PROJEKT WYSTAWY W CENTRUM SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ OSTRALE W DREŹNIE Od 19 czerwca 2010 r. I. EAST BEAST POLSKA NOWA EKSPRESJA OD LAT 80. XX WIEKU (Polnische Neue Expression von der 80er Jahres des XX Jahrhundert)

Zjawisko nazwane Nową ekspresją rozwijało się od początku lat 80., w okresie narodzin ruchu społecznego Solidarność i burzliwym okresie stanu wojennego 1981-82, przeżyło apogeum ok. 1986-87 r. i do 1989 r. właściwie wypaliło się. Niepełna dekada, ale jakże bogata w wydarzenia, jakże znamienna dla dziejów i przekształceń Polski i Europy, wreszcie – jakże wartościowa pod względem kulturalnym i artystycznym. Nowa ekspresja była jednym z odłamów światowej transawangardy, która zdominowała sztukę, a zwłaszcza malarstwo lat 80. XX wieku Było to zjawisko zupełnie równorzędne i często równoczesne w stosunku do tak powszechnie znanych kierunków jak: niemieckie Neue Wilde, włoska arte cifra, francuska Figuration libre czy amerykańskie New Image Painting. Polscy młodzi „dzicy” malarze nie mogli jednak funkcjonować w obiegu międzynarodowym z powodu zamknięcia kraju w czasie stanu wojennego. 20 lat po upadku muru berlińskiego warto przypomnieć zjawisko wartościowe, wciąż żywe i kompletnie nieznane w Niemczech i Europie. Wystawa „East Beast - Polnische Neue Expression des XX und XXI Jahrhunderts” prezentuje artystów, których można nazwać prekursorami Nowej ekspresji. Ich dzieła transawangardowe powstały w pierwszych latach dekady. Przeleżały w rulonach przez ponad 20 lat, niektóre zostaną pokazane w ogóle po raz pierwszy od 20 lat – kiedyś uznane za niecenzuralne, później zapomniane, wychodzą z ukrycia. Niektóre trzeba było odnowić i zrekonstruować specjalnie z okazji tego projektu. Ale „East Beast” to nie tylko obrazy dawne, to przede wszystkim prace nowe i najnowsze, niektóre namalowane w 2008 i 2009 r. Pozwalają prześledzić rozwój artystycznych indywidualności w okresie dwóch dekad. Tematem przewodnim wystawy są „bestie”, a właściwie „wschodnie bestie”, motyw dość charakterystyczny dla polskiej Nowej ekspresji. Wszelkiego rodzaju potwory, dzikie zwierzęta, ludzkie potwory, nierzadko z czerwonymi gwiazdami na czapkach, wreszcie potwory seksualne o wybujałych kształtach i obscenicznych zachowaniach. Te potwory rzadziej straszyły, częściej bawiły i bawią. Były i są wyrazem ekspresyjnej wolności, anarchiczną formą protestu i walki. Artyści walczyli, bili się za pomocą pędzli i strumieni farby, występując przeciwko szarości i opresyjności komuny. Zostało to im do dziś.

