I. ULUSAL MANEViYAT PSiKOLOJiSi

SEMPOZYUMU BiLDiRiLER KiTABI

Erciyes Oniversitesi Yaymlan Yaym No.198

I.ULUSAL

MANEViYAT PSiKOLOJiSi SEMPOZYUMU

BiLDiRiLER KiTABI

(13 MAVIS 2014, KAYSERi)

Editor Ogr. Gor. Mustafa ATAK

ERREM Muduru ·-

' I : .. ! : ,; 'l : ·' .. ' >. ': ~ ,,: ':• :•; ' • ~ . • . . . : ~ i : . : ': . : ~! ·~ ,::: • '! : . . .

; ; ... .

j > ·~ J : • • • ; ~ ,; ;

iletisim

ERO Psikolojik Dam~ma ve Rehb~rli~ .Me:rkezi (EflREM)

Tel: 0352 4379341

Web: errem.erciyes.edu.tr

E-mail: mustafaatakpdr@hotmail.com

matak@erciyes.edu. tr

Ogr. Gor. Mustafa ATAK ERO Psikolojik Dam§ma ve Rehberlik Merkezi Muduri..i

Dei~ Dr. Mithat ZEYDAN ERO Muhendislik FakOitesi EndOstri MOhendisligi ABO

MANEViYAT EGiTiMiNiN GENCLERiN KAYGI DUZEYiNE ETKiSi

ARA~TIRMANIN AMACI

Kayseri Erciyes Oniversitesi'nde ogrenim goren son sm1f ogrencilerindeki, ofke, kaygl, narsizm ve benlik saygiSI dlizeyinin tespit edilmesi ve bu duygu durumlanna hangi sosyo-demografik faktorlerin belirleyici etkileri oldugunun incelenmesidir. Aynca ilahiyat fakliltesinde egitim goren ogrencilerin ve imam hatip lisesi 1;1k1~h (var clan sistem i~;erisinde maneviyat egitimf ald1klan varsay1lan) ogrencilerin ofke, kayg1, narsizm ve benlik sayg1s1 sonu~;lannda farkhhk olup olmad1gm1 bel irlemektir.

Bl.l ama~; ~;er~;evesinde; Erciyes Oniversitesi'nde ~;e~itli fakulte ve yuksekokullarda okuyan 451 ogrenciye;

- Sosyo-Demografik Bilgi Formu,

- Surekli Ofke ve Ofke T~lrZ I Ol~;egi; - Surekli ve Durumluk Kayg1 Envanteri,

- Narsisistik Ki~ilik Envanteri,

- Cooper Smith Benlik Sayg1s1 Envanteri uygulanm1~t1r.

Fakulte, yuksekokul ve meslek yuksekokullan arasmda kar~lla~t1rma yaparken 351 ogrencinin cevaplan dikkate ahnm1~t1r.

65

Burada ogrencisi az olan faki.ilte ve yi.iksekokullar dikkate ahnmam1~t1r.

ARA~TIRMADA KULLANILAN OLC;EKLER

Ara~t1rma orneklemini olu~turan genc;:lere; Sosyo­Demografik Bilgi Formu haricinde, genc;:lerin duygu durumlanm tespit etmek amac1yla bir dizi psikolojik olc;:ek uygulanm1~1r.

Bu olc;:ekler a~ag1da tan1t1lmaktad1r.

Siirekli Ofke ve Ofke Tarzt 0/~egi, Spielbergler (1988) tarafmdan geli~tirilmi~ ve Ozer (1994) tarafmdan Ti.irkc;:e'ye uyarlanm1~t1r. Olc;:ek, toplam 34 sorudan olu~makta ve ki~ilerin ofke di.izeylerini Surekli Ofke Alt Olc;:egi ile ofke ifade tarzlarm1 ise, Ofke-D1~a, Ofke-ic;:te ve Ofke-Kontrol alt olc;:ekleri ile

• degerlendirmektedir. Olc;:eklerden ahnan puamn yi.iksek olmas1 ofke di.izeyinin yi.iksekllgini veya ofke tarzmm baskmhgml gostermektedir. Her bir alt olc;:ekten, s1ras1yla, en fazla 40, 32, 32 ve 32 puan ahnabilmektedir.

