Kırşehir Biyogaz Tesisi Fizibilite Raporu · Üretilen elektrik, orta gerilim hattına verilerek enterkonnekte ağa ulaştırılacaktır. Ayrıca söz konusu tesisin kurulması

Kırşehir Biyogaz Tesisi

Fizibilite Raporu

Kırşehir İli

Merkez İçesi

Çuğun Mahallesi

117 Ada 13 Nolu Parsel

Temmuz 2017

KIRŞEHİR BİYOGAZ TESİSİ (3,12 MWe/3,56 MWt)

FİZİBİLİTE RAPORU

1

BAŞLIK SAYFASI

Proje

Sahibinin

Adı

KÖRPINAR BİYOGAZ ENERJİ ÜRETİM SAN. VE

TİC. A.Ş.

Adresi

İLKBAHAR MAH. GALİP ERDEM CAD. 610 SOK.

NO:1 ÇANKAYA / ANKARA

Telefon Numarası

+90 (312) 490 91 64

Faks Numarası

+90 (312) 490 91 69

E-Posta

[email protected]

[email protected]

Projenin Adı


Proje İçin Seçilen Yerin Açık

Adresi (İli, İlçesi, Mevkii)

KIRŞEHİR İLİ, MERKEZ İLÇESİ,

ÇUĞUN MAHALLESİ,

117 ADA, 13 NOLU PARSEL

Ön Fizibilite Raporunun

Sunum Tarihi

TEMMUZ 2017

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]



2

İÇİNDEKİLER LİSTESİ

BAŞLIK SAYFASI ……………………………………………….…………………………. 1

İÇİNDEKİLER LİSTESİ ……………….…………………………………...………………. 2

KISALTMALAR ……………………….…………………………………...………………. 3

PROJE ÖZETİ ……………….…………….………………………………...………………. 4

1. TESİS YERİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER…………………………...…………….…. 5

2. KABUL EDİLECEK ATIK TÜRLERİ VE KODLARI …………………….………….…. 6

3. ATIK MİKTARI VE PROJEKSİYONU…….…………………………...…………….…. 9

4. YAPILMASI ÖNGÖRÜLEN TESİSLER…...…………………………...…………….... 10

5. TESİSTE YER ALACAK ÜNİTELER VE BU ÜNİTLER İLE İLGİLİ BİLGİLER ….... 13

6. MALİYET ANALİZİ…………………..…….…………………………...…………….… 19

NOTLAR VE KAYNAKLAR ……………….…………….………………………………. 21

EKLER ………………….….…………….………………………………...………………. 22



3

KISALTMALAR

A.Ş. Anonim Şirketi

AYY Atık Yönetimi Yönetmeliği

bkz. Bakınız

Enj Enerji

EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu

km Kilometre

kN/m2 Kilonewton/metrekare

kV Kilovolt

KVS Kısa Vadeli Sınır Değer

m Metre

m2 Metrekare

m3 Metreküp

max. Maksimum

µg/m3 Mikrogram/metreküp

µm Mikrometre

MÇK Mahalli Çevre Kurulu Kararı

MWe Megavat (elektrik)

MWt Megavat (termal)

No Numara

NOx Azot Oksitler

O2 Oksijen

Sa Saat

San. Sanayi

Tic. Ticaret

Ür. Üretim

vb. ve benzeri

vs. Vesaire

YEKDEM Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması

% Yüzde

‰ Binde 0C Santigrat derece



4

PROJE ÖZETİ

Körpınar Biyogaz Enerji Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından; Kırşehir İli, Merkez İlçesi,

Çuğun Mahallesi sınırlarında 117 Ada ve 13 Nolu Parselde 3,12 MWe / 3,56 MWt kurulu

gücünde Biyogaz Tesisinin kurularak işletilmesi planlanmaktadır.

3,12 MWe / 3,56 MWt kurulu gücünde planlanan Kırşehir Biyogaz Tesisi raporda

bundan sonra “Tesis”, Körpınar Biyogaz Enerji Üretim San. ve Tic. A.Ş. “Yatırımcı”, tesis ve

ünitelerinin (idari bina, kantar, depolama alanları vb.) kurulacağı 18.949,25 m2’lik alan “Tesis

Alanı” olarak ifade edilmektedir.

Bölgedeki hayvansal (büyükbaş ve kanatlı) atıkların çevreye etkilerinin azaltılması,

değerlendirilmesi, atıklardan elde edilen metan gazının elektrik enerjisine çevrilmesi amacıyla

işletilmesi planlanan Biyogaz Tesisi toplam 18.949,25 m2’lik alanda kurulacaktır. Tesise en

yakın yerleşim birimi 1150 m mesafedeki Körpınar Mahallesi olup, tesis alanı için alınan

Mahalli Çevre Kurulu Kararı (MÇK) Ek-1’de verilmiştir.

Tesiste toplam 460 ton/gün atık işlenecek, işlenen atıktan elde edilen biyogaz ise

elektrik enerjisine çevrilecektir. Üretilen elektrik, orta gerilim hattına verilerek enterkonnekte

ağa ulaştırılacaktır. Ayrıca söz konusu tesisin kurulması ile bölgede bulunan hayvancılık

tesisleri ve özellikle organik maddelerin de tesise alınarak bertarafı sağlanabilecektir.

Rapora konu tesis, Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde;

Dışkı işleme kapasitesi (380 + 65 ton/gün) ile Ek-I “Çevresel Etki Değerlendirmesi

Uygulanacak Projeler Listesi”nde; Madde 17 “Günlük kapasitesi 100 ton ve üzeri hayvan

yetiştiriciliğinden kaynaklı dışkıların yakıldığı, geri kazanıldığı ve/veya bertaraf edildiği

tesisler” Madde 11 “İnşaat yıkıntı ve hafriyat atıkları hariç olmak üzere alanı 10 hektardan

büyük ve/veya hedef yılı da dâhil günlük 100 ton ve üzeri olan atıkların geri kazanıldığı,

yakıldığı (oksitlenme yoluyla yakma, piroliz, gazlaştırma, plazma vb. termal işlemler) düzenli

depolandığı ve/veya nihai bertarafının yapıldığı tesisler”

Diğer organik atıklar (15 ton/gün) ile Ek-2 Seçme-Eleme Kriterleri Uygulanacak

Projeler Listesi’ndeMadde 5 “İnşaat yıkıntı ve hafriyat atıkları hariç olmak üzere günlük

kapasitesi 100 ton’un altında olan atıkların kompostlaştırıldığı ve/veya diğer tekniklerle geri

kazanıldığı, yakıldığı (Oksitlenme yoluyla yakma, piroliz, gazlaştırma, plazma vb. termal

işlemler), düzenli depolandığı ve/veya nihai bertarafının yapıldığı tesisler” sınıfında yer

almaktadır.

Tesisinin proje ve fizibilite çalışmalarında; ulusal ve uluslararası enerji, altyapı ve

endüstriyel tesislere yönelik mühendislik, müşavirlik/danışmanlık, proje yönetim/geliştirme ve

yapım hizmetleri veren uzman firma (ERSİS Enerji Mühendislik Müşavirlik İnşaat Ltd. Şti.)

ile ortak çalışılmıştır. İş bu rapor, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylanmış Ön

Fizibilite Raporu’ndan faydalanılarak ERSİS Enerji tarafından derlenmiştir.



5

1. TESİS YERİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER

Rapora konu Kırşehir Biyogaz Tesisinin işletilmesi ile Kırşehir İli, Merkez İlçesi,

Körpınar, Çuğun, Büyükkışla Mahallesi başta olmak üzere çevredeki tarım ve hayvancılıkla

uğraşan yerleşimlerden organik atıklar kabul edilecek, bu hayvansal (besi, süt ineği, tavuk

dışkısı vb.) atıklardan biyogaz elde edilerek proses sonunda elektrik, ısı ile birlikte katı ve sıvı

fermente ürün elde edilecektir.

