជ បជមយនងលកខណៈវនចឆយៃនករ យតៃមល កណតនវេគលៃនភពេជគជយ រពមទងកណតលកខណៈវនចឆយជេរចើនឲយេគរព សរមបសមតថភពែដលមនលកខណៈជ ថ នភព។ សរមបរបេភទសមតថភពទងពរេនះ ស កបរតបនបងហ ញអពករមតៃនភពេជគជយែដលបនកណតយកេនកនង

ងលកខណៈពេសស។

រយៈេពលេរបើរបសសរមបករ យតៃមលចននេមងគតកនងសមតថភពនមយៗ ែដលបនចះេនកនងសតង រៃនករបណត ះប ត លេនះ បន

បញច លនវេពលេវ ជេមងចបចសរមបករ យតៃមល។ រយៈេពល េរបើរបសសរមបករ យតៃមលេដើមបករ កពនយេនះ រតវែតបរងមឲយខលជអបបបរម េដើមបទកេពលេវ ឲយបនេរចើនបផតដលករសក ។

ដេចនះេហើយេយើងរតវែតេធវើយង កតបនថយេថរៈេវ ៃនករ យតៃមលនន ពតជមនផលបះពលេទដលជេរមើសែដលរតវរបកនយកជពខនេឡើយ។ ជទេទេគបនរបមណថ រយៈេពលេរគងទកសរមបករ យតៃមល កពនយេទេលើសមតថភពទងអស រតវែតរគបដណត បេទេលើែតថរេវ ចននព៥េទ១០%ៃនថរេវ របសសតង មយែតបេ ណ ះ។ កបែនតជធមម វញញ មយមន ចេធវើេលើសព៣េទ៤េមងបនេនះេទ។ ឧទហរណ វញញ ែដល កែតងេឡើងសរមបសមតថភពមយែដលមន១២០េមងេនះ នងមនរតវ ចេធវើកនងរយៈេពល៨េមងជបគន ៗេនះេឡើយ។ ករ យតៃមលេទេលើសមតថភពេនះគរែតរតវែចកជពរេពល េហើយែបងែចកជពរៃថង។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 58

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ចណចសមគ លមយចនន សរមបគរទករ យតៃមល កពនយ

ធនថសស បនទទលរគបពតមន េដើមបេរៀបចករសក របសខលន ។ សវយភពតរវឲយមនករយលអពេគលបណងែដលចងបនរពមទងេពលេវសខនៗសរមបករយតៃមល

ធនថសកមមភពែដលបនេរជើសេរ ើសសរមបករយតៃមល កពនយ

មនករមតដចគន កបែនតខសគន ពសកមមភពននែដលបនេធវើកនងេពលេរៀន។

ធនថពកយេពចនែដលេរបើសរមបករ យតៃមល

កពនយរតវបនេរបើរបសរតមរតវ ។

ធនថករ យតៃមល កពនយរតវបនេធវើេឡើងចេពះសស េនេពលែដលសស របេនះបនទទលសមតថភពរចេហើយ ។ កនងេពលចបច ជយសស េនះេដើមបបេពញនវករបណត ះប ត លដលអជងមនបែនថមេទៀត ។

៧.២. ករវភគរមៃនសតង ៃនករបណត ះប ត ល

ករវភគរមៃនសតង ៃនករបណត ះប ត ល រតវបនបងហ ញេរកមទរមងជ ងែដលបេងកើតេឡើងមនករ កែតងសតង យតៃមល។ គជ ងវភគសមតថភពជទេទមយ នងជ ងវភគដេណើ រករករងរ រពមទងជ ងវភគនវលកខណៈវនចឆយជទេទ េទេលើសមតថភពេធវើ។ ងែដលបេងកើតេឡើងពពមពៃនកមមវតថៃនករបណត ះប ត លេនះ បនបងហ ញឲយចបសអពទនកទនងរ ងសមតថភពពេសស នងសមតថភពទេទ ទនកទនងែដលនងរតវរក ទកេនកនងយទធ រសតៃនករ យតៃមល។ ងទងេនះ កនង

ចបេញចញផងែដរនវលកខណៈវនចឆយសខនៗ ែដលនងរតវេរបើរបសេនកនងករ កែតងឧបករណយតៃមល។ ចងបញច ប ងទងេនះ អនញញ តមនឲយមនករ យតៃមលហសេហតេពកែដលនងនឲយមនករយតៃមល េរចើនដង េទេលើសមតថភពែតមយ ឬេទេលើធតែតមយៃនសមតថភព។

គជ ឧបករណដមន រសខនសរមបករ កែតង ងលកខណៈពេសស។ ងទងេនះបនបងហ ញនវចកខវសយៃនករសេរមចទងអសែដលេធវើេឡើងេ យរកមអនកផលតែដលមនលកខណៈជជេរមើសៃនករ យតៃមលទកទងេទនងសមតថភពពេសស មនលកខណៈជេគលវនចឆយែដល ចអនវតតនបនសរមបសមតថភពទងអសនងេទដលទនកទនងែដលរគបរគងនវករអនវតតពមព។ ឧបករណទងេនះជយសរមលដលករងរ កែតងសមភ រ យតៃមល េហើយ ចនងរតវបងហ ញេនកនងទពរឧបសមពនធៃន សតងយតៃមលេនះ។ ឧបករណទងេនះមន រៈសខន ស ដលរគះ ថ នអបរ សរមបអវ

ែដលជករយលដងអពជេរមើសែដលអនមតេ យរកមអនកផលតចេពះករ យតៃមល។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 59

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ងវភគសមតថភពទេទនងដេណើ រករងរងវភគសមតថភពទេទ នងដេណើ រករងរ ដចែដលេឈម ះបនបញជ កេនះ គឆលះបញច ងអពករ

សេរមចចតតរបសរកមអនកផលត ចេពះករ យតៃមលសមតថភពជទេទ េហើយបនទ បមកពករ យតៃមលេលើដេណើ រករងរ។ ងេនះេចញមកពទនកទនងែដលបេងកើតេឡើងរ ងធតៃនពមពៃនកមមវតថៃនករបណត ះប ត ល។ ងេនះបញជ កយងចបសអពករ កបញច លេឡើងវញនវសមតថភពជទេទ នងធតននៃនដេណើ រករករងរេនេពលមនករ យតៃមលសមតថភពពេសស។ េ យរតវបន កែតងេឡើងេទ មរបភពពមពៃនកមមវតថៃនករបណត ះប ត លេនះ ងេនះមនធតពរ៖ ចឲយេយើងេឃើញអពទនកទនងែដលមនរ ងសមតថភពពេសស នងសមតថភពជទេទ រពមទងដេណើ រករករងរ។ ងេនះជយសរមលដលករកណតនវេពលេវ ដមន រសខននន ែដលធតទងេនះ ចនងរតវបន កបញច លេទកនងករ យតៃមល េដើមប កពនយេ យេធវើយង េចៀស ងនវករ យតៃមលរចែដលជេរចើនដងេ យមនបនករ។

ងវភគេនះ បញជ កយងចបសអពសមតថភពពេសសននែដលេរបើរបសដេណើ រករែតមយដចគន ។ ដេចនះេហើយេគ ចនងេឃើញធតដចៗគន ឬរប ករបែហលគន ។ េនេពលេនះេយើងរតវសេរមចចតតអព រសខន េនកនងករ យតៃមល ទងអសេនះ (េនកនងសមតថភព ពេសសនមយៗ) ឬកេយើងរតវសេរមចករមតនវេពលេវ ែដលចបចេដើមបេធវើករ យតៃមល េ យមនបះពលេទដលសពលភពៃនវធនករេនះ។

ងកបនកណតផងែដរ នវសមតថភពជទេទនន ែដលនងរតវ កបញច លេឡើងវញេនកនងករបេងកើតសមតថភពពេសស។ ជទមល ប សមតថភពជទេទទងេនះ រតវបន យតៃមលយងេ ច សកមតងេទៀតែដរ េនកនងបរបទៃនសមតថភពពេសស។ កបែនត េយើងរតវែតេចៀស ងនវករេធវើករ យតៃមល រជលហសេហត ឬកករ យតៃមលេឡើងវញ េនកនងសមតថភពពេសសជេរចើនេនះ។

េនទពរបនទ បេនះ េយើងនងេឃើញគរ ងវភគនវសមតថភពជទេទ នងដេណើ រករងរមយងែដលដករសងេចញពឯក រ ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរ សតង សរមបករ យតៃមល ករសក 21។

ចណចពណរបេផះរបស ង បងហ ញថមនមនទនកទនងេនកនងសតង ៃនករបណត ះប ត លរ ងសមតថភពពេសស នងសមតថភពជទេទ ឬកដ កកលៃនដេណើ រករងរេនះេឡើយ។ មនមនករពចរ េទេលើករអនវតតធតទងេនះេឡើយ េហើយេនេលើែផនក យតៃមល កគម នករពចរ មយែដលចបចេនះេឡើយ។

នមតតសញញ ែខវង (x) បញជ កថទនកទនងែដលបនអនវតតេនកនងករេរៀបចៃនសមតថភពពេសសេនះ មនរតវបនរក ទកសរមបករសក េនះេឡើយ។

21 ឧទហរណដករសងេចញពពឯក រ ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរ សតង ៃនករ យតៃមលករសក យតៃមលករសក េខតតេកបចរកសងអបរ ក នង ក នត ឆន ២០០៥ ទពរទ៨៨ នង៩៩ ឯក រេយង េលខ១៧

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 60

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

នមតតសញញ (��) បងហ ញថទនកទនងេនះរតវបនរក ទកកនងែផនក យតៃមលសមតថភព ពេសស។ទនកទនងេនះរតវបនបងហ ញេ យលកខណៈវនចឆយ យតៃមលមយ ឬេ យចបបៃនករវនចឆយ មយ(សមេមើលរបធនបទេនះ េនកនងែផនក៧.៣.២) េនកនង ងលកខណៈពេសសសរមបករ យតៃមលសមតថភពពេសសេដើមប កពនយ។

ដេចនះេហើយ េនកនង ងែដលមនជបនទ បេនះ េយើងសេងកតេឃើញថ មនមនទនកទនងមយរ ងសមតថភពេលខ១ «កណតខលនឯងេធៀបនងមខរបរ» នងសមតថភពជពេសសទងអសេនះ

េឡើយ។ មយងេទៀតទនកទនងននែដលមនេនកនងសតង បណត ះប ត លរ ងសមតថភពជទេទេលខ៤«តេឡើងរនទ » នងសមតថភពពេសសេលខ៨ នង១៤ នងមនរតវបនចតទកសរមបករ យតៃមល កពនយេនះេឡើយ។ ចងបញច ប េគបញជ កថទនកទនងរ ងសមតថភពជពេសសេលខ២ «បងក រដលបញហ សខភព សវតថភព នងរក របេរៀងកយទងមលេនេលើករ ឋ នសណង» នងសមតថភពពេសសទងមលេនះ នងរតវរក ទកសរមបករ យតៃមល កពនយ។ ករសេរមចចតតេនះ មននយថេនកនងករ យតៃមល កពនយេទេលើសមតថភព ពេសសនមយៗ ទដឋភពែដលទកទងេទនងសខភពនងសវតថភព នងរតវ យតៃមល។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 61

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ងវភគសមតថភពជទេទ នងដេណើ រករករងរ

សមតថភពទេទ ដេណើ រករ

ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរ(ករេធវើរ ប ម)

សមតថភពពេសសនន

េលខ

កណតខ

ល នឯងេ

ធៀបេ

ទនង

មខរប

រ នងេ

ធៀបេ

ទនង

ដេណ

ើរករប

ណត ះប

តល

ដេ

ណើក

របណ

ត ះប

តល

បងករប

ញហស

ខភព ស

វតថភ

ព នង

ភពេ

ពពញ

េលញ

របស

ងកយ

េនេល

ើករ

ឋនស

ណង

េរៀបច

នងព

រងយ

បយ

អ

េរៀបរ

នទ

បករ

យបលង

នង

ងតៃម

ល

ផរង

យៗ នង

កតជ

មយអក

សត

េរៀបច

ករង

រជមន

ៗេព

លេរៀ

បឥដឋ

េរៀបច

ែខ

កវតថ ធ

ត នង

ធតន

ន

ទញ

ភជបគ

ន

សមអ

ត

េលខ 1 2 3 4 7 10

េរៀបបលកនងឥដឋរតងជរ 5�

�� � �

េរៀបរជងជបលក នងជឥដឋ 6� � � �

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 62

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ងសង នងជសជលសណងងយៗជបលក នងជឥដឋ

8� � � � �

តេឡើងសណង ញជធតរបសជងកេបរ

9� � � � �

ងសង នងជសជល សណងតេឡើងរចជេរសច

11� �

ឆល កនងេរៀបថមធមមជត នងសបបនមមត

12� � �

ងសងនងជសជលបពងែផ ង នងរគះចរងក ន

13� � � �

េធវើសមហរណកមមខលនេទកនងមជឈ ឋ នករងរ (កមមសក )

14�

ករេសើរេរ ើេឡើងវញ កនងករមត យតៃមល× ទនកទនងមខងរ ែដលមនរក ទកសរមបេគលបណងៃនករ យតៃមល�� មនមនករអនវតត េនកនងសតង បណត ះប ត ល

ងវភគលកខណៈវនចឆយជទេទរម ៃនសមតថភពេធវើ េនកនងសមតថភពជ េរចើនលកខណៈវនចឆយៃនករ យតៃមល សរមបសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរត រតវបនេរជើសេរ ើសេឡើង

េនកនងចេ ម លកខណៈវនចឆយជទេទៃនសមតថភពេធវើ ែដលបនសរេសរបងហ ញេនកនងសតង ៃនករបណត ះប ត ល (សមេមើលមគគេទទសកវធ រសតេលខ៣ េគលគនត នងករបេងកើតសតង ៃនករបណត ះប ត ល)។ លកខណៈវនចឆយៃនសមតថភពេធវើជេរចើន មនលកខណៈរមដចគន េទនងសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរតចនន២ ឬេរចើន។ របសនេបើលកខណៈវនចឆយទងេនះ រតវបនចតទកថមន ៈរសខនេនះ

ចនងរតវេគេរជើសេរ ើសយកមកេរបើវញេនកនងដេណើ រករជទេទៃនករ យតៃមល។ ងវភគេលើលកខណៈវនចឆយជទេទៃនសមតថភពេធវើ បនបញជ កយងចបសអពជេរមើសៃនករ

យតៃមលែដលេចញពទនកទនងរ ងសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរត នងលកខណៈវនចឆយជទេទៃនសមតថភពេធវើៃនសតង បណត ះប ត ល។

ងេនះ ចឲយេយើងេមើលេឃើញអពទនកទនងរ ងសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរត នងលកខណៈវនចឆយជទេទៃនសមតថភពេធវើ។ សមតថភពពេសសននរតវបនបងហ ញជអក រធមម េហើយសមតថភពជអក រដត នងេរទតគជសមតថភពជទេទនន។ លកខណៈវនចឆយជទេទអពសមតថភពេធវើែដលនងេឃើញដែដលេនកនងសមតថភពេលើសព១ រតវបនកតទកេនកនង ងេនះ។ េគលបណងដបង

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 63

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ៃនករបេងកើត ងវភគេនះ បន ជះឥទធពលេលើជេរមើសៃនលកខណៈវនចឆយននែដលនងនឲយមនករយតៃមល េដើមប កពនយេលើករសក ។

េនេលើទពរបនទ បេនះ េយើងនងេឃើញឧទហរណមយែដលដករសងេចញពឯក រ ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរ សតង សរមបករ យតៃមល ករសក 22។

ចណចពណរបេផះ ( ��) របស ង បងហ ញថលកខណៈវនចឆយទេទៃនមសមតថភពេធវើែដលបនរក ទកេនះ មនមនវតតមនេនកនងករ កែតងសមតថភពទង យៃនសតង បណត ះប ត ល។េនកនងករណេនះ នងមនមនករពចរ មយេទេលើករអនវតតៃនលកខណៈវនចឆយទងេនះកនងែផនកយតៃមលេនះេឡើយ។

នមតតសញញ ែខវង (x�) បញជ កថលកខណៈវនចឆយជទេទៃនសមតថភពេធវើែដលមនវតតមនេនកនងករ កែតងសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរតេនះ មនរតវបនរក ទកេនកនងករ យៃមល េដើមប

កពនយេទេលើករសក សរមបសមតថភពេនះេឡើយ។

នមតតសញញ (���) បងហ ញថ លកខណៈវនចឆយៃនសមតថភពេធវើែដលបនបញច ល េទកនងសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរតេនះ រតវបនរក ទកេនកនងែផនក យតៃមលៃនសមសធត។ ជេរមើសេនះនងរតវបងហ ញេ យលកខណៈវនចឆយ យតៃមលមយ េនកនង ងលកខណៈពេសស សរមបករ យតៃមលេលើសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរត។

22 ឧទហរណដករសងេចញពឯក រ ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរ សតង ៃនករ យតៃមលករសក យតៃមលករសក េខតតេកបចរកសងអបរ ក នង ក នត ឆន ២០០៥ ទពរទ៨៨ នង៩៩ ឯក រេយង េលខ១៧

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 64

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ងវភគលកខណៈវនចឆយជទេទៃនសមតថភពេធវើ

ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរ(សមតថភពែសតងេចញជ

អតតចរត)

េលខស

មតថភ

ព

សមត

ថភពែ

សតងជ

រអតតច

រត

េថរៈេ

វ(ម

)

ករេរ

ៀប ក

រករម

តនវ ន

ងជរន

នប

នលអ

សណ

ងអនេ

មេទ

មលកខណ

ៈពេស

ស

េភណ

ឌភពរ

បសស

ណង

ភពរ

តមរត

វៃនក

រស

នងក

រគណ

ន

អនមយ

របស

សណ

ង

ករេរ

បើរប

សស

មភរប

នរតម

រតវល

អ

េរៀបច នង យបយអ 3 C 30 ��តេឡើងរនទ 4 C 30េរៀបបលក នងឥដឋ មបនទ តរតង 5 C 120 �� ���តេឡើងរជងជបលក នងឥដឋ 6 C 90 ��� � ��បករ យបលង នង ងតៃមល 7 C 60

ងសង នងជសជលសណងងយៗជបលក នងជឥដឋ

8 C 90 ��� ��� ���េធវើសណង ញជធតរបសជង កេបរ

9 C 90 ��� � �� ���េធវើករផ រងយៗនងេធវើករកត េ យអកសត

10 C 45

ងសង នងជសជលសណងននជធតេរៀបចេរសច

11 C 45 �� ��� ��� ��ឆល ក នងេរៀបថមធមមជតនងសបបនមមត

12 C 90 ��� � �� ���ងសង នងជសជល

បពងែផ ង នងរគះចរងក ន13 C 30 ��� ��� ��� ���

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 65

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

៧.៣. ករ យតៃមលសមតថភពែដលែសតងជអតតចរត

សមតថភពែដលែសតងជឥរយបថនន ងយនងសក េហើយេយើងកមនទនននយសតយនមតសរមបសមតថភពទងេនះផងែដរ។ េនកនងករបណត ះប ត លវជជ ជវៈបេចចកេទសេនះ គេធវើេឡើងជពេសសេទេលើករកណតនវអតតចរតននែដលទកទងេទនងតនទ ឬកទកទងនងផលតកមមពេសសៗរបសមខរបបមយ។ សមតថភពេនះ ទទល គ លថមនករែរបសរមលពសមតថភពមយេ យេយងេទ មសកមមភពែដល ចសេងកតបននន រពមទងលទធផលែដល ច សែវងបនផងែដរ។កអនញញ តឲយេយើង ចបញជ កឲយបនចបសនវសកមមភព នងលទធផលែដលេយើងនងរតវករ េដើមប

េផទ ងផទ តេទេលើករទទលបនសមតថភពរបសសស ។ ចងបញច ប សមតថភពេនះ ចេធវើឲយសស មនលទធភពកនងករ យតៃមលសមតថភពេធវើរបសខលនឯងផទ ល (សវយ យតៃមល) េនកនងករេគរពលកខខណឌពេសសៗ នងេទ មលកខណៈវនចឆយចបស ស។

សមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរតទងេនះតរមវឲយមនករេរជើសេរ ើសនវតនទទង យ ឬកបេងកើតផលតផលជត ងៃនកររបកបមខរបរ។ ជឧទហរណ េនេពលេធវើករ យតៃមលសស គរែតេធវើករជសជលជជងករេឆលើយេទនងករងសណរេលើរបធនបទៃនករជសជលេនះ (ករេរបើរបសធនធនននេនកនងសកមមភព)។

សរមបសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរតទងេនះ មនវញញ ពររបេភទ ែដល ចឲយេគ កេនេពលេធវើករ យតៃមល កពនយ៖ វញញ អនវតតន នងវញញ ចេណះដងអនវតតន។ សរមបវញញអនវតតនមនករេរបើរបសនវយទធ រសតពរេផ ងគន ជករ យតៃមលេលើផលតផល ១ ឬជករ យតៃមលេលើដេណើ រករ១។ ចែណកឯវញញ ចេណះដងអនវតតនវញ រតវបនបេងកើតេឡើងកនងយទធ រសតែតមយគត(កររគបរគងសណរមយចនន កេនកនង ថ នភព រពមទងដេ ះរ យបញហ នន) តរមវឲយមនករអនវតតនវចេណះនន (ចេណះដង េទពេកសលយ ឥរយបថ) េ យេយងេទ ម ថ នភព ឬកេយងេទ មតនទផទ លរបសសមតថភពែដលរតវ យតៃមល។

េយើងក ចេរបើរបសយទធ រសតពេលើចននមយបនែដរ េដើមប យតៃមលសមតថភពមយេនះ។ឧទហរណ េយើង ច យតៃមលេលើដេណើ រករនងលទធផល ឬកផលតផល នងចេណះដងអនវតតន។ កបែនតេនរគបករណទងអស េយើងរតវែតរលកថករែចកឲយ ចពទហននៃនសមតថភពមយ េហើយរបកនខជ បសរមបចេណះដងែដលសមតថភពេនះរតវ យតៃមលេនះ នងខសេទនង ម រតៃនេគលគនតសមតថភពជពេសសេនកនងទដឋភពពហទហរបស ។

ករ យតៃមលេលើផលតផលមយរតវបនេគេរជើសេរ ើសេធវើេឡើងជងករ យតៃមល េលើដេណើ រករករងរមយេនកនងរគបករណែដល ចបញជ កអពករទទលបននវសមតថភព មរយៈករទញលទធផល

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 66

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

េនះ។ ករចតែចងវញញ មយសរមបករ យតៃមលេលើផលផលមយេនះ ជទេទមនលកខណៈមនសមគ ម ញេទ េហើយករតវករេពលេវ តចជងវញញ េលើដេណើ រករករងរមយែដរ។ ជងេនះេទៀតករ យតៃមលេលើផលតផលមយ ចឲយរគឧេទទសសេងកតេលើសស ជេរចើនកនងេពលែតមយ។ េគលបណងែដលចងបន គកណតេពលេវ ជអបបបរមសរមបករ យតៃមលេដើមប កពនយេនះ េ យេនែតមនលះបងភពមតចតៃនដេណើ រករ នងសពលភពៃនលទធផលេនះេឡើយ។ សរមបករេផទ ងផទ តនវធតននឲយកនែតចបសេទេលើករបេងកើត ឬេទេលើគណភពៃនករអនវតត នងេទេលើករលអតដៃទេទៀត។ល។ េនះករឲយតៃមលនងេធវើេនេពលេរកយ។

កបែនត យទធ រសតទងពររតវែតរបកនយក េនេពល កែតង ងលកខណៈពេសសនន ពេរពះថយទធ រសតេនះ ចនងរតវេរបើរបសេនកនងវញញ ែតមយ។ មពតេទេយើង ចគផគងករសេងកតេ យផទ លៃនដេណើ រករសរមបករ យតៃមលេលើផលតផលមយ ឬេលើរបតបតតករមយ។

យតៃមលសមតថភពមយតរមវឲយមនករេរជើសេរ ើស េដើមបកឲយមនករ យតៃមលហសេហត។ មពតេទ េយើងរតវេចៀស ងនវធត មយែដលេយើងបនរបកនយកជេរចើនដង រចមកេហើយេយើងរតវ េផត តែតេទេលើទដឋភពសខនៗៃនសមតថភពែតបេ ណ ះ។ គរ យតៃមលែដលបនេរបើរបសេនកនងវធ រសតគត មសមតថភពេនះ កហតឲយមនករ កែតងនវ ងលកខណៈពេសស គតជចននពនទេហើយនងកណតអពករមតៃនភពេជគជយ។

៧.៣.១ ងលកខណៈពេសសនន

ងលកខណៈពេសសទង យ របមលផតនវ ងឌកទរ នងលកខណៈវនចឆយ យតៃមលែដលទកទងេទនងធតននរបសសមតថភព េនកនងសតង បណត ះប ត ល េដើមបទទល គ លសមតថភពនមយៗ នង កពនយេលើ ជងេនះេទៀតេដើមបកណតនវករមតៃនភពេជគជយ៖

 •ធតនមយៗៃនសមតថភព ែដលរតវបនរក ទកេនះែសតងេចញ មរយៈទដឋភពមយ ឬេរចើនែដល ចសេងកតបន មរយៈរបេភទេផ ងៗគន ែដលទដឋភពទងេនះរតវបនេ ថ « ងឌកទរ»។

•សចនករនមយៗ រតវេចញពលកខណៈវនចឆយ យតៃមលមយ ឬកេរចើន ែដលបញជ កអពអវទនទងរងច។

ងបនទ បេនះ បងហ ញអពសមសធតរបស ងលកខណៈពេសស សរមប យតៃមលករទទលយកសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរត។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 67

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ងលកខណៈពេសស សរមប យតៃមលសមតថភពែដលែសតង មរយៈជអតតចរត

ករបងហ ញសមតថភពសរមងឃល បងហ ញសមតថភពទងអសរបសមគគេទទសកបណត ះប ត ល

ធតននៃនសមតថភព

យទធ រសត ងឌកទរ លកខណៈវនចឆយយតៃមល

ពនទ

បងហ ញពទដឋភពសខនៗនងមនអតថនយបផតរបសសមតថភព ។

ចអនញញ តឲយបងហ ញអពករទទលបននវសមតថភព។

បញជ កពមេធយបយដ មនរបសទធភពបផតេដើមបឲយសស ចបងហ ញអពករទទលបនសមតថភព ។

បងហ ញពទដឋភពឬមែដលរតវ យតៃមល

បងហ ញពសមតថភពេធវើែដលទនទងរងច េធៀបេទនង ងឌកទរនមយៗ ។ រតវបនេរជើសេរ ើសេឡើងកនងចេ មលកខណៈវនចឆយៃនសមតថភពេធវើរបសសមតថភពែដលេចញមក ។

បញជ កព រៈសខនែដលទកទងេទនងលកខណៈវនចឆយនមយៗ ។

ករមតៃនេជគជយៈ បញជ កអពចននពនទែដលទទលបន េនេលើពនទសរបជអតបរមចនន ១០០េដើមបបងហ ញសមតថភពរតវបនទទលេ យ េគរពេទ មកហតននែដលមនេនេលើទផ រករងរ ។ បទ ឋ នៃនករ យតៃមលៈ បងហ ញអពវតតមនរបសលកខណៈវនចឆយៃនសមតថភពេធវើមយចននកនងប ត លកខណៈវនចឆយដៃទៗេទៀត ែដលលកខណៈ ទងេនះរតវកហតេ យករមតេជគជយ ។ ជឧទហរណេយើងបងហ ញអពករេគរពេទដលបទ ឋ នៃនសវតថភព ករេគរពបទ ឋ នអនមយ នងភព អ ត ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 68

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

េនះគជគរៃន ងលកខណៈពេសស បេងកើតេឡើងសរមបសមតថភព «តេឡើងរនទ »ករែរបសរមលៃនឯក រ ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរ សតង សរមបករ យតៃមល ករសក 23

ងលកខណៈពេសសប ត ញ ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរ កដ

េលខ នងេឈម ះរបសសមតថភព ៤-តេឡើងរនទ ថរេវ សក ៣០ម

ធតននរបសសមតថភព យ.ស ងឌកទរនន លកខណៈវនចឆយ ពនទតេឡើងរគះទរម ផ.ល ១-ករតេរៀបបលកនន ១.១ ករតេរៀបបលកននបន រតមរតវ ២៥

របមល នងតេលើងធតននរបសរនទ

ផ.ល ២-វធ រសតករងរ ២.១ ករេគរពេទេលើថរេវ សមរសបសរមបករងរ

១០

៣-សរបសរនទ ៣.១ ងរបសរនទ រតវបនរតង ជរលអ ១០

៣.២ ងរបសរនទ មននវ រតមរតវ ១០

៤-ទ ងរបសកត ររកស

៤.១ ទ ងសវតថភព របសកត ររកស ១០

េរៀបចសមភ របរកខនងសមភ របនទ ប បន សវតថភព

ផ.ល ៥-កបនសវតថភព ៥.១ េរៀបចបរកខ នងសមភ រ បនទ បបន រតមរតវ មកបន សវតថភព

២៥

រះេរ ើរនទ ដ.ណ ៦-វធ រសតករងរ ៦.១ វធ រសតករងរ បនរតមរតវ ១០

កណតច ៈ យ.ស = យទធ រសត ផ.ល= ផលតផល ដ.ណ=ដេណើ រករ ច=ចេណះដងអនវតតនពនទ=ពនទ

ដេណើ រករ កែតង ងលកខណៈពេសសដេណើ រករ កែតង ងលកខណៈពេសសនន សរមបសមតថភពែដលបងហ ញអតតចរតេនះមន

ត កកលដចតេទេនះ៖ ១.េរជើសេរ ើសធតនន ៃនសមតថភពសរមប យតៃមល២. េរជើសេរ ើសយទធ រសត យតៃមល៣. ករកណតនវសចនករដទង យ

23 ឧទហរណដករសងេចញពឯក រ ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរ សតង ៃនករ យតៃមលករសក យតៃមលករសក េខតតេកបចរកសងអបរ ក នង ក នត ឆន ២០០៥ ទពរទ៨៨ នង៩៩ ឯក រេយង េលខ១៧

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 69

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

៤. ករកណតលកខណៈវនចឆយ យតៃមល នងវធនៃនករសេរមច៥. ករែបងែចកពនទដលលកខណៈវនចឆយទង យ ៦. ករកណតនវករមតៃនភពេជគជយ

ដ កកលទ១៖ ជេរមើសធតៃនសមតថភពសរមប យតៃមលសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរតទង យ រតវបន យតៃមលេ យគតគរអពកររបរពតតេទៃន

ភរកចចសរមបអនវតត ឬេទ មលទធផលនន។ េ យមនសេ េលើផលតផលមយឬដេណើ រករមយេនះសមតថភពមយចននរគនែតរតវបន កែតងេឡើងេ យេយងេទ មលទធផល ែដលចងបនបេ ណ ះ។

ដេណើ រកររបរពតតេទៃនភរកចចសរមបអនវតត រតវបនេរបើរបសជពេសសសរមបសមតថភពពេសស។ ដេចនះេហើយ ធតននៃនសមតថភពេរៀប បអពដេណើ រករេនះ។

ឧទហរណ សរមបសមតថភព «េរៀបឥដឋបលកឲយរតងជរ» សរមបកមមវធេរៀបឥដឋ- យកេបរ េនះធតននរបសសមតថភពគ៖

•េរៀបចទកែនលងនងសមភ រ •កណតទហចេនល ះញតបយអ•កតវតថធត•េរៀបចបយអ •តេរៀបបលកនងឥដឋ• កបយអេដើមបភជ បឥដឋបលក•ស ត ន ៃដរបសខលនរពមទងេធវើឲយទកែនលងករងរមនស ត បធន បេឡើងវញ•េរៀបចទក កសមភ រ នងស តលទធផលែដលទនទងរងច នងរតវេរបើរបសជពេសសសរមបសមតថភពជទេទនន។ឧទហរណ សរមបកមមវធេរៀបឥដឋ-ជងកេបរដែដលេនះ ធតននៃនសមតថភព «បករ យបលង

នង ងតៃមល» គ៖•បករ យនវកចចសនមត នងនមតតសញញ ននែដលបនេរបើរបសេនកនងសណង•រ វរជវរកពតមននន សតអពរបេភទៃនគេហើញនន•រ វរជវរកចណចពេសស េនកនង ងតៃមលសណង•បនរបមណពបរមណៃនវតថធតសរមបេរបើរបស។ េទះបជេរបើរបសរចនសមពនធមយ សរមបេរៀប បអពសមតថភពកេ យ កជេរមើសៃនធត

នន សរមបរក ទកេដើមបករ យតៃមល កពនយេនះ ចនងរតវបនទទលឥទធពលេ យ ថ នភពៃនសមតថភពេនកនងកលបបវតតរបសកមមវធ។ េនកនងឧទរហរណេនះ េគរបែហលជនង ចចងចនវ លធតននរបសសមតថភព េនេពលចបេផតើមករបណត ះប ត លេដើមប េផទ ងផទ តថេតើសស ច

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 70

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ទទលបននវរេបៀបេធវើករមយេហើយឬេន។ រេបៀបេធវើករេនះនងរតវបញច លេឡើងវញេទកនងសមតថភពដៃទៗេទៀតែដលករ យតៃមលនងសងកតធងនេទេលើករអនវតត នងករេផទ ងផទ តែដលជចណចសខនរបសសមតថភព ឬជធតសខនៗ។

េនេពលែដលធតមយចននៃនសមតថភព មនភពសមគ ម ញជងេនះ ឬកមនបញច លនវធតដៃទេទៀតេនះ េយើងរតវចងច ពេរពះតរមវឲយេយើងេធវើករេរជើសេរ ើសេដើមបេចៀស ងករ យតៃមលេលើស។េយើងករតវយកចតតទក កផងែដរដលបេចចកេទសៃនករ កបញច លេឡើងវញ េនកនងសមតថភពពេសសេនរតវវនចឆយពេពលេវ ដសមរសបបផតសរមប យតៃមល ទងេនះ។

ធតននៃនសមតថភព ែដលបនេរជើសេរ ើសយកេនះ យទធ រសត ចនងរតវកណតយក។

ដ កកលទ២៖ ជេរមើសយទធ រសត យតៃមលកណតយទធ រសត យតៃមលមយ គសេ េលើករេរជើសេរ ើសនវមេធយបយរបកបេ យរបសទធភព

ជងេគបផតមយេដើមបអនញញ តឲយសស បងហ ញថខលនេចះសមតថភពមយ េហើយសស នង ចផតលនវពតមនដរបេសើរបផតចេពះអវែដលរតវបន យតៃមល។ ជទេទ ជេរមើសរតវបនេធវើេឡើងេ យេយងេទ មករ កែតងសមតថភព នងេទ មលទធផលែដលបនេរគងទក។

រតវែតរលកផងថ សមតថភពមនលកខណៈជពហទហ េទះបជេយើងេផត តសខនេទេលើផលតផលមយ ឬេទេលើដេណើ រករមយ ឬកេទេលើករអនវតតចេណះដងឬកករចលរមរបសសសកេ យ។ ករសក នឲយមនករទទលបននវចេណះដងែដលនងរតវេរបើរបស េនេពលេធវើករ យតៃមល។ ដេចនះេហើយេតើរតវេធវើដចេមតចេដើមបធនថចេណះដងសខនៗ រតវបនបញច ល នងបញជ នយងរតមរតវេនះ? សស រតវែត កេនកនង ថ នភពបេងកើតសមតថភព ថ នភពននែដលបេងកើតេឡើងវញនវករអនវតតជល តៃនសមតថភពេនះ េនកនងមជឈ ឋ នករងរ េហើយែដលទមទរឲយមនករេរបើរបសនវចេណះដងសខនៗទងេនះ។

េយើងរតវែតឲយ ទភពដលវញញ អនវតតននន (ដេណើ រករនងផលតផល) នងវញញ ចរះ (ករអនវតត នងចេណះដងអនវតតន) ជជងេធវើែតវញញ ចេណះដងអនវតតន។ មពតេទ លវ លភពសខនៗទងអសរបសសមតថភព រតវែតយកចតតទក កនវអឡងេពល យតៃមលសស (ករ យតៃមលពហទហ)។

ដ កកលទ៣៖ ករកណតនវ ងឌកទរទង យ លធតទង យរបសសមតថភព រតវបនែសតងេឡើងេ យទដឋភពែដល ចសេងកត នង សែវង

បន ឬេ យមសរមប យតៃមលែដលេគេ ថ ងឌកទរ ។ កនងចេ ម ងឌកទរ ទងអសែដលេចញពធតមយៃនសមតថភពេនះ ងឌកទរមយ ឬកេរចើនែដល ចបញជ កអពករទទលបនចេណះដងេនះនងរតវផតលជ ទភព។ ងឌកទរេរចើនជងចននមយ ចនងរតវរក ទក សរមបធតៃន

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 71

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

សមតថភព។ ធតពតៃនកររបកបមខរបរមយរតវែតជក ត ដមន រសខន េនកនងករកណតជេរមើសេនះ។

ទបញច ប េនេពលែដល ងឌកទរនន ែដលទកទងេទនងលកខណៈវនចឆយជទេទៃនសមតថភពេធវើរតវបនេរជើសេរ ើសេនះ េសចកតែចងេលើសមតថភពរតវបនេធវើេឡើងេ យចតទកជធតមយៃនសមតថភពេនជរបញឈរទ១ៃន ងលកខណៈពេសស។

ដ កកលទ៤៖ ករកណតលកខណៈវនចឆយ យតៃមល ករសេរមចងឌកទរននបងហ ញអពទដឋភព ឬមែដលធតននរបសសមតថភពរតវបន យតៃមលខណៈ

េពលែដលលកខណៈវនចឆយ យតៃមល ចឲយេយើង យតៃមលេលើធតទងេនះអពកររគបរគងបន ឫមនបនដេចនះ ងឌកទរនមយៗរតវបនអមេ យលកខណៈវនចឆយមយ ឬេរចើនែដលបញជ កអពអវែដលទនទងរងច។

េនេពលែដល ងឌកទរមយរតវបនរក ទកេហើយេនះ គរតវកណតេនលកខណៈវនចឆយ យតៃមល េ យេចញពករេរជើសេរ ើសនវលកខណៈវនចឆយៃនសមតថភពេធវើែដល ឲយេគ យតៃមល ង ឌកទរេនះបនយងលអ។លកខណៈវនចឆយៃនសមតថភពេធវើែដលរតវបនកណតេនកនងសមតថភពនមយៗ ៃនសតង ណត ះប ត លេនះ បនកណតនវករមតៃនភពសមគ ម ញមយែដលេសមើនងករមតៃនទផ រ ករងរ។លកខណៈវនចឆយ យតៃមល មន ចមនករមតេលើស ឬេរកមពករមតៃនសមតថភពេធវើ ែដលកណតេ យសតង បណត ះប ត លេនះេឡើយ។

ករ កែតងលកខណៈវនចឆយៃនសតង បណត ះប ត ល របសនជ ចេធវើបន រតវែតសរេសរជអតថបទ។ េនកនងករណផទយេទវញ គរែតសរេសរ េឡើងវញេដើមបសរមលេទ មបរបទ។ េយើងក ចបកលកខណៈវនចឆយជេរចើនបញច លគន េធវើែតមយផងែដរ ឬកផទយេទវញ េយើង ចលអតនវលកខណៈវនចឆយមយរបសសតង យតៃមល។

េសចកតែចងរបសលកខណៈវនចឆយ យតៃមលមយ រតវែតមនពកយេពចនបញជ កពគណសមបតតរពមទងបញជ កពអវែដលចងបនឲយចបស ស ដចជលកខណៈវនចឆយៃនសមតថភពេធវើរបសសតង យតៃមលែដរ។ ជឧទហរណ៖

• គណភពរបសផលតផល ឬរបសេស កមម េយើង ច នដេចនះថ៖- ករេគរពដលកររពមេរព ងគន េលើទរមង នង ថ នភពទ ង- បលងមនភពចបស ស• ករកណតថរេវ ែដល ចទទលយកបន សរមបករសេរមចសមតថភពេធវើមយ

