İPEK İPEK YOLUNDA YOLUNDA TÜRKLERTÜRKLER

TÜRKLERİN İLK YURDUTÜRKLERİN İLK YURDU

Türklerin ilk ana yurdu Orta Asya’dır. Bu Türklerin ilk ana yurdu Orta Asya’dır. Bu bölge batıda Hazar Denizi’nden doğuda bölge batıda Hazar Denizi’nden doğuda Kingan Dağlarına, kuzeyde Altay Dağları Kingan Dağlarına, kuzeyde Altay Dağları ve Baykal Gölü civarından güneyde ve Baykal Gölü civarından güneyde Hindikuş ve Karanlık dağlarına kadar Hindikuş ve Karanlık dağlarına kadar uzanır.uzanır.

Yapılan kazılar sonucunda ortaya çıkan bulun-Yapılan kazılar sonucunda ortaya çıkan bulun-tulardan Orta Asya’da yaşayan Türklerin köklü tulardan Orta Asya’da yaşayan Türklerin köklü bir uygarlığa sahip oldukları, hayvanları evcil-bir uygarlığa sahip oldukları, hayvanları evcil-leştirmeyi ve maden işlemeciliğini (özellikle leştirmeyi ve maden işlemeciliğini (özellikle demircilik) eskiden beri bildikleri anlaşılmıştır.demircilik) eskiden beri bildikleri anlaşılmıştır.

Türklerin Türklerin yaşayışlarını;yaşayışlarını;

Bulundukları yerin iklimi,Bulundukları yerin iklimi,

Bitki örtüsü,Bitki örtüsü,

Yeryüzü şekilleriYeryüzü şekilleri

belirlemiştir.belirlemiştir.

At önemliydi.At önemliydi.

Türkler, göçebe bir toplum ve Türkler, göçebe bir toplum ve savaşçı bir yapıya sahip savaşçı bir yapıya sahip olduklarından ata olduklarından ata

büyük önem vermişlerdir.büyük önem vermişlerdir.

Türkler Türkler askerliğeaskerliğe ve ve silahsilah yapımınayapımına önem vermişlerdir. önem vermişlerdir.

Orta Asya’nın korumasız Orta Asya’nın korumasız bir yapıda olması,bir yapıda olması,

Türklerin her zaman dış Türklerin her zaman dış tehlikelere karşı karşıya tehlikelere karşı karşıya kalması,kalması,

Varlıklarını korumak Varlıklarını korumak istemesiistemesi

Orta Asya Türk Göçleri:Orta Asya Türk Göçleri:

Otlakların yetersizliği,Otlakların yetersizliği,Yabancı kavimlerle yapılan Yabancı kavimlerle yapılan mücadeleler,mücadeleler,Boylar arasındaki mücadeleler,Boylar arasındaki mücadeleler,Kuraklığın görülmesi ve toprağın Kuraklığın görülmesi ve toprağın verimsizleşmesi,verimsizleşmesi,Aşırı nüfus artışıAşırı nüfus artışı

nedenleriyle Orta Asya’dan göç nedenleriyle Orta Asya’dan göç etmişler.etmişler.

Orta Asya göçlerinin en önemli Orta Asya göçlerinin en önemli nedeni ekonomik sıkıntılardır.nedeni ekonomik sıkıntılardır.

Ayrıca, Türklerin atı ehlileştirmiş Ayrıca, Türklerin atı ehlileştirmiş olmaları, onların çok kısa zamanda olmaları, onların çok kısa zamanda uzak yerlere gitmelerini uzak yerlere gitmelerini kolaylaştırmıştır.kolaylaştırmıştır.

