mecss.gov.mn · 2020-02-14 · БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫН ХӨГЖЛИЙН ДУНД ХУГАЦААНЫ ТӨЛӨВЛӨГӨӨ 2021-2030 Хуудас | 3 Товчилсон

БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫН ХӨГЖЛИЙН ДУНД ХУГАЦААНЫ ТӨЛӨВЛӨГӨӨ 2021-2030

Хуудас | 1

БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫН

ХӨГЖЛИЙН ДУНД ХУГАЦААНЫ

ТӨЛӨВЛӨГӨӨ

2021-2030

Улаанбаатар хот

2020 оны 2 сар


Хуудас | 2

АХБ-ны Техникийн туслалцааны МОН 51103-001: Боловсролын салбарын Мастер төлөвлөгөө боловсруулахад дэмжлэг үзүүлэх төслийн хүрээнд энэхүү төлөвлөгөөг боловсруулав.


Хуудас | 3

Товчилсон үгийн тайлбар

ААН Аж, ахуйн нэгж

АББ Албан бус боловсрол

АББЗСҮТ Албан бус боловсрол, зайны сургалтын үндэсний төв

АМЗҮ Ажил мэргэжлийн зөвлөх үйлчилгээ

АО Ажил олгогч

АХБ Азийн Хөгжлийн Банк

БАЗТ Бүсийн арга зүйн төв

БДБ Бага, дунд боловсрол

БДНТ Боловсролын дэлхийн нийтийн түншлэл

БДШДТ Боловсролын дүн шинжилгээний дэлхийн тайлан

БМДИ Багшийн мэргэжил дээшлүүлэх институт

БМИҮЗ Боловсролын магадлан итгэмжлэх үндэсний зөвлөл

БНБС Багш нарыг бэлтгэх сургууль

БОУА Боловсролын олон улсын ангилал

БСГ Боловсрол, соёлын газар

БСУГ Боловсрол соёл, урлагын газар

БСШУСЯ Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын яам

БТББ Боловсролын талаар баримтлах бодлого

БУМС Боловсролын удирдлага мэдээллийн систем

БҮТ Боловсролын үнэлгээний төв

БХ Боловсролын хүрээлэн

БХАН Боловсролын хамтын ажиллагааны нийгэмлэг

БХИС Британы Хүүхдийг Ивээх Сан

ДБанк Дэлхийн Банк

ДБ Дээд боловсрол

ДБСБ Дээд боловсрол, сургалтын байгууллага

ДНБ Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн

ДБУМС Дээд боловсролын удирдлага мэдээллийн систем

ЕБС Ерөнхий боловсролын сургууль

ЕХ Европын Холбоо

ЗГ Засгийн газар

ИДС Их, дээд сургууль

ИДСК Их, дээд сургуулиудын консорциум

МБ Мэргэжлийн боловсрол


Хуудас | 4

МБС Мэргэжлийн боловсрол сургалт

МБСБ Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын байгууллага

МБСБХЗГ Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах

газар

МБСҮЗ Мэргэжлийн боловсрол сургалтын үндэсний зөвлөл

МБСҮТ Мэргэжлийн боловсрол сургалтын үнэлгээний төв

МСБ Мэргэжлийн сургалтын байгууллага

МСҮТ Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төв

МУБИС Монгол Улсын боловсролын их сургууль

МХЕГ Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газар

МХТ Мэдээлэл харилцааны технологи

ННОС Нийтийн нээлттэй онлайн сургалт

НТБ Насан туршийн боловсрол

НТБҮТ Насан туршийн боловсролын үндэсний төв

НТС Насан туршдаа суралцахуй

НҮБ Нэгдсэн үндэсний байгууллага

НҮБХАС НҮБ-ын Хүн амын сан

НҮБХХ НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөр

НҮБХүС НҮБ-ын Хүүхдийн сан

НХБ Насанд хүрэгчдийн боловсрол

НХНҮО Нэг хүнд ноогдох үндэсний орлого

ОУБ Олон улсын байгууллага

ОУВС Олон улсын валютын сан

ОУХАН Олон улсын хамтын ажиллагааны нийгэмлэг

ӨНЭЗС Өрхийн Нийгэм, Эдийн засгийн судалгаа

ПТК Политехникийн коллеж

СБ Сургалтын байгууллага

СӨБ Сургуулийн өмнөх боловсрол

СӨББ Сургуулийн өмнөх боловсролын байгууллага

СЯ Сангийн яам

МБС Мэргэжлийн боловсрол, сургалт

ТХБ Тогтвортой хөгжлийн боловсрол

ТХЗ Тогтвортой хөгжлийн зорилт

ТХҮБ Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал

ТХЭС Төгсөгчдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн судалгаа


Хуудас | 5

