Kagamitan ng Mag-aaral
Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa action@deped.gov.ph.
Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.
Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas
S i n i n g
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Deped
ii
Musika at Sining – Ikaapat na Baitang Kagamitan ng Mag-aaral Unang Edisyon 2015 ISBN: ___________ Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa anumang akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.
Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula at iba pa) na ginamit sa aklat na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay sa isang kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright Licensing Society (FILCOLS) Inc. na ang FILCOLS ang kumakatawan sa paghiling ng pahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng tagapaglathala (publisher) at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Br. Armin Luistro FSC Pangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, PhD Direktor IV: Marilyn D. Dimaano, EdD Direktor III: Marilette R. Almayda, PhD
Inilimbag sa Pilipinas ng ___________________________ Department of Education–Instructional Materials Council Secretariat (DepEd–IMCS) Office Address : 5th Floor Mabini Bldg. DepEd Complex Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600 Telefax : (02) 634–1054 or 634–1072 E–mail Address : imcsetd@yahoo.com
Mga Bumuo ng Kagamitan ng Mag-aaral Musika Pangunahing Tagapangasiwa: Maria Blesseda Alfonso Cahapay
Consultant: Myrna T. Parakikay Mga Tagasuri Ng Nilalaman: Jocelyn T. Guadalupe, Dolores T. Andres Mga Manunulat: Maria Elena D. Digo, Fe V. Enguero, Ma. Teresa P. Borbor, Amelia M. Ilagan,
Josepina D. Villareal, Mary Grace V. Cinco, Josephine Chonie M. Obseñares, Chita E. Mendoza, at Victorina E. Mariano
Transcriber: Arthur M. Julian Gumuhit ng Larawan: Hadji Miguelito S. Mendoza, Arthur M. Julian, Jason O. Villena Tagatala: Richilo L. Laceda Naglayout: Mary Grace Ann G. Cadisal
Sining Pangunahing Tagapangasiwa: Marilou Gerero-Vispo
Consultant: Charo Defeo-Baquial Mga Tagasuri ng Nilalaman: Juan Gepullano; Rosel Valenzuela Mga Manunulat: Cynthia Montañez; Ma. Teresa Caringal; Adulfo Amit;
Benjamin Castro; Emily Maninang; Joan D. Sandoval Mga Tagasuri ng Wika: Paolo-Ven Paculan; Erickson Gutierrez Mga Gumuhit ng Larawan: Michael Villadolid; Jason O. Villena Mga Naglayout: Algievoi Omaña; Jerby S. Mariano
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
Paunang Salita
Ang Kagamitan ng Mag-aral na ito sa Musika at Sining ay inihanda upang malinang sa mga mag-aaral ang kanilang mga natatanging kakayahan sa masining na pamamaraan. Hangad ng mga may-akda ng aklat na ito na lubusang mapalaganap sa mga mag-aaral ang kamalayan sa iba’t ibang uri ng sining. Kung kaya’t ang mga gawaing nakapaloob dito ay isinulat sa payak at natural na pamamaraan upang mas maunawaan at mas maging makabuluhan ang pagkatuto sa bawat elemento ng Musika at Sining.
Ang mga itinakdang gawain na pawang kawili-wili ay makapagbibigay- laya sa mga mag-aaral na makapag-isip at makalikha ng sariling awitin at tugtugin sa Musika, gayundin ng mga disenyo o visual art sa Sining, na magdudulot ng saya at kaganapan sa bawat aralin.
Ang mataas na antas ng pagkatuto sa Musika at Sining, batay sa maraming pagsasaliksik, ay nagpapatunay na magdudulot sa mga mag-aaral upang magkaroon ng:
• mapanuri at replektibong pag-iisip; • mas pinahusay na konsentrasyon at mas mahabang attention span; • mas pinahusay na memorya at pagpapanatili ng mga natutuhan; at • mas pinahusay na pakikisalamuha at pakikipag-ugnayan sa kapwa, at
kakayahang makapagsagawa ng mga gawain kasama ang iba.
