Upload
torgny
View
166
Download
8
Embed Size (px)
DESCRIPTION
ÜNİTE : MADDENİN İÇ YAPISINA YOLCULUK MADDELERİN SINIFLANDIRILMASI VE DÖNÜŞÜMLERİ ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK ATOMUN YAPISI VE PERİYODİK ÇİZELGE. MADDENİN TANIMI VE SINIFLANDIRILMASI. MADDE TANIMI Kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan bütün varlıklar maddedir. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
MADDE TANIMI
Kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan bütün varlıklar maddedir.
Çevremizde gördüğümüz hava, su, toprak, masa her şey maddedir.
MADDENİN SINIFLANDIRILMASI
a) Elementlerb) Bileşikler
c) Karışımlar
MADDENİN HALLERİMaddenin katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç hâli vardır.
Genel olarak madde ya katı ya sıvı ya da gaz hâlinde bulunur.
İstenildiğinde ortam şartları elverişli hâle
getirilerek bir hâlden diğerine dönüştürülebilir.
Belirli bir şekle ve hacime sahiptir. Katı maddeyi oluşturan atom ve moleküller birbirine çok
yakındır. Aralarındaki boşluklar çok azdır. Atom ve moleküller
arasında bir düzenlilik vardır.
Belirli bir şekile sahip değildir.
Sıvılar akışkan olduklarından bulundukları kabın şeklini alır.
Sıvı hâlde atom veya moleküller katılardan daha düzensiz olup tanecikler arası boşluklar katılardan daha fazladır.
Atom veya molekülleri arasında boşlukların çok olduğu durumdur. Gaz tanecikleri düzensiz olarak hareket ederler.
Bu hareketleri sırasında gaz molekülleri birbiri ile homojen olarak karışabilirler.
Bunların yayılmaları hissedilebilir veya gözle takip edilebilir. Bir odaya damlatılan bir kolonyanın kokusu kısa sürede
hissedilirken, bir sigara dumanının yayılması da gözle takip edilebilir.
Gazların belirli bir şekil ve hacimleri yoktur. Konuldukları kabı dolduracak şekilde genleşerek kabın şeklini ve hacmini alırlar.
Katı haldeki bir maddenin gaz fazına geçme olayı süblimleşme olarak adlandırılır.
Naftalin ve iyot süblimleşen maddelere örnek verilebilir.
◦Maddenin Ortak Özellikleri◦ Kütle
◦ Hacim
◦ Eylemsizlik
Bir cismin uzayda kapladığı yere o cismin hacmi denir.
Sıvılar ve gazlar doldurdukları kabın hacmini alırlar.
Katıların belirli hacimleri vardır.
Düzgün geometrik şekile sahip katılar için hacim :
Kütle , bir cismin içerdiği madde miktarının ölçüsüdür.
Sıcaklık ve bulunulan yere göre değişmez.
Eşit kollu terazi ile ölçülür. Birimi g-kütle veya kg-kütle dir.
Bir gezegenin cisimlere uyguladığı kuvvete ağırlık denir. Çekim kuvvetinin olmadığı yerde ağırlık
yoktur. G ile gösterilir. Dünyada 60 N ağırlığındaki bir adam Ayda,
yerçekimi ivmesi 6 kat daha küçük olduğu için,10 N ağırlığındadır.
Birimi Newton dur. G=m. g Ağırlık= Kütle X Yerçekimi ivmesi
◦Öz kütle
◦Erime ve kaynama noktası
◦Çözünürlük
◦Sıcaklıkla genleşme
◦Esneklik
◦ İletkenlik
Maddelerin 1 cm3 ünün gram cinsinden ağırlığına öz kütle denir.
Nikelin öz kütlesi 8,9 g/cm3’tür. Acaba öz kütlesi 8,9 g/cm3 olan bir madde nikel midir? Öz kütle demir 7,86 g/cm3 ve gümüş 10,5 g/cm3 ’tür.
Belli bir oran da demir ve gümüşten karıştırarak öz kütlesi 8,9 g/cm3 olan alaşım hazırlanabilir.
Bu durumda öz kütleleri 8,9 g/cm3 olan madde nikel de olabilir, demir – gümüş alaşımı da olabilir.