Tesis Alanının yer seçiminde yerleşim alanlarına olan mesafesi, hakim rüzgar yönü,

topografik koşullar, ulaşım imkanları, hammadde (gübre vb.) kaynaklarına uzaklığı dikkate

alınmıştır. Yer seçiminin uygunluğu ile ilgili Mekanik Ayırma, Biyokurutma ve

Biyometanizasyon Tesisleri İle Fermente Ürün Yönetimi Tebliği’nin 10. Maddesi (1) Bendine

göre MÇK Kararı alınmış olup, Ek-1’de verilmiştir.

a) En Yakın Yerleşim Birimine Olan Mesafeler

Proje kapsamında işletilmesi planlanan tesis alanı Kırşehir İl Merkezinin kuşuçumu

20,7 km kuzeyinde yer almaktadır. Proje alanına ait yer bulduru haritası Error! Reference

source not found.’de verilmiştir.

Proje alanının 140 m kuzeybatısında özel işletme (akaryakıt istasyonu) bulunmakta

olup, en yakın yerleşim alanı kuşuçuşu yaklaşık 1150 m mesafedeki Körpınar Mahallesidir.

Tesis Alanının yer seçiminin uygunluğu ile ilgili Mekanik Ayırma, Biyokurutma ve

Biyometanizasyon Tesisleri İle Fermente Ürün Yönetimi Tebliği’nin 10. Maddesi (1) Bendine

göre MÇK Kararı alınmış olup, Ek-1’de verilmiştir.

Proje alanı ve civarındaki en yakın yerleşim yerleri ve mesafeleri aşağıdaki Tablo 1’de

verilmiştir.

Tablo 1. Proje Alanının Yerleşim Yerlerine göre Konumu

Yerleşim Yeri Mesafe (m)1

Körpınar Mahallesi 1150

Kırkpınar Mahalesi 2900

Çuğun Barajı (aks yeri) 4250

Çuğun Mahallesi 4300

Büyükkışla Mahallesi 4950

Karahıdır Mahallesi 7610

Külhüyük Mahallesi 8200

b) Saha Kapasitesi Büyüklüğü

İşletilmesi planlanan Kırşehir Biyogaz Tesisi 3,12 MWe / 3,56 MWt kurulu gücünde

ve 18.949,25 m2’lik alanda kurulacaktır.

Tesisin kapasite ve yer seçiminde Mekanik Ayırma, Biyokurutma ve Biyometanizasyon

Tesisleri İle Fermente Ürün Yönetimi Tebliği Madde 10 ve Madde 11’e göre;

1 Yerleşim birimlerinin merkezleri dikkate alınarak ölçümler yapılmıştır.



6

Tesiste kullanılacak atıkların kaynağına yakınlığına,

Tesisin alt yapı ve ulaşım olanaklarına,

Hakim rüzgar yönüne (1960-2014 yılları Kırşehir Meteoroloji İstasyonu gözlem

kayıtlarına göre birinci derecede hakim rüzgar yönü N (kuzey)’dır),

Depolama alanı (en az 1 gün süreli depolama yapılacak) büyüklüğü ve bölgeden

toplanacak atık miktarına,

Tesis ünitelerinin (araç parkı, kantar, tekerlek yıkama ünitesi ve idari bina)

konumlandırılacağı alanların yapısına dikkat edilmiştir.

Ayrıca Tesisin tasarımı alıcı ortamın, toprağın, yüzeysel suların ve yeraltı sularının

kirlenmesini önleyecek şekilde yapılmıştır.

c) Mülkiyet Durumu

Kırşehir İli, Merkez İlçesi, Çuğun Mahallesi sınırlarında 117 Ada ve 13 Nolu Parselde

toplam 18.949,25 m2’lik alanda Kırşehir Biyogaz Tesisinin kurularak işletilmesi

planlanmaktadır.

Tesisin kurulacağı parsel arsa niteliğinde olup, Kırşehir İl Özel İdaresine aittir.

Projenin yapılacağı arazi için Kırşehir İl Özel İdaresi tarafından düzenlenen arazi

kiralama ihalesinin kazanılması ardından sadece bu projeyi gerçekleştirmek üzere Ankara İnş.

Tic. San. Ltd. Şti. tarafından Körpınar Biyogaz Enj. Ür. San. ve Tic. A.Ş. firması kurulmuştur.

d) Tesis Ömrü

Proje kapsamında kullanılacak makine ve ekipmanlar için öngörülen proje ömrü 25

yıldır. Bu kapsamda ilerleyen senelerde makine ve ekipmanlardaki bakım ve onarımların

düzenli yapılması ve teknolojik senkronizasyonların uygulanması ile birlikte bir proje ömrü de

uzatılabilecektir.

2. KABUL EDİLECEK ATIK TÜRLERİ VE KODLARI

Biyogaz, organik atıkların oksijensiz bir ortamda ayrışması sonucu ortaya çıkan yanıcı

özelliği bulunan bir gaz karışımıdır. Bileşiminde %60-70 metan (CH4), %30-40

karbondioksit (CO2), %0-2 hidrojen sülfür (H2S) ile çok az miktarda azot (N2) ve hidrojen (H2)

bulunmaktadır.2

Metanlaştırma fazında, metan bakterileri asit ve benzeri ürünleri CO2 ve CH4'e

kadar parçalarlar. Bu iki gazın toplam biyogaz içindeki miktarı %98 iken H2S, H2O, N2, O2, H2,

NH3 metan harici diğer organik karbonlar biyogazın %2‘lik kısmını teşkil ederler.3 Üretilen

biyogazın içeriğindeki metan gazı üretiminin başarısı aşağıdakilere bağlıdır;

2 Kaynak: VII. Ulusal Temiz Enerji Sempozyumu, UTES, 2008 3 Kaynak: International Energy Agency (IEA) Report December, 2000, Task24-Energy From Biological

Conversion of Municipal solid Waste



7

Ortam sıcaklığı

Hammaddenin cinsi ve miktarı

Ortam asitliği (PH)

Partikül büyüklüğü

Fermantasyon süresi

Karbon azot oranı (C/N)

Tesis tipi

Kuru madde miktarı

Ortam sıcaklığı, metan gazı oluşumunda en önemli etmendir. Bu nedenle sıcak

bölgelerde tesisin başarısı daha yüksek olmaktadır. Metan oluşturan bakteriler ani sıcaklık

değişimlerinden, gündüz-gece sıcaklık farklılıklarından çok çabuk etkilenmektedir. Metan

oluşturucu bakteriler için en uygun pH değerleri nötr veya hafif alkali değerlerdir. Anaerobik

şartlarda fermantasyon işlemi devam ederken 7-7.5 arasında değişir. pH değerinin 6.7

düzeylerine düşmesi durumunda bakteriler üzerinde toksit etki yapar.

Anaerobik bakterilerin en önemli besin maddeleri karbon ve azottur. Mikroorganizma

karbonu enerji kaynağı olarak kullanırken azotu yeni hücrelerin oluşturulmasında yapı

malzemesi olarak değerlendirir. Karbon azota nazaran 25-30 kat daha fazla kullanılır. İdeal

karbon/azot oranı 20/1-30/1 dir. C/N Oranları:

Buğday sapı: 87/1

Mısır sapı: 53/1

Hayvan dışkısı: 20/1

Gazın bileşimi atığın türü, sindirim süresi ve diğer proses işletme şartlarına

bağlıdır. Biyogaz üretimi için dört bileşenin olması gerekir;

1. Organik Madde

2. Bakteri

3. Anaerobik Ortam

4. Isı

1. Organik Madde: Metan üreten bakteri için gerekli besin maddesidir. Biyogaz üretimi

için gerekli organik maddenin en önemli kaynağı hayvan çiftlikleri ve tarımsal alanlardır.

Bunlara ilaveten çöp gibi artıklar ve arıtma tesisi çamuru gibi atıklar da biyogaz üretimi için

gerekli organik maddenin kaynaklarıdır.

2. Bakteri:

Fermantasyon sırasında asit oluşturucu bakterilerle metan oluşturucu bakteriler karşılıklı

yardımlaşma halinde yaşamaktadırlar. Asit oluşturan bakterilerin salgıladıkları enzimler,

protein ve aminoasitlerinin amonyum tuzları haline dönüşmesini sağlar, metan oluşturan

bakteriler azot ihtiyaçlarını bu tuzlardan temin etmektedirler. Metanojenik bakteriler kimyasal

reaksiyonu büyük ölçüde etkilemektedirler. Eğer fermantasyonun içindeki bakteriler az ise gaz

üretimi de az olur. Fermantasyonun içindeki kimyasal oluşum iki önemli aşamadan meydana

gelmektedir. Birincisi bakteriler kompleks organik materyalleri parçalar (çürütürler), ikincisi

parçalanan organik materyalle metanojenik öikroorganizma adı verilen çeşitli bakteriler

üretirler.



