KÜTAHYA RAM

KÜTAHYA RAMKÜTAHYA RAM 11

KÜTAHYA RAMKÜTAHYA RAMNİSAN 2010NİSAN 2010


İNTİHARİNTİHAR

KÜTAHYA RAMKÜTAHYA RAM


BU ÇALIŞMANIN AMACIBU ÇALIŞMANIN AMACI• Bir adam okyanus sahilinde yürüyüş yaparken Bir adam okyanus sahilinde yürüyüş yaparken

denize telaşla bir şeyler atan birine rastlar. Biraz denize telaşla bir şeyler atan birine rastlar. Biraz daha yaklaşınca bu kişinin sahile vurmuş deniz daha yaklaşınca bu kişinin sahile vurmuş deniz yıldızlarını denize attığını fark eder ve “niçin bu yıldızlarını denize attığını fark eder ve “niçin bu deniz yıldızlarını denize atıyorsunuz” diye sorar. deniz yıldızlarını denize atıyorsunuz” diye sorar. Topladıklarını hızla denize atmaya devam eden Topladıklarını hızla denize atmaya devam eden kişi “yaşamaları için” yanıtını verince, adama kişi “yaşamaları için” yanıtını verince, adama şaşkınlıkla ‘iyi ama burada binlerce deniz yıldızı şaşkınlıkla ‘iyi ama burada binlerce deniz yıldızı var. Hepsini atmanıza imkan yok. Sizin bunları var. Hepsini atmanıza imkan yok. Sizin bunları denize atmanız neyi değiştirecek ki?’ der. Yerden denize atmanız neyi değiştirecek ki?’ der. Yerden bir deniz yıldızı daha alıp denize atan kişi, ‘Bak bir deniz yıldızı daha alıp denize atan kişi, ‘Bak onun için çok şey değişti’ karşılığını verir.”onun için çok şey değişti’ karşılığını verir.”


• Dünya Sağlık Örgütü, 2000 yılında tüm Dünya Sağlık Örgütü, 2000 yılında tüm dünyada yaklaşık bir milyon kişinin intihar dünyada yaklaşık bir milyon kişinin intihar sonucu kendi yaşamlarına son verdiğini sonucu kendi yaşamlarına son verdiğini tahmin etmektedir.tahmin etmektedir.

• Bunun tüm dünyadaki ortalaması Bunun tüm dünyadaki ortalaması 100.000'de 16'dır. 100.000'de 16'dır.

• Bir başka deyişle her 40 saniyede 1 kişi Bir başka deyişle her 40 saniyede 1 kişi intihar ederek ölürken her 3 saniyede 1 intihar ederek ölürken her 3 saniyede 1 kişi de intihar girişimde bulunmaktadır.kişi de intihar girişimde bulunmaktadır.

• Yine Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, son 45 Yine Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, son 45 yılda tüm dünyada intihar oranları % 60 yılda tüm dünyada intihar oranları % 60 artmıştır. artmıştır.


• Tarihsel süreç içinde intihar oranları Tarihsel süreç içinde intihar oranları genellikle nisbi bir artış göstererek genellikle nisbi bir artış göstererek günümüzde önemli toplumsal sorunlardan günümüzde önemli toplumsal sorunlardan biri haline gelmiştir.biri haline gelmiştir.

• İntiharlar sadece bu davranışa yönelen İntiharlar sadece bu davranışa yönelen kişiyi ve yakın çevresini değil olaya tanık kişiyi ve yakın çevresini değil olaya tanık olanları, bunu bir haber olarak duyan ve olanları, bunu bir haber olarak duyan ve okuyanlar gibi geniş bir çevreyi okuyanlar gibi geniş bir çevreyi etkileyebilen bir olgudur.etkileyebilen bir olgudur.

• Bir deniz yıldızı için çok sey değişir Bir deniz yıldızı için çok sey değişir düşüncesi ile böyle bir çalışma hazırlandı.düşüncesi ile böyle bir çalışma hazırlandı.


• AHMET SEVEN (Kütahya Rehb.Arş.Mrk. Mdr.) AHMET SEVEN (Kütahya Rehb.Arş.Mrk. Mdr.) • İntiharın Psikodinamikleriİntiharın Psikodinamikleri• CENGİZ ÖZYURT (Rehb. Hizm.Böl.Bşk)CENGİZ ÖZYURT (Rehb. Hizm.Böl.Bşk)• İntihara Psikososyal Müdahale-İntiharın Gelişim İntihara Psikososyal Müdahale-İntiharın Gelişim

Dönemleri Dönemleri • SEVGİ DEMİR (Rehb. Öğrt. ve Psk. Danışman)SEVGİ DEMİR (Rehb. Öğrt. ve Psk. Danışman)• İntiharın Aileye ve Çevreye Etkileriİntiharın Aileye ve Çevreye Etkileri• CANAN ÖZTÜRK (Rehb.Öğrt. Ve Psk.Danışman)CANAN ÖZTÜRK (Rehb.Öğrt. Ve Psk.Danışman)• İntihar Nedir?-Neden Böyle bir Çalışma İntihar Nedir?-Neden Böyle bir Çalışma

Yapıldı?-İntiharın Tarihçesi ve Hukuki BoyutuYapıldı?-İntiharın Tarihçesi ve Hukuki Boyutu


İNTİHAR NEDİR?İNTİHAR NEDİR?

KRİTERLERKRİTERLER• Kişinin akli dengesinin yerinde olması gereklidir.Kişinin akli dengesinin yerinde olması gereklidir.• Kişi doğrudan veya dolaylı olarak ölümü Kişi doğrudan veya dolaylı olarak ölümü

istemelidir.istemelidir.• İntihar için seçilen yöntem doğrudan ve ani İntihar için seçilen yöntem doğrudan ve ani

olabileceği gibi, dolaylı ve uzun zaman sonucunda olabileceği gibi, dolaylı ve uzun zaman sonucunda da gerçekleşebilir. da gerçekleşebilir.


• Bu kriterlerden yola çıkarak diyebiliriz ki:Bu kriterlerden yola çıkarak diyebiliriz ki:• İNTİHAR İNTİHAR • Aklı başında bir bireyin, toplumsal Aklı başında bir bireyin, toplumsal

değerlerin desteklediği veya karşısında değerlerin desteklediği veya karşısında olduğu bir eylemle doğrudan veya dolaylı olduğu bir eylemle doğrudan veya dolaylı olarak kendi yaşamına isteyerek son olarak kendi yaşamına isteyerek son vermesidir.vermesidir.


İNTİHARIN TARİHİİNTİHARIN TARİHİ• Antropolojik araştırma, ilkel kabilelerde Antropolojik araştırma, ilkel kabilelerde

intihar olgusunun olduğunu intihar olgusunun olduğunu doğrulamaktadır. doğrulamaktadır.

• Burada görülen intihar daha çok yenmesi Burada görülen intihar daha çok yenmesi tabu olan yiyeceklerden olmaktadır. tabu olan yiyeceklerden olmaktadır. Tabuyu çiğnemesi halinde doğacak sonucu Tabuyu çiğnemesi halinde doğacak sonucu bildiği halde, birey bu tabuyu çiğnemekte; bildiği halde, birey bu tabuyu çiğnemekte; yani ölümü göze almaktadır. Tabuyu yani ölümü göze almaktadır. Tabuyu çiğneyen birey hastalanır ve ölür. çiğneyen birey hastalanır ve ölür.


• 19. yüzyıl sonuna kadar ilkel 19. yüzyıl sonuna kadar ilkel kabilelerde intihar fenomeninin kabilelerde intihar fenomeninin bulunmadığı iddia edilmiştir.bulunmadığı iddia edilmiştir.

• İntihar, geçmişte bazı toplumlarda İntihar, geçmişte bazı toplumlarda benimsenmiş ve hatta bazı benimsenmiş ve hatta bazı durumlarda başvurulması zorunlu bir durumlarda başvurulması zorunlu bir davranış biçimi olarak kabul davranış biçimi olarak kabul edilmiştir edilmiştir


• Eski İskandinavlarda doğal ölüm utanç Eski İskandinavlarda doğal ölüm utanç verici kabul edilir,yaşlanan kişiler, daha verici kabul edilir,yaşlanan kişiler, daha onurlu bir ölüm biçimi olarak kabul edildiği onurlu bir ölüm biçimi olarak kabul edildiği için kendilerini uçurumdan atarlardı.için kendilerini uçurumdan atarlardı.

• Bazı Güney Pasifik adalarında intihar Bazı Güney Pasifik adalarında intihar onurlu bir davranış olarak değerlendirilir.onurlu bir davranış olarak değerlendirilir.

• Bazı antropolojik incelemeler ilkel Bazı antropolojik incelemeler ilkel kabilelerin bazılarında intihar olaylarına hiç kabilelerin bazılarında intihar olaylarına hiç rastlanılmadığını bildirirler.rastlanılmadığını bildirirler.


• Ortaçağ intiharı Tanri ya karşı Ortaçağ intiharı Tanri ya karşı işlenebilecek suçların en korkuncu işlenebilecek suçların en korkuncu olarak görür ve mahküm eder.olarak görür ve mahküm eder.

• Zamanla daha özgürlükçü Zamanla daha özgürlükçü düşüncelerin boy vermesi ,intihara düşüncelerin boy vermesi ,intihara dönük ön yargıların gözden dönük ön yargıların gözden geçirilmesinin yolunu açar.geçirilmesinin yolunu açar.


İNTİHAR ve HUKUKİNTİHAR ve HUKUK• Toplumlar, kendi bireylerinin varlığı ile devamlılık Toplumlar, kendi bireylerinin varlığı ile devamlılık

kazanırlar.kazanırlar.• Bu nedenle, insanlık tarihi boyunca toplumsal Bu nedenle, insanlık tarihi boyunca toplumsal

kurumlar genellikle intihara karşı bir tavır kurumlar genellikle intihara karşı bir tavır takınmışlardır. takınmışlardır.

• İlkel toplumlarda tabular yoluyla kendini gösteren İlkel toplumlarda tabular yoluyla kendini gösteren bu tutum, özellikle tek tanrılı dinlerin ortaya bu tutum, özellikle tek tanrılı dinlerin ortaya çıkması ile iyice kurumsallaşmıştır.çıkması ile iyice kurumsallaşmıştır.

• Doğu uygarlıklarında ise genellikle, intihara karşı Doğu uygarlıklarında ise genellikle, intihara karşı daha ılımlı bir tutum süregelmiştir. daha ılımlı bir tutum süregelmiştir.

• intiharı onurlu bir davranış olarak görme eğilimi intiharı onurlu bir davranış olarak görme eğilimi de bu toplumlarda olmuştur. de bu toplumlarda olmuştur.


• Toplumsal ilişkilerin düzenlenmesinde Toplumsal ilişkilerin düzenlenmesinde dinsel kuralların egemen olduğu dinsel kuralların egemen olduğu dönemlerde intihar, bir suç ve günah dönemlerde intihar, bir suç ve günah olarak değerlendirilmiştir. olarak değerlendirilmiştir.

• Bu ise, o dönemlerde intihar olaylarını Bu ise, o dönemlerde intihar olaylarını engelleyememiş, fakat düşük seviyelerde engelleyememiş, fakat düşük seviyelerde kalmasında büyük ölçüde rol oynamıştır.kalmasında büyük ölçüde rol oynamıştır.

• Tek tanrılı dinlerin intihara karşı ağır Tek tanrılı dinlerin intihara karşı ağır yaptırımlar uygulamaları, bu dinlerin yaptırımlar uygulamaları, bu dinlerin ortaya çıktığı dönemlerde intihar ortaya çıktığı dönemlerde intihar olaylarının oldukça yaygın olduğunu olaylarının oldukça yaygın olduğunu göstermeleri açısından ilgi çekicidir. göstermeleri açısından ilgi çekicidir.


• Judaizm (Yahudilik dini), Hristiyanlık Judaizm (Yahudilik dini), Hristiyanlık ve İslamiyet gibi tek tanrılı dinlere ve İslamiyet gibi tek tanrılı dinlere göre insan hayatı Tanrı’ya aittir; canı göre insan hayatı Tanrı’ya aittir; canı Tanrı yaratır ve geri alır. İnsanın Tanrı yaratır ve geri alır. İnsanın kendini öldürmesi, Tanrı’ya karşı kendini öldürmesi, Tanrı’ya karşı gelmedir ve bu kişi sonsuzluk içinde gelmedir ve bu kişi sonsuzluk içinde devamlı ızdırap çekecektir. devamlı ızdırap çekecektir.


• Yahudilerin kanun ve tefsir kitabı olan Yahudilerin kanun ve tefsir kitabı olan Zalmut, intiharı bir günah saymakta ve Zalmut, intiharı bir günah saymakta ve intihar eden kişi için geleneksel cenaze intihar eden kişi için geleneksel cenaze merasimini kabul etmemektedir. merasimini kabul etmemektedir.

• İntihar eden kişinin cesedi, adam İntihar eden kişinin cesedi, adam öldürenlerin ve serserilerinki gibi cenaze öldürenlerin ve serserilerinki gibi cenaze merasimi yapılmaksızın ayrı bir yere merasimi yapılmaksızın ayrı bir yere gömülmekteydi. gömülmekteydi.


• Ortaçağda intihar edenler insanlık dışı Ortaçağda intihar edenler insanlık dışı muamelelere uğramaktaydılar. Bunlar muamelelere uğramaktaydılar. Bunlar sürüklenerek bir odun yığınında yakılır veya bir sürüklenerek bir odun yığınında yakılır veya bir fıçıya konarak nehre atılırdı. fıçıya konarak nehre atılırdı.

• 1789 devrimden sonra Fransa’da intihar edenler 1789 devrimden sonra Fransa’da intihar edenler bir kalbur üzerinde ata bağlanıp sürüklenir, bir kalbur üzerinde ata bağlanıp sürüklenir, mezarlığa gömülmez ve hatta bütün ailesi bu mezarlığa gömülmez ve hatta bütün ailesi bu olaydan sorumlu tutulurdu.olaydan sorumlu tutulurdu.

• İngiltere’de ise bir zamanlar, intihar edenler İngiltere’de ise bir zamanlar, intihar edenler vücutlarından kazıklar geçirilerek bir yola vücutlarından kazıklar geçirilerek bir yola gömülürdü. Kilisenin baskısının azalması ile daha gömülürdü. Kilisenin baskısının azalması ile daha sonraları bu tür uygulamalar yavaş yavaş sonraları bu tür uygulamalar yavaş yavaş kalkmıştır.kalkmıştır.

• Bugün Katoliklerde, intihar edenler Katolik Bugün Katoliklerde, intihar edenler Katolik mezarına gömülmez ve cenazesinde rahip mezarına gömülmez ve cenazesinde rahip bulunmaz. bulunmaz.


• İslamiyet de aynı şekilde intihara karşı bir İslamiyet de aynı şekilde intihara karşı bir tavır geliştirilmiş ve hatta intiharın, tavır geliştirilmiş ve hatta intiharın, başkasını öldürmekten daha büyük bir başkasını öldürmekten daha büyük bir günah olduğu belirtilmiştir.günah olduğu belirtilmiştir.

• Susuzluk, açlık gibi nedenlerle olanlar Susuzluk, açlık gibi nedenlerle olanlar dışında intihar edenlere, cenaze namazı dışında intihar edenlere, cenaze namazı kılınmaması gibi bir yaptırım kılınmaması gibi bir yaptırım uygulanmaktadır.uygulanmaktadır.

• Cinayet işleyen ve idam edilenlerin dahi Cinayet işleyen ve idam edilenlerin dahi cenaze namazlarının kılınması, İslam cenaze namazlarının kılınması, İslam dininin intihar karşısındaki tutumunu dininin intihar karşısındaki tutumunu rahatça göstermektedir. rahatça göstermektedir.


• Dinsel hukuktan pozitif hukuka geçildiği Dinsel hukuktan pozitif hukuka geçildiği dönemlerde bile bu tür uygulamalar dönemlerde bile bu tür uygulamalar sökülüp atılamadı.sökülüp atılamadı.

• Günümüzde ABD gibi gelişmiş bir ülkenin Günümüzde ABD gibi gelişmiş bir ülkenin bazı eyalatlerin de intihar girişiminde bazı eyalatlerin de intihar girişiminde bulunup da başaramayanlar adam bulunup da başaramayanlar adam öldürme suçu ile yargılanmaktadır.öldürme suçu ile yargılanmaktadır.

• Günümüzde, dünya genelinde intihar bir Günümüzde, dünya genelinde intihar bir suç sayılmamaktadır; fakat başkasını suç sayılmamaktadır; fakat başkasını intihara teşvik etmek veya yardım etmek intihara teşvik etmek veya yardım etmek suç sayılmaktadır suç sayılmaktadır


• Ülkemizde de, Cumhuriyetin ilanından Ülkemizde de, Cumhuriyetin ilanından sonra, intihar suç sayılmamaktadır. sonra, intihar suç sayılmamaktadır.

• İntihar girişiminde bulunan kişi, ölümden İntihar girişiminde bulunan kişi, ölümden kurtulursa bir cezaya çarptırılmaz. kurtulursa bir cezaya çarptırılmaz.

• intihar için uyuşturucu madde kullanan intihar için uyuşturucu madde kullanan veya ruhsatsız silahla intihara girişim veya ruhsatsız silahla intihara girişim edenler 6136 sayılı kanuna muhalefetten; edenler 6136 sayılı kanuna muhalefetten; yani uyuşturucu madde kullanmaktan yani uyuşturucu madde kullanmaktan veya ruhsatsız silah taşıma suçundan veya ruhsatsız silah taşıma suçundan yargılanırlar.yargılanırlar.


• Kollektif intiharlarda, birbirini intihara ikna Kollektif intiharlarda, birbirini intihara ikna eden kişilerden birinin ölmesi, diğerinin eden kişilerden birinin ölmesi, diğerinin kurtulması halinde, kurtulan taraf kurtulması halinde, kurtulan taraf başkasını intihara ikna suçundan ve başkasını intihara ikna suçundan ve yardım etmekten suçlu duruma düşer.yardım etmekten suçlu duruma düşer.

• Başkasını intihara ikna ve yardım eden Başkasını intihara ikna ve yardım eden kimse ise, eğer diğer kişi ölürse, TCK’nın kimse ise, eğer diğer kişi ölürse, TCK’nın 454. maddesine göre üç seneden on 454. maddesine göre üç seneden on seneye kadar ağır hapis cezasına seneye kadar ağır hapis cezasına çarptırılır.çarptırılır.


““Doğan bebeğin içinde ölüm var!..”Doğan bebeğin içinde ölüm var!..”——Sidharta/H. HesseSidharta/H. Hesse


"Her ölüm erken ölümdür, Tanrım!" "Her ölüm erken ölümdür, Tanrım!" diyor Cemal Süreya bir şiirinde. diyor Cemal Süreya bir şiirinde.


