Materijali za test s.docx

1PITANJA ZA 2. TEST IZ MATERIJALAD

ec

em

ba

r 2

3,

20

15

1. Koje vrste mehaničkih ispitivanja metalnih materijala možemo svrstati u grupustatičkih metoda ispitivanja?

Statička opterećenja na zatezanje, pritisak, savijanje, uvijanje i smicanje, obično su kratkotrajna (kada traju cca desetak minuta), a neka od njih mogu biti i dugotrajna kod ispitivanja puzanja i relaksacije (kada mogu trajati od 45 do 100 000 sati).

2. Koje vrste mehaničkih ispitivanja metalnih materijala možemo svrstati u grupudinamičkih metoda ispitivanja?

Dinamička opterećenja mogu biti udarna (brzina udara Charpyjeva klatna obično je 5,5 m/s) ili promjenljiva (s istosmjernim ciklusima na zatezanje ili pritisak i naizmjenična s kombinacijama zatezanje i pritisak). Dinamička promjenljiva opterećenja osim na zatezanje i pritisak, mogu biti još na savijanje i uvijanje;

3. Koje vrste mehaničkih ispitivanja metalnih materijala možemo svrstati u grupu statičkih dugotrajnih ispitivanja?

Ispitivanja puzanja i relaksacije (kada mogu trajati od 45 do 100 000 sati).

4. Navedite metode ispitivanja tvrdoće statičkim dejstvom sile.

Za određivanje tvrdoće statičkim dejstvom sile primenjuju se 3 metode : 1. Brinelova 2. Vikersova 3. Rokvelova.

5. Navedite bar pet metoda tehnoloških ispitivanja metalnih materijala.

Ispitivanje limova savijanjem i izvlačenjem ; ispitivanje žice previjanjem,uvijanjem i namotavanjem ; ispitivanje cijevi gnječenjem,proširivanjem,posuvraćivanjem,sabijanjem..

6. Šta se podrazumjeva pod pojmom opterećenje a šta pod pojmom deformacija?

Opterećenje je djelovanje vanjske sile na konstrukcioni element. Deformacija je promjena dimenzija i oblika tijela usljed djelovanja opterećenja i

naprezanja.

7. Šta se podrazumjeva pod pojmom čvrstoća (otpornost)?

Čvrstoća(otpornost) je sposobnost materijala da se odupire deformacijama i lomu.

8. Na kojim temperaturama se mogu realizovati mehanička ispitivanja?

na sobnoj, na povišenoj i na sniženoj temperaturi. Najčešće se vrše ispitivanja na sobnoj temperaturi (između 10 i 35 oC), zatim pod kontrolisanim uvjetima na temperaturi 23±5 oC (npr. za puzanje, relaksacija itd.), te na sniženoj temperaturi (npr. udarne radnje loma na -20 oC) i na povišenoj temperaturi (npr. puzanje na temperaturama +400, +500, +600 oC itd.);

Mahir Ibreljić


ec

em

ba

r 2

3,

20

15

9. Kada govorimo o ispitivanju zatezanjem metalnih materijala, navedite dvije karakteristike duktilnih osobina materijala.

Duktilne osobine su izduženje i suženje.

10. Koja je mjerna jedinica za silu prema SI sistemu jedinica?

Mjerna jedinica za silu u Si sistemu je Njutn (N).

11. Koji napon odgovara maksimalnoj sili kod ispitivanja zatezanjem?

Napon koji odgovara maximalnoj sili je Rm(zatezna čvrstoća).

12. Kada je riječ o brzini nanošenja opterećenja kako dijelimo mehanička ispitivanja materijal?

Djelimo ih na statičko i dinamičko.

13. Kada je riječ o standardima i standardizaciji, obrazložite skraćenicu ISO.

Međunarodna organizacija za normizaciju (engleski International Organization for Standardization; kratica ISO) je međunarodno tijelo za donošenje norma koje je sastavljeno od predstavnika raznih nacionalnih normizacijskih tijela.

14. Šta se podrazumijeva pod pojmom ispitni uzorak, a šta pod pojmom ispitna epruveta?

Uzorak je dovoljna količina materijala uzeta od uzorka proizvoda u cilju izrade jedne ili više epruveta.