8

3. Anaerobik Ortam: Bitkisel ve hayvansal atıkların içinde bulunan yağ, protein,

karbonhidrat ve selüloz gibi maddeler anaerobik (havasız) şartlarda parçalanmaktadırlar.

Parçalanmış olan bu maddeler metan bakterileri tarafından alınarak kullanılır.

Bu bakteriler, yaşamaları için gerekli olan enerjiyi üretirken oksijene ve karbona ihtiyaç

duyarlar. Ortamda kalan son oksijeni de kullanarak metan bakterileri için mutlak gerekli olan

oksijensiz ortamı kendi kendilerine hazırlamış olurlar. Çözünmüş oksijen ortamda

kalmayınca da, moleküler bağımlı oksijeni kullanmaya başlarlar. Bu arada da hidroliz

sırasında oluşmuş molekülleri daha basit moleküllere dönüştürürler.

4. Isı: Sıcaklığın biyolojik sistem üzerine büyük etkileri vardır. Metabolik hızda,

iyonizasyon denkliklerinde ve besin maddelerinin çözünürlüğünde sıcaklık önemli bir

parametredir. Bakterilerin çoğalmaları ve biyogaz üretmeleri için iki farklı sıcaklık aralığı

önemlidir. Bunların birincisi 35–41oC arası mezofilik bölge ve ikincisi 52–55oC arası termofilik

bölgedir. Termofilik sıcaklık bölgesi daha hassas bir proses kontrol sistemi istemesine karşın

bakteriler daha aktif olduğu için gaz verimliliği, alıkonma süresi ve fermentasyon açısından

daha ideal sıcaklık aralığıdır. Genellikle biyogaz tesisleri mezofilik sıcaklık bölgesinde

çalıştırılır, fakat daha iyi bir hijyenizasyon ve gaz verimliliği değeri yakalamak için iki aşamalı

çürütme işlemlerinde ilerleyen süreçte çürütücülerin bir kısmı veya tamamı termofilik sıcaklık

bölgesinde işletilmektedir.4

1 m3 biyogazın sağladığı ısı miktarı 4700-5700 kcal/m3 olup, 0,62 lt gazyağı, 1,46 kg

kömür, 3,47 kg odun, 0,43 kg bütan gazı, 12,30 kg tezek, 5,70 kWh elektrik, 1,18 m3 hava gazı

aynı ısıl değerdedir.5 Biyogazın diğer yakıt türleri ile karşılaştırması Tablo 2’de verilmiştir.

Tablo 2. Biyogazın Isıl Değerinin Diğer Kaynaklarla Karşılaştırılması6

Yakıt Türü Birim Enerji (MJ) Yanma Verimi (%) Kullanılabilir Enerji (MJ) Biyogaz Enerji Eşdeğeri

Biyogaz (m3) 20-23 60 11,8 1

Elektrik (kWh) 3,6 70 2,5 4,7

Gazyağı (lt) 38 50 19 0,62

Bütan (kg) 46 60 27,3 0,43

Proje kapsamında ağırlıklı olarak büyükbaş hayvan (besi ve süt ineği) dışkısı ve tavuk

dışkı(yumurtacı) kullanılarak işlenerek biyogaz üretilecektir. Ayrıca az da olsa besleme

menüsünü zenginleştirmek amacıyla çevrede mevcut tarımsal kaynaklı bitkisel atıklar

(Hayvansal yem atıkları, sap, saman, mısır silajı ve tarım arazilerinde kalan bitki dokusu

atıkları), meyve ve sebze işleme atıkları (hal atıkları ve meyve posası atıkları gibi), süt ürünleri

endüstrisi atılları (iade organik ürünler gibi), unlu mamul atıkları ve damıtma ürünleri gibi

atıkları oluşturan alkolsüz ve alkollü içecek endüstrisi atıkları kullanılacaktır.

Tesiste işlenecek atığın hemen hemen tamamını büyükbaş hayvan dışkısı ve tavuk

dışkısı oluşturmaktadır. Bu atıklar karşılıklı atık sözleşmesi imzalanan çiftliklerden

sağlanacaktır.

4 Kaynak: Bahtiyar Ö.,Emin O., Temmuz, 2008, “Membran yöntemiyle biyogazdan karbondioksitin

ayrıştırılması ve metan saflaştırılması projesi” Proje No: 105Y084 5 Kaynak: Yılmaz A. H., Atalay F. S., “Çeşitli Organik Katı Atıkların Anaerobik Fermantasyonu ve

Modelleme Çalışmaları”, V. Ulusal Temiz Enerji Sempozyumu, 26-28 Mayıs 2014, İstanbul, 619-626. 6 Kaynak: Yıldız Teknik Üniversitesi (2004), Biyogaz [Internet], Available from

www.yildiz.edu.tr/~kanat/atıksu.html [accessed at 10/2004].



9

Tesisin atık kapasitesini karşılayacak miktarda atık sözleşmesi bölgedeki atık

sahipleriyle imzalanmıştır. Hayvan dışkıları üzeri tozuma ve koku yönünden çevreyi

kirletmeyecek şekilde kapalı, sızdırmaz özel araçlar ile taşınacaktır. Hijyen konusunda çevre

ve hayvan sağlığını koruyacak şekilde bir taşıma ve sefer planı yapılacaktır.

Tesise kabul edilecek atıklar yatırımcı tarafından ve/veya sözleşmesi yapılan çiftlik

sahipleri tarafından tesise taşınacaktır. Tesise taşınacak atıkların uygun koşullarda (kapalı,

sızdırmaz özel araçlarla) ve özellikte getirilmemesi halinde tesise kabul edilmeyecektir.

Kırşehir Biyogaz Tesisi Projesi, Kırşehir İli Mahalli Çevre Kurulu’nun 18.08.2016 tarih

ve 86 sayılı kararıyla uygun bulunmuş, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 27.03.2017

tarihinde ÇED Olumlu kararı alınmıştır. EPDK önlisans süreci devam etmektedir.

Tesiste;

Atıklar çevresel risk oluşturmayacak şekilde tesise kabul edilecek,

Atıkların işlendiğinin takip edilmesi için gerekli kontrol sistemleri kurulacak,

Tesise gelen atıklar için ön depolama ve dengeleme görevi yapan kapalı ön depo

kurulacak,

Üretim öncesi, atıkların en az bir gün süre ile biriktirilebileceği büyüklükte atık

kabul birimi yapılacak,

Atıkların işlenmesi sonucunda oluşan katı ve sıvı fermente ürünün meteorolojik

olaylardan etkilenmeyecek şekilde en az bir ay süreyle biriktirileceği büyüklükte kapalı ürün

deposu yapılacak,

Tesise gelen ve işlenmeye uygun olmayan atıklar ile tesisten çıkan ve kullanıma

uygun olmayan ürün ve bakiye atıklar için uygun alanlar oluşturulacak ve bu atıklar ilgili

mevzuata uygun olarak bertaraf edilecek,

Tesise kabul edilen atığın kaynağı, kodu, miktarı, tesise erişim şekli gibi

bilgileri içeren veri kayıt sistemi oluşturulacak, Oluşan biyogaz, enerji üretiminde kullanılacak,

Fermantasyon işleminin gerçekleştiği reaktör içerisindeki sıcaklık, basınç, pH,

katı madde içeriği, organik yükleme değerleri, alkalinite, uçucu yağ asitleri ve biyogaz üretimi

sürekli olarak izlenecek,

Hayvansal atık kullanılması durumunda, bu atıkların 55 oC’de 15 gün veya

60 oC’de 7 gün veya 65 oC’de 5 gün veya 70 oC’de 1 saat işlem göreceği hijyenizasyon

ünitesi kurulacaktır.

