Upload
dolph
View
87
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
KIRIM-KONGO HEMORAJİK ATEŞ EPİDEMİYOLOJİSİ. D r. Nazif ELALDI. Cumhuriyet Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları, Sivas. Viral Hemorajik Ateş. VHA olgularında ortak özellik. Ateş. Kanama. +. Hangi Etkenler VHA’ya Neden Olmaktadır?. Filoviridae - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
KIRIM-KONGO HEMORAJİK ATEŞ EPİDEMİYOLOJİSİ
Cumhuriyet Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları, Sivas
Dr. Nazif ELALDI
Viral Hemorajik Ateş
VHA olgularında ortak özellik
Ateş Kanama+
Hangi Etkenler VHA’ya Neden Olmaktadır?
• Filoviridae • Marburg virus ve Ebola virus
• Arenaviridae • Lassa virus ve Junin, Machupo, Sabia, ve
Guanarito virus
• Bunyaviridae • Crimean-Congo hemorrhagic fever virus [CCHFV],
Rift Valley fever virus [RVFV] ve Hantavirus)
• Flaviviridae • Yellow fever virus ve Dengue virus
VHA Coğrafik Dağılım
BUNYAVIRIDAE
Bunyavirus Hantavirus Nairovirus Phlebovirus Tospovirus
http://www.virology.net/Big_Virology/BVRNAbunya.html
Nairovirus ( 7 alt cins içerir )
CCHF Virus Group
Dera Ghazi Khan virus
Hughes
virus
Group
Nairobi sheep
disease virus Group
Qalyub
virus
Group
Sakhalin virus Group
Thiafora
virus
Group
http://www.virology.net/Big_Virology/BVRNAbunya.html
•CCHFV •Hazara
virus
•NSDV•Dugbe virus
Nairovirus
Üç RNA bölgesi içermektedir
L ( Large )Viral RNA polimeraz
M ( Medium)Yapısal proteinler
(G1 ve G2)
S ( Small)Nukleokapsid
protein (N)
Lipit membran
Bunyaviridae
CCHFV
• Dış ortama nispeten dayanıksız
• Konak dışında uzun süre yaşayamaz
• Ultraviyole ile hızla ölür
• 56°C’de 30 dakikada inaktive olur
• Kanda 40°C’de 10 gün süreyle yaşayabilir
• %1 hipoklorit ve %2 glutaraldehide duyarlı
• Ortam pH’sına duyarlı (düşük pH’ da hızla inaktive olur)
• Hücre kültürlerinde üretilebilir
Böyle bir çalışma için biyogüvenirlilik seviye 3 veya 4
olan laboratuvar gereklidir
• Ribavirine duyarlı
CCHFV
KKHA Tarihçe
– Hastalık ilk olarak 12. yy da Tacikistan’da bir doktor tarafından
tanımlanmış
– Yıllarca Özbekistan'da
Khungripta Kan alımı
Khunymuny Burun kanaması
Karakhalak Kara ölüm
– Orta Asya’daAkut infeksiyöz kapiller toksikoz
Akut infeksiyöz hemorrajik hastalık KKHAÖzbekistan hemorrajik hastalığı
Virusun keşfi
– Resmi kayıtlardaki ilk
salgın 1944 ve 1945 yılında
yaz aylarında Batı Kırım’
da tespit edildi
– Aralarında Sovyet askerleri
de olan 200’ den fazla kişiyi
etkilemiş
• Kırım Hemorajik Ateşi adı
verilmiş
• Daha sonraki yıllarda
– Sovyetler Birliği (özellikle Orta Asya Cumhuriyetleri olmak
üzere diğer bölgelerinde de uzun yıllardır var olduğu)
– Eski Yugoslavya
– Bulgaristan’ da da olduğu anlaşılmış
• Virus
– Akut dönemde hasta kanından
– Hyalomma marginatum marginatum türü kene
ve larvalarından izole edilmiş
• İzole edilen ajan muhtemelen kaybolmuş
• 1956 yılında
– Zaire’ de ateşli bir hastadan izole edilen
virusa Congo virus adı verilmiştir
• 1967 yılında
– Yenidoğan farelere enjekte edilerek
soyutlanmıştır
• 1967 yılında
– 1956’ da izole edilen virus ile sonradan izole
edilen virusların aynı virus olduğu gösterilmiştir
• 1969 yılında
– Congo virus ve Kırım Hemorajik Ateş viruslarının
aynı virus olduğu gösterilmiştir
– Crimean-Congo Hemorrhagic Fever Virus
(CCHFV)
Virus başlıca keneler ile bulaşır
– Hyalomma truncatum
– Hyalomma marginatum
– Hyalomma impeltatum
– Hyalomma impressum
– Amblyomma variegatum
– Boophilus decolaratus
• 850 tür keneden 31’ i CCHFV bulaştırır !