Epruveta je dio uzorka određenih dimenzija, mašinski obrađen ili neobrađen koji ispunjava zahtjeve stanja date kod ispitivanja

15. Za mašinsku obrađenu proporcionalnu kratku epruvetu (procentualno izduženje A5),napišite formulu za izračunavanje početne mjerne dužine?

16. Šta predstavlja modul elastičnosti?

Modul elastičnosti je naprezanje potrebno da se dvostruko poveća dužina epruvete (fiktivno), odnosno on karakteriše otpornost materijala prema deformisanju ili drukčije rečeno njegovu krutost .

17. Šta predstavlja tačka T na dijagramu?

T- Napon tečenja

Mahir Ibreljić

Z=S0−SuS0

⋅100 , %A=Lu−LoLo

⋅100 , %

https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Normizacijskih_tijela&action=edit&redlink=1

https://hr.wikipedia.org/wiki/Engleski


ec

em

ba

r 2

3,

20

15

18. Nacrtaj Hook-ov dijagram napon R – deformacija i obilježi karakteristične tačkeopterećenja (napona).

19. Šta se podrazumjeva pod pojmom puzanje materijala?

Puzanje je pojava postepene spore deformacije materijala, koja nastaje uslijed dugotrajnog djelovanja konstantnog statičkog opterećenja pri povišenoj temperaturi. Naprezanja koja dovode do ove pojave obično su nešto manja od napona tečenja materijala, a temperature puzanja su više od 40% temperature topljenja

20. Objasnite tri faze/stadija puzanja kod ispitivanja puzanjem.

I-stadij puzanja predstavlja početno ili primarno puzanje.

II-stadij puzanja je stacionarno ili jednakomjerno puzanje

III-stadij puzanja-pojava lokalnog suženja

Mahir Ibreljić


ec

em

ba

r 2

3,

20

15

21. Navedite nominalnu vrijednost ispitne sile (Vikers metod) za mjerno područje HV 10.

HV 10 označava tvrdoću po Vickersu za čije je određivanje primijenjena sila od 10×9,81=98,1 N

22. Objasnite HBW 2,5/187,5

Brinellova tvrdoća određena sa kuglicom od tvrdog metala prečnika 2,5 mm, silom od 187,5 N

23. Opiši utiskivač koji se koristi kod ispitivanja tvrdoće metodom Brinela.

Kod ispitivanja tvrdoće po Brinellu utiskivač je zakaljena čelična kuglica promjera 10; 5; 2,5; 2 i 1 mm-HBS

Također se još koristi i utiskivač od tvrdog metala-HBW

24. Navedi simbol tvrdoće za ispitivanje tvrdoće metodom Rokvela, skala C.

HRC=Rockwelova tvrdoća mjerena za skalu C iznosi 59.

25. Šta se podrazumijeva pod pojmom „tvrdoća“?

Tvrdoća je svojstvo materijala koje se protivi zadiranju stranog tijela u njegovu strukturu (ili površinu).

26. Navedite tri osnovne metode i odgovarajuće norme/standarde kod ispitivanjamakrotvrdoće.

Makro-tvrdoća se ispituje statiĉkim i dinamiĉkim metodama. Makrotvrdoća predstavlja ispitvanje gdje je sila opterećivanja jednaka ili veća od

49,03 N. Ova metoda se najĉešće primjenjuje i to posebice za kontrolu kakvoće raznih postupaka površinske obrade.

27. Kojom metodom ispitivanja tvrdoće je moguće mjeriti veoma velike vrijednostitvrdoće?

Vickersovom metodom

28. Koja metoda ispitivanja tvrdoće zahtijeva brižljivu pripremu ispitnog uzorka?

Vickersova metoda

29. U čemu se ogleda osnovna razlika kod mjerenja tvrdoće metodama Brinel i Vikers imetodom Rokvel?

Osnovna razlika je u obliku otiska, jer se koriste različiti utiskivači.

30. Kod koje metode mehaničkih ispitivanja metalnih materijala, pri prezentaciji rezultataispitivanja, se koristi simbol KU/KV?

Kod ispitivanja udarne radnje loma.