Demek ki, öz kütle yalnız başına tam anlamıyla ayırt edici olma özelliği göstermeyebiliyor.
◦ Katı maddelerin ısıtıldığında sıvı hale geçtiği sıcaklık erime noktası, sıvı maddelerin gaz haline geçtiği sıcaklık kaynama noktasıdır.
◦ Kaynama noktasında sıvının buhar basıncı açık hava basıncına eşittir.
Basınç : saf su 1 atm basınç altında 100 C’ de kaynamaktadır.
Ortamın basıncı düşerse kaynama noktası da düşer.
Safsızlık : içerisinde çözünmüş madde bulunduran çözeltiler saf maddeye göre daha yüksek sıcaklıkta kaynar.
◦ Sabit bir sıcaklıkta 100 gram suda çözünebilen maksimum madde miktarına o maddenin o sıcaklığındaki çözünürlüğü denir.
◦ Çözünürlük, çözücü ve çözünenin cinsine, basınç ve sıcaklığa bağlıdır.
Genleşme, ısıtılan cisimlerin boyunda, yüzeyinde veya hacmindeki değişmedir.
Genleşme katı ve sıvılar için ayıt edici bir özelliktir.
Sıcaklığın artmasıyla maddelerdeki hacimce genleşme miktarı sıvılarda katılardan fazla, gazlarda da sıvılardan fazladır.
Esneklik, yalnız katılar için ayırt edici bir özelliktir.
Sıvı ve gazların esneme özelliği yoktur.
Katı maddelerin biçim değiştirmeksizin etkisinde kalacağı en yüksek gerilme değeri esneklik sınırıdır.
Bu değer geçildiğinde katı maddede eski haline döndürülemeyecek değişiklikler gözlenir.
Esneklik sınırı aşıldığında binaların göçmesi gibi.
◦ İletkenlik, üzerinden geçen elektrik akımına karşı maddelerin gösterdiği kolaylıktır.
◦ Madde elektrik akımına karşı ne kadar az direnç gösterirse o kadar iyi iletkendir.
- ELEMENTLER Ve Özellikleri - Metallerin Özellikleri - Ametallerin Özellikleri - Soy Gazların Özellikleri
◦ Aynı cins atomlardan meydana gelen saf maddelere element denir.
◦ Günümüzde 110 çeşit element bilinmektedir.
◦ En küçük yapı taşları atomdur.
◦ Kimyasal ve fiziksel yollarla ayrıştırılamazlar.
◦ Erime ve kaynama noktaları sabittir.
◦ Homojendirler. ◦ Sembollerle gösterilir.
Bazı elementlerin sembolleri
Sembolü Adı
H Hidrojen
O Oksijen
N Azot
Na Sodyum
C Karbon
Au Altın
Fe Demir
Cl Klor
He Helyum
Cu Bakır
S Kükürt
U Uranyum
Si Silisyum
K Potasyum
Hg Civa
Ar Argon
Kr Kripton
Pb Kurşun
◦ Isı ve elektrik akımını iletirler. ◦Oda sıcaklığında katıdır.(Hg hariç). ◦Yüzeyleri parlaktır. ◦Tel ve levha haline getirilebilirler.
Bazı metallerin isimleri ve sembolleri
Sembolü Adı
Na Sodyum
Au Altın
Fe Demir
Cu Bakır
U Uranyum
Si Silisyum
K Potasyum
Hg Civa
Pb Kurşun
Kalsiyum(Ca) Gümüş (Ag)
Alüminyum (Al)Çinko (Zn)
◦Elektrik akımını iletmez. ◦Oda sıcaklığında üç halde de bulunur. ◦Yüzeyleri mattır. ◦Kırılgandır. Tel ve levha haline
getirilemez.Bazı metallerin isimleri
ve sembolleri
Sembolü Adı
H Hidrojen
O Oksijen
N Azot
Cl Klor
Br Brom
I İyot
S Kükürt
P Fosfor
F Fluor
Kükürt (S)
Oksijen(O)
Brom(Br)
◦Kimyasal reaksiyona girme istekleri yok gibidir.
◦Hepsi gaz halindedir. ◦Tabiatta tek atomlu olarak bulunurlar.