GÖÇLERİN SONUÇLARIGÖÇLERİN SONUÇLARI

Orta Asya’dan yapılan göçler sonucunda Orta Asya’dan yapılan göçler sonucunda Türkler, gittikleri yerlerde Eski Taş Çağını Türkler, gittikleri yerlerde Eski Taş Çağını yaşayan topluluklara maden işlemesini yaşayan topluluklara maden işlemesini öğrettiler.öğrettiler.Toprakları ekip biçmeyi ve hayvanları Toprakları ekip biçmeyi ve hayvanları evcilleştirmeyi öğrettiler.evcilleştirmeyi öğrettiler.Gittikleri yerlerde yerli kültürlerle Gittikleri yerlerde yerli kültürlerle kaynaştılar. Yeni kültürlerin doğmasına kaynaştılar. Yeni kültürlerin doğmasına neden oldular.neden oldular.Göç ettikleri yerlerde nüfus arttı. Yeni Göç ettikleri yerlerde nüfus arttı. Yeni merkezler ortaya çıktı.merkezler ortaya çıktı.Göçler sonucunda Orta Asya ıssızlaştı.Göçler sonucunda Orta Asya ıssızlaştı.

Bütün Türk Orta Asya’dan göç Bütün Türk Orta Asya’dan göç etmediler. Türklerin bir kısmı, etmediler. Türklerin bir kısmı, Orta Asya’nın elverişli Orta Asya’nın elverişli bölgelerinde yaşamaya devam bölgelerinde yaşamaya devam ettiler ve büyük devletler ettiler ve büyük devletler kurdular (Hun, Göktürk, Uygur kurdular (Hun, Göktürk, Uygur vs.)vs.)

Büyük (Asya) Hun Büyük (Asya) Hun DevletiDevleti

İLK TÜRK DEVLETLERİİLK TÜRK DEVLETLERİ

Büyük (Asya) Hun DevletiBüyük (Asya) Hun Devleti

Orta Asya’da kurulan Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletiilk Türk devleti

Merkezi:Merkezi: Ötüken Ötüken

Bilinen ilk hükümdarı “Teoman”dır.Bilinen ilk hükümdarı “Teoman”dır.

Çinliler Türk akınlarını durdurmak için Çinliler Türk akınlarını durdurmak için “Çin Seddi” ni yapmışlardır.“Çin Seddi” ni yapmışlardır.

Çin SeddiÇin Seddi

Türk akınlarını durdurmak Türk akınlarını durdurmak içiniçin

Büyük (Asya) Hun Büyük (Asya) Hun DevletiDevleti

En parlak dönemi “En parlak dönemi “Mete HanMete Han” ” dönemidir.dönemidir.Mete Han Orta Asya’da yaşayan Mete Han Orta Asya’da yaşayan bütün Türk boylarını tek bir bayrak bütün Türk boylarını tek bir bayrak altında toplayarak altında toplayarak ilk kez siyasi birliğiilk kez siyasi birliği sağlamıştır.sağlamıştır.İlk defa “İlk defa “onlu sistemionlu sistemi” getirmiştir.” getirmiştir.Çinlilerle İpek Yolu’na hakim olma Çinlilerle İpek Yolu’na hakim olma mücadelesi vermiştir.mücadelesi vermiştir.

Büyük (Asya) Hun Büyük (Asya) Hun DevletiDevleti

Çinliler Türkleri savaşla Çinliler Türkleri savaşla yenemeyeceklerini anlayınca;yenemeyeceklerini anlayınca;

Çinli prensesleri kullanarak Çinli prensesleri kullanarak hükümdar ailesi içerisinde karışıklık hükümdar ailesi içerisinde karışıklık çıkarıp Hunları içten zayıflattılar.çıkarıp Hunları içten zayıflattılar.Prenseslerin hizmetçileri casusluk Prenseslerin hizmetçileri casusluk görevi görmüşlerdi.görevi görmüşlerdi.

Türkler, Çinlilerin tatlı sözüne Türkler, Çinlilerin tatlı sözüne yumuşak ipeğine kanmışlardı.yumuşak ipeğine kanmışlardı.