េយើង ច នដេចនះថ ៖- ករេគរពដលករកណតកលបរេចឆទៃនករេធវើ- ករេគរពេពលេវ ែដលផតលឲយ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 72

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

• ករេគរពដលដេណើ រករ ឬដលបេចចកេទសករងរ េយើង ច នដេចនះថ៖- ករេគរពដលែផនកនមយៃនរបតបតតករនន- រេបៀបេធវើករងររតមរតវ• េលខកដ បទ ឋ ននន នងចបបែដលរតវេគរព េយើង ច នដេចនះថ៖- ករដេឡើងសមភ របរកខ រ នងសមភ របនទ បបន បនរតមរតវ មរកមសវតថភព- ភជ បករតភជ បេទនងដ រតមរតវ មរកមៃនសណង • រេបៀបេរបើរបសឧបករណ សមភ របរកខ រ នងសមភ រ េយើង ច នដេចនះថ៖- ករេរបើរបសឧបករណ នងសមភ របរកខ របនរតមរតវ- ករេរបើរបសករបញជ របភពបនរតមរតវ• ឥរយបថែដលរតវរបកនយក េយើង ច នដេចនះថ៖- បងហ ញនវគនតៃនករទទលខសរតវរបសខលន ម រតសហរបតបតតករ នងសវយតេទៀនរបសខលន- ករេគរពេទដលអតថជន។ជទេទ េគករមតចននរបសលកខណៈវនចឆយឲយមនរបមណជ ១០ ជអតបរម សរមប

សមតថភពនមយៗ េដើមបេចៀស ងកតបនថយនវគណតៃមលរបសលកខណៈវនចឆយទងេនះ។ លកខណៈវនចឆយ យតៃមល ជនចចកល រតវបនបងហ ញជឃល នមទងអស។

ចបបៃនករវនចឆយលកខណៈវនចឆយ ែដលមន រសខនេនកនងមខរបរ េហើយែដលេនេពល យតៃមលេទេឃើញថមន

បនេគរពដចែដលអវបនសរេសរេនះ នងនឲយមនផលវបកធងនធងរដលសខភព នងសវតថភព(របសសស របសអតថជន របសសហករ។ល។) លកខណៈវនចឆយេនះ រតវបនកតបញច លជចបបៃនករវនចឆយសរមបសមតថភពមយចនន ឬសមតថភពទងអស េហើយ រតវបនបងហ ញយងដេចនះេនកនង ងលកខណៈពេសស។ ខងេរកមេនះគជឧទហរណមយចនន៖

•ករេគរពដលវធនអនមយ ភព អ តៃនមហប រ នងកបនខន តសវតថភព•ករេគរពដលវធនអនមយ ករករពរមនឲយេមេ គចល នងកបនខន តសវតថភព•ករេគរពដលវធននន ែដល ចបះពលដលសវតថភពផទ លខលន នងសវតថភពអនកដៃទេនកនងករណេនះ េគមនឲយពនទ មយេទដលលកខណៈវនចឆយទងេនះេទ កបែនតករមនេគរព

ដលលកខណៈវនចឆយ មយកនងចេ មលកខណៈវនចឆយទងេនះ នងនឲយមនករបញឈបវញញ ជសវយរបវតត េហើយនឲយសស ប ជយផងែដរ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 73

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ដ កកលទ៥៖ ករែបងែចកពនទេទ មលកខណៈវនចឆយពនទសរបទងអស ែដលរតវែបងែចកេទ មលកខណៈវនចឆយទងអសេនះ គ ១០០ពនទេ យ១ដង

៥ពនទ។ ករមតែដល កេចញេនះ គេដើមបេចៀស ងនវករកតបនថយតៃមលរបស សមតថភពេ យមនទដឋភពេរចើនេពកសរមប យតៃមលេនះ។ ពនទែដលរតវឲយរតវែតឆលះបញច ងអព រសខនរបសលកខណៈវនចឆយនមយៗ េ យេធវើយង ច យតៃមលេទេលើសមតថភពទងមល។

ករ កពនទ រតវែបកជ២ េនកនងករបណត ះប ត លវជជ ជវៈ។ ដេចនះេហើយ សស នងរតវេគឲយពនទសរបទងអស ឬមនឲយពនទេ ះសរមបលកខណៈវនចឆយនមយៗ។ លកខណៈេនះមន រសខន សសរមបដ កកលេនះ ដេចនះ េនសលែតពនទសរមប កឲយលកខណៈវនចឆយែដលផ រភជ បនង ងឌកទរនមយៗបេ ណ ះ។ ដេចនះេហើយ លកខណៈវនចឆយែដលសខនបផត សរមបទទលបននវសមតថភពមយេនះ នងមនបែរមបនពនទេរចើនជងេគ។

ពនទរតវបនែបងែចកេទ មលកខណៈវនចឆយ យតៃមលេផ ងៗ េ យគតជ ៥ពនទ។ មពតេទលកខណៈវនចឆយ មយ ែដលេគឲយពនទេរកម៥ មនសខនេដើមបរក ទកេនេពលេធវើករ យតៃមល កពនយេនះេឡើយ។ លកខណៈវនចឆយជេរចើនែដលមនពនទ៥ នងមនេផត តែតេទេលើអវែដលសខនជងេគេដើមបវនចឆយអពករទទលបនសមតថភពេនះេឡើយ។ េបើមនែបងែចកនវអវែដលសខនជងេគកនងករែចកចយពនទរ ងលកខណៈវនចឆយ យតៃមលេនះ ករមតៃនភពេជគជយនងមន ចេធវើេទបនេ យរតមរតវេនះេឡើយ។ ដេចនះេហើយរតវេចៀស ងកឲយមនលកខណៈវនចឆយ៥ពនទ ឬយងេ ច សកកឲយមន េរចើនេពក។

ងខងេរកមេនះ នងបងហ ញឧទហរណមយចនន ៃន ថ នភពែដលមនបញហ ែដល ចេកើតេឡើង េនេពល កពនទ មលកខណៈវនចឆយនន រពមទងផលវរកដេ ះរ យបញហ េនះ

ថ នភព ឧទហរណ ដេ ះរ យែដល ចមនពនទេរចើនេពករតវបនែបងែចកឲយលកខណៈវនចឆយែតមយ

ងឌកទរមយរតវបន យតៃមលេ យលកខណៈវនចឆយែតមយគតែដលឲយតៃមលរហតដល៤០ ពនទ

េ យមនែមនជចបប ចខតមយេនះ គរែតកឲយេលើសព ២៥ពនទសរមបលកខណៈវនចឆយែតមយ។ ទងនដធងនេនះែដលសមតថភពមយ រតវករែត ៨០ពនទសរមបទទលេជគជយ េនះនងមននយេ យផទយថ ជប ជយ របសនេបើលកខណៈ វនចឆយមនទទលេជគជយេនះ។ ទបញច ប គរែតកនងលកខណៈវនចឆយមយកឲយមនគមល តគន េលើសព៥ពនទ។ ឧទហរណ សរមបករមតែដលេជគជយមយែដលមន៧៥ពនទ ចននពនទអតបរមសរមបលកខណៈវនចឆយមយ មន ចេលើសព៣០ពនទេឡើយ។េនកនង ថ នភពែដលថពនទ ចនន ៤០រតវបនផតលឲយលកខណៈវនចឆយមយសរមបយតៃមល ងឌកទរែតមយេនះ ចបែនថមលកខណៈវនចឆយមយេទៀត េហើយេមើល

តលយភពជទេទេឡើងវញ ែដលនឲយមនករែថរក េនទងនសមរសបសរមបលកខណៈវនចឆយនមយៗ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 74

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

េយើងក ចេមើលេឡើងវញនវចននពនទ ែដលផតលឲយសរមបលកខណៈវនចឆយ

លកខណៈវនចឆយេរចើនេពក

លកខណៈវនចឆយ៤មនតលយភព៥ពនទកនង លកខណៈវនចឆយនមយៗទងបនេនះរតវបន

រក ទក សរមបយតៃមលមយ

•របមលផតលកខណៈវនចឆយទងេនះ។•េមើលអពភពចបចៃនករែបងែចកពនទដលលកខណៈវនចឆយទងេនះេឡើងវញ។•េចៀស ងឲយបននវលកខណៈវនចឆយ ែដលមន៥ពនទ។

ដ កកលទ៦៖ ករកណតនវករមតៃនភពេជគជយេនេពលែដលលកខណៈវនចឆយទង យរតវបនបេងកើតេហើយេនះ េយើងគរែតកណតនវករមត

ៃនភពេជគជយ សរមបវញញ ទងមល។ គជករមតជអបបបរមមយ ែដលេយើង ចវនចឆយអពករទទលបននវសមតថភព មរយៈករមតមយេនះ។ ករមតេនះ ចែបងែចកសស ែដលទទលបនសមតថភព នងសស ែដលមន ចទទលេជគជយ។ ករមតៃនភពេជគជយរតវបនកណតេ យ ចេ យែឡកសរមបសមតថភពនមយៗ។ ករមតៃនភពេជគជយរតវកណតេចញអព៖

•ករវភគតលយករននែដលែបងែចកឲយលកខណៈវនចឆយ យតៃមលនមយៗ (េគ យតៃមលលកខណៈវនចឆយ ឬកររមបញច លគន ចបច សរមបគតរបេមើលេមើលដលករទទលបននវសមតថភព)។ •កហតននរបសមខវជជ ជវៈ។ ករមតៃនភពេជគជយ រតវបនែសតងេចញជពនទ៥ ករមតេនះ ជទេទសថតេនចេនល ះព៧៥េទ៨៥

ពនទ។ ករមតេនះរតវែតែបងែចកឲយបនចបស ស េដើមបបញជ កអពភពេជគជយ នង រកតថេតើ ជេជគជយឬកប ជយ។

មពតេទ សស រតវែតេឆលើយតេទនងលកខណៈវនចឆយែដលបនកណត (ករបករ យ លកខណៈវនចឆយ) េហើយទទលបន ឬមនទទលបននវពនទែដលេគែបងែចកឲយគត (ករ កពនទែដលែបងែចកជ២)។ គកររមបញច លគន ៃនពនទរបសលកខណៈវនចឆយ យតៃមលទង យែដលពនទសខនជងេគេនះ គមខងរៃនតលយភពេនះែដលនង ចឈនេទដលករមតៃនភពេជគជយបន។

កបែនត តរមយចនន២ ចនងបងហ ញអពតៃមលរបសសញញ បរត េ យធនថធតសខនៗននរបសសមតថភពនងរតវបនេគរពជនចចកល។ មយង គជកររមបញច លគន ៃនតៃមលែដលផតលឲយដលលកខណៈវនចឆយមយជមយនងករមតៃនភពេជគជយ េហើយមយងេទៀតគជករបញច លចបបវនចឆយ។លកខណៈវនចឆយ យតៃមលមយែដលចតទកថមន រសខន េហើយគណតៃមលរបស មនែត២០ពនទេនះនងលអេនកនងករណែដលសមតថភពមយមនករមតៃនភពេជគជយចនន៨៥ពនទ។ មពតេទភពេជគ-ជយរបសលកខណៈវនចឆយដៃទៗេទៀត នងមនអនញញ តឲយឈនេទរកករមតៃនភពេជគជយបនេនះ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 75

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

េឡើយ។

បញហ ែដលរតវេចៀស ង ទបញច បេនះគជបញហ មយចននែដលរតវែតេចៀស ង េនេពល កែតង ងលកខណៈពេសស

សរមបសមតថភពែដលបងហ ញជចរត៖•ករ យតៃមលរចែដល ជករ យតៃមលធតដែដលៗេនកនងសតង ។•ករ យតៃមលទដឋភពននែដលទកទងេទនងកររគបរគងថន កេរៀន (ស ត នងេរៀបចសមភ រ)

ជងករ យតៃមលេលើសមតថភព។ •ករេរបើរបសេឈម ះមនលកខណៈពេសសេ យែឡកេពក (េឈម ះរបសកមមវធកពយទរ ឧបរកណ

នងរបេភទមែដលចបស ស) ែដលនងនឲយមនករេបះបងនវឧបករណ យតៃមល។•ករ យតៃមលែដលតរមវឲយមនថរេវ យរេពក។•ករ យតៃមលែដលលអតរជលេពក។

៧.៣.២. វញញ យតៃមល

វញញ ចេណះដងអនវតតនករយកចតតទក កដលចេណះនន គសខន សសរមបករ យតៃមលកនងអឡងេពលបណត ះ

ប ត ល។ ករេផទ ងផទ តចេណះេរបើរបសសរមប យតៃមលអពអវែដលសស បនេរៀនេចះ។ វតតមនរបសចេណះទងេនះេនកនងខលនរបសសស មន ក នង ចនឲយមនករេរបើរបស នងករេផទរ េទជសកមមភពនន។

សស ែដលេធវើវញញ ៃនករ កពនយមយរតវែតេចះបងហ ញ េនេពលសក របសខលនអពអវែដលខលនបនទទលជសមតថភព េនរគបវ លភពរបស ទងអស។ ករសក ជមល ឋ ន ែដលកនងេនះមនចេណះដងរតវែតបន យតៃមលកនងទរមងជជនយដលករសក េនកនងអឡងេពលៃនករេរកបយកសមតថភពេនះ។ េនេពលែដលេធវើករពនយសខន ស គមនរតវបរងមករ យតៃមលៃនសមតថភពរតមែតទដឋភពមយចនន េ យមនគតដលទហទងអស សរមបករបេងកើតដសមរសបេនះេទ។

កបែនតេយើងគររលកថ ចេណះននមនឆលះបញច ងអពសមតថភពេនះេទ កបែនតគឆលះបញច ងអពមល ឋ នរបស ៖ សមតថភពរតវែត កឲយដេណើ រករេនកនងភរកចចមយ េបើគម នភរកចចេនះេទ ចេណះទងេនះនងមនរគបរគនេដើមបេធវើសកមមភពេនកនងករមតមយេនះេទ េដើមបសេរមចឲយបននវកររបកបមខរបររបសខលនរបកបេ យភពមច សករ េហើយនងេដើមបរកចេរមើន។ យតៃមលែតេទេលើចេណះនងមនរគបរគនេទសរមបវនចឆយេទករទទលបននវសមតថភពមយេនះ។ មយងេទៀត យតៃមលែតេទេលើសកមមភព ក ចមនបញហ ផងែដរ។ ករអនវតតមយែដលមនឈរេទេលើចេណះដង ឬេទេលើចេណះ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 76

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ដរងមដៃទេទៀតេនះ នងកល យេទជករេធវើកយវកររចែដលមយដ មញញបេ ណ ះ។ ដេចនះេហើយ បគគលមន កែដលមនមច សករយងលអេទេលើភ េភលង កបែនតមនែដលបះឧបករណ

េភលងទលែតេ ះេនះ នងមនករលបកេនកនងករចលេលងេនកនងរកមតរនតករមយ។ ដចគន េនះែដរអនកេលងហគ មយរបែដល គ លែតអក រេភលងបបនអក រេនះ នងមន ចអះ ងថខលនជតរនតករ ជពបនេឡើយ។

កបែនតវញញ អនវតតនមយែដលតរមវឲយមនករអនវតតភរកចចពតរបកដមយេនះ ចនងេធវើមនបនេនកនងរគះ ថ នបណត ះប ត លមយែដរ។ េនកនងករណេនះ ករងកេទរកវញញ ចេណះដងអនវតតនេនះ នងជដេ ះរ យមយដរបេសើរ។ វញញ េនះ នង ចសរេទដលសស អពទដឋភពមយចននែដលមន ចឲយេយើង យតៃមលបនកនងករអនវតតជកែសតង។ វញញ េនះរតវែតសរជ ចខតេទេលើករអនវតតនវចេណះេនកនងមខរបរ េហើយមនេទេលើចេណះដងសទធ ធេនះេទ។ វញញ ចេណះដងអនវតតនរតវែតជរញឲយមនករគតពចរ របសសស េសនើឲយសស របងែរបងរតះរះ នងនឲយសស េចះ បងហ ញអពសមតថភពរបសខលន។ មនសមតថភព គេចះបនរបមណនវឥទធពលៃនករ កឲយដេណើ រករ នងេចះពនយលនវអវែដលជយេទដលករទទលបននវលទធផលែដលចងបន (ឧទហរណ បងហ ញនវករវភគមយេទេលើករជសជល េហើយបងហ ញអពតៃមលែដលរតវជសជល រពមទងពនយលឲយអតថជនេជឿ នងេរជើសេរ ើសយក)។

ដេចនះេហើយ ករមងសណរមយែដលេផទ ងផទ តេលើចេណះដងអពសញញ ណធមម នងចេណះដងនយមនយរទសតននេនះ នងមនធនដលករទទលបននវសមតថភព ឬែផនកមយៃនសមតថភពេនះេឡើយ។ ផទយេទវញ ករ កល តមយចននេនកនង ថ នភពជកែសតងែដលតរមវឲយមនដេ ះរ យយងសមគ ម ញ នងតរមវឲយមនករេរបើរបសចេណះេផ ងៗេនះ នង ចផតលនវពតមនដមន រសខនមយ េនេពលែដលេយើងមន ចេធវើវញញ អនវតតនបនេនះ។

វញញ អនវតតន ករ យតៃមលេលើផលតផល េនទេនះ ករ យតៃមល គសងកតធងនេទេលើករបេងកើតផលតផលមយេទេលើករទទលបនលទធផល

មយ ឬកេទេលើសមទធផលៃនភរកចចមយ។ េយើងរតវែតេធវើឲយដចនងភពពតជកែសតងរបសទផ រករងរបផត មែដល ចេធវើេទបន។ ករ យតៃមល ចេធវើេទបនេនកនងដ កកលេផ ងៗគន ៃនករបេងកើតផលតផលមយបននយថកនងអឡងេពល ឬេនចងបញច បៃនសមទធផល។ េដើមបឈនឲយដលផលតផលមយែដលកណតដចជលទធផលេនះ រតវេរបើរបសនវវធអេងកតែដលជវធនករដចបស សជករសមគ លពគណវបបតត ឬជករេផទ ងផទ តេទេលើសមតថភពេធវើេទ មលកខណៈវនចឆយែដលបនកណតយងចបស។ វធទងេនះនង ចេធវើករវនចឆយរបកបេ យសតយនមត នង ចេរបើរបសេនេពល

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 77

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ចបចទងអសសរមបករសេងកតេទេលើផលតផលមយ នងសរមបេធវើមលវចរ។

ករ យតៃមលដេណើ រករមយ ដេណើ រករ រតវបនបែងវរទសេទរកករអនវតតបេចចកេទស ឬវធមយចននេឆព ះេទរកឥរយបថ នង

កបបករយ។ ធតជេរចើន ចរតវបនយកចតតទក ក េនេពលេធវើករ យតៃមល៖ គណភពបេចចកេទសករងរ ករេគរពដលវធនសខភព សវតថភព នងអនមយ ករេរបើរបសឧបករណ នងសមភ រ បរកខ រករែបងែចកេពលេវ ករងរ ករេគរពដលដ ក កលននៃនករងរ។ល។ ករ យតៃមលេលើ ដេណើ រករមយតរមវឲយមនករសេងកតេ យផទ ល។ ថ នភពននែដលសស ជេរចើនរតវបន យតៃមល កនងរយៈេពលែតមយេនះ នង ចឲយេយើងសេងកតអពអនតរកមមឬករងរជរកមេទ មេគល បណង ែដលេយើងចងបន។

ដ កកលននៃនករ កែតងេរកព ងលកខណៈពេសស ករពពណនអពវញញ គសេ េសនើេឡើងនវេស រយ យ

តៃមលមយ។ េ យ រែតេគលបណងៃនករពពណនវញញ គេដើមបជយេទដលករ កែតង នងេដើមបឲយ

តរមយដលករមតៃនភពលបករបស េនះ លពតមនទងអសែដលចតទកថជពតមនចបចរតវែតកតបញច លកនងេនះ (េ យមនែមនជបទបញជ បននយថេ យេរបើរបសពកយេពចនគរសមនងរបមណ) ពេរពះថ ករបករ យលកខណៈវនចឆយ យតៃមលែដលរតវបនរក ទកេនកនង ងលកខណៈពេសសេនះ រតវែតចបស សមនរសពចរសពល។