Soygazların isimleri ve sembolleri
Sembolü Adı
He Hidrojen
Ne Neon
Ar Argon Kr Kripton
Xe Ksenon
Rn Radon
Helyum (He)
Radon (Rn)
Kripton (Kr)
Neon (Ne)
◦Maddenin Fiziksel Özellikleri
◦Bir maddenin bir başka maddeye dönüşmeksizin gözlenebilen ve ölçülebilen özellikleri fiziksel özelliktir.
◦Maddenin rengi, kokusu, tadı, çözünürlüğü, sertliği, hacmi, ısı ve elektrik iletkenliği, katı, sıvı ve gaz halleri, erime noktası, kaynama noktası fiziksel özelliklerdendir.
Bir maddenin fiziksel özelliklerini cıva metali üzerinde inceleyelim. Oda koşullarında sıvıdır.
Metalik parlaklığa sahiptir. Kokusuzdur.
Normal erime noktası -38,87C ve normal kaynama noktası 356,58C ’dir. Elektrik ve ısı akımını iyi iletir. 20C ’de öz kütlesi 13,55 g/cm3’tür.
◦ Bir maddenin reaksiyon verebilmesi veya başka maddeler ile birleşerek yeni bir madde oluşturabilme kapasitesi kimyasal özelliktir.
◦ Yanıcı olup olmaması, asidik ya da bazik
olması, herhangi bir madde ile reaksiyona girip girmemesi maddenin kimyasal özelliğidir.
Maddenin dış görünüşü ile ilgili olan özelliklerdir. Yoğunluk, sertlik, renk, koku, tad ... gibi.
Maddenin dış görünüşündeki değişiklikler fiziksel olaydır. Şekerin suda erimesi, kağıdın yırtılması, buzun erimesi ... gibi.
Kaynama Kaynama olayıolayı
Kağıdın Kağıdın buruşturulburuşturulmasıması
Tuzun Tuzun çözünmesçözünmesii
Camın Camın kırılmasıkırılması
Erime Erime olayıolayı
YumurtanıYumurtanın kırılmasın kırılması
Maddenin iç yapısı ile ilgili olan özellikler kimyasal özelliklerdir. Yanıcı olup olmaması, asidik yada bazik özellik ... gibi.Maddelerin atom ve moleküllerinde meydana gelen değişikler kimyasal değişmedir. Kağıdın yanması, hidrojen ve oksijenin birleşerek su oluşturması, demirin paslanması ... gibi.
Yumurtanın Yumurtanın pişirilmesipişirilmesi
DinamitiDinamitin n patlamapatlamasısı
Mumun Mumun yanmasıyanması
Kibritin Kibritin yanmasıyanması
Amonyumdikromatın Amonyumdikromatın yanmasıyanması
Demirin Demirin paslanmasıpaslanması
Birden fazla atomun belirli oranlarda kimyasal reaksiyon sonucu bir araya gelmesiyle oluşan yeni saf maddeye bileşik denir.
Su , karbondioksit, yemek tuzu bileşiğe örnek olarak verilebilir.
Bazı bileşiklerin formülleri ve isimleri
Formülü Bileşiğin Adı
H2O Su
CO2 Karbondioksit
HCI Hidroklorik asit
NaCI Sodyum klorür
NaOH Sodyum hidroksit
H2S04 Sülfürik asit
Su- yemek - tuzuSirke- karbon- dioksit
Saf ve homojendirler. Kimyasal yollarla bileşenlerine
ayrılabilir. Erime ve kaynama noktaları, öz
kütleleri sabittir. Bileşiği oluşturan elementler sabit
kütle oranlarında birleşirler. Formüllerle gösterilir.
Kendisini oluşturan elementlerin kimyasal özelliklerinden farklıdır.
◦ Birden fazla maddenin kimyasal özellikleri değişmeyecek şekilde bir araya getirilmesiyle oluşturulan madde topluluğuna karışım denir.
Saf değildir. Fiziksel yollarla ayrıştırılırlar. Karışımı oluşturan maddelerin
kimyasal özelliklerinde değişiklik olmaz.
Karışımın yapısında farklı cins atom ya da molekül vardır.