Ang makabuluhang paggamit sa aklat na ito ay magsisilbing tulong upang maiangat ang antas ng pagkawili o interes at inspirasyon sa pag-aaral ng Musika at Sining, na makatutulong sa adhikain ng K to 12 Basic Education Program tungo sa paghubog ng kabuuang pagkatao ng isang indibidwal.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
Aralin 5: Mga Katutubong Disenyo sa Kasuotan at Kagamitan......................................................... 162
Aralin 6: Kagawian ng Iba’t ibang Pamayanang Kultural......................................... 166 Aralin 7: Masining na Disenyo ng Pamayanang
Kultural ............................................................. 169 Aralin 8: Crayon Resist ng Disenyong-Etniko.................. 173
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
141
SINING
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
YUNIT I PAGGUHIT
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
145
YUNIT 1 : Pagguhit Aralin Bilang 1 : Mga Disenyo sa Kultural na Pamayanan sa Luzon
Ang mga kultural na pamayanan ay may kani-kanilang ipinagmamalaking obra. Ang kanilang mga disenyo ay ginagamitan ng iba’t ibang linya, kulay, at hugis. Ang mga linya ay maaaring tuwid, pakurba, pahalang, at patayo. Kadalasang ang kulay na ginagamit ay pula, dilaw, berde, at itim. Iba’t ibang hugis ang makikita sa mga disenyo tulad ng triyanggulo, kwadrado, parisukat, bilog, at bilohaba. Ito ay hango sa kalikasan o sa kanilang kapaligiran.
Suriin ang sumusunod na mga larawan:
Disenyong Gaddang Disenyong Kalinga
Disenyong Ifugao
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
146
May nakikita ba kayong pagkakaiba sa kanilang paggamit ng linya, hugis, at kulay?
Nakikita rin ba ang paulit-ulit na disenyo sa kanilang mga gawa?
Tingnan ang halimbawa ng likhang sining sa araling ito.
1. Ano ang napansin ninyo sa inyong iginuhit na mga disenyo o maging sa inyong sariling likhang sining?
Mga Disenyo sa Karton o Kahon
Kagamitan: Mga bagay na karton gaya ng baso o mga kagamitan na maaaring makuha sa kalikasan at iba pa, lapis, krayola, o oil pastel
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
Mga Hakbang Sa Paggawa:
1. Kumuha ng isang karton o kahon o iba pang bagay na mayroon sa inyong lugar na maaaring gamitin para guhitan ng mga disenyo.
2. Umisip ng disenyo mula sa mga kultural na pamayanan ng Luzon tulad ng Ifugao, Gaddang, at Kalinga.
3. Iguhit ang napiling disenyo sa karton o kahon gamit ang lapis. Maaari ring gumamit o umisip ng sariling disenyo gamit ang mga hugis, kulay, linya, at ang prinsipyong paulit-ulit.
4. Kulayan at punuin ang mga espasyo ng mga disenyo ang inyong iginuhit, at sundan ito ng krayola o oil pastel para lalong maging kaakit-akit ang iyong likhang-sining.
5. Kung wala nang idadagdag, puwede nang itanghal ang ginawang likhang-sining at humanda sa pagpapahalaga.
Ang mga disenyong kultural ng pamayanan sa Luzon ay isa sa mga pamana ng sining sa ating bansa. Kaakit-akit at kanais-nais sa paningin ang kanilang mga likhang disenyo na ginagamitan ng iba’t ibang linya, hugis, at kulay. Ilan sa mga ito ay ang mga inukit o nililok na kahoy at mga damit na may iba’t ibang burda. Karamihan ng kanilang mga ginawang disenyo ay hango sa kalikasan o maging sa kapaligiran tulad ng dahon, tao, bundok, at mga hayop.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
148
Panuto : Lagyan ng tsek ang kahon batay sa antas ng iyong naisagawa sa buong aralin.
Mga Pamantayan
Nakasunod sa
(3)
(1)
1. Natukoy ko ang iba’t ibang disenyo na nagtataglay ng mga elemento at prinsipyo ng sining sa mga gawa ng mga taga Luzon.