1

Pierwszym „polskim dzikim” był Zbigniew Maciej Dowgiałło. Występował samodzielnie, ale również we współpracy z Wojciechem Tracewskim. Młodzi „dzicy” malowali i razem wystawiali w najważniejszych galeriach alternatywnych lat 80., ale i najbardziej prestiżowych miejscach w Polsce: Zachęcie oraz Muzeum Narodowym w Warszawie. Byli prawdziwymi gwiazdorami wystaw tamtych lat. Dziś pracują osobno, choć ich prace i dawne, i nowe spotykają się na – coraz częstszych - wystawach Nowej ekspresji. Dowgiałło wciąż poszukuje nowych form wypowiedzi, ostatnio głównie filmowych. Po realizacji trójwymiarowych animacji, właśnie przygotowuje pełnometrażową fabułę z aktorami. Jednocześnie maluje – w nowym, bardzo świetlistym, radosnym, nadal ekspresyjnym stylu. Tracewski porzucił malarstwo już w 1987 r., jest nauczycielem buddyjskim, lecz dziś mówi o nowych projektach artystycznych, na razie niemożliwych do realizacji z powodu nawały innych zadań, ale przecież nie porzuconych na zawsze… Krzysztof Skarbek jest jednym z najwybitniejszych malarzy polskich średniego pokolenia, wywodzącym się z Nowej ekspresji. Brał udział w większości klasycznych wystaw epoki lat 80., wystawia zresztą do dzisiaj bardzo dużo, ma po kilkanaście wystaw co roku. Jest legendą Nowej ekspresji i nowej sztuki Wrocławia. Już klasyk, ale wciąż bardzo świeży, otwarty, czujny na tendencje, które dopiero się rodzą. Zdzisław Nitka – również klasyk Nowej ekspresji i również wciąż bardzo aktywny od lat 80. XX w.. Tak jak Skarbek jest profesorem wrocławskiej ASP, wychowawcą młodych. Był jednym z najradykalniejszych ekspresjonistów polskich, głównie dlatego, iż nawiązywał do korzeni tej tendencji, korzeni niemieckich. Powstały całe serie prac odwołujących się do dzieł Kirchnera, Noldego, ale i van Gogha. Piątym wybranym artystą jest Ryszard Woźniak, członek najważniejszego ugrupowania artystycznego lat 80. – warszawskiej „Gruppy”. Był najbardziej „dziki” w „Gruppie”, jeszcze podczas studiów i pracy jako asystenta na ASP w Warszawie utrzymywał dobry kontakt z młodszymi „dzikimi”: Dowgiałłą i Tracewskim. Malował ostre, zaangażowane obyczajowo i politycznie obrazy. Do dziś maluje w podobnym stylu. Jest profesorem malarstwa, wychowuje nowe pokolenia polskich artystów. Szósty twórca nie jest malarzem, lecz rzeźbiarzem. Nie należy do pierwszej fali Nowej ekspresji, lecz jego twórczość jest z nią ściśle związana. Sylwester Ambroziak ukończył warszawską ASP w okresie, gdy Nowa ekspresja była już ukształtowana i w fazie schyłkowej. Młody artysta tworzył rzeźby bardzo ostre, ekspresyjne, ale formalnie tradycyjne – rzeźbione w drewnie. Później tworzył prace w brązie, w tym monumentalna grupę „Jeździec polski”. Od pewnego czasu tworzy rzeźby wykorzystując nowoczesne materiały: silikon i włókno szklane. Nietrudno jednak odnaleźć wyraźny wyznacznik stylu i charakteru jego dzieł wczesnych i najnowszych. Kuratorem projektu „East Beast - Polnische Neue Expression” jest Krzysztof Stanisławski, krytyk sztuki, który zainicjował w 2006 r. cykl wystaw i serię wydawnictw albumowych pt. „Nowa ekspresja. 20 lat”. Ze strony niemieckiej opieką kuratorską projekt obejmuje Dorota Kabiesz, galerzystka i manager kultury z Berlina, zasłużona dla promocji polskiej sztuki w Niemczech i Szwajcarii.

2

W Polsce powoli zaczynamy doceniać Nową ekspresję. „East Beast - Polnische Neue Expressions” to pierwsza próba prezentacji tej ważnej polskiej tendencji w Niemczech, próba udowodnienia jej równoczesności w stosunku do europejskich kierunków lat 80., a także jej żywotności i aktualności dzisiaj. Pragniemy, by także Europa doceniła tych artystów. Wystawa „Polnische Expressions” zostanie zaprezentowana w Dreźnie w Centrum Sztuki Współczesnej Ostrale w kwietniu 2010 r. Wystawie będzie towarzyszył katalog-album, autorstwa Krzysztofa Stanisławskiego, w niemieckiej i polskiej wersji językowej, zawierający esej i wywiady z artystami, obszerne noty i liczne ilustracje. Format katalogu: 124 str., 27 x 23 cm, full color, okładka półsztywna, foliowana.