ករពពណនេលើវញញ រតវែតខលនងសេងខប៖ រតវមនែតមយឬពរទពរែតបេ ណ ះ។ ករពពណនេនះ មនែផនកដចតេទេនះ៖

ពតមនទេទេសចកតែចងរបសសមតថភពសរមប យតៃមល គរតវបនដករសងេចញពសតង បណត ះប ត ល។

ជនកលមនករផតលឲយនវសណមពរដលេថរេវ ៃនករ យតៃមល។ កបែនតេថរេវ េនះ ចផល សបតរេទមករេវៀបចរបសករបណត ះប ត ល។ េស រយេនះ បញជ កថេតើករ យតៃមលនងរតវេធវើេឡើងជ

រកមធមយ ជរកមតចមយ (េ យមនបញជ ក ចននសស ែដលនង ច យតៃមលកនងេពលែតមយ) ឬក យតៃមលែតេទេលើសស ែតមន កគតែតបេ ណ ះ។

កររបរពតតេទរបសវញញលកខណៈននរបសភរកចចែដលរតវេធវើ ថ នភពៃនករសេរមចភរកចច រពមទងសណមពរ ឬក

ឧទហរណេទេលើគេរមងននេនះ នងរតវបងហ ញេនកនងេនះ។ ចែណកឯសណរែដលសរេចញព

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 78

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ភរកចចែដលរតវេធវើ ឬកេចញព ថ នភពែដលបងហ ញព ថ នភពករងរ នងេសចកតបញជ កនន េនះនងបងហ ញថេតើសណរទងេនះនងរតវសរអពទដឋភពអវ។

សមភ ររតវបងហ ញបញជ សមភ រតចមយ រពមទងសមភ របរកខ រចបចសរមបករបេងកើតវញញ ឬ កសរមប

ផតលនវភពជក កែដលតរមវឲយមនដចជ៖•រតវបនអនញញ តឲយមនករេរបើរបសឯក រេសៀវេភេយង។•រតវបន មមនឲយមនករេរបើរបសមសនគតេលខ

ករ កបញជ េ យែឡកននករ កបញជ េ យែឡកនន រតវបនបែនថមេនេពលរតវករចបច។ ែផនកេនះរតវបនេរបើរបស

សរមបគសបញជ កអពទដឋភពពេសស មយែដលនងរតវបនេលើកេឡើងេនកនងែផនកមនៗ។ ជឧទហរណ េយើង ចេឃើញនវពតមនដចជ៖

•េពលេវ អេងកតនន។កណតច េទេលើអវែដលសស រតវេរៀនេឡើងវញ កនងករណប ជយ (ចែនកនន ភរកចច

ឬវញញ )។ េនះគជឧទហរណៃនករពពណនវញញ មយដករសងេចញពឯក រ ករេរៀបឥដឋ-កេបរ

សតង សរមបករ យតៃមលករសក 24

ករសងរនទ សមតថភពេលខ៤ េលខកដ៖ ២៧៨៧២២ ករពពណនវញញ ពតមនទេទនន

វញញ េនះ មនេគលបណងេដើមប យតៃមលេលើសមតថភពកនងករសងរនទ ។ វញញ របេភទអនវតតនេនះ ចនងរតវេធវើេឡើងជមយនងសស មយរកមតច េ យមលេហតៃនចននសមភ រ នងលទធភពរបសរគឧេទទសែដលមន

ចសេងកតសស េរចើនជងេនះកនងេពលែតមយ។ ករេធវើរនទ រតវេរៀបេឡើងេនមខជញជ ងមយ។ វញញ ចមនថរេវ ១មង៣០នទ។

24 ឧទហរណដករសងេចញពឯក រ ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរ សតង ៃនករ យតៃមលករសក យតៃមលករសក េខតតេកបចរកសងអបរ ក នត នងក ឆន ២០០៥ ទពរទ៨៨ នង៩៩ ឯក រេយង េលខ១៧

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 79

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

កររបរពតតេទៃនវញញេយើង ចឲយសស េរៀបចរនទ មយយងេ ច សជបេ ត យ២ែផនក នងកពស៣ែផនក។ សស ចនង

េរៀបេ យមនមនជនយពែផនកទ១។ សរមបករេរៀបែផនកដៃទេទៀតៗេនះ សស ចទទលជនយពសស មន កេទៀតែដលនង ចជយគតឲយតេឡើងបញច លធតនន។ សស ចតេឡើងេឈើជន របមល នងតេឡើងធតននេហើយេរៀបបរកខ រ នងឧបករណសវតថភពបនទ បបន ដៃទេទៀត។ បនទ បមកសស ចេរ ើរនទ របសខលនេចញវញ។

សមភ រ- មសនមលវស ចផល សបតរបនចននរបមណ ៦ - ងរនទ ចននរបមណ ៩ - ែដកែខវងចននរបមណ ១២- របងសវតថភពចននរបមណ ១២- កត ររកសចននរបមណ ១០ - បេងគ លចននរបមណ ៥ - របងឃងចននរបមណ ៨ - ែខ សវតថភព ១ - ែខ កបសវតថភព ១ - សសរទបលនងចននរបមណ ៤ - បលកេឈើចននរបមណ ៦ - នវ ១ បទបញជ ពេសសៈវញញ ចេធវើេឡើងកនងអឡងេពលសក អពសមតថភពរង មយ ។

៧.៣.៣. ស កបរត យតៃមលស កបរត យតៃមល គជឧបករណផលវករែដលកណតបទបញជ សរមបលទធផលនន។

ស កបរតេនះ មន ងឌកទរ នងលកខណៈវនចឆយ យតៃមលននរបស ងលកខណៈពេសសេហើយបញជ ក យងចបស េហើយេបើចបច ជទរមងៃនធតសរមបសេងកត។ ឯក រេនះ ក ចបងហ ញអពករេយគយលែដល ចទទលយកបន ឬកកហតននែដលទកទងេទនងលកខណៈវនចឆយ យតៃមលមយផងែដរ។ កបងហ ញអពតលយភពរ ងលកខណៈវនចឆយ យតៃមល ឬកហតននជមយនងករមតៃនភពេជគជយសរមបករ យតៃមលេទេលើសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរតផងែដរ ។

ដ កកលននៃនករ កែតងស កបរត យតៃមលរតវបនផតលឲយជលកខណៈសណមពរ េលើកែលងែតសរមបែផនកននែដល

មកព ងលកខណៈពេសសែដលចបច ចខត។េនេលើទហែដលផតលឲយសរមបឯក រេនះ េយើងរតវ៖

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 80

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

• កតបញច លទនននយជទេទនន៖ ចណងេជើង េលខកដ ល បរបសសមតថភព។• បញច ល ងឌកទរ នងលកខណៈវនចឆយននែដលមកព ងលកខណៈពេសស។ ងឌកទរ

ទង យរតវសរេសរអក រធ េហើយមនេលខ ១, ២, ៣។ល។ េនេពលែដលលកខណៈវនចឆយយតៃមលរតវសរេសរជអក រតច នង កេលខ១.១, ២.១, ៣.១, ៣.២។ល។

• ផតលនវភពជក កបផត របសនេបើចបច ជទរមងធតសេងកតឲយបែនថមរបេ ះ ៤រជងសរមបគសែដលនងសរមលដលករេចញលទធផលសរមបធតសេងកតនមយៗ។ របសនេបើមនែតធតសេងកតមយផ រភជ បេទនងលកខណៈវនចឆយ យតៃមលមយេនះ លកខណៈវនចឆយ នងរតវពនតយេមើលេឡើងវញេដើមបគតគរដលធតសេងកតែតមយេនះ។ េ យេហតថស កបរតរតវបនបងហ ញជសណមពរេនះរគះ ថ នអបរនន ចបែនថមនវធតសេងកតេផ ងៗេទៀត។ របេ ះសរមបគសនងរតវ កេនខងមខធតសេងកតនមយៗ។

• បែនថមនវកររពមេរព ងគន ែដល ចទទលយកបន ឬកហតននដលចននសណរសរមបលកខណៈវនចឆយនមយៗេ យេធវើយង ឲយសស មន ចបតពនទបនេនះេទ។

• កតបញច លនវតលយភពែដលបេងកើតេឡើងេនកនង ងលកខណៈពេសស។ • កតបញច លនវករមតៃនភពេជគជយែដលកណតេនកនង ងលកខណៈពេសស។• កតបញច លនវវធនវនចឆយេនកនងពកយមយែដលរគឧេទទស ចគស បនថ «ែមន» ឬ «មនេទ»

សរមបករេធវើបន ឬមនបន។ ធតសេងកតននធតតសេងកតននបញជ កពលកខណៈវនចឆយ យតៃមល េហើយរតវបនេរបើរបសសរមបេផទ ងផទ តថ

េតើលកខណៈវនចឆយទងេនះ រតវបនបេពញេនកនងអឡងេពលៃនករ យតៃមលេហើយឬេន។ ធតទងេនះរតវបនេរបើសរមបបញជ កពលកខណៈវនចឆយមយ នងសរមបេធវើឲយករបករ យរបស មនលកខណៈចបស សមនរសពចរសពល។ ធតសេងកតទងេនះ រតវបនសរេសរជឃល ខលៗ េហើយរគឧេទទស

ចគសេទេលើរបេ ះ «ែមន» ឬ «មនែមនេទ» េនេលើស កបរត យតៃមលេទ មសស ែដល េឆលើយតបឬកមនេឆលើយតបេទនងកហតនន ែដលបនេរៀប បេ យលកខណៈវនចឆយ យតៃមល។ េ យកររពមេរព ងគន លធតសេងកតទងអស25 រតវែតេធវើឲយបនលអេដើមបឲយលកខណៈវនចឆយបនលអែដរ។ រេបៀបេធវើេនះតរមវឲយចននរបសធត សេងកត មនករមត េហើយធតទងេនះរតវែតែបងែចកឲយ ច ថេតើបនេគរពឬមនេគរពេលើលកខណៈវនចឆយ យតៃមលឬេទ។

ធតសេងកត នងកររពមេរព ងគន ននែដលបនេសនើេឡើងេនកនងស កបរត យតៃមល រតវបន កែតងេឡើង េទ មកររបរពតតេទ ដចែដលមនែចងេនកនងករពពណនវញញ ។ ធតទងេនះ ច

25 េទះបជមនកររពមេរព ងគន កេ យ ធតៃនករសេងកតមយចននរតវែតទទលេជគជយជ ចខត ។ ដេចនះធតទងេនះមនសញញ ែខវងពមខ េហើយមនកណតច កនងនយេនះ ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 81

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

នងរតវែកែរប ឬលបេចលរបសនេបើរគះ ថ នបណត ះប ត លផល សបតរនវដេណើ រ របរពតតេទេនះ។ កររពមេរព ងគន ឬកហតននកររពមេរព ងគន រតវបនកណតជ «គមល តអតបរមរ ងអវែដលេគទទលបន នងអវែដលេគចតទក

ថ ចទទលយកបន េហើយនងអវែដលេគចងបនបផតេនះ26»។ ករបែនថមករេយគយល ចឲយេយើងែថមថយនវករមតៃនករលបករបសលកខណៈវនចឆយ យតៃមលមយេបើេរប បេធៀបេទនងកហតរបសមខរបរមយេទនងករមតេជគជយៃនទផ រករងរ េ យមនបះពលដលករបងហ ញសមតថភព។ឧទហរណ ចេនល ះៃនកហសឆគងមយ (ទហ ទងន) នងទទលបនកររពមេរព ងគន េនកនងករផលតវតថមយឬកកររពមេរព ងគន មយែបបេផ ងេទៀតនងរតវបញជ ក៖

•កររពមេរព ងគន យក ±២មម េនកនងរបែវងបេ ត យ គ ចទទលយកបន•ខវះធតសេងកតែដលមនបះពលេទដលគណភពរបសផលតផលក ចទទលយកបន ែដរ។កររពមេរព ងគន នន រតវបនកណតេឡើងេ យេធៀបេទនងករមតៃនករលបករបសភរកចច

ែដលបងហ ញដលសស ។ កររពមេរព ងគន ទងេនះ រតវបនគតទកជមខរចេហើយេនកនងករ កែតងវញញ មនែមនេនកនងេពលែក ឬកកនងេពលវភគលទធផលនន បនទ បពមនករសេងកតដគរឲយខកចតតេនះេឡើយ។ មពតេទ ករបែនថមនវកររពមេរព ងគន មន ចបេពញបននវភពប ជយរបសសសបនេឡើយ។ ទរមងៃនករបែនថមបនថយេនះ រតវែតអនវតតរបកបេ យគតគរបផត។

ចែណកឯករកហតវញ គ សេ េទដលវញញ ចេណះដងអនវតតននន េហើយ បញជ កអពចននសណរែដលសស រតវែតបនពនទជប េដើមបទទលបនពនទសរបទងអសសរមបលកខណៈវនចឆយ យតៃមល។ មពត េយើង ចសរសណរេរចើនជងមយសណរសរមបលកខណៈវនចឆយែតមយ។ សស ទទលបនរគបពនទទងអសរបសនេបើគតបេពញនវលកខខណខ ែដលកណត នងបងហ ញេឡើងកនងទរមងជចននសណរេដើមបឲយជប។ ដេចនះេហើយ គជកហតែដលរតវែតេគរព េហើយមនែមនជកររពមេរព ងគន េទៀតេនះេទ។ ឧទហរណ របសនេបើេនកនងលកខណៈវនចឆយមយ មនសណរចនន៣ េនះ កហត ចថរតវែតេឆលើយឲយរតវ ២សណរកនងចេ មសណរទង៣។ េយើងក ចេយគយលផងែដរដលកហសឆគង មយ(កររពមេរព ងគន ) ដលចេមលើយរបសសណរមយ។

26 រ ល ឡហ ង Renald Legendre វចននរកមអបរបចចបបនន មងេរ ល ២០០៥ ឯក រេយងេលខ ៣៤ ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 82

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ខងេរកមេនះ គជគរស កបរត យតៃមលមយែដលដករសងេចញពឯក រ ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរសតង សរមបករ យតៃមលករសក 27

ករសងរនទសមតថភព៤ េលខកដ៖..................ស កបរត យតៃមល

េឈម ះសស :……………………………………………រគះ ថ នអបរ :……………………………………………

កលបរេចឆទ យតៃមល :……………………………………………

ហតថេលខរគឧេទទស :…………………………………………

ធតសេងកត បន មនបន លទធផល១-ករេរៀបបលក ១-១ ករេរៀបបលកបនរតមរតវលអ

● េ យមនជនយពនវ ● រគះមលអ

� �០ ឬ ២

២-វធ រសតករងរ(ករតេឡើង) ២-១ េគរពែផនកៃនករងរបនលអ � �

០ ឬ ១០

៣- ងរនទ ៣-១ ងរនទ រតងជរលអ ៣-២ ងរនទ មននវ លអ

● នវ បញឈរ ● នវ េដក

� �០ ឬ ១០

27 ឧទហរណ ដករសងេចញពឯក រ េរៀបឥដឋ-ជងកេប រ សតង សរមបករ យតៃល េខតតេកបច រកសងអបរ ក នតនងក ឆន ២០០៥ ឯក រេយងេលខ ១៧

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 83

លទធផលេជគជយ ប ជយ

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

� �

០ ឬ ១០

៤-ទ ងកត ររកស ៤-១ ទ ងរបសកត ររកសមនសវតថភពលអបងគបនទ បបន

� �០ ឬ ១០

៥- កដសវតថភព ៥-១ ករេរៀបចសមភ របរកខ រ នងសមភ រអងរកបនទ បបន សមរសប មកដសវតថភព

● េ រសវតថភព ● ករពរមនស ចល ● ករចងទបសសរេទនងបេងគ ល ● ែខ កបករពរ● ែខ ករពរសវតថភព

� �

០ ឬ ២៥

៦- វធ រសតករងរ(កររះេរ ើ) ៦-១ វធ រសតករងររតមរតវលអ � � ០ ឬ ១០

សរប _______/១០០ករមតេជគជយៈ ៨០ពនទ កបនវនចឆយៈ ករេគរពបទ ឋ ន ចបះពលដលសវតថភពរបសខលន ឬសវតថភពរបសអនកដៃទ

ែមន�

មនែមន�

កណតច

៧.៤. ករ យតៃមលសមតថភពែដលែសតងជ ថ នភព

ដចែដលបនេលើកេឡើងេនកនងែផនកទ៤ សមតថភពែដលែសដងេឡើងកនង ថ នភពបនបងហ ញពដេណើ រករមយែដលេនកនងេនះមនបគគលមយរបែដលចះេឈម ះេដើមបបនតករអភវឌឈនខលនឯង នងកររកចេរមើនវជជ ជវៈ។ ដេចនះេហើយករ យតៃមលសងកតធងនេលើករចលរមរបសសស េនកនងដេណើ រករមយែដលបនេសនើេឡើងេនកនងអឡងេពលៃនករបណត ះប ត ល។ ជលទធផល ករ យតៃមលរតវបនេធវើបនតរហតេពញរយៈេពលៃនករទទលយកសមតថភពជមយនងេពលេវ ដសខន ៃនកររបមលពតមនជផលវករេ យេចញពលកខណៈវនចឆយជ ចខត ែដលបនបញជ កេនកនង ងលកខណៈពេសស។

កដចជសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរតែដរ ងឌកទរនងលកខណៈវនចឆយ យតៃមលនន រតវបនកណតេឡើង េហើយរតវបនផ រភជ បេទនងធតននៃនសមតថភព។ ករមតៃនភពេជគជយមយរតវ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 84

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

បនកណតេឡើងសរមបសមតថភពទងអស េ យេយងេទ មចននៃនលកខណៈវនចឆយ យតៃមល។ ចននៃនលកខណៈវនចឆយ េដើមបសេរមចឲយបននវករមតៃនភពេជគជយេនះរតវបនគសបញជ កលកខណៈវនចឆយមយចននរតវែតយកពនទជបជ ចខត។ សរមបរគឧេទទស ករវនចឆយេទេលើករទទលបននវសមតថភព

ចនងរតវេធវើេនេពលែដលសស បនេធវើកររបសខលន េឆលើយតបេទនងកហត រពមទងសេរមចបននវភពេជគជយែដលបនេរគងទកេហើយ េនះ។

៧.៤.១. វធ រសត យតៃមលេនកនងសមតថភពែដលបងហ ញជ ថ នភពេនះ គជកររតតពនតយនងវភគសកមមភពែដល ចឲយ

េយើងគតដលកររកចេរមើននវសមតថភពេនេពល យតៃមល។ សមតថភពននរតវបន កបងហ ញយងចបសដលសស ដចជករេធវើវនេយគទនបនតចមតងៗនងជបរហតេនកនងអឡងេពលសក ។

េ យខសពសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរក េទះជវធ រសត យតៃមលរបសសមតថភពែដលបងហ ញជ ថ នភព សេ កែតងនវ ងលកខណៈពេសស េ យឈរេលើធតននៃនសមតថភពេលើ ងឌកទរ នងេលើលកខណៈវនចឆយ យតៃមលកេ យ កពនទែដលផតលឲយសរមបលកខណៈវនចឆយនមយៗ នងរតវជនសេ យករ យតៃមលរបកបេ យគណភពបផតែដលនឲយមនករចលរមពស កសស េនកនងករបេងកើតធតៃនសមតថភពេនះ។ លកខណៈវនចឆយ យតៃមលែដលបនេរជើសេរ ើសេនះរតវែត

ចសេងកតបន នង ច សែវងបន។ កបែនតេនអឡងេពល យតៃមល េគមនបនសងកតធងនេទេលើសមតថភពេធវើេទ កបែនតេទេលើគណភពៃនករចលរមរបសសស ។

៧.៤.២. ងលកខណៈពេសសងលកខណៈពេសស របមលផត ងឌកទរ នងលកខណៈវនចឆយ យតៃមលនន ែដលទកទងនង

ធតៃនសមតថភពែដលបនដករសងេចញពសតង ៃនករបណត ះប ត ល េ យកណតនវករមតៃនភពេជគជយេដើមប យតៃមលសមតថភពនមយៗ។ ងខងេរកមេនះនងបងហ ញអពសមសធតរបស ងលកខណៈពេសស សរមបករ យតៃមលករសក ែដលទកទងនងសមតថភពែដលបងហ ញជ ថ នភព។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 85