Eğer yeniden başlayabilseydim yaşamaya, / Eğer yeniden başlayabilseydim yaşamaya, / Gerçek sorunlarım olurdu hayali olanların Gerçek sorunlarım olurdu hayali olanların

yerine / Daha çok güneş doğuşu izler / daha yerine / Daha çok güneş doğuşu izler / daha çok dağa tırmanır, / Daha çok nehirde çok dağa tırmanır, / Daha çok nehirde

yüzerdim. / (...) / Yaşam budur, anlar, sadece yüzerdim. / (...) / Yaşam budur, anlar, sadece anlar / Sizde anı yaşayın / (...) / Eğer yeniden anlar / Sizde anı yaşayın / (...) / Eğer yeniden

başlayabilseydim / İlkbaharda pabuçlarımı başlayabilseydim / İlkbaharda pabuçlarımı fırlatır atardım. / Ve sonbahar bitene kadar fırlatır atardım. / Ve sonbahar bitene kadar

yürürdüm çıplak ayaklarla. / Bilinmeyen yollar yürürdüm çıplak ayaklarla. / Bilinmeyen yollar keşfeder, güneşin tadına varır, / Çocuklarla keşfeder, güneşin tadına varır, / Çocuklarla

oynardım, bir şansım daha olsaydı eğer / Ama oynardım, bir şansım daha olsaydı eğer / Ama işte 85'indeyim ve biliyorum... / Ölüyorum...işte 85'indeyim ve biliyorum... / Ölüyorum...

Jorge Luis Borges' Jorge Luis Borges'


Ölüm kavramı insanlık tarihi boyunca Ölüm kavramı insanlık tarihi boyunca hiçbir insanın kayıtsız kalamadığı hiçbir insanın kayıtsız kalamadığı

ürkütücü, esrarlı, insanların merakını ürkütücü, esrarlı, insanların merakını tahrik edentahrik eden ve birçok dini ve felsefi ve birçok dini ve felsefi sistemin kendisini bu merak üzerine sistemin kendisini bu merak üzerine

yapılandırdığı özel bir niteliğe yapılandırdığı özel bir niteliğe sahiptir. sahiptir. Başkalarının ölümleri de bizi Başkalarının ölümleri de bizi çokça ilgilendirir. Her ölümde kendi çokça ilgilendirir. Her ölümde kendi

ölümümüzden bir parça buluruz ölümümüzden bir parça buluruz çünkü...çünkü... Her ölüm varolanla Her ölüm varolanla aramızdaki bağın bir ilmek aramızdaki bağın bir ilmek

gevşemesidir. Ve biz bu örgüde bir gevşemesidir. Ve biz bu örgüde bir ilmek olduğumuzu biliriz. ilmek olduğumuzu biliriz.


Ölümü kavrama ve anlamlandırma, Ölümü kavrama ve anlamlandırma, hayatı kavrama ve anlamlandırmahayatı kavrama ve anlamlandırma ile ile

zorunlu ve doğrudan iç irtibatlara zorunlu ve doğrudan iç irtibatlara sahiptir. Ölümü algılama şekli ya da sahiptir. Ölümü algılama şekli ya da

niteliği hayatı algılamayı, hayatın niteliği hayatı algılamayı, hayatın deveranındaki temel ögeler olan deveranındaki temel ögeler olan insanın insanın

duygu, düşünce ve davranışlarını da, duygu, düşünce ve davranışlarını da, diğer insanlarla olan ilişkilerini de diğer insanlarla olan ilişkilerini de doğrudan etkiler ve hatta belirler.doğrudan etkiler ve hatta belirler.


Ölüm mutlak ve mukadder olsa da zamanı Ölüm mutlak ve mukadder olsa da zamanı belirsiz olduğu için onu çok uzakta belirsiz olduğu için onu çok uzakta

düşünürüzdüşünürüz. Yakınımızdaki bir insanın . Yakınımızdaki bir insanın zamansız ölümüzamansız ölümü bizi ürpertir, bazen bizi ürpertir, bazen

ondan sonraki hayatımızı değiştirir. Bu ondan sonraki hayatımızı değiştirir. Bu zihnimizi, zihnimizi, hayata bakışımızı, hayata bakışımızı,

yaşayışımızı yeniden düzenleyen bir yaşayışımızı yeniden düzenleyen bir duygusal şok dalgasıduygusal şok dalgası oluşturabilir oluşturabilir


Fakat bu değiştirici güç en fazla kişinin bizzat ölümle Fakat bu değiştirici güç en fazla kişinin bizzat ölümle çok yakından temas edip yeniden yaşamaya devam çok yakından temas edip yeniden yaşamaya devam ettiği, ettiği, ölümle burun buruna geldiği,ölümle burun buruna geldiği, kelimenin tam kelimenin tam

anlamıyla anlamıyla ölümden döndüğüölümden döndüğü durumlarda görülür. durumlarda görülür. Bu Bu durum "ölümü farketmek"tir. durum "ölümü farketmek"tir. Ölümü farketmek Ölümü farketmek

"hayatı farketmek"le sonuçlanır."hayatı farketmek"le sonuçlanır. Hayat anlam ve Hayat anlam ve değer kazanırdeğer kazanır. Kişi daha uyanık, daha dikkatli bir . Kişi daha uyanık, daha dikkatli bir

zihinle çevresine bakar. Tabir yerindeyse teenni ile zihinle çevresine bakar. Tabir yerindeyse teenni ile yaşar. yaşar. Birinci aşamada ölümü ikinci aşamada hayatı Birinci aşamada ölümü ikinci aşamada hayatı

fark eden kişinin hayatı kavrayışında niteliksel bir fark eden kişinin hayatı kavrayışında niteliksel bir sıçrama olur (üçüncü aşama) ve dördüncü aşama sıçrama olur (üçüncü aşama) ve dördüncü aşama

daha iyi bir hayattırdaha iyi bir hayattır.. Bu durumu ağır bir hastalıktan Bu durumu ağır bir hastalıktan sonra yeniden sağlığına kavuşan kişinin hissettiği sonra yeniden sağlığına kavuşan kişinin hissettiği nekahet coşkusuna benzetebiliriz. "Yokluğunda nekahet coşkusuna benzetebiliriz. "Yokluğunda farkedilen" sağlık gibi hayat da ciddi bir tehditle farkedilen" sağlık gibi hayat da ciddi bir tehditle karşı karşıya kalındığında gerçek anlamda fark karşı karşıya kalındığında gerçek anlamda fark

edilmektedir. edilmektedir.


Bazı insanlar bazı insanlardan daha kolay Bazı insanlar bazı insanlardan daha kolay ölümü kabullenebilir mi? Herkes ölüm ölümü kabullenebilir mi? Herkes ölüm

karşısında aynı derecede mi korku duyar?karşısında aynı derecede mi korku duyar? Ruhbilimcilerin bu ve benzeri sorulara Ruhbilimcilerin bu ve benzeri sorulara verdikleri cevaplar ilginçtir: Tabi ki her verdikleri cevaplar ilginçtir: Tabi ki her

şeyden önce ölüm karşısında duyulan korku şeyden önce ölüm karşısında duyulan korku ölümü nasılölümü nasıl algıladığınıza algıladığınıza bağlıdır. Ölümün, bağlıdır. Ölümün,

daha önce kaybettiği bütün sevdiklerine daha önce kaybettiği bütün sevdiklerine kavuşmasına vesile olacak bir kavuşmasına vesile olacak bir "visal kapısı""visal kapısı" (kavuşma yeri), bir başka hayatın başlangıcı (kavuşma yeri), bir başka hayatın başlangıcı

olduğu inancına sahip bir insanla ölümün olduğu inancına sahip bir insanla ölümün sonsuz bir yok oluşsonsuz bir yok oluş olduğuna inanan bir olduğuna inanan bir

insanın ölüm karşısında hissettikleri elbette insanın ölüm karşısında hissettikleri elbette aynı olmayacaktır. aynı olmayacaktır.


Ancak Ölümün ne'liğine ilişkin inançtan başka, kişinin Ancak Ölümün ne'liğine ilişkin inançtan başka, kişinin ölüm karşısındaki tavrını belirleyen çok önemli bir ölüm karşısındaki tavrını belirleyen çok önemli bir faktör daha vardır; faktör daha vardır; yaşanan hayatın tatmin düzeyiyaşanan hayatın tatmin düzeyi. . Eğer yaşadığı hayattan pişmanlık duymuyorsa, 'bir Eğer yaşadığı hayattan pişmanlık duymuyorsa, 'bir

hayatım daha olsa aynı şekilde yaşardım' hayatım daha olsa aynı şekilde yaşardım' diyebiliyorsa ölüm karşısında daha güçlü olacaktır diyebiliyorsa ölüm karşısında daha güçlü olacaktır kişikişi. Muhayyel bir gelecekte güzel günler, mutlu, . Muhayyel bir gelecekte güzel günler, mutlu,

huzurlu zamanlar yaşayacağı hayaliyle sürekli huzurlu zamanlar yaşayacağı hayaliyle sürekli hayatını erteleyen insanlar psikolojik olarak ölüme en hayatını erteleyen insanlar psikolojik olarak ölüme en

hazırlıksız insanlardırhazırlıksız insanlardır. O günler bir türlü gelmez, o . O günler bir türlü gelmez, o belirsiz hedef hep önlerindedir, kendi gölgelerini belirsiz hedef hep önlerindedir, kendi gölgelerini kovalar dururlar ve bir gün saat aniden duruverir. kovalar dururlar ve bir gün saat aniden duruverir.

Ölüme yapılacak en büyük hazırlık yaşamayı Ölüme yapılacak en büyük hazırlık yaşamayı ertelememektir.ertelememektir. Ertelenmemesi gereken yaşamaktır. Ertelenmemesi gereken yaşamaktır.

Yaşamak nedir?'in cevabı ise kişinin hayatı ve Yaşamak nedir?'in cevabı ise kişinin hayatı ve varoluşu nasıl anlamlandırdığı ile ilişkili olacaktır. varoluşu nasıl anlamlandırdığı ile ilişkili olacaktır.

Anlatmaya çabaladığım bu durumu stoacı felsefeciler Anlatmaya çabaladığım bu durumu stoacı felsefeciler kısa bir cümlede özetlemeyi başarmışlardır: kısa bir cümlede özetlemeyi başarmışlardır: "İyi "İyi

yaşamak iyi ölmektir."yaşamak iyi ölmektir."


• YAŞAM İÇ GÜDÜSÜ VE YAŞAM İÇ GÜDÜSÜ VE EYLEMLERİNİN HATTA EYLEMLERİNİN HATTA REFLEKSLERİNİN ÇÖKMESİREFLEKSLERİNİN ÇÖKMESİ

• YAŞAM SEVİNCİNİN SÖNMESİYAŞAM SEVİNCİNİN SÖNMESİ• DEPRESYONA MERHABADEPRESYONA MERHABA• DEPRESİF KİMLİK KİMDİR? DEPRESİF KİMLİK KİMDİR?


İnsanlık tarihi boyunca en köklü ve karşı İnsanlık tarihi boyunca en köklü ve karşı konulmaz sorunlardan biri ve belki konulmaz sorunlardan biri ve belki başta geleni, insanoğlunun ölüm başta geleni, insanoğlunun ölüm

karşısında duyduğu ürpertidir' demiştik karşısında duyduğu ürpertidir' demiştik Ölümle yakın ilişkisi temelinde Ölümle yakın ilişkisi temelinde

insanların hiçbir dönemde ilgisiz insanların hiçbir dönemde ilgisiz kalamadıkları bir diğer evrensel sorun kalamadıkları bir diğer evrensel sorun ise halen tüm dünyada ölüm nedenleri ise halen tüm dünyada ölüm nedenleri

arasında arasında ilk on sıradakiilk on sıradaki yerini tüm yerini tüm önleme ve sağaltım çabalarına rağmen önleme ve sağaltım çabalarına rağmen

koruyan intihar olgusudur.koruyan intihar olgusudur.


İntiharİntihar, toplumdan topluma ve , toplumdan topluma ve kültürden kültüre gerek görülme kültürden kültüre gerek görülme

sıklığı ve şekli ve gerekse bu olgunun sıklığı ve şekli ve gerekse bu olgunun toplumda oluşturduğu tepki ve yargı toplumda oluşturduğu tepki ve yargı

açısından büyük açısından büyük değişkenlikler değişkenlikler gösteren, psikolojik, psikiyatrik, gösteren, psikolojik, psikiyatrik,

sosyolojik, kültürel, genetik, dini, sosyolojik, kültürel, genetik, dini, ekonomik pek çok boyutu olan çok ekonomik pek çok boyutu olan çok

bileşenli bir niteliğe sahiptir.bileşenli bir niteliğe sahiptir.


Tamamlanmış intiharlar,Tamamlanmış intiharlar,İntihar girişimleriİntihar girişimleri

Ve Ve Parasüisider davranışlardan Parasüisider davranışlardan

söz edebiliriz..söz edebiliriz..


Parasüisider davranışParasüisider davranışdenildiğindedenildiğinde

intihar görüntüsünde olmayanintihar görüntüsünde olmayan(aklımıza intiharı getirmeyen)(aklımıza intiharı getirmeyen)

amaamasonuç olaraksonuç olarak

kişininkişininbildiği haldebildiği halde

ölümle sonuçlanabilecekölümle sonuçlanabilecekdavranışları sürdürmesidavranışları sürdürmesi

durumunu anlarız..durumunu anlarız..


ÖrneğinÖrneğinsigara içmek,sigara içmek,

hızlı araba kullanmak,hızlı araba kullanmak,tehlikeli sporlara aşırı meraklı tehlikeli sporlara aşırı meraklı

olmak,olmak,uyuşturucu kullanmak..uyuşturucu kullanmak..

v.s.v.s.


İNTİHAR BELİRTİLERİ İNTİHAR BELİRTİLERİ NELER?NELER?

• Çabuk öfkelenme, aşırı sinirlilik Çabuk öfkelenme, aşırı sinirlilik • Çabuk ağlama, aşırı üzüntülü halÇabuk ağlama, aşırı üzüntülü hal• Hoşlandığı şeylere karşı ilgisizlikHoşlandığı şeylere karşı ilgisizlik• Uyku değişikliği Uyku değişikliği • İştah değişikliğiİştah değişikliği• Kendini suçlayıcı konuşmalarKendini suçlayıcı konuşmalar• Ölümle ilgili konuları konuşma Ölümle ilgili konuları konuşma • Unutkanlık, dikkat dağınıklığı Unutkanlık, dikkat dağınıklığı • İçe kapanma, kimseyle konuşmamaİçe kapanma, kimseyle konuşmama• Halsiz ve yorgun olduğunu söylemeHalsiz ve yorgun olduğunu söyleme• Tutarsız-anlamsız konuşmalar Tutarsız-anlamsız konuşmalar • Tutarsız-anlamsız hareketlerTutarsız-anlamsız hareketler• Saldırgan davranış Saldırgan davranış • DağıtmaDağıtma


İntihar girişimiİntihar girişimihiçbir zamanhiçbir zaman

““gösteri”,gösteri”,““şantaj”,şantaj”,““numara”numara”

olarakolarakdeğerlendirilmemelidir…değerlendirilmemelidir…


Her intihar girişimiHer intihar girişimiciddiciddi

bir eylemdir..bir eylemdir..


İntihar edenlerde İntihar edenlerde sıklıkla görülen sıklıkla görülen

ruhsal rahatsızlıkların ruhsal rahatsızlıkların başında başında

depresyon depresyon gelir..gelir..


Herkes Herkes depresyon depresyon

geçirebilir…geçirebilir…


DEPRESYONDEPRESYONKISA BİLGİ…KISA BİLGİ…


ÖzellikleÖzellikle * Yoğun Psişik Sıkıntı * Yoğun Psişik Sıkıntı * Çöküntülü Ruh Hali * Çöküntülü Ruh Hali

* Psişik ve Motor İnhibisyon * Psişik ve Motor İnhibisyon ile karakterize ile karakterize

patolojik ruh hali..patolojik ruh hali..


Depresyon Depresyon umutsuzluğun umutsuzluğun

hastalık halidir..hastalık halidir..


Depresyon Depresyon kişinin kişinin

bu hastalığa yatkınlığı kadar bu hastalığa yatkınlığı kadar yaşam koşulları yaşam koşulları

ve ve olaylarıyla da olaylarıyla da

sıkı sıkıya bağlıdır..sıkı sıkıya bağlıdır..


Epidemiyolojik bilgi..Epidemiyolojik bilgi..

Dünya Sağlık Örgütüne göre Dünya Sağlık Örgütüne göre dünya üzerindedünya üzerinde

her sene her sene 120 milyon insan 120 milyon insan

depresyon geçirmektedir.. depresyon geçirmektedir..


Öngörülere göre Öngörülere göre 2020 yılında 2020 yılında

her cins ve yaştan her cins ve yaştan değerlendirmelerdedeğerlendirmelerde

2. sıraya 2. sıraya yükselecektir..yükselecektir..


İntiharların İntiharların %51’i %51’i

depresyona bağlıdır..depresyona bağlıdır..


Bu açıdan bakıldığında Bu açıdan bakıldığında intihar intihar

yalnızca bireyin ruhsal dünyasının yalnızca bireyin ruhsal dünyasının değil,değil,

aynı zamanda aynı zamanda o bireyin içinde yaşadığıo bireyin içinde yaşadığı toplumsal yaşamın da toplumsal yaşamın da aynası durumundadır..aynası durumundadır..


İntihar İntihar kişinin kendisine yönelttiği kişinin kendisine yönelttiği

bir şiddet eylemidir..bir şiddet eylemidir..


İntihar İntihar kişinin kendisine yönelttiği kişinin kendisine yönelttiği

bir şiddet eylemidir..bir şiddet eylemidir..


UmutsuzlaşanUmutsuzlaşan(köşeye sıkışan) (köşeye sıkışan)

canlı canlı ya karşısındakine saldırır ya karşısındakine saldırır

ya da kendini yıkar/yok eder..ya da kendini yıkar/yok eder..


Bütün göstergeler Bütün göstergeler önümüzdeki yıllarda önümüzdeki yıllarda

ülkemizin en önemli sorunları arasında ülkemizin en önemli sorunları arasında uyuşturucu kullanımı, uyuşturucu kullanımı, yaygınlaşmış şiddet yaygınlaşmış şiddet

ve ve ağır kişilik deformasyonları ağır kişilik deformasyonları

olacağına dair ipuçları olacağına dair ipuçları vermektedir.. vermektedir..


Dolayısıyla toplumun Dolayısıyla toplumun her kesiminin her kesiminin uyanıklığına uyanıklığına

ve ve sorumluluk duygularına sorumluluk duygularına

gereksinim vardır.. gereksinim vardır..


Bisiklet pedalını çevirmemeBisiklet pedalını çevirmeme


yüzmekten vazgeçmeyüzmekten vazgeçme


İntihar İntihar yüzmekten vazgeçme durumudur yüzmekten vazgeçme durumudur

ve ve her yüzmekten vazgeçiş altında her yüzmekten vazgeçiş altında

Psikolojik Nedenler Psikolojik Nedenler bulunur!... bulunur!...


Tetikleyici risk faktörleri..Tetikleyici risk faktörleri..

Özellikle gençlerde Özellikle gençlerde ayrılık, ayrılık,

reddedilme, reddedilme, işsizlik işsizlik

ve ve yasal sorunlar..yasal sorunlar..


Ama genel olarak Ama genel olarak sevilen birinin kaybı, sevilen birinin kaybı,

iş sorunları, iş sorunları, ekonomik güçlükler ekonomik güçlükler

ve ve yasal sorunlar yasal sorunlar

özellikle depresyon ve anksiyete köprüsü özellikle depresyon ve anksiyete köprüsü üzerinden üzerinden

intihar davranışını tetikleyebilirler..intihar davranışını tetikleyebilirler..