Mahir Ibreljić


ec

em

ba

r 2

3,

20

15

31. Kolika je lomna površina kod standardne epruvete za ispitivanje udarne radnje loma sa2V zarezom?

32. Kada je riječ o ispitivanju udarne radnje loma navedite tri osnovna tipa loma kodispitnih epruveta.

Tri tipa loma su krti lom,žilavi lom i mješoviti (krti-žilavi)lom.

33. U kojim jedinicama se izražava udarna radnja loma a u kojoj žilavost?

Udarnja radnja loma je đul-J

Žilavost je J/cm2

34. Koji su karakteristični oblici i dubine zareza na ispitnim epruvetama kod ispitivanjaudarne radnje loma?

Najčešće korišteni zarezi su : 2V,5U i 3U. Zarezi mogu biti plitki i duboki

35. Navedite bar tri metode ispitivanja udarne radnje loma.

Ispitivanje udarom po Charpy-ju po Pelliniju, po Izodu, po Bruggeru, tehnološko ispitivanje itd

36. Šta se podrazumijeva pod pojmom zamaranje materijala?

Zamaranje je pojava postepenog oštećivanja materijala uslijed dugotrajnog djelovanja periodičnih promjenljivih opterećenja odnosno naprezanja.

37. Navedite karakteristične vrijednosti opterećenja kod ispitivanja zamaranjem.

Epruvete od metalnih materijala ispituju se pri frekvencijama od 10 do 400 Hz, a za granični broj ciklusa Ng uzima se obično 10 miliona ciklusa (raspon vrijednosti Ng kod visokocikličnog zamora je uglavnom između 2 do 100 miliona ciklusa).

38. Navedite karakteristične veličine kod ispitivanja zamaranjem.

Broj ciklusa n – broj ciklusa do određenog momenta posmatranja Broj ciklusa do loma N – broj ciklusa koji ispitivana epruveta izdrži do pojave

prskotine Dinamička čvrstoća za N ciklusa – napon sastavljen od zbira srednjeg

napona σsr i najveće amplitude napona σA koji epruveta može izdržati bez loma pri neograničenom broju ciklusa

Granični broj ciklusa – najmanji broj ciklusa poslije kojeg ne nastaje lom ni pri neograničenom broju ciklusa

Mahir Ibreljić


ec

em

ba

r 2

3,

20

15

39. Koliko je potrebno najmanje epruveta za konstrukciju Velerove krive kod spitivanjazamaranjem?

Za svaki nivo naprezanja kod ispitivanja zamaranjem potrebno je 6 do 10 epruveta, a za kompletni Wöhlerov pokus treba koristiti najmanje pet nivoa naprezanja.

Za jedno ispitivanje s običnim epruvetama treba najmanje 10 epruveta Kod materijala s nepoznatim svojstvima uzima se 12 do 16 epruveta za jedno

ispitivanje, a 8 epruveta kod poznatih svojstava.

40. Navedite bar tri metode tehnoloških ispitivanja cijevi.

Ispitivanje cijevi gnječenjem, proširivanjem, posuvraćivanjem, sabijanjem..

41. Podjela mehaničkih ispitivanja prema brzini djelovanja opterećenja (navesti primjere).

prema brzini djelovanja opterećenja na: statičko i dinamičko.

Statička opterećenja na zatezanje, pritisak, savijanje, uvijanje i smicanje, obično su kratkotrajna (kada traju cca desetak minuta), a neka od njih mogu biti i dugotrajna kod ispitivanja puzanja i relaksacije (kada mogu trajati od 45 do 100 000 sati).

Dinamička opterećenja mogu biti udarna (brzina udara Charpyjeva klatna obično je 5,5 m/s) ili promjenljiva (s istosmjernim ciklusima na zatezanje ili pritisak i naizmjenična s kombinacijama zatezanje i pritisak). Dinamička promjenljiva opterećenja osim na zatezanje i pritisak, mogu biti još na savijanje i uvijanje;

42. Kako nastaje smicajno naprezanje? Šematski predstavi ispitivanje smicanjem pojednom i po dva presjeka.

Smicajno naprezanje se javlja kao rezultat istovremenog djelovanja dvaju suprotnih sila (zatezanja i pritiska) na malom razmaku.

a) smicanje po jednom presjeku

b) smicanje po dva presjeka

Mahir Ibreljić


ec

em

ba

r 2

3,

20

15

43. Objasni razliku između konvencionalnog i stvarnog dijagrama naprezanje – jedinično izduženje.

44. Šta je modul elestičnosti i u kojem području deformacije se on određuje?