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ងលកខណៈពេសស េដើមប យតៃមលករទទលបនសមតថភពែដលែសតងជ ថ នភពេរៀប បសមតថភព សរមងករេរៀប បសមតថភពទងរសងរបសសតង បណត ះប ត ល ធតននរបសសមតថភព ងឌកទរ លកខណៈវនចឆយ យតៃមល ��� �

បងហ ញអពទដឋភពសខនៗនងមនអតថនយបផតរបសសមតថភព ។

បងហ ញអពទដឋភពែដល ចសេងកត នង ច សែវងបន ៃនករចលរមេនកនងដេណើ រក

ករ យតៃមល។

រតវបនេរជើសេរ ើសេឡើងកនងចេ មលកខណៈវនចឆយចលរមនន េនកនងដេណើ រករែដលលកខណៈទងេនះរតវភជ បេទនងសមតថភពឬកេចញមកពសមតថភព ។ បញជ កអព ងឌកទរនមយៗកនងចេ ម

ងឌកទរដៃទៗេទៀតេហើយបញជ កអពថេតើមែដលរតវេធវើករ យតៃមល ។ អនញញ តឲយមនករទទលបននវសមតថភព ។

បញជ កអពលកខណៈវនចឆយែដលភពេជគជយរតវែតមនចចបច ជទរមងលកខណៈវនចឆយែដលរតវបនគសយក ។

ករមតៃនភពេជគជយៈ បញជ កអពចននៃនលកខណៈវនចឆយសរបទងអស ែដលរតវេគរព េហើយបងហ ញអពវតតមនរបសលកខណៈវនចឆយមយចននេទេលើលកខណៈវនចឆយទងអស េដើមបឲយេយើងចតទកថសមតថភពមយេនះរតវបនេចះ ។ (ជឧទហរណ លកខណៈវនចឆយចនន ៣ កនងចេ មលកខណៈវនចឆយ ៥ ែដលកនងេនះមនទងលកខណៈ វនចឆយែដលបនគសយក ) ។

េនះគជគរៃន ងលកខណៈពេសសមយ កែតងេឡើងសរមបសមតថភព «ករកណតខលនឯង

េធៀបនងមខរបររបសខលន»ដករសងេចញពឯក រ ករេរៀបចឥដឋ ជងកេបរ សតង សរមបករ យតៃមល ករសក ។28

28 ឧទហរណដករសងេចញពឯក រ ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរ សតង ៃនករ យតៃមលករសក យតៃមលករសក េខតតេកបចរកសងអបរ ក នងក នត ឆន ២០០៥ ទពរទ៨៨ នង៩៩ ឯក រេយង េលខ១៧

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 86

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ងលកខណៈពេសស

ប ត ញ េរៀបឥដឋ-ជងកេបរ េលខកដ

េលខ នងេឈម ះរបសសមតថភព ១-កណតខលនឯងេធៀបនងមខរបរ

េថរៈេវ សក ៣០ម

ធតននៃនសមតថភព ងឌកទរ លកខណៈវនចឆយ យតៃមល

ែសវងយលពមខរបរ នងករបណត ះប ត ល

ពតមនសតពមខរបរ � របមលពតមនសខនៗសតពមខរបរ �

ពតមនសតពករបណត ះប ត ល �របមលពតមនសខនៗសតពករបណត ះប ត ល

�

េរប បេធៀបកហតននរបសមខរបរជមយនងបគគលកលកខណៈ

លទធផលៃនករវភគ កែតងតលយកររបសបគគលកលកខណៈ េទ មកហតននរបសមខរបរ

�

សេងខបអពលទធផលៃនករវភគពចរ

លទធផលរបសដេណើ រករ �បេងកើត ថ នភពៃនករវវតត នងថ នភពលទធផលរបសដេណើ រករ

�

កណតខលនឯងេធៀបនងមខរបរ �កណតេគលបណងរបសមខរបរ �

ករមតៃនេជគជយៈ � លកខណៈវនចឆយ យតៃមលចនន ៣ កនងចេ ម ៥ កនងេនះគលកខណៈវនចឆយែដលបនគសយក េដើមបឲយេយើងចតទកថសមតថភពរតវបនេចះ ។

ដេណើ រករៃនករ កែតង ងលកខណៈពេសសករ កែតង ថ នភពពេសសសរមបសមតថភពែដលបងហ ញព ថ នភពមន៦ដ កកលដចតេទ៖

១.ករេរជើសេរ ើសធតននៃនសមតថភព២.ករតណត ងឌកទរនន៣.ករកណតលកខណៈវនចឆយ យតៃមល៤.ករេរជើសេរ ើសលកខណៈវនចឆយចបច ចខត៥.ករកណតនវករមតៃនភពេជគជយ

ដ កកលទ១៖ ករេរជើសេរ ើសធតននៃនសមតថភព េ យគតគរដលធតទងអសរបសសមតថភពែដលបនបងហ ញេឡើងេ យ ថ នភពននេនះ

េយើងនង េរជើសេរ ើសនវធតមយចននកនងចេ មធតទងេនះ េដើមបេធវើករ យតៃមល េដើមប កពនយ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 87

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

យងេ ច សកធតចននមយែដរែដលរតវេរជើសេរ ើសយកកនងដ កកលនមយៗដ កកលទងបរបសដេណើ រករ៖

- ដ កកលពតមន- ដ កកលបេងកើត- ដ កកលេធវើសេយគ។

កកលទងេនះ គជេពលេវ ដមន រសខនៃនកររបមលពតមនសតអពកររកចេរមើនេដើមប យតៃមលេលើករអភវឌ របសសមតថភពរបសសស ។

ធតននៃនសមតថភពបនេរជើសេរ ើស រពមទង ងឌកទរនន ចនងរតវបនកណត។

ដ កកលទ២៖ ករកណត ងឌកទរេ យេធៀបនងធតននៃនសមតថភពែដលបនេរជើសេរ ើសេនះ គេយើងរតវកណតថេតើ ងឌកទរ

ខលះែដលសមរសបេនកនងដេណើ រករេនះ។ េដើមបសេរមចឲយបនេនះ េយើងរតវេយងដលលកខណៈវនចឆយៃនករចលរមេនកនងដេណើ រករែដលបនែចងេនកនងសតង ៃនករបណត ះប ត ល។ េយើងក ចយកលន ម ថ នភពបេងកើតននែដលបនបងហ ញេនកនងសតង បណត ះប ត លផងែដរ។

ដ កកលទ៣៖ ករកណតនវលកខណៈវនចឆយ យតៃមលលកខណៈវនចឆយ យតៃមល នង ច យតៃមលេលើករចលរមរបសសស េនកនងសកមមភពែដលបន

េសនើេឡើងេដើមបទទលបនសមតថភពមយ។ លកខណៈវនចឆយទងេនះ រតវបនកណតេឡើងេចញពលកខណៈៃនករចលរមេនកនងដេណើ រករសតង ៃនករបណត ះប ត ល។

េនះគជឧទហរណមយសរមបសមតថភពទ១ «កររបេមើលេមើលខលនឯងេធៀបេទនងមខរបររបសខលន» ៖

ងឌកទរ៖ ពតមនសតអពមខរបរ។លកខណៈវនចឆយ៖ របមលពតមនសខនៗសតអពមខរបរ។ ឃល ៃនលកខណៈវនចឆយមយ រតវែតមនគណនមបញជ កពគណភព េហើយរតវែតបញជ កពេគល

បណងឲយបនចបស ស។គេនកនងលទធផលែដលបនមកពសស ែដលចេមលើយទងេនះ ចនងខសៗគន េនះ។លកខណៈវនចឆយ យតៃមល គរែតរតវេរៀបេរៀងដចតេទេនះ េដើមបគតេទដលលទធភពមយេនះ។

ទកទងេទនងដ កកលពតមន៖• របមលពតមនសខនៗសតអពមខរបរ• បញជ កឲយចបសនវធតអេ យផល នងមនអេ យផលសរមបទនកទនងផទ លមត នង

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 88

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

សរេសរ។ ទកទងេទនងដ កកលបេងកើត៖• បេងកើតតលយករពតមយ េលើទរមងបគគល េ យេយង មកហតននរបសមខរបរ។េរបើរបសបេចចកេទសទនកទនង េនកនងរគប ថ នភពែដលែចងទងអស។ ទកទងេទនងដ កកលេធវើសេយគ៖• កណតេនេគលបណងរបសមខរបរ• បេងកើត ថ នភពរកចេរមើន នងលទធផលននៃនដេណើ រករ។• បងហ ញនវចណចខល ងឲយបនចបស ដករសងចណចននេដើមបែកលអ នងកណតមធយបយ េដើមប

េ ះរ យករលបក។ លកខណៈវនចឆយ យតៃមល មនរតវេធវើសរមប យតៃមលេលើសមតថភពេធវើេនះេឡើយ។ ដេចនះេហើយ

េយើងរតវេចៀស ងនវពកយដចជ «ករេរបើរបសបេចចកេទសទនកទនងបនសមរសប» ឬកមនរតវេរបើពកយ «មនមនកហសអកខ វរទធ ឬកហសឃល េវយយករណ»។

សមតថភពែដលបងហ ញជ ថ នភពមយចនន មនលកខណៈវនចឆយចលរមែតពរបបេ ណ ះ។ ដេចនះេហើយ លលកខណៈវនចឆយទងេនះ ចេរបើរបសបនសរមបករ កពនយជ ងឌកទរ ឬជលកខណៈវនចឆយ យតៃមល។

ជធមម លកខណៈវនចឆយ យតៃមលរតវបនសរេសរេឡើងេ យចបេផតើមពករយសពទធមម នងេរបើបចចបបននកល។

ដ កកលទ៤៖ ករេរជើសេរ ើសលកខណៈវនចឆយចបច ចខតលលកខណៈវនចឆយទងអសមនមន រសខនដចៗគន េនះេទ។ ដេចនះសរមបសមតថភពមយ

គរតវច ញនវលកខណៈវនចឆយ ែដលចបច រតវែតេគរពេ យសស ចខត។ លកខណៈវនចឆយ«ែដលមន ចេចៀសបន» មនចននកណត ពេរពះ នងមនឥទធពលេទេលើករមតៃនភពេជគជយ។លកខណៈវនចឆយទងេនះ រតវែត ចេ យែឡកពេគ េហើយរតវែតេរជើសេរ ើសេ យមតចតបផត។

លកខណៈវនចឆយ យតៃមល ចខតទងេនះ រតវកតច េ យ «x» េនកនងរបេ ះ៤រជងេនកនងករបងហ ញេនះ។

ដ កកលទ៥៖ ករកណតករមតៃនភពេជគជយករមតៃនភពេជគជយបងហ ញអពករមតជអបបបរមៃនករចលរមរបសសស ចបងហ ញអព

សមតថភពរបសគតមនកររកចេរមើនឬអត។ ករ យតៃមលេលើករចលរម រតវគស «ែមន» ឬ «មនែមនេទ»េហើយចននចេមលើយទងេនះ នងបងហ ញថសស ទទលបនសមតថភពឬកមនទនទទលបនេ យេយងេទ មករមតៃនភពេជគជយែដលបនកណត។ ករមតេនះកបនបញច លផងែដរនវលកខណៈវនចឆយជ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 89

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ចខតទងេនះ។ ឧទហរណ លកខណៈវនចឆយចនន៤ េលើ៦ រតវបនគសយក។ ករមតៃនភពេជគជយ រតវែតមនចននេរចើនជងចននរបសលកខណៈវនចឆយ យតៃមល ចខត

(សមេមើលឧទហរណេនទពរបនទ ប)។

បញហ ែដលរតវេចៀស ងេនះគជបញហ មយចននែដលរតវេចៀស ង េនេពលសរេសរ ងលកខណៈពេសស សរមប

សមតថភពែដលបងហ ញកនង ថ នភព៖• លកខណៈវនចឆយ យតៃមល ែដលមនលកខណៈជសមតថភពេធវើ• ករ យតៃមលែដលតរមវឲយមនថរេវ ែវងេពក• ករ យតៃមលែដលមនលកខណៈលអតេពក។ល។

៧.៤.៣ ករពពណនរបសករចលរម

គជករេរៀប បយងលអត អពធតននែដលចងបនេ យករ យតៃមលសរមប កពនយករពពណនែដលយកទក កដល ថ នភពែដល កសមតថភពឲយដេណើ រករ កណតេឡើងេនកនងសតង ៃនករបណត ះប ត ល។ េគលបណងគេដើមបជយរគះ ថ នបណត ះប ត លននឲយ កែតងសកមមភព យតៃមលរបសខលន។ ឯក រេនះរតវបនផតលឲយជលកខណៈសណមពរ។

ករពពណនអពករចលរម រតវែតសេងខបេហើយខល បននយថរតវែតេធវើេឡើងមយឬពរទពរែតបេ ណ ះ។ ករពពណនេនះមនែផនកដចតេទ។

ពតមនទេទេសចកតែចងរបសសមតថភពេដើមប យតៃមល រតវបនេលើកេឡើងដចែដលបនេរៀប បេនកនងសតង

ៃនករបណត ះប ត ល។ េយើងករតវបញជ កឲយចបសថេពលេវ ែដលរគឧេទទសេធវើករវនចឆយវជជ ជវៈេទេលើេជគជយ ឬប ជយេ យេធៀបេទនងលកខណៈវនចឆយ យតៃមល េនះនងរតវជេពលេវ ចងេរកយៃនដ កកលនមយៗែតបេ ណ ះ េហើយមនែមនេនកនងអឡងេពលសក េនះេឡើយ។ ករវនចឆយរបសរគឧេទទសរតវែផអកេទេលើធតពតជកែសតងនន ែដលែសដងេឡើង មរយៈករចលរមរបសសស ែត មនែមនែផអកេទេលើគណភពៃនករបេងកើតេនះេទ។

ដេណើ រកររបរពតតេទេយើងបញជ កដលរគឧេទទសថ លទធផល ចខសៗគន ពបគគលមន កេទមន កេទៀត ពេរពះថ ករ យ

តៃមល េធវើេឡើងេទេលើករចលរមរបសបគគលមន កៗ េនកនងដេណើ រករែដលបនេសនើេឡើងមនែមនេទេលើ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 90

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

សមតថភពេធវើេនះេទ។ េនកនងេនះេយើងនងបញជ កអពដ កកលននៃនករ យតៃមលអពលទធផលននែដលចកទកថ ចទទលយកបន រពមទងទដឋភពមយចននផងែដរ។

េនះគជគរៃនករពពណនៃនករចលរមមយ ដករសងេចញពឯក រ ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរសរមបករ យតៃមលករសក 29

មខរបរ នងករបណត ះប ត ល

មខរបរនងករបណត ះប ត ល សមតថភពទ១ េលខកដៈ

ករពណនេលើករចលរមពតមនទេទ

វញញ មនេគលបណងេដើមប យតៃមលេលើករចលរមរបសសស េនកនងដេណើ រករមយែដលធនដលករទទលបនសមតថភព «កររបេមើេមើលខលនឯងេធៀបេទនងមខរបរ»។ ករ យតៃមលេលើករចលរម រតវេធវើេឡើងេពញរយៈេពលៃនករបណត ះប ត លេ យរគឧេទទស។ ករវនចឆយរតវេធវើេឡើងេ យរលកអពទនននយនន រពមទងអពកររមបញច លគន នងអណះអ ងេ យឈរេលើទនននយ សតយនមតបញជ កពជេរមើស វជជ ជវៈ។

ដេណើ រកររបរពតតេទ ែសវងយលអពមខរបរ នងករបណត ះប ត លធតមយេនះ តរមវឲយមនកររបមលយកនវពតមននន សតអពរបធនបទេផ ងៗ។ េនកនងកររ វរជវរកពតមនទងេនះ សស នន យងេ ច សនងរតវបញជ កនវ៖-សហរគសពររបេភទ-ផលតផល ឬេស កមមែដលផតលឲយចននពររបេភទ-ទស នវសយករងរ េនកនងតបនរបសពកេគ -ករផតលរបកេបៀវត េទ មករមតៃនទផ រករងរ នងសរមបកមមករែដលមនបទពេ ធនមន ក-លកខខណឌ នន េដើមបចលេទកនងទផ រករងរ-ភរកចចសខនៗទង យ -អងគភពឧស ហកមមសណងចននប។េរប បេធៀបកហតននរបសមខរបរជមយនងលកខណៈរបសបគគល។

29 ឧទហរណដករសងេចញពឯក រ ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរ សតង ៃនករ យតៃមលករសក យតៃមលករសក េខតតេកបចរកសងអបរ ក នងក នត ឆន ២០០៥ ទពរទ៨៨ នង៩៩ ឯក រេយង េលខ១៧

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 91

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ករ យតៃមលេលើសស របរពតតេទកនងឱកសជនបមយរកមែដលករ យតៃមលេនះ នយយអពករបេងកើតទនកទនងរ ងមខរបរ នងលកខណៈរបសបគគល។ េនកនងអឡងេពលៃនជនបេនះសស រតវបនេសនើឲយបេងកើតយងេ ច សទនកទនងចនន២ រ ងលកខណៈរបសខលនជមយនងកហតននៃនកររបកបមខរបរ។ ជនបរេបៀបេនះនងរតវរគបរគងយង េដើមបឲយរគបបគគលទងអសមនឱកសកនងករបេញចញេយបល។ រតតពនតយេលើលទធផលៃនករវភគពចរ ទងេនះ សស រតវែតសរេសររបយករណមយែដលេនកនងេនះ រតវពនយលជពេសសអពជេរមើសនង ជពរបសខលន។ េនកនងរបយករណរបសខលន សស រតវពនយលអពជេរមើសេ យផ រភជ បជមយនងមខរបរ។

អនកេរៀបឥដឋ- ជងកេបរ េ យយកចតតទក កដលចណង ឥរយបថ នងចណងចណលចតតរបសខលន។

តរមយនន េដើមបែសវងយលអព ងលកខណៈពេសស េដើមប កពនយ

ករសក េធវើេឡើងេ យែផអកេទេលើសតង ៃនករបណត ះប ត លទងមល*

េនេពលែដល កពនយគលកខណៈវនចឆ យតៃមលែដលសរេសរេនកនង ងលកខណៈពេសសេនះ ែដលកល យជធតេយងទង

យ។

ងឌកទរ នងលកខណៈវនចឆយ យតៃមលែដលេរជើសេរ ើស គមនអតថនយបផតរបសសមតថភព។ផទយេទវញ រតវកណតចនន េហើយជទេទមនេលើកេឡើងអពលកខណៈវនចឆយៃនសមតថភពេធវើឬៃនករចលរមរបសសតង ៃនករបណត ះប ត លវញេនះេទ។

េចញព ងលកខណៈពេសសទងេនះ េយើង កែតងវញញ េដើមប កពនយេលើសមតថភព។

ងលកខណៈពេសសជ ង ចបច ចខតេហើយទមទរឲយមនករយតៃមលជផលវករ។

ករ យតៃមលេលើសមតថភពមយ រតវែតបញច លេទកនង

ថ នភពមយែដលបងហ ញអពលកខខណឌ ៃនករបេងកើតែដលមនលកខណៈរសេដៀងគន បផតេទនងបរបទៃនទផ រករងរ។

*មននងេធវើករ យតៃមល កពនយ ករេផទរចេណះដងនងរតវេផទ ងផទ ត េនកនងភរកចចេរចើនជងចននមយ េនកនងមខ របរ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 92

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

៧.៤.៤. ស កបរត យតៃមល

ស កបរត យតៃមល គជឧបករណស បែណនេទេលើលទធផល។ ស កបរតេនះ មន ងឌកទរ នងលកខណៈវនចឆយ យតៃមលននរបស ងលកខណៈពេសស េហើយបញជ ក យងចបសេហើយេបើចបច ជទរមងៃនធតសរមបសេងកត (សមេមើលែផនកធតសេងកតៃនស កបរតយតៃមលេលើសមតថភពែដល បងហ ញជអតតចរត)។ ឯក រេនះក ចបងហ ញអពករេយគយល

ែដល ចទទលយកបន ឬកកហតនន ែដលទកទងេទនងលកខណៈវនចឆយ យតៃមលមយផងែដរ។កបងហ ញអពតលយភពរ ងលកខណៈវនចឆយ យតៃមល ឬកហតននជមយនងករមតៃនភពេជគជយ