3. ATIK MİKTARI VE PROJEKSİYONU

Planlanan proje kapsamında kurulacak biyogaz tesisi nihai olarak 6,0 MWe kurulu

gücünde olacaktır. 2 kademede planlanan üretim planında; ilk kademede tesisin 3,12 MWe

gücünde olan kısmı kurulup işletmeye alınacaktır. İlerleyen süreçte (atık miktarında ki

öngörülen artış ile birlikte) başlangıçta projede belirlenen şekilde kapasite 6,0 MWe kurulu

gücüne çıkarılacaktır.

Tesiste toplam 460 ton hayvansal ve bitkisel atık her gün tesiste işlenecek ve günde

ortalama 22 saat çalışarak elektrik enerjisi üretilecektir. Kullanılacak 460 ton/gün toplam atığın

bileşimi 380 ton/gün büyükbaş hayvan dışkısı ve 80 ton/gün tavuk dışkısı ile birlikte tarımsal

kaynaklı bitkisel atıklar olacaktır. Toplam 3,12 MWe kapasite için 460 ton/gün atık tesise girdi



10

olarak sağlanacak olup bu miktarın 380 tonu büyükbaş hayvan dışkısı, 65 tonu tavuk dışkısı ve

15 tonu tarımsal bitkisel atılar ile diğer atıklardan oluşacaktır.




Tesise gelen ve işlenmeye uygun olmayan atıklar ile tesisten çıkan ve kullanıma uygun

olmayan ürün ve bakiye atıklar için uygun alanlar oluşturulur ve bu atıklar ilgili mevzuata

uygun olarak bertaraf edilecektir.

Tesise kabul edilecek atık miktarı Tablo ’te verilmiştir. Bölgede yapılan atık envanteri

çalışmalarında, tesisin kurulacağı araziye ekonomik olarak taşınabilecek mesafelerde ihtiyaçtan

daha fazla atık varlığı görülmüştür.

Tablo 3. Biyogaz Tesisine Kabul Edilebilecek Atık Karakterizasyonu

Atık Miktar

Tavuk dışkısı 23.725 ton/yıl

Büyükbaş hayvan dışkısı 138.700 ton/yıl

Tarımsal ve bitkisel atıklar 5.475 ton/yıl

Diğer atıklar

Üretilen elektriğin tamamı enterkonnekte şebekeye verilecektir. Tesis yan çıktıları

olarak fermente katı ve sıvı ürün ile birlikte atık ısıda üretecektir (bu atık ısı ihtiyaca göre tesiste

sıcak su veya buhar olarak kullanılabilecektir).

Üretilen katı fermente ürün susuzlaştırma ünitesi çıkışı elde edilecek olup büyük bir

kısmı (%90) atığın sağlandığı atık sahiplerine(sözleşme imzalanan çiftlik sahiplerine)

verilecektir. Kalan kısım ise fermente katı ürün depolama alanında geçici bir süre (1 hafta-1 ay)

depolandıktan sonra bu şekilde gübre toptancılarına ve çevredeki çiftçilere satılacaktır.

Üretilen sıvı fermente ürün ise susuzlaştırmadan sonra 1-2 ay depolama kapasitesine

sahip üzeri örtülü lagünde depolandıktan sonra; N,P,K desteği olarak atığın sağlandığı

bölgedeki çiftlik sahiplerine verilecek ve iyileştirme amaçlı olarak uygun araç ve ekipman

kullanılarak tarım arazilerine yüzey altı enjeksiyon sistemi ile enjekte edilecektir.

Tesiste oluşacak olan elektriğin YEKDEM desteğiyle şebekeye verilmesi kadar katı ve

sıvı ürünlerin toprakta kullanılması da projenin önde gelen hedefleridir.

4. YAPILMASI ÖNGÖRÜLEN TESİSLER

Tesis 2 kademeli olarak planlanmış olup, tesiste tam karıştırmalı, ısıtmalı, sürekli ve

mezofilik sıcaklık bölgesinden termofilik sıcaklık bölgesine geçebilecek ıslak çürütme

(wetdigestion) biyogaz teknolojisi kullanılacaktır.

Kurulacak tesis tam otomasyonlu olup uzaktan erişim sistemiyle de takip

edilebilecektir. Bu teknoloji şu an hem işletme kolaylığı hem de verimlilik açısından dünyada

en çok tercih edilen proses olarak tarım ve hayvancılık ağırlıklı atıkların işlendiği biyogaz

tesislerinde tercih edilmektedir. Atığın birincil çürütücüler de ilk olarak termofilik bölgede ve



11

takibinde ikincil çürütücülerde mezofilik bölgede işlenmesi iki kademeli bir çürütme sağladığı

için, hem oluşan fermente ürün daha iyi işlenecek hem de gaz verimliliği değeri daha yüksek

olacaktır.

Kurulacak biyogaz tesisi nihai olarak 6,0 MWe kurulu gücünde olacaktır. İlk kademede

tesisin 3,12 MWe gücünde olan kısmı kurulup işletmeye alınacaktır. İlerleyen süreçte (atık

miktarındaki öngörülen artış ile birlikte) başlangıçta projede belirlenen şekilde kapasite 6,0

MMe kurulu gücüne çıkarılacaktır.

Tesis tasarım ve dizaynı bu büyüme planını ön görecek şekilde iki kademeli

yapılacaktır. Tesise gelecek olan organik içerikli atıkların anaerobik ortamda, biyolojik olarak

parçalanması sağlanacaktır. Organik içerikli atıkların biyolojik olarak parçalanması esnasında

açığa çıkacak olan biyogaz ise kojenerasyon ünitesinde elektrik ve sıcak su üretimi için

kullanılacaktır. Kurulacak kojenerasyon tesisi termal gücü ise yaklaşık 3,56 MWt olacak

şekilde dizayn edilecektir.

3,12 MWe kurulu güç için 4 çürütücü üzerinden işletilecek biyogaz tesisinde 3 adet

birincil çürütücü, 1 adet ikincil çürütücü inşa edilecektir. Planlanan tesisin akım şeması Ek-3’te

verilmiştir.

Her bir birincil çürütücü yaklaşık 28 m çapında ve 9 metre yüksekliğinde olup 5540 m3

hacim değerine sahip olması planlanmaktadır.

Kurulacak ikincil çürütücüler ise 32 m iç çapında ve 9 m yüksekliğinde ve 8170 m3

hacim değerine sahip olacaktır.

Çürütücülerde gerçekleşecek toplam alıkonma süresi (bekletme süresi) 35 gün civarında

olacaktır. Özellikle ikincil çürütme işlemi termofilik sıcaklık bölgesinde gerçekleşeceği için

büyük baş hayvan dışkısı işlenmesi durumunda istenilen hijyenizasyon şartı (Mekanik Ayırma,

Biyokurutma ve Biyometanizasyon Tesisleri İle Fermente Ürün Yönetimi Tebliği” madde 11 -

6 ya göre) sağlanmış olacak ve ekstra bir hijyenizasyona gerek kalmayacaktır.

Tesise gelen sıvı atıklar ön gübre kabul tankına tarımsal kökenli bitkisel atıklar ise katı

atık depolama alanlarına alınacaktır. Her gün düzenli bir şekilde belirlenen menü eşliğinde sıvı

ve parçalama işleminden geçirilen katı atıklar besleme hazırlama tankında homojenize

edildikten sonra pompalama sistemi üzerinden ana çürütücüye oradan da son olarak ikincil

çürütücüye alınacaktır.

İkincil çürütücüde artık çürütülmüş ve digestate formuna dönüşmüş fermente ürün

ayrıştırılmak üzere seperatör ve dekantöre (susuzlaştırma ünitesi) gönderilecektir. Tesis sürekli

çalışacak olduğundan hacimsel akış dengesinde bir sorun çıkmaması için bu işlemler eş zamanlı

olarak yürütülecektir.

Çürütücülerden bir tanesi son çürütücü ve direkt seperatör sistemini besleyen dengeleme

deposu olarak kullanılabilme ihtimali olduğu için diğer çürütücülerden biraz daha düşük

seviyede çalışabilecek şekilde planlanacaktır. Hem besleme hazırlama tankında ısıtmaya

yardımcı olmak hem de yüksek kuru madde içeriğine sahip bir menüyle besleme yapılması

durumunda seyreltme yapmak amacıyla proses suyu geri çevrim sistemi prosese dahil

edilmiştir.