Ülkemiz Ülkemiz bu olumsuzlukların tümünü bu olumsuzlukların tümünü

yaşamakta olup, yaşamakta olup, derin dönüşüm sancıları derin dönüşüm sancıları

çeken çeken bir toplumdur..bir toplumdur..


Ülkemizi Ülkemizi şimdi ve gelecekte şimdi ve gelecekte

doğrudan tehdit eden doğrudan tehdit eden sorunların başında sorunların başında

ŞİDDET ŞİDDET MADDE BAĞIMLILIĞI MADDE BAĞIMLILIĞI

ve kendine sosyal dil bulmuş ve kendine sosyal dil bulmuş KİŞİLİK BOZUKLUKLARIKİŞİLİK BOZUKLUKLARI

gelmektedir.. gelmektedir..


İntihar İntihar bunlara bunlara

doğrudan ya da değil doğrudan ya da değil sıklıkla eşlik edici sıklıkla eşlik edici bir davranış olarak bir davranış olarak

karşımıza karşımıza çıkar çıkar veya veya

çıkacaktır..çıkacaktır..


İNTİHAR RİSK İNTİHAR RİSK FAKTÖRLERİFAKTÖRLERİ

• ErkeklerErkekler• YaşlılarYaşlılar• Yalnız yaşayan kişilerYalnız yaşayan kişiler• Daha önce intihar girişiminde Daha önce intihar girişiminde

bulunmuş kişilerbulunmuş kişiler• Ailesinde intihar öyküsü olan kişilerAilesinde intihar öyküsü olan kişiler


Yüksek İntihar Riski OlanYüksek İntihar Riski Olan Gruplar.. Gruplar..

Psikiyatrik bozukluklar (genellikle depresyon, Psikiyatrik bozukluklar (genellikle depresyon, alkolizm ve kişilik bozuklukları)alkolizm ve kişilik bozuklukları)

Fiziksel rahatsızlıklar (ölümcül, ağrılı hastalıklar, Fiziksel rahatsızlıklar (ölümcül, ağrılı hastalıklar, AIDS)AIDS)

Daha önceki intihar girişimleriDaha önceki intihar girişimleri Ailede daha önce intihar vakaları, alkolizm Ailede daha önce intihar vakaları, alkolizm

ve/veya diğer psikiyatrik hastalıkların olup ve/veya diğer psikiyatrik hastalıkların olup olmadığıolmadığı

Boşanmış, dul ya da bekarlık durumlarıBoşanmış, dul ya da bekarlık durumları Yalnız yaşamak (sosyal olarak izole edilmiş)Yalnız yaşamak (sosyal olarak izole edilmiş) İşsizlik ya da emeklilikİşsizlik ya da emeklilik Mutsuz bir çocuklukMutsuz bir çocukluk


Eğer hasta psikiyatrik rahatsızlık Eğer hasta psikiyatrik rahatsızlık geçirmiş ise hastaneden yeni çıktığı geçirmiş ise hastaneden yeni çıktığı

dönemde dönemde ya da ya da

daha önce intihar girişimi olmuş ise daha önce intihar girişimi olmuş ise semptomatolojinin semptomatolojinin

alevlenme dönemlerinde alevlenme dönemlerinde dikkatli olunmalıdır..dikkatli olunmalıdır..


Vincent van Gogh..Vincent van Gogh..Bir manik depresif..Bir manik depresif..

Dürtüsel özellikleri yoğun..Dürtüsel özellikleri yoğun..Sancılarla dolu bir yaşam..Sancılarla dolu bir yaşam..Tabancayla 1890’da intihar Tabancayla 1890’da intihar

ediyor..ediyor..


BELİRTİLERBELİRTİLERGÜN İÇİNDEGÜN İÇİNDE

Üzüntülü, sıkıntılı, huzursuz, ağlamaklı, boşluk duygulu çöküntülü mizaç durumu.. (Bu durum kişi için sabit bir durum almıştır ve gün boyu değişik yoğunlukta sürer..)


Kimi zaman Kimi zaman erkeklerde ve çocuk-ergenlerde daha erkeklerde ve çocuk-ergenlerde daha

sık görülen sık görülen çöküntülü mizacı örten çöküntülü mizacı örten

irritabilite..irritabilite..

(alınganlık, sinirlilik, (alınganlık, sinirlilik, artmış duyarlılık..) artmış duyarlılık..)


Kişinin o güne kadar Kişinin o güne kadar normal/istekli gerçekleştirdiği normal/istekli gerçekleştirdiği

tüm etkinliklere karşı ilgisinde belirgin tüm etkinliklere karşı ilgisinde belirgin azalma, azalma,

bunları hoşnutsuz/isteksiz yerine bunları hoşnutsuz/isteksiz yerine getirmesi, getirmesi,

yerine getirirken mutsuzluk, yorgunluk yerine getirirken mutsuzluk, yorgunluk ya da bıkkınlık duyguları sergilemesi..ya da bıkkınlık duyguları sergilemesi..


Kişide Kişide düşünme ya da düşüncelerini düşünme ya da düşüncelerini

belirli bir konuda belirli bir konuda yoğunlaştırma kapasitelerinde yoğunlaştırma kapasitelerinde

azalma olması.. azalma olması.. Unutkanlık, Unutkanlık,

düşünce dağınıklığı ve kararsızlık düşünce dağınıklığı ve kararsızlık şikayetleri..şikayetleri..


Psikomotor ajitasyonPsikomotor ajitasyon veyaveya

retardasyonu retardasyonu olması..olması..


Kişide Kişide aşırı değersizlik, suçluluk, aşırı değersizlik, suçluluk, yetersizlik, işe yaramazlık yetersizlik, işe yaramazlık

duygularının olması..duygularının olması..


Yorgunluk ve enerji kaybı Yorgunluk ve enerji kaybı şikayetlerinin olması, şikayetlerinin olması,

bunun dışarıdan bunun dışarıdan (yakınları tarafından) (yakınları tarafından)

gözlenebilirliği..gözlenebilirliği..


İştah kaybı veya artışı İştah kaybı veya artışı ve ve

herhangi organik bir nedenle herhangi organik bir nedenle açıklanamayan açıklanamayan

kilo kaybı veya aşırı kilo alma..kilo kaybı veya aşırı kilo alma..


İnsomni İnsomni veya veya

hipersomni hipersomni olması..olması..


Yineleyici ölüm Yineleyici ölüm ve/veya ve/veya

intihar düşünceleri intihar düşünceleri olması.. olması..


Klinik semptomatolojideKlinik semptomatolojide * açık ölme isteği, * açık ölme isteği,

* melankolik içerikli sanrılar * melankolik içerikli sanrılar olması olması ya da ya da

* depresif tablonun yoğunluğu* depresif tablonun yoğunluğu


Kişinin biyografik özelliklerindeKişinin biyografik özelliklerinde * dürtüsel bir yapı,* dürtüsel bir yapı,

* sosyal ve affektif izolman,* sosyal ve affektif izolman, * 15-24 yaş aralığında ya da 60 yaş üstünde olma, * 15-24 yaş aralığında ya da 60 yaş üstünde olma,

* bekar veya dul olma,* bekar veya dul olma, * erkek cinsiyetten olma, * erkek cinsiyetten olma,

* geçmişte intihar girişimlerinin olması, * geçmişte intihar girişimlerinin olması, * aile öyküsünde başka intihar olgularının * aile öyküsünde başka intihar olgularının

bulunması,bulunması, * alkolizm sorunu olması.. * alkolizm sorunu olması..

depresyonda intihar riskini arttırır..depresyonda intihar riskini arttırır..


İntihar düşüncesiyle bu düşüncenin İntihar düşüncesiyle bu düşüncenin eyleme sokulması arasında geçen eyleme sokulması arasında geçen

dönemde dönemde * intihar düşüncelerinin takıntılı nitelik * intihar düşüncelerinin takıntılı nitelik

alması,alması, * ilerleyici şekilde içe kapanma ve dış * ilerleyici şekilde içe kapanma ve dış

dünyadan çekilme, dünyadan çekilme, * hayata karşı ilgisizlikle birlikte * hayata karşı ilgisizlikle birlikte heteroagresivitenin inhibisyonu heteroagresivitenin inhibisyonu

görülür..görülür..


Kimi durumlardaKimi durumlarda yoğun bir anksiyete artışını izleyen ani ve yoğun bir anksiyete artışını izleyen ani ve

önceden öngörülemeyen eyleme geçiş önceden öngörülemeyen eyleme geçiş şeklinde,şeklinde,

başka durumlarda başka durumlarda önceden özenle ve soğukkanlılıkla önceden özenle ve soğukkanlılıkla

hazırlanmış hazırlanmış girişimler olarakgirişimler olarak

görülür.. görülür..


Kimi intiharlar Kimi intiharlar özgeci niteliktedir özgeci niteliktedir (kişi bu eylemiyle (kişi bu eylemiyle

yakınlarını yükten kurtarma, yakınlarını yükten kurtarma, koruma isteği koruma isteği içindedir..) içindedir..)


İntihar eşdeğeri olarak adlandırabileceğimiz İntihar eşdeğeri olarak adlandırabileceğimiz gıda almayı reddetme gıda almayı reddetme

ya da ya da tehlikeli davranışlar içinde tehlikeli davranışlar içinde

bulunma da bulunma da kimi depresif hastaların kimi depresif hastaların

davranışları içinde davranışları içinde yer alır..yer alır..


Nevrotik İntihar..Nevrotik İntihar..

İntihar riski mevcut, İntihar riski mevcut, ancak eyleme geçiş tam değil, ancak eyleme geçiş tam değil,

yarıda kalabilir..yarıda kalabilir..


Daha çok yardım çağrısı şeklinde..Daha çok yardım çağrısı şeklinde..


Çatışmalı duygu ve yaşantılardan, Çatışmalı duygu ve yaşantılardan, yoksunluklardan yoksunluklardan

uzaklaşma isteğine bağlı..uzaklaşma isteğine bağlı..


Ölümden çok Ölümden çok bir tür uykuda regresyonbir tür uykuda regresyon

haline dönme..haline dönme..


Narsistik çöküntü Narsistik çöküntü ve ve

savunma mekanizmalarının savunma mekanizmalarının iflasına bağlı..iflasına bağlı..


Gelişmiş ülkelerde Gelişmiş ülkelerde özellikle 75-80 yaş sonrasında özellikle 75-80 yaş sonrasında

intihar frekansı intihar frekansı önemli ölçüde önemli ölçüde

yüksektir..yüksektir..


Riskin en yüksek olduğu dönem Riskin en yüksek olduğu dönem dul kalmayı izleyen dul kalmayı izleyen

yıldır..yıldır..


Yaşlılarda Yaşlılarda maskeli depresyon maskeli depresyon

fazladır.. fazladır.. Buna organik patolojilerin sıklığı Buna organik patolojilerin sıklığı

da eklenir..da eklenir..


Yaşlılığa bağlı Yaşlılığa bağlı sosyal ve duygusal izolasyonun sosyal ve duygusal izolasyonun

(yaşlı tarafından) (yaşlı tarafından) bilincine varma bilincine varma

dirençli depresyonların dirençli depresyonların zeminini hazırlar..zeminini hazırlar..


****************************************************Özellikle Batı’da Özellikle Batı’da ergen intiharları ergen intiharları

ciddi bir sorundur ciddi bir sorundur ve ve

ülke sağlık politikalarında ülke sağlık politikalarında temel önemde temel önemde

yer tutmaktadır..yer tutmaktadır..


İntiharın Kapsamıİntiharın Kapsamı

Durkheim (1897) intiharın özet bir Durkheim (1897) intiharın özet bir tanımını yapanların öncüsüdür; ona tanımını yapanların öncüsüdür; ona göre göre "ölüme götüreceğini bilerek, "ölüme götüreceğini bilerek, olayın kurbanı tarafından girişilen olayın kurbanı tarafından girişilen olumsuz eylemin doğrudan doğruya olumsuz eylemin doğrudan doğruya veya dolaylı olarak meydana getirdiği veya dolaylı olarak meydana getirdiği her ölüme intiharher ölüme intihar denir."1; 2 denir."1; 2


Bu tanımdaki temel kavramlar olan Bu tanımdaki temel kavramlar olan "ölüm", "kurban", "eylem", "bilinçlilik" "ölüm", "kurban", "eylem", "bilinçlilik"

(farkındalık(farkındalık) terimlerine ) terimlerine toplumun toplumun yüklediği anlam ile kurbanın aynı yüklediği anlam ile kurbanın aynı terimleri algılayışıterimleri algılayışı arasında büyük arasında büyük

farklılıklar vardır. İntihar eylemindeki farklılıklar vardır. İntihar eylemindeki bilinçlilik kurbanın bilinçlilik kurbanın sınırlanmış algılama sınırlanmış algılama kapasitesindenkapasitesinden etkilenir etkilenir. İntihar eylemi . İntihar eylemi kurban içinkurban için ölümü getiriciölümü getirici olduğu kadar, olduğu kadar,

sorunları çözen, içinde bulunulan sorunları çözen, içinde bulunulan çıkmaza son veren, acıları dindiren çıkmaza son veren, acıları dindiren

sonsuz bir huzurun simgesisonsuz bir huzurun simgesi gibidir ve gibidir ve sağlıklı olduğu iddia edilemez.1 sağlıklı olduğu iddia edilemez.1


gizil intihargizil intihar AnorektiklerdeAnorektiklerde (şişmanlama korkusu ile yemeyi (şişmanlama korkusu ile yemeyi tamamen kesmek veya aşırı azaltmak şeklinde tamamen kesmek veya aşırı azaltmak şeklinde ortaya çıkan ve bazen ölümle sonuçlanan bir ortaya çıkan ve bazen ölümle sonuçlanan bir psikiyatrik hastalık) veya psikiyatrik hastalık) veya bir protestobir protesto biçimi biçimi

olan açlık grevlerindeki pasif tutumun bir olan açlık grevlerindeki pasif tutumun bir intihar şekli olduğu inkar edilemezken intihar şekli olduğu inkar edilemezken

doğrudan gerçekleşen intihar eylemleri doğrudan gerçekleşen intihar eylemleri yanında gizil intihar eğilimleri taşıyan büyük yanında gizil intihar eğilimleri taşıyan büyük çoğunluğun, bu eğilimlerini değişik şekillerde çoğunluğun, bu eğilimlerini değişik şekillerde ortaya koydukları bilinmektedir. ortaya koydukları bilinmektedir. Alkoliklerde, Alkoliklerde,

ilaç ve madde bağımlılarında gizil intihar ilaç ve madde bağımlılarında gizil intihar eğilimleri oldukça yaygındır. Yine kazalarda eğilimleri oldukça yaygındır. Yine kazalarda

ölenler arasında dolaylı yollarla kendine ölenler arasında dolaylı yollarla kendine kıyanların sayısı oldukça fazladırkıyanların sayısı oldukça fazladır


gizil intiharlara örnekgizil intiharlara örnekEserlerinde ölüm temasını ağırlıklı olarak Eserlerinde ölüm temasını ağırlıklı olarak işleyen işleyen Albert Camus'unAlbert Camus'un 1950'lerin başında 1950'lerin başında

arabasının kayarak bir ağaca çarpması arabasının kayarak bir ağaca çarpması sonucu ölmesi, Almanya'da ünlü bir sonucu ölmesi, Almanya'da ünlü bir

psikanalist olan psikanalist olan SchulzSchulz HenckeHencke'nin günlerce 'nin günlerce ağrılara direnerek hekime gitmemek suretiyle ağrılara direnerek hekime gitmemek suretiyle

geciktirdiği bir ameliyat sonucu hayatını geciktirdiği bir ameliyat sonucu hayatını yitirmesi hep bu gözle çevremize yitirmesi hep bu gözle çevremize

baktığımızda göreceğimiz pek çok örnekten baktığımızda göreceğimiz pek çok örnekten ikisidir.1ikisidir.1


Başlıca İntihar TeorileriBaşlıca İntihar Teorileriİntihar olgusunu, intihar edeni etkileyen ve İntihar olgusunu, intihar edeni etkileyen ve

intihar etmesine neden olan etmenleri intihar etmesine neden olan etmenleri araştıran kuramlar bu etmenlerin niteliğini araştıran kuramlar bu etmenlerin niteliğini kişinin dışında ya da içindeki öğelere kişinin dışında ya da içindeki öğelere bağlayışlarına göre iki ana gruptabağlayışlarına göre iki ana grupta toplanabilir: toplanabilir:

1- 1- Durkheim'in öncülüğünü yaptığı ve intihara Durkheim'in öncülüğünü yaptığı ve intihara yol açan etmenlerin yol açan etmenlerin bireyin dışındakibireyin dışındaki toplumsal çevre koşullarında bulunduğunu toplumsal çevre koşullarında bulunduğunu kabul eden sosyolojik teoriler,kabul eden sosyolojik teoriler,

2- 2- Bu etmenleri Bu etmenleri bireyin ruhsal (içsel) koşullarınabireyin ruhsal (içsel) koşullarına bağlayan ve Freud'un öncülüğünü yaptığı bağlayan ve Freud'un öncülüğünü yaptığı psikolojik teoriler.psikolojik teoriler.


Başlıca İntihar TeorileriBaşlıca İntihar TeorileriBirinci grupBirinci grup, intihar sayılarındaki artış ve , intihar sayılarındaki artış ve

azalışlara, intihar "salgınları" ve azalışlara, intihar "salgınları" ve "dalgalarına","dalgalarına", ikinci grup ikinci grup da "intihar da "intihar

eğilimleri" ve "kişilik özelliklerine bütün eğilimleri" ve "kişilik özelliklerine bütün ağırlığı yüklemektedir.3ağırlığı yüklemektedir.3 Günümüzde ise Günümüzde ise

intiharın biyolojik, sosyal, psikolojik, intiharın biyolojik, sosyal, psikolojik, dini, ekonomik pek çok boyutu olan dini, ekonomik pek çok boyutu olan

daha karmaşık süreçlerin kesiştiği bir daha karmaşık süreçlerin kesiştiği bir son nokta olduğu kabul edilmektedir.son nokta olduğu kabul edilmektedir.


