KONTABILITETI PUBLIKKONTABILITETI PUBLIK

1

KONTABILITETI PUBLIKKONTABILITETI PUBLIK

Përbërja e sektorit publik

SektoriSektori publikpublik ka pka përbërje mjeft heterogjene. Aiërbërje mjeft heterogjene. Ai

përbëhet nga:përbëhet nga:

�� Institucionet administrative qendrore dhe Institucionet administrative qendrore dhe

2

�� Institucionet administrative qendrore dhe Institucionet administrative qendrore dhe

njësitë në varësi të tyre:njësitë në varësi të tyre:

�� Organet e qeverisjes vendore dhe njësitëOrganet e qeverisjes vendore dhe njësitë

�� Ndërmarrjet publikeNdërmarrjet publike

�� Institucionet dhe organizatat jofitimprurëseInstitucionet dhe organizatat jofitimprurëse

Institucionet administrative kombëtare dhe vendore

PPërfshijnë të gjitha institucionet buxhetore tëërfshijnë të gjitha institucionet buxhetore të

vendit duke filluar nga institucionet më të lartavendit duke filluar nga institucionet më të larta

shtetërore si:shtetërore si:

–– PresidencaPresidenca,,

–– KuvendiKuvendi ii KosovKosovësës

–– KryeministriaKryeministria

–– MinistritëMinistritë

–– Kuvendet Komunale, Kuvendet Komunale,

DheDhe institucioneinstitucione ttë tjera kombëtare, si:ë tjera kombëtare, si:

–– AkademiaAkademia e e shkencaveshkencave

–– KontrolliKontrolli ii lartlartë i shtetit, etj.ë i shtetit, etj.3

Organet e qeverisjes vendore

JanJanë organet përfaqësuese të njësive tëë organet përfaqësuese të njësive të

qeverisjes vendore.qeverisjes vendore.

Njësi e qeverisjes vendore sipas Kushtetutës sëNjësi e qeverisjes vendore sipas Kushtetutës së

4

Njësi e qeverisjes vendore sipas Kushtetutës sëNjësi e qeverisjes vendore sipas Kushtetutës së

Republikës së Kosovës janë Republikës së Kosovës janë KOMUNATKOMUNAT..

Organet përfaqësuese të tyre zgjidhen meOrganet përfaqësuese të tyre zgjidhen me

votim të përgjithshëm nga populli.votim të përgjithshëm nga populli.

NdNdërmarrjet publikeërmarrjet publike

JanJanë ndërmarrje prodhuese, tregtare dheë ndërmarrje prodhuese, tregtare dhe

shërbyese në pronësi të shtetit ose të organeve tëshërbyese në pronësi të shtetit ose të organeve të

qeverisjes lokale.qeverisjes lokale.

Suksesi i tyre matet me shumën e fitimit qëSuksesi i tyre matet me shumën e fitimit që

5

realizojnë.realizojnë.

Krahas kësajë ato kanë qëllim edhe përmirësimin eKrahas kësajë ato kanë qëllim edhe përmirësimin e

cilësisë së shërbimit për popullin.cilësisë së shërbimit për popullin.

Forma e organizimit të tyre mundë të jetë meForma e organizimit të tyre mundë të jetë me

drejtues të përcaktuar nga shteti ose si shoqëridrejtues të përcaktuar nga shteti ose si shoqëri

Akcionare ku shteti zotëron një pjesë ose pjesënAkcionare ku shteti zotëron një pjesë ose pjesën

më të madhe të kapitalit.më të madhe të kapitalit.

OrganizatatOrganizatat jofitimprurjofitimprurëseëse

JanJanë organizata që kanë qëllim përmirësimin eë organizata që kanë qëllim përmirësimin e

mirëqenies shoqërore.mirëqenies shoqërore.

•• Burimet e tyre i sigurojnë nga kontribuesitBurimet e tyre i sigurojnë nga kontribuesit

•• Qëllimi i veprimtarisë së tyre nuk është fitimiQëllimi i veprimtarisë së tyre nuk është fitimi•• Qëllimi i veprimtarisë së tyre nuk është fitimiQëllimi i veprimtarisë së tyre nuk është fitimi

•• Mungojnë interesat e pronësisë.Mungojnë interesat e pronësisë.

Institucione jofitimprurëse jan:Institucione jofitimprurëse jan:

•• Universitetet dhe Spitalet publike, por edheUniversitetet dhe Spitalet publike, por edhe

•• O.kërkueseO.kërkuese--shkencore, Fetare, Parti politike, shkencore, Fetare, Parti politike,

Shoqata profesionale dhe tregtare etj.Shoqata profesionale dhe tregtare etj.