Modul elastičnosti je naprezanje potrebno da se dvostruko poveća dužina epruvete (fiktivno), odnosno on karakteriše otpornost materijala prema deformisanju ili drukčije rečeno njegovu krutost .

45. Objasni grafički način određivanja konvencionalnog napona tečenja (Rp0,01 ili Rp0,2).

Konvencionalni napon tečenja Rp0,01 ili konvencionalni napon tečenja Rp0,2 mogu se lako grafički odrediti iz dijagrama snimljenog pomoću elektronskog mjerača izduženja (npr. pri povećanju 200, 500 ili 1000x). Radi se tako da se na rastojanju od 0,01 odnosno od 0,2% mjerne dužine epruvete povuče paralela s početnim pravolinijskim dijelom dijagrama F-DL i u tačkama presjeka (E ili T) odrede na ordinati odgovarajuće sile Fp0,01 ili Fp0,2 za izračunavanje Rp0,01 ili Rp0,2.

46. Šta je relaksacija i uslijed čega nastaje?

Relaksacija je pojava samoproizvoljnog snižavanja naprezanja u napregnutom mašinskom dijelu ili ispitivanoj epruveti pri konstantnoj početnoj deformaciji posebno pri povišenoj temperaturi.

Relaksacija nastaje zbog toga što se dio elastične deformacije pretvara u plastičnu uslijed puzanja materijala i ona raste s porastom temperature.

Mahir Ibreljić


ec

em

ba

r 2

3,

20

15

47. Uticaj temperature na udarnu radnju loma. Šta je prijelazna temperatura i zašto nam jeona značajna?

Temperatura ispitivanja ima najveći uticaj na žilavost, odnosno na udarnu radnju loma. Žilavost materijala općenito opada sa snižavanjem temperature ispitivanja. To je općenito zbog toga što se snižavanjem temperature snižava i plastičnost, odnosno deformabilnost materijala.

48. Oblici i dimenzije najčešće korištenih epruveta za ispitivanje udarne radnje loma. Objasni kakve su to epruvete sa plitkim zarezom, a kakve su tzv. uske epruvete.

Standardni oblici epruveta su kvadratni i pravougaoni poprečni presjek, sa zarezima u obliku slova U i slova V.

Uske V-epruvete koriste se samo u slučajevima kada je debljina materijala manja od 10 mm. Tada se koriste debljine od 7,5 ili 5 mm, a odgovarajuća oznaka udarne radnje loma KV se dopunjava oznakama potencijalne energije klatna i debljine epruvete, npr.

KV 300/7,5 ili KV 150/5

Slično tome kada se koriste epruvete sa plićim U-zarezom, dopunjava se oznaka udarne radnje loma KU odgovarajućom oznakama potencijalne energije i dubine zareza, npr.

KU 300/3 ili KU 150/2

49. Šta je zamaranje materijala i zašto nam je ono značajno?

Zamaranje je pojava postepenog oštećivanja materijala uslijed dugotrajnog djelovanja periodičnih promjenljivih opterećenja odnosno naprezanja.

80 do 90% svih lomova kod mašinskih dijelova imaju karakter loma usljed zamaranja materijala (osovine, vratila, radilice, prijenosne poluge, vijci ...)

50. Šta je dinamička izdržljivost (dinamička čvrstoća) i kakva može biti?

Dinamička izdržljivost ili dinamička čvrstoća je ono najveće primijenjeno naprezanje pod kojim ispitivana epruveta izdrži propisani ili beskonačan broj ciklusa bez pojave loma ili nekog drugog propisanog učinka .

Prema definiciji razlikuju se naizmjenična dinamička izdržljivost (Rdiz s koeficijentom asimetrije ciklusa R=-1) i istosmjerna dinamička izdržljivost (Rdis). Kod zateznog ciklusa R=0, a kod pritisnog R= ± ¥.

