Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
Lokale Financiën 2018
Persconferentie 26-06-2018
Geert Gielens – Anne-Leen Erauw – Arnaud Dessoy
2
IMPACT VAN DE MACRO-ECONOMISCHE CONTEXT EN REGERINGSMAATREGELEN OP DE LOKALE FINANCIËN?
Macro-economische context • Historisch lage rentevoet • Gematigde inflatie • Matige groei • Werkloosheidscijfers • Strikt budgettair kader
Regeringsmaatregelen • Hervorming van de pensioenen in de
lokale sector (wet 2011) • Oprichting hulpverleningszones
(hervorming gemeentelijke brandweer)
• Taxshift & indexsprong • Hervorming
werkloosheidsuitkeringen • Vluchtelingenbeleid • ….
3
Budgettaire impact tijdens de legislatuur 2013-2018? • Uitgaven onder druk?
• Blijven de personeelsuitgaven onder controle ? Wegen de pensioenlasten op het
gemeentebudget? • Vergde de sociaaleconomische context meer inspanningen van de gemeenten en de OCMW’s? • Hebben de gemeenten meer inspanningen geleverd voor veiligheid?
• Verhoogden de gemeenten de belastingen?
• Hebben de gemeenten door de historisch lage rentevoeten meer investeringen kunnen aangaan?
• Hoe zit het met het budgettaire evenwicht en de schuldbeheersing?
• Wat zijn de grote financiële uitdagingen voor de volgende lokale bestuursperiode (2019-2024)?
IMPACT VAN DE MACRO-ECONOMISCHE CONTEXT EN REGERINGSMAATREGELEN OP DE LOKALE FINANCIËN?
4 4
BLIJVEN DE PERSONEELSUITGAVEN ONDER CONTROLE?
5
Kerncijfers • Personeelskost: 6,5 miljard EUR (budget 2018)
• Of +/- 35% exploitatie-uitgaven van de gemeenten • Als we rekening houden met de toelage aan OCMW/Politie/Hulpverleningszone, heeft
meer dan 60% van de exploitatie-uitgaven van de gemeenten een link naar personeel
• Personeelsaantal : 220 458 VTE (waarvan 101 903 in de gemeenten)
35%
56%
86%
79%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Communes
CPAS
Zones de police
Zones de secours
Deel personeelskost (in % exploitatie-uitgaven)
BLIJVEN DE PERSONEELSUITGAVEN ONDER CONTROLE? IMPACT VAN DE PENSIOENHERVORMING VOOR HET VASTBENOEMD PERSONEEL?
Voornaamste elementen in de evolutie (2013-2018)
• Evolutie personeelsaantal (VTE) • Verhouding vastbenoemden/contractanten • Evolutie van de inflatie (spilindex +2% en
indexsprong in 2015 ) • Pensioenhervorming (hogere basisbijdrage &
responsabiliseringsbijdrage) • Baremieke evolutie
Hulpverleningszones
Politiezones
OCMW
Gemeenten
6
Evolutie personeelsaantal (VTE) – Sector • Lichte afname van VTE sinds 2012
• -143 VTE (-0,1%) * • Verschilt volgens type bestuur
• 58% contractanten / 42% vastbenoemden
BLIJVEN DE PERSONEELSUITGAVEN ONDER CONTROLE ? IMPACT VAN DE PENSIOENHERVORMING VH VASTBENOEMD PERSONEEL ?
Verdere afbouw van aantal vastbenoemden en meer contractuele aanwervingen
Quid financiering van de pensioenen?
Dynamiek vd evolutie verschilt per regio
50 000
60 000
70 000
80 000
90 000
100 000
110 000
120 000
130 000
140 000
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Contractanten Vastbenoemden
020 00040 00060 00080 000
100 000120 000
Contractanten Vastbenoemden
Aantal
Aantal
Bron: RSZ
7
Waalse gemeenten
BEHEERSING PERSONEELSUITGAVEN?
Evolutie aantal VTE (2012-2017)
Gemeenten -1758 -4,8%
Hulpverleningszones(HVZ) 2367 - Gemeenten+ HVZ 609 1,7% Contractanten 460 1,8% Vastbenoemden 149 1,3%
De pensioenlasten voor vastbenoemd personeel wegen op de personeelsuitgaven Rekeningen 2012-2016: • Pensioenen: + 8,9% / jaar • Andere uitgaven: +1,9% / jaar Aandeel van de pensioenlasten van 8,8% tot 11,2%
8,8% 10,2% 10,4% 10,3%
11,2% 10,6% 11,2%
0%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
0
500
1000
1500
2000
C 2012 C 2013 C 2014 C 2015 C 2016 B 2017 B 2018
Evolutie van de personeelsuitgaven en de pensioenlasten
Overige personeelskosten
Pensioenlasten
Pensioenlasten in % van personeelskosten
Miljoen EUR
8
Brusselse gemeenten
BEHEERSING PERSONEELSUITGAVEN?