Siirekli ve Durumluk Kaygt Envanteri, Spielbergler (1983) tarafmdan geli~tirilmi~ ve Oner ve le Compte (1982) tarafmdan Ti.irkc;e'ye uyarlanm1~t1r. Olc;ek, toplam 20 sorudan olu~makta ve ki~ilerin kayg1 di.izeylerini, Si.irekli Kayg1 ve Durumluk Kayg1 alt olc;:ekleri ile degerlendirmektedir. Her bir alt olc;:ekten ahnan puanm yi.iksek olmas1, ilgili kayg1 di.izeyinin yi.iksekligini gostermektedir. Alt olc;:eklerden alman puanlar 20'den ba~lamakta ve toplam en fazla 80 puan ahnabilmektedir.

Narsisistik Ki§ilik Envanteri, Raskin ' ve Hall (1979) tarafmdan geli~irilmi~ ve K1z1ltan (2000) tarafmdan Ti.irkc;:e'ye uyarlanm1~t1r. Envanter, 40 sorudan olu~makta ve ki~ilerin narsizm di.izeyini degerlendirmektedir. Envanterden ahnan puanm yi.iksek olmas1 narsizm di.izeyinin vu.ksekligini gostermektedir. Envanterden toplam en fazla 40 puan ahnabilmektedir.

66

Cooper Smith Benlik Sayg1s1 Envanteri, Cooper Smith (1967) tarafmdan geli~tirilmi~ ve Ozogul (1988) tarafmdan Turk~e'ye uyarlanm1~t1r (Pi~kin, 1996). Ol~ek toplam 58 maddeden olu~makta ve ki~ilerin benlik sayg1s1 duzeylerini, Genel, Sosyal, Aile/Ev, Okui/Akademik alt ol~ekleri ile degerlendirmektedir. Her bir alt ol~ekten ahnan puanm yuksek olmas1, ilgili benlik sayg1s1 duzeyinin yuksekligini gostermektedir. Ol~ekten toplam en fazla SO puan ahnabilmektedir.

ARA~TIRMADA ORTAYA ~IKAN SONU~LAR

Kayg• Kayg1 Analizi

Descriptive Statistics

Percentiles

Std. 50th N Mean Deviation Min. Max. 25th (Median) 75th

kayg1 451 43,7184 7,05364 25,00 70,00 39,0000 44,0000 ~8,0000

s1 451 1,5432 49868 1,00 . 2,00 1,0000 2,0000 2,0000

Kayg1 a~1smdan erkek ve bayanlar incele.ndiginde, erkeklerle bayanlar arasmda onemli derecede fark oldugu gozlenmi~ olup bayanlann erkeklere gore belirgin ol~ude kaygll1 olduklan gorulmektedir. Bir~ok ara~t1rmada goruldugu gibi bayanlarda kayg1 duzeyi erkeklere gore yuksektir.

Kayg1 ol~eginden 47 ve ustu puan alan bireylerin anksiyete bozuklugu tan1s1 ald1klanna yonelik bilgi bulunmaktad1r (McDowel, 2006). Genel kayg1 ortalamasmm yuksek olmas1, universite gen~liginin anksiyete bozuklugu tan1sma yakla~t1gm1 .

gostermektedir.

67

Genel Kayg1 Ortalamas1

Kayg1

s1 Mean N Std. Deviation

Erkek 42,5 206 7,33470

Sayan 44,6 245 6,67108

Total 43,7 451 7,05364

STAt FORM TX-2 (sOrekli kayg1 envanteri) testinin yorumlanmasmdaki ortalama puan seviyesi 36-41 arasmda degi~mekteyken a ra~t1rmanm ortalamasmm 43,718 gorOnmesi, olduk~a yi.iksek bir kayg1 dOzeyini ifade etmektedir. Bayanlann

• kayg1 ortalamas1 44,6 ile anksiyete s1mnna olduk~a yakm gorunmektedir.

Psikolojik Vard1m

% 90 gi.iven seviyesinde, psikolojik destek alanlar ile almayanlar arasmda onemli derec~de fark oldugu tespit edi lmi~tir.

Kayg1

s13 Mean N Std. Deviation

Evet 46,4 21 7,12440

Hay1r 43,5 427 7,04993

Total 43,7 451 7,05364

Psikolojik destege i htiya~ duyup d~stek alanlarm ~ogunda depresyon ve kayg1 problemine rastlanm1~t1r. Bu durumda olanlarda kayg1 di.izeyinin yOksek olmas1 beklenir.