Yumurtalar
Larva yumurtadan çıkar
Larva yeni konak arar
Larva I.konakta beslenir
I. Konak
Beslenen larva toprağa düşer
Larva nimfe dönüşür
II. Konak Nimf II.konağa yapışır
ve beslenir
Nimf erişkin keneye dönüşür
III. Konak
Dişi erişkin kene III.konağa yapışır ve beslenir
Beslenen dişi erişkin kene toprağa düşer
• Virus kenelerin tüm formlarından izole edilebilir
• Avrupa ve Güney Afrika arasında göç eden
göçmen kuşlar üzerinde vektör kenelerin larval
ve nimfal fazı bulunmuştur
• Bu kuşlar, virusu iki kıta arasında taşıyabilir !
• İnfekte keneler arasında trans-ovariyal, trans-
stadial ve venereal geçiş var
Virusun izole edildiği hayvanlar
– Sığır
– Koyun
– Keçi
– Yabani tavşan
– Tilki
Belirtisiz infeksiyon
(Bir hafta kadar
süren geçici viremi)
KKHA
Büyük memeliler
(Sığır ve koyun )
Küçük memeliler
(Tavşan ve kirpi)
İnsanlarda
• Erişkin keneler, virusu hayvanlardan
aldıktan sonra;
– Virus 36 saat içinde çoğalmaya başlar
– 3-5 gün sonunda maksimum sayıya ulaşır
– Virus titresi azalarak aylarca devam eder
• İnfekte kene aylarca virus bulaştırabilir
İnsanlara nasıl bulaşır?
• İnfekte kenelerin ısırması veya kene kırma sırasında
• Viremik hayvanların kesilmesi sırasında:• Hayvana ait kan ve dokulara temas
• İnfekte hastalardan (hastanede, toplumda)
-Direkt temas
-İnfekte doku ve kan teması ile
-Laboratuvardan direkt temas ile deriden veya havadan
- Hava yolu?
-İnfekte sütün içilmesi ile?
• Bir araştırmada 123 KKHA olgusunda predispozan
faktörler*;
Kene ısırık öyküsü 54 (%44)
Hayvan teması ile birlikte kene ısırığı 45 (%37)
KKHA hastası ile temas (nozokomiyal) 7 (%6)
Bilinmeyen 17 (%13)
*http://www.angelfire.com/punk/lymedisease/cchf81.html
Kimler risk altındadır?
• Tarım çalışanları
• Hayvancılık yapanlar
– Çiftlik çalışanları
– Çobanlar
– Kasaplar
– Mezbaha çalışanları
– Et ürünleri market işçileri
Kimler risk altındadır?
• Veterinerler ve hasta hayvan ile teması olanlar
• Endemik bölgelerde görev yapan sağlık personeli
• Askerler
• Kamp yapanlar
• Deri fabrikası çalışanları
Dünyada majör epidemilerin nedenleri
• İlk epidemilerin nedeni insanlar ?
