PsYCHEFABULA APULEI I.

QUAM

VENIA AMPL. FACULT. PHILOs. ABOCNs1s

P. P.

JO H. GABR. HNsENPhil, Mas. Liturat, Rom, Adjunctus,

&

FERDINAND. MAXIMIL. WALTERVclurgsnsis,

p. I.

In Audit. Philos. die XXIII Octobr. MDCCCXXIL

h. a. m. s.

ABO AE j excudebant 7. C, Frenchell & Fil>

Theses.

I.Vitae taedium quemadmodum saepius ex nimia vitae voluptate

nascitur, ita utrumque homini perniciosum est & satale.

II.

Discerpit namque alterum animi nervos, ab astione vitaesevocans, laxat altera & debilitat, frustu deliciarum Immodicosopiens,

III.

Potest autem vel inter resti studia vita vilis & despiciendahomini videri, id scilicet experto, qum ipsum vehementer tenet,formae optimi consedlaeque illi & absoluta naturae, cum ad verumTentum est, parum respondere sensus mortalium atque mores,

IV.

Cui mgrotationi mentis nescio an ullum adhiberi possit prae-,sentius medicamen, quam quod praebet Poesis,

V.Hujus enim est jam in ipsa rerum terrestrium fragilitate &

inconstantia divini demonstrare vestigia, omnia vitae aenigmataaperire, omni desiderio pestoris excelsiori satissacere, omni $ru-

mn* moerorique solatium adserre.

V .

....Jurant in quadam civitate rex & regina* Hi tres

humero silias forma conspicuas habuere: sed majoresquidem natu* quamvis gratissima specie, idoneae tameti

Celebrari posse laudibtis humanis Credebantur; at verdjunioris tam praeclara pUlcritudo nec exprimi* ac nd

sufficienter quidem laudari sermonis humani penuriapoterat. Multi deniqUe civium* & advenae copiosi*quos, eximii spectaculi rumor studiosa celebritate con-gregabat* inaccessae formositatis admiratione stupidi* &

admoventes oribus suis dexteram * primore digito irterectum pollicem residente, ut ipsam prorsus deam Ve-herem religiosis adorationibus venesabaUtusi

Jaraque proximas civitates tc attiguas regiones samapervaserat, Deam, quam caerulum prosundum pelagipeperit, & ros spumantium fluctuum educavit* jam nu-

minis sui passim tributa venia, itl mediis conversaripopuli coetibus; vel certe rUrsum novo coelestium stel-larum germine, non maria* sed terras* Venerem aliani

virginali' flore praeditam pullulasse* sic imhiensuniprocedit iii dies opinio i sic insulas jam proximas * &

terrae plusculum provincia.sque plurimas sama porrectapervagatur. Jam multi mortalium longis itineribus*atque altissimis maris meatibus, ad sseculi speCilneiigloriosum confluebant* Paphum hemo* Cnidum nemo*aC ne ipsa quident Cythera ad conspectum deae Veneris

2

navigabant. sacra dea; deseruntur; templa deforman-tur; pulvinaria proteruntur; ceremoniae negliguntur;incoronata simulacra, & arae viduae frigido cinere soe-datae. Puellae supplicatur, & in humanis vultibus Deaetantae numina placantur; & in matutino progressu vir-ginis victimis & epulis Veneris absentis nomen propi-tiatur. Jamque per plateas commeantem populi fre-quenter floribus sertis & solutis aclpreranlur.

Haec lionorum coelestium ad puellae mortalis cui-.tum immodica translatio verse Veneris vehementer in-cendit animos: &, impatiens indignationis, capite quas-santi fremens altius, sic secum disserit; En rerum na-turae prisca parens, en elementorum origo initialis,en orbis totius alma Venus, quae cum mortali puellapartiario majestatis honore tractor? & nomen meumcoelo conditum terrenis sordibus prosanatur? Nimirumcommuni numinis piamento vicaria; venerationis incer-tum sustinebo? & imaginem meam circumseret puellamoritura? Frustra me pastor ille, cujus justitiam li-demqne magnus comprobavit Jupiter, ob eximiam spe-ciem tantis praetulit deabus. sed non adeo gaudensista, quaecumque est, meos honores usurpabit. Jamsaxo, hujus etiam ipsius illicitae formositatis poeniteat.Et vocat confestim puerum suum, pinnatum illum &

satis temerarium, qui malis suis moribus, contemtadisciplina publica, slammis & sagittis armatus, peralienas domus nocte discurrens, & omnium matri-monia corrumpens, impune committit tanta slagitia, &

nihil prorsus boni facit. Hunc, quamquam genuina

3licentia procacem, verbis quoque insuper stimulat.Perducit ad illam civitatem, & Psychem (hoc enimnomine puella nuncupabatur) coram ostendit. Ettota illa perlata de formositatis aemulatione fabula, ge-mens ac fremens indignatione: Per ego le, inquit,maternae caritatis soedera deprecor, per tuae sagittmdulcia vulnera, per slammae istius mellitas uredines,vindictam suse parenti, sed plenam, tribue, & pulcri-tudinera contumacem reverenter vindica, idque unum,& prae omnibus unicum volens, effice. Virgo istaamore slagrantissime teneatur hominis extremi, quemdignitatis & patrimonii simul & incolumitatis ipsius sor-tuna damnavit, taroque insimi, ut per totum orbemnon inveniat miseriae sute comparem. sic essata, &

osculis hiantibus silium diu & pressule saviata, proxi-mas oras restui lictoris petit, plantisque roseis vibran-tium fluctuum summum rorem calcavit.