68

Maneviyat Egitimin Kaygrya Etkisi

Kaygr

sS Mean N Std. Deviation

Trp 43,6 16 7,36546

iibf 43,4 46 6,61841

ilahiyat 43,4 35 8,32552

Muhendislik 44,5 81 6,30894

Fen-edebiyat 44,1 38 7,90538

ileti~im 44,2 24 6,29340

Egitim 43,9 38 7,46504

Hukuk 45,6 16 5,05594

Kmyo 43,7 36 7,17779

H. bayraktar myo 44,3 10 7,27324

Sosyal bil. Myo 43,7 10 10,69839

Total 43,8 350 7,05364

Og~enci sayrsr fazla alan fakulte ve meslek yuksekokullarr ilahiyat fakliltesi ile kar~rla~trrrlm r~ ve maneviyat egitimi aldrgr kabul edilen ilahiyat fakliltesi ogrencilerinin kaygr puanr ortalamasmrn, genel ortalamanrn altrnda oldugu gorulmu~tur. Maneviyat egit iminin ana temalarrndan alan sabrr, ~Okur, tevekkOI, kader vb. kavramlarrn kaygrnrn azalmasrnda etkili oldugu du~unOimektedir.

69

AileOrtam1

Test St atisticsa,b

Kayg1

Chi-Square .. 6,212

Df 3

Asymp. Sig. ,102

% 90 guvenilirlik seviyesinde ogrencinin . kayg1 duzeyinde, evde birlikte kald1g1 ki~ilere gore onemli bir fark oldugu gori.ilmektedir.

Kayg1

s8 Mean N Std. Deviation

!Anne baba 43,2 319 6,83888

!Anne ile yas1yor baba ayn 43,8 29 6,09065

Baba ile ya~1yor anne ayn 48,5 4 3,87298

!Anne ve babadan ayn 44,9 98 7,92810

rrotal 43,7 451 7,05364

Ailenin dagllmasmm kayg1 duzeyini artt1rd1g1 gorulmektedir. Toplumda bo~anma oranlan gun be gun artmaktad1r. TOIK'in 2013 y1h ara~t1rmasma gore, 2004-2013 y1llan arasmda 1 milyon 75 bin 765 !;ift bo~and1. Ayn1 donemde evlenen ciftlerin say1s1 ise toplam 6 milyon 144 bin 124 oldu. 2013 y1lsonu verilerine gore, 2004 y1lma oranla evlenme oram % 2,5

70

azahrken, bo~anma oram % 38 artt1.

Ebeveyn Egitim Durumu

Test Statisticsa,b

Kayg1

Chi-Square 17,006

Df 5

Asymp. Sig. ,.004

Kayg1

s10 Mean N Std. Deviation

Ok\.lr-yazar degil 42,6 6 6,68331

Okur-yazar 48,6 18 5,96066

ilkokul 43,6 127 7,54847

Ortaokul 44,6 78 6,85725

lise ve dengi 43,7 114 6,92569

lisans ve ust u 42,2 107 6,59791

Total 43,7 450 7,06103

Baba i~in;

Okur-yazar olmayan ve lisansustO ogrenim gorenlerde

71

kayg1 duzeyinin diger durumlara gore onemli oi~Gde farkh oldugu soylenebilir. En yuksek kayg1 duzeyinin okuryazar olanlarda bulundugu gozlenmektedir.

Ailenin Gelir DUzeyi

Test Statisticsa,b

.. Kayg1

Chi-Square 7,729

Df 4

Asymp. Sig. ,102

% 90 gi.iven seviyesinde ailenin gelir di.izeyinin kaygl Gzerinde etkHi oldugu gori.ilm~ktedir.

Kayg1

s11 Mean N Std. Deviation

500 ve alt1 44,6 24 7,23405

501-1000 4;4,6 117 6~96848

1001-2000 43,9 147 6,88092

2001-3000 43,5 ' 86 7,78030

3001 ve GstG 41,8 66 6,51419

Total 43,7 449 7,06052

Gruplar aras1nda onemli derecede bir fark vard1r. Gelir duzeyi du~tl.ik~e kayg1 duzeyi belirgin bir ~ekilde artmaktad1r.

72

Ofke

Ofke Analizi

Cinsiyete Gore ofke ouzeyi

Test StatisticsAa

Ofke

Mann-Whitney U 22807,000

WilcoxonW· 53188,000

z -1,748

Asymp. Sig. (2-taile,d) ,080

% 90 gUvenilirlik arahgrnda cinsiyete gore ofke dUzeyinde onemli derecede farkhhk gorUimektedir.