12

Reaktörlerde (çürütücü) üretilen gaz geçici bir süre çift membran şişme çatılarda

depolandıktan sonra bir blower sistemi sayesinde hızlandırılarak CHP ünitesine (gaz

motorlarının bulunduğu kojenerasyon binası) gönderilecektir.

Biyogaz içerisindeki hidrojen sülfit (H2S) biyolojik iç desülfürizasyon sayesinde 150

ppm ve alt seviyesine indirilecektir. Ayrıca biyogaz hattındaki yoğuşma yolu ve kondens

toplama sistemleri sayesinde kaba suyu alınan doymuş gaz, bir soğutma ünitesinden geçirilerek

+8 derecede doyum noktasına kadar nemden uzaklaştırılacaktır. Bu sayede biyogazın

içerisindeki nem istenilen seviyeye indirilecektir. Üretilen kondens suyu bir hat ile iki noktadan

toplanıp besleme hazırlama tankına alınacaktır.

Gaz motorlarına beslenen biyogazın yapısındaki enerji yaklaşık %42 verimle elektrik,

yaklaşık % 48 verimle ısıl enerjiye dönüştürülecektir. Üretilen elektriğin tamamı şebekeye

verilirken tesisin ihtiyacı olan kısım şebekeden karşılanacaktır. Kullanılacak olan gaz motoru

toplam verimi % 85 üzerinde olacaktır.

Karıştırıcı tankı özel tasarım sistemi ile de %15 kuru maddeye kadar olan beslemeye

imkan verilmektedir. Kuru madde miktarının artırılması birim hacim başına biyogaz verimini

artıracaktır.

Beslenen kuru madde, organik madde miktarı çeşitli ve farklı atıklarla (tarımsal atıklar,

yem artıkları, gıda sanayi iade atıkları gibi) yükseltilirse, tesiste başka hiçbir değişikliğe

gidilmeden, üretilen biyogaz miktarında %20’den daha fazla artış sağlanabilecektir.

Projeye ait İş Akım Şeması Ek-3’te, Tesis Alanının Üç Boyutlu Yerleşim Planı Ek-4’te,

Tesis Alanı Yerleşim Planı Ek-5’te verilmiştir.

Üretilen elektrik, orta gerilim hattına verilerek enterkonnekte ağa ulaştırılacaktır. Ayrıca

söz konusu tesisin kurulması ile bölgede bulunan hayvancılık tesisleri ve özellikle organik

maddelerin de tesise alınarak bertarafı sağlanabilecektir.

Tesis yan çıktıları olarak fermente katı ve sıvı ürün ile birlikte atık ısıda üretecektir (bu

atık ısı ihtiyaca göre tesiste sıcak su veya buhar olarak kullanılabilecektir). Üretilen katı

fermente ürünün bir büyük bir kısmı atığın sağlandığı atık sahiplerine, kalan kısım ise gübre

toptancılarına ve çevredeki çiftçilere satılacaktır. Üretilen sıvı fermente ürün ise

susuzlaştırmadan sonra; N,P,K desteği olarak bölgedeki tarım çiftçilere satılacaktır veya

iyileştirme amaçlı olarak uygun araç ve ekipman kullanılarak tarım arazilerine yüzey altı

enjeksiyon sistemi ile enjekte edilecektir.

Tesis yan çıktısı fermente sıvı ürünün sözleşme yapılan çiftlik sahipleri tarafından

alınmaması halinde söz konusu sıvı fermente ürün en yakın arıtma tesisine gönderilerek bertaraf

edilecektir. Proje kapsamında tesis işletmeye geçmeden arıtma tesisi ile gerekli protokoller

imzalanarak uygulama projesinde ilgili kurumlara ibraz edilecektir.



13

5. TESİSTE YER ALACAK ÜNİTELER VE BU ÜNİTELER İLE İLGİLİ

BİLGİLER

Tesis; nihai durumda 3,12 MWe kurulu güç için 3 adet birincil çürütücü ve 1 adet ikincil

çürütücü olmak üzere 4 çürütücüden oluşacaktır. Sistem bir bütün olarak birbirine bağlı olduğu

için, farklı besleme ve akış rejimi operatör tarafından beslenen atığın türüne göre

belirlenebilecektir.

Planlanan proje kapsamında;

1. Atık Kabul ve Depo Alanı

2. Besleme Sistemi

3. Anaerobik Çürütme Sistemi

4. Enerji Üretim Sistemi (Kojenerasyon)

kurulacak olup, tesiste yer alacak ünitelere ait detaylı açıklamalar aşağıda verilmiştir.

Atık kabul:

Tesise gelen vidanjörler, kamyonlar dezenfeksiyon ünitesinden geçerek tekerlek ve araç

yıkaması yoluyla dezenfekte edilecektir. Tesiste; kabul edilen atığın kaynağı, kodu, miktarı,

tesise erişim şekli gibi bilgileri içeren veri kayıt sistemi oluşturulacaktır.




Her gün tesise gelen atık miktarı ve türü kontrol odasındaki kayıt sisteminde kayıt altına

alınacaktır. Sisteme beslenen atığın günlük miktar ve içeriğinin homojen olmaması gaz

verimini ve biyolojik süreci olumsuz etkilemesi nedeniyle engellenmesi gereken bir durumdur.

Bu nedenle gelen atığın miktar ve türünün kayıt altına alınması önemlidir.

Hayvansal dışkı gibi sıvı içeriği yüksek atıklar dengeleme havuzuna alınacaktır. Bitkisel

atıklar gibi katı ve mevsimsel depolama gerektiren atıklar katı atık depolama alanlarında

depolandıktan sonra katı atık besleme sistemi üzerinden besleme hazırlama tankına (dengeleme

havuzuna) alınacaktır.

Besleme hazırlama sistemi (Dengeleme havuzları):

Dengeleme havuzu dalgıç karıştırıcı ile sürekli karışım halinde tutulacaktır. 8 m çapında 4,5 m

yüksekliğinde ve üzeri kapalı betonarme inşa edilecektir. Tesise beslenecek olan tavuk dışkısı

içerisin de bulunan kum zamanla dengeleme havuzu ve çürütücülerin dip kısmında birikecektir.

Bu birikme gözlemlendiğinde, temizliğin çürütücüler açılarak manuel yapılması gerekecektir.

Bu durumun önüne geçilebilmesi için tavuk dışkısın kumunu ayıracak özel tasarlanmış ilave

bir dengeleme havuzu inşa edilecektir.

Tavuk dışkısı havuzu 12 m çapında, 6,25 m yüksekliğinde ve üzeri kapalı betonarme inşa

edilecektir. Bu havuzda geri devir suyu ile seyreltilen tavuk dışkılarının kumu ayrılacak ve özel

tasarım taban sıyırıcısı ve konveyör sistemi ile uzaklaştırılacaktır.



14

Besleme havuzları içeriği katı atık için uygun seçilecek pompalar ile anaerobik çürütücülere

beslenecektir. Besleme hattı üzerinde emniyet amaçlı hat tipi parçalayıcı ve debi ölçüm sistemi

olacaktır. Besleme işlemi belirlenecek besleme planına göre otomatik olarak yapılacaktır.

Besleme sistemi:

Tesise girecek kuru madde oranı yüksek büyükbaş hayvan dışkısı ve bitkisel atıklar katı-sıvı

karışım besleme sistemine hopper vasıtası ile beslenecektir. Sistemde son çürütücüden geri

devir edilecek sıvı ile bu katıyı seyreltilecek ve çürütücülere beslenecektir.

Çürütücüler:

4 adet çürütücü 2 kademede atığı işleyip yapıdaki organik yükü biyolojik bir süreç

sonrasında yıkarak biyogaza dönüştürmek için kullanılacaktır. Silindirik betonarme tank yapıda

olacak çürütücüler su sızdırmaz şekilde inşa edilecek olup, ısıtma ve karıştırma sistemine sahip

olacaktır. Reaktörlerin iç kısmı (ilk 8 metre) su sızdırmazlığı için epoksi reçine ile

kaplanacakken biyogazın temas ettiği son 1 metrelik kısım bitümlü epoksi reçine ile

kaplanacaktır(betonun biyogazla temasını kesmek için).