សរមបករ យតៃមលេទេលើសមតថភពែដល បងហ ញជអតតចរតផងែដរ។ ស កបរត យតៃមលរតវបនផតលឲយជសណមពរ េលើកែលងែតសរមបែផនកននែដលមកព

ងលកខណៈពេសសែដលចបច ចខត។ដ កកលននៃនករ កែតង•កតបញច លទនននយជទេទនន៖ ចណងេជើង េលខកដ ល បរបសសមតថភព។• កបញច លេឡើងវញនវ ងឌកទរ នងលកខណៈវនចឆយននែដលសេរមចយកសរមប ករ យតៃមល េហើយែដលបនព ងលកខណៈពេសស។•បែនថមរបេ ះ៤រជងសរមបគសែថមេទៀត េនមខលកខណៈវនចឆយ េដើមបសរមលដល ករបញជ កៃនករវនចឆយ បងហ ញេ យ «ែមន» ឬ «មនែមន» េចៀសជងតលយភព។ •បញជ កឲយចបសអពលកខណៈវនចឆយ យតៃមល េហើយេបើចបច ជទរមងធតសេងកត។ របសនេបើមនធតសេងកតមយ ផ រភជ បនងលកខណៈវនចឆយមយេនះ លកខណៈវនចឆយេនះ នងរតវេសើេរ ើេឡើងវញ េដើមបគតេទដលករណេនះ។ េ យ រែតស កបរតេនះមនជលកខណៈសណមពរ រគះ ថ នអបរនន ចបែនថម ឬែកែរបធតសេងកតបន។ • កបញច លករមតៃនភពេជគជយេនកនង ងលកខណៈពេសស។ េនះគជគរៃនស កបរត យតៃមលមយ ដករសងេចញពឯក រ ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរ

សតង សរមបករ យតៃមលករសក 30។

30 ឧទហរណដករសងេចញពឯក រ ករេរៀបឥដឋ-ជងកេបរ សតង ៃនករ យតៃមលករសក យតៃមលករសក េខតតេកបចរកសងអបរ ក នង ក នត ឆន ២០០៥ ទពរទ៨៨ នង៩៩ ឯក រេយង េលខ១៧

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 93

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

មខរបរ នងករបណត ះប ត ល សមតថភព១ េលខកដ៖..................ស កបរត យតៃមល

េឈម ះសស :……………………………………………រគះ ថ នអបរ :……………………………………………

កលបរេចឆទ យតៃមល :……………………………………………

ហតថេលខរគឧេទទស :……………………………………………

១-ពតមនសតអពមខរបរ ១-១ របមលពតមនសខនៗសតអពមខរបរ មជឈ ឋ នករងរ ទស នវសយករងរ របកកៃរ លកខខណឌ ករងរ លទធភពកនងករេឡើង នៈ នងផល សបតរទកែនលងសមគមន នេយជកឬសហជព ។ល។

មន

�

មនមន

�

២-ពតមនសតអពករបណត ះប ត ល ២-១របមលពតមនសខនៗ សតពករបណត ះប ត ល

មន

�

មនមន

�

៣-លទធផលៃនករវភគ ៣-១ បេងកើតតលយករ ៃនបគគលកលកខណៈ េទ មកហតននរបសមខរបរ

មន

�

មនមន

៤-លទធផលៃនដេណើ រករ ៤-១ បេងកើត ថ នភពវវតត នងលទធផលរបសដេណើ រករ ៤-២ កណតេគលបណងរបសមខរបរ

មន

��

មនមន�

សរបៈ _________/៥

ករមតៃនភពេជគជយៈ លកខណៈវនចឆយចនន ៣ េលើ ៥ ែដលកនងេនះករេឆលើយតបេទនងកហតនន របសលកខណៈវនចឆយ២-១ នង ៤-២កណតច ៈ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 94

លទធផលេជគជយ ប ជយ

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ងេលខ៤សរមងសមតថភពនន៖ លខតអនញញ តសរមបករងរ

ភពេជគជយ សដពលកខខណឌ ៃនករ កពនយែដលទកទងេទនងកររគបរគងសមតថភពៃនមខរបរមយេនះនងនឲយមនេសចកតបញជ កជទេទេរកមទរមងជសញញ បរត វញញ បនបរត ឬជលខតបញជ កករបណត ះប ត ល។ េសចកតបញជ កេនះបងហ ញថសញញ បរតបនបេពញរគបលកខខណឌ មននងទទល បន។ ដេណើ រករបនទ បេដើមបសេរមចនវេគលបណងេនះ គ ចជករបណត ះប ត លមយេនកនងរគះ ថ នសក ចជករសក េនកនងមជឈ ឋ នករងរ ឬកជករផដលសពលភពដលចេណះដងជបទពេ ធន។

េដើមបឲយឯក រទងេនះមនលកខណៈជផលវករ ឯក រែដលមនរ របសរដឋមរនត ឬរបសរគះ ថ នសក ែដលមន ណតតេនះនងរតវផតលឲយ។ ឯក រេនះ ចមនេរចើនទរមងេទ មចបបជធរមន។ ជទេទឯក រេនះគសបញជ កអពរបេភទ សញញ បរត ករមត ៃនករបណត ះប ត ល(កមមករពកក ត លជនញ កមមករ កមមករជនញ អនកបេចចកេទស អនកបេចចកេទសជនខពស។ល។) វសយឬចណងេជើងរបសសតង ឬេឈម ះរបសមខរបរឬរបស ជព (េមកនករថយនត េលខធករ ឋ ន យន -ភណឌ សេលៀកបពក។ល។) ករបរេចឆទៃនករេចញសញញ បរត េហើយជនកលេឈម ះរបសរគះ ថ នបណត ះប ត លែដលសស េនះបនចលេរៀន។

ឯក រែដលផតលឲយមនតៃមលគតយតត។ មនរតមែតបញជ កថមច សសញញ បរតេនះបនបេពញរគបលកខខណឌ េដើមបទទលបន បេ ណ ះេទ កបែនតឯក រេនះក ចឲយមច ស មន នៈមយ េហើយក ចឲយរបកបមខរបរេនះបនែដរ េលើកែលងែតមនករណពេសស។ ដេចនះ សញញ បរត ឬឯក រសមមលមយេនះនងធននវករទទល គ លពសងគម ថមនសមតថភព នងជនមតតរបករបណត ះប ត លែដលជផលវឈនេឆព ះេទរកទផ រករងរ។

កបែនត ពតមនែដលមនេនកនងសញញ បរតេនមនករមតេនេឡើយ។ េដើមបយលដងឲយបនកនែតសជេរមេទេលើខលម រៃនករបណត ះប ត លឬកេទេលើសមតថភពែដលមនេនកនងសតង ៃនករបណត ះប ត លេនះ េយើងរតវករឯក រពេរគះជផលវករ ឬកទកទងជមយបគគលែដលេធវើករងរកនងរបពនធបណត ះប ត លវជជ ជវៈ។

ករបញច លវធ រសតគត មសមតថភព ជទេទ េធវើេឡើងកនងឱកសេធវើកែណទរមងសជេរម មដ កកលរតមរតវេលើរបពនធបណត ះប ត លវជជ ជវៈ។ ដេចនះ កែណទរមងេនះ នងរតវករវធ រសតពរអនវតតទនទមគន កនងេពលែតមយ េនះ៖ វធ រសតប ណពមន នងវធ រសតគត មសមតថភព។របសនេបើគម នករែកែរប មយេលើឯក ររបឡងជផលវករេទេនះ នង ចមនកររចឡគន រ ងឯក រែដលេចញពករបណត ះប ត លចសពមន នងឯក រែដលេចញពករបណត ះប ត លគត ម

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 95

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

សមតថភព។ ដេចនះនងមនបញហ េលើរបភពៃនកែណទរមង ជ ពេសសេលើរបភពៃនករ កឲយេរបើរបសវធ រសតគត មសមតថភព។

េ យ រែតវធ រសតគត មសមតថភព សងកតធងនេលើសមតថភពចបចទងអសសរមបរបកបមខរបរមយេនះ វធ រសតេនះ ចឲយេយើងបែនថមឯក រមយេទៀតេនះគ៖ សរមងសមតថភព។ ករបញច លឯក ររបេភទេនះ នងនឲយមនគណសមបតតយងេរចើន។ មយងឯក រេនះបញជ កចបសអពករបណត ះប ត លែដលេធវើេឡើង មវធ រសតគត មសមតថភព ែដលនងនឲយមនករធនកនែតចបសអពកែណទរមងផង មយងេទៀត ចេធវើឲយករផតលពតមន មរយៈ សញញ បរតេនះកនែតរបេសើរេឡើងផងែដរ។ បញជ សរមងែដលអមេ យករពពណនេលើសមតថភពែដលេគទទល គ លេនះសរមបសញញ បរត នង ជករអនញញ តដពតរបកដមយសរមបករងរេ យបែនថមនវពតមនែដលបេពញេលើរបវតតរបរបសខលនេហើយពតមនទងេនះនង ចសរមលដលករចលេធវើករ។

បញជ សរមងសមតថភពេនះ កនង ចេរបើរបសសរមបទទល គ លសមតថភពមយែផនកផងែដរេបើេទះបជបគគលេនះ មនបនបេពញនវលកខខណឌ ទងអស េដើមបទទលបនសញញ បរតែដលខលនចងបនេនះកេ យ។ ដេចនះេហើយបញជ េនះគជឯក រផលវករទមយែដលនង ចសរមលដលករឈនចល រក

ជពរបសបគគលមន កែដលចះេឈម ះេរៀន ឬកចះេឈម ះ េដើមបសសពលភពេលើចេណះដង បទពេ ធនរពមទងេលើទកចតតដលបគគលេនះ េដើមបឲយគតបេពញ កចចកររបសខលនេដើមបទទលបននវអវែដលខលនចងបន។

៨. ករបេងកើត នងករផដលសពលភពដលសតង យតៃមល

រកមអនកផលត

រកមអនកផលត ែដលបនបេងកើតេឡើងេដើមប កែតងដ កកលេផ ងៗឈនេទរកករផលតសតង របណត ះប ត ល នងសតង មគគេទទសកគរេកសលយេនះ ជទេទបនទទល ណតតេដើមបផលតនវសតង យតៃមលេនះ។ រកមេនះមនអនកឯកេទសខងវធ រសត មសមតថភពមយរប នងរគឧេទទសមយចនន។ េយើងរតវែតធនថយងេ ច សរគឧេទទសមន កកនងចេ មរគឧេទទសទងេនះ េចះ ទ តជនញនវសមតថភពទងអសរបសមខរបរ។ េនកនងករណផទយពេនះវញ ចបចរតវែតមនករជយឧបតថមភពស កអនកឧេទទសៃនមខរបរ ជពេសសេនេពលែដលបេងកើតនងេរៀបច ងលកខណៈពេសស។

មតកែដល ចេសនើេឡើងេនះគជគរៃនមតកមយរបសសតង យតៃមល។ -េឈម ះរបសសតង

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 96

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

-រកមអនកផលត-េសចកតែថលងអណរគណ-បញជ េឈម ះអនកែដលបនពេរគះេយបល-មតកេរឿង-ករបងហ ញសតង យតៃមល (របេភទ រចនសមពនធ េគលបណង នងករពពណននន) -ករពពណនខលៗេលើសតង ៃនករបណត ះប ត ល-សរមបសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរតនមយៗ៖ •លកខណៈពេសសសរមបករ យតៃមលេដើមប កពនយ•ករពពណនអពវញញ-សរមបសមតថភពែដលបងហ ញជ ថ នភព៖ •លកខណៈពេសសសរមបករ យៃមលេដើមប កពនយ•ករពពណនអពករចលរម•ស កបរត យតៃមល

ជនបេដើមបេធវើករផដលសពលភពេនចងបញច បៃនករ កែតងសតង ជនបេដើមបផដលសពលភពរយៈេពលមយៃថង នងរតវេរៀបច

េឡើង។ ជនបេនះេធវើេឡើងេដើមបទទលយកេយបលេលើ ងលកខណៈពេសសេលើករពពណនវញញ ឬករចលរម រពមទងេលើស កបរត យតៃមលផងែដរ។ អនកត ងឲយមជឈ ឋ នករងរនងមនរតវបនេគពេរគះេយបលេទ ពេរពះករផដលសពលភពទងេនះគមនលកខណៈគរេកសលយសងទងអស។

េដើមបេធវើឲយលទធផលៃនជនបេនះបនកនែតរបេសើរេឡើងេនះ រគឧេទទសែដលធល បបនចលរមកនងករឲយតៃមលេទេលើសតង មខរបរ-សមតថភព នងអនកែដលបនចលរមកនងសតង ៃនករបណត ះប ត លេនះនងរតវបនអេញជ ើញឲយចលរមកនងជនបេនះែដរ។ មពតេទ អនកទងេនះសទធសងែតជអនកមនរបវតតជមយនងគេរមងេនះជមយនងរេបៀប កែតង នងករតរមងទសនន។ល។

សតង ែដលរតវផដលសពលភពេនះ រតវផតលជនដលរគឧេទទសរបមណ២សបត ហមនជនប។កនងករផតលេនះ ចបចរតវអមជមយេ យលខតមយចបបែដលពនយលអពតនទរបសពកគតកនងករផដលសពលភព នងអពករេរត មខលនរបសពកគត។ េដើមបឲយចបសជងេនះេទេទៀតេនះ េយើងរតវបញជ កអពែផនកននែដលរតវឲយសពលភព នងែផនកែដលមនរតវផដល (ឧទហរណ ងសេយគ) េដើមបេធវើយង កឲយមនករភនតរចឡ។

ជបឋម ជនបនងជឱកសេដើមបសេងខបលកខណៈវនចឆយៃនទរមងរបស នងរេបៀបអនវតតនវធរសតេដើមប កែតងសតង េហើយ ក ឲយដេណើ រករេនកនងរគះ ថ ន។បនទ បមកែផនកនមយៗៃនសតង

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 97

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

យតៃមលនងរតវបងហ ញ នងផតលសពលភព ( ងលកខណៈពេសស។ល។) េលើកែលងែតធតននែដលទញេចញពសតង ៃនករបណត ះប ត លែដលរតវបនផដលសពលភពរចេហើយ។

េយើងគរែតចបេផតើមេឡើងេ យឧបករណ យតៃមលសរមបសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរត េហើយបញច បេ យឧបករណ យតៃមលសរមបសមតថភពែដលបងហ ញជ ថ នភព។ ករេធវើរេបៀបេនះ នងសរមលដលករផដលសពលភព។

រេបៀប រៈដចខងេរកមេនះ ចនងរតវអនមត។១.ពធេបើកជនប២.កររលកេឡើងវញេ យសេងខបេលើដេណើ រករ កែតងសតង ៃនករបណត ះប ត ល។៣.ករបងហ ញអពបណង េគលបណងធៗ នងខលម ររបសសតង យតៃមល។៤.ករបងហ ញ នងករផដលសពលភពេទេលើ ងលកខណៈពេសស ករពពណនអពវញញ

នងេទេលើស កបរត យតៃមលសរមបសមតថភពែដលបងហ ញជអតតចរក។៥.ករបងហ ញ នងឲយសពលភពេទេលើ ងលកខណៈពេសស ករពពណនអពករចលរម

នងេទេលើស កបរត យតៃមលសរមបសមតថភពែដលបងហ ញជ ថ នភព។េយើងរតវដងថ ដេណើ រករៃនករផដលសពលភពរតវែតសេរមចេ យកងសងសស១។ មនែមន

ជឱកសលអេនះេទ កនងករេធវើឲយជនបេនះមនភព ងសទះ េ យ រែតករចប រមមណេទេលើរេបៀបៃនករ កែតងសតង េនះ។ គរែតកណតរពែដនៃនករពភក កឲយរកពកយលអឥតេខច ះមក កេនះេឡើយ។

ទបញច ប េនេពលមនជនបេនះ េយើងរតវេចៀស ងនវករែកែរបេដើមបែថរក នវលកខណៈ ពេរគះេយបលរបសជនប េហើយទកឲយរកមអនកផលតនវេពលេវ មយដសមរសបសរមបករបែនថមបនថយេទេលើសតង ។ កបែនតេនចងបញច បៃនជនប អនកសរមបសរមលកមមវធរតវែតេធវើសេយគមយ សតអពគនតេយបលែដលទទលបនទងអស េហើយេផទ ងផទ តសេយគេនះ ជមយនងអនកមនវតតមនទងអសេដើមបេធវើយង ធនថមនពតមនចបចេនកនងៃដសរមបេធវើករសេរមចចតតែដលនងបនតដលករផដលសពលភព រពមទងករសរេសរបយករណ។

របយករណៃនករផដលសពលភពរបយករណៃនករផដលសពលភព គជកររសងយកនវមតេយបល នងករអធបបយេ យអនក

រតវបនអេញជ ើញឲយចលរមកនងជនបទងអស។ របយករណេនះកបងហ ញយងចបស នងេ យសេងខបនវឃល របេយគននែដលបនេលើកេឡើងេនកនងអឡងេពលជនប។ របយករណេនះកនងបញជ កអពកងសងសស រពមទងករែខវងគនតគន នន េទេលើទដឋភពសខនៗៃនសតង យតៃមលេ យមនបករ យនវរបេយគរបសអនកចលរម ឬរបកសនវេសចកតសេរមច បនទ បពទទលបនគនតេយបលេនះេឡើយ។ ករវភគេលើករអធបបយ ឬេលើសណមពរនននងអនញញ តឲយរកមអនកផលត ច យតៃមលេលើេសចកតនន នងេទេលើករែកែរបែដលចងបនទង យ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 98

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

របយករណនងរតវរបគលឲយអនកែដលបនចលរមទងអសជពតមន។

េសចកតសេរមចចតត ចេពះគនតេយបល នងករអធបបយែដលបនេសនើេឡើងននេនេពលែដលរបយករណរតវបនសរេសរបញច បេហើយេនះ រកមអនកផលតរតវេធវើករសេរមចចតត

េដើមបេឆលើយតបេទនងអវែដលេសនើេឡើង។ េនេពលែដលមនករែកែរបននេទេលើសតង េដើមេនះ េយើងរតវសរេសររបយករណបែនថមបនថយមយេទៀត ែដលនងេរៀប បអពេសចកតសេរមចចតតនន បនទ បពមនករផដលសពលភព។ របយករណេនះ មនរតវបនផតលជនដលអនកចលរមកនងជនបៃនករផដលសពលភពេនះេទ៖ សរមបេរបើរបសជលកខណៈៃផទកនងែតបេ ណ ះ។

ងេលខ៥កររគបរគងករ យតៃមល

ដចែដលបនេរៀប បេនែផនកខងេដើមមគគេទទសករចមកេហើយ ទស នវសយ នងេគលបណងៃនករ យតៃមលមនលកខណៈខសៗគន េទ មទស នៈរបសករេផ ងៗ ែដលរតវទទលខសរតវេនកនងរបពនធបណត ះប ត លវជជ ជវៈ។ សរមបល បមយ កនងចេ មល បទងអសេនះកររគបរគងតនទ«ករ យតៃមលករសក » មនទដឋភពមយេផ ង េហើយតរមវឲយមនករេធវើគេរមងកររគបរគង នងករយតៃមលរបកបេ យភពរលនេនចណចក ត លៃនល ប បគគលែដលទទលខសរតវេលើកររគបរគង

ៃនករ យតៃមលករសក រតវែត៖•ធនអពភពចបចៃនរកបខណឌ គតយតត នងរកបខណឌ បទ ឋ នែដលមន េហើយេបើចបច

រតវេធវើករែថមថយ។•កណតនវេគលនេយបយ យតៃមលមយ ែដលបងហ ញអពគណតៃមលេនកនងវសយេនះែដល

បងហ ញអពសទធ នងកតពវកចចរបសអនកេធវើអនត គមន រពមទងរកបខណឌ ទេទៃនករ កឲយដេណើ រករផងែដរ (សមេមើល ងេលខ៣)។

•បេងកើតនង កឲយេរបើរបសនវសតង យតៃមលនងសមភ រជនយ (ករពពណនវញញ សកបរត យតៃមល។ល។) សរមបសតង ៃនករបណត ះប ត លនមយៗ។