Ofke

sl. Mean . N Std. Deviation

Erkek 77,6 205 10,38358

Sayan 75,8 246 10,12685

Total 76,6 451 10,27245

Erkeklerin ofke dUzeyi bayanlara gore anlamh bir farkhhk gostermektedir. Bayanlarrn aglama, duygularrm ifade etme vb.

73

yontemleri Slk kullanarak ofkeyi azalttlklan soylenebilir. Aynca toplumun erkege ofkeyi yak1~t1nrken, bayana uygun gormemi~ olmas1 da bu sonu!;lar Ozerinde etkili olmu~ olabilir.

Ya$anllan Verin Ofke Duzeyine Etkisi

Test Statistics8

Ofke

Mann-Whitney U 18992,000

Wilcoxon W 68133,000

z -2,043

Asymp. Sig. {2-tailed) ,041

% 95 guvenilirlik duzeyinde Kayseri'de oturanlann Kayseri dl$1ndan gelen ogrencilere nazaran ofkelerinin onemll derecede yuksek oldugu gorOimektedir. ·

Ofke

Std. s2 Mean N Deviation

Kayseri 78,1

13 10,47967

8

Kayseri dl$1 75,9

31 10,12470

3 \

Total 76,6

45 10,27245

1

Kayseri'dekiler ile · Kayseri d1~mdakilerin aras1ndaki ofke puanmdaki farkhhkta mekan degi~tirmenin ve aile kontroiOnden uzakla$manm olumlu etkisinin oldugu soylenebilir.

74

Maneviyat Egitiminin Ofke Duzeyine Etkisi

Test Statisticsa,b

Ofke

Chi-Square 32,370

Df 22

Asymp. Sig. ,071

% 90 guvenirlik di.izeyinde f~kulte ve yi.iksekokullarda okuyan ogrenciler arasrnda onemli ol~i.ide ofke di.izeyi farkhhgl vard1r.

Ofke

s5 Mean N Std. Deviation

Tip 78,5 16 11,20119

iibf 80,7 46 10,09606

ilahiyat 75,5 35 8,89273

Muhendislik 76,0 81 11,41210

Fen-Ede~iyat 78,3 49 10,5

ileti~im 78,1 24 12,35584

Egitim 76,0 38 10,37275

Kmyo 77,5 36 7,33046

Halil bayraktar myo 84,7 10 16,11797

· Safiye <;1knk~1oglu myo 77,3 16 7,30040

Sosyal bilimler myo 76,4 10 10,41580

Total 76,6 451 10,27245

75

. Genet resme bak1ld1gtnda; ilahiyat ogrencilerinin ofke ortalamalanntn ogrenci say1s1 fazla olan fakUite ve MYO'Iarla kar~ lla~t1nld1gtnda % 95 guven seviyesinde aralannda fark olmad1g1 her ne kadar istatistiksel olarak gorUise de ortalamalara ve %90 guven arahgtna bak1ld1gmda ofke duzeyinin du~uk oldugu gorUimektedir.

Yani, din ve maneviyat egitimi alan ilahiyat fakultesi ogrencilerinin digerlerine gore ofke duzeyi puanlan olduk~a

du~uktUr. Gunluk bilin~li olarak ya~anan hallerden farkh olarak manevi anlamda abdest, namaz vb. ritueller etkisiyle bireylerin ya$adlgl hallerin ofke duzeyini azalttlgl du~unuleb i li r.

Psikolojik Destek ve Ofke

Test Statisticsa

Ofke

Mann-Whitney U 3524,000

Wilcoxon W 94902,000

z -1,977

Asymp. Sig. (2-tailed) ,048

Psikoloj ik yard1m gorup gormeyen ogrenciler arasmdaki ofke duzeyi onemli derecede farkhhk gostermektedir.

Ofke

s13 Mean N ~td. Deviation

Evet 81,5455 22 11,27039

Hay1r 76,4333 427 10,18478

Total 76,6585 451 10,27245

Psikolojik destek alan bireylerin ofke ortalamastnm, almayanlara gore daha yuksek oldugu anla~1lmaktad 1r. Burada, ya~anm 1~ ve ya~anmakta oian psikiyatrik veya ruhsal problemlerin bireyde ofkeyi arttlrmastntn etkisi buyuktur.

76

Benlik Sayg1s1

Benlik Sayg1s1 Analizi

Test Statisticsa,b

Chi-Square

Df

Asymp. Sig.