2. Nalaman ko ang mga disenyong kultural na pamayanan na nagmula sa Luzon.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
149
3. Nakagawa ako ng isang likhang- sining na tulad ng mga disenyong mula sa Luzon.
4. Napahalagahan at naipagmamalaki ko ang mga katutubong sining na gawa ng mga kultural na pamayanan sa Luzon.
5. Naipamalas ko nang may kawilihan ang aking ginawang likhang sining.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
150
YUNIT 1 : Pagguhit Aralin Bilang 2 : Mga Disenyong Kultural ng mga Pamayanan sa Visayas
Ang mga pangkat-etniko mula sa Hilagang Luzon hanggang Sulu, at sa iba pang bahagi ng Mindanao ay may kani-kaniyang katutubong sining o motif na nagtataglay ng iba’t ibang linya, hugis at kulay na ginagamitan ng paulit-ulit na disenyo na higit nilang napaunlad at napagyaman sa ngayon.
Narito ang ilang halimbawa ng kanilang mga disenyo ng tela na nagtataglay ng iba’t ibang hugis at linya, at maaaring makabuo ng isang pattern.
Itanong :
Ang kanilang mga disenyo ba ay nagpapakita ng iba’t ibang linya, hugis, at kulay?
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
151
Ito ang halimbawa ng disenyong radial na maaaring gamitin bilang panggitnang disenyo. Ang mga disenyong ito ay maaaring gamitin sa iba’t ibang bagay tulad ng ginupit na hugis bilog na karton.
Disenyo sa Platong Karton
Kagamitan : platong karton o cardboard na maaaring gupitin na hugis bilog, lapis, krayola, o oil pastel
Mga Hakbang Sa Paggawa:
1. Ihanda ang mga kagamitan tulad ng platong karton o cardboard ginupit na hugis bilog, lapis, krayola, o oil pastel.
2. Umisip ng disenyo na iguguhit sa platong karton o cardboard na hugis bilog. Lagyan ito ng iba’t ibang hugis, kulay, at linya. Maaari ring gumawa ng disenyong panggitna.
3. Kulayan ang iginuhit na mga disenyo gamit ang krayola o oil pastel.
4. Kung tapos na ang ginawang likhang sining, maaari na itong ipaskil sa blackboard at maghanda sa pag-uulat o pagbabahagi tungkol sa disenyong ginawa.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
152
Ang ating bansa ay punong-puno ng magagandang likha. Ang mga ito ay nagtataglay ng mga elemento ng sining tulad ng linya, hugis, kulay, at may prinsipyong paulit-ulit.
Ang likas na kagandahang ito ng kapaligiran ay nagsisilbing inspirasyon ng mga kultural na pamayanan na naninirahan sa Visayas.
Panuto : Lagyan ng tsek ang kahon batay sa antas ng iyong naisagawa sa buong aralin.
Mga Pamantayan
Nakasunod sa
(3)
(1)
1. Natukoy ko ang iba’t ibang disenyo na nagtataglay ng mga elemento at prinsipyo ng sining na gawa ng mga taga Visayas.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
153
2. Nalaman ko ang mga disenyo ng pamayanang kultural sa Visayas.
3. Nakagawa ako ng isang likhang-sining na ginagamitan ng mga disenyo ng Visayas.
4. Napahalagahan at naipagmalaki ko ang mga katutubong sining na gawa ng mga kultural na pamayanan sa Visayas.
5. Naipamalas ko ng may kawilihan ang aking ginawang likhang-sining.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
154
YUNIT 1 : Pagguhit Aralin Bilang 3 : Mga Disenyo ng Kultural na
Pamayanan sa Mindanao
Marami sa katutubong disenyo sa bansa ay malikhaing gawa ng mga kultural na pamayanan sa Mindanao. Kilala silang mga dalubhasa sa paggawa nito.
Ilan sa kanilang mga gawa ay ang mga damit, banig, hikaw, kuwintas, maliliit na kampanilya, placemat, table runner, wall décor at marami pang iba. Lahat ng mga ito ay ginamitan ng iba’t ibang hugis, kulay at linya.
Narito ang ilan sa kanilang mga ipinagmamalaking gawa at kasuotan.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
155
Ito ang halimbawa ng likhang-sining sa araling ito. Makakaguhit ba kayo ng inyong sariling disenyo sa construction paper gamit ang mga disenyo ng Maranao, T’boli, at Yakan maliban sa ipinakitang halimbawa?
t
Mga Hakbang Sa Paggawa:
1. Ihanda ang mga kagamitang gagamitin.
2. Umisip ng disenyo ng mga kultural na pamayanan sa Mindanao tulad ng Maranao, Yakan, at T’boli. Maaari ding gumamit ng sariling disenyo na ginagamitan ng iba’t ibang hugis, kulay, at linya.
