IM KARABEKIR A LA IYOR
l.i YAY INA HAZlRLAYAN: u UGUR MUMCU
ndan a rnda ka
[Kdzm Karabekir Anlatyor balkl yaz dizisi 10-29 Haziran 1990 gilnleri arasnda Cumhuriyet Gazetesi'nde yaynlanmtr.]
NDEKLER
Sunu . . . . ... . . . ... . . . . ........... . . ......... .. .. .... . . . ..... . . ..... . . . . .. . BR . . . . . .. . . . ..... ........ . . .. . . . . . . . . . . . ............... ... . . . . . ............... . .
Panl:r Bolevizmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 1 Boleviklik ilan .............................. : . . ................ .... . .
K . . . . . . . . . . . ; ...... . . .. . ........ . . . . . . .. . ..... . . . .......... . ........ . . . .. . ...... . Tartma Sertleiyor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. ..
................................. : . .. . .. . . . ......... . . ........ . . . . . . . ..... .. . . DRT ...... . . . . . .. . . . . . . . .. ...... . . . . ............. .. .... . . .......... . . . . . . ... )
Yol Ayrm . . .. . . . ....... . ...... ,. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . .. . .. . . . . .. . . Tehlikeli Bir Cumhuriyete Dotru . . . . . . . . . . . . . . . . : ........ . .. . .
BE$ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . .. . ... . . . . .. . . . . . .
ALTI
Meclistek i Grme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . Kulis ve Grme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . ; ... . . ........ . .
YED ....... . . . ....... . ............ ... . ........ . ........ . . . ........ . . . . ........ . . . Salt.rmt Kaldrlyor . . . . . . .. . . . . . . . . , .......... , .... . .. . . . ......... . Halk Frkas . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ; . . . . . . . . . . .... . ... . ... . 1
SEKZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . ..
Asla Camileri e Deil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DOKUZ . . .. . .. . . .. . , . . ... . . . ..... ..... . . .... . .. . .. ,. . . . . . . . . ....... . . . .... . ... .. Yeni Seime Doru . . . . . . : . ............... . . . . . . . ......... . ..... . . . . . .
ON ............... . . . . ...... . . . ............. . . .................................. . kinci Meclis Toplanyor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ONBR ....................................................................... . Hocalar Toptan K aldralm . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Eser Kimin? . . . ... . . . . . . . . . .. . . . . .. ........ . . . . .... . ... . . . . , .... . . . . . .. .
5
7 ll 16 ]9 20 23 28 37 38 40 44 52 53 58 60 63 65 67 76 77 79 86 91 95 97 99
Birinci Ordu M!.lfettllll .... ......................... ............. 101 ONK ........................................................................ 103
M. Suphl Olay ....... ............................. . ..... . ............. o5 Cumhuriyetin lan .. ................................ ................. o8
ON .................... . . ...... ..... .. . .................... ................ to Err.u:um 'dan Ayrl ..... . .................. . . . . . ................ ...... 112 Karabekir, Halife le GrOUyor ................... . . ....... ..... 113
ONDRT .... .... ... ............... ... ..................... ......... .......... 18 lstanbul'a stlkli\l Mahkemesi Gnderiliyor ............... 120
ONBE . . . .......................................................... . ........... 126 Harp Oyunu . ................ ............ ............ ... .. .. ............ 129
ONALTI . . ..................... .............................. ................ 135 Karabekir Grev Kabul Etmiyor . . . ............. . . ........ . .. . 136
ONYED ............ ........... ................. ............. ................ 44 Komplo .................................................................. 46 M!lfettl Paa ................ ......................................... 49
ONSEKZ . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . .. .. .. .. . . . . .... . . .. . .. .. . . .. . . . . .. . . .. .. .. . .. 52
'tzmr Suikast. nn Alyor
1!H
155
O M. Kemal, arlnca Gidilir ......... .............. ....... 157 Harp Akademisi'nde Tolstoy ... ................................ . 60
ONDO.KUZ . . .. .. .. . . .. .. .. . .. .. .. .. . .. .. . .. . .. .. . .. .. . . .. .. .. . .. .. . .. .. .. .. . 1 G Nutuk'a Yant ............. . . . . . ..... . .. ........................ ....... 163 Prof. Kara Karabekir' in iddialar Dayanksr. . . ....... 165
YRM . ....................... . . . ..... ......................... . ........... .... 169
NOTLAR 187 Ad Di?:! n\ . . . .. . . .. . . .. . . .. .... . . . ..... . . ...................................... 201
6
SUNU
Kazm Karabekir, Ulusal Kurtulu Savamzn en nemli komutanlardan birisidir.
1882 ylnda stanbul'da doan Karabelir, 1902'de Harp Okulu'nu, 1905 ylnda da Harp Akademisi'ni birineilikle bitirdikten sonra Manastr'a. atanm; Enver Bey ile sonradan ttihat ve TerakJ
Karabekir, Kurtulu Sava ile Cumhuriyet'in ilk yllarnda Edirne ve Istanbul milletvekillii yapmtr.
1926 ylnda Atatrk'e kar dzenlenen zmir suikast,. nedeniyle stiklal Mahkemesi'nce tutuklanm; yaplan yarglama sonunda aklanmtr.
Cumhuriyet'in ilanndan sonra Birinci Ordu Mfettiliine" atanan Karabekir, 1927 ylnda emekliye ayrlm ve Terakkiperver Cumhuriyet Frkas,. adyla kurulan partinin de liderliine getirilmiti.