Benlik

24,022

2

,000

Mezun olunan liseler arasmda benlik sayg1s1 at;:Jsmdan goz onune ahnabilir.derecede bir fark gorUimektedir.

Benlik

s4 Mean N Std. Deviation

Genel lise 91,6024 332 5,85306

Meslek lisesi 88,5135 74 5,62101

imam hatip lisesi 91,9318 44 4,84839

Total 91,1131 451 5,83157

Maneviyat egitimi verilen imam Hatip Lisesi mezunlannm benlik sayg1s1 duzeyinin yuksek oldugu gorulmu~tlir. Verilen egitim t;:ert;:evesinde imam hatiplilerde narsizme varmadan kendine guven duzeyinin yuksek oldugu gorulmektedir

islam diniyle yogrulmu~ olarak verilen maneviyat egitimi · (eksikliklerine ragmen), ki~iye yeryuzunde kendini varolu~sal olarak anlamland1rma noktasmda onemli katk1 saglamaktad1r. Bireyin narsisim ve t;:ekingenlik arasmda s 1k1~maktan kurtu lup daha dogru tutum ve davram~lar sergilemesine neden olmaktad1r.

77

Benlik Sayg1s1

Test Statisticsa,b

Benlik

Chi-Square 541344

Df ' 22

Asymp. Sig. 1000

Fakulte ve mydlarda benlik sayg1s1 a~1smdan goz online ahnabilir derecede fark vard1r.

sS Mean

Tip 9411

libf 9115

ilahiyat 9215

Mlihendislik 9113

Fen-edebiyat 9012

ileti~im 8917

Egitim 92,1

Kmyo 8711

Halil bayraktar myo 8616

Safiye ~1knk~1oglu myo 9019

Sosyal bilimler myo 8918

Total 9015

llahiyat Fakliltesi ogrencilerinin benlik sayg1s1 duzeyinin Ttp Fakliltesi dt~mdaki fakl.ilte ye MY011ara gore daha yliksek oldugu gorulmektedir. Maneviyat merkezli egitimin insana e~ref-i

78

mahlukat olarak yaratlld1g1 ve yeryuzunun halifesi oldugu· gen;egini hat1rlatmasmm gen~lerin benlik sayg1lannm daha yuksek.duzeyde olmas1 soriucunu ortaya ~1kard1g1 gorulmektedir.

Narsizm Narsizm Analizi

Test Statisticsa

Mann-Whitney U

Wilcoxon w z Asymp. Sig. (2-tailed)

..

a. Grouping Variable: s2

Narsizm

19507,500

29237,500

-1,709

,087

Kayseri'de ya~ayan ve Kayseri d1~1ndan gelen ogrencilerin narsiszm puanlan arasmda gozonune ahnabilir derecede fark oldugu gorlilmektedir.

Report

na·rsizm

s2 Mean N Std. Deviation

Kayseri 59,4245 139 4,20141

Kayseri d1~ 1 59,9712 312 4,35585

Total 59,8027 451 4;31160

Kayseri'de ya~ayan ogrencilerin kendi memleketlerinde bulunmalanndan dolay1 kendilerini daha rahat . hissetmeleri sebebiyle narsistik tav1r ve tutumlanmn daha az oldugu du~unulmektedir.

79

M aneviyat Egitimi ve Narsizm

Test Stat ist icsa,b

Narsizm

Chi-Square 5,528

Of 2

Asymp. Sig. ,063

a. Kruskal Wallis Test

b. Grouping Variable: s4

Mezun olunan liseler arasmdaki narsizm puan ortalamalanna bakrldrgmda maneviyat egitimi ~ldrgr kabul edilen· imam hatip lisesi ogrencilerinin daha di.i~i.ik narsizm puanrna sahip oldugu gori.ilmektedir.

Report

narsizm

Std. s4 Mean N Deviation

Genel Lise 59,9970 331 4,42616

Meslek Lisesi 60,2727 75 4',03106··

imam Hatip lisesi 58,6800 45 3,82792

·Total 59,8027 451 4,31160

imam hatip lisesi mezunu ogrencilerin narsizm puanlarmm digerlerine gore daha du~qk olmasr, verilen manev.iyat egitiminin genc;lerde daha mutevazr bir tutum benimsenmesine neden old ugunu di.i~Ondurmektedir.