Ecce jam prosundi maris udo resedit vertice, &

ipsum, quod incipit velle, statim quasi pridem prae-cepit, non moratur marinum obsequium. Adsunt Ne-rei siliae, chorum canentes, & Portunus caerulis barbishispidus, & gravis piscOso sinu salacia, & auriga par-vulus delphini Palaemon; jam passim maria persultan-tes Trilonuru catervae. Hic concha sonaci leniter buc-cinat, ille serico tegmine slagrantias solis obsistit inimici:alius sub oculis dominae speculum praegerit, currusbijuges alii subnatant. Talis ad Oceanum pergentemVenerem comitatur exercitus.

4Interea Psyche cuin sua sibi perspicua pulcritudinp

pullum decoris sui fructum percipit. spectatur abomnibus, laudatur ab omnibus; nec quisquam, nonrex, non regius, nec de pjebe saltem, cupiens ejuspuptiarum petitor accedit. Mirantur quidem divinamspeciem? sed ut simulacrum sabre politum miranturpmnes. Olim duae majores sorores, quarum tempera-tam formositatem nulli dissamarunt populi, procis re-gibus desponsae, jam beatas nuptias adeptae; sed Psychevirgo vidua domi residens, deflet deserta suam solitu-dinem, aegra corporis, animi odit in se suam formosi-tatem, sed infortunatissimae tiliae miserrimus paler,suspectatis poelestibus odiis, sc irae superum metuens,

dei Mdesii vetustissimutU percontatur oraculum • cttanto numine precibus & victimis ingratae virgini petitnuptias & maritum. sed Apollo, quamquam Graecus& Jonicus, propter Milesiae conditorem sic Latina forterespondit:

Montis in excelsis scopulo desiste puellam,Ornatam mundo sunerei thalami.

Mec speres generum mortali stirpe creatum ,

sed saevum atque serum , vipereumque malum ,

Qui pennis volitans super aethera, cuncta satigat ,

Flammaque ir serro singula debilitat.Quem tremit ipse Jovis, quo numina terrificantur ,

Fluminaque horrescunt, stygius tenebras.

Rex olim beatus, asFatu sanctas vaticinationis ac-

cepto, piger tristisque retro domum pergit, suaeque

5ponjugi praecepta sortis enodat insaustae. Mooretur,sletur, lamentatur diebus plusculis. sed dirae sortisjam urget teter effectus. Jam seralium nuptiarum mi-serrimas virgini choragium struitur: jam tedse lumenatrae suliginis cinere marcessit; & souus tibiae Zygiaemutatur in querulum Lydium modum, cantusque laetusHymenaei lugubri finitur ululatu: & puella nupturadeterget lacrimas ipso suo slammeo. sic affectas domustriste satum cuncta etiam civitas congemebat, luctu-,que publico confestim congruens edicitur justitium-

sed monilis coelestibus parendi necessitas misellamPsychem ad destinatam poeparn efflagitabat. Persectisigitur seralis thalami cum summo moerore solemnibus,toto prosequepte populo, vivum producitur sunus: &

lacrymosa Psyche comitatur non nuptias, sed exse-quias suas. Ac dum moesti parentes & tanto maloperciti nesarium facinus persicere coutantur, ipsa illasilia talibus eos adhortatur vocibus: Quid infelicem se-nectam sletu diutino cruciatis ? quid spiritum vestrum,qui magis meus est, crebris ejulatibus satigatis? quidlacrymis inesficacibus ora mihi veneranda soedatis? quidlaceratis vestris oculis mea lumina? quid canitiem scin-ditis? quid pectora, quid usiera sancta tunditis? Haecerunt vobis egregiae meae formositatis praeclara praemia?Invidiae nesariae letali plaga percussi, sero sentitis.Cum gentes & populi celebrarent nos divinis honori-bus , cura novam me Venerem ore consono nuncupa-rent: tunc dolere, tunc slere, tunc me jam quasi per-emtam lugere debuistis. Jam sentio, jam video, solo

6

me nomine Veneris perisse. Ducite me, &, cui sorsaddixit, scopolo sistite. Festino felices istas nuptiasobire; festino generosum illum maritum meum videre.Quid differo?,quid detrecto venientem, qui totius orbisexitio natus est? sic prosata virgo conticuit; ingressu-que jam valido pompae populi prosequenlis sese miscuit.