KAVİMLER GÖÇÜ (375)KAVİMLER GÖÇÜ (375)

Kuzey Hunları’nın Balamir Kuzey Hunları’nın Balamir komutasında Doğu Avrupa’ya komutasında Doğu Avrupa’ya girmesiyle meydana gelen göç girmesiyle meydana gelen göç hareketine hareketine “Kavimler Göçü”“Kavimler Göçü” denir. denir.

Kavimler Göçü ile;Kavimler Göçü ile;

Avrupa’da toplumlar kaynaşarak Avrupa’da toplumlar kaynaşarak bugünkü Avrupa milletleri ortaya bugünkü Avrupa milletleri ortaya çıkmışçıkmış

Roma İmp. İkiye ayrılmış ve Batı Roma İmp. İkiye ayrılmış ve Batı Roma. yıkılmış.Roma. yıkılmış.

İlkçağ sona erdi Ortaçağ başladı.İlkçağ sona erdi Ortaçağ başladı.

Avrupa Hun Devleti kuruldu.Avrupa Hun Devleti kuruldu.

Avrupa Hun DevletiAvrupa Hun Devleti

Avrupa Hun DevletiAvrupa Hun Devleti

Avrupa’da kurulan Avrupa’da kurulan ilk Türk ilk Türk DevletidirDevletidir..

Avrupa’ya daha sonra gelecek olan Avrupa’ya daha sonra gelecek olan Türk boylarına öncülük etmiştir.Türk boylarına öncülük etmiştir.

Avrupa’ya Türk kültür ve uygarlığını Avrupa’ya Türk kültür ve uygarlığını tanıtmıştır.tanıtmıştır.

GÖKTÜRK DEVLETİGÖKTÜRK DEVLETİ

GÖKTÜRK DEVLETİGÖKTÜRK DEVLETİ

Türk adıyla kurulan ilk Türk Devletidir.Türk adıyla kurulan ilk Türk Devletidir.

Kurucusu:Kurucusu: Bumin Kağan’dır. Bumin Kağan’dır.

Merkezi:Merkezi: Ötüken’dir. Ötüken’dir.

Hunlardan sonra Orta Asya’da Türkleri bir Hunlardan sonra Orta Asya’da Türkleri bir bayrak altında toplayan ikinci devlettir.bayrak altında toplayan ikinci devlettir.

Kendine özgü alfabe geliştirmişlerdir.Kendine özgü alfabe geliştirmişlerdir.

Türk tarihinin Türk tarihinin ilk yazılı belgeleriniilk yazılı belgelerini (Orhun (Orhun Abideleri) bıraktılarAbideleri) bıraktılar

UYGURLARUYGURLAR

UYGURLARUYGURLAR

Kurucusu: Kutluk Bilge Kül KağanKurucusu: Kutluk Bilge Kül Kağan

Merkezi: KarabalgasunMerkezi: Karabalgasun

Yerleşik hayata geçen Yerleşik hayata geçen ilk Türkilk Türk devleti devleti

Kağıt ve matbaayı kullanmışlardırKağıt ve matbaayı kullanmışlardır

Mani ve Buda dinlerini kullanışlardırMani ve Buda dinlerini kullanışlardır

Kendilerine ait Uygur alfabesini Kendilerine ait Uygur alfabesini kullanmışlardır.kullanmışlardır.

İLK TÜRK DEVLETLERİNDE İLK TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIKKÜLTÜR VE UYGARLIK

Devlet YönetimiDevlet Yönetimi

Din ve İnanışDin ve İnanış

Sosyal ve Ekonomik HayatSosyal ve Ekonomik Hayat

Yazı, Dil ve EdebiyatYazı, Dil ve Edebiyat

Bilim ve SanatBilim ve Sanat

DEVLET YÖNETİMİDEVLET YÖNETİMİ

Hükümdara verilen unvanlar:Hükümdara verilen unvanlar:

HakanHakan

KağanKağan

HanHan

Hükümdarın eşine Hükümdarın eşine “hatun”“hatun” denir. denir.