Evolutie aantal VTE (2012-2017)
Gemeenten 623 4,1%
Contractanten 651 7,0% Vastbenoemden -28 -0,5%
Rekeningen 2012-2016: • Pensioenen: + 4,5%/jaar • Lonen vastbenoemden: +0,8%/jaar • Lonen contractanten: +2,8/jaar Aandeel van de pensioenlasten van 13,8% tot 15,2%
13,8%
14,9% 14,7% 15,0% 15,2%
10%
11%
12%
13%
14%
15%
16%
0
200
400
600
800
1000
1200
R 2012 R 2013 R 2014 R 2015 R 2016 B 2017 B 2018
Evolutie van de personeelskosten en de pensioenlasten
Pensioenlasten
Overige kosten
Lonen contractanten
Lonen vastbenoemden
Pensioenlasten in % van de personeelskost
Miljoen EUR
9
Vlaamse gemeenten
BEHEERSING PERSONEELSUITGAVEN?
15,2% 15,4% 13,6%
13,6%
0,0%
5,0%
10,0%
15,0%
0
1 000
2 000
3 000
4 000
2015 2016 2017 2018
Evolutie van de personeelsuitgaven en de pensioenlasten
Overige personeelskosten
Pensioenlasten
Pensioenlasten tov personeelskosten
Evolutie aantal VTE (2012-2017)
Gemeenten -5426 -9,6%
Hulpverleningszones (HVZ) 3475 -
Gemeenten + HVZ -1951 -3,4%
Contractanten 863 2,7%
Vastbenoemden -2814 -11,3%
De pensioenlasten voor vastbenoemd personeel wegen op de personeelsuitgaven Rekeningen 2012-2016 : • Pensioenlasten : + 6 % / jaar • Overige uitg. : +2,7 %/ jaar Aandeel van de pensioenlasten is al groter dan 15%
Miljoen EUR
Bron financiële data : Agentschap Binnenlands Bestuur Vlaanderen - lokaalbestuur.vlaanderen.be
Bron: RSZ
10 10
VERGDE DE SOCIAALECONOMISCHE CONTEXT MEER INSPANNINGEN VAN DE
GEMEENTEN EN DE OCMW’S?
11
VERGDE DE SOCIAALECONOMISCHE CONTEXT MEER INSPANNINGEN VAN DE GEMEENTEN EN DE OCMW’S?
De belangrijkste cijfers:
• Gemeentetoelagen: 1,8 miljard EUR of +/-11 % van de exploitatie-uitgaven
• Personeel OCMW – 66 000 VTE (groei t.o.v. 2012)
• Aantal steuntrekkers: > 150 000
Rechtstreekse en onrechtstreekse toelagen aan gezinnen
leefloon (RMI)
Toekennen van sociale
bijstand
Steun via tewerk-stelling
Terugbetaald door federale staat (tussen 55% en 100%)
Sociale bijstand
1,8 miljard EUR
12
VERGDE DE SOCIAALECONOMISCHE CONTEXT MEER INSPANNINGEN VAN DE GEMEENTEN EN DE OCMW’S?
0
20 000
40 000
60 000
80 000
100 000
120 000
140 000
160 000
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017*
Evolutie van het aantal steuntrekkers (Leefloon en RMH)
RMH
RMI vluchtelingen & subsidiairebescherming
RMI Student
RMI (leefloon)
Nieuwe maatregelen voor asiel en immigratie (verstrenging voorwaarden voor gezinshereniging, opvoeren strijd tegen misbruik,…)
Wijziging bepaling leefloon met uitbreiding naar vluchtelingen
Gestage groei studenten met leefloon
Gewijzigde reglementering werkloosheidsuitkeringen met sancties en beperking in de tijd
Impact economische crisis
Aantal
Bron: POD Maatschappelijke integratie - www.mi-is.be
13
VERGDE DE SOCIAALECONOMISCHE CONTEXT MEER INSPANNINGEN VAN DE GEMEENTEN EN DE OCMW’S?