Çürütücüler havuz başına 2 adet diyagonal milli paletli karıştırıcılar ile sürekli karışım

halinde tutulacaktır. Karıştırıcılar frekans invertörlü olacak ve enerji tasarrufu sağlanacaktır.

Çürütücülerin ısıtılması boru tipi duvardan ısıtma sistemiyle sağlanacaktır. Karıştırıcılar

istenilen dönme hızında ayarlanabilen yapıda olacaktır. Ayrıca boru tipi ısıtıcılar paslanmaz

çelik malzemeden imal edilmiş olacaktır. Sıcaklığın istenilen değerde tutulması, homojen

karıştırma kontrolü, seviye takibi, basınç, ph ölçümü, köpük oluşumu kontrol edilmesi gereken

en önemli parametreler olup kontrolcülerle sürekli ölçülecek ve otomasyon sistemine

aktarılacaktır.

Reaktörlerin (çürütücü) üzerinde 2 parçadan oluşan şişme membran yapıda gaz

depolama çatıları mevcuttur. İçerdeki membran esnek PVC yapıda olup geçirim değeri 400

cm3/m2/bar/24 saat değerinden daha küçük olacaktır. Dış membran ise sert PVC esnek

olmayan yapıda olacaktır. Bu gaz depolama alanları sayesinde hem üretilen gaz tamamen

kapalı bir sistemde üretime sunulacak hem de yarım güne yaklaşan sorunlar için yedek bir depo

oluşturulacaktır.

Çürütücüler ısı kaybını engellemek için ısıl iletim katsayısı düşük (0,03-0,035 W/Mk)

duvar ve zemin betonu yalıtım malzemesiyle izole edilecek olup dış kısım bu izolasyonu

nemden ve çevresel şartlardan korumak için trapez saç kaplamayla kaplanacaktır.

Fermantasyon işleminin gerçekleştiği reaktör içerisindeki sıcaklık, basınç, pH, katı

madde içeriği, organik yükleme değerleri, alkalinite, uçucu yağ asitleri ve biyogaz üretimi

sürekli olarak izlenecektir.

Tesiste, Mekanik Ayırma, Biyokurutma Ve Biyometanizasyon Tesisleri İle Fermente

Ürün Yönetimi Tebliği” Üçüncü Bölüm 10-3 Maddesin’de “Biyometanizasyon tesisleri,

tebliğin 10 uncu maddesi ve 11 inci maddesini ikinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen

hükümlere uyulacaktır. Bu hükümlere ek olarak;



15

Fermantasyon işleminin gerçekleştiği sızdırmaz özellikte reaktör,

Reaktör sıcaklığının izleneceği sıcaklık kontrol sistemi,

Rektöre beslenen atıkların, belirlenen bekleme süresi içerisinde parçalanması ve

optimum düzeyde metan gazı oluşması için uygun karıştırma sistemi,

Elde edilen gazın biriktirileceği gaz depolama birimi,

Fermantasyon sonrasında oluşan ürünün depolanabileceği ürün depolama alanı,

Gaz arıtma sisteminin olduğu birim,

Olası gaz kaçaklarının önlenmesi için erken uyarı sistemi kurulacaktır.

Çürütme sonrası işlemler (Hijyenizasyon, Susuzlaştırma ve Depolama):

Çürütücülerde gerçekleşecek toplam alıkonma süresi (bekletme süresi) 35 gün civarında

olacaktır. İki kademede anaerobik çürütücülerde işlenen organik atıklar son çürütücüden

alındıktan sonra patojen mikroorganizmalar, yabancı ot ve tohumlardan arındırılmak üzere

hijyenizasyon ünitesine gönderilecektir. İşlenmiş fermente sıvı(digestate) susuzlaştırma

ünitesine gönderilmeden önce bu sayede son bir hijyenizasyon (pastörizasyon) işlemine tabi

tutulacaktır. Son çürütücü tanklarından dönüşümlü olarak hijyenizasyon tanklarına sürekli

beslenecek olan işlenmiş fermente sıvı 70 oC’de 1 saat işlem gördükten sonra artık

susuzlaştırma işlemi için hazır hale gelmiş olacaktır.

Çürütücülerden hijyenizasyon tanklarına oradan da çürütme sonrası tanka alınan

işlenmiş fermente ürün, sıvı ve katı formda iki işlenmiş fermente ürüne ayrılmak üzere

susuzlaştırma binasında bulunan seperatör ve dekantörden geçirilir. Çürütme ve hijyenizasyonu

tamamlanan fermente sıvı önce 2 adet sıkma pres vidalı seperatörden geçirilecektir.

Seperatörden alınan sıvı tekrar sıkılmak üzere yüksek devirli santrifüj dekantöre

gönderilecektir. Bu sayede fermente sıvı (digestete- %7-9 kuru madde) %1-2 kuru madde içeren

fermente sıvı ürün ve %30-35 kuru madde içeren fermente katı ürüne (torf) ayrıştırılacaktır.

Sıvı ve katı form olmak üzere iki forma ayrılan işlenmiş gübrenin sıvı kısmı lagüne katı

kısmı ise depolanmak ve satışa sunulmak üzere katı fermente ürün binasına alınacaktır.

Lagün; serme çift katlı ve yüzer örtülü membran yapıda olacak olup 4,0 metresi toprağın

altında 2 metresi şev üstü toprakla zeminin üst kısmında kalan yapıdadır. Duba sistemi üzerinde

yüzdürülen üst membran örtü hem havayla teması kesmekte hem de az miktarda da olsa oluşan

gazın toplanarak sisteme aktarılmasına olanak sağlamaktadır. Burada üretilen ekstra biyogaz

bir hat ile birlikte çürütücülerin üzerindeki gaz depolama çatılarına aktarılıp sisteme dahil

edilecektir.

Hem lagün hem de katı gübrenin depolandığı alan üzeri kapalı yapıda olup lagünün üzeri

şişme dubalı yüzdürme membran yapıdadır. Bu sayede lagünün üzeri az miktarda da olsa

oluşacak gazın toplamasına müsaade edecek yapıdadır ve yüzer duba sistemi sayesinde

membran sıvı yüzeyine değmeden durabilmektedir. Ayrıca lagünde oluşacak gaz bir hatla hem

güvenlik ateşine hem de çürütücü gaz depolama sistemine bağlanmıştır.

İki aşamalı termofilik çürütme sayesinde organik yük dönüşümü tam anlamıyla

sağlanacaktır. Çiftçilerle (atık sahipleriyle) yapılan sözleşmeler gereği katı fermente ürünün

hemen hemen tamamı (üretilecek katı fermente ürünün % 90‘ı) susuzlaştırma çıkışı tekrar atık

sahiplerine verilecektir. Sözleşme gereği herkes atığının karşılığı olarak üretilen katı fermente

ürünü 15 gün içerisinde kullanmak veya arazilerine sermek üzere tesisten gelip almak zorunda

olacaktır.



16

Sıvı fermente ürünün tamamı yine sözleşme gereği arazilerine serilmek üzere çiftlik

sahiplerine verilecektir. Tesiste hem katı fermente ürün hem de sıvı fermente ürün için bu

işlemlerde tampon kapasite süresi oluşturacak 1-2 ay depolama kapasiteli lagün ve hangar

şeklinde fermente katı ürün depolama alanı mevcut olacaktır.

Ancak fermente sıvı ürünün sözleşme yapılan çiftlik sahipleri tarafından alınmaması

halinde söz konusu sıvı fermente ürün en yakın arıtma tesisine gönderilerek bertaraf edilecektir.

Proje kapsamında tesis işletmeye geçmeden arıtma tesisi ile gerekli protokoller imzalanarak

uygulama projesinde ilgili kurumlara ibraz edilecektir.

Dekantör binası ve fermente katı ürün depolama binası kirli su toplama kanallarıyla

donatılmış olup bu kademede oluşacak olan sızıntı suları toplanıp lagüne alınacaktır.

Gaz transfer hattı, gaz arıtma sistemi ve yakma bacası(flare):

Metan geçirimi çok düşük (400 cm3/m2/bar/24) PVC membran yapıda 2 aşamalı şişme

çatı içerisinde 3-5 mili bar da çürütücülerin üzerinde de depolanan biyogaz iç desülfürizasyon

yöntemiyle H2S’den arındırıldıktan sonra gaz hattı üzerinden yoğuşma şaftında kaba suyu

alındıktan sonra hassas nem alma işlemi için gaz soğutma ve filtrasyon ünitesine gönderilir.