3. Isawsaw ang cotton buds sa chlorine. Marahan itong ipahid sa colored construction paper. (Paalala: Kailangan ang pagsubaybay ng guro sa gawaing ito upang maiwasan ang disgrasya sa paggamit ng chlorine)
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
156
4. Maingat na ipahid ang chlorine sa construction paper upa- ng hindi ito mapunit.
5. Patuyuin muna nang ilang minuto ang ginawang likhang- sining.
6. Pagtuyo na ito maaari na itong ipaskil sa blackboard. Maghanda sa pagpapahalaga.
Ang mga disenyo sa kultural na pamayanan sa Mindanao ay makikita sa kanilang mga kagamitan at kasuotan na ginagamitan ng iba’t ibang linya, kulay, at hugis. Ang mga ito ay hango sa kalikasan at sa kapaligiran tulad ng hayop, dahon, bundok, araw, at bituin.
Panuto : Lagyan ng tsek ang kahon batay sa antas na iyong naisagawa sa buong aralin.
Pamantayan
(3)
(1)
1. Natukoy ko ang iba’t ibang disenyo na gawa ng mga taga Mindanao.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
157
2. Nalaman ko ang mga kultural na pamayanan na nagmula sa Mindanao.
3. Nakagawa ako ng isang likhang-sining na ginagamitan ng mga disenyo ng taga Mindanao na nagtataglay ng mga elemento at prinsipyo ng sining.
4. Napahalagahan at naipagmalaki ko ang mga katutubong sining na gawa ng mga kultural na pamayanan sa Mindanao sa pamamagitan ng pagtangkilik nito.
5. Naipamalas ko nang may kawilihan ang aking ginawang likhang-sining.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
YUNIT 1 : Pagguhit Aralin Bilang 4 : Mga Katutubong Disenyo
Ang mga disenyong etniko ay gawa ng mga pangkat-etniko sa mga kultural na pamayanan sa bansa. Ang kanilang talino at kasanayan sa paglikha ay naipakikita nila sa paggawa ng mga kagamitang pantahanan gaya ng palayok, mangkok, at banga. Ito rin ay naipakita sa mga hinabing tela, kumot, at banig.
Ang sumusunod ay mga halimbawa ng kanilang disenyo:
Mga Dibuhong Bituin (Star Motif)
Maranao Bagobo Agta Bukidnon
Kalinga Maranao Ifugao Bagobo
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
Disenyo Sa Crayon Etching
Kagamitan: oslo paper o lumang cardboard, lapis, krayola, paper clip o toothpick bilang pangguhit
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
1. Ihanda ang mga kagamitan.
2. Diinan nang maigi ang pagkukulay sa buong papel. Punuin ang papel ng iba’t ibang kulay ng krayola.
3. Patungan ng kulay itim na krayola ang buong bahagi ng papel.
4. Maaaring gumamit ng paper clip o toothpick na magsisilbing pangguhit.
5. Pumili ng disenyo na nais iguhit mula sa mga larawang ipinakita ng guro (hal. dibuho ng araw, bituin at tao.)
6. Maaaring gumamit o umisip ng sariling disenyo gamit ang iba’t ibang linya at hugis para sa gagawing likhang-sining.
7. Gamitin ang imahinasyon upang makabuo ng kakaiba at orihinal na disenyo.
8. Kapag tapos na ang ginawang likhang-sining maaari na itong ipaskil at maghanda sa pag-uulat.
Ang mga disenyong etniko o dibuho ay may katangi- tanging kagandahan. Dapat natin ipagmalaki at panatilihin ang mga ito upang lalong makilala ang ating bansa.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
161
Panuto : Lagyan ng tsek ang kahon batay sa antas ng iyong naisagawa sa buong aralin.
PAMANTAYAN
(3)
(1) 1. Nalaman ko ang
kahalagahan ng mga katutubong disenyo mula sa mga kultural na pamayanan.
2. Nailarawan ko ang mga katutubong disenyo na gawa ng mga pangkat-etniko mula sa mga kultural na pamayanan.
3. Nakalikha ako ng isang disenyo mula sa mga katutubong motif sa pamamagitan ng crayon etching.
4. Nailigpit ko ang mga kagamitang ginamit sa tamang pagbuo ng likhang-sining.
5. Naisagawa ko ang aking likhang-sining nang may kawilihan.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
162
YUNIT 1 : Pagguhit Aralin Bilang 5 : Mga Katutubong Disenyo sa Kasuotan at Kagamitan
Likas sa mga Pilipino ang pagkamalikhain at pagkamakasining. Ito ay minana natin sa ating mga ninuno. Sa ilang salinlahi ay nakikita ang mga masining na likha ng mga katutubo.
Kaakit-akit ang mga disenyong gawa ng mga pangkat-etniko. Ang kanilang talino at kasanayan sa paglikha ay naipakikita nila sa paggawa ng mga kagamitang pantahanan, palamuti sa katawan, kasuotan at iba pa.
Paggawa ng Coin Purse o Jewelry Pouch na may Katutubong Disenyo
Kagamitan: retaso, lapis, gunting, karayom, sinulid, at pangkulay tulad ng oil pastel, krayola, colored pen/pencil
Mga Hakbang Sa Paggawa:
1. Maghanda ng mga retaso na lalagyan ng disenyo.
2. Pumili ng dalawang disenyong etniko at iguhit ang mga ito nang salitan sa retaso upang makabuo ng kakaibang likhang- sining.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
163
3. Kulayan nang maayos ang ginuhit upang ito ay maging maganda at kaakit-akit.
4. Itupi sa gitna ang retasong may disenyo at tahiin ang dalawang sulok nito.
5. Itupi nang maliit at tahiin ang pinakabunganga ng supot.
6. Ipasok ang tali sa may bunganga ng supot na magsisilbing hawakan.
7. Iligpit ang mga ginamit pagkatapos ng gawain.
Bawat bata ay may angking talento sa pagdidisenyo at nakagagawa ng kakaibang likhang-sining gamit ang iba’t ibang katutubong disenyo ng mga pangkat-etniko sa bansa.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
164
Panuto: Suriin ang inyong likhang-sining at lapatan ng kaakibat na puntos gamit ang rubrics.
SUKATAN
sa pagbuo ng
sining
(2)
(1)
1. Nakilala ko ang iba’t ibang disenyo sa mga kagamitan at kasuotan na mayroon sa Luzon, Visayas, at Mindanao.
2. Nakaguhit ako ng mga motif sa pag- buo ng disenyo sa retaso.
3. Nakasusunod ako nang tama sa mga hakbang sa pag- gawa ng likhang- sining.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
165
4. Napahalagahan ko ang mga katutubong sining sa pamamagitan ng pagguhit ng disenyo sa lagayan ng barya (coin purse) o lagayan ng palamuti (jewelry pouch)
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
166
YUNIT 1 : Pagguhit Aralin Bilang 6 : Kagawian ng Iba’t ibang Pamayanang Kultural
Ang mga sinaunang kagamitan at kasuotan ng mga pangkat- etniko ay bahagi ng pang-araw araw na buhay sa kanilang pamayanang kultural. Ang kanilang paniniwala ay makikita sa mga masining na dibuho ng kanilang kasuotan, palamuti sa katawan, at mga kagamitan. Ito ay yaman ng ating bansa.
Pansinin ang halimbawa ng larawan ng gawi ng pamayanang kultural sa ibaba. Makikita dito na ang kanilang kasuotan ay kakikitaan ng mga disenyong etniko na nagtataglay ng mga maninipis at makakapal na linya, mga mapupusyaw na kulay, at mga dibuhong kanilang pinagyaman.