•ផលតនវសមភ រ យតៃមល សរមបតរមវករ នងេទ មករែបងែចកទនលខសរតវេហើយធនអពករអនវតតនេទ មបទ ឋ ន នងរេបៀបែដល ចអនវតតបន។

•កណតបទ ឋ ន នងរេបៀបអនវតត (បទបញជ េសចកតែណនរដឋបល ។ល។)•រសងពតមនសតអពលទធផលែដលទទលបននន រពមទងផ ពវផ យពតមនទងេនះ កនង

ទរមងជសថត ឬជ ងឌកទរ សតអពករ យតៃមល នងសមតថភពេធវើរបសរបពនធ•េរៀបចចតែចងេផ ងៗសរមប យតៃមល េហើយសរមបេផទ ងផទ តេឡើងវញនវរកបខណឌ អនវតតន

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 99

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ជទេទរពមទងវធ រសតរគបរគងេផ ងៗៃនមខងររបសករ យតៃមលករសក ។ ករទទលខសរតវរបសរគះ ថ នបណត ះប ត លនន ទកទងេទនងកររគបរគងមខងរ យតៃមល ចនងរតវសេងខបដចតេទេនះ ៖

•េ យមនកចចករសហករពរបគគលកពកពនធទងអស កនងករ កែតងរកបខណឌ មល ឋ នមយសរមបបេងកើតឧបករណ យតៃមលករសក ។

•ផលតនវឧបករណ យតៃមលេទ មតរមវករ នងែបងែចកទនលខសរតវេនះ ធននវករអនវតតេទ មបទ ឋ ន នងវធ រសតែដល ចអនវតតបននន។

•ចតែចងេរៀបចេដើមបធននវករសមង តរបសវញញ នងរបសឧបករណ យតៃមល។• មតរមវករ រតវែតធន េហើយេធវើវញញ េឡើងវញឬកផតលសមភ រ យតៃមល ែដលមនរតម

រតវេរបើករមនេកើត។•បេពញែផនករគរេកសលយៃនករ យតៃមលកនងអឡងេពលបណត ះប ត ល នងករ យតៃមល ក

ពនយេ យបញច លដ កកលបេងកើតេទកនងេនះ។•បេពញនវគេរមងរបតបតត (ទកែនលង សមភ របរកខ រ វតថធត បគគលកទទលខសរតវ ។ល។)។•ធន នងរគបរគងសមទធផលៃនករ យតៃមល។•របមលលទធផលៃនករ យតៃមល កពនយ ផ ពវផ យលទធផលទងេនះដលសស រពម

ទងបញជ នលទធផលេទ ជញ ធរទទលខសរតវ។រគឧេទទសជអនកទទលខសរតវេលើែផនក យតៃមលកនងអឡងេពលបណត ះប ត ល។ ជងេនះេទៀត

គតរតវចលរមសហករបេងកើតឧបករណ យតៃមល កពនយ ឬកជអនកបេងកើត ែតមដង។ ករផលត នងេរៀបចវញញ តរមវឲយមនករចលរមពស កអនកឯកេទស។ ករកណតេរ ើសបគគលទងេនះ រពមទងបេងកើតជប ត ញនង ចសរមលយងេរចើនដលករផលត នងដលកររតតពនតយេឡើងវញេលើសមភ រ យតៃមល សរមបរគះ ថ នទងអសែដលអនវតតសកមមភពរបេភទេនះ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 100

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ឧបសមពនធ១

ករសរមបវធ រសត

ជ នវធ រសត មេសៀវេភសតពេទពេកសលយ

ជ នវធ រសត មមគគេទទសករបស OIF

សតង សមតថភព មមខរបរ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 101

ភនភគ វសយ នង ករ សក បឋម

ករ វភគ ថ នភព ករងរ (AST)

គេរមង បណដ ះប ដ ល

កមមវធសក

មគគេទទសក យ តៃមល

មគគេទទសក ែផនកគរេកសលយ

មគគេទទសក េរៀបចែផនក

ករសក ម វសយនង បឋម

មគគេទទសកែផនកគរេកសលយ

មគគេទទសកែផនកេរៀបច

បលក ១ថ នភព ទផ រ ករងរ

បលក ២ថ នភព មខ របរ

បលក ៣អភវឌ ែផនក គរេកសលយ

ករ វភគ ថ នភពករងរ (AST)

បញជ យ នមសមតថភព ម មខ របរ

សតងបណដ ះ ប ដ ល

សតងយ តៃមល

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ងពនយលពកយ

កយសពទ នយមនយវធ រសតែផអកេលើសមតថភព

វធ រសតែដលេផដ តជចមបងេលើករកណតសមតថភព ែដលផ រភជ បនងកររបកបមខរបរមយ នងេផទរ េទកនងរកបខណឌ ៃនករងរ កែតងសតង បណដ ះប ដ ល ឬកមមវធសក ។

សមតថភព បណដ ឬសណរមៃនចេណះដង ភពបនរបសប នងឥរយបថែដលអនញញ តឲយេគបេពញេ យេជគជយនវសកមមភពមយ ឬសណសកមមភពរមមនដចជភរកចច ឬសកមមភពករងរ។

សមតថភពពេសស ឬេ យែឡក

សមតថភពែដលផ រភជ បេ យផទ លនងករអនវតតនភរកចច នងករវវតតផទ លរ ងេនកនងបរបទករងរ។ ចងនយយអពទដឋភពជកែសដង កនងករអនវតតនមនែដនកណតចបស ស នងផ រភជ បផទ លនងកររបកបមខរបរមយ។

សមតថភពទេទ សមតថភពែដលរតវេទនងសកមមភពទលទ យ ែដលមនែដលកណតហសពភរកចច បែនតជទេទ រមចែណកកនងករអនវតតភរកចចទងេនះ។ សកមមភពទងេនះជទេទដចៗគន េនកនងភរកចចជេរចើន េហើយ ចេផទរេទេរបើេនកនង ថ នភពករងរជេរចើន។ ជធមម ទមទរករសក អពលកខណៈរគះ។

កមមវធ សណេគលគនត វធ រសត ឯក រ នងនតវធ ែដលអនញញ តឲយមនករបេងកើតនវវធរសត ឬដេណើ រករ (វគគសក ) បណដ ះប ដ ល។ េនកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ េគ

េ ថកមមវធ APC។

ករ យតៃមលករសក ដេណើ រករែដលនេឆព ះេទេធវើករ យតៃមលេលើករសក េ យេរបើទនននយែដលរបមលវភគ នងបករ យ សរមបករសេរមចរបសែផនកគរេកសលយ ឬរដឋបល។

មខងរករងរ បណដ ះៃនករងរ ឬករងរ-មខរបរែដលបងហ ញនវសណឯក ររមមយៃនសមតថភពនងសមតថកចចទកទនជមយមខរបរមយ ឬវជជ ជវៈមយ នងែដល ចចះេនកនងសតងបណដ ះប ដ លែតមយ។

េទពេកសលយករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស

កេន មេគលនេយបយ ឧបករណ នងវធ រសតវជជ ជវៈ នងបេចចកេទសែដលអនញញ តឲយេគ កដេណើ រករ េ យមនករសរមបសរមលរតមរតវ នងយងចបស ស នវវធ រសតៃនករបេងកើតេគលគនត េរៀបច អនវតត នង យតៃមលសកមមភពបណដ ះប ដ ល។

េទពេកសលយររគបរគង សណធតផ េផ ងៗែដលអនញញ តឲយេគ កណតេគលនេយបយជៃនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស បេងកើត េឡើង អនវតត នងេធវើករែកសរមលរកបខណឌ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 102

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ចបប នងបទបញជ បេងកើតរចនសមពន នងដកនរបពនធរគបរគងធនធនមនសហរញញវតថ នងសមភ រ ធនឲយមនករ កដេណើ រករករបណដ ះប ដ ល រពមទងករយតៃមលសមតថភពៃនរបពនធទងមល។

េទពេកសលយែផនកគរេកសលយ

ឧបករណ ឬវធ រសតនេឆព ះេទរកករបេងកើតេគលគនត ករេរៀបច នងករេធវើបចចបបននភពជរបចេលើកមមវធសក ឬសតង បណដ ះប ដ លរពមទងមគគេទទសកគរេកសលយែដលជយសរមលដលករ កដេណើ រករ ។

របតបតតករ សកមមភពែដលពណនអពជ នៃនករសេរមចភរកចចមយ។ រតវេទនងដ កកលៃនភរកចច ជ ពេសស តភជ បេទនងវធ រសត នងបេចចកេទសែដលេគេរបើរបសឬទមល បករងរមនរ ប អនញញ តឲយេគបងហ ញបនចបសអពដេណើ រករករងរ។

ដេណើ រករករងរ េសរៃនដ កកលមនល បេរៀងរតមរតវកនងេពលេវ មយែដលអនញញ តឲយេគទទលបនលទធផលមយ (ផលតផល ឬេស កមម)

ដេណើ រករបែបកេចញ ដេណើ រករែដលសថតេនខងកនងវធ រសតសមេហតផលមយែដលអនញញ តឲយេគឈនេចញជបនតបនទ បពករវភគធតែដលបនកណតេទរកករកណតធតថមេ យបែបកែខនងេចញបនជធតបនទ បពអវពមន។

ចេណះដងផ ភជ បនងសមតថភព

ចេណះដងែដលកណតនវករសក សខនៗ នងមននយែដលអនកេរៀនរតវអនវតតេដើមបកដេណើ រករ ឬធនឲយមនករវវតតរបសសមតថភព។

វសយបណដ ះប ដ ល របជសតង បណដ ះប ដ លេ យែផអកេលើករបេពញគន េទវញេទមកែផនកគរេកសលយនងរដឋបល នងវតថបណងរបស រ ងសមតថភពែដលជធតផ ៃនសតង ទងេនះ។

ភរកចច អេពើែដលរតវេទនងសកមមភពចមបងៗរតវបេពញេនកនងមខរបរមយ ជទេទ អេពើទងេនះអនញញ តឲយេគពនយលបងហ ញពផលតផល នងលទធផលៃនករងរ។

EXPRESSION DÉFINITION

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 103

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ឯក រេយង

ន ៃដមនវញញ បនបរត12

1. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. Construction, Briquetage‐maçonnerie, Rapport d’analyse de situationde travail, 1989, 37 p.

2. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. Construction, Briquetage‐maçonnerie, Programme d’études, 1991, 86p.

3. QUÉBEC,   MINISTÈRE   DE   L’ÉDUCATION.  Construction,   Briquetage‐maçonnerie,   Guide   d’organisationpédagogique et matérielle, 1992, 63 p.

4. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. L’ingénierie de la formation professionnelle et technique, 2002.Cahier 1 Orientations, politiques et structures gouvernementales, 51 p.Cahier 2 Gestion centrale de la formation, 55 p.Cahier 3 Développement des programmes d’études, 40 p.Cahier 4 Mise en oeuvre locale de la formation, 69 p.

5. QUÉBEC,  MINISTÈRE   DE   L’ÉDUCATION.  Élaboration   des   programmes   d’études   professionnelles,Cadregénéral‐cadre technique, 2002, 23 p.

6. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. Élaboration des programmes d’études techniques,Guide de définitiondes buts et des compétences d’un projet de formation, 2002, 27 p.

7. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. Élaboration des programmes d’études professionnelles et techniques,Guide d’animation d’un atelier d’analyse de la situation de travail, 2002, 44 p.

8. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE  L’ÉDUCATION.  La   formation  professionnelle  et  technique  au  Québec,Un  systèmeintégrant l’ingénierie de gestion et l’ingénierie de formation, 2002, 108 p.

9. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE   L’ÉDUCATION.  Programmes  d’études  préparant  à   l’exercice  d’un  métier   semi‐spécialisé, Guide administratif 2003‐2004, 2003, 15 p. et annexes.

10. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. Politique d’évaluation des apprentissages, 2003, 68 p.11. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. L’ingénierie de la formation professionnelle et technique, 2004, 209 p.12. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. La ingeniería de la formación professionnal y técnica, 2004, 210 p.13. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. The engineering of vocational and technical training, 2004, 176 p.14. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE  L’ÉDUCATION.  Élaboration  des  programmes  d’études  professionnelles,Guide  de

conception et de production d’un programme, 2004, 78 p.15. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. La prise en compte du développement durable dans les programmes

d’études en formation technique, 2004, 55 p.16. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE   L’ÉDUCATION,  DU   LOISIR   ET  DU   SPORT.   Briquetage‐maçonnerie,   programme

d’études professionnelles, 2005, 72 p.17. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE  L’ÉDUCATION,  DU  LOISIR  ET  DU  SPORT.  Briquetage‐maçonnerie,  référentiel  pour

l’évaluation des apprentissages, 2005, 118 p.18. QUÉBEC,   MINISTÈRE   DE   L’ÉDUCATION,   DU   LOISIR   ET   DU   SPORT.  Briquetage‐maçonnerie,guide

d’organisation, 2005, 48 p.19. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION, DU LOISIR ET DU SPORT.  Cadre de référence sur la planification des

activités d’apprentissage et d’évaluation, formation professionnelle, 2005, 106 p.20. QUÉBEC,  MINISTÈRE   DE   L’ÉDUCATION,   DU   LOISIR   ET   DU   SPORT.  Reconnaissance   des   acquis   et   des

compétences en formation professionnelle et technique, cadre général – cadre technique, 2005, 21 p.

12 ន ៃដែដលជកមមវតថៃនវញញ បនបរតរបគលេ យរកសងអបរ កម នត នងក េកបច។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 104

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

21. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. Analyse comparative de modèles de qualification professionnelle, au

Québec et dans d’autres États, 2005, 118 p.22. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION, DU LOISIR ET DU SPORT. Élaboration des programmesd’études

professionnelles,  Élaboration  des  spécifications  pour   l’évaluation  des  compétences  aux   fins  de   lasanction 2008, 40 p. [Document de travail].

23. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION, DU LOISIR ET DU SPORT.  Guide de conception et d’élaboration d’unprogramme d’études, 2008, 92 p. [Document de travail].

ឯក រេយងទេទ24. AUSTRALIAN QUALIFICATIONS FRAMEWORK (AQF) ADVISORY BOARD. Australian Qualifications Framework:

Implementation Handbook, Fourth edition, 2007, 99 p.25. BUREAU INTERNATIONAL DU TRAVAIL. Classification internationale type des professions, Genève, 1958, 280

p.26. BUREAU INTERNATIONAL DU TRAVAIL. Travail décent et économie informelle, 2002, 83 p.27. BUREAU  RÉGIONAL  de   L’UNESCO   à  Dakar   (BREDA).  L’approche   par   compétences   dans   l’enseignement

technique et la formation professionnelle, Bénin, Burkina Faso, Mali, 2006, 261 p.28. COMMISSION EUROPÉENNE ÉDUCATION ET CULTURE. Le cadre européen des certifications pour l’éducation

et la formation tout au long de la vie (CEC), 2008, 15 p.29. DESCHÊNES, A.‐ J. et autres. Constructivisme et formation à distance.30. DOLZ   J.,  et  E.  OLLAGNIER   (eds).  L’énigme  de   la   compétence  en  éducation,  Bruxelles,  2002,  De  Boeck

Université.31. EURYDICE, DIRECTORATE GENERAL FOR EDUCATION AND CULTURE. Eurybase, The information database on

Education  Systems   in  Europe,  Organisation  du  système  éducatif  en  France,  European  Commission,  2006‐2007, 57 p.

32. GOUVERNEMENT   DU   NOUVEAU‐BRUNSWICK.  Politique   provinciale   d’évaluation   des   apprentissages,L’évaluation au service de l’apprentissage, 2002, 18 p.JOOSERY, Pradeep Kumar.  TVET in Mauritius: a casestudy, 2006.

33. LEGENDRE, R. Dictionnaire actuel de l’éducation, 3e édition, Guérin, Montréal, 2005, 1554 p.34. MONCHATRE,  Sylvie.  En  quoi   la  compétence  devient‐elle  une  technologie  sociale?  Réflexions  à  partir  de

l’expérience québécoise  ‐ Comment l’approche par les compétences modifie la conception des programmesde formation professionnelle, Revue Française de sciences sociales, Formation‐Emploi, no 99, 2007.

35. NORTON, Robert E. Quality Instruction for the High Performance Workplace: DACUM. 1998, 7 p.36. NORTON, Robert E. Quality Instruction Requires High Quality Materials: SCID, 1998, 8 p.37. NORTON,  Robert,  E.  DACUM.  Handbook,  Second  Edition,  Leadership  Training  Series  no.  67,  Ohio  State

University, Columbus, Center on Education and Training for Employment, 1997, 314 p.38. NORTON, Robert, E. DACUM. Bridging the Gap between Work and High Performance, 1997, 90 p.39. NORTON, Robert, E. Maintaining DACUM Quality, 1995, 4 p.40. NORTON, Robert, E. DACUM and Tech Prep: Dynamic Duo, 1993, 23 p.41. NORTON, Robert, E. SCID: Model for Effective Instructional Development, 1993, 14 p.42. NORTON, Robert, E. Improving Training Quality by Avoiding the « What Errors » of curriculum development,

1993, 7 p.43. ORGANISATION INTERNATIONALE DE LA FRANCOPHONIE.  Évaluation externe du «programme  d’appui  aux

politiques  nationales  de   formation  professionnelle  et  technique»:   rapport  synthèse,  mars  2007,  par  CRCSogéma (Canada‐Québec), Collection Suivi et évaluation, n° 11, 2007, 84 p.

44. PIGEASSOU, Jean, et Daniel VIMONT.  La validation des acquis de l’expérience à l’éducation nationale, MEN,

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 105

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

IGEN‐IGAENR, novembre 2005.45. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. Élaboration des programmes d’études professionnelles et techniques,

Esquisse d’un processus de planification pédagogique dans le cadre d’une approche par compétences, 2002,24  p.   [Document  de   travail].QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE  L’ÉDUCATION,  DU  LOISIR  ET  DU  SPORT.  Pâtisserie,Programme d’études, 2005, 106 p.

46. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE  L’ÉDUCATION,  DU  LOISIR  ET  DU  SPORT.  Élaboration  des  programmes  d’étudesprofessionnelles,  Guide  de   rédaction  du  guide  d’organisation  d’un  programme  d’études  professionnelles,2006, 34 p. [Document de travail].

47. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE  L’ÉDUCATION,  DU  LOISIR  ET  DU  SPORT.  Modèle  d’adéquation   formation‐emploi2006, volet régional, 2007, 300 p.

48. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION, DU LOISIR ET DU SPORT et EMPLOI‐QUÉBEC. Cadre de référence pourla production des études sectorielles en partenariat, 2005, 41 p.

49. RÉPUBLIQUE   ALGÉRIENNE   DÉMOCRATIQUE   ET   POPULAIRE,   MINISTÈRE   DE   LA   FORMATION   ET   DEL’ENSEIGNEMENT   PROFESSIONNELS,   INSTITUT   NATIONAL   DE   FORMATION   PROFESSIONNELLE.  Cadred’élaboration  de  programmes   selon   l’approche  par   compétences   en   formation  professionnelle,   versionexpérimentale, 2006, 21 p.

50. RÉPUBLIQUE   ALGÉRIENNE   DÉMOCRATIQUE   ET   POPULAIRE,   MINISTÈRE   DE   LA   FORMATION   ET   DEL’ENSEIGNEMENT PROFESSIONNELS, INSTITUT NATIONAL DE FORMATION PROFESSIONNELLE. Approche parcompétences  en  formation  professionnelle,  Guide  méthodologique  pour   l’élaboration  de   la  nomenclaturealgérienne des emplois et métiers, version expérimentale, 2006, 45 p.

51. RÉPUBLIQUE   ALGÉRIENNE   DÉMOCRATIQUE   ET   POPULAIRE,   MINISTÈRE   DE   LA   FORMATION   ET   DEL’ENSEIGNEMENT PROFESSIONNELS, INSTITUT NATIONAL DE FORMATION PROFESSIONNELLE. Approche parcompétences   en   formation   professionnelle,  Méthodologie   générale   pour   la   réalisation   des   études   deplanification, version expérimentale, 2006, 59 p.