– Kırım’ daki ilk epidemide; • II. Dünya Savaşı yıllarında kene ile infekte bölgelerin tarıma
açılması
• Eski Sovyetler Birliği ve Bulgaristan’ da
olan diğer epidemilerde;
– Ziraatçılık ve hayvancılıktaki değişmeler
Epidemilerde mevsimlerin rolü
• KKHA mevsimsel özellik gösterir
– Kene hareketleri sıcak iklimde artar
• Eski Sovyetler Birliği’ nde
– Haziran-Temmuz aylarında olgu sayısı en fazla
• Güney Afrika Cumhuriyeti’ nde
– Olguların çoğu ilkbahar ve sonbaharda görülür
• Dünyada çoğu olgu Haziran-Eylül arasında
• Ocak ayında da görülebilir
Ülke adı Bölge Zaman Olgu sayısı (n)
Mortaliten (%)
Sovyetler Birliği
Kırım 1944-45 200 ?
Bulgaristan
1953-1974 1105 %17
Bulgaristan
1975-1996 CCHFV aşısı
279 %11
Bulgaristan
1997-2003 124 %22
Çin Xinjiang (Kuzeybatı)
1965-94 (30 yıl)
260 54 (%21)
Xinjiang (Kuzeybatı)
1997 (45 gün)
26 5 (%20)
KKHA EPİDEMİLERİ (1)
Ülke adı
Bölge Zaman Olgu sayısı (n)
Mortalite
n (%)
Yorum
Makedonya
1976 20 ?
Irak Ramadi 1979 10 (8 K, 2 E)
7 Sağlık pers 2
Güney Afrika Cumh
.... 1981 123 27 (%22)
Güney Afrika Cumh
1994 Ekim 17 1(%6) Devekuşu çiftliğiSuudi
ArabistanMekke 1989-90 40 12 (%30) Mezbah
a çalışanl
arı
Birleşik Arap Emirl.
1994-95 35 22 (%62) Mezbaha işçiEt market işçiDeri Fabr. işçi
KKHA EPİDEMİLERİ (2)
Ülke adı Bölge Zaman Olgu sayısı (n)
Mortaliten (%)
Afganistan 1998 Mart 19 12 (%64)
Kazakistan 1999 Mart 10 2
Rusya Stavropol 1999 Temmuz
65 6 (%9)
Kosova 2001 Haziran
69 6 (%9)
İran 2000-20023 epidemi
127 14 (%11)
KKHA EPİDEMİLERİ (3)
Ülke adı Bölge Zaman Olgu sayısı (n)
Mortaliten (%)
Pakistan Rawalpindi 2002 100 En az 2
Moritanya Nouakchott 2003 Mart-Ağustos
35 10 (%29)
KKHA EPİDEMİLERİ (4)
Türkiye’de KKHA Epidemileri
Ülke adı Bölge Zaman Olgu sayısı (n)
Mortaliten (%)
KKHA EPİDEMİLERİ (5)
Türkiye* İç AnadoluKaradeniz
2002-2003 35 1 (%2.8)
Türkiye** Doğu-Karadeniz
2002-2003 19 2 (%10)
Türkiye*** İç AnadoluKaradeniz
2003 92 11 (%12)
Türkiye**** Türkiye geneli
2004 249 13 (%5.2)
*Ergonul Ö, et al. CID 2004; 39: 284-7.** Kartı S, et al. Emerg Infect Dis 2004; 10 (8): 1379-84. ***Bakır M, Et al. J Med Microbiol 2005; 54: 1-5. **** Sağlık Bakanlığı verileri
Tokat Giresun
SivasYozgat
Türkiye’ de KKHA Salgın alanlarıTokat 820000
Sivas 710000
Giresun 520000
Yozgat 400000
Toplam 2.5 milyon
Ülke adı Bölge Zaman Sağ pers sayısı (n)
Eksitus(n)
Bulgaristan 1953-1974 20 11
Güney Afrika Cumhuriyeti
1967 5(Lab. kayn.)
?
Pakistan Rawalpindi 1976 4 2
Irak Bağdat 1979 2 2
Birleşik Arab Emirliği
Dubai 1979 Kasım
5 2
NOZOKOMİYAL KKHA EPİDEMİLERİ (1)
Ülke adı Bölge Zaman Sağ pers sayısı (n)
Eksitus(n)
Güney Afrika Cumhuriyeti
Cape Town 1984 Eylül
7 1
Pakistan Karaçi 1994 Aralık
3 ?