ТХХТ Төр, хувийн хэвшлийн түншлэл

ТХҮБ Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал

УИХ Улсын их хурал

ҮАМАТ Үндэсний ажил мэргэжлийн ангилал ба тодорхойлолт

ҮАБЗ Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл

ҮМХ Үндэсний мэргэшлийн хүрээ

ҮСХ Үндэсний статистикийн хороо

ҮХГ Үндэсний хөгжлийн газар

ХАА Хөдөө, аж ахуй

ХАБЭА Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуй

ХБИ Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн

ХЗЗ Хөдөлмөрийн зах зээл

ХММО Хүнд машин, механизмын оператор

ХНХСИ Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын судалгааны институт

ХНХЯ Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам

ХХҮЕГ Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний ерөнхий газар

ХХИ Хүний хөгжлийн индекс

ЧБ Чанарын баталгаажуулалт

ЧСС Чадамжинд суурилсан сургалт

ЭЗХАХБ Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллага

ЭША Эрдэм шинжилгээний ажилтан


Хуудас | 6

Хураангуй

ХХI зуун гарсанаас хойшхи 20 жилд хүн төрөлхтөн хөгжлийнхөө шинэ, илүү хурдтай

эринд алхан ороод байна. Шинэ мянганыхан буюу өөрийн гэсэн өвөрмөц сэтгэлгээтэй,

илүү даяарчлагдсан, цахим ертөнцөд мэндлэн дижитал эрины “байнгын оршин суугч”

үеийхэн бий болоод байна. 2018 оны статистик мэдээгээр1 Монгол Улсын хүн амын

45.5% нь 24 хүртэлх насныхан буюу энэхүү шинэ үеийнхэн эзэлж байна. Боловсролыг

иргэдийн сурч боловсрох, хөгжих эрхээ эдлэхэд нь төр, нийгмийн зүгээс дэмжлэг

үзүүлж байгаа үйлчилгээ, түүний үр дүн гэж үзэх юм Монгол Улсын хүн бүрийн хөгжих

эрхийг хангахад боловсролын салбарын хөгжлийн “замын зураглал”-ыг тодорхойлох

хэрэгцээ бий болж байна.

Боловсрол бол хувь хүний хөгжлийн болоод нийгмийн хөгжлийн цөм юм. Өнөөдөр

дэлхий нийт аж үйлдвэрлэлийн хөгжлийн дараагийн шатанд гарч, техник технологи,

ажил хөдөлмөрийн агуулга, мөн чанарт хурдацтай өөрчлөлтүүдтэй нүүр тулж байна.

Аж үйлдвэрийн шинэ хувьсгал нь ажил хөдөлмөр, боловсрол сургалтын арга,

хэлбэрийг шинэчилж эхэллээ. Нөгөө талаас мэдлэг эдийн засгийн эргэлтэд орж,

шинжлэх ухаан, техник, технологид гарч буй хурдацтай өөрчлөлтүүд нь хиймэл оюун

ухаан, их өгөгдөл, биткойн зэрэг шинэ ойлголтуудыг хүний амьдралд оруулж ирэв.

Амьдралынхаа тодорхой хугацааг анги танхимд өнгөрүүлж, диплом, гэрчилгээгээр

баталгаажсан мэдлэг, боловсрол олж, түүнийгээ насан туршийнхаа ажил, амьдралын

суурь үндэс болгон үздэг цаг өнгөрч, насан туршдаа, нээлттэйгээр, өөрт хэрэгцээт

мэдлэг, ур чадварыг хүссэн газраасаа, боломжит цаг хугацаандаа тасралтгүй хөгжих

шаардлага зүй ёсоор бий болоод байна.

2021-2030 онд хэрэгжүүлэх Боловсролын салбарын дунд хугацааны хөгжлийн

төлөвлөгөө нь Монгол Улсад хүн амын хэрэгцээг хангахуйц нээлттэй, хүртээмжтэй, уян

хатан боловсролын үйлчилгээнд тулгуурлан, бие хүний төлөвшлөөс мэдлэгт суурилсан

нийгэм цогцлоон хөгжүүлэх зорилтын хэрэгжилтэд дэмжлэг үзүүлнэ. Ингэхдээ аж

үйлдвэрийн дөрөвдүгээр хувьсгалтай хөл нийлүүлж, их өгөгдөл2, хиймэл оюун ухаан

зэрэг шинэ технологиуд нь томоохон үйлдвэрлэлийн салбаруудад бодитой нөлөө

үзүүлж байгааг харгалзан мэдлэгт суурилсан нийгмийг цогцлоох, дижитал технологийн

эринд ажиллаж амьдрах, тасралтгүй хөгжих чадамжтай, эрүүл иргэнийг цогцоор3

хөгжүүлэхийг зорино.

Төлөвлөгөөний тэргүүлэх зарчим нь Монгол Улсын “ТХҮБ 2030”-ын боловсролын

хөгжлийн зорилтын хэрэгжилтэд дэмжлэг үзүүлэхэд орших юм.