Mahir Ibreljić


ec

em

ba

r 2

3,

20

15

51. Šta je puzanje? Nacrtati karakteristični dijagram puzanja (deformacija – vrijeme) ioznačiti stadije puzanja.

Puzanje je pojava postepene spore deformacije materijala, koja nastaje uslijed dugotrajnog djelovanja konstantnog statičkog opterećenja pri povišenoj temperaturi. Naprezanja koja dovode do ove pojave obično su nešto manja od napona tečenja materijala, a temperature puzanja su više od 40% temperature topljenja

52. Zavisnost između tvrdoće i zatezne čvrstoće.

53. Objasniti pojmove deformacije i čvrstoće.

Deformacija - promjena dimenzija i oblika tijela usljed djelovanja opterećenja i naprezanja.

Čvrstoća (otpornost) - sposobnost materijala da se odupire deformacijama i lomu.

Mahir Ibreljić


ec

em

ba

r 2

3,

20

15

54. Smithov dijagram.

Za pregledno prikazivanje dinamičke izdržljivosti materijala u zavisnosti od srednjeg naprezanja, gornjeg ili donjeg naprezanja ili amplitude, koriste se Smithovi dijagrami.

Smithov dijagram daje zavisnost gornjeg i donjeg naprezanja od srednjeg naprezanja. Za njegovo konstruisanje treba prethodno izvršiti seriju Wöhlerovih pokusa zamaranjem za različite vrijednosti srednjeg naprezanja.

55. Ispitivanje tvrdoće dinamičkim dejstvom sile.

Kod ispitivanja tvrdoće dinamičkim dejstvom sile kuglica ili valjčić udaraju sa izvjesnom kinetičkom energijom na ispitivani komad. Uređaji za ispitivanje tvrdoće dinamičkim dejstvom sile jednostavniji su i jeftiniji od aparata za statičke postupke. Kao lako pokretljivi uređaji, podesni su, prije svega za određivanje tvrdoće velikih komada i uopšte materijala na skladištima.

Kao osnova za određivanje tvrdoće služi ili nastali otisak (kao kod ispitivanja tvrdoće padom ili udarom), ili visina odskoka (kao kod postupka ispitivanja tvrdoće elastičnim odskakanjem).

56. Kako se dijele mehanička ispitivanja prema načinu djelovanja opterećenja ( navestinajmanje pet podijela)?

zatezanje, pritisak, savijanje, uvijanje, smicanje te kombinacije kao zatezanje i pritisak itd;

Mahir Ibreljić


ec

em

ba

r 2

3,

20

15

57. Rockwellova tvrdoća (šematski predstaviti i opisati način mjerenja).

I faza: dejstvo silom F0 za neutralisanje uticaja hrapavosti i površinskih nečistoća. II faza: dejstvo silom F1 – elastična i plastična deformacija; Ukupna sila: F = F0 + F1. III faza: otklanja se dejstvo sile F1, tako da je karakteriše dejstvo sile F0.

58. Zašto se u većini slučajeva kod duktilnih materijala ne određuje pritisna čvrstoća Rmt ?

krti materijali pucaju ubrzo nakon prijelaza iz elastične u plastičnu deformaciju, određuje se pritisna čvrstoća Rmt

59. U čemu je važnost ispitivanja zatezanjem ?

daje najbolji opis ponašanja materijala pod opterećenjem,

dobijeni podaci o svojstvima materijala najviše se koriste za proračun i dimenzionisanje elemenata mašina i konstrukcija,

dobijeni podaci omogućavaju jednostavnu kontrolu tehnoloških procesa raznih proizvoda i svojstava novih materijala,

iz svojstava otpornosti materijala mogu se približno odrediti i druga važna svojstva za praksu (kao tvrdoća, dinamička izdržljivost itd.),

jednostavno se izvodi i lako se izračunavaju temeljna svojstva.

60. Kako se dijele mašine za ispitivanje zatezanjem u odnosu na opterećenje?

Mašine s mehaničkim i hidrauličnim pogonom

do 10 kN, skoro isključivo mehanički pogon,

10 do 100 kN mogu se koristiti oba načina pogona i

veća od 100 kN (obično do 1 000 kN), isključivo hidraulični pogon.