Moritanya Nouakchott 2003 Şubat-Ağustos
20 ?
Pakistan Değişik 1997-2002 5 ?
NOZOKOMİYAL KKHA EPİDEMİLERİ (2)
Dünyada KKHA Endemik Bölgeler
2004 Yılı içinde Cumhuriyet Üniversitesi Hastanesi’nde takip edilen KKHA
olgularının
incelenmesi
• Aşağıdaki risk faktörlerinden birisine sahip hastalar
-Kene ile temas öyküsü
ve/veya
-KKHA için epidemik bölgede bulunma veya bu bölgeye seyahat
+• KKHA’ ya işaret eden akut bir hastalık tablosu;
-Ateş (>380C)
-Trombositopeni(< 150 x 103/mm3)
Olgu Tanımı
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Mart Mayıs Temmuz Eylül
Olgu sayısı
2004 yılında takip edilen 92 olgunun aylara göre dağılımı
Olguların İllere göre dağılımı
Tokat
Giresun
Sivas
Yozgat
• Olgular toplam 4 İlden
– Tokat 60 (%65)– Sivas 27 (%30)– Yozgat 4
(%4)– Giresun 1
(%1)
Karadeniz
681 2
1911
1
3
10
3
1
4
1
2
5
2
55
KKHA olgularının İlçelere göre dağılımı
2
Demografik özellikler
•Hasta sayısı, n 92
Ortalama yaş SE, y 45,71 ± 2.22 (5-92)
Cins, n (%)
Erkek 49 (53)
Kadın 43 (47)
•Predispozan faktörler n (%)
Hayvan teması 74 (80)
Tarım yapıyor 72 (78)
Kene ısırığı 39 (42)
•Halsizlik 86 (94)
•Ateş 84 (91)
•Kas ağrısı 83 (90)
•Baş ağrısı 74 (80)
•Boğaz ağrısı 18 (20)
•Gastrointestinal
•Bulantı 69 (75)
•Kusma 63 (68)
•İshal 36 (39)
n
(%)
Semptomlar
•Döküntü 52 (57)
•Konjuktival hiperemi 46 (50)
•Fasiyal hiperemi 46 (50)
•Ateş, koltuk altı >380C 45 (49)
•Kanama 27 (29)•Epistaksis 14 (52)
•Hematüri 5 (19)
•Melena 2 (7)
•Hematemez 3 (10)
•Birden fazla bölge 3 (10)
Clinical findings of CCHF patients (1)
n
(%)
Başlangıçta Klinik Bulgular (1)
Clinical findings of CCHF patients (1)Başlangıçta Klinik Bulgular (2)
•Batında duyarlılık 11 (12)
•Hepatomegali 8 (9)
•Bilinç bozukluğu 7 (8)
•Akciğerlerde raller 4 (4)
•Lenfadenopati 3 (3)
•Splenomegali 2 (2)
•Kardiyak üfürüm 1 (1)
•Sarılık 1 (1)
n
(%)
Başlangıçta Laboratuvar Bulguları (1)
n
(%)•CBC
•Thrombositopeni 92 (100)
•Lökopeni 69 (75)
•Anemi 10 (11)
•Artmış ESR 20 (22)
•Uzamış aPTT 22 (24)
•Uzamış PT 19 (21)
•CRP pozitifliği 58 (63)
n
(%)•Artmış serum,
•Lactate dehydrogenase, (LDH) 90 (98)
•Aspartate aminotransferase (AST) 84 (91)
•Alanine aminotransferase (ALT) 73 (79)
•Creatine phosphokinase 22 (24)
•Blood urea nitrogen 20 (22)
•Creatinine 15 (16)
Başlangıçta Laboratuvar Bulguları (2)
FazAkut Konvelesan
• CCHFV IgM (+) 70 7• Viral antijen (+) 8• CCHFV IgG (+) 2• Bütün testler negative* 3 şüpheli• Sonuçlara ulaşılamadı** 2• Toplam 85 + 7=
92
* 1 tanesi kanama nedeniyle öldü, hepsinde kene ısırığı öyküsü var** Hepsinde kene ısırığı öyküsü var
Virolojik ve serolojik değerlendirme
• 92 hastadan 88 (%96)’ i oral ribavirin aldı
• Tedavi alan 88 hastadan 6 (7%)’sı öldü
• Tedavi almayan 4 hasta yaşadı
• Yaklaşık mortalite oranı 6 (%6.5) idi
Ribavirin tedavisi ve sonuçlar
• Lökosit ≥10,000/mm3
• Platelet ≤20,000/mm3 • AST ≥ 200 U/mm3 • ALT ≥ 150 U/mm3 • aPTT ≥ 60 sn
ve/veya• Fibrinojen ≥ 110 mg/dl
Swanepoel R, et al. Rev Infect Dis 1989; 11(Suppl 4):S794–800.Ergonul E, et al. CID 2004 (39): 284-7.