52. RÉPUBLIQUE   ALGÉRIENNE   DÉMOCRATIQUE   ET   POPULAIRE,   MINISTÈRE   DE   LA   FORMATION   ET   DEL’ENSEIGNEMENT PROFESSIONNELS, INSTITUT NATIONAL DE FORMATION PROFESSIONNELLE.  Approche parcompétences   en   formation   professionnelle,   Guide   d’élaboration   d’un   référentiel   du   métier,versionexpérimentale, 2006, 53 p.

53. RÉPUBLIQUE   ALGÉRIENNE   DÉMOCRATIQUE   ET   POPULAIRE,   MINISTÈRE   DE   LA   FORMATION   ET   DEL’ENSEIGNEMENT PROFESSIONNELS, INSTITUT NATIONAL DE FORMATION PROFESSIONNELLE. Approche parcompétences   en   formation   professionnelle,   Guide   de   conception   d’un   projet   de   formation,   versionexpérimentale, 2006, 38 p.

54. RÉPUBLIQUE   ALGÉRIENNE   DÉMOCRATIQUE   ET   POPULAIRE,   MINISTÈRE   DE   LA   FORMATION   ET   DEL’ENSEIGNEMENT PROFESSIONNELS, INSTITUT NATIONAL DE FORMATION PROFESSIONNELLE. Approche parcompétences   en   formation   professionnelle,   Guide   d’élaboration   d’un   programme   d’études,   versionexpérimentale, 2006, 83 p.

55. RÉPUBLIQUE   ALGÉRIENNE   DÉMOCRATIQUE   ET   POPULAIRE,   MINISTÈRE   DE   LA   FORMATION   ET   DEL’ENSEIGNEMENT PROFESSIONNELS, INSTITUT NATIONAL DE FORMATION PROFESSIONNELLE. Approche parcompétences  en   formation  professionnelle,  Guide  d’implantation  d’un  programme  de  formation,  versionexpérimentale, 2006, 117 p.

56. RÉPUBLIQUE   ALGÉRIENNE   DÉMOCRATIQUE   ET   POPULAIRE,   MINISTÈRE   DE   LA   FORMATION   ET   DEL’ENSEIGNEMENT PROFESSIONNELS, INSTITUT NATIONAL DE FORMATION PROFESSIONNELLE. Approche parcompétences en formation professionnelle, Guide d’évaluation d’un référentiel pour l’évaluation de sanction,version expérimentale, 2006, 21 p.

57. RÉPUBLIQUE   ALGÉRIENNE   DÉMOCRATIQUE   ET   POPULAIRE,   MINISTÈRE   DE   LA   FORMATION   ET   DEL’ENSEIGNEMENT PROFESSIONNELS, INSTITUT NATIONAL DE FORMATION PROFESSIONNELLE. Approche parcompétences   en   formation   professionnelle,   Guide   d’élaboration   d’un   référentiel   pour   l’organisationpédagogique et matérielle, version expérimentale, 2006, 48 p.

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 106

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

58. RÉPUBLIQUE   DE   GUINÉE,   MINISTÈRE   DE   L’ENSEIGNEMENT   TECHNIQUE   ET   DE   LA   FORMATIONPROFESSIONNELLE. Programme de formation, Maçonnerie, 2003, 112 p.

59. RÉPUBLIQUE   DE   GUINÉE,   MINISTÈRE   DE   L’ENSEIGNEMENT   TECHNIQUE   ET   DE   LAFORMATIONPROFESSIONNELLE. Guide pédagogique, Maçonnerie, 2003, 190 p.

60. RÉPUBLIQUE   DE   GUINÉE,   MINISTÈRE   DE   L’ENSEIGNEMENT   TECHNIQUE   ET   DE   LA   FORMATIONPROFESSIONNELLE. Guide d’évaluation, Maçonnerie, 2003, 186 p.

61. RÉPUBLIQUE   DU   CAMEROUN,  MINISTÈRE   DE   L’EMPLOI   ET   DE   LA   FORMATION   PROFESSIONNELLE,SECRÉTARIAT GÉNÉRAL, DIRECTION DE LA FORMATION ET DE L’ORIENTATION PROFESSIONNELLES.  Guide deconfection des référentiels de formation professionnelle, 2007, 44 p.

62. RÉPUBLIQUE  TUNISIENNE,  MINISTÈRE  DE   L’ÉDUCATION   ET  DE   LA   FORMATION,  CENTRE  NATIONAL  DEFORMATION DE FORMATEURS ET D’INGÉNIERIE DE FORMATION. Guide méthodologique, Portrait de secteur,86 p.

63. RÉPUBLIQUE  TUNISIENNE,  MINISTÈRE  DE   L’ÉDUCATION   ET  DE   LA   FORMATION,  CENTRE  NATIONAL  DEFORMATION   DE   FORMATEURS   ET   D’INGÉNIERIE   DE   FORMATION.  Élaboration   de   programmes   selonl’approche  par  compétences  dans   la   formation  professionnelle,  module  3:  Réalisation  d’une  analyse  desituation de travail (AST), notes de cours, 2004, 30 p.

64. RÉPUBLIQUE  TUNISIENNE,  MINISTÈRE  DE   L’ÉDUCATION   ET  DE   LA   FORMATION,  CENTRE  NATIONAL  DEFORMATION   DE   FORMATEURS   ET   D’INGÉNIERIE   DE   FORMATION.  Élaboration   de   programmes   selonl’approche par compétences dans la formation professionnelle, module 3: Analyse de la situation de travail,guide d’animation, 2004, 12 p.

65. RÉPUBLIQUE  TUNISIENNE,  MINISTÈRE  DE   L’ÉDUCATION   ET  DE   LA   FORMATION,  CENTRE  NATIONAL  DEFORMATION   DE   FORMATEURS   ET   D’INGÉNIERIE   DE   FORMATION.  Élaboration   de   programmes   selonl’approche par compétences dans la formation professionnelle, module 4: Construire un projet de formation,guide d’animation, 2004, 8 p.

66. RESSOURCES  HUMAINES  ET  DÉVELOPPEMENT  SOCIAL  CANADA,  Classification  nationale  des  professions(CNP), tutoriel, 2006, 23 p.

67. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE  L’EMPLOI  ET  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE,  SECRÉTARIATD’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE.  Cadre méthodologique du répertoire marocain desemplois et des métiers, 2005, 43 p.

68. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE  L’EMPLOI  ET  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE,  SECRÉTARIATD’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE.  Cadre méthodologique d’élaboration et de mise enoeuvre des programmes de formation selon l’approche par compétences, 2005, 59 p.

69. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE  L’EMPLOI  ET  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE,  SECRÉTARIATD’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE.  Guide de conception et de production d’une étudesectorielle, 2007, 63 p.

70. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE  L’EMPLOI  ET  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE,  SECRÉTARIATD’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE.  Guide de conception et de production d’une étudepréliminaire, 2007, 49 p.

71. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE  L’EMPLOI  ET  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE,  SECRÉTARIATD’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE. Guide de conception et de production d’une analysede situation de travail, 2007, 63 p.

72. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE  L’EMPLOI  ET  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE,  SECRÉTARIATD’ÉTAT   CHARGÉ  DE   LA   FORMATION   PROFESSIONNELLE.  Guide   de   conception   et   de   production   d’unréférentiel de compétences, 2007, 55 p.

73. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE  L’EMPLOI  ET  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE,  SECRÉTARIATD’ÉTAT   CHARGÉ  DE   LA   FORMATION   PROFESSIONNELLE.  Guide   de   conception   et   de   production   d’unprogramme de formation, 2007, 38 p.

74. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE  L’EMPLOI  ET  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE,  SECRÉTARIAT

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 107

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

D’ÉTAT  CHARGÉ  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE.  Guide  de  conception  et  de  production  d’un  guidepédagogique,   2007,   37   p.ROYAUME   DU  MAROC,  MINISTÈRE   DE   L’EMPLOI   ET   DE   LA   FORMATIONPROFESSIONNELLE,   SECRÉTARIAT   D’ÉTAT   CHARGÉ   DE   LA   FORMATION   PROFESSIONNELLE.  Guide   deconception et de production d’un guide d’évaluation, 2007, 30 p.

75. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE  L’EMPLOI  ET  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE,  SECRÉTARIATD’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE. Guide général d’évaluation des acquis des stagiairesselon l’approche par compétences, 2007, 44 p.

76. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE  L’EMPLOI  ET  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE,  SECRÉTARIATD’ÉTAT  CHARGÉ  DE LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE.  Guide  de  conception  et  de  production  d’un  guided’organisation pédagogique et matérielle, 2007, 36 p.

77. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE  L’EMPLOI  ET  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE,  SECRÉTARIATD’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE.  Certification des Ressources Humaines, Référentielde  Compétences  et  Descriptif  de  fonction,  Conseiller  Méthodologue  en  Élaboration  de  Programme  selonl’APC, 2007, 39 p.

78. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE  L’EMPLOI  ET  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE,  SECRÉTARIATD’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE. Certification des RessourcesHumaines, Référentiel deCompétences et Descriptif de fonction, Conseiller pédagogue en APC, 2007, 38 p.

79. SCALLON, G. L’évaluation formative des apprentissages, Tome I, La réflexion, Canada, Presses de l’UniversitéLaval, 1988, 171 p.

80. SCALLON,  G.  L’évaluation   formative  des  apprentissages,  Tome   II,  L’instrumentation,  Canada,  Presses  del’Université Laval, 1988, 263 p.

81. SCALLON, Gérard. L’Évaluation formative, Canada, Édition du renouveau pédagogique inc. (ERPI), 1999, 449p.

82. SCALLON, Gérard.  L’évaluation des apprentissages dans une approche par compétences, Canada,Édition durenouveau pédagogique inc., 2004, 346 p.

83. WALTER, R. La formation en secteur informel, Note de problématique, Agence Française de Développement,Département de la recherche, 2006, 20 p. [Document de travail].

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 108

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ឯក រេយងព ងែទរែណតឯក រេយងមយចននធែដលេលើកេឡើងេនកនងឯក រេយង ច ចបនេនេលើទពរ ងែទរ-

ែណត។ េគហទពរចមបងៗែដលេគេបើកេមើលេនកនងរកបខណឌ េរៀបចមគគេទទសកវធ រសតខងេរកមេនះែដលរបមលផដ មរបធនបទ។

ទកទននងករ យតៃមលៃនកមមវធ «េរជមែរជងេគលនេយបយជតបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស»របស OIF ឯក រេរកមចណងេជើងថ «ករ យតៃមលខងកនង «កមមវធេរជមែរជងជតបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស»៖ របយករណសេយគ ែខមន ឆន ២០០៧ ចេបើក នបនេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.francophonie.org/ressources/evaluationsv1.cfm.

ទកទននងឯក រ «េទពេកសលយករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស»ឯក រេរកមចណងេជើងថ «េទពេកសលយករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស» ច ចបនេន

ម សយ ឋ នដចខងេរកម៖http://fpt‐francophonie.org/.http://www3.mels.gouv.qc.ca/fpt/FPTparCadres/publicat.htm.http://www.inforoutefpt.org/ingenierieFPT/ingenierie.htm.

ឯក រេរកមចណងេជើងថ «េទពេកសលយករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស» រតវបនសរមបេនកនងសេ ែដល កឲយអងគករ UNESCO (UNEVOC) េរបើរបស។ ឯក រេនះរតវបនែរបសរមលជភអងេគលស នងេអសបញ សេ ទងេនះមន កេនេលើេគហទពរខងេរកម៖http://www3.mels.gouv.qc.ca/fpt/FPTparCadres/publicat.htm.http://www.inforoutefpt.org/ingenierieFPT/ingenierie.htm.

ទកទននងរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈឯក រ Qualifications   Framework   :   Implementation   Handbook  រតវបន កេនកនង ងែទរែណត ម

សយ ឋ នដចខងេរកម៖http://www.aqf.edu.au/Portals/0/Documents/Handbook/AQF_Handbook_1‐12.pdf

ឯក ររបសេ ក Pradeep Kumar Joosery រតវបន កឲយ នេន សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.dakar.unesco.org/pdf/svt_maurice.pdf.

ករពពណនពរបពនធអបរប ងរតវបនបងហ ញេនេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.eurydice.org/ressources/eurydice/eurybase/pdf/section/FR_FR_C5.pdf.

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 109

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ទកទននងឯក រចមបងៗៃនវធ រសតែដលមនឯក រមយចននែដលផលតេឡើងេ យរកសងអបរ កម នត នងក របសរ ឋ ភបលេកបច មន កេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://www3.mels.gouv.qc.ca/fpt/FPTparCadres/publicat.htm.http://www.inforoutefpt.org/ingenierieFPT/ingenierie.htm.

ឯក ររបសររដឋេលខធករ ឋ ន ទទលបនទកករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈេនរកសងករងរ នងបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈរបសរពះ ជ ចរកមរ ក មន កេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.dfp.ac.ma/departement/dcpsp/index‐gsfp.asp.http://www.meda2‐fp.ma.

ទកទននងនមវលល រកបខណឌ ផដលវញញ បនបរត ពតមនសដពឧស ហកមម នងទផ រករងរ េគ ចចល នកនងេគហទពរខងេរកម។ របពនធេធវើច តថន កឧស ហកមម េមរកខងេជើង  (SCIAN) ២០០២ - ក ចចលេមើលបនកនង

សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.statcan.gc.ca/subjects‐sujets/standard‐norme/naics‐scian/2002/naics‐scian02l‐fra.htm

របពនធច តថន កផលតផលប ង (CPF) ចចលេមើលបនេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.insee.fr/fr/methodes/default.asp?page=nomenclatures/cpf2003/cpf2003.htm

េគហទពរពតមនសដពទផ រករងរ  (IMT) របសរកសងករងរេកបច ចេមើលបនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://imt.emploiquebec.net/mtg/inter/noncache/contenu/asp/mtg941_accueil_fran_01.asp

ស កបរតមខរបរៃនបញជ របតបតតករមខរបរ នងករងរ (ROME) របេទសប ង  (ANPE) ចេមើលបនេនកនង សយ ឋ ន៖http://www.anpe.fr/espacecandidat/romeligne/RliIndex.do;jsessionid=Lv9fzJRKkKTjyMn36ljrJrxgXQvdpQdG2G2kx9stRrh5LQnWpVTh!1618997797.

េគហទពររបសអងគករពលកមមអនតរជត (OIT) ែដលបងហ ញអពរបពនធច តថន កអនតរជតគរវជជ ជវៈ ចនបនេនកនង សយ ឋ ន៖

http://www.ilo.org/public/french/bureau/stat/isco/index.htm.

េគហទពររបសរកសងអភវឌ នសងគម នងធនធនមនស ក ែដលបងហ ញនវរបពនធច តថន កជតវជជ ជវៈ (CNP)  ច នបនេនកនង សយ ឋ ន៖http://www5.rhdsc.gc.ca/NOC‐CNP/app/training.aspx?lc=f.

េគហទពររបសវទយ ថ នជតសថត នងសក េសដឋកចច (INSEE) ែដលបងហ ញអពនមវលវជជ ជវៈ នងរបេភទសងគមវជជ ជវៈ (PCS)  ច នបនេនកនង សយ ឋ ន៖http://www.insee.fr/fr/methodes/default.asp?page=nomenclatures/pcs2003/pcs2003.htm

ពតមនសដពរកបខណឌ អរ បសដពករផដលវញញ បនបរត (CEC)   ចចល នបនេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 110

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

http://europa.eu/scadplus/leg/fr/cha/c11104.htm

េគហទពររបសគណៈកមមករជតផដលវញញ បនបរតវជជ ជវៈៃនរបេទសប ង ែដលបងហ ញជនអពបញជ កតរជតៃនករផដលវញញ បនបរតវជជ ជវៈ (RNCP) ចចលបនេនកនង សយ ឋ ន៖http://www.cncp.gouv.fr/CNCP/index.php?cncp=rncp.

ស កបរតពតមនេនកនងេពលបណដ ះប ដ លសរមបផដលសញញ បរតរបស AFPA ចចលេមើលបនេនសយ ឋ ន៖

http://www.afpa.fr/formations/les‐offres‐de‐formation‐et‐vae/formation‐diplomante/fiche/7104/macon.html.

ទកទននងគរ DACUMន ៃដ នងេសចកដរបកសរបសេ ក M.   Robert   Norton ចេមើលបន មរយៈេគហទពររ វរជវថន កកលវទយលយ ÉRIC។ ៃថងទ៩ ែខមក ឆន ២០០៩ ឯក រទងេនះរតវបន កឲយ ចេនកនងសយ ឋ ន ងែទរែណតខងេរកម៖

http://www.eric.ed.gov/

ទកទននងមខរបរពកក ដ លជនញ«បញជ រេពើភណឌ មខរបរពកក ដ លជនញ» នងឯក រេរកមចណងេជើងថ «កមមវធសក នេឆព ះេទរកកររបកបមខរបរពកក ដ លជនញ មគគេទទសករដឋបល២០០៣-២០០៤» ចចលេមើលបនេនកនង

សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.mels.gouv.qc.ca/sections/metiers/http://www.inforoutefpt.org/ensemble_dossiers_meq/infodoc.asp

ទកទននងករ យតៃមលករសកសញញ បរតប ង នងរបធនវញញ របឡងែដលពកពនធរតវបនបងហ ញេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.crdp‐montpellier.fr/ressources/examens/consultation/index.aspx

សតង បណដ ះប ដ លេឈម ះ សមតថភពវជជ ជវៈ នងករបណដ ះប ដ លៃនសហគមនប ងៃនរបេទសែបលហ ក រមទងឧបករណ យតៃមលមន កេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖www.enseignement.be.

ទកទននងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈេនកនងវសយេរកផលវករឯក រករងររបសេ ក R.   WALTER េរកមចណងេជើងថ «ករបណដ ះប ដ លកនងវសយេរកផលវករកណតច ពចេ ទបញហ » មន កេនកនង សយ ឋ ន៖http://doc.abhatoo.net.ma/doc/spip.php?article2745

របយករណរបសអងគករពលកមមអនតរជត េរកមចណងេជើងថ «ករងរសមរមយ នងេសដឋកចចេរកផលវករ»

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 111

មគគេទទសក៥ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមល

ែដលបករ យអពករណសក សដពករបណដ ះប ដ ល នងអភវឌ នសមតថភពេនកនងវសយេសដឋកចចេរកផលវករ ចេមើលបនេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.ilo.org/public/french/employment/infeco/index.htm.

ទកទននង VAE «ផដលសពលភពេលើបទពេ ធន» េសៀវេភជនយ នងេសៀវេភជនយជលកខណៈឌជថលPIGEASSOU, Jean, Daniel VIMONT. La validation des acquis de l’expérience à l’éducation nationale.

MEN, IGEN‐IGAENR, novembre 2005. មន កេន សយ ឋ ន៖ftp://trf.education.gouv.fr/pub/edutel/syst/igaen/rapports/vae_2005.pdf.

DGESCO. ករផដលសពលភពេលើបទពេ ធន ( ម ងែទរែណត)។ មន កេន សយ ឋ ន៖http://eduscol.education.fr/D0077/accueil.htm.

Centre‐info. VAE: Validation des acquis de l’expérience [en ligne]. មន កេន សយ ឋ ន៖http://www.centre‐inffo.fr/article.php3?id_article=120.

Commission nationale de la certification professionnelle [en ligne]. មន ក េន សយ ឋ ន៖ :http://www.cncp.gouv.fr/index.php?page=30.

CEDEFOP. The European Centre for the Development of Vocational Training [en ligne]. មន កេន សយ ឋ ន៖ :http://www.cedefop.europa.eu/.

េគហទពរប ងសដពករផដលសពលភពេលើបទពេ ធន មនេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖www.vae.gouv.fr.

េគហទពររបសសហគមនប ងរបចរបេទសែបលហ កសដពករផដលសពលភពេលើបទពេ ធន មនកនងសយ ឋ ន៖ www.validationdescompetences.be.

ចេពះករបញជ យេឈម ះេគហទពរចមបងៗរបសអងគកររហវងកហវន នងបទបងហ ញអពេគលគនតសខនៗអមេ យេសៀវេភជនយ សមេមើលេនកនងេគហទពររបសេ ក រ ែបរ បដ (Robert Bibeau)៖http://www.robertbibeau.ca/portfolio.html.

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ 112