0
20 000
40 000
60 000
80 000
100 000
120 000
140 000
160 000
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Evolutie begunstigden van het RMI per regio (leefloon)
Wallonië
Vlaanderen
Brussel
Per 1000 inwoners
Evolutie 2012-2017
Evolutie 2017
Vlaanderen 5,6 57,1% 17,8%
Wallonië 18,1 45,9% 8,1%
Brussel 31,8 36,8% 6,5%
Aantal
Bron: POD Maatschappelijke integratie - www.mi-is.be
14
VERGDE DE SOCIAALECONOMISCHE CONTEXT MEER INSPANNINGEN VAN DE GEMEENTEN EN DE OCMW’S?
2018 In EUR / inw.
2018 In % exploitatie-uitgaven
Δ 2017-2018
Vlaanderen 146,6 10,7% +1,3%
Wallonië 137,6 9,6% +3,3%
Brussel 285,3 14,7% +4,2%
Grote steden (4)* 249,0 10,2% +3,4%
Gemeentetoelage aan de OCMW’s
• Gemeentelijke toelage als tussenkomst verschilt van gemeente tot gemeente (hoger naarmate meer verstedelijking)
• Sterkere groei dan de gemiddelde uitgavengroei (vooral in Brussel en in de grote steden)
*Antwerpen/Gent/Charleroi/Liège
15
VERGDE DE SOCIAALECONOMISCHE CONTEXT MEER INSPANNINGEN VAN DE GEMEENTEN EN DE OCMW’S?
13,7% 14,0%
14,7%
90
95
100
105
110
115
120
125
130
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Brussel
en % dép ord
Indice 100 = 2012
9,7% 10,2%
9,6%
90
95
100
105
110
115
120
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Wallonië 10,9%
11,4%
10,7%
90
95
100
105
110
115
120
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Vlaanderen
+2,6% per jaar +2,8% per jaar
+3,8% per jaar
Evolutie gemeentetoelage aan het OCMW (2012-2018)
In % exploitatie-uitgaven
Index 100 = 2012
Index
Index
Index
16
HEBBEN DE GEMEENTEN MEER INSPANNINGEN GELEVERD VOOR VEILIGHEID?
Kerncijfers: • Gemeentetoelagen : 2,4 miljard EUR, of 15 % van de exploitatie-uitgaven • 32 900 politieagenten en 5 580 brandweerlieden
Context Gemeentediensten meergemeentenzones (Politiezones en Hulpverleningszones)
oFederaal reglementair kader oFederale en (overwegend) gemeentelijke financiering via gemeentetoelage
• Hoge verwachtingen van de bevolking tov de veiligheidsdiensten oModernisering oVersterking personeelsaantal/interventiecapaciteit
17 17
POLITIEZONES
18
POLITIEZONES
Kerncijfers: • 188 politiezones (na 7 fusies in Vlaanderen) • Politiezones: 3 miljard EUR totale uitgaven (85% personeel) • Gemeenten: passen het exploitatietekort van de politiezones bij 1,85 miljard EUR
1.850 miljoen EUR Gemeente-
toelagen
62%
Andere
subsidies
4%
Prestaties
1% Financiële
opbrengsten
0%
Federale
dotatie
33%
19
POLITIEZONES
Gemeentetoelage aan de politiezones?
2018
In EUR / inw.
2018 In % exploitatie-
uitgaven Δ 2017-2018
Vlaanderen 152,9 11,2% +1,3%
Wallonië 135,2 9,5% +0,3%
Brussel 306,2 15,7% +1,4%
Grote steden (4)* 331,9 13,6% 0,7%
• Gemeentetoelage verschilt naargelang type gemeenten (hoger in stedelijke centra)
• Zwakke evolutie verwacht in budget 2018 in tegenstelling tot groei van vorige jaren (cf infra)
*Antwerpen/Gent/Charleroi/Liège
20
POLITIEZONES
Evolutie gemeentetoelagen aan de politiezones (2012-2018)
11,4% 12,0%
1 000
1 100
1 200
1 300
1 400
1 500
1 600
1 700
1 800
1 900
R2012 R2013 R2014 R2015 R2016 B2017 B2018
Evolutie (in miljoen EUR en in % totale uitgaven)
in mio EUR in % exploitatie-uitgaven
100
105
110
115
120
125
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Evolutie per regio (2012 = 100)
Vlaanderen Wallonië Brussel
Miljoen EUR
Index
21 21
HERVORMING BRANDWEERZONES
22