Itur ad constitutum scopulum montis ardui: enjusin summo cacumine statutam puellam cuncti deserunt:tedas nuptiales, quibus praeluxerant, ibidem lacrymissuis exstinctas relinquentes. Choragio itaque perfecto,dejectis capitibus domuitionem parant. Et miseri qui-dem parentes ejus tanta clade desessi, clausae domusabstrusae tenebris, perpetuae nocti sese dedidere. Psy-chem autem paventem ac trepidam, & in ipso scopulivertice deflentem, mitis aura molliter spirantis Zephy-ri, vibratis bine inde laciniis, & restato sinu sensimlevatam, suo tranquillo spiritu vehens, paullatim perdevexa excelsae vallis subditae florentis cespitis gremioleniter delapsam reclinat.

Psyche teneris & herbosis locis, in ipso toro rosci-di graminis suave recubans, tanta mentis perturbationesedata, dulce conquievit. Janique sufficienti recreata

somno, placido resurgit animo. Videt lucuna proceris& vastis arboribus consitum; videt sontem vitreo laticeperlucidum, medio iuci meditullio. Prope sontis ad-lapsum domus regia est, aedificata non humanis mani-bus, sed divinis artibus. Jam scires ab introitu primo,Dei cujuspiam luculentum & amoenum videre te di-

7

versorium. Nam summa laquearia citro & ebore cu-

riose cavata subeunt aureae columnae. Parietes omnes

argenteo caelamine conteguntur, bestiis & id genus pe-cudibus occurrentibus ob os introeuntium.

Mirus prorsum homo, imo semideus, vel certe

deus, qui magnae artis subtilitate tantum elleravit ar—-

gentum. Enimvero pavimenta ipsa lapide pretiosocaesim diminuto, in varia picturae genera discriminan-tur. Vehementer iterum, ac saepius beatos illos, quisuper gemmas & monilia calcant! Jam celera? parteslonge lateque dispositae domus, sine pretio pretiosae,totique parietes solidati massis aureis, splendore pro-prio coruscanU ut diem suum sibi domus faciat, licetsole nolente: sic cubicula, sic porticus, sic ipsae bal-neae fulgurant. Nec secius opes ceterae majestati do-mus respondent: ut equidem illud recte videatur, adconversationem humanam magno Jovi sabricatum coe-

leste palatium. Invitata Psyche talium locorum oble-ctatione propius accessit: & paullo sidentior intra limensese facit. Mox prolectante studio pulcerrimae visionis,miratur singula. Et altrinsecus aedium horrea sublimisabrica perfecta, magnisque congesta gazis conspicit.Nec est quidquam, quod ibi non est. sed praeter cete-ram tantarum divitiarum admirationem, hoc erat prae-cipue mirisicum, quod nullo vinculo, nullo claustro,nullo custode totius orbis thesaurus ille muniebatur.Hic ei summa cum voluptate visenti ossert sese voxqua?dam corporis sui nuda; Et, quid, inquit, domina,tantis obstupescis opibus? tua sunt haec omnia. Prohinc

8

cubiculo te reser, & lectulo lassitudinem resove, & exarbitrio lavacrum pete* Nos, quarum voces accipis *

tuae samulae, sedulo tibi praemini strabimus; nec cor-poris Cura te, nec regales epulae morabuntur;

sensit Psyche divinae providentiae beatiludincm:monitusque voces informes audiens, & prius somno ,

& mox lavacro satigationem diluit. Visoque statimproximo semirotundo, suggestum propter, instrumen-tum coeriatorium rata resectui suo commodum, libensaccumbit* Et illico vini nectarei, eduliorumque vario-rum sercula copiosa, irullo serviente, sed tantum

spiritu quodam impulsa, subministrantur* NeC quem-quam tamen illa videre poterat, sed verba tantum au-diebat excidentia, & solas voces samulas habebat. Postopimas dapes quidam introcessit, & cantavit invisus;& alius citharam pulsavit, quas videbatur nec ipsa*TunC modulatae multitudinis conserta vOx aures ejusassertur; ut, quamvis hominum nemo pareret, chorustamen esse pateret. Finitis voluptatibus, vespera sva-dente, ,concedit Psyche cubitum. Jamque provectanocte, clemens quidam solius aures ejus accedit* Tuncvirginitati suas pro tanta solitudine inetUeUs, pavet &

horrescit: & quovis malo plus timet quod ignorat*Jamque aderat ignobilis maritus, & torum inscenderat,& uxorem sibi Psychem secerat, & ante lucis exortumpropere discesserat: statim voces cubiculo praestolatas,novam nuptam intersectae virginitatis curant. Haecdiutino tempore sic agebantur* Atque, ut est natura

redditum,