Devlet Yönetimi;Devlet Yönetimi;Kut:Kut: Hükümdara devleti yönetme yetkisi tanrı Hükümdara devleti yönetme yetkisi tanrı tarafından verilmesi anlayışına denir.tarafından verilmesi anlayışına denir.Hükümdarlık babadan oğula geçer.Hükümdarlık babadan oğula geçer.

Töre:Töre: Türk geleneklerinden meydana gelen sözlü Türk geleneklerinden meydana gelen sözlü hukuk kurallarına denir.hukuk kurallarına denir.

Hükümdar ve halk töreye uymak zorundadır.Hükümdar ve halk töreye uymak zorundadır.

Kurultay:Kurultay: Devlet işlerinin görüşüldüğü yerdir. Devlet işlerinin görüşüldüğü yerdir.

Devlet yönetiminde hatunlarında söz hakkı vardır.Devlet yönetiminde hatunlarında söz hakkı vardır.

ASKERLİKASKERLİK

Eli silah tutan herkes askerdir. Bu Eli silah tutan herkes askerdir. Bu yüzden Türklere “yüzden Türklere “ordu-millet”ordu-millet” denmiştir.denmiştir.

Mete ilk düzenli orduyu kurmuştur.Mete ilk düzenli orduyu kurmuştur.

(M.Ö 209) aynı zamanda Türk silahlı (M.Ö 209) aynı zamanda Türk silahlı kuvvetlerinin kuruluş yılıdır.kuvvetlerinin kuruluş yılıdır.

Mete onlu sistemi getirmiştir.Mete onlu sistemi getirmiştir.

Başlıca silahları, ok, yay, kılıçBaşlıca silahları, ok, yay, kılıç

DİN VE İNANIŞDİN VE İNANIŞ

Türklerde Türklerde “Gök Tanrı inancı”“Gök Tanrı inancı” vardı. vardı.

Yuğ:Yuğ: Ölüler için yapılan törenlere denir. Ölüler için yapılan törenlere denir.

Ahiret inancı:Ahiret inancı: Ölümden sonra da bir Ölümden sonra da bir hayatın var olduğuna inanıldığından hayatın var olduğuna inanıldığından ölülerini eşyalarıyla atıyla beraber ölülerini eşyalarıyla atıyla beraber gömerlerdi.gömerlerdi.

DİN VE İNANIŞDİN VE İNANIŞ

Balbal:Balbal: Ölen kişinin mezarının başına Ölen kişinin mezarının başına hayatta iken öldürdüğü düşman hayatta iken öldürdüğü düşman sayısınca dikilen heykellerdir.sayısınca dikilen heykellerdir.

Türklerin kabul ettikleri diğer dinler:Türklerin kabul ettikleri diğer dinler:

ŞamanizmŞamanizm, Uygurlarda , Uygurlarda ManiMani ve ve BudaBuda dinleri, dinleri, Yahudilik Yahudilik ve ve HıristiyanlıkHıristiyanlık yayılmıştı.yayılmıştı.

Sosyal ve Ekonomik HayatSosyal ve Ekonomik Hayat

Önceleri göçebe yaşayarakÖnceleri göçebe yaşayarak

hayvancılık yaparlardı.hayvancılık yaparlardı.

Uygurlarla yerleşik hayata geçerek, Uygurlarla yerleşik hayata geçerek, tarım ve ticaret yapmaya başladılar.tarım ve ticaret yapmaya başladılar.

Aile toplumun temeli kabul edilirdi.Aile toplumun temeli kabul edilirdi.

Tek eşle evlilik vardı.Tek eşle evlilik vardı.

Nevruz Bayramı:Nevruz Bayramı: Baharın gelişinin Baharın gelişinin kutlanıldığı bayramdır.kutlanıldığı bayramdır.

KARŞILAŞTIRMAKARŞILAŞTIRMA

GÖÇEBE HAYATGÖÇEBE HAYAT

Çadırlarda yaşarlar.Çadırlarda yaşarlar.