HERVORMING BRANDWEERZONES: VAN 250 BRANDWEERDIENSTEN NAAR 34 HULPVERLENINGS- ZONES
• De hulpverleningszone = nieuwe lokale autonome entiteit (eigen boekhouding) Operationeel vanaf 2015-2016
• 250 brandweerdiensten geherorganiseerd in 34 hulpverleningszones: • 20 in Vlaanderen • 14 in Wallonië
• In Brussel is er een pararegionale
instelling • > beperkte impact voor de gemeenten
• Boekhoudkundige impact op de gemeenten (brandweer)
23
Boekhoudkundige impact op de gemeenten
Uitgaven Inkomsten
• Personeel • Werking • Overdrachten • Schuld
• Prestaties • Overdrachten • Schuld
Uitgaven Inkomsten
• Overdrachten = Dotatie aan de hulpverle-ningszone
Vóór hervorming Na hervorming
78,8%
11,7%
7,6%
0,5% 1,5%
Gemeentetoelagen
Federale basistoelage
Federale bijkomendetoelagenProvinciale toelage
Andere ontvangstenuit overdrachten
Aandeel federaal – gemeentelijk = 20 % - 80 % Doel hervorming = 50 %-50 %
HERVORMING BRANDWEERZONES: VAN 250 BRANDWEERDIENSTEN NAAR 34 HULPVERLENINGSZONES
550 miljoen EUR
24
Financieringsbronnen HVZ – opsplitsing per bestuursniveau
17,5% 20,4% 21,9%
81,3% 78,4% 76,4%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2016 2017 2018
PZ Wallonië
Dotations communales(351/485-48)
Dotation féd
Dotation provinciale(351/485-48)
Federale toelage
Provincietoelage
20,5% 22,0% 21,7%
79,5% 78,0% 78,3%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2016 2017 2018
PZ Vlaanderen
• Het aandeel van de federale financiering stijgt, maar 50/50 is nog veraf • Tussenkomst provincies in Wallonië
HERVORMING BRANDWEERZONES: VAN 250 BRANDWEERDIENSTEN NAAR 34 HULPVERLENINGS- ZONES
Gemeentetoelage
25
HERVORMING BRANDWEER: LOKALE FINANCIERING?
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
Gemeentedotatie per gemeente in oplopende volgorde (in EUR / inw)
Grote verschillen van gemeente tot gemeente (Vlaanderen en Wallonië)
Max.: > 130 EUR/inw.
Min.: < 20 EUR/inw.
55 EUR/inw.
EUR/inw.
26
30
40
50
60
70
80
90
30 40 50 60 70 80 90
2018
2012
<=10 000 Inw.
10-50 000 Inw.
> 50 000 Inw.
Gewest
Maar tendens om toelagen te harmoniseren (criterium van toelage is het bevolkingsaantal)
+1,3%/jaar +5,5%/jaar
-0,9%/jaar
HERVORMING BRANDWEER: LOKALE FINANCIERING?
Gemeenten met meer dan 50 000 inw.
OPM: steekproef (2012-2018) met alleen Waalse gemeenten
Gemeenten met minder dan 10 000 inw.
EUR/inw.
EUR/inw.
27 27
VERHOOGDEN DE GEMEENTEN DE BELASTINGEN?
28
VERHOOGDEN DE GEMEENTEN DE BELASTINGEN?
Aanvullende belastingen (APB/OVH) • 80% van de fiscale ontvangsten • Enige aanpassingsvariabele =
aanslagvoet • Inkohiering door federale staat of
het gewest • Belastingbasis bepaald door
federale staat of het gewest
Lokale belastingen • 20% van de fiscale ontvangsten • Rechtstreeks geïnd door de
gemeente • Meer dan 100 verschillende
belastingen (huisvuil, evenementen, parkeren, 2de verblijf)
Belastingdynamiek per regio?
Kerncijfers en context • +/- 50% exploitatie-ontvangsten • Bijna 9 miljard EUR (of 785 EUR per inwoner) • 2 grote belastingcategorieën:
29
Vlaamse gemeenten globale evolutie
2,0%
8,0%
3,1%
2,2%
-0,1%
1,1%
-1%
0%
1%
2%
3%
4%
5%
6%
7%
8%
9%
3 800
4 000
4 200
4 400
4 600
4 800
5 000
5 200
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Budget 2018 5,1 miljard EUR 52,4% van de
exploitatie-ontvangsten
APB 39%
OVH 45%
Andere aanvul. bel.
2%
Lokale bel. en boetes 14%
VERHOOGDEN DE GEMEENTEN DE BELASTINGEN?