ARTYŚCI: ZBIGNIEW MACIEJ DOWGIAŁŁO Ur. 5.XI.196 w Gdańsku. Studia: 1980-81 PWSSP w Gdańsku; 1981-86 ASP w Warszawie, dyplom 1986 w pracowni malarstwa prof. Stefana Gierowskiego. Uprawia malarstwo, rysunek, instalacje, wspólne prace z Wojciechem TRACEWSKIM, wspólne realizacje i teksty z Anną GRUSZCZYŃSKĄ. Od lat 90. także rezyser filmów animowanych, dokumentalnych i fabularnych, animator, autor scenariuszy. Mieszka w Warszawie. Autor kilkunastu wystaw indywidualnych od 1978 r. Brał udział w większości ważnych wystaw zbiorowych Nowej ekspresji, w tym w Zachęcie, Muzeum Narodowym, d. Fabryce Norblina. Jego filmy animowane zdobyły wiele nagród w USA, były pokazywane na festiwalu w Cannes.

Zbigniew M. Dowgiałło, Niebieski koń, 1984, olej, płótno, 290x330 cm

3

Zbigniew Maciej Dowgiałło, California Mon Amour, 1987, olej, płótno, 320x600 cm, kolekcja Jan Naciążek - Wieniawski

Zbigniew Maciej Dowgiałło, Zdobywcy Moskwy, 1987, olej, płótno, 400 x 500 cm

4

Potwory Dowgiałły często fruwają, zwłaszcza te z lat 80. To konie, świnie, wrony, ale i zomowcy (specjalne oddziały Milicji Obywatelskiej do tłumienia demonstracji w stanie wojennym). To także wyzywające piękności… UWAGA: PREZENTACJI MALARSTWA TOWARZYSZYŁA BĘDZIE PROJEKCJA FILMU „PANKOSMODIOS” (PROJEKCJA DVD) WOJCIECH TRACEWSKI Ur. 20. II.1962 r. w Warszawie. Studia: 1981-86 ASP w Warszawie, Wydział Malarstwa, dyplom 1986 w pracowni malarstwa prof. Tadeusza Dominika. Uprawia malarstwo, rysunek; wspólnie wystawiał ze Zbigniewem Maciejem Dowgiałłą. Wiele podróżuje po Polsce, Niemczech, Rosji. W 1987 r. zrezygnował z czynnego uprawiania malarstwa. Od tego czasu jest nauczycielem buddyjskim w Buddyjskim Związku Diamentowej Drogi Linii Karma Kagu. Brał udział w najważniejszych wystawach Nowej ekspresji w Polsce, jego prace znajdują się w kolekcjach Muzeów Narodowych oraz prywatnych. W 2010 r. po 23 latach przerwy namalował serię 11 obrazów specjalnie na wystawę „East Beast”. Jego potwory są naprawdę straszne i wyzywająco seksualne, na niektórych obrazach dochodzi do regularnych potwornych orgii.