1938 ylnda yeniden TBMM'ne gireri Karabekir, 194B ylnda TBMM bakanlna seilmi; 1948 ylnda da lmtr.
H er ihtilal, atmalar ve alkantlar iinde oluur. Bu alkant ve atmalar, ihtilalcileri kar karya da getirir.
Mustafa Kemal ve Karabekir Paa, Ulusal Kurtulu Savamz kesin utkuya ulatran iki eski dost, iki eski arkada, iki eski asker ve iki eski ihtilalcidir.
Yollar, hilcifetin kaldrlmas ve Cumhuriyet'in ilan ile birlikte ayrlmtr.
Karabekir, Atatrk'e neden kar kmt? Bu iki eski dost, .bu iki kahrama,n asker niin kar
karya gelmilerdi? Bu atmann nedenlerini, Karabekir'in gn g
nne yazd nklap Hareketleri neden oldu, nsl oldu?" adl anlarndan reneceiz.
B anlan, Kazm Karabekir'in kzlar sayn Hayat Karabelir Feyziolu ile sayn Timsal Karabekir ile Kara.bekir'in bir sre nce len kz Emel zerengm n ei sayn Prof. Faruk zerengin'den aldm.
Kendilerine teekkr ediyorum. Atatrk ile Rambekir arasnda kamuoyu nn
deki ilk tartma 1933 yl mays aynda Milliyet Gazetesi'nde olmu. Tartma srasnda Millici,. ta1ma
adyla yazlar yazan yazar, Kambelir'e u ary yapm:
Herhalde muhterem Paa nerettikleri
l ibre eseri yerine stildal Harbi'nin birka saJhasna varan ocuklarna retecek baka eser hediye etseydi, tarih ve hakikat na;nna daha byk hizmet grm, efkar- umumiyenin kendi haklarnda, milli mcadeledeki hizmet ve tesirleri hakknda l
lan yarglama sonunda davann dmesine karar verilmi.
Karabekir'in anlarn yayna hazrlarken o dnemlerin Meclis tutanaklarnn ve gazete kolleksiyon
.larnn da incelenmesinde bana yardmc olan TBMM Kitapl mii.dr yardmcs sayn Ali Rza Cihan ve kitaplk grevlilerine teekkr ediyorum.
Enver Paa'nn mektuplarn zel arivini aaral inceleme olana salayan tarih .aratrmacs sayn Ar inan'a da teekkr borluyum.
Karabekir'in anlar Devrim Tarihimizin bir bolumu dolduruyor. Amacmz yakn tarihin karanllta kalan bir blmnn aydnlaflmasna yardmc olmaktr.
Bu anlarda Anadolu ihtilalini balatanlarm yol a.yrmlarn ve Devrim yllarnn dalgalanmf!larn g
. receksiniz. ,fhtilal evlatlann yer"! Bu bir deimez kuraldr. Anadolu ihtilali. Tii r
kiye'de bir yeni dnem am: bir a.(l deitirmifir. Bylesine bir olayda ihtild.lcilerin yollarnn ayrlmala r doaldu. Doal olmayan bu olaylar zerindeki yasaklarn u ya da bu nedenle bugn bile srmesi ve srdiirii.lmesidir!
Ulusal Bamszlk Sava'nn bakomutan ve devrimlerit lideri Gazi Mustafa K e mal Atatr ll ile akszl asker ve yurtsever komutan Kd.zm Karabekir'i bugii..n bir kez daha sayg.yla anyoruz.
l!ur Mumcu
10
BiR
Cnk her gittiiniz yerde aleyhte bulundunuz. Yazk deil mi? Tarihe gececek O'nun yapt eyler.>>
Bu szler Mustafa Kemal Paa'nnd . M ustafa Kemal' in TBM M'deki g iz l i oturumda savun
duu komutan da ark Cephesi Komutan Kzm Karabekir Paa'yd.
Gnlerden cumartesiyd i . Tarih d e 22 Ocak 1921. Kzm Paa'y icinizde tanyanlar . ve . tanmayanlar
vardr. Karabekir Paa, gayet zeki, stn ohtkh, namuslu, fevkalde iyi huylu. namuskr, tedbirli bir adamdr.n
Mustafa Kemal Paa, a rkada Kzm Karabekir Pa-. a'y komnistliklen sulayan Erzurum mil letvek i l i Hseyin Avn i Bey'e kar ou szlerle savunuyordu.
Bursa mil letvekil i ve Diyarbakr istikll Mahkemesi yesi eyh Servet Efendi'n in komnizm propagandas yaptna dair ifreli telgrafn Genelkurmay Bakan Vek i l i Fevzi Paa'nn yazs ze rinde ihbar zerine o gn TBM M'de g iz l i grme balamt.
Erzurum mi l letvek i l i Hseyin Avn i Bey, Kzm Kar obekir Paa'y o gnk moda ve yaygn deyile
.. askere de yansyacandan korkuyorlard ... Ordunun bandaki Kzm Paa Hozretlerine bavurduk. Orduda bir dzen olabilir mi? .. dedik.
Mamafil dedi.. kanma gelince : Belki efendiler. garip gelecel>
Erzurum mil letvekil i Hseyin Avni Bey, Trk iye Komnist Part isi Jr.urucusu Mustafa Su