Mahir Ibreljić


ec

em

ba

r 2

3,

20

15

61. Kako se dijele epruvete za ispitivanje zatezanjem u odnosu na standard BAS EN10002-1?

Normalna, proporcionalna duga, proporcionalna kratka, pljosnata proporcionalna duga, pljosnata proporcionalna kratka.

62. Šta je ekstenzometar?

Uređaj za određivanje konvencionalnog napona tečenja Rp0,01 i Rp0,2.

63. Koje imamo napone tečenja kod ispitivanja zatezanjem i kako se određuju?

Konvencionalni napon tečenja Rp0,01 ili konvencionalni napon tečenja Rp0,2 mogu se lako grafički odrediti iz dijagrama snimljenog pomoću elektronskog mjerača izduženja.

64. Kod određivanja vrijednosti izduženja npr. A5, šta znači oznaka 5?

5- mjerna dužina Lo

65. Kakvog poprečnog presjeka mogu biti epruvete kod ispitivanja udarne radnje loma poCharpy-ju?

Kvadratnog i pravougaonog poprečnog presjeka.

66. Koji faktori utječu na žilavost materijala?

temperatura ispitivanja,

mikrostruktura (osobito veličina zrna),

oblik i dimenzije zareza,

dimenzije epruvete,

brzina udara itd.

67. Objasniti oznaku 45 KU 150/2 ?

68. Navesti osnovne dinamičke metode ispitivanja tvrdoće?

Poldi (HP) Shore (HS)

69. Koja je razlika u ispitivanju tvrdoće po Brinellu i Vickersu ?

Razlika je u veličini i obliku otiska, Vikers ima tačnije očitanje od Brinela.

Mahir Ibreljić


ec

em

ba

r 2

3,

20

15

70. Objasniti oznaku 190 HBS 2,5/187,5/15 ?

Tvrdoća po Brinelu iznosi 190, pri čemu je korištena čelićna kuglica, prečnik kuglice je 2.5 cm, sila je 187,5 N čije je dejstvo trajalo 15 s.

71. Koja je razlika između oznake HRC i HRB i zašto ?

Utiskivač kod metode HRC je dijamantska kupa sa uglom od 120º. Druga skala HRB upotrebljava se za mjerenje tvrdoće relativno mekših materijala (HB < 400).

72.Wöhler-ova ili S-N krivulja je...?

Krivulja koja prikazuje zavisnost broja izdržanih ciklusa od primijenjenog naprezanja pri ispitivanju.

73. Dinamička izdržljivost ili dinamička čvrstoća je...?

Dinamička izdržljivost ili dinamička čvrstoća je ono najveće primijenjeno naprezanje pod kojim ispitivana epruveta izdrži propisani ili beskonačan broj ciklusa bez pojave loma ili nekog drugog propisanog učinka .

74. Šta je NDT ?

Non-destructive testing Ispitivanje bez razaranja Testiranje se provodi s ciljem lociranja i karakterizacije stanja materijala i eventualnih

grešaka

75. Koja je najvažnija osobina penetranta u slučaju ispitivanja penetrantima?

Najvažnija osobina penetranta je sposobnost kvašenja površine.

76. Objasniti postupak ispitivanja magnetnim česticama.

Ispitivani dio se namagnetiše. Fino usitnjene čestice gvožđa prevučene obojenim pigmentom se nanose na ispitivanu površinu. Privučene djelovanjem magnetnog fluksa diskontinuiteta, čestice se nagomilavaju i obrazuju indikaciju direktno iznad diskontinuiteta. Ova indikacija je vizuelno uočljiva pod odgovarajućim svjetlosnim uslovima

77. Na kojim proizvodima se najčešće provode tehnološka ispitivanja ?

Na limovima, žici i cijevima.

78. Koja je osnovna razlika između tehnoloških ispitivanja i ostalih postupaka ispitivanja?

• Postupci ispitivanja su jednostavni, ne zahtijevaju složene uređaje i aparature ni skupu pripremu uzoraka.

Mahir Ibreljić


ec

em

ba

r 2

3,

20

15

Mahir Ibreljić


ec

em

ba

r 2

3,

20

15

Mahir Ibreljić

Documents

Materijali za test s.docx