Karışımı oluşturan maddelerin miktarı arasında sabit bir oran yoktur.
Birbirine karışan maddelerin özkütlelerinden farklı özkütleli bir karışım elde edilir.
Karışımın özkütlesi karışan maddelerin özkütlelerine ve karışma oranına bağlıdır.Karşımın özkütlesi;
KARIŞIMLAR
Homojen Karışımlar
Heterojen Karışımlar
Emülsiyon Süspansiyon
KARIŞIMLARIN SINIFLANDIRILMASI
Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek bir madde gibi gözüken karışımlardır.
Homojen karışımlara genel olarak çözeltiler denir.
Örnek : tuzlu su, şekerli su, hava, çeşme suyu.
Her tarafında farklı özellik gösteren karışımlar heterojendir.
Örnek : maden filizleri, sis, kaya parçaları, odun parçaları, bitki yaprağı, ayran ve su -petrol karışımı
Çıplak gözle bakıldığında homojen gibi gözükmesine rağmen mikroskopla bakıldığında heterojen olduğu gözlenen maddelerde vardır. Süt gibi
◦ Bir sıvıda çözünmeyen başka bir sıvının heterojen olarak bulanık bir şekilde dağılmış haline emülsiyon denir.
◦ Örnek: su-zeytin yağı karışımı,su-benzin karışımı.
Su-Su-zeytin zeytin YağıYağı
◦Bir sıvıda çözünmeyen katının heterojen olarak dağılmış haline süspansiyon denir.
◦Su-kum karışımı, su-tebeşir tozu karışımı örnek verilebilir.
Su-toprak karışımı
Maddelerin ayrıştırılmasını bileşiklerin ayrıştırılması ve karışımların ayrıştırılması olmak üzere 2 kısımda inceleyelim.
◦ Isı Enerjisi İle Ayrıştırma
◦Bazı bileşikler ısı etkisi ile parçalanır. Yeni bileşik veya elementler oluşur.
◦Kireç taşı olarak bilinen kalsiyum
karbonatın ısı etkisi ile ayrıştırılmasından kalsiyum oksit ve karbondioksit oluşur
◦Caco3 CaO + CO2
◦ Sıvı halde ya da çözelti halinde bulunan maddeler elektroliz edilerek elementlerine ayrıştırılır.
◦ Suyun elektrolizinden katotta hidrojen, anotta oksijen gazı açığa çıkar.
◦Elektriklenme İle Ayrılma
◦ Sürtünen bir kısım maddeler elektriklenir. Elektriklenen maddeler hafif bazı maddeleri çekerler.
◦ Kırmızı pul biber-yemek tuzu karışımına elektrik yüklü ebonit çubuk yaklaştırıldığında çubuk pul biberleri çeker.
◦Öz kütlesi farklı iki katı karışımını ayırmak için bu karışım katıların çözünmediği bir sıvıya atılır.
◦Öz kütlesi küçük olan kabın üst yüzeyinde, büyük olan da alt yüzeyinde bulunur.
◦Üstteki madde süzülerek alınır.
◦Kum-naftalin karışımı suya atıldığında kum dibe çöker, naftalin suyun yüzeyinde kalır.
Erime noktası farklı katı-katı karışımları, kaynama noktası farklı sıvı-sıvı karışımları ve yoğunlaşma noktaları farklı gaz-gaz karışımları hal değiştirme sıcaklığı farkından yararlanarak ayrılır.
Demir ve kurşundan oluşan karışımı ayırmak için, karışım bir potada ısıtılır. Sıcaklık 327,5 C ye geldiğinde kurşun erir.
Karışımdan süzülerek ayrılır. Geriye demir kalır.
Su-alkol karışımı kaynama noktası farkından yararlanarak ayrılır.
Karışım ısıtıldığında kaynama noktası 78 C olan alkol önce kaynar.
Karışımdan uzaklaşır. Alkol buharlaşıncaya kadar sıcaklık sabit kalır.
Alkol buharlaşıp bitince sıcaklık tekrar yükselir.
Kaynama noktası farkından yararlanarak sıvı-sıvı karışımını ayırma işlemine ayrımsal damıtma denir.