Miljoen EUR
Bron financiële data : Agentschap Binnenlands Bestuur Vlaanderen - lokaalbestuur.vlaanderen.be
30
Vlaamse gemeenten aanvullende belastingen
• Aanslagvoet zeer stabiel sinds 5 jaar / geen verhoging verwacht om de impact van de taxshift te compenseren
• Belangrijke volatiliteit in het inkohieringsritme APB (vertraging in 2013 gecompenseerd in 2015)
7,16% 7,21% 7,27% 7,28% 7,27% 7,24% 7,21%
5,50%
6,00%
6,50%
7,00%
7,50%
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
APB Aanslagvoet
800
810
820
830
840
850
860
870
880
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
OVH Aanslagvoet OVH (aantal opcentiemen)
VERHOOGDEN DE GEMEENTEN DE BELASTINGEN?
Miljoen EUR
Miljoen EUR
Opc. Aanslag-
voet
31
Vlaamse gemeenten lokale belastingen
• Voornaamste belastingen (2018): • verhoogd
• Patrimonium +3,2 % • Bedrijfsbel. +1,7% • Boetes +9,4%
42 51 52
161 160 162
217 230 228
55 52 55
127 134 143
56 55 52 4 19
29
0
100
200
300
400
500
600
700
800
2014 2016 2018
Boetes
Andere belastingen
Belastingen op patrimonium
Belastingen op het gebruikvan het openbaar domein
Belastingen op vertoningenen vermakelijkheden
Bedrijfsbelastingen
Belastingen op openbarehygiëne
Verhaalbelastingen
Belastingen op prestaties
VERHOOGDEN DE GEMEENTEN DE BELASTINGEN?
Miljoen EUR
32
VERHOOGDEN DE GEMEENTEN DE BELASTINGEN?
Waalse gemeenten
8,2%
0,3%
-2,8%
13,3%
2,6%
1,1%
-4%
-2%
0%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
14%
16%
-
500
1 000
1 500
2 000
2 500
3 000
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Mio
EU
R
APB 40%
OVH 39%
Overige aanvul.
bel. 0%
Lokale bel.
21%
Budget 2018 2,5 miljard EUR 48% vd gewone
ontvangsten
Evolutie
33
Waalse gemeenten aanvullende belastingen
7,69 7,71 7,80 7,82 7,83 7,83 7,83
6,00
6,50
7,00
7,50
8,00
-
200
400
600
800
1 000
1 200
C2012 C2013 C2014 C2015 C2016 B2017 B2018
Opbrengst APB en gemid. aanslagvoet
IPP Taux IPP
2512 2518 2543 2550 2555 2563 2561
2000
2100
2200
2300
2400
2500
2600
-
200
400
600
800
1 000
C2012C2013C2014C2015C2016B2017B2018
Opbrengst OVH en gemid. aantal opcentiemen
PrI Nbr Cent PrI
• Aanslagvoet zeer stabiel sinds 5 jaar / lichte stijging aan het begin van de legislatuur (2013-2014) • Belangrijke volatiliteit in het inkohieringsritme APB (vertraging in 2015 gecompenseerd in 2016)
VERHOOGDEN DE GEMEENTEN DE BELASTINGEN?
Miljoen EUR
APB Aanslagvoet APB OVH Aanslagvoet OVH (aantal opcentiemen)
Miljoen EUR
Aanslag-
Voet %
Opc.
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
34
Waalse gemeenten lokale belastingen
• Voornaamte belastingen: • verhoogd
•Huisvuilbelasting (+3%/jaar) •Parking (+4,1%/jaar) •Leegstand (+8%/jaar)
• Verlaagd •Drijfkracht
VERHOOGDEN DE GEMEENTEN DE BELASTINGEN?
226 254
275
103
100
113 25
31
39
32
37
40
23
31
34
-
100
200
300
400
500
2 012 2 016 2 018
Mio
EU
R
Spectacles
Remboursement
Autres taxes
Prestations admin.
Domaine public
Patrimoine
Entreprises
Hygiène publique
Vertoningen
Verhaalbelastingen
Overige
Administratieve prestaties
Openbaar domein
Patrimonium
Bedrijven
Openbare netheid
35
Brusselse gemeenten Globale evolutie
-3,2%
10,7%
1,4%
8,3%
0,2%
2,3%
-5,0%
-3,0%
-1,0%
1,0%
3,0%
5,0%
7,0%
9,0%
11,0%
13,0%
0
200
400
600
800
1 000
1 200
1 400
C2012 C2013 C2014 C2015 C2016 B2017 B2018
APB 19%
OVH 57%
Overige aanvul. bel.
3%
Lokale bel. 21%
• Budget 2018 • 1,2 miljard EUR • 52,7% van de gewone
ontvangsten
VERHOOGDEN DE GEMEENTEN DE BELASTINGEN?