Монгол Улсын иргэн бүр хэрэгцээнд суурилсан, эдийн засгийн хувьд оновчтой бөгөөд

үр ашигтай, байгууллага ба хүний нөөцийн чадавхийг тасралтгүй бэхжүүлсэн, мэдлэгт

суурилсан нийгэмд ажиллаж, амьдрах нөхцөлийг бодитойгоор бүрдүүлэх нь хөгжлийн

зорилго юм. Боловсрол нь уламжлалт болон ганцаарчилсан аргаар мөн, цахим

орчноор дамжуулан хүн хэзээ ч, хаана ч суралцах уян хатан боломжийг олгоно. Монгол

хүн бүрийг ухаалаг, дижитал технологийн ур чадвар, ногоон хөгжлийн хандлага, зан

үйлтэй болоход дэмжих боловсролын орчинг бүрдүүлэх; суралцагчдад ногоон, ухаалаг,

дижитал технологийн чадвар, чадамж, хандлага, зан үйлийг төлөвшүүлж иргэдийн

дэлхийд өрсөлдөх, хөгжилтэй хөл нийлүүлж ажиллах, амьдрах боломжийг бий болгоно.

Нээлттэй боловсролоор иргэдийг хөгжих, улмаар боловсролын хэрэгцээгээ хангах уян

хатан нөхцөлөөр дэмжих юм. Иргэний ямар чадварыг, хэрхэн дэмжиж, хөгжүүлэх нь

1 ҮСХ-ын 1212.mn вэбсайт

2 Big Data

3 Хүний цогц хөгжил


Хуудас | 7

Үндэсний мэргэшлийн хүрээний удирдамж, чиглэл болох юм. Салбарын үндэсний

болон орон нутгийн мэргэжлийн байгууллагууд, тэдгээрийн чадавхи, хамтын оролцоо,

хариуцлагыг бэхжүүлснээр мэргэжил, сургалтын байгууллагуудын үүрэг хариуцлага

тодорхой болох, үйл ажиллагааны нэгдмэл байдал, уялдааг хангагдах ба бодлого,

стратеги иргэдийн хэрэгцээнд нийцсэн, хэрэгжилт оновчтой, үр дүнтэй байх боломжийг

олгоно.

БСХДХТ нь Монгол хүний насан туршийн хөгжил, түүнийг дэмжих чанартай

боловсролын одоогийн тогтолцоог бэхжүүлэх, шинэ бүтэц, механизмыг бий болгох

чиглэлээр бодлогын 5 үндсэн чиглэлтэй бөгөөд иргэдийн чанартай боловсролоор

дамжуулан чанартай амьдралын үндсийг бэхжүүлэх бүх нийтийн тэгш, хүртээмжтэй

боловсролын хөгжлийн төлөвлөлтийг энэхүү баримт бичигт тусгав.

Боловсролын салбарын дунд хугацааны хөгжлийн төлөвлөгөө 2021-2030 (БСХДХТ)-д

санал болгож буй насан туршдаа суралцахуй нь дараах чиглэлүүдийг нэгтгэсэн логик

уялдаа бүхий цогц хүрээг бүрдүүлсэн стратеги юм. Үүнд:

Бие хүний тасралтгүй, цогц хөгжил;

Мэдлэгт суурилсан нийгэм;

Хэрэгцээнд суурилсан, үр ашигтай санхүү, хөрөнгө оруулалт;

Нотолгоо, мэдээлэлд суурилсан төлөвлөлт;

Бүх нийтийн, нээлттэй, онлайн боловсрол, сургалт болон уян хатан суралцахуй;

Байгууллагын болон хүний нөөцийн чадавхийг тасралтгүй хөгжүүлэх;

Монгол хүний насан туршийн хөгжил;

Насан туршдаа суралцахуй нь энэхүү хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөөнд туссан

бүхий л үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх “малгай” болж байна.


Хуудас | 8

(Энд хуудасны дизайн өөр болно)

НЭГ. БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫН ХӨГЖЛИЙН ДУНД ХУГАЦААНЫ

ТӨЛӨВЛӨГӨӨНД БАРИМТЛАХ ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГО, ОЛОН УЛСЫН ХАНДЛАГА

Монгол Улсын хөгжлийн үзэл баримтлал болон боловсролын бодлого

Боловсролын хөгжлийн дэлхий нийтийн чиг хандлага

Боловсролын салбарын Мастер төлөвлөгөө 2006-2015-ний хэрэгжилтийн

үр дүн


Хуудас | 9

НЭГ. БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫН ХӨГЖЛИЙН ДУНД ХУГАЦААНЫ

ТӨЛӨВЛӨГӨӨНД БАРИМТЛАХ ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГО, ОЛОН УЛСЫН

ХАНДЛАГА

1.1 Монгол Улсын хөгжлийн үзэл баримтлал болон боловсролын бодлого Монгол Улсын 2030 он хүртэлх хөгжлийн үндсэн үзэл баримтлал нь ТХҮБ 2030 бөгөөд

энэ үзэл баримтлалд тусгасан хөгжлийн зорилтуудыг хэрэгжүүлэх, товлосон үр дүнд

хүрэхэд хамгийн чухал хүч нь боловсрол юм. Монгол Улсