LUHA NG BUWAYA(Amando V. Hernandez)

SIMULA

Ginising . . . . . (Papunta sa Opisina ng Superindente)

<[Sa Opisina]>

Bandong: Magandang umaga po sir.

Superindente:Magandang umaga din sa iyo. Maupo ka muna.

Bandong: Bakit pinatawag mo po ako.

Superindente:Ahh, may sasabihin sana ako sayo at siguradong ikakatuwa mo yun.

Bandong: Ganun po ba sir. Ano ba po yun?

Superindente:Ika’y aking pinatawag upang bigyan ng isang mahalagang responsibilidad dito sa ating nayon. Ikaw ang manunupang pansamantalang prinsipal sa ating nayon samatalang nagbabakasyon pa si Maestro Putin.

Bandong: Talaga po? Sige po, aasahan niyo pong hindi kayo mabibigo sa pagpili sa akin. Gagawin ko po ang lahat. Salamat po sir.

Superindente: Kung gayon ay makakaalis kana. Aashan ko yan Bandong.

Bandong: Sige po sir. Salamat po uli. (sign of respect noong sinaunang panahon)

Habang nasa daan naisipang dalawin si Pina.

Bandong: Umagang kay ganda syo magandang dilag.

Pina: Magandang umaga din sayo Bandong. Tuloy ka.

Nakipagbalitaan at nagpalid-hangin siya ukol sa kanynag pag-ibig.

Nagkataon na sa pag-uwi niya ay nakasalubong siya ng dalawang magsasaka na nag-uusap.

Magsasaka 1:Uy! Magkakaroon daw ng malaking handaan sina Don Severo at Doña Leo Grande.

Magsasaka 2:at para saan naman ito.

Magsasaka 1:Ito’y bilang pagsalubong sa kanilang dalawang anak na nagtapos sa kolehiyo.

Magsasaka 2:At sina Sir Jun at Maam Nenet pala. Aba’y napakadaliman ng panahon, akalain moy gradyuate na pala si Sir Jun ng medisina at si Maam Nenet naman ay nagtapos ng Parmasya.

Magsasaka 1: Abay ako nga, hindi makapaniwala. Pupunta ka ba sa celebrasyon?

Magsasaka 2: Oo naman, gusto ko makita si Sir Jun at Maam Nenet.

Magsasaka 1:Sige pupunta din ako.

<[Celebrasyon]>

Bago pa nagsimula ang malaking celebrsyon ay nagsimba muna sina Don Severo at

Doña Leona.

Doña: Mga panauhin. Salamat sa pag punta niyo dito. (Palakpakan) Gusto namin na malaman ninyo ang tunay na dahilan ng celbrasyong ito.

Don: Ang celebrasyon ito ay para sa aming mga pinkamamahal na mga anak na sina Jun at Nenent. (Palakpakan, pumasok na sila Jun at Nenet) Mga kaibigan simulan na ang celebrasyon.

Nagsiyahan ang mga panauhin sa celebrasyon iyon, nag inuman at walang humpay na

pagpuri sa pamilyang Grande.

<[isang araw]>

Ang pamilya Granda ay banal kung umasal ngunit napkalupit at mapng-api sa kanilang

magsasaka.

Magsasaka: Mahal na Don at Doña maawa na po kayo sa king asawahuwag po niyong kunin ang aking pera. Sa susunod na po ako magbabayad sa inyo.

Doña: Ang hampaslupang katulad niyo ay hindi dapat pinagbibigyan dahil mangaabuso kayo pag pinagbigyan kayo.

Magsasaka: Pero po-

Don: Wag na kayong kumontra pa mga hampaslupa! Sa ayaw at sa gusto niyo kukunin namin ang inyong pera.

Magsasaka: Pero Don Severo hindi po ba kayo naaawa sa aking asawa may sakit. Kung kunin niyo po ang aming pera wala na po akong ipambili ng gamot niya.

Don: Hindi na namin problema yan. Alam mo, hindi kalaunan ay mamamatay din yang asawa mo. Tara na Leona.

<[isang araw]>

Magsasaka 1:Sobra na ‘to . Sobra-sobra na ang paglulupit at pang-aapi ng pamilyanh iyan.

Magsasaka 2:Tama ka! Hindi na nila tayo ginalang ang ating karapatan.

Magsasaka 3:Bakit hindi tayo magtayo ng union para mapangalagaan ang ating karapatan.