Miljoen EUR Evolutie
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
36
Brusselse gemeenten aanvullende belastingen
• Verlaging van de aanslagvoet APB / gecompenseerd door een verhoging van het aantal opcentiemen OVH
• Belangrijke volatiliteit in het inkohieringsritme APB (vertraging in 2015 gecompenseerd in 2016) – idem Wallonië
VERHOOGDEN DE GEMEENTEN DE BELASTINGEN?
6,62 6,65 6,61 6,57 6,54
6,45 6,45
6,00
6,10
6,20
6,30
6,40
6,50
6,60
6,70
-
50
100
150
200
250
300
C2012 C2013 C2014 C2015 C2016 B2017 B2018
Opbrengt APB en gemiddelde aanslagvoet
APB Aanslagvoet APB
2750 2774 2819 2850
2904 2917 2917
2500
2600
2700
2800
2900
3000
-
200
400
600
800
C2012 C2013 C2014 C2015 C2016 B2017 B2018
Opbrengst OVH en gemiddeld aantal opcentiemen
OVH Aantal opcent. OVH
Miljoen EUR Miljoen EUR Aanslag-
Voet % Opc.
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
37
Brusselse gemeenten lokale belastingen
Voornaamste belastingen: • Verhoogd
• Overige aanvullende belastingen (« city tax »)
• Patrimonium (kantooropp.) • Afgifte administr. stukken
(+7,4%/jaar) • Verlaagd
• Gebruik openbaar domein (parking)
• Bedrijfsbelastingen (toeristenbelasting)
VERHOOGDEN DE GEMEENTEN DE BELASTINGEN?
11 10 36
105 116
124
52 36
31
44 40
34 14 23
21
-
50
100
150
200
250
300
C 2012 C 2016 B 20118
Prestationsadministratives
Occupation du domainepublic
Spectacles
Hygiène publique
Entreprises
Patrimoine
Autres taxes communales
Autres taxes add. (Citytax)
Administratieve prestaties
Gebruik openbaar domein
Vertoningen
Openbare netheid
Bedrijven
Patrimonium
Overige
Overige aanvul. belast.
(City Tax)
Miljoen EUR
2012 2016 2018
38 38
HEBBEN DE GEMEENTEN DOOR DE HISTORISCH LAGE RENTEVOETEN MEER
INVESTERINGEN KUNNEN AANGAAN?
39
HEBBEN DE GEMEENTEN DOOR DE HISTORISCH LAGE RENTEVOETEN MEER INVESTERINGEN KUNNEN AANGAAN?
Kerncijfers / goed om te weten: • Lokale besturen: +/- 35% van de totale overheidsinvesteringen • Groot verschil tussen budgetvooruitzichten en de effectieve realisatie
(realisatiegraad tussen 50% en 60%) • Voornaamste investeringsdomeinen : wegen, stedenbouw, wonen, algemeen bestuur,
onderwijs, sport & cultuur • Traditioneel zien we een “cyclisch” effect
Context • ‘+ : historisch lage LT-rentevoeten • ‘- : Evenwichtsvereisten en budgettaire onzekerheid
40
HEBBEN DE GEMEENTEN DOOR DE HISTORISCH LAGE RENTEVOETEN MEER INVESTERINGEN KUNNEN AANGAAN?
0,0%
0,5%
1,0%
1,5%
2,0%
2,5%
3,0%
3,5%
4,0%
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Evolutie van de overheidsinvesteringen tov het bbp (2012-2017)
Andereoverheidsniveau's
Lokale besturen
1,0% bbp
0,7%
bbp
• Afname belang lokale besturen : 2017 = 80% van niveau van 2012 • Versterkt de onderinvestering van de Belgische overheid (2,3% vh bbp tov +/-3% in EU)
Bron: INR –Nationale rekeningen
Regionale dynamiek?
Gemiddelde EU
41
Vlaamse gemeenten - Evolutie 2012-2018 (rekening/budget)
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Budget
Rekening
+ 6,5 % + 7 %
Geraamde realisatiegraad 2017-2018 :56%
BBC in 2014: overraming,
projecten gespreid in de tijd, over volgende jaren
Bedragen zonder FVA
HEBBEN DE GEMEENTEN DOOR DE HISTORISCH LAGE RENTEVOETEN MEER INVESTERINGEN KUNNEN AANGAAN?
Miljoen EUR
Bron financiële data : Agentschap Binnenlands Bestuur Vlaanderen - lokaalbestuur.vlaanderen.be
42
Vlaamse gemeenten - Evolutie per beleidsdomein
Grootste aandeel van investeringen in wegen,
cultuur en onderwijs
0
200
400
600
800
1 000
1 200
1 400
1 600
2014 2015 2016
Zorg en opvang
Leren en onderwijs
Cultuur en vrije tijd
Wonen en ruimtelijke ordening
Ondernemen en werken
Veiligheidszorg
Natuur en milieubeheer
Zich verplaatsen en mobiliteit
Algemeen bestuur
Algemene financiering
HEBBEN DE GEMEENTEN DOOR DE HISTORISCH LAGE RENTEVOETEN MEER INVESTERINGEN KUNNEN AANGAAN?