• Durkheim ve Toplumsal Kuram (1897)Durkheim ve Toplumsal Kuram (1897)Durkheim, bundan yaklaşık yüzyıl önce (1897) intiharı Durkheim, bundan yaklaşık yüzyıl önce (1897) intiharı

tümden toplumsal bir olgu olarak ele alıp bir tümden toplumsal bir olgu olarak ele alıp bir sosyalbilimci gözüyle ayrıntılarıyla inceleyen bir kitap sosyalbilimci gözüyle ayrıntılarıyla inceleyen bir kitap yazdı. Durkheim'e göre her yazdı. Durkheim'e göre her toplumda kolektif bir intihar toplumda kolektif bir intihar eğilimi bulunmaktadır ve bu eğilim toplumdan topluma eğilimi bulunmaktadır ve bu eğilim toplumdan topluma değişmektedir. değişmektedir. Toplumda büyük ölçekli değişiklikler Toplumda büyük ölçekli değişiklikler olmadığı sürece de bu oran sabit kalmaktadır.olmadığı sürece de bu oran sabit kalmaktadır. Toplumsal Toplumsal yapıdaki olumlu ya da olumsuz değişiklikler, bu oranların yapıdaki olumlu ya da olumsuz değişiklikler, bu oranların artmasına, toplumla bütünleşme (entegrasyon) artmasına, toplumla bütünleşme (entegrasyon) durumlarında ise azalmasına neden olmaktadır. durumlarında ise azalmasına neden olmaktadır. İntihar İntihar oranlarının ve girişim biçimlerinin toplumdan topluma oranlarının ve girişim biçimlerinin toplumdan topluma değişmesi, hatta aynı toplumun değişik kesimlerinde değişmesi, hatta aynı toplumun değişik kesimlerinde saptanan yöntem ve sayı farklılıkları, toplumsal olguların saptanan yöntem ve sayı farklılıkları, toplumsal olguların intiharları etkilediğini belgeler. Ancak Durkheim'e intiharları etkilediğini belgeler. Ancak Durkheim'e yapılacak eleştiri onun karmaşık ve pek çok öğenin etkili yapılacak eleştiri onun karmaşık ve pek çok öğenin etkili olduğu intiharı tümüyle toplumsal etmenlerin sonucu olduğu intiharı tümüyle toplumsal etmenlerin sonucu olarak görme eğiliminin tek yanlılığıdır.1olarak görme eğiliminin tek yanlılığıdır.1


• Bu toplumsal intihar oranını belirleyen pek çok etmen Bu toplumsal intihar oranını belirleyen pek çok etmen sayılabilir:sayılabilir:

• A- Modern toplum yapısı-şehirleşme:A- Modern toplum yapısı-şehirleşme: Hızlı sosyal Hızlı sosyal değişimler, şehirleşme, hatta aşırı refah gibi gelişmeler değişimler, şehirleşme, hatta aşırı refah gibi gelişmeler bireyselleşmeyi, sosyal bağların gevşemesini doğurduğubireyselleşmeyi, sosyal bağların gevşemesini doğurduğu için kişinin yalnızlık duygusunu derinleştirmekteiçin kişinin yalnızlık duygusunu derinleştirmekte ve bazen ve bazen de kişi de kişi toplumu cezalandırmak için şiddet unsurunu toplumu cezalandırmak için şiddet unsurunu kendisine yöneltmekte ve intihara yönelmektedirkendisine yöneltmekte ve intihara yönelmektedir..

• B- DinB- Din: Avrupa toplumlarında intihar istatistiklerine göz : Avrupa toplumlarında intihar istatistiklerine göz atılacak olunursa, atılacak olunursa, İspanya, Portekiz, İtalya gibi nüfusu salt İspanya, Portekiz, İtalya gibi nüfusu salt Katolik olan toplumlarda intihar oranları çok az olduğu Katolik olan toplumlarda intihar oranları çok az olduğu halde Prusya, Saksonya, Danimarka gibi Protestan halde Prusya, Saksonya, Danimarka gibi Protestan toplumlarda oran oldukça yüksektir. Yine İsviçre'de toplumlarda oran oldukça yüksektir. Yine İsviçre'de Protestan kantonlarındaki intihar oranı, Katolik Protestan kantonlarındaki intihar oranı, Katolik kantonlarınkinden dört kat fazladır.kantonlarınkinden dört kat fazladır.

• Birleşmiş Milletler yıllığında Birleşmiş Milletler yıllığında İslam ülkelerinin intihar İslam ülkelerinin intihar açısından dünya sıralamasında, çok düşük oranlarla son açısından dünya sıralamasında, çok düşük oranlarla son sıralarda yer aldıkları belirtilmektedir. Örneğin yüz binde sıralarda yer aldıkları belirtilmektedir. Örneğin yüz binde 1.9 gibi bir oranla Türkiye'yi 45. sırada, yüz binde 0.4 1.9 gibi bir oranla Türkiye'yi 45. sırada, yüz binde 0.4 Kuveyt'i 52. sırada, yüz binde 0.2 ile Ürdün'ü 53. sırada Kuveyt'i 52. sırada, yüz binde 0.2 ile Ürdün'ü 53. sırada görüyoruz.görüyoruz.


Musevi ve İslam inançlarının intiharları Musevi ve İslam inançlarının intiharları önlemekte etkili oldukları söylene önlemekte etkili oldukları söylene gelmekle beraber Musevilerdeki gelmekle beraber Musevilerdeki intihar azlığı kesin olmadığı gibi, intihar azlığı kesin olmadığı gibi, daha çok gördükleri daha çok gördükleri dışlanma ve dışlanma ve

mezalimemezalime karşı oluşan bir karşı oluşan bir direnme direnme gücü ve ego direncigücü ve ego direnci olarak da olarak da

algılanabiliralgılanabilir. Aynı durum . Aynı durum çingenelerçingeneler için de söz konusudur.3için de söz konusudur.3


C- Savaşlar:C- Savaşlar: Savaşlar, siyasal ve ulusal büyük Savaşlar, siyasal ve ulusal büyük bunalımlar sırasında da bunalımlar sırasında da toplumda toplumda bütünleşmebütünleşme arttığından, bireylerin toplumsal arttığından, bireylerin toplumsal sorunlara etkin katılımları yoğunlaştığından, sorunlara etkin katılımları yoğunlaştığından, intihar oranlarının düştüğü gözlenmektedirintihar oranlarının düştüğü gözlenmektedir. . Durkheim bu ortamda bireylerin Durkheim bu ortamda bireylerin bencilliklerinin sınırlanmakta olmasını ve bencilliklerinin sınırlanmakta olmasını ve yaşama isteklerinin güçlenmesiniyaşama isteklerinin güçlenmesini bu bu düşüşün nedeni olarak görmektedir.2düşüşün nedeni olarak görmektedir.2


D- Büyük ölçekli sosyal dönüşümler ve D- Büyük ölçekli sosyal dönüşümler ve çalkantılar (Destabilizasyon):çalkantılar (Destabilizasyon): Toplumu bir Toplumu bir arada tutan ortak değer yargılarında, arada tutan ortak değer yargılarında, toplumsal bilinçte, ortak yaşayış ve toplumsal bilinçte, ortak yaşayış ve alışkanlıklarda, geleneklerde meydana gelen alışkanlıklarda, geleneklerde meydana gelen büyük ölçekli ve hızlı değişimlerbüyük ölçekli ve hızlı değişimler bireyler arası bireyler arası ve birey-toplum arası bağlarda kopmalara ve birey-toplum arası bağlarda kopmalara veya zayıflamalara yol açmakta ve bu da veya zayıflamalara yol açmakta ve bu da intihar eğilimini ve oranını arttırmaktadır. intihar eğilimini ve oranını arttırmaktadır. Örneğin; 1925-1930 yıllarında ülkemizde Örneğin; 1925-1930 yıllarında ülkemizde intihar vaka sayısındaki artışta büyük bir intihar vaka sayısındaki artışta büyük bir patlama yaşanmış ve 1931 yılında çıkarılan patlama yaşanmış ve 1931 yılında çıkarılan bir kanunla intihar haberlerinin gazetelerde bir kanunla intihar haberlerinin gazetelerde yayınlanması yasaklanmıştır.4yayınlanması yasaklanmıştır.4


Freud ve Psikanalitik Kuram Freud ve Psikanalitik Kuram (1916)(1916)Freud, önceleri intiharın açıklanamayacağını ifade Freud, önceleri intiharın açıklanamayacağını ifade

etmiş ve "etmiş ve "İntihar bilim açısından çözümlenememiş İntihar bilim açısından çözümlenememiş bir sorundurbir sorundur" demiş olmakla birlikte 1916 yılında " demiş olmakla birlikte 1916 yılında yayınladığı "yayınladığı "yas ve melankoli" adlı makalesinde yas yas ve melankoli" adlı makalesinde yas ve melankolinin dinamiklerini ortaya çıkarmak ve melankolinin dinamiklerini ortaya çıkarmak yoluyla intiharın psikanalitik açıklamasını yoluyla intiharın psikanalitik açıklamasını denemiştirdenemiştir. . Kişideki sadizmin depresyon hallerinde Kişideki sadizmin depresyon hallerinde kişinin kendisine çevrildiğini söylerkişinin kendisine çevrildiğini söyler. Freud'a göre . Freud'a göre melankolide (ağır depresyon hali) melankolide (ağır depresyon hali) kişinin egosukişinin egosu ile ile içine yansıttığı (introjeksion) bir bakıma içine içine yansıttığı (introjeksion) bir bakıma içine yerleştirdiği sevgi objesi birbiriyle kaynaşmışyerleştirdiği sevgi objesi birbiriyle kaynaşmış durumdadır. durumdadır. Kaybettiği bu sevgi nesnesinin yerine, Kaybettiği bu sevgi nesnesinin yerine, normallerde olduğu gibi yeni bir obje koyamazsa normallerde olduğu gibi yeni bir obje koyamazsa kaybetmiş olduğu nesneye yönelttiği saldırganlık kaybetmiş olduğu nesneye yönelttiği saldırganlık kuvvetlerini kendisine yöneltmiş olur.4kuvvetlerini kendisine yöneltmiş olur.4


Freud, "Freud, "Başkalarını öldürmeyi Başkalarını öldürmeyi düşünmeyen hiç kimse kendisine düşünmeyen hiç kimse kendisine kıyamazkıyamaz" der. Benliğin eleştiren, " der. Benliğin eleştiren,

cezalandıran, kınayan bölümü "vicdan" cezalandıran, kınayan bölümü "vicdan" yani "üstbenlik" sevgi nesnesi ile benlik yani "üstbenlik" sevgi nesnesi ile benlik arasında bir ayırım yapmamaktadır. O arasında bir ayırım yapmamaktadır. O yüzden yüzden özsuçlamalar, kendi kendini özsuçlamalar, kendi kendini cezalandırma ve kınamalar aslında cezalandırma ve kınamalar aslında

yitirilen sevgi nesnesinin kınanması, yitirilen sevgi nesnesinin kınanması, suçlanması ve cezalandırılmasıdırsuçlanması ve cezalandırılmasıdır ona ona

göre.1göre.1


Menninger (1938)Menninger (1938)

• Menninger intihara güdüleyen üç Menninger intihara güdüleyen üç kaynak görür: (1) kaynak görür: (1) başkasını öldürme başkasını öldürme isteği, (2) başkaları tarafından isteği, (2) başkaları tarafından öldürülme isteği, (3) kendini öldürme öldürülme isteği, (3) kendini öldürme isteği.1isteği.1


Presuisidal Sendrom (Ringel, Presuisidal Sendrom (Ringel, 1969)1969)

• Ringel intiharı Ringel intiharı salt bir hastalıksalt bir hastalık olarak olarak görür. Düşüncesine göre insanlar görür. Düşüncesine göre insanlar ancak hasta iken kendilerine ancak hasta iken kendilerine kıyabilirler.kıyabilirler.


Öğrenme Kuramı (Davranışçı Öğrenme Kuramı (Davranışçı Kuram)Kuram)• Bu kurama göre kendini tahrip etmek gibi Bu kurama göre kendini tahrip etmek gibi

karmaşık bir davranışın, kişinin genlerinde karmaşık bir davranışın, kişinin genlerinde saklı olduğuna dair hiç bir kanıt yoktur. saklı olduğuna dair hiç bir kanıt yoktur. HerHer davranış bir motivasyon sonucudur ve davranış bir motivasyon sonucudur ve öğrenilmiş bir davranıştıröğrenilmiş bir davranıştır. . İntihar davranışı İntihar davranışı öğrenilmiş bir strateji, çatışmanın öğrenilmiş bir strateji, çatışmanın öğrenilmiş bir işleme biçimi, öğrenilmiş bir öğrenilmiş bir işleme biçimi, öğrenilmiş bir çaresizliktir. çaresizliktir. ***silahla intihar eden babayı ***silahla intihar eden babayı gören çocuk***gören çocuk***İntihar strese karşı anormal İntihar strese karşı anormal (patolojik) bir cevap olarak anlaşılmalıdır.(patolojik) bir cevap olarak anlaşılmalıdır.


Çözüm Arayışı (Shneidmann, Çözüm Arayışı (Shneidmann, 1985)1985)

• Bu görüşe göre intiharın nedeni Bu görüşe göre intiharın nedeni gereksinim engellenmesidirgereksinim engellenmesidir. . Gereksinimlerin yeterli doyumu Gereksinimlerin yeterli doyumu durumunda kimse intihar eylemine durumunda kimse intihar eylemine girişmez.girişmez. Eylem kurbanın Eylem kurbanın acılarının acılarının anlaşılması, ona yardım edilmesi için anlaşılması, ona yardım edilmesi için çevreyi etkinleştirme çabasıdır.***son çevreyi etkinleştirme çabasıdır.***son intihar örneği***intihar örneği***


İntihara İlişkin Biyolojik Bulgular ve İntihara İlişkin Biyolojik Bulgular ve Biyolojik KuramBiyolojik Kuram

• Yapılan araştırmalarda intihar edenlerin Yapılan araştırmalarda intihar edenlerin beyinlerinde beyinlerinde serotonin serotonin adı verilen bir kimyasal adı verilen bir kimyasal maddenin azalmış olduğu saptanmıştır.5 maddenin azalmış olduğu saptanmıştır.5 Serotonin azalması Serotonin azalması agresyonagresyon (saldırganlık(saldırganlık) ve ) ve impulsiviteimpulsivite (sonuçları düşünülmeden yapılan (sonuçları düşünülmeden yapılan yersiz davranışlar)yersiz davranışlar) ile de ilişkili bulunmuş, ile de ilişkili bulunmuş, katillerde hem intihar oranlarının yüksek olması katillerde hem intihar oranlarının yüksek olması hem de serotoninin düşük bulunmasının bu hem de serotoninin düşük bulunmasının bu görüşü destekleyen bir bulgu olduğu ileri görüşü destekleyen bir bulgu olduğu ileri sürülmüştür. Bazı araştırmalarda katillerde intihar sürülmüştür. Bazı araştırmalarda katillerde intihar oranı kendi yaş grubundan yüzlerce kez yüksek oranı kendi yaş grubundan yüzlerce kez yüksek bulunmuştur.6; 7bulunmuştur.6; 7


Yaş ve intihar ilişkisiYaş ve intihar ilişkisi• Yaş ve intihar ilişkisi:Yaş ve intihar ilişkisi: Avrupa, Amerika ve Avrupa, Amerika ve

bazı gelişmiş Asya ülkelerinde yapılan bazı gelişmiş Asya ülkelerinde yapılan çalışmalar, intihar oranının çalışmalar, intihar oranının yaşla birlikte yaşla birlikte arttığınıarttığını ortaya koymaktadır. ortaya koymaktadır. Yaşlılarda Yaşlılarda intihar girişimi daha az, ölümle sonuçlanan intihar girişimi daha az, ölümle sonuçlanan intiharlar daha çokintiharlar daha çok görülmektedir.8 Daha görülmektedir.8 Daha öldürücü metotlar seçilmekte ve öldürücü metotlar seçilmekte ve kesin ölüm kesin ölüm amaçlı yapılmaktadıramaçlı yapılmaktadır. Buna karşılık . Buna karşılık ergenlerde ve gençlerde mesaj verme, ergenlerde ve gençlerde mesaj verme, yardım isteme amaçlı, intihar girişimleri daha yardım isteme amaçlı, intihar girişimleri daha çok görülmektedir.çok görülmektedir.


İntihar ve cinsiyet ilişkisi:İntihar ve cinsiyet ilişkisi:Yapılan çalışmalarda kadın ve erkek Yapılan çalışmalarda kadın ve erkek

intiharları arasındaki temel üç fark dikkati intiharları arasındaki temel üç fark dikkati çekmektedir; birincisi çekmektedir; birincisi erkekler daha çok erkekler daha çok şiddet içeren ve hemen ölüme götürenşiddet içeren ve hemen ölüme götüren metotlarmetotlar seçerken kadınlar, seçerken kadınlar, daha ılımlı (ilaç daha ılımlı (ilaç aşırı alımı gibi) metotları tercih etmektedir.aşırı alımı gibi) metotları tercih etmektedir. İkincisi İkincisi erkek intiharlarında erkek intiharlarında madde (alkol madde (alkol dahil) bağımlısıdahil) bağımlısı olma ihtimali hemen hemen olma ihtimali hemen hemen 3 kat artmaktadır3 kat artmaktadır. Ve üçüncüsü . Ve üçüncüsü stresör stresör faktör olarak faktör olarak ekonomik sorunlarekonomik sorunlar erkek erkek intiharlarında daha çok söz konusu intiharlarında daha çok söz konusu olmaktadır. olmaktadır. 10; 1110; 11


İntihar ve cinsiyet ilişkisi:İntihar ve cinsiyet ilişkisi:• Erkeklerde 2-3 kat daha fazla olan intiharların Erkeklerde 2-3 kat daha fazla olan intiharların

aksine, intihar girişimleri kadınlarda aksine, intihar girişimleri kadınlarda erkeklere oranla 2-3 kat daha fazladır. Bir erkeklere oranla 2-3 kat daha fazladır. Bir başka deyişle başka deyişle kadınlar erkeklerden 3 kat kadınlar erkeklerden 3 kat daha fazla intihar girişiminde bulunmakla daha fazla intihar girişiminde bulunmakla birlikte büyük kısmı tekrar yaşama geri birlikte büyük kısmı tekrar yaşama geri dönebilmekte! dönebilmekte! , erkekler kadınların üçte biri , erkekler kadınların üçte biri kadar intihara başvururken kadınların üç katı kadar intihara başvururken kadınların üç katı sıklıkta ölmektedir sıklıkta ölmektedir


• Devlet İstatistik Enstitüsü verilerine göre ülkemizde Devlet İstatistik Enstitüsü verilerine göre ülkemizde yüz binde 2.14'lük bir intihar sıklığı söz konusudur. yüz binde 2.14'lük bir intihar sıklığı söz konusudur. Kadınlarda en yüksek oran 15-19 yaştadırKadınlarda en yüksek oran 15-19 yaştadır. . Erkekler Erkekler için bu yaş dilimi 20-40için bu yaş dilimi 20-40 arasıdır.12 İntihar girişimi arasıdır.12 İntihar girişimi olan olan kadınların büyük kısmı ergenlerdirkadınların büyük kısmı ergenlerdir. Ergenler . Ergenler arasında kızların intihar oranının yüksek olması arasında kızların intihar oranının yüksek olması şöyle açıklanabilir: Birincisi şöyle açıklanabilir: Birincisi kızlar erkeklerden önce kızlar erkeklerden önce olgunlaşmakta ve erkeklerle sevgiye dayalı olgunlaşmakta ve erkeklerle sevgiye dayalı ilişkilere girmektedir. Genç kızlarda intihar ilişkilere girmektedir. Genç kızlarda intihar girişimlerinde ilk neden erkek arkadaş ile ilişki girişimlerinde ilk neden erkek arkadaş ile ilişki bozukluğudur. İkincisi ise intiharın iyi bir başa bozukluğudur. İkincisi ise intiharın iyi bir başa çıkma yöntemi gibi görülmesidir. Erkekler stresle çıkma yöntemi gibi görülmesidir. Erkekler stresle başa çıkmada alkol ve saldırgan davranışlar gibi başa çıkmada alkol ve saldırgan davranışlar gibi başka seçeneklere başvurmaktadırlar.12başka seçeneklere başvurmaktadırlar.12


Medeni durum ve intihar Medeni durum ve intihar ilişkisi:ilişkisi:• Boşanmış ve eşi ölmüşlerin daha yüksek intihar riski Boşanmış ve eşi ölmüşlerin daha yüksek intihar riski

taşıdığı eskiden beri bilinmektedir.taşıdığı eskiden beri bilinmektedir.• Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan araştırmalarda Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan araştırmalarda

da parçalanmış ailelerde, dul (eşi ölmüş) ya da da parçalanmış ailelerde, dul (eşi ölmüş) ya da boşanmış çiftlerde veya aile içi şiddetin görüldüğü boşanmış çiftlerde veya aile içi şiddetin görüldüğü ailelerde intihar oranı yüksek bulunmuştur. Evlilerle ailelerde intihar oranı yüksek bulunmuştur. Evlilerle karşılaştırıldığında bütün yaş gruplarındaki karşılaştırıldığında bütün yaş gruplarındaki dul veya dul veya boşanmış çiftlerde intihar oranı çok daha boşanmış çiftlerde intihar oranı çok daha yüksektir.10**evde kimse yok**yüksektir.10**evde kimse yok**

• Türkiye'de intihar edenlerin medeni durumları Türkiye'de intihar edenlerin medeni durumları incelendiğinde 1975 yılından beri değişmez bir şekilde incelendiğinde 1975 yılından beri değişmez bir şekilde gerek erkekler, gerek kadınlar için evli olanların en gerek erkekler, gerek kadınlar için evli olanların en düşük intihar oranı gösterdiği tespit edilmektedirdüşük intihar oranı gösterdiği tespit edilmektedir. Bu . Bu da uluslararası normlarla uyumlu bir bulgudur.da uluslararası normlarla uyumlu bir bulgudur.