Ang mga disenyong ito ay maaari nating gamitin sa paggawa ng mga magagandang likhang-sining tulad ng bookmark.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
Kagamitan: lapis, krayola, gunting, ruler, at lumang karton o cardboard
Hakbang Sa Paggawa
1. Ihanda ang mga gamit na kailangan
2. Gupitin ang lumang karton o cardboard sa sukat na 1 ½ pulgada ang lapad at 5 pulgada ang haba.
3. Pumili ng isang disenyong etniko na nais iguhit sa bookmark.
4. Iguhit ito sa inihandang cardboard na gagawing bookmark.
5. Kulayan ang iyong iginuhit.
6. Sikaping naiiba ang iyong likhang-sining.
May iba’t ibang nakagisnang kaugalian ang ating pamayanang kultural na makikita pa rin sa kasalukuyang panahon. Ito ay dapat ingatan at magamit sa mga likhang- sining.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
168
Panuto: Lagyan ng tsek () ang angkop na kahon. Gawin ito sa sagutang papel.
SUKATAN
pamantayan sa
(1)
1. Nakabuo ako ng bookmark gamit ang iba’t ibang disenyong etniko.
2. Nakabuo ako ng naiibang disenyo nang hindi kumopya sa gawa ng iba.
3. Nagamit ko ang mga linya at kulay sa disenyong nabuo.
4. Naipakita ko ang pagpapahalaga sa mga disenyong etniko sa aking nabuong bookmark.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
169
YUNIT 1 : Pagguhit Aralin Bilang 7 : Masining na Disenyo ng Pamayanang Kultural
Ang mga masining na disenyo na gawa ng mga pamayanang kultural ay isa sa mga pamanang sining sa lahing Pilipino.
Ang mga disenyo noong mga unang panahon ay ginawang basehan ng mga disenyo sa kasalukuyang panahon. Ito ay isa sa mga nagsilbing paraan para maisalin ang mga kaalaman ng sinaunang Pilipino.
Pabalat sa Notbuk
Kagamitan: mga recycled paper tulad ng lumang kalendaryo o anumang papel, gunting, lapis, krayola, tape, at plastic cover
Mga Hakbang Sa Paggawa:
1. Ihanda ang mga kagamitan.
2. Gumupit ng lumang kalendaryo o anumang papel kasukat ng notbuk na nais lagyan ng pabalat. Gamitin ang malinis na bahagi nito.
3. Gumuhit ng sariling masining na disenyo.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
4. Pagkaguhit, kulayan upang mas lalong tumingkad ang mga disenyo.
5. Gawing kakaiba ang disenyo.
6. Ibalot ang ginawang disenyo sa isang notbuk. Gamitan ito ng tape para sa mas maayos na paglalapat.
7. Sikaping maging malinis at maayos ang ginawang likha.
8. Ipakita sa harap ng klase ang natapos na likhang-sining.
Ang disenyo sa mga kagamitang ginagawa sa pamayanang kultural ay may kakaibang istilo at tunay na yaman ng lahi. Makikita ito hanggang sa kasalukuyang panahon at dapat itong ipagmalaki.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
171
Panuto: Tiyakin ang ginawang pagganap sa pagbuo ng pabalat ng notbuk. Lagyan ng () ang kahon na tumutugon sa bawat tanong.
KASANAYAN
sining (3)
Nasunod ang
pamatayan sa
sining (1)
1. Naiguhit ko ba nang kakaiba ang sarili kong disenyo?
2. Nakagamit ba ako ng tamang kulay upang maging kakaiba ang aking likhang-sining?
3. Napahalagahan ko ba ang mga sinauna at kasalukuyang disenyong nagmula sa pamayanang kultural?
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
172
4. Nagawa ko ba ang gawain nang hindi humingi ng tulong sa iba?
5. Nakadama ba ako ng kasiyahan sa aking sining?
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
YUNIT 1 : Pagguhit Aralin Bilang 8 : Crayon Resist ng Disenyong-Etniko
Ang mga pangkat-etniko ay may mga pamamaraan sa kanilang pamumuhay na nakikitaan ng pagiging malikhain. Makikita sa mga kagamitan at mga palamuti ang iba’t ibang disenyo na kanilang pinagyaman.
Mga Disenyong Etniko
Ang mga napag-aralan nang disenyong etniko o pattern ay maaaring gamitin sa paggawa ng isang likha. May iba’t ibang paraan din sa paglikha gamit ang krayola. Isa ang paraang crayon resist na maaaring gamitin sa gagawing likha.