Miljoen EUR
43
Waalse gemeenten
HEBBEN DE GEMEENTEN DOOR DE HISTORISCH LAGE RENTEVOETEN MEER INVESTERINGEN KUNNEN AANGAAN?
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Evolutie van de investeringen volgens budget en rekeningen (2012-2018)
Prévisions(budgets) - exercice
Engagements(comptes) -exercice
Raming (budget) – dienstjaar
Vastlegging (rekeningen) – dienstjaar
Niveau 2012
Niveau 2012 (budget)
Miljoen EUR
44
Waalse gemeenten
HEBBEN DE GEMEENTEN DOOR DE HISTORISCH LAGE RENTEVOETEN MEER INVESTERINGEN KUNNEN AANGAAN?
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
2012 2013 2014 2015 2016
Evolutie van de investeringen per functie (rekeningen 2012-2016)
Non ventilable
Voirie
Salubrité publique
Incendie -police
Enseignement
Economie
Culture - Loisirs - Cultes
Aide sociale
Administration générale
Niet uitsplitsbaar
Wegen
Openbare netheid
Brandweer – politie
Onderwijs
Economie
Cultuur, vrije tijd en erediensten
Sociale bijstand
Algemeen bestuur
Grootste aandeel van investeringen in wegen maar verschilt sterk van
jaar tot jaar
Miljoen EUR
45
Brusselse gemeenten
0
100
200
300
400
500
600
700
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Evolutie van de investeringen volgens budget en rekeningen (2012-2018)
Raming (budget) - boekjaar
Vastlegging (rekeningen) - boekjaar
Door de demografische groei namen de
gemeentelijke investeringen permanent toe
HEBBEN DE GEMEENTEN DOOR DE HISTORISCH LAGE RENTEVOETEN MEER INVESTERINGEN KUNNEN AANGAAN?
Miljoen EUR
46
Brusselse gemeenten
Overwicht voor investeringen in
onderwijs (demografische groei ) en openbare netheid
HEBBEN DE GEMEENTEN DOOR DE HISTORISCH LAGE RENTEVOETEN MEER INVESTERINGEN KUNNEN AANGAAN?
0
50
100
150
200
250
300
350
400
2012 2013 2014 2015 2016
Evolutie van de investeringen per functie (rekeningen 2012-2016)
Non ventilable
Salubrité publique
Aide sociale
Culture - Loisirs - Cultes
Enseignement
Economie
Voirie
Police
Administration générale
Niet uitsplitsbaar
Openbare netheid
Sociale bijstand
Cultuur, vrije tijd en erediensten
Onderwijs
Economie
Wegen
Politie
Algemeen bestuur
Miljoen EUR
47 47
HOE ZIT HET MET HET BUDGETTAIRE EVENWICHT EN DE SCHULDBEHEERSING?
48
Verschillend boekhoudkundig kader: • Gemeentelijke boekhouding verschilt naargelang het gewest
• NGB in Wallonië en Brussel • BBC in Vlaanderen
• Europees systeem van de rekeningen ESR-normen
Evenwichtscriteria verschillen + specifieke regels opgelegd door
regionale overheid
HOE ZIT HET MET HET BUDGETTAIRE EVENWICHT EN DE SCHULDBEHEERSING?