Sosyo-ekonomik düzey ve intihar Sosyo-ekonomik düzey ve intihar ilişkisi:ilişkisi:• İntihar girişimleri İntihar girişimleri şehirlerin kalabalık, sosyal koşulları iyi şehirlerin kalabalık, sosyal koşulları iyi

olamayan yoksul insanların yaşadığı bölgelerindeolamayan yoksul insanların yaşadığı bölgelerinde daha çok daha çok olmaktadır. Dünyadaki tüm araştırmalar bu sonucu olmaktadır. Dünyadaki tüm araştırmalar bu sonucu desteklemektedir.12; 1 desteklemektedir.12; 1

• İşsizlik ve intihar girişimi arasında da bağlantı vardırİşsizlik ve intihar girişimi arasında da bağlantı vardır. . Özellikle erkeklerde bu daha da belirgin olmaktadır. Özellikle erkeklerde bu daha da belirgin olmaktadır. Olumsuz koşullar birbirini besleyen bir kısır döngünün Olumsuz koşullar birbirini besleyen bir kısır döngünün çarkları içinde kişiyi intihara sürükler: çarkları içinde kişiyi intihara sürükler: Ekonomik güçlükler Ekonomik güçlükler ve sorunlar bir yandan streslive sorunlar bir yandan stresli bir ruh hali oluştururken bir ruh hali oluştururken ekonomik ekonomik yetersizlik nedeniyle sağlık sorunlarıyetersizlik nedeniyle sağlık sorunları örneğin -en örneğin -en çok intihara neden olan- depresyonu olan kişi bunun çok intihara neden olan- depresyonu olan kişi bunun tedavisi için yardım almaktan yoksun kalır. Çoğunlukla tedavisi için yardım almaktan yoksun kalır. Çoğunlukla sağlık güvencesisağlık güvencesi veya sigortası yoktur. İşsizlik eklenirse veya sigortası yoktur. İşsizlik eklenirse durum iyice güçleşir. Bu kesimde eğitim düzeyi de durum iyice güçleşir. Bu kesimde eğitim düzeyi de çoğunlukla düşük olduğundan psikiyatrinin imkanları ve çoğunlukla düşük olduğundan psikiyatrinin imkanları ve psikiyatrik bir yardım alma konusunda kime, nasıl psikiyatrik bir yardım alma konusunda kime, nasıl başvuracakları hakkında da yeterli bir bilgiye sahip başvuracakları hakkında da yeterli bir bilgiye sahip değillerdir. değillerdir.


Irk-kültür ve intihar ilişkisi:Irk-kültür ve intihar ilişkisi:• İntihar oranları ülkeden ülkeye, İntihar oranları ülkeden ülkeye,

kültürden kültüre büyük kültürden kültüre büyük değişkenlikler gösterir. Örneğin İslam değişkenlikler gösterir. Örneğin İslam ülkelerinde, Yahudilerde ve ülkelerinde, Yahudilerde ve çingenelerde intihar oranının düşük çingenelerde intihar oranının düşük olmasından daha önce söz etmiştik olmasından daha önce söz etmiştik


• Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılmış Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılmış araştırmalarda araştırmalarda Afrika kökenli AmerikalılardaAfrika kökenli Amerikalılarda istatistiksel olarak anlamlı derecede istatistiksel olarak anlamlı derecede düşük düşük intiharintihar oranları saptanmış ve oranları saptanmış ve Asyalı ve beyaz Asyalı ve beyaz olmak bir intihar risk faktörü olarak kabul olmak bir intihar risk faktörü olarak kabul edilmiştir.15edilmiştir.15 Her yıl yaklaşık her yüz bin Her yıl yaklaşık her yüz bin kişiden 12'sinin intihar ettiği (her yıl otuz kişiden 12'sinin intihar ettiği (her yıl otuz binin üzerinde) Amerika Birleşik Devletlerinde binin üzerinde) Amerika Birleşik Devletlerinde tüm intiharların % 72'si beyaz erkeklerde tüm intiharların % 72'si beyaz erkeklerde görülür. Bu beyaz kadınlarda görülen intihar görülür. Bu beyaz kadınlarda görülen intihar oranının yaklaşık üç katıdır. Siyah erkeklerde oranının yaklaşık üç katıdır. Siyah erkeklerde intihar oranı tüm intiharların % 7'si, siyah intihar oranı tüm intiharların % 7'si, siyah kadınlarda ise tüm intiharların sadece % 2'si kadınlarda ise tüm intiharların sadece % 2'si olarak ileri derecede düşüktür.16olarak ileri derecede düşüktür.16


• Singapur'da kültürel değişkenlerin yaşlı Singapur'da kültürel değişkenlerin yaşlı intiharlarındaki etkisini araştıran bir intiharlarındaki etkisini araştıran bir araştırmada ise Çinli yaşlılar en yüksek araştırmada ise Çinli yaşlılar en yüksek intihar oranına sahipken, Malezyalı yaşlılar intihar oranına sahipken, Malezyalı yaşlılar en düşük, Hintli yaşlılar ise ikisinin arasında en düşük, Hintli yaşlılar ise ikisinin arasında bir intihar oranını gösteriyordu. Oysa yaşlı bir intihar oranını gösteriyordu. Oysa yaşlı olmayan genel populasyonda en yüksek olmayan genel populasyonda en yüksek intihar oranı Hintlilerde ardından sırasıyla intihar oranı Hintlilerde ardından sırasıyla Çinlilerde ve Malezyalılarda görülmekteydi. Çinlilerde ve Malezyalılarda görülmekteydi. Etnik gruplar arasındaki bu farklılık Etnik gruplar arasındaki bu farklılık muhtemelen yaşlıların toplum ve aile muhtemelen yaşlıların toplum ve aile içindeki değerini ve rolünü belirleyen içindeki değerini ve rolünü belirleyen sosyokültürel etmenlere bağlıydı.17; 8sosyokültürel etmenlere bağlıydı.17; 8


• Yüzden fazla değişik dilin konuşulduğu, yaşayan Yüzden fazla değişik dilin konuşulduğu, yaşayan nüfusunun dörtte birinin başka ülkelerde doğmuş olup nüfusunun dörtte birinin başka ülkelerde doğmuş olup sonradan göç ettiği, çok etnik bileşenli ve çok kültürlü sonradan göç ettiği, çok etnik bileşenli ve çok kültürlü bir ülke olan bir ülke olan Avustralya'da Avustralya'da 10 yıllık bir sürede ve 10 yıllık bir sürede ve yirmi bini aşkın intihar olayının incelendiği bir yirmi bini aşkın intihar olayının incelendiği bir araştırmada etnik toplulukların birbirinden oldukça araştırmada etnik toplulukların birbirinden oldukça farklı intihar oranlarına ve intihar metotlarına sahip farklı intihar oranlarına ve intihar metotlarına sahip oldukları görülmüştür. Genel olarak oldukları görülmüştür. Genel olarak göçmenlerde göçmenlerde intihar oranları yerlilere oranla ve geldikleri ülkelere intihar oranları yerlilere oranla ve geldikleri ülkelere oranla yüksek bulunmuşturoranla yüksek bulunmuştur. Genel olarak intiharların . Genel olarak intiharların yüksek olduğu Avrupa kökenlilerden başka yüksek olduğu Avrupa kökenlilerden başka Amerikalılarda, Yeni Zelandalılarda Türkiyeli ve Güney Amerikalılarda, Yeni Zelandalılarda Türkiyeli ve Güney Afrikalı erkeklerde intihar oranı yüksek bulunurken Afrikalı erkeklerde intihar oranı yüksek bulunurken Çinliler dışındaki Asyalılarda göreceli olarak daha Çinliler dışındaki Asyalılarda göreceli olarak daha düşük intihar oranları saptanmıştır. İntihar oranının düşük intihar oranları saptanmıştır. İntihar oranının yüksek olduğu ülkelerden Avustralya'ya göç etmiş yüksek olduğu ülkelerden Avustralya'ya göç etmiş olan bireylerde yine yüksek intihar oranı gözlenmiştir olan bireylerde yine yüksek intihar oranı gözlenmiştir (öğrenme ve model alma).18(öğrenme ve model alma).18


İntihar olgusunda İntihar olgusunda mevsimsellik:mevsimsellik:• İntiharlar tahmin edileceğin aksine olarak İntiharlar tahmin edileceğin aksine olarak

kasvetli, soğuk, puslu kış ve sonbahar kasvetli, soğuk, puslu kış ve sonbahar aylarında değil daha çok insanların ve aylarında değil daha çok insanların ve tabiatın canlandığı ortalığın berrak ve aydınlık tabiatın canlandığı ortalığın berrak ve aydınlık olduğu ve yaşama coşkusunun hissedildiği olduğu ve yaşama coşkusunun hissedildiği ilkbahar ve yazilkbahar ve yaz aylarında artmaktadır.19 aylarında artmaktadır.19

• Ülkemizde Devlet İstatistik Enstitüsünün Ülkemizde Devlet İstatistik Enstitüsünün 1981-1991 yılları arasındaki on yıllık intihar 1981-1991 yılları arasındaki on yıllık intihar istatistikleri incelendiğinde intiharların istatistikleri incelendiğinde intiharların sırasıyla en sık sırasıyla en sık Nisan,Nisan, Mayıs, Haziran, Mayıs, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında gerçekleştiği Temmuz ve Ağustos aylarında gerçekleştiği görülmektedir.20***örnek***görülmektedir.20***örnek***


Homisid (adam öldürme), Saldırganlık Homisid (adam öldürme), Saldırganlık ve İntiharve İntihar

• Freud, melankolideki otoagresiv Freud, melankolideki otoagresiv (kendine yönelmiş saldırganlık) (kendine yönelmiş saldırganlık) eğilimin, öldürme dürtüsünden eğilimin, öldürme dürtüsünden kaynaklandığını düşünür, bir başka kaynaklandığını düşünür, bir başka ünlü psikiyatrist Menninger, intiharda ünlü psikiyatrist Menninger, intiharda üç isteğin; öldürmek, öldürülmek ve üç isteğin; öldürmek, öldürülmek ve ölmek isteklerinin bir arada ölmek isteklerinin bir arada bulunduklarını söyler.3bulunduklarını söyler.3


• Freud'un, "Freud'un, "Başkasını öldürmeyi düşünmeyen Başkasını öldürmeyi düşünmeyen asla kendisini öldüremez"asla kendisini öldüremez" şeklindeki meşhur şeklindeki meşhur sözüyle özetlediği bu kuram yapılmış bazı sözüyle özetlediği bu kuram yapılmış bazı çalışmalarla da desteklenmektedir. Örneğin çalışmalarla da desteklenmektedir. Örneğin bir araştırmada katillerin % 33'ünün daha bir araştırmada katillerin % 33'ünün daha sonra intihar ettiği bulunmuştur. Nitekim son sonra intihar ettiği bulunmuştur. Nitekim son yıllardaki araştırmalarda da İngiltere' de yıllardaki araştırmalarda da İngiltere' de katillerin % 25'inin sonradan intihar ettiği, katillerin % 25'inin sonradan intihar ettiği, Amerika'da ise daha az oranda olmakla Amerika'da ise daha az oranda olmakla beraber aynı durumun görüldüğü beraber aynı durumun görüldüğü bildirilmektedir.21bildirilmektedir.21


• Savaş yıllarında intihar oranlarının belirgin şekilde Savaş yıllarında intihar oranlarının belirgin şekilde düşmesi de sosyal entegrasyon kadar düşmesi de sosyal entegrasyon kadar agresiv agresiv dürtülerindürtülerin başkasını öldürme yoluyla doyurulmasıbaşkasını öldürme yoluyla doyurulması ile ile de açıklanabilir. Diğer taraftan, sosyoekonomik düzey de açıklanabilir. Diğer taraftan, sosyoekonomik düzey ve eğitim düzeyi yükseldikçe intiharların oranının ve eğitim düzeyi yükseldikçe intiharların oranının artmasına karşılık saldırganlık ve cinayet oranlarının artmasına karşılık saldırganlık ve cinayet oranlarının düştüğü görülmektedir. Bazı araştırmacılar cinayet ile düştüğü görülmektedir. Bazı araştırmacılar cinayet ile intihar sayıları arasında yer değiştirici bir ilişki olduğu intihar sayıları arasında yer değiştirici bir ilişki olduğu görüşündedir. İntihar sayıları düşük toplum görüşündedir. İntihar sayıları düşük toplum kesimlerinde cinayetlerin sık, buna karşın kesimlerinde cinayetlerin sık, buna karşın cinayetlerin seyrek olduğu toplum kesimlerinde ise cinayetlerin seyrek olduğu toplum kesimlerinde ise intiharların sık olduğunu öne sürerler. Bu sayısal intiharların sık olduğunu öne sürerler. Bu sayısal ilişkiler siyah Amerikalılarda saptanmıştır. İntihar ile ilişkiler siyah Amerikalılarda saptanmıştır. İntihar ile cinayet arasındaki bu sayısal ilişkiyi evli ve bekar cinayet arasındaki bu sayısal ilişkiyi evli ve bekar olanlarda yapılan araştırmalar da destekler. Bu olanlarda yapılan araştırmalar da destekler. Bu araştırmalarda evlilerde cinayet işleme; bekar, dul ve araştırmalarda evlilerde cinayet işleme; bekar, dul ve boşanmışlarda ise intihar daha çoktur. Başkasına boşanmışlarda ise intihar daha çoktur. Başkasına kıymanın suç sayılmadığı savaşlarda intiharların kıymanın suç sayılmadığı savaşlarda intiharların azalması da cinayet ile intihar arasındaki yer azalması da cinayet ile intihar arasındaki yer değiştirici sayısal ilişkinin başka bir örneğidir.1değiştirici sayısal ilişkinin başka bir örneğidir.1


• Agresiv eğilimlere neden olan Agresiv eğilimlere neden olan stresler ve engellenmeler karşısında stresler ve engellenmeler karşısında erkeklerin dışa dönük yapılarıyla erkeklerin dışa dönük yapılarıyla saldırganlığa ve cinayete yatkın saldırganlığa ve cinayete yatkın olmalarına karşın kadınların daha olmalarına karşın kadınların daha inhibe, kontrollü ve çekingen yapıları inhibe, kontrollü ve çekingen yapıları ile daha çok intihara eğilimli olduklarıile daha çok intihara eğilimli oldukları bildirilmektedir.12; 21bildirilmektedir.12; 21


İntihar İçin Seçilen İntihar İçin Seçilen YöntemlerYöntemler• Değişik intihar yöntemleri arasında genelde Değişik intihar yöntemleri arasında genelde

uygulanması kolay, az acı verdiği düşünülen, uygulanması kolay, az acı verdiği düşünülen, herkesçe bilinen, bazen de moda yöntemler herkesçe bilinen, bazen de moda yöntemler seçilir. Yöntem seçiminde kişinin ruhsal yapısı, seçilir. Yöntem seçiminde kişinin ruhsal yapısı, cinsi, yaşı ve toplumsal değerler etkilidir. cinsi, yaşı ve toplumsal değerler etkilidir. Örneğin harakirinin Japonlara özgü bir yöntem Örneğin harakirinin Japonlara özgü bir yöntem olduğu bilinir. Budistlerde kendi kendini olduğu bilinir. Budistlerde kendi kendini yakarak hayatına son verme yeğlenen yakarak hayatına son verme yeğlenen yöntemlerdendir. Goethe, "Genç Werter'in yöntemlerdendir. Goethe, "Genç Werter'in Acıları"nı yayınladıktan sonra Almanya ve Acıları"nı yayınladıktan sonra Almanya ve Fransa'da kafasına kurşun sıkarak kendine Fransa'da kafasına kurşun sıkarak kendine kıyma bir süre moda olmuştur.1kıyma bir süre moda olmuştur.1


• Dünya Sağlık Örgütünün istatistiklerine Dünya Sağlık Örgütünün istatistiklerine göre ası ve silahla kendini vurma göre ası ve silahla kendini vurma erkeklerde daha sık rastlanan erkeklerde daha sık rastlanan yöntemlerdir. Kadın ve erkeklerde uyku yöntemlerdir. Kadın ve erkeklerde uyku ilacı alarak girişimde bulunma oranı % ilacı alarak girişimde bulunma oranı % 90'dır. İlaç, özellikle de uyku hapı 90'dır. İlaç, özellikle de uyku hapı alarak yaşamına son vermenin acı alarak yaşamına son vermenin acı vermeyeceği inancı nedeniyle vermeyeceği inancı nedeniyle yeğlendiği düşünülmektedir.1yeğlendiği düşünülmektedir.1


• İntihar için seçilen yöntemler, ülkelere göre İntihar için seçilen yöntemler, ülkelere göre değişmektedir. Örneğin Hollanda'da ilk iki sırayı ası değişmektedir. Örneğin Hollanda'da ilk iki sırayı ası ve suda boğulma alırken, İngiltere'de ilaç-kimyasal ve suda boğulma alırken, İngiltere'de ilaç-kimyasal madde ve ası en çok uygulanan intihar madde ve ası en çok uygulanan intihar yöntemleridir. Yapılan araştırmalarda üç ülkede yöntemleridir. Yapılan araştırmalarda üç ülkede ateşli silahların en çok kullanılan intihar yöntemi ateşli silahların en çok kullanılan intihar yöntemi olduğu belirtilmektedir. Bu ülkeler ABD, Kanada ve olduğu belirtilmektedir. Bu ülkeler ABD, Kanada ve Avustralya'dır.18 Amerika Birleşik Devletlerinde Avustralya'dır.18 Amerika Birleşik Devletlerinde ateşli silahlarla kendini öldürmenin ilk sırada ateşli silahlarla kendini öldürmenin ilk sırada görülmesi, ateşli silahların kontrolüyle ilgili yasal görülmesi, ateşli silahların kontrolüyle ilgili yasal düzenlemelere gerekçe oluşturmaktadır.12 düzenlemelere gerekçe oluşturmaktadır.12 En çok En çok kullanılan intihar yöntemleri çevrede en kolay kullanılan intihar yöntemleri çevrede en kolay bulunabilenler olmaktadırbulunabilenler olmaktadır. Örneğin 1960'larda . Örneğin 1960'larda İngiltere ve Hollanda'da en çok görülen intihar İngiltere ve Hollanda'da en çok görülen intihar yöntemi havagazı idi. Havagazında yöntemi havagazı idi. Havagazında karbonmonoksitin çıkarılmasından sonra 1970'lerde karbonmonoksitin çıkarılmasından sonra 1970'lerde havagazıyla intiharlar yıldan yıla azaldı.22havagazıyla intiharlar yıldan yıla azaldı.22


• İntihar yöntemleri cinsiyete ve eğitim İntihar yöntemleri cinsiyete ve eğitim düzeyine bağlı olarak da değişkenlik düzeyine bağlı olarak da değişkenlik göstermektedir. göstermektedir. Türkiye'de en sık Türkiye'de en sık uygulanan intihar yöntemleri erkekler uygulanan intihar yöntemleri erkekler için ası, ateşli silah ve ilaç-kimyasal için ası, ateşli silah ve ilaç-kimyasal madde olurken, kadınlar için ilk üç madde olurken, kadınlar için ilk üç sırayı ası, ilaç-kimyasal madde ve sırayı ası, ilaç-kimyasal madde ve yüksekten atlama almaktadır.yüksekten atlama almaktadır.