Hastalığın ilk 5 gününde aşağıdakilerden herhangi birisi
Şiddetli Olguların Tanımlanması
•Şiddetli 80 (87%)
•Hafif 12 (13%)
•Toplam 92 (100%)
Bu kriterlere göre;
Gurup Yaşayan Ölen
•Siddetli* 74 6
•Hafif 12 0
•Toplam 86
6
*p>0.05 (Fischer’s Exact
test)
Gurup Ortalama P*
yaş (yıl)
•Şiddetli 45 p>0.05
•Hafif 48 p>0.05
•Ölenler 54 p>0.05
*Mann-Whitney U test
5Hastaneye yattıktan sonra
0 10Hastaneye yatmadan önce
Günler-5
Ölen Hastaların Klinik Seyri
0
1
2
3
4
5
1 4 7 10
Days after admission
AS
T/A
LT r
atio
Mild disease
Died patients
Severe disease
*
*p>0.05 (Mann-Whitney U)
Guruplar Arasında Kan AST/ALT Oranı
0
50
100
150
200
250
300
350
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Days after admission
Pla
tele
t c
ou
nts
, X
10
00
ce
lls
/mm
3
Mild disease
Died patients
Severe disease**p>0.05 (Mann-Whitney U)
Platelet counts between the groupsGuruplar Arasında Platelet Sayıları
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Days after admission
Leuk
ocyt
e co
unts
, cel
ls/m
m3
Mild disease
Severe disease
Died patients
*
*p< 0.01 (Mann-Whitney U)
Leukocyte counts between the groupsGuruplar Arasında Lökosit Sayıları
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Days after admission
LDH
leve
l, U
/L
Mild disease
Died patients
Severe disease*
*p>0.05 (Mann-Whitney U)
LDH levels between the groupsGuruplar Arasında Kan LDH Seviyeleri
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Days after admission
CP
K, U
/L
Mild disease
Severe disease
Died patients
*
*p<0.05 (Mann-Whitney U)
Guruplar Arasında Kan CPK Seviyeleri
– Malaria -Bruselloz
– Viral Hepatit -Hematolojik tümör
– Tifo -TTP
– İlaç zehirlenmesi -Arsenik
zehirlenmesi
– SIRS
– Leptospiroz
– Riketsiyoz
-Meningokoksemi
KKHA Ayırıcı Tanı
•Babeziyoz (Babesia microti)
•Colorado kene ateşi (Coltivirus)
•Erlihiyoz (E. chaffeensis, E. phagoctophila)
•Kene ile bulaşan tekrarlayan ateş (Borrelia
sp)
•Lyme hastalığı (Borrelia burgdoferi)
•Kayalık dağlar benekli ateşi (R. ricketsii)
•Boutounesse ateşi (R. conorii)
•Kırım-Kongo Hemorrajik Ateş (CCHFV)
•Q ateşi (Coxiella burnetii)
Kene ile bulaşan infeksiyonlar da düşünülmeli !!!!!
KKHA, ülkemizde her geçen gün
olgu sayılarının artması nedeniyle
günümüzde bir problem
SONUÇ
Teşekkür ederim