49
FINANCIEEL EVENWICHT MET DE AUTOFINANCIERINGSMARGE AFM –GEMEENTEN (BBC)
0
200
400
600
800
1 000
1 200
1 400
2014 2015 2016 2017 2018
Miljoen EUR
Aan evenwichtscriteria voldaan • Jaarlijks: resultaat op kasbasis >= 0 • Structureel evenwicht op einde meerjarenplan: AFM >= 0
reeds bereikt in 2015
AFM = buffer van 2% van de exploitatie-ontvangsten in
budget, > 10% in de rekening Exploitatie levert groter
financieel draagvlak dan nodig voor huidige netto periodieke
leningsuitgaven
2018 Miljoen EUR (EUR/inw.) Evolutie
2017-2018
AFM 205 36 -24,8%
AFM als financiële buffer om schokken op te vangen
Bron financiële data : Agentschap Binnenlands Bestuur Vlaanderen - lokaalbestuur.vlaanderen.be
50
HOE ZIT HET MET HET BUDGETTAIRE EVENWICHT EN DE SCHULDBEHEERSING? Waalse gemeenten
-0,1% -0,2%
0,6% 1,2%
2,7%
1,3% 1,6%
7,4%
5,2% 6,2% 6,7%
5,5% 5,3% 5,5% Saldo eigendienstjaar
Saldoalgemeentotaal
Impact inhaalbeweging APB
Aantal gemeenten met een tekort in het budget (eigen dj.) 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Gemeenten met een tekort 88 96 36 5 2 1 0
Sinds 2014 is een evenwicht verplicht voor het eigen
dienstjaar
Het saldo van het eigen dienstjaar budget 2018 verbetert (+/-85 miljoen EUR)
Maar kent gunstig effect van:
• speciaal ontvangstenkrediet (+/- 30 mio EUR)
• Responsabiliseringsbijdrage « pensioenen » - vorige dj. (45 mio EUR)
R2012 R2013 R2014 R2015 R2016 B2017 B2018
Saldi in % van de gewone ontvangsten
51
Brusselse gemeenten
-0,4% -1,3%
-0,5% -0,6%
0,1%
-0,8%
0,3%
5,7% 4,5%
2,6% 2,9%
4,5% 5,4%
7,0%
Saldoeigendienstjaar
Saldoalgemeentotaal
Impact inhaalbeweging APB
Het saldo van het eigen dienstjaar gaat er op vooruit (+6,2 miljoen EUR). Minder gemeenten
met een tekort.
Het saldo algemeen is positief . Geen enkele gemeente met een tekort op het budget
2018.
In mio EUR 2017 2018
Saldo eigen dj. -17,4 +6,2
Saldo alg. totaal 130,0 176,2 Aantal gemeenten met een tekort in het budget (eigen dj.) 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Gemeenten met een tekort 8 11 10 10 5 7 5
Saldi in % van de gewone ontvangsten
C2012 C2013 C2014 C2015 C2016 B2017 B2018
HOE ZIT HET MET HET BUDGETTAIRE EVENWICHT EN DE SCHULDBEHEERSING?
R2012 R2013 R2014 R2015 R2016 B2017 B2018
52
-5%
-4%
-3%
-2%
-1%
0%
1%
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Sociale zekerheid
Lokale besturen
Gemeenschappen en gewesten
Federale overheid
In % bbp
-1 945
-950 -666
267 688
400
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Financieringsvermogen (+) / financieringsbehoefte (-) van de lokale overheid
De lokale besturen dragen positief bij tot het
begrotingstraject (EU)
Bron: INR – Nationale rekeningen
HOE ZIT HET MET HET BUDGETTAIRE EVENWICHT EN DE SCHULDBEHEERSING?
Miljoen EUR
53
5,49% 5,60%
5,84%
5,64%
5,47%
5,28%
in % van de totaleoverheidsschuld
22,1 23,1
25,0 24,6 24,5 23,9
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Schuld van de lokale sector (in miljard EUR)
De schuld van de lokale sector daalt in relatieve termen
(5,3% van de totale overheidsschuld) en in absolute waarde
(< 24 miljard EUR)
Bron: INR
HOE ZIT HET MET HET BUDGETTAIRE EVENWICHT EN DE SCHULDBEHEERSING?
54
BELANGRIJKSTE FINANCIËLE UITDAGINGEN (2019-2024)?
4 financiële uitdagingen die op de gemeenten afkomen
1. De verwachte groei van de pensioenlasten van het vastbenoemd personeel 2. De demografische evolutie (de vergrijzing in het algemeen en de bevolkingsgroei in
de grote steden) en de sociale cohesie 3. De impact van de Tax-shift 4. De investeringscapaciteit in het kader van het stabiliteitspact (ESR-normen)
55
BELANGRIJKSTE FINANCIËLE UITDAGINGEN
Exponentiële groei van de pensioenlasten (responsabiliseringsbijdrage) (pensioenfonds uitsluitend opgebouwd door lokale besturen)
Bron: op basis van de vooruitzichten van de Federale Pensioendienst
0
100
200
300
400
500
600
700
800
2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Raming van de responsabiliseringsbijdrage voor de lokale besturen (2017-2023) - in mio EUR
CPAS-ZP-ZS
Communes
OCMW – PZ – HVZ Gemeenten
Miljoen EUR
56
NIEUWE SITE « VERKIEZINGEN »
belfius.be/studies
57
GIDS «HOE WERKT EEN
GEMEENTE»
belfius.be/studies
58
TYPOLOGIE VAN DE GEMEENTEN 2018
belfius.be/studies