• Ülkemizde Devlet İstatistik Enstitüsü Ülkemizde Devlet İstatistik Enstitüsü verilerine göre intihar yöntemi yüzdeleri verilerine göre intihar yöntemi yüzdeleri şöyledir: Ası ile % 51, kimyasal madde ile şöyledir: Ası ile % 51, kimyasal madde ile % 15 ateşli silahla % 14, yüksekten % 15 ateşli silahla % 14, yüksekten atlama ile % 11, suya atlayarak % 3, atlama ile % 11, suya atlayarak % 3, diğer % 5. Bu verilerden ülkemizde en diğer % 5. Bu verilerden ülkemizde en çok seçilen yöntemin ası olduğu, çok seçilen yöntemin ası olduğu, kimyasal madde ve ateşli silah kimyasal madde ve ateşli silah kullanımının 2. ve 3. sırada geldiği kullanımının 2. ve 3. sırada geldiği sonuçları çıkmaktadır.sonuçları çıkmaktadır.


İntihar İçin Sosyodemografik Risk İntihar İçin Sosyodemografik Risk FaktörleriFaktörleri

• Sosyodemografik risk faktörleri arasında Sosyodemografik risk faktörleri arasında beyaz ırktan olma, erkek cinsiyeti, işsizlik, beyaz ırktan olma, erkek cinsiyeti, işsizlik, yoksulluk, iş kaybı, bekar, dul ya da ayrı yoksulluk, iş kaybı, bekar, dul ya da ayrı yaşıyor olma, ergenlik (impulsif intiharlar), yaşıyor olma, ergenlik (impulsif intiharlar), ya da yaşlılık döneminde olma (60 yaşından ya da yaşlılık döneminde olma (60 yaşından sonra risk artar), şehirde yaşama (kırsal sonra risk artar), şehirde yaşama (kırsal bölgelerde intihar oranı daha düşüktür), bölgelerde intihar oranı daha düşüktür), dinsiz olma veya intiharı olumsuzlamayan bir dinsiz olma veya intiharı olumsuzlamayan bir dine mensup olma gibidine mensup olma gibi durumlar sayılabilir. durumlar sayılabilir.


Psikiyatrik risk faktörleri:Psikiyatrik risk faktörleri:• Ölümle sonuçlanmış intiharlarda % 90'ın Ölümle sonuçlanmış intiharlarda % 90'ın

üzerinde bir oranda mental (zihinsel) üzerinde bir oranda mental (zihinsel) hastalıklar ya da madde-alkol kullanımı ile ilgili hastalıklar ya da madde-alkol kullanımı ile ilgili bozukluklar saptanır. Bu bozukluklar intihar bozukluklar saptanır. Bu bozukluklar intihar davranışı için elverişli zemin oluşturur.davranışı için elverişli zemin oluşturur.

• Yapılan araştırmalarda Yapılan araştırmalarda depresyondepresyon tanısı tanısı alanların alanların % 15'inin% 15'inin, , alkolizmalkolizm tanısı alanların tanısı alanların % % 15'inin15'inin, , şizofreni şizofreni tanısı alanların tanısı alanların % 10'unun% 10'unun, , psikopati psikopati tanısı alanların tanısı alanların % 5'inin% 5'inin yaşamlarını yaşamlarını intihar ile sonlandırdıkları görülmektedir.23intihar ile sonlandırdıkları görülmektedir.23


• Dünya Sağlık Örgütünün yaptığı bir Dünya Sağlık Örgütünün yaptığı bir çalışmada ölümle sonuçlanmış çalışmada ölümle sonuçlanmış intiharların en az yarısında ciddi intiharların en az yarısında ciddi depresif hastalık, dörtte birinde depresif hastalık, dörtte birinde kronik alkolizm,düşük bir kısmında kronik alkolizm,düşük bir kısmında ise şizofreni tanısı konulduğu ise şizofreni tanısı konulduğu bulunmuştur.23bulunmuştur.23


İrsi (ailevi) risk faktörleri:İrsi (ailevi) risk faktörleri:• Parçalanmış aileler, aile içinde Parçalanmış aileler, aile içinde

boşanma, dul kalma ya da ayrı boşanma, dul kalma ya da ayrı yaşama veya aile içi şiddet yaşama veya aile içi şiddet durumlarının varlığı intiharla ilişkili durumlarının varlığı intiharla ilişkili görülmektedir. Medeni durum görülmektedir. Medeni durum açısından tüm yaş grupları için açısından tüm yaş grupları için boşanmış ve dul kalmışlarda intihar boşanmış ve dul kalmışlarda intihar riski evlilere oranla yüksektir.riski evlilere oranla yüksektir.


Durumsal risk faktörleri:Durumsal risk faktörleri:• Aile bireylerinden birinin intiharı, Aile bireylerinden birinin intiharı, model olabilecekmodel olabilecek, ,

tanıdık, bildik birinin intiharı, hatta duyarlı tanıdık, bildik birinin intiharı, hatta duyarlı kişilerde kişilerde medyadaki bir intiharmedyadaki bir intihar olayı bile risk olayı bile risk faktörü olabilmektedir. Gençler erişkinlere nazaran faktörü olabilmektedir. Gençler erişkinlere nazaran bu tür etkilenmelere daha açık ve duyarlıdır.bu tür etkilenmelere daha açık ve duyarlıdır.

• Gözaltında bulunanlar ve tutuklularGözaltında bulunanlar ve tutuklular da artmış da artmış intihar riskine sahiptir.intihar riskine sahiptir.

• En güçlü durumsal risk faktörlerinden biri En güçlü durumsal risk faktörlerinden biri evde bir evde bir ateşliateşli silahın varlığıdır. ABD'de intihar nedeniyle silahın varlığıdır. ABD'de intihar nedeniyle meydana gelmiş ölümlerin yaklaşık % 60'ı ateşli meydana gelmiş ölümlerin yaklaşık % 60'ı ateşli silahlarla olmaktadır.silahlarla olmaktadır.


• Yakında olmuş stres yaratan yaşam olayları, Yakında olmuş stres yaratan yaşam olayları, örneğin eşin ölümü veya iş kaybı, cezaevine örneğin eşin ölümü veya iş kaybı, cezaevine düşmek, ciddi bir genel tıbbi hastalığa düşmek, ciddi bir genel tıbbi hastalığa yakalanmak (AIDS gibi) da intihar riskini yakalanmak (AIDS gibi) da intihar riskini arttırır. Özellikle yaşlılardaki fiziksel arttırır. Özellikle yaşlılardaki fiziksel hastalıklarda ve son dönemdeki hastalarda, hastalıklarda ve son dönemdeki hastalarda, özellikle de kanserde intihar hasta tarafından özellikle de kanserde intihar hasta tarafından mantıklı bir "çıkış yolu" gibi görülebilir. mantıklı bir "çıkış yolu" gibi görülebilir. Çoğunlukla buna depresyon da eşlik Çoğunlukla buna depresyon da eşlik etmektedir ve bu intihar riskini etmektedir ve bu intihar riskini arttırmaktadır.13arttırmaktadır.13


Son sözü söyleyelim;Son sözü söyleyelim;• Son söz olarak şunu belirtmek isterim: Hayatın asla Son söz olarak şunu belirtmek isterim: Hayatın asla

üstesinden gelinemez gibi görünen zorlukları üstesinden gelinemez gibi görünen zorlukları karşısında hayatına son vermek isteyen insanların karşısında hayatına son vermek isteyen insanların tamamına yakın kısmı daha sonra bu kararlarını tamamına yakın kısmı daha sonra bu kararlarını uygulamadıkları için ya da uyguladıkları halde uygulamadıkları için ya da uyguladıkları halde ölmedikleri için şükretmekte ve o zorlukların ölmedikleri için şükretmekte ve o zorlukların zamanla nasıl küçüldüğünü, silindiğini zamanla nasıl küçüldüğünü, silindiğini görmektedirler.görmektedirler. Ölmek amacıyla intihar girişiminde Ölmek amacıyla intihar girişiminde bulunup sakat kalan ve sağlığını yitiren bir çok insan bulunup sakat kalan ve sağlığını yitiren bir çok insan da kayıplarına bedel ve kayıplarına rağmen da kayıplarına bedel ve kayıplarına rağmen hayatın hayatın ne denli nimet olduğunu fark edip sağlıklı ne denli nimet olduğunu fark edip sağlıklı zamanlarında hiç olmadıkları kadar hayata sıkı zamanlarında hiç olmadıkları kadar hayata sıkı sıkıya bağlı, sağlıklarının arta kalanını titizlikle sıkıya bağlı, sağlıklarının arta kalanını titizlikle korumaya çalışarak yaşarlarkorumaya çalışarak yaşarlar. .


Son sözSon söz

•İntihar ederek hayatına son İntihar ederek hayatına son verenlerin ise ne yazık ki bu verenlerin ise ne yazık ki bu eylemlerinden dolayı pişman eylemlerinden dolayı pişman

olup olmadıklarını hala olup olmadıklarını hala öğrenemedik.öğrenemedik.


1- İNTİHARA PSİKOSOSYAL MÜDAHALE 1- İNTİHARA PSİKOSOSYAL MÜDAHALE (BİLİŞSEL VE DAVRANIŞSAL YAKLAŞIM)(BİLİŞSEL VE DAVRANIŞSAL YAKLAŞIM)

2- ÇOCUK İNTİHARLARI2- ÇOCUK İNTİHARLARI

3- GENÇ İNTİHARLARI3- GENÇ İNTİHARLARI

4- YETİŞKİN İNTİHARLARI4- YETİŞKİN İNTİHARLARI

5- YAŞLI İNTİHARLARI5- YAŞLI İNTİHARLARI


1965 yılında Berkeley 1965 yılında Berkeley Üniversitesinde Serbest Üniversitesinde Serbest

Konuşma YılıKonuşma Yılı


• Yörükoğlu (1993)' na göre Yörükoğlu (1993)' na göre "yardım çığlığıdır.“"yardım çığlığıdır.“

• İntiharda amaç acılara son İntiharda amaç acılara son vermektir.vermektir.


İNTİHARA İNTİHARA PSİKOSOSYALPSİKOSOSYAL MÜDAHALEMÜDAHALE


•Acil servisler insanların Acil servisler insanların psikososyal yardıma en psikososyal yardıma en yoğun ihtiyaç duydukları yoğun ihtiyaç duydukları yerlerdir.yerlerdir.


•Sağlık Bakanlığı 21-24 Eylül Sağlık Bakanlığı 21-24 Eylül 2004 Psikososyal Müdahale2004 Psikososyal Müdahale


• Pek çok terapist intihara eğilimli Pek çok terapist intihara eğilimli kişileri tedavi etmekten kaçınırkişileri tedavi etmekten kaçınır

• Önceleri intihar eğilimli olmayan Önceleri intihar eğilimli olmayan bir hastanın, tedaviye bir hastanın, tedaviye başladıktan bir süre sonra bu başladıktan bir süre sonra bu duruma gelebilme olasılığından duruma gelebilme olasılığından kaynaklanır.kaynaklanır.


• Yaşamı sürdürmek için güçlü Yaşamı sürdürmek için güçlü nedenleri olan insanlar hayata nedenleri olan insanlar hayata daha sıkı bağlanırlar.daha sıkı bağlanırlar.

• Aileye karşı duyulan sorumluluk Aileye karşı duyulan sorumluluk yine yaşam için güçlü bir yine yaşam için güçlü bir nedendir. Evli veya bekar - nedendir. Evli veya bekar - ÇocukÇocuk


• ““Umutsuzluğun" intiharı Umutsuzluğun" intiharı çağrıştıran en önemli çağrıştıran en önemli değişkenlerden biri olduğu değişkenlerden biri olduğu bilinmektedir.bilinmektedir.

• ““Beck Umutsuzluk Ölçeği “ veya Beck Umutsuzluk Ölçeği “ veya “Yaşamı Sürdürme Nedenleri “Yaşamı Sürdürme Nedenleri Envanteri” gibi objektif araçlar Envanteri” gibi objektif araçlar da uygulanabilir.da uygulanabilir.


• Linehan “Linehan “İntihar davranışının en İntihar davranışının en büyük habercisi yine geçmişteki büyük habercisi yine geçmişteki intihar davranışıdırintihar davranışıdır””


Davranışsal MüdahaleDavranışsal Müdahale

İntihar Etmeyeceğine Dair Kontrat İntihar Etmeyeceğine Dair Kontrat İmzalatmak İmzalatmak (Eğer hastanın bir intihar (Eğer hastanın bir intihar

planı varsa ve bu planı planı varsa ve bu planı gerçekleştirmesinin kendisi için bir gerçekleştirmesinin kendisi için bir ""anlamıanlamı" varsa, o zaman hasta ile " varsa, o zaman hasta ile birlikte bu "birlikte bu "anlamı" değiştirmekanlamı" değiştirmek

yönünde çalışılır) yönünde çalışılır)


Bilişsel MüdahaleBilişsel Müdahale

Umutsuzluğu HafifletmeUmutsuzluğu Hafifletme**

• ""İntiharın, hastaların İntiharın, hastaların hastalıklarını azalttığına dair hastalıklarını azalttığına dair güçlü bir kanıt yokturgüçlü bir kanıt yoktur"" diyen diyen Linehan bunu hastalarına da Linehan bunu hastalarına da terapide şaka yolluterapide şaka yollu


"Öldüğünüzde yaşarken "Öldüğünüzde yaşarken olduğunuzdan daha rahat olduğunuzdan daha rahat

olacağınıza dair hiç bir kanıt olacağınıza dair hiç bir kanıt yoktur"yoktur"


ÇOCUK İNTİHARLARI


•İntihar olgusu İntihar olgusu incelenirken en ilginç ve incelenirken en ilginç ve

en üzücü olanı hiç en üzücü olanı hiç şüphesiz çocuk şüphesiz çocuk intiharlarıdır.intiharlarıdır.


•Çocukluğun ilk Çocukluğun ilk yıllarında ölüm, yıllarında ölüm,

görünmezle görünmezle eşanlamlıdır. eşanlamlıdır.


• Yapılan araştırmalara göre, Yapılan araştırmalara göre, geçici geçici intihar eğilimleriintihar eğilimleri vardır. vardır.

diğerleri üzerinde yaratacağı etkidiğerleri üzerinde yaratacağı etki


• Hemen her ülkede çocuk Hemen her ülkede çocuk intiharları toplam intihar intiharları toplam intihar

oranlarının % 10’unu oranlarının % 10’unu geçmemektedir. Bunların çok geçmemektedir. Bunların çok

büyük bir kısmı da 9-10 yaşından büyük bir kısmı da 9-10 yaşından büyük olanlar tarafından büyük olanlar tarafından gerçekleştirilmektedir.gerçekleştirilmektedir.


• Çocuklarda evden kaçma Çocuklarda evden kaçma olaylarına sık sık rastlanır. olaylarına sık sık rastlanır.

Çocuk evden uzaklaşarak Çocuk evden uzaklaşarak sorunlarından kurtulacağını sorunlarından kurtulacağını

düşünür.düşünür.


• ““Dorpat’ın bir araştırmasına Dorpat’ın bir araştırmasına göre, gerçek intihar grubunda göre, gerçek intihar grubunda

dağılmış aile etkeninin oluşması dağılmış aile etkeninin oluşması büyük bir oranda büyük bir oranda ana-baba ana-baba ölümüneölümüne bağlıdır. İntihar bağlıdır. İntihar

girişimlerinde ise girişimlerinde ise ana-baba ana-baba boşanmasıboşanması yüksek oranda yüksek oranda

bulunmaktadır.”bulunmaktadır.”


• İntihar girişimi ile çocuk İntihar girişimi ile çocuk ailesindeki sorunları halletmeyi ailesindeki sorunları halletmeyi

amaçlar. Bu tür bir tepkiyle amaçlar. Bu tür bir tepkiyle ebeveynlerini korkutarak dağılan ebeveynlerini korkutarak dağılan

aile birliğiniaile birliğini eski durumuna eski durumuna getireceğini düşünür; bunda getireceğini düşünür; bunda

oldukça da başarılıdır. oldukça da başarılıdır.


• Gerçek intiharlarda ise, ana-Gerçek intiharlarda ise, ana-babadan birinin kaybı ve ona babadan birinin kaybı ve ona kavuşmak isteği çocuğu ölüme kavuşmak isteği çocuğu ölüme sürükleyebilir. sürükleyebilir.


• Çocuk intiharlarının sayısal Çocuk intiharlarının sayısal olarak az olduğunu belirtmemize olarak az olduğunu belirtmemize rağmen, bu intiharların yaklaşık rağmen, bu intiharların yaklaşık % 75’i erkek çocuklar tarafından % 75’i erkek çocuklar tarafından gerçekleştirilir. Girişimlerdeyse gerçekleştirilir. Girişimlerdeyse

kız çocuklar çoğunluğu oluşturur.kız çocuklar çoğunluğu oluşturur.


İNTİHAR İNTİHAR ve ve

ERGENLER..ERGENLER..


Risk Faktörleri..Risk Faktörleri..

• Ergenliğin kendisiErgenliğin kendisi• Özgeçmişinde intihar girişimiÖzgeçmişinde intihar girişimi• Aile ya da çevrede intihar öyküsüAile ya da çevrede intihar öyküsü• Özellikle narsistik olmak üzere psişik Özellikle narsistik olmak üzere psişik

rahatsızlıklarrahatsızlıklar• Cinsel ya da fiziksel kötüye kullanım öyküsüCinsel ya da fiziksel kötüye kullanım öyküsü• Kötü sağlık durumuKötü sağlık durumu• Kırılgan ve yetersiz sosyal yaşam koşullarıKırılgan ve yetersiz sosyal yaşam koşulları• Genetik ve nörobiyolojik etkenlerGenetik ve nörobiyolojik etkenler• Kültürel faktörlerKültürel faktörler


*Yapılan çalışmalarda *Yapılan çalışmalarda 15-24 15-24 yaş aralığında yaş aralığında intihar vakalarının 1960’tan beri 200-800 intihar vakalarının 1960’tan beri 200-800

kez daha arttığı saptanmıştır.. kez daha arttığı saptanmıştır.. Bu yaş aralığında 2. en sık ölüm Bu yaş aralığında 2. en sık ölüm

nedenidir.. nedenidir..