Sa araling ito ay gagawa tayo ng likhang-sining gamit ang mga disenyong etniko sa pamamagitan ng crayon resist.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
PAGGAWA NG PLACEMAT
Kagamitan: Lapis, krayola, brush, ¼ cartolina o recycled cardboard, water color, at recycled paper
Mga Hakbang Sa Paggawa:
1. Ihanda ang mga kagamitan.
2. Pumili ng disenyo na makikita sa mga kagamitan, kasuotan at palamuti ng mga pangkat-etniko mula sa mga nakaraang aralin o mga halimbawang nasa likod na pahina.
3. Iguhit ang mga napiling disenyong etniko o patterns sa recycled paper.
4. Ilipat ito sa cartolina o cardboard.
5. Kulayan ang iyong iginuhit. Siguraduhing madiin ang paggamit ng krayola sa papel upang hindi matakpan ng watercolor.
6. Ihanda naman ang watercolor para sa gagawing pamaraang crayon resist.
7. Pahiran ng watercolor ang kinulayan ng krayola. Gamitin ang madilim na kulay para lumitaw ang kagandahan ng disenyong iginuhit at kinulayan ng krayola.
8. Ipakita sa klase ang natapos na obra.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
175
Ang pagpapahalaga sa iniambag ng pangkat-etniko sa mundo ng sining ay tunay na yaman ng ating bansa. Isa sa mga paraan upang maipakita ang pagpapahalaga ay ang paggamit ng kanilang disenyo sa iba’t ibang obra.
Panuto: Lagyan ng masayang mukha ( ) ang angkop na kahon. Gawin ito sa sagutang papel.
SUKATAN
sa pagbuo ng
(1)
1. Nakabuo ako ng placemat gamit ang iba’t ibang disenyong etniko o pattern.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
2. Naipamalas ko ang wastong paraan ng crayon resist.
3. Nagamit ko ang sariling mga linya at kulay ayon sa disenyong nabuo.
4. Naipakita ko ang pagpapahalaga sa mga disenyong etniko sa pamamagitan ng pag-gamit ko ng aking ginawang likhang-sining.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
GLOSSARY SINING
acrylic paint isang uri ng pintura na ginagamitan ng tubig Background tanawin pinakamalyo sa tumitingin, likod
Bookmark ginagamit na pananda sa isang pahina ng libro pabalat sa libro
takip sa libro na may iba’t ibang disenyo o kulay
border design disenyo sa paligid ng papel
banana stalk bahagi ng halamang saging na ginagamit na pangdisenyo sa gawaing-sining
Bloke nagsisilbing pampatigas sa gilid na bahagi ng papel
cardboard isang uri ng matigas na papel na ginagamit sa gawaing-sining
container lalagyan ng tubig o anumang bagay
construction paper
isang uri ng papel na ginagamit sa gawaing-sining na may iba’t ibang kulay
cotton buds ginagamit na panlinis sa tainga
Chlorine nakalalasong kemikal na ginagamit na panlinis o pang alis ng mantsa sa damit
coin purse lagayan ng barya Disenyo ginamitan ng linya, kulay, at hugis upang
makabuo ng dibuho disenyong radial
disenyong nakaayos na ginagamitan ng linya
disposable spoon
kutsarang yari sa plastik
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Deped
Foreground Tanawing pinakamalapit sa tumitingin, harap itanghal ipakita sa marami sa pamamagitan ng paglagay
sa harap o pagpaskil Istilo pamamaraan
jewelry pouch lagayan ng iba’t ibang palamuti tulad ng singsing, hikaw at kuwintas
kalikasan natural na makikita sa kapaligiran na gawa ng Diyos
kultural kaugnayan sa isang partikular na grupo ng mga tao at kanilang mga gawi, paniniwala, at tradisyon
kontribusyon mahalagang naiambag upang matapos ang isang gawain o proyekto
Luwad Molde Myural malaking larawan na ipininta na kadalasan
makikita sa mga dingding o pader Middleground tanawin sa gitna, pagitan ng foreground at
background motif na iba’t-ibang uri ng disenyo mula sa mga pangkat-etniko
malong isang uri ng kasuotan nagmula sa ating mga pangkat-etniko