Magsasaka 4:Siyanga Pare. Maganda ang iyong naisip na ideya at ikaw pareng Tasyo ang siyang magiging pinuno nito.

Sila’y bumuo nga ng isang samahan at nagign tagapayo si Bandong. Sa tulong ni

Bandong namulat ang isipan ng mga tao sa sampilong at gumanda ang kalagayan ng mga

mamamayan. Ang dating ng mga eskwater, ngyon ay ang Bagong Nayon na. Ngunit . . . .

Dislaw: Mahal na Donya, mayroon lang po akong ibig ipagtapat sa inyo. Ang mga magsasaka ay bumuo ng isang union.

Donya: Paano naman ako nakakasiguro na hindi likhang isip lang ang iyong ipinagtapat sakin?

Dislaw: Mahal na Donya, hindi ko po gusto ang samahang iyon lalo na si Bandong na siyang kaagaw ko sa pag-ibig ng aking pinakamamahal na Pina.

Donya: Hmmm, Tingnan ko lang kung hanggang saan ang makakaya nila.

Kinausap ng mga Grande ang huwis ng nayon. Isinampa ng mga Grande ang habla at

ang ginamit na tanging ebidensiya ay ang isang lumang dokumento ng pagmamay-ari. Ginawan

din nila ng paraan ang pagtanggal kay Bandong bilang punong-guro.

Magsasaka: Hindi hayop kami na pwedeng gani-ganituhan nalng. Hindi porket isa lamang kaming magsasaka, ehh ganito nalang. May karapatan din kami!

Donya: Sa korte nalang tayo magkita.

Inilaban nila ito sa korte ngunit sadyang maimpluwensya ang mga Grande.

Habang nakikipagsapalaran ang mga magsasaka, sa kabilang dako naman ay nagtagpo

si Andres, si Ba Inter isa sa pinakamantandang tao sa nayon at sa kanyang pagatatanong ay

nalaman niyang sa kanya pala itong ninuno at napasalin lamang sa magulang ni Donya Leona

ngunit laking pasasalamat si Andres nang malaman nitong maaari pa niyang mabawi ang lupa.

<[hanggang isang gabi]>

Bandong: Oh Mahal ko, Sabihinmo lang ang iyong gusto, abutin ko man ang bituin at ibigay ang mundo, Gagawin ko alang-alang sa iyo.

Pina: Badong hindi mo na kailangan abutin iyon dahil nahulog na ako sa iyo. Mahal din kita Bandong.

Dahil sa hindi matanggap ni Dislaw ang nangyari, munti na niyang gahasa.in si Pina buti

nalng at naprotektahan ni Bandong si Pina. At dahil sa nangyari, pinaluwas ni Donya Leona si

Dislaw sa Maynila. At dahil sa nagaalab nag alit ni Donya Leona lihim niynag ipinahakot ang

kanilang mga play at pinasunog kay Kosme ang kamalig upang ibintang ang mga nangyari sa

mga magsasaka. Ngunit . . .

Iska: (Kinausap ang sarili niya) Pagsisihan mo Kosme ang pagpili kay Cely upang isama mo sa Maynila.

Iska: Sedes mayroon lamang akong nais sabihin . . kasi . . si Kosme . .

Sedes: O bakit? Ano bang mayroon kay Kosme?

Iska: Ahh . . Ano si Kosme ang nagsunog sa kamalig at siyang inutusan ni Donya Leona.

Sedes: Tama ba ang narinig ko Iska?

Iska: Oo Sedes maniwala ka.

Sedes: Naku Iska, isa itong napakalaking tulong, ng sa gayon ay hindi makulong ang mga lider. Maraming salamat at mauna na ko’t sasabihin ko pa ang magandang balita sa aking aswa na si Andres.

Iska: Sige Sedes, walng anuman yon.

Pagkatapos nun, nahuli si Kosme at umamin sa kasalanan. Isinugod pa ni Andres ang

paghahabol sa hukuman sa lupa niyang kinamkam ng mga Grande.

Dahil sa kahihiyang natamo, lumuwas sila sa Maynila at doon nagpirmi hanggang

nagkasakit ng alta presiyon si Donya Leona at nagging paralisado habang nagkasakit naman si

Don Severo ng matinding Insomnia.

Sa huli ay napawalng-sala rin ang mga inosenting mahihirap at nabigyan ng hustisya.