* Ölümle sonuçlanan intihar olayları * Ölümle sonuçlanan intihar olayları erkeklerde kızlardan erkeklerde kızlardan 3-53-5 kat daha kat daha fazladır. fazladır.


• 15-2015-20 yaşları arsında intihar yaşları arsında intihar oranının 15 yaşın altındakilere oranının 15 yaşın altındakilere göre göre 8-9 8-9 kat fazla olması gençlik kat fazla olması gençlik dönemindeki intiharların dönemindeki intiharların boyutlarını açıkça boyutlarını açıkça göstermektedir. göstermektedir.


Bayam ve arkadaşlarının Bayam ve arkadaşlarının 1995’1995’te yaptığı bir çalışmadate yaptığı bir çalışmada

5-14 5-14 yaşta her yıl 40-50, yaşta her yıl 40-50, 15-25 15-25 yaşta her yıl 200-400 yaşta her yıl 200-400

tamamlanmış intihar tamamlanmış intihar olduğu saptanmıştır..olduğu saptanmıştır..


Yine bu çalışmada Yine bu çalışmada 1980-1989 arasında 1980-1989 arasında intihar prevalansı intihar prevalansı

100 000’de 3-4 olarak saptanmıştır..100 000’de 3-4 olarak saptanmıştır..


İzleyen yıl içinde İzleyen yıl içinde %30-50 oranında %30-50 oranında

eylem eylem yinelenmektedir..yinelenmektedir..


Klinik özellikler..Klinik özellikler..

Tamamlanmış intiharlarda Tamamlanmış intiharlarda kullanılan yöntemler kullanılan yöntemler

serttir..serttir..(asma, pencereden atma, silahlı (asma, pencereden atma, silahlı

ateşler..)ateşler..)


**%75-80 vakada %75-80 vakada intihar eylemiyle intihar eylemiyle

her hangi bir psikiyatrik her hangi bir psikiyatrik rahatsızlık arasında rahatsızlık arasında

bağ kurulamamaktadır..bağ kurulamamaktadır..**Ama Ama

her intihar girişimindeher intihar girişiminde özellikle altta yatan özellikle altta yatan bir depresif bozukluk bir depresif bozukluk

olup olmadığı olup olmadığı kesinlikle araştırılmalıdır..kesinlikle araştırılmalıdır..


Pronostik..(takip)Pronostik..(takip)

İntihar girişiminde bulunan İntihar girişiminde bulunan ergenlerin 1/3’ünün yeni ergenlerin 1/3’ünün yeni girişimlerde bulunduğu;girişimlerde bulunduğu;


İntihar girişimi nedeniyleİntihar girişimi nedeniyle hastaneye yatırılmış ergenlerde hastaneye yatırılmış ergenlerde

55 yıl içinde ölüm oranı yıl içinde ölüm oranı aynı yaş normal ergen popülasyonuna aynı yaş normal ergen popülasyonuna

göregöre 7 kez daha yüksek7 kez daha yüksek

olduğu saptanmıştır.. olduğu saptanmıştır..


YETİŞKİN İNTİHARLARIYETİŞKİN İNTİHARLARI


• İnsanın çocukluk ve gençlik İnsanın çocukluk ve gençlik döneminin tüm geleceğini döneminin tüm geleceğini şekillendirdiği gibi yaygın olan şekillendirdiği gibi yaygın olan bir inanç tüm dikkatleri bu bir inanç tüm dikkatleri bu dönemlere çekmiş ve bundan dönemlere çekmiş ve bundan dolayı dolayı yetişkinlik dönemi adeta yetişkinlik dönemi adeta ihmal edilmiştirihmal edilmiştir..


• Özcan Köknel’in deyimiyle Özcan Köknel’in deyimiyle “Çağdaş insan yalnızdır”. Bu “Çağdaş insan yalnızdır”. Bu yalnızlık onu kendisine yalnızlık onu kendisine yabancılaştırır, böylece topluma yabancılaştırır, böylece topluma da yabancı hale gelir.da yabancı hale gelir.


• Yapılan bir araştırmaya göre, Yapılan bir araştırmaya göre, genç yetişkinlerin % 80’i bazı genç yetişkinlerin % 80’i bazı zamanlar ölmüş olmayı zamanlar ölmüş olmayı dilemişlerdir.dilemişlerdir.


•““İnsan malları değil, İnsan malları değil, mallar insanı satın mallar insanı satın

almaktadır.”almaktadır.”


• Gençlik döneminde kurduğu Gençlik döneminde kurduğu hayallerle yetişkinlik döneminde hayallerle yetişkinlik döneminde bağımsızlığını elde edeceğine bağımsızlığını elde edeceğine inanarak bu döneme giren bir inanarak bu döneme giren bir kişi, sorunlar karşısında kendini kişi, sorunlar karşısında kendini yalnız bularak umutsuzluğa yalnız bularak umutsuzluğa düşer.düşer.


•Çağımızın adeta sembolü Çağımızın adeta sembolü olan olan çekirdek aileçekirdek aile olgusu olgusu bunun başlıca nedenidir bunun başlıca nedenidir diyebiliriz. Çünkü artık diyebiliriz. Çünkü artık yetişkinin yardımcısı olan yetişkinin yardımcısı olan ebeveynleri yanında değildir.ebeveynleri yanında değildir.


•Sistem içinde kendini yalnız Sistem içinde kendini yalnız hisseden kişi, bu yalnızlığını hisseden kişi, bu yalnızlığını bir aile kurarak gidermeyi bir aile kurarak gidermeyi

amaçlar.amaçlar.


•Ekonomik sorunlar ya da daha Ekonomik sorunlar ya da daha farklı sorunlardan dolayı olan farklı sorunlardan dolayı olan aile-içi geçimsizlikler evlilerde aile-içi geçimsizlikler evlilerde intihar nedenlerinin başında intihar nedenlerinin başında gelebilmektedirgelebilmektedir. Bunun yanında, . Bunun yanında, yetişkinler arasında en çok yetişkinler arasında en çok intiharlar bekar, dul ve intiharlar bekar, dul ve boşanmışlardaboşanmışlarda görülmektedir. görülmektedir.


•Eğitim görmüş kişiler Eğitim görmüş kişiler diğerlerine oranla daha diğerlerine oranla daha fazla intihar fazla intihar etmektedirleretmektedirler. Çünkü bu . Çünkü bu yetişkinler çevreleriyle yetişkinler çevreleriyle ilişkilerinin boyutlarını ilişkilerinin boyutlarını daha iyi görebilirler.daha iyi görebilirler.


İntihar ve İntihar ve Yaşlılık..Yaşlılık..


*İntihar riski yaşla birlikte artar..*İntihar riski yaşla birlikte artar..Yaşlılarda depresyon frekansı yüksektir.. Yaşlılarda depresyon frekansı yüksektir..

*İleri yaşlarda eylemin iyi planlandığı ve *İleri yaşlarda eylemin iyi planlandığı ve ölümü garanti edici yöntemler seçildiği ölümü garanti edici yöntemler seçildiği

görülmektedir.görülmektedir.

*Özellikle ilerleyen yaşla birlikte *Özellikle ilerleyen yaşla birlikte insanların dinsel yönelimlerinin insanların dinsel yönelimlerinin

artması, yaşlı intiharlarının ülkemizde artması, yaşlı intiharlarının ülkemizde göreceli olarak daha az görünmesinin göreceli olarak daha az görünmesinin

nedeni olabilir.nedeni olabilir.


Gelişmiş ülkelerde Gelişmiş ülkelerde özellikle 75-80 yaş sonrasında intihar özellikle 75-80 yaş sonrasında intihar

frekansı frekansı önemli ölçüde önemli ölçüde

yüksektir..yüksektir..


Volant(2005: 318) yaşlı Volant(2005: 318) yaşlı insanların yaşadıklarıinsanların yaşadıkları

Yas ve ayrılıkları, fiziksel Yas ve ayrılıkları, fiziksel rahatsızlıkları, rahatsızlıkları,

• Özerklik yitimini, yararsız hale Özerklik yitimini, yararsız hale gelme duygusunu, gelme duygusunu,

• Toplumdan yalıtılmışlığı, intihar Toplumdan yalıtılmışlığı, intihar davranışı için risk faktörleri davranışı için risk faktörleri olarak değerlendirmektedir.olarak değerlendirmektedir.


• Yaşlının hayatın sonuna doğru Yaşlının hayatın sonuna doğru bir kurumda kalıyor olması bir kurumda kalıyor olması

• Kapatılmışlığı, artık işe Kapatılmışlığı, artık işe yaramadığının; bundan böyle bir yaramadığının; bundan böyle bir kimliğinin amacının kalmadığının kimliğinin amacının kalmadığının aslında artık sevilmediğinin bir aslında artık sevilmediğinin bir sonucudur.sonucudur.


*Riskin en yüksek olduğu dönem *Riskin en yüksek olduğu dönem dul kalmayı izleyen dul kalmayı izleyen

yıldır..yıldır..

*Yaşlılarda *Yaşlılarda maskeli depresyon maskeli depresyon

fazladır.. fazladır.. Buna organik patolojilerin sıklığı da Buna organik patolojilerin sıklığı da

eklenir..eklenir..


DİNLEDİĞİNİZ İÇİN DİNLEDİĞİNİZ İÇİN

TEŞEKKÜR EDERİMTEŞEKKÜR EDERİM

REHBERLİK HİZMETLERİ BÖLÜM BAŞKANIREHBERLİK HİZMETLERİ BÖLÜM BAŞKANI PSİKOLOJİK DANIŞMAN: PSİKOLOJİK DANIŞMAN: CENGİZ ÖZYURTCENGİZ ÖZYURT


İNTİHARIN AİLEYE VE İNTİHARIN AİLEYE VE ÇEVREYE ETKİLERİ.ÇEVREYE ETKİLERİ.


İntihar sadece bireyin kendisini İntihar sadece bireyin kendisini

etkileyen bir süreç değildir. İntiharın etkileyen bir süreç değildir. İntiharın sonrasında bireyin ailesi ve çevresi de sonrasında bireyin ailesi ve çevresi de bu girişim ölümle sonuçlansın ya da bu girişim ölümle sonuçlansın ya da sonuçlanmasın bu olaydan oldukça sonuçlanmasın bu olaydan oldukça yara alır. Bu nedenle intihar girişimi yara alır. Bu nedenle intihar girişimi sonrasında bireyin ailesinin de sonrasında bireyin ailesinin de profesyonel yardım alması gerekebilir.profesyonel yardım alması gerekebilir.


İntiharın Sosyal Etkileriİntiharın Sosyal Etkileri

• İntihar sonrası görsel ve yazılı basının İntihar sonrası görsel ve yazılı basının olaya yaklaşım tarzı, intihar eden kişinin olaya yaklaşım tarzı, intihar eden kişinin yakın çevresinde ve toplumda nasıl yakın çevresinde ve toplumda nasıl karşılandığı ve tepkileri açısından oldukça karşılandığı ve tepkileri açısından oldukça önemlidir.önemlidir.

• Görsel ve yazılı basın trajik bu olay Görsel ve yazılı basın trajik bu olay karşısında daha dramatik ve ajitasyon karşısında daha dramatik ve ajitasyon ağırlıklı bir yaklaşımla haber değeri ağırlıklı bir yaklaşımla haber değeri yükleyip yansıtırsa;yükleyip yansıtırsa;


• Bunun iki şekilde sonucuyla karşılaşmak mümkün Bunun iki şekilde sonucuyla karşılaşmak mümkün olacaktır:olacaktır:

1.1. İntihar eden kişinin yakın çevresinin yas döneminde İntihar eden kişinin yakın çevresinin yas döneminde bu haberle karşılaşması atlatmakta zorlandığı kriz bu haberle karşılaşması atlatmakta zorlandığı kriz dönemini uzatacak ve üzüntüyü yoğunlaştıracaktır.dönemini uzatacak ve üzüntüyü yoğunlaştıracaktır.

2.2. Bu haberi okuyan ya da izleyen toplum tarafından Bu haberi okuyan ya da izleyen toplum tarafından algılanışı da oldukça önemli özendirici olma riski algılanışı da oldukça önemli özendirici olma riski söz konusu ve aynı zamanda toplum ruh sağlığı söz konusu ve aynı zamanda toplum ruh sağlığı açısından iç karartıcı depresyona itici özelliği açısından iç karartıcı depresyona itici özelliği olabilmekte. olabilmekte.


• 1993 ve 1994 yılının ilk yarılarında yüksek 1993 ve 1994 yılının ilk yarılarında yüksek tirajlı gazetelerde intihar haberlerinin artışı tirajlı gazetelerde intihar haberlerinin artışı ve dramatik tarzda verilişi gözlenmiştir. ve dramatik tarzda verilişi gözlenmiştir.

• Bu dönemde yapılan çalışmalarda Bu dönemde yapılan çalışmalarda özendirici unsuru ortadan kaldırmak ya da özendirici unsuru ortadan kaldırmak ya da azaltmak amacıyla okuyucu tutum azaltmak amacıyla okuyucu tutum ölçekleri kullanılmış; ölçekleri kullanılmış;


• Okuyucu intihar haberlerinin fotoğrafsız,iç Okuyucu intihar haberlerinin fotoğrafsız,iç sayfalarda, ayrıntıya girmeden ve sayfalarda, ayrıntıya girmeden ve yorumsuz olarak verilmesi yönünde tutum yorumsuz olarak verilmesi yönünde tutum belirtmiştir.belirtmiştir.

• Hiç haber olmaması da önemli olacaktır. Hiç haber olmaması da önemli olacaktır. Olağan hale geldiği, normal bir olaymış Olağan hale geldiği, normal bir olaymış gibi değerlendirilmesine sebep verecektir.gibi değerlendirilmesine sebep verecektir.


• Yine aynı çalışma sırasında, intihar Yine aynı çalışma sırasında, intihar davranışı açısından etkilenmeye en çok davranışı açısından etkilenmeye en çok sebep veren grup 15-25 intiharlarının sebep veren grup 15-25 intiharlarının olduğu bulunmuştur. Flaş haber şeklinde olduğu bulunmuştur. Flaş haber şeklinde verilen genç yaş intiharlarının toplumu verilen genç yaş intiharlarının toplumu daha fazla sarstığı görülmüştür.daha fazla sarstığı görülmüştür.


İNTİHAR EDEN KİŞİLERİN İNTİHAR EDEN KİŞİLERİN YAKINLARINDA GÖZLENEN YAKINLARINDA GÖZLENEN YAS REAKSİYONLARI YAS REAKSİYONLARI · · DehşetDehşet

· Korku· Korku

· Suçluluk· Suçluluk

· Ölene kızgınlık· Ölene kızgınlık

· Duygu durumu değişmeleri· Duygu durumu değişmeleri

· İntihar düşünceleri· İntihar düşünceleri


· İntihara inanmama · İntihara inanmama

· Bunu niçin yaptı· Bunu niçin yaptı

· Tamamlanmamış uğraş· Tamamlanmamış uğraş

· Reddetme· Reddetme

· Değerlere ait kriz· Değerlere ait kriz

· Güven kaybı· Güven kaybı


İntihar girişiminde bulunan kişi sıklıkla İntihar girişiminde bulunan kişi sıklıkla

hiç kimsenin onu önemsemediğini düşünse hiç kimsenin onu önemsemediğini düşünse bile yakınları için intihar son derece sarsıcı bile yakınları için intihar son derece sarsıcı bir olaydır. bir olaydır. Ailede intihar eden birinin olması geride Ailede intihar eden birinin olması geride kalanlar için kendilerini toplumdan izole kalanlar için kendilerini toplumdan izole edilmiş hissetmelerine neden olacak kadar, edilmiş hissetmelerine neden olacak kadar, baş edilmesi son derece zor, bir leke gibidir. baş edilmesi son derece zor, bir leke gibidir.


Geride kalanlar kınanma Geride kalanlar kınanma

endişesi nedeniyle yaşanan olayı endişesi nedeniyle yaşanan olayı paylaşma konusunda çekingen paylaşma konusunda çekingen davranabilirler. Bu kişiler sıklıkla davranabilirler. Bu kişiler sıklıkla başarısızlık duygusu yaşamaktadırlar. başarısızlık duygusu yaşamaktadırlar. Çünkü çok sevdikleri bir kişi intiharı Çünkü çok sevdikleri bir kişi intiharı seçmiştir.seçmiştir.


İNTİHAR SONRASI İNTİHAR SONRASI PSİKOLOJİSİPSİKOLOJİSİ


DİKKATDİKKATİntihar riski olan İntihar riski olan

bireylere yaklaşımda bireylere yaklaşımda dikkat edilecek noktalardikkat edilecek noktalar


DinlemeDinleme Tüm dikkatinizle ve karşınızdakinin Tüm dikkatinizle ve karşınızdakinin

sözünü kesmeden dinleyin.sözünü kesmeden dinleyin.

Neler söylediğini ayrıntılarıyla Neler söylediğini ayrıntılarıyla hatırlayın UNUTMAYIN ne kadar az hatırlayın UNUTMAYIN ne kadar az konuşup ne kadar çok dinlerseniz o konuşup ne kadar çok dinlerseniz o kadar çok hatırlarsınız.kadar çok hatırlarsınız.

Sözel olmayan ipuçlarına dikkat edinSözel olmayan ipuçlarına dikkat edin


Söylenen sözlerin altında yatan duyguları Söylenen sözlerin altında yatan duyguları

anlamaya çalışınanlamaya çalışın

Anlattığı durum sizin başınıza gelseydi Anlattığı durum sizin başınıza gelseydi neler hissedeceğinize bakınneler hissedeceğinize bakın

Konuşurken duraksadığı sessizleştiği Konuşurken duraksadığı sessizleştiği yerlere dikkat edinyerlere dikkat edin

Sessizliklere katlanmaya çalışınSessizliklere katlanmaya çalışın


Kendinizi rahatlamaya onunda Kendinizi rahatlamaya onunda

rahatlamasını sağlamaya çalışın.rahatlamasını sağlamaya çalışın.

Sakin hissetmeseniz bile sakin Sakin hissetmeseniz bile sakin olmaya çalışınolmaya çalışın


Tepki vermeTepki verme

Kişinin hissettiğini sandığınız Kişinin hissettiğini sandığınız duygularını zihninden geçirdiğini tahmin duygularını zihninden geçirdiğini tahmin ettiğiniz düşüncelerini tanımlarken hata ettiğiniz düşüncelerini tanımlarken hata yapabileceğinizi unutmayınızyapabileceğinizi unutmayınız··

Kendi duygu ve düşüncelerinizi işe Kendi duygu ve düşüncelerinizi işe karıştırmayınızkarıştırmayınız


Olabildiğince az soru sorun kesin bilgi Olabildiğince az soru sorun kesin bilgi

istiyorsanız sorularınız kesin ve net olsun istiyorsanız sorularınız kesin ve net olsun bir konuyu açıklığa kavuşturmak bir konuyu açıklığa kavuşturmak istiyorsanız açık uçlu sorular sorun ( ne istiyorsanız açık uçlu sorular sorun ( ne oldu ? ne anladın ? bu olaya nasıl bir oldu ? ne anladın ? bu olaya nasıl bir anlam veriyorsun ?... ) ama her ne olursa anlam veriyorsun ?... ) ama her ne olursa olsun neden ? niçin? ile başlayan olsun neden ? niçin? ile başlayan sorulardan kaçının.sorulardan kaçının.