6

Pasqyron kryesisht veprimtarinë ekonomiko -

financiare të organizmave publikë , mat dhe

kontrollon krijimin e burimeve financiare dhe

përdorimin e tyre, në përputhje me planifikimin

KONTABILITETI I SEKTORIT PUBLIK

7

përdorimin e tyre, në përputhje me planifikimin

buxhetor.

Kontabiliteti publik përmbledh:

1. Kontabilitetin e shtetit

2. Kontabilitetin e qeverisjeve lokale

3. Kontabilitetin e ndërmarrjeve publike, dhe

4. Kontabilitetin e OJQ-ve

KontabilitetiKontabiliteti ii shtetitshtetit

• Jep informacion dhe kontrollon realizimin e të

ardhurave dhe shpenzimeve të buxhetit të

shtetit si dhe pasqyron dhe kontrollon

veprimtarinë ekonomiko – financiare të veprimtarinë ekonomiko – financiare të

organeve të pushtetit qendror dhe të të gjitha

institucioneve administrative kombëtare të

vendit.

• Përfshin:

• - kontabilitetin e thesarit të shtetit;

• - kontabilitetin e institucioneve administrative

kombëtare

8

• Pasqyron veprimet ekonomiko – financiare

karakteristike për organet e qeverisjes vendore.

• Kontabiliteti i ndërmarrjeve publike nuk ndryshon

KontabilitetiKontabiliteti ii organeveorganeve tete qeverisjesqeverisjes vendorevendore

• Kontabiliteti i ndërmarrjeve publike nuk ndryshon

nga kontabiliteti i ndërmarrjeve private.

• Kontabiliteti i institucioneve dhe i OJF trajton

veçoritë e kontabilitetit të institucioneve dhe

OJF-ve.

9

Të ardhurat publike

JanJanë mjete monetare dhe të mira materiale tëë mjete monetare dhe të mira materiale të

cilat i shtohen organeve qeverisëse qendrore dhecilat i shtohen organeve qeverisëse qendrore dhe

lokale gjatë periudhës ushtrimore.lokale gjatë periudhës ushtrimore.

Ato paraqiten në formë të:Ato paraqiten në formë të:

10

Ato paraqiten në formë të:Ato paraqiten në formë të:

•• Ardhurave fiskale Ardhurave fiskale –– Tatimet dhe taksatTatimet dhe taksat

•• Të ardhurat nga veprimtaria ekonomike Të ardhurat nga veprimtaria ekonomike

shërbimet, investimetshërbimet, investimet

•• Ndihmat Ndihmat –– Grantet dhe kontributet nga të tretëtGrantet dhe kontributet nga të tretët

Të ardhurat publike i nënshtrohen procesit tëTë ardhurat publike i nënshtrohen procesit të

planifikimit buxhetor.planifikimit buxhetor.

Të ardhurat nga tatimet dhe taksat

Sipas kriterit të burimit, klasifikohen në:

Nga tatimet –– TatimetTatimet mbimbi fitiminfitimin e e biznesitbiznesit

-- TatimetTatimet mbimbi ttë ardhuratardhurat e e biznesitbiznesit

-- TatimetTatimet mbimbi TAPTAP

11

-- TatimetTatimet mbimbi TAPTAP

T.mbi pronë - Mbi pronën

- Mbi përmirsimet e bëra mbi pronë

Qarkullimi i mallrave dhe kryerja e shërbimeve:

- TVSH

- Akciza

- Të ardhura nga taksa doganore

Të ardhurat jotatimore

Sipas natyrës klasifikohen në:

Nga pronat publike –– Qiraja e e tokës

- Interesat,

- të tjera

Shërbimet administrative dhe të ardhurat dysore

12

Shërbimet administrative dhe të ardhurat dysore

- Të ardhurat nga shërbimet

- Nga institucionet administrative

- Gjobat dhe sekuestrimet

Të tjera:

- Institucionet kulturore

- Veprimtaria gjyqësore dhe noteriale.

Sipas mënyrës së realizimit

• Të ardhura të drejtë përdrejta:

- tatimi mbi fitim

- tatimi mbi biznesin e vogël

- tatimi mbi TAP- tatimi mbi TAP

- taksat kombëtare dhe vendore

- taksat doganore

- të ardhurat nga ndërmarrjet dhe pronat publike

• Të ardhura të tërthorta:

- tatimi mbi vlerën e shtuar,

- akciza

13

Shpenzimet publike

Janë mjete monetare dhe të mira materiale të

cilat dalin nga pasuria e organeve qeverisëse

qendrore dhe lokale gjatë periudhës ushtrimore.