Burada hem hat üzerinde gazın basınçlanmasını sağlamak hem de gaz motorlarına 80-120

milibar pozitif basınçla göndermek için blower sistemi kullanılır.

Ayrıca blower da basınçlandırılan gaz motorlara gönderilmeden önce bir flow metreden

geçilerek hacimsel olarak ölçülür ve bir gaz analiz cihazı sayesinde sürekli olarak metan ve H2S

içeriği sürekli takip edilir.

Gaz hatları binadaki blower odasına kadar sabit bir yoğuşma sıcaklığını yakalamak ve

yoğuşma suyunun donarak hatları tıkamasını engellemek için toprağın altından döşenir. Yüksek

basınç dayanımlı PE malzemeden imal edilen bu borular blower odasından itibaren üsten

giderken paslanmaz çelik malzemeden seçilecektir.

Gaz hatları üzerinde bulunan yoğuşma şaftlarında toplanan yoğuşma suyu mevcut

dalgıç pompalarla sıvı gübre tankı ve lagüne aktarılacaktır.

H2S çok reaktif bir gaz olduğu için oluştuğu anda giderilmesi önemlidir. Bu nedenle

seçilen proseste iç desülfirizasyon mevcuttur ve bir blower sistemi sayesin de bütün

membranlara çok az miktarda (hacmen % 1-2) hava aktarılır. Şişme çatılarda bulunan sülfür

bakterileri H2S’i gaz formdan çökebilen elementel forma dönüştürüp hızlı bir şekilde gazdan

ayırır. Bu şekilde H2S seviyesi, birçok gaz motoru için sınır olan 200 ppm seviyesinin altına

düşürülür. Ayrıca bu sayede sülfür katı formda fermente ürüne geçtiği için ürünün gübre

kalitesinde de artış sağlanacaktır.

Özellikle gaz motor odası, blower odası ve makine odası iyi bir havalandırma

düşünülecek şekilde tasarlanmış ve fanlarla donatılmıştır. Ayrıca bu belirtilen ve gazın sızıp

birikme ihtimalinin olduğu kapalı alanlarda LEL (lowerexplosion limit) cinsinden okuma yapan

gaz dedektörleri ve uyarı alarm sistemi mevcut olacaktır.



17

Ayrıca herhangi bir bakım ve arıza durumunda ve tesisi işletmeye alırken metan ağırlıklı

biyogazı yakarak bertaraf etmek için otomatik olarak devreye girecek ve blowerlardan biriyle

beslenecek bir gaz yakma bacası prosesi de mevcuttur. Kullanılacak flare %95 üzeri bir yanma

verimine sahip olacak olup, NOX emisyonları açısından en az 6 metre yakma bacası

yüksekliğine sahip olacaktır. Ayrıca yapısında otomatik ateşleme sistemi bulunduracaktır.

Gaz motorları ve kojenerasyon sistemi

Üretilen gazı elektrik ve atık ısıya çevirmek için 3,12 MWe kurulu gücünde

kojenerasyon sistemi kullanılacaktır. Kullanılacak gaz motorları toplam verimi % 85 üzerinde

olacak olup, baca gazı susturucu sistemi ve titreşim engelleyici sisteme sahip olacaktır.

NOX emisyon değerleri açısından istenilen standartları sağlayacak gaz motoru atık ısı

geri kazanımını en üst düzeyde sağlayacak şekilde seçilecektir. Kojenerasyon binasının gaz

motorlarının bulunduğu kısımda yağ toplama çukuru ve su gideri kısmı bulunacaktır.

Ayrıca atık yağların toplandığı atık yağ toplama tankı yine bu kısımda olacaktır.

Kojenerasyon binasının yüksekliği ve yapısı tamamen gaz motorları için uygun şekilde

tasarlanmıştır.

Üretilecek atık ısı, atık ısı kazanları sayesinde sistemden alınıp ısı dağıtım sistemi

üzerinden makine odasındaki ısı dağıtım elemanlarına oradan da reaktör içindeki ısıtma

borularına gönderilecektir.

Isıtma sistemi:

Çürütücülerin istenilen sıcaklıkta tutulması ve gübrenin kurutulması için üretilen atık

ısı sıcak su olarak gaz motorlarından çekildikten sonra kılıflı ve izolasyonlu PE sıcak su boruları

sayesinde ısı dağıtım elemanlarında oradan da paslanmaz çelik borularla çürütücü ve çürütücü

içi ısı transfer sistemine aktarılacaktır. Isıtma sıcak sudan çamura transfer sağlayan paslanmaz

çelik boru malzemeden koiller ile sağlanacaktır.

Isı dağıtım elemanları üzerinde bulunan sıcaklık ayarlı sıcak su transfer pompaları

sistemde sıcak suyun dolaşmasını sağlamaktadır.

Otomasyon:

Başta çürütücüler olmak üzere kontrolcülerden toplanan bütün sinyaller mekanik

odadaki kontrol panellerinde değerlendirildikten sonra kontrol odasındaki bilgisayarlardaki ara

yüze aktarılır ve bütün proses bu bilgisayar ekranından takip edilecektir. Belirlenen set değerleri

yine bu bilgisayar üzerinden sisteme girilecektir.

Karıştırıcılar, kapaklar ve gaz hatları gibi önemli noktalarda emniyet stopları olup

gerekli zamanlarda bu ekipmanlar kendi kendini kapatabileceklerdir.

Sistemde yaşanabilecek en büyük sorun çürütücülerin taşması ve bunun sonucunda

oluşabilecek büyük sorunlardır. Bu nedenle bütün çürütücüler üstten gübre taşma ve gaz

dengeleme hatlarıyla birbirine bağlantılıdır. Ayrıca en olumsuz tabloya karşı çürütücülerin

lagünle de bağlantısı sağlanacaktır. Bu şekilde ilgili enstrümanlar yoluyla, otomasyon sistemi

tarafından sürekli seviyesi kontrol edilen çürütücü tanklarda oluşacak bir sorun sebebiyle



18

seviyenin yükselmesi durumunda; önce çürütücüler arasındaki taşma hatları sonrada

çürütücülerin lagünle olan bağlantısı devreye girecektir.

Yaşanacak sorunlara karşı son çürütücüdeki işletme seviyesinin daha düşük tutulması

ve lagünle çürütücü arasında cazibeyi sağlayacak bir seviye farkının olması her şartta

çürütücülerin taşmasına engel olacaktır.

Tesiste, atıkların işlenmesi sonucunda oluşan katı ve sıvı fermante ürünün meteorolojik

olaylardan etkilenmeyecek şekilde en az bir ay süreyle biriktirileceği büyüklükte kapalı ürün

deposu teşkil edilecektir.

Ayrıca, Mekanik Ayırma, Biyokurutma Ve Biyometanizasyon Tesisleri İle Fermente

Ürün Yönetimi Tebliği”nin 10. Madde (4) Bendinde;

“Tesiste, araç parkı, kantar, tekerlek yıkama ünitesi ve idari bina bulunması

zorunludur. Tesislerin entegre tesis olması durumunda bu ünitelerden birer adet olması

yeterlidir. Tesisin tüm birimlerinde uygun yangın söndürme sistemleri yer alır,” denilmektedir.

Söz konusu tebliğ kapsamında tesiste araç parkı, kantar, tekerlek yıkama ünitesi (araç

hijyen ünitesi), idari bina ve güvenlik-giriş binası projelendirilmiştir.

Proje kapsamındaki başlıca makine-ekipman listesi Tablo ’te verilmiştir.

Tablo 4. Sistem Ekipman Listesi

Birim Adet Açıklama

Çürütücü 4 Birincil Çürütücü: Dikey Tip Betonarme Yayvan Reaktör; Çift

Membran Şişme Çatılı Gaz Depolama

İkincil (Son) Çürütücü: Dikey Tip Betonarme Yayvan Reaktör;

Çift Membran Şişme Çatılı Gaz Depolama

Atık Depo Alanı 1

Dengeleme Havuzu 2 Katı ve Sıvı Atıklar İçin Besleme Hazırlama Sistemi

Mekanik Odası 1 Pompalama Sistemi- Isı Dağıtım Sistemi ve Kontrol Panellerinin

Bulunduğu Alandır.