Tasdik anlamına gelen hı hı tamam gibi Tasdik anlamına gelen hı hı tamam gibi

sözcükleri mümkün olduğunca az kullanın.sözcükleri mümkün olduğunca az kullanın.Dinlediğinizi göstermek onu daha çok Dinlediğinizi göstermek onu daha çok

konuşmaya cesaretlendirmek ve konuşmaya cesaretlendirmek ve duyduklarınızı doğru anlayıp duyduklarınızı doğru anlayıp anlamadığınızı kontrol etmek için kişinin anlamadığınızı kontrol etmek için kişinin söylediklerini kendi cümlelerinize dökerek söylediklerini kendi cümlelerinize dökerek tekrarlayın.tekrarlayın.


Yargılamaktan yorumlar yapmaktan Yargılamaktan yorumlar yapmaktan

kaçının.kaçının.

Kişinin başından geçenler ile yaşadığı Kişinin başından geçenler ile yaşadığı olaylara gösterdiği tepkileri ve düşünceleri olaylara gösterdiği tepkileri ve düşünceleri arasında bağlantılar görüyorsanız bunları o arasında bağlantılar görüyorsanız bunları o kişiyle paylaşıp algılarınızın doğru olup kişiyle paylaşıp algılarınızın doğru olup olmadığını sorun.olmadığını sorun.


Gereksiz şekillerde konuyu değiştirmeye Gereksiz şekillerde konuyu değiştirmeye

yada kişinin sözünü kesmeye kalkışmayın.yada kişinin sözünü kesmeye kalkışmayın.Çok erken çok sık yada çok uzun Çok erken çok sık yada çok uzun

konuşmaktan kaçının.konuşmaktan kaçının.Konuşmayı bitirdikten hemen sonra Konuşmayı bitirdikten hemen sonra

yeniden dinleme durumuna geçip kişinin yeniden dinleme durumuna geçip kişinin söylediklerinize nasıl tepkiler verdiğini söylediklerinize nasıl tepkiler verdiğini gözleyin ve yeni bir tepki oluşup gözleyin ve yeni bir tepki oluşup oluşmadığına bakın.oluşmadığına bakın.


• Eğer birisi size intihar düşüncelerinden Eğer birisi size intihar düşüncelerinden

söz ederse her şeyden önce onu dinleyin söz ederse her şeyden önce onu dinleyin ve sonrada ona şunu söyleyin "Ben senin ve sonrada ona şunu söyleyin "Ben senin ölmeni istemiyorum" diyerek ona değer ölmeni istemiyorum" diyerek ona değer verdiğinizi hissettirin ve profesyonel verdiğinizi hissettirin ve profesyonel yardım alabileceği bir psikoloğa, veya yardım alabileceği bir psikoloğa, veya danışmana başvurmasını sağlayın.danışmana başvurmasını sağlayın.


• İntihar etmek üzere olduğunu İntihar etmek üzere olduğunu

hissederseniz konuşmakla vakit hissederseniz konuşmakla vakit harcamayın yapmanız gereken tek harcamayın yapmanız gereken tek şey onu hemen bir acil yardım şey onu hemen bir acil yardım kliniğine götürmektir.kliniğine götürmektir.


İntihar Hakkında Neler İntihar Hakkında Neler Biliyoruz?Biliyoruz?

Eninde sonunda herkesin kendini öldürmek Eninde sonunda herkesin kendini öldürmek için geçerli bir sebebi vardır. Fakat intihar için geçerli bir sebebi vardır. Fakat intihar eden kişi diğerleri ile uzun süre iletişim eden kişi diğerleri ile uzun süre iletişim kurmuş, onlardan yardım beklemiştir; kurmuş, onlardan yardım beklemiştir; intihar ise kişi için genellikle son çare intihar ise kişi için genellikle son çare olmaktadır. İntihar edenlerin büyük bir olmaktadır. İntihar edenlerin büyük bir çoğunluğu bu niyetlerini eylemlerinden çoğunluğu bu niyetlerini eylemlerinden önce doğrudan veya dolaylı olarak önce doğrudan veya dolaylı olarak arkadaşlarına veya yakınlarına arkadaşlarına veya yakınlarına anlatmışlardır. anlatmışlardır.


• Halk arasında yaygın olan bazı yanlış kanılar Halk arasında yaygın olan bazı yanlış kanılar

vardır ki, bunlar intihara eğilimi olanlar için vardır ki, bunlar intihara eğilimi olanlar için tehlikeli ve teşvik edicidir. Bu tür yanlış kanılar tehlikeli ve teşvik edicidir. Bu tür yanlış kanılar yerine doğru olanları bilinirse, intihar niyetleri yerine doğru olanları bilinirse, intihar niyetleri olan birçok kişinin bu niyetleri çok önceden olan birçok kişinin bu niyetleri çok önceden anlaşılmıs ve yardım edilmiş olabilecektir. anlaşılmıs ve yardım edilmiş olabilecektir. Farberow ve Leonard bu konudaki yanlış Farberow ve Leonard bu konudaki yanlış kanıları ve doğru olan şekillerini bir liste kanıları ve doğru olan şekillerini bir liste halinde toplamışlardır: halinde toplamışlardır:


İNTİHAR HAKKINDA DOĞRU İNTİHAR HAKKINDA DOĞRU VE YANLIŞ BİLDİKLERİMİZVE YANLIŞ BİLDİKLERİMİZ


YANLIŞYANLIŞ

• İntihar hakkında İntihar hakkında konuşanlar intihar konuşanlar intihar etmez. etmez.

• İntihar eden kişiler İntihar eden kişiler gerçekten ölmek gerçekten ölmek niyetindedir. niyetindedir.

DOĞRUDOĞRU

• Kendini öldüren her on Kendini öldüren her on kişiden sekizi intihar kişiden sekizi intihar niyetlerini daha önce niyetlerini daha önce kesin uyarılarla kesin uyarılarla bildirmişlerdir.bildirmişlerdir.

• İntihara kalkışanların bir İntihara kalkışanların bir kısmı ölmek ve yaşamak kısmı ölmek ve yaşamak arasında karar arasında karar verememiştir.verememiştir.


• İntihar uyarısız olur.İntihar uyarısız olur.

• Bir kişi intihar etme Bir kişi intihar etme eğilimindeyse, bu eğilimindeyse, bu sonsuza kadar sonsuza kadar devam eder. devam eder.

• İntihara kalkışan kişi İntihara kalkışan kişi bunu çeşitli yollarla bunu çeşitli yollarla bildirir. Bu yollara karşı bildirir. Bu yollara karşı alarmda olursak intihar alarmda olursak intihar önlenebilir. önlenebilir.

• Bu kişilerde intihar etme Bu kişilerde intihar etme arzusu kısıtlı bir süre için arzusu kısıtlı bir süre için olur. Kurtarılabilirlerse, olur. Kurtarılabilirlerse, hayatlarının geri kalan hayatlarının geri kalan kısmını mutlu olarak kısmını mutlu olarak yaşayabilirler. yaşayabilirler.


• Bir intihar krizinden Bir intihar krizinden

sonra intihar riski sonra intihar riski sona ermiştir.sona ermiştir.

• İntihar olayları İntihar olayları

zenginler arasında zenginler arasında veya tam tersi fakirler veya tam tersi fakirler arasında görülür. arasında görülür.

• Birçok intihar ilk Birçok intihar ilk girişimden sonraki girişimden sonraki bireyin sağlıksız fikirlerini bireyin sağlıksız fikirlerini eyleme geçirebileceği eyleme geçirebileceği enerjiye sahipken üç ay enerjiye sahipken üç ay içinde olmuştur. içinde olmuştur.

• İntihar ne sadece İntihar ne sadece zenginin ne de fakirin zenginin ne de fakirin sorunudur. Toplumun sorunudur. Toplumun her kesiminde her kesiminde olmaktadır ve de çok olmaktadır ve de çok demokratiktir. demokratiktir.


• İntihar bir ailede İntihar bir ailede

genetik olarak genetik olarak bireylere aktarılan bireylere aktarılan bir mirastır. bir mirastır.

• Bütün intihar eden Bütün intihar eden bireyler kafaca bireyler kafaca hastadır.hastadır.

• İntihar aileye İntihar aileye dayanmaz. Sadece dayanmaz. Sadece bireyin sorunudur ve bireyin sorunudur ve önlenebilir.önlenebilir.

• Yüzlerce intihar Yüzlerce intihar olayında intihar olayında intihar edenler çok edenler çok mutsuzdurlar; fakat bu, mutsuzdurlar; fakat bu, onların kafaca hasta onların kafaca hasta olmalarını gerektirmezolmalarını gerektirmez


Bir gün sizler de aynı Bir gün sizler de aynı duyguları yaşarsanız :duyguları yaşarsanız :• Kendinizi umutsuz , çaresiz ve yalnız Kendinizi umutsuz , çaresiz ve yalnız

hissettiğinizde konuşabileceğiniz beş hissettiğinizde konuşabileceğiniz beş kişinin adını yazarak bir liste yapın kişinin adını yazarak bir liste yapın kendinizi intihar düşünceleri içinde kendinizi intihar düşünceleri içinde bulduğunuzda bu listedeki en çok tercih bulduğunuzda bu listedeki en çok tercih ettiğiniz kişiden başlayarak sizi dinleyecek ettiğiniz kişiden başlayarak sizi dinleyecek ve anlayacak birini bulana kadar herkesi ve anlayacak birini bulana kadar herkesi teker teker aramaya söz verdiğiniz bir teker teker aramaya söz verdiğiniz bir intihara hayır anlaşması hazırlayınintihara hayır anlaşması hazırlayın


• intihar girişiminde kendilerine intihar girişiminde kendilerine

uzatılan yardım ellerini uzatılan yardım ellerini göremeyeceğini aklınızdan göremeyeceğini aklınızdan çıkarmayın siz bu ölümcül hataya çıkarmayın siz bu ölümcül hataya düşmeyin ve başvuracağınız bu düşmeyin ve başvuracağınız bu kişileri önceden bir yerlere yazmanın kişileri önceden bir yerlere yazmanın yararlı olacağını unutmayın .yararlı olacağını unutmayın .


KaynakçaKaynakça• 1.1. Odağ, C., İntihar, İzmir Psikiyatri Derneği Yayınları, 1995, s. 3, 5, 84, 85-96. Odağ, C., İntihar, İzmir Psikiyatri Derneği Yayınları, 1995, s. 3, 5, 84, 85-96.• 2.2. Durkheim, E., İntihar, Çeviri: Özer Ozankaya, 2. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara 1992, Durkheim, E., İntihar, Çeviri: Özer Ozankaya, 2. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara 1992,

s. 6, 7, 8, 11, 24, 25, 90, 102, 105.s. 6, 7, 8, 11, 24, 25, 90, 102, 105.• 3.3. Babaoğlu, G., Psikiyatride İntihar, Psikiyatrik Hastalarda İntihar Davranışı, Kronik Babaoğlu, G., Psikiyatride İntihar, Psikiyatrik Hastalarda İntihar Davranışı, Kronik

İntihar Davranışının Değerlendirilmesi, Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, 4. İntihar Davranışının Değerlendirilmesi, Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, 4. Psikiyatri Birimi Uzmanlık Tezi, İstanbul 1990.Psikiyatri Birimi Uzmanlık Tezi, İstanbul 1990.

• 4.4. Arkun, N., İntiharın Psikodinamikleri, Edebiyat Fakültesi Matbaası, İstanbul 1978, s. Arkun, N., İntiharın Psikodinamikleri, Edebiyat Fakültesi Matbaası, İstanbul 1978, s. 17, 22, 25, 27, 139.17, 22, 25, 27, 139.

• 5.5. Hendin, H., Suicide: A Review of New Directions in Research, Hosp. and Comm. Hendin, H., Suicide: A Review of New Directions in Research, Hosp. and Comm. Psychiatry, Feb. 1986, 37:2, s. 148-153.Psychiatry, Feb. 1986, 37:2, s. 148-153.

• 6.6. Blumenthal, S. J., Suicide: A Guide to Risc Factors, Assesment And Treatment of Blumenthal, S. J., Suicide: A Guide to Risc Factors, Assesment And Treatment of Suicidal Patients, Medical Clinics of North America, Vol: 72, No: 4, July 1988.Suicidal Patients, Medical Clinics of North America, Vol: 72, No: 4, July 1988.

• 7.7. Earle K. A., Forquer S. L., Volo A. M..., Characteristics of Outpatient Suicides, Earle K. A., Forquer S. L., Volo A. M..., Characteristics of Outpatient Suicides, Hospital and Community Psychiatry, February 1994, Vol: 45, No: 2, s. 123-126.Hospital and Community Psychiatry, February 1994, Vol: 45, No: 2, s. 123-126.

• 8.8. Pearson, J.L., Conwell, Y., Suicide in Late Life: Challenges and Opportunities for Pearson, J.L., Conwell, Y., Suicide in Late Life: Challenges and Opportunities for Research, International Psychogeriatrics, Vol: 7, No: 2, 1995, s. 131-135.Research, International Psychogeriatrics, Vol: 7, No: 2, 1995, s. 131-135.

• 9.9. Çuhadaroğlu, F., Sonuvar B., Adolesan İntiharları ve Kendilik İmgesi, Türk Psikiyatri Çuhadaroğlu, F., Sonuvar B., Adolesan İntiharları ve Kendilik İmgesi, Türk Psikiyatri Dergisi, 4:1, 1993, s. 29-38.Dergisi, 4:1, 1993, s. 29-38.

• 10.10. Rhyne, C. E., Templer D. I., Brown, L. G..., Dimensions of Suicide: Perceptions of Rhyne, C. E., Templer D. I., Brown, L. G..., Dimensions of Suicide: Perceptions of Lethality, Time And Agony, Suicide and Life Threatening Behavior, 1995, Fall., Lethality, Time And Agony, Suicide and Life Threatening Behavior, 1995, Fall., 25(3):373-80.25(3):373-80.

• 11.11. Rich, C. L., Ricketts, J. E., Fowler R.C... Some Differences Between Men and Rich, C. L., Ricketts, J. E., Fowler R.C... Some Differences Between Men and Women who Commit Suicide, Am. J. Psychiatry 1988, 145:718-722.Women who Commit Suicide, Am. J. Psychiatry 1988, 145:718-722.

• 12.12. Hawton, K., Catalan, J., Attempted Suicide: A Practical Guide to Its Nature and Hawton, K., Catalan, J., Attempted Suicide: A Practical Guide to Its Nature and Management, Çeviri: Birsen Ceyhun, Hekimler Yayın Birliği, 1994, s. 4-44.Management, Çeviri: Birsen Ceyhun, Hekimler Yayın Birliği, 1994, s. 4-44.


KaynakçaKaynakça• 13.13. Moscicki, E. K., Epidemiology of Suicide, North American Perspectives, Moscicki, E. K., Epidemiology of Suicide, North American Perspectives,

International Psychogeriatrics, Vol: 7, No: 2, 1995, s. 137-148.International Psychogeriatrics, Vol: 7, No: 2, 1995, s. 137-148.• 14.14. Gunnel D. J., Peters T. J., Kammerling R. M..., Suicide, Attempted Suicide, Br. Gunnel D. J., Peters T. J., Kammerling R. M..., Suicide, Attempted Suicide, Br.

Med. J., 1995, 711:226-230.Med. J., 1995, 711:226-230.• 15.15. Pandey G. N., Pandey S. C., Dwivedi Y..., Platelet Serotonin-2A Receptors: Pandey G. N., Pandey S. C., Dwivedi Y..., Platelet Serotonin-2A Receptors:

Apotantial Biological Marker for Suicidal Behavior, Am. J. Psychiatry, 1995, Apotantial Biological Marker for Suicidal Behavior, Am. J. Psychiatry, 1995, 152:850-855.152:850-855.

• 16.16. Hughes H. D., Can the Clinician Predict Suicide, Psychiatric Services, March Hughes H. D., Can the Clinician Predict Suicide, Psychiatric Services, March 1995, Vol: 46, No: 3, s. 223-225.1995, Vol: 46, No: 3, s. 223-225.

• 17.17. Soo Meng Ko and Ee Heok Kua, Ethnisity and Elderly Suicide in Singapore, Soo Meng Ko and Ee Heok Kua, Ethnisity and Elderly Suicide in Singapore, International Psychogeriatrics, Vol: 7, No: 2, 1995, s. 309-317.International Psychogeriatrics, Vol: 7, No: 2, 1995, s. 309-317.

• 18.18. Burvill P. W., Suicide in the Multiethnic Elderly Population of Australia 1979- Burvill P. W., Suicide in the Multiethnic Elderly Population of Australia 1979-1990, International Psychogeriatrics, No: 2, 1995, s. 319-333.1990, International Psychogeriatrics, No: 2, 1995, s. 319-333.

• 19.19. Maes M., Cosyns P., Meltzer H.Y..., Seasonality in Violent Suicide but not in Maes M., Cosyns P., Meltzer H.Y..., Seasonality in Violent Suicide but not in Nonviolent Suicide or Homicide, Am. J. Psychiatry 1993, 150:1380-1385.Nonviolent Suicide or Homicide, Am. J. Psychiatry 1993, 150:1380-1385.

• 20.20. Devlet İstatistik Enstitüsü İntihar İstatistikleri, 1981-1991, Ankara. Devlet İstatistik Enstitüsü İntihar İstatistikleri, 1981-1991, Ankara.• 21.21. Sayıl I., Tuğcu H., Toplumumuzda İntihar ve Adam Öldürme Üstüne Sayıl I., Tuğcu H., Toplumumuzda İntihar ve Adam Öldürme Üstüne

Kıyaslamalı Bir Çalışma, 24. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi Kıyaslamalı Bir Çalışma, 24. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi Kitabı, Ankara 1988, s. 218-221.Kitabı, Ankara 1988, s. 218-221.

• 22.22. Fidaner C., Fidaner H., Türkiye'de Kullanılan İntihar Yöntemleri, 24. Ulusal Fidaner C., Fidaner H., Türkiye'de Kullanılan İntihar Yöntemleri, 24. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi, Ankara 1988.Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi, Ankara 1988.

• 23.23. Ceyhun B., Genel Olarak İntiharlar, Ankara Üniversitesi Kriz Uygulama ve Ceyhun B., Genel Olarak İntiharlar, Ankara Üniversitesi Kriz Uygulama ve Araştırma Merkezi Ön Eğitim Programı Sunumu, 1-31 Mart 1990, Ankara.Araştırma Merkezi Ön Eğitim Programı Sunumu, 1-31 Mart 1990, Ankara.


BİTTİ!!!!!!!!!!!!!!!!!BİTTİ!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Documents

KÜTAHYA RAM