Wojciech Tracewski, Dedal, 1986, olej, plotno, 210 x 170 cm

5

Wojciech Tracewski, Melpomena Mastodont, 1982, olej, płótno, 197x235 cm

Wojciech Tracewski, Leda z Minotaurem, 1982, olej, płótno, 197x235 cm

6

RZYSZT

r. 1958 we Wr ławiu, dyplom

ajmuje się ą teatralną i

ego potwory t czaki (w ostatnich

K OF SKARBEK

ocławiu. Studia: ASP w Krakowie i PWSSP we Wroc

malarstwem, rysunkiem, filmem i video, scenografi

o demoniczne tygrysy i wilki, dinozaury i… kur

U1985 w pracowni malarstwa prof. Zbigniewa Karpińskiego i pracowni działań wizualnych adj. Wiesława Golucha. Pracownik dydaktyczny PWSSP, obecnie ASP we Wrocławiu, od lutego 2001 r. profesor nadzwyczajny tej uczelni w Pracowni Malarstwa i Rysunku. Mieszka i pracuje we Wrocławiu. Zestradową zdjęciami, makietami, działaniami przestrzenno-dźwiękowymi, czyli akcjo-koncertami, podczas których gra i śpiewa w sposób niekonwencjonalny, tworzy także plakaty, sztuką szablonową, projektuje ubiory etc. Był aktywny już w momencie narodzin Nowej ekspresji... tworzył dzieje Nowej ekspresji... Jlatach), roboty i stwory rodem z kosmosu (wcześniej), albo tylko demoniczne oko, latający rekin oraz inni potworni bohaterowie, prowadzący „pierwotny dialog z cywilizacją” (tak zatytułował jeden z ostatnich cykli obrazów).

Krzysztof Skarbek, Nie bójmy się jedzenia, 2007, akryl, druk, baner, 185 x 145 cm

7

Krzysztof Skarbek, Znajoma pod opieką lwa, 2007, kryl, druk, baner, 200 x 150 cm

8

Krzysztof Skarbek, Uśmiech, 1990, olej, płotno, 180 x 200 cm

Krzysztof Skarbek, Biały niedźwiedź podróżuje z nami, 2007, akryl, druk, baner, 130 x 130 cm

UWAGA: WYSTAWIE MALARSTWA BĘDĄ TOWARZYSZYŁY PROJEKCJE VIDEO ARTU AUTORSTWA KRZYSZTOFA SKARBKA Z OSTATNICH LAT

9

ZDZISŁAW NITKA Dla Zdzisława Nitki, jednego z najwybitniejszych i sztandarowych artystów transawangardy polskiej, ekspresja jest najgłębszą filozofią tworzenia i stylem, kultywowanym od czasów studiów we wrocławskiej PWSSP do dziś, tj. poza modami i aktualnymi tendencjami. To pewnie jeden z tych artystów Nowej ekspresji, który przy tej stylistyce już pozostanie, dołączając do bardzo wąskiego grona samotników ekspresji w sztuce polskiej. Nitka sięga bezpośrednio do tradycji ekspresjonizmu niemieckiego pierwszych dwóch dekad XX wieku, studiuje mistrzów z „Die Brücke”, jedną z wystaw indywidualnych poświęcił Ottonowi Muellerowi (który mieszkał, gdy pracował jako profesor wrocławskiej ASP, tak jak i Nitka, w Obornikach Śląskich). Rozpoczynał od abstrakcji, ale ważne były dla niego także inne źródła inspiracji w drodze do ekspresji, amerykański ekspresjonizm abstrakcyjny czy konceptualizm. Potwory Nitki to najczęściej psy, wilki, hieny, małpy i orły.

Zdzisław Nitka, Hiena na obrazach Malewicza, 2009, olej, płótno, 100 x 130 cm

10

Zdzisław Nitka, Mężczyźni nad martwym orłem, 2007, olej, płótno, 120 x 150 cm

Zdzisław Nitka, Czerwony chłopiec i zwierzęta, 2010, olej, płótno

11

RYSZARD WOŹNIAK Ur. 13 czerwca 1956 roku w Białymstoku. 1976-81 studiował malarstwo pod kierunkiem profesora Stefana Gierowskiego w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie uzyskałem dyplom z wyróżnieniem. 1982-92 współtworzył formację artystyczną GRUPPA. Uczestniczył w większości wystaw i wystąpień Gruppy. 1982-88 pracował na stanowisku wykładowcy w Pracowni Technologii i Technik Malarskich w warszawskiej ASP kierowanej przez docenta Ryszarda Wojciechowskiego. Od 1992 roku samodzielnie prowadzi dyplomującą pracownię malarstwa w Katedrze Sztuki i Kultury Plastycznej na Uniwersytecie Zielonogórskim. Obecnie jest profesorem tej uczelni. Mieszka w Wiązownej pod Warszawą. Na bestiarium Woźniaka składają się najczęściej człekopodobne istoty walczące ze sobą i kochające się lub mężczyźni z przerostem ego i libido.