80

maneviyat eğitimlerinin eksiklikleri giderilerek toplumun her kesimine yaygınlaştırılması gerekir. Bu araştırma aynı zamanda, “Din afyondur.” görüşünü ortaya atarak maneviyat eğitimlerini dogma ve tabu olarak kabul eden zihniyetin görüşlerinin de gerçekçi olmadığı sonucunu ortaya çıkarmaktadır.

Ailenin dağılmasının gençlerde kaygı artışına neden olduğu görülmektedir. Ailenin kutsal bir kurum olarak varlığını sürdürmesi ve boşanma oranlarının minimum düzeye indirilmesi için başta Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı olmak üzere, yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluşlarının ailelere destek olması gerekmektedir.

KAYNAKÇA

KIZILTAN Hakan, Narcissistic Personality Inventory (NPI) Ölçeğinin Türkçe Formu Dil Eşdeğerliliği, Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışmaları, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2000.

MCDOWEL Ian, Measuring Health: A Guide to Rating Scales and Questionnaires, NewYork: Oxford University Pres, 2006.

ÖNER Necla & LeCompte, Ayhan, Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri El Kitabı, Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 1982.

ÖZER Kadir A., Sürekli Öfke (SL-Öfke) ve Öfke İfade Tarzı (Öfke Tarz) Ölçeklerinin Ön Çalışması, Türk Psikoloji Dergisi, 9(31), 26-35, 1994.

PİŞKİN, M., Türk ve İngiliz Öğrencilerinin Benlik Saygısı Yönünden Karşılaştırılması, III. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 15–16 Nisan 1996. Adana: Çukurova Üniversitesi, s. 21–35, 1996.

http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16051

http://www.aa.com.tr/tr/yasam/309686--bosanma-orani-son-10-yilda-artti

 

 

 

 

 

 

82 

 

TARTI~MA VE ONERiLER

Bu ara~1rma, i.iniversiteye devam eden ogrencilerin temel psikolojik boyutlar i.izerinden duygu durumlannm di.izeyini tespit etmeye, bunlann sosyo-demografik boyutlarla ili~kilerini ortaya koymaya ve maneviyat egitimi alan ogrencilerin ·digerleriyle kar~Jia~t1nlmasma yonelik sistematik bir ~all~ma olma a~1smdan onem arzetmektedir.

Ara~t1rma, ylllar i~inde tekrarlanarak, daha geni~ bir katJhmcJ kitlesiyle, i.iniversite gen~liginin duygu durumlanndaki degi~imlerin de takip edilmesini ama~layan bir ~er~evede devam ettirilirse, gen~lere yonelik geli~tirici veya onleyici ~ah~malann ~ekillendirilmesinde temel bir kaynak niteligi ta~1yacakt1r. Yap1lacak devam niteligindeki ara~t1rmalarda da bu ara~t1rmada kullan1lan aym ol~eklerin kullamlmas1 ve sosyo-demografik bilgi formunun yeniden gozden ge~irilerek duzenlenmesi uygun olacakt1r.

Hem i.iniversite gen~liginin kayg1 di.izeyini ol~me hem de maneviyat egitimlerinin gen~lerdeki kayga, ofke, narsizm vb. duzeylerine etkisi ilk defa boyle bir ara~t1rmanm konusu olmu~tur.

Ara~t1rmada gen~lerin kayg1 ve ofke duzeyinin olduk~a yuksek oldugu gozlenmi~tir. Anksiyete tam sm1nna yakla~an kayg1 di.izeyleri noktasmda ba~ta psikolojik destek i.initeleri, hastaneler, egitim kurumlan ve sosyal kurumlann gerekli onlemi almas1 gerekmektedir. Ozellikle gen~lik ~uras1 ~ah~malan yap1larak, kayg1 di.izeyine yonelik projeler hamlanabilir. Kayg1 ve ofkenin azaltJimasJ, gen~lerin benlik sayg1s1 kazanmas1 ve narsizmden kurti.JimasJ i~in maneviyat egitimine ag1rhk verilmeli ve yi.iksekogrenim gen~ligi bu tOr egitimlerle desteklenmelidir.

Ahlaki deger, etik vb. kavramlann ~ok~a tartJ~lldJgl guni.imuzde maneviyat egitiminin -butl.in eksikliklerine ragmen7 gozle gorulur bir bi~imde kayg1, narsizm, ofke ve benlik sayg1s1 duzeylerine olumlu katk1 saglad1g1 gorulmektedir. Bu baglamda

81