Klasifikohen në dy mënyra:

14

Klasifikohen në dy mënyra:

1. Sipas kategorive kryesore të shpenzimeve në

shpenzime rrjedhëse dhe shpenzime kapitale

2. Sipas funksioneve ose sektorëve.

Shpenzimet sipas grupeve

Rrjedhëse:

• Për paga

• Për interesa

• Operative dhe të mirëmbajtjes

15

• Operative dhe të mirëmbajtjes

• Për subvencione

• Për sigurim shëndetsor

• Për rezerva

Shpenzimet sipas grupeve

Kapitale/Investime:

• Për ndërtime

• Për rikonstruime

• Për blerje të pasurive të qëndrueshme

16

• Për blerje të pasurive të qëndrueshme

• Për transferime kapitale

Sipas burimeve përfshijnë:

• Shp.që financohen nga buxheti

• Shp.që financohen nga jashtë

• Shp.që financohen nga burime të brendshme (dysore).

Shpenzimet sipas sektorëëve

• Shp.për arsim

• Për shëndetësi

• Për rendin publik

• Për mbrojtjen (TMK/FSK)

17

• Për mbrojtjen (TMK/FSK)

• Për shërbimet publike

• Për mirëqenie sociale

• Për energji elektrike

• Për transport

• Për bujqësi,

• Të tjera.

KushtetKushtet e e realizimitrealizimit ttë ardhurave

Të ardhurat publike realizohen nëse plotësohen dy

kushte:

a) Të ekzistojë një e drejtë: civile, fiskale ose

administrative e cila mundëson ligjërisht

18

administrative e cila mundëson ligjërisht

realizimin e të ardhurave publike;

b) Të ekzistojë autorizimi buxhetor i dhënë nga Ligji

i financave publike i miratuar nga Parlamenti i

Republikës së Kosovës.

Të drejtat civile ë drejtat civile -- përcaktohen në Kodin civil, psh.përcaktohen në Kodin civil, psh.

• Trashëgimit e lëna në favor të org.publike,ëgimit e lëna në favor të org.publike,

• Kushtet penale mbi kontratat me të tretët,ë tretët,

• Shërbimet për të tretët sipas kontratës.ërbimet për të tretët sipas kontratës.

Të drejtat fiskale ë drejtat fiskale –– përcaktohen në ligjet përpërcaktohen në ligjet për

Tatimet, taksat dhe doganat.Tatimet, taksat dhe doganat.

Të drejtat administrative ë drejtat administrative –– përcaktohen në Kodin epërcaktohen në Kodin e

procedurave administrative, në Ligjin për statusin eprocedurave administrative, në Ligjin për statusin e

nëpunësit civil dhe të Avokatit të Popullit. Këtunëpunësit civil dhe të Avokatit të Popullit. Këtu

bëjnë pjesë të drejtat për të kryer popullsisë dhebëjnë pjesë të drejtat për të kryer popullsisë dhe

bizneseve shërbime me karakter administrativ dhebizneseve shërbime me karakter administrativ dhe

për të arkëtuar vlerën përkatëse sipas tarifave tëpër të arkëtuar vlerën përkatëse sipas tarifave të

caktuara.caktuara. 19

AutorizimiAutorizimi buxhetorbuxhetor

Për realizimin e të ardhurave publike nevojitet tëPër realizimin e të ardhurave publike nevojitet të

plotësohet edhe një kusht formal, i cili ka të bëjëplotësohet edhe një kusht formal, i cili ka të bëjë

me parashikimin dhe autorizimin e tyre çdo vit ngame parashikimin dhe autorizimin e tyre çdo vit nga

ligji i buxhetit.ligji i buxhetit.ligji i buxhetit.ligji i buxhetit.

Burimet financiare (të ardhurat) të organizataveBurimet financiare (të ardhurat) të organizatave

publike janë para të popullit, të cilat nuk mundë tëpublike janë para të popullit, të cilat nuk mundë të

shpenzohen pa autorizimin e organit më të lartëshpenzohen pa autorizimin e organit më të lartë

përfaqësues të tij përfaqësues të tij -- PARLAMENTITPARLAMENTIT

20

KushtetKushtet e e realizimitrealizimit ttë shpenzimeve

Shpenzimet publike realizohen nëse plotësohen dykushte:

a) Të ekzistojë një detyrim i organizimit publik i cili

përbën shkakun e kryerjes së shpenzimit;

21

përbën shkakun e kryerjes së shpenzimit;

b) Të ekzistojë autorizimi buxhetor për kryerjen e

shpenzimeve, i materializuar në Ligjin e

financave Publike të Kosovës të miratuar nga

Parlamenti i Kosovës.