HayvancılıkHayvancılık

Taşınabilir eşyaTaşınabilir eşya

SavaşçıdırlarSavaşçıdırlar

Kalıcı eser yokturKalıcı eser yoktur

Hunlar, Hunlar, Göktürkler…Göktürkler…

YERLEŞİK HAYATYERLEŞİK HAYAT

Evlerde yaşarlar.Evlerde yaşarlar.

Tarım ve ticaretTarım ve ticaret

Taşınamaz eşyaTaşınamaz eşya

Savaşçılık Savaşçılık gelişmemişgelişmemiş

Kalıcı eser vardır.Kalıcı eser vardır.

İlk defa Uygurlarİlk defa Uygurlar

Yazı, Dil ve EdebiyatYazı, Dil ve Edebiyat

Göktürkler,Göktürkler, yazıyı ilk kullanan Türk yazıyı ilk kullanan Türk devletidir.devletidir.

Göktürk alfabesiniGöktürk alfabesini kullanmışlardır. kullanmışlardır.

Türk tarihinin Türk tarihinin ilk yazılı belgeleriniilk yazılı belgelerini bırakmışlar. bırakmışlar. (Orhun Yazıtları)(Orhun Yazıtları)

ORHUN KİTABELERİORHUN KİTABELERİ

Kültegin KitabesiKültegin Kitabesi Güney Yüz Batı YüzüGüney Yüz Batı Yüzü

ORHUN KİTABELERİORHUN KİTABELERİ( Göktürk Yazıtları )( Göktürk Yazıtları )

Tarihte Türk adının geçtiği ilk Türkçe kitabedir.Tarihte Türk adının geçtiği ilk Türkçe kitabedir.

Orhun KitabeleriOrhun Kitabeleri

Bilge Kağan,Bilge Kağan,

Kültegin,Kültegin,

TonyukukTonyukuk

devlet adamları adına dikilmiştir.devlet adamları adına dikilmiştir.

Göktürk AlfabesiGöktürk Alfabesi38 harflidir. Dördü sesli, diğerleri sessizdir. Sağdan 38 harflidir. Dördü sesli, diğerleri sessizdir. Sağdan

sola yazılır. sola yazılır.

(Kutluk Devleti kullandı.)(Kutluk Devleti kullandı.)

Göktürk Alfabesi ile yazılmış TÜRK adıGöktürk Alfabesi ile yazılmış TÜRK adı

Göktürk AlfabesiGöktürk Alfabesi

Uygur AlfabesiUygur Alfabesi

Yazı, Dil ve EdebiyatYazı, Dil ve EdebiyatUygurlar, Uygurlar, “Uygur alfabesi”ni“Uygur alfabesi”ni kullandılar. kullandılar.

Uygurlar, matbaayı ve kağıdı Uygurlar, matbaayı ve kağıdı kullanmışlardır.kullanmışlardır.

Destanlar;Destanlar;Oğuz Kağan Destanı Oğuz Kağan Destanı Asya Hun DevletiAsya Hun Devleti

Ergenekon Destanı Ergenekon Destanı GöktürklerGöktürkler

Göç Destanı Göç Destanı Uygur DevletiUygur Devleti

Türeyiş Destanı Türeyiş Destanı Uygur DevletiUygur Devleti

Bilim ve SanatBilim ve Sanat

Sanat eserleri göçebe oldukları için Sanat eserleri göçebe oldukları için taşınabilir eşyalardır.taşınabilir eşyalardır.

Göçebe iken;Göçebe iken; Kemerler, at koşumları, Kemerler, at koşumları, kılıçlar……kılıçlar……

Yerleşik hayata geçtiklerinde ise;Yerleşik hayata geçtiklerinde ise; evler, saraylar, tapınaklar yapmışlar.evler, saraylar, tapınaklar yapmışlar.

Dokumacılık, demircilik, halıcılık Dokumacılık, demircilik, halıcılık yapmışlardır.yapmışlardır.

BİTTİ

Hazırlayan:Hazırlayan: Yusuf KESLERYusuf KESLER