İdari Bina ve Kojenerasyon

Binası

1

Fermente Ürün Hijyenizasyon

Ünitesi ve Susuzlaştırma Binası

1 Çürütme Sonrası Hijyenizasyon İşleminin Yapıldığı Tankların

Bulunduğu Bina İle Seperatör Ve Dekantörün Yer Aldığı

Binadır.

Katı Fermente Ürün Ara

Depolama Alanı

1 Seperatör Çıkışı İşlenmiş Katı Fermente Ürünün Depolanıp

Sevkedildiği Binadır.

Lagün 1 Seperatörve Dekantör Çıkışı İşlenmiş Sıvı Fermente Ürünün

Depolandığı Alandır. Lagünün Üzeri Yüzer Bir Membran Örtü

ile Kapatılmıştır.

Flare 1 Güvenlik Ateşi; Üretilen Biyogazın Gaz Motorlarında

Kullanılamadığı Zamanlarda Güvenli Bir Şekilde Yakılarak

Bertaraf Edildiği Ünitedir.

Biyofiltre 1 Tesisten Çıkması Muhtemel Kötü Kokuları Filtre Eden Doğal

Reçine Yapıdır.

Kantar 1

Araç Hijyen Ünitesi 1

Giriş Kontrol Binası 1



19

6. MALİYET ANALİZİ

Biyogaz Tesisi için yapılan maliyet analizi, aşağıdaki tabloda detaylandırılmıştır.

Tablo 5. Maliyet Analizi

Biyogaz Tesisi Çalışma Saati 7.800 Saat/Yıl

Üretilecek Biyogaz 10.500.000 Nm3/Yıl

Çıktılar

Kat 10.500.000 Nm3/Yıl

Katı Fermente Ürün Üretimi 50.000 Ton/Yıl

Karbon Emisyonu 68.000 Co2/Yıl

Tüketimler

Biyogaz Tesisi Elektrik Tüketimi 2.150.000 Kwh/Yıl

Biyogaz Tesisi Isı Tüketimi 6.400.000 Kwh/Yıl

Elektrik Birim Bedel 13,3 Dolar Cent/Kwh

Elektrik Alış Birim Bedel 24 Kuruş /Kwh

Birim Bedeller

Katı Fermente Ürün Satış Birim Bedel 30 Tl/Ton

Karbon Emisyon Azaltım Bedeli 1,7 Euro/Tco2

Biyogaz Tesisi Gelirler

Gübre Gelirler 37.500 Euro/Yıl

Karbon Kredisi Gelirleri 115.500 Euro/Yıl

Toplam Gelirler 153.000 Euro/Yıl

Biyogaz Tesisi Giderler

Isı Giderleri 21.500 Euro/Yıl

Elektrik Giderleri 164.000 Euro/Yıl

Personel Giderleri 115.000 Euro/Yıl

Lojistik (Taşıma) Giderleri 135.000 Euro/Yıl

Lab. Ve Kimyasal Giderleri 15.000 Euro/Yıl

Atık Alım Giderleri Yok

Biyogaz Tesisi Amortisman (%5) 290.000 Euro/Yıl

Biyogaz Tesisi Sigorta Gideri 75.000 Euro/Yıl

Biyogaz Tesisi Bakım Giderleri 150.000 Euro/Yıl

Toplam Giderler 965.500 Euro/Yıl

Tesis Bedeli(Biyogaz) 5.800.000 Euro

Biyogaz Tesisi Bedeli 3.860.000 Euro

İnşaat 1.940.000 Euro

Kojenerasyon

Kojenerasyon Çalışma Saati 22 Saat/Gün

Kojenerasyon tesis Bedeli 1.300.000 Euro

Kojenerasyon İşletme Giderleri 150.000 Euro/Yıl

Kojenerasyon Gelirleri

Elektrik Gelirleri 2.500.000 Euro/Yıl

Isı Gelirleri Yok-

Biyogaz + Kojenerasyon Gelirleri 2.653.000 Euro/yıl

Biyogaz + Kojenerasyon İşletme Giderleri 965.500 Euro/yıl

Biyogaz + Kojenerasyon Tesisi Bedeli 7.100.000 Euro

Geri Dönüş Süresi 4,2 yıl



20

Tablo 6. Entegre Tesis Yatırım Bedeli (Biyogaz Tesisi + Kojenerasyontesisi) – Ünite Bazında

No. Ünite İnşai İşler (Euro) Makine, Ekipman,

Tesisat İşleri (Euro) Elektrik Ekipman Ve

Tesisat İşleri (Euro)

1 Atık Kabul Ve Hazırlama 50.000 95.000 45.000

2 Anaerobik Çürütme Sistemi 1.140.000 1.450.000 300.000

3 Gaz Temizleme, Gaz Şartlandırma

Ve Gaz Depolama Sistemi

100.000 345.000 125.000

4 Enerji Üretim Sistemi

(Kojenerasyon Tesisi)

30.000 1.100.000 80.000

5 Hijyenizasyon Ünitesi ve

Susuzlaştırma Sistemi(Dekantör,

Seperatör Ve Binası)

100.000 205.000 90.000

6 Çürütme Sonrası Dengeleme Ve

Depolama Sistemi(Dengeleme

Tankları, Lagün Ve Katı Ferfente

Ürün Depolama Alanı)

335.000 230.000 75.000

7 Tesis Kontrol Ve Otomasyon 35.000 185.000 90.000

8 Diğer Üniteler 40.000 205.000 65.000

9 Çevre Düzenleme 40.000 100.000 40.000

10 Proje İşleri 70.000 285.000 50.000

Toplam 1.940.000 4.200.000 960.000

Entegre Tesis Yatırım Tutarı 7.100.000 Euro

Yukarıdaki tabloda görüleceği üzere proje kapsamında kurulması planlanan 3,12 MWe

gücündeki Kırşehir Biyogaz Entegre tesis yapım maliyeti (Biyogaz tesis + kojenerasyon tesisi)

yaklaşık 7.100.000 Euro’dur.



21

NOTLAR VE KAYNAKLAR

VII. Ulusal Temiz Enerji Sempozyumu, UTES,2008

Bahtiyar Ö., Emin O., Temmuz, 2008, “Membran yöntemiyle biyogazdan

karbondioksitin ayrıştırılması ve metan saflaştırma projesi‘‘ PROJE NO: 105Y084

International Energy Agency (IEA) Report December, 2000, Task24- Energy From

Biological Conversion of Municipal Solid Waste

Yıldız Teknik Üniversitesi (2004), Biyogaz [Internet], Available from

www.yildiz.edu.tr/~kanat/atıksu.html [accessed at 10/2004]

Yılmaz, A. H., Atalay, F. S., “Çeşitli Organik Katı Atıkların Anaerobik Fermantasyonu

ve Modelleme Çalışmaları”, V. Ulusal Temiz Enerji Sempozyumu, 26-28 Mayıs 2004,

İstanbul, 619-626

Meteoroloji Genel Müdürlüğü- Ankara

https://parselsorgu.tkgm.gov.tr (Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Parsel Sorgulama

Uygulaması)

https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/



22

EKLER

EK-1 MAHALLİ ÇEVRE KURULU KARARI

EK-2 YER BULDURU HARİTASI

EK-3 İŞ AKIM ŞEMASI

EK-4 ÜÇ BOYUTLU YERLEŞİM PLANI

EK-5 TESİS ALANI YERLEŞİM PLANI



23

EK-1

MAHALLİ ÇEVRE KURULU

KARARI



24



25



26

EK-2

YER BULDURU HARİTASI

Çuğun Barajı

1150 m 8200 m

2900 m 7610 m

4300 m

4250 m

4950 m

EK-3

İŞ AKIM ŞEMASI

EK-4

ÜÇ BOYUTLU

YERLEŞİM PLANI

EK-5

TESİS ALANI

YERLEŞİM PLANI

Documents

Kırşehir Biyogaz Tesisi Fizibilite Raporu · Üretilen elektrik, orta gerilim hattına verilerek enterkonnekte ağa ulaştırılacaktır. Ayrıca söz konusu tesisin kurulması