EkzistencaEkzistenca e e njnjë detyrimië detyrimi

Çdo shpenzim publik buron nga zbatimi I parimit të ë

përgjithshëm:përgjithshëm:

„cdo pagesë nënkupton ekzistencën e një „cdo pagesë nënkupton ekzistencën e një

detyrimi“detyrimi“

Ekzistenca e detyrimit duhet të vërtetohet meEkzistenca e detyrimit duhet të vërtetohet me

dokumente justifikuese qdokumente justifikuese që provojnë se detyrimië provojnë se detyrimi

është real. Detyrimet janë dy llojesh:është real. Detyrimet janë dy llojesh:

Detyrime tDetyrime të vullnetshme ë vullnetshme –– burojnë nga aktetburojnë nga aktet

juridike të Org. Publike dhe mundë të jenë:juridike të Org. Publike dhe mundë të jenë:

--ttë njëanshme ë njëanshme –– emërimet e funksionarëve,emërimet e funksionarëve,

shpronësimi i ndërtesave, dhënja e subvencioneveshpronësimi i ndërtesave, dhënja e subvencioneve

etj.etj.22

EkzistencaEkzistenca e e njnjë detyrimië detyrimi

-- të dyanshme të dyanshme –– për shërbime dhe furnizime.për shërbime dhe furnizime.

Detyrimet e paDetyrimet e pavullnetshmevullnetshme –– burojnë nga faktet qëburojnë nga faktet që

nuk varen nga vullneti i OP por që ndodhin dhenuk varen nga vullneti i OP por që ndodhin dhe

shkaktojnë përgjegjësinë e tyre sipas normave tëshkaktojnë përgjegjësinë e tyre sipas normave tëshkaktojnë përgjegjësinë e tyre sipas normave tëshkaktojnë përgjegjësinë e tyre sipas normave të

së drejtës ndërkombëtare, administrative ose civile.së drejtës ndërkombëtare, administrative ose civile.

Psh. Dëmet e shkaktuara të tretëve ngaPsh. Dëmet e shkaktuara të tretëve nga

aksidentet, mosplotësimi i kushteve kontraktuale,aksidentet, mosplotësimi i kushteve kontraktuale,

etj. Të cilat qojnë në pagesën e gjobave,etj. Të cilat qojnë në pagesën e gjobave,

dënimeve monetare etj.dënimeve monetare etj.

23

AutorizimiAutorizimi buxhetorbuxhetor

BuronBuron nganga LigjiLigji I I buxhetitbuxhetit I I cilicili autorizonautorizon shpenzimetshpenzimet

e e cecilitcecilit organizorganizëm publik në vecanti, dukeëm publik në vecanti, duke

përcaktuar edhe llojet e shpenzimeve dhe shumatpërcaktuar edhe llojet e shpenzimeve dhe shumat

Përkatëse me shkallën kierarkike si:Përkatëse me shkallën kierarkike si:Përkatëse me shkallën kierarkike si:Përkatëse me shkallën kierarkike si:

•• PresidencaPresidenca

•• Kryesia e Kuvendit PopullorKryesia e Kuvendit Popullor

•• Këshilli i Ministrave,Këshilli i Ministrave,

•• MinistritëMinistritë

•• Aparati Administrativ i qeverisjes lokale.Aparati Administrativ i qeverisjes lokale.

24

Organizimi i shërbimit të thesarit

Shërbimi i thesarit është tërësia e organizmave të

krijuar nga shteti për të ndjekur, kontrolluar dhe për

të informuar lidhur me zbatimin e buxhetit të

shtetit.

25

shtetit.

Shërbimi i thesarit ndodhet nën varësinë e

drejtëpërdrejtë të MEF.

MEF përmes: Drejtoris së Buxhetit, Drejtoris së

Thesarit dhe Drejtoris së Kontabilitetit drejton dhe

kontrollon zbatimin e buxhetit të shtetit.

Organizimi i shërbimit të thesarit

Degët e thesarit (KK) aktualisht në Kosovë përdorin

regjistrimin e njëfishtë kur i pasqyrojnë të dhënat në

librat e tyre.

Lidhja midis degëve dhe qendrës realizohet

26

Lidhja midis degëve dhe qendrës realizohet

përmes regjistrimit të transakcioneve në sistemin e

Free-Balance të instaluar nëpër degë prej nga

Thesari i përpunon më tejë shenimet.