Ryszard Woźniak, Montaz głowicy (dla Nadieżdy Mandelsztam), 1982, olej, płótno, 70 x 53 cm

12

Ryszard Woźniak, Egzorcyzmy, 1983, 200 x 240 cm

Ryszard Woźniak, Grzybiarz, z cyklu Megadick Parade, 2006, olej, płótno, 195 x 130 cm

13

SYLWESTER AMBROZIAK Artysta ur. 1964 w Łowiczu. Studia w latach 1983-1989 w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie na Wydziale Rzeźby w prac. prof. prof. J. Jarnuszkiewicza, S. Kulona i G. Kowalskiego. Rysunek w prac. prof. M. Czapli. „Minotaury” – tak mówi o swoich figurach Sylwester Ambroziak. Cielesno – zwierzęce, o anonimowych twarzach. Cienka jak ostrze granica między ludzkim i zwierzęcym. Potężne, drewniane lub niewielkie wykonane z brązu. Minotaur - lustro naszej mrocznej sfery. Tego, co nieuświadomione. Anonimowy instynkt, ślepa energia życia. Żywioł, nie poddający się poskromieniu, drgający podskórnie, choć umysł, jego konstrukcje i jego wytwory czynią wysiłki, by go ująć, ujarzmić. Figury Ambroziaka zdają się reprezentować wszystkie te ciemne siły, które kultura, upatrując w nich źródła chaosu, stara się zamknąć, niczym uosabiającego je Minotaura, w bezpiecznym i trudno dostępnym labiryncie. Postacie, z pozoru łagodne, ciepłe i emanujące specyficzną czułością, jakby na przekór swojej kanciastości i nieforemności, symbolizują energię życia (ale także śmierci, bo te dwie są ze sobą naturalnie splecione), przejawiającą się przede wszystkim w seksualności (Magdalena Wicherkiewicz).

Sylwester Ambroziak, Laleczki, 2009, żywica epoksydowa, polichromowana, wys. 300 cm

14

Sylwester Ambroziak, Laleczki, 2009, żywica epoksydowa, polichromowana, wys. 300 cm

Sylwester Ambroziak, Bez tytułu, 2010, barwiona żywica epoksydowa, wys. 250 cm

15

16

KATALOG Integralną częścią projektu jest publikacja katalogu:

I. EAST BEAST POLSKA NOWA EKSPRESJA OD LAT 80. XX WIEKU (Polnische Neue Expression von der 80er Jahres des XX Jahrhundert)

A. Założenia merytoryczne:

Autor i redakcja: Krzysztof Stanisławski, Autor opracowania graficznego i DTP: Zbigniew Maciej Dowgiałło, Tłumaczenie na niemiecki: Małgorzata Behlert, Katalog-album będzie zawierał teksty krytyczne na wybrane tematy związane ze zjawiskiem Nowej ekspresji w sztuce od lat 80. XX wieku do dzisiaj, rozwijające problematykę poruszoną w dotychczas wydanych książkach autora, dotyczących tej tematyki („Nowa ekspresja. 20 lat”), oraz eseje poświęcone poszczególnym artystom, wywiady z twórcami, jak również szczegółowe noty biograficzne Katalog-album będzie zawierał ilustracje związane z całym dorobkiem prezentowanych artystów oraz reprodukcje wszystkich prac z wystawy.

B. Założenia wydawnicze:

Wersje językowe: polska i niemiecka, Objętość: 124 str., Format: 27 (wys.) x 23 (szer.) cm, Kolory: 4 x 4 (strony wewnętrzne), 4 x 4 (okładka); Okładka: półsztywna, Oprawa: klejona; Okładka: lakier mat; Papier: kreda mat 135 g., okładka karton 300 g., Nakład: 1000 egz.