Overlap pagpapatong-patong ng mga hugis Oil pastel isang uri ng pangkulay ginagamit sa gawaing-
sining Palamuti Dekorasyon Pista pagdiriwang sa isang lugar
Prinsipyo sinusunod na pamantayan sa sining
pangkat- etniko
grupo ng mga sinaunang tao
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
pattern proseso ng sining na ginagawao ginagamit nang paulit-ulit
placemat ginagamit na patungan ng mga pinggan, kubyertos, at baso sa hapag kainan
Paglalala ng Banig
Masining na paglalala at pagtitiklop ng mga piraso ng materyales upang makalikha ng kahanga- hangang disenyo ng banig-plorera na lalagyan ng bulaklak
retaso pinagtabasang piraso ng tela recycled paper papel na gamit na
Table runner isang mahabang tela na inilalagay sa mesa para dekorasyon
Tina-tali ang Tina-tali (Tie-Dye) ay proseso ng pagkukulay ay karaniwang binubuo ng pagtiklop, pagpilipit, papatong na pagtiklop, o paglukot ng tela o isang damit na tinatalian ng tali o goma (rubber band) na sinusundan ng pagbabad o paglubog sa timpla na may kulay
T’boli mga taong nakatira sa pamayanang kultural na matatagpuan sa Cotabato. Gumagawa sila ng T’nalak mula sa hibla ng abaka
T'nalak ay isang tradisyonal na tela ng ginagawa ng mga T’boli sa Lake Sebu, Timog Cotabato. Ito tradisyonal na tela ay hinabing-kamay na gawa sa Abaka fibers na ayon sa kaugalian ay may tatlong pangunahing mga kulay, pula, itim at ang orihinal na kulay ng dahon Abaka
Value sangkap ng kulay na tumutukoy sa kapusyawan at kadiliman nito
wall décor palamuti sa dingding
water color isang uri ng pangkula na ginagamitan ng tubig at brotcha o brush
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
274
Mga Awit Ako Mananggete An Sakong Abaniko Ang Alibangbang Ang Huni ng Ibong Pipit Ano-Ano Atin Cu Pung Singsing Baby Seeds Bahay Kubo Bandang Musika Batang Magalang Batang Masipag Chua-ay Clean Up Week Song Do a Little Thing Early to Bed Gising Na Hear the Rain Huli Ka! Ili-ili Tulog Anay Inday Kalachuchi Kalesa Little Band Liza Jane Lupang Hinirang Magandang Araw Magtanim ay ‘Di Biro Manang Biday Masaya Kung Sama-sama Ode to Joy Oh, Come Play a Merry Tune Oh, Who Can Play
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
275
Ohoy Alibangbang Pamulinawen Paruparong Bukid Pentik Manok Pilipinas Kong Mahal Pilipinas Kong Mahal Rain,Rain Go Away Reach for the Sky Run And Walk Salidommay She’ll be Coming Round the Mountain Song and Dance Tayo Na! Tayo’y Magpasalamat Tayo’y Magsaya Tayo’y Umawit ng ABC Tiririt ng Maya Ugoy ng Duyan Umawit at Sumayaw Umayka Ti Eskuela We’re on the Upward Trail Will You Dance With Me?
Mga Awit sa Pakikinig Ading Are You Sleeping Lazy Juan? Bahay Kubo Blue Danube Waltz Hallelujah Chorus Happy Birthday It Came Upon the Midnight Clear Mindanao Sketches My Heart Will Go on Philippine Tongatong Pop Goes the Weasel Row, Row, Row Your Boat Somewhere Over the Rainbow Star Wars- Opening Theme Tayo’y Umawit
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
DEPED C OPY
Discovery in Art 3 Elementary Worktext, pp. 109-110
Gawad ng Manlilikha ng Bayan, Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining, Republika ng Pilipinas, 2004.
Modern Teacher Magazine, Sept. 2011, Vol.60.
Musika, Sining at Edukasyong Pangkatawan 4, pahina 21-24
Sining 4, pahina 11-12
Sining 4, pahina 78-79,
Sining 5, pahina 104-105
http://www.ehow.com/about_6669221_history-tie_dye.html
http://ecozeal.com/blog/the-history-and-art-of-tie-dyeing
APPENDIX
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means - electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
1.1 COPYRIGHT.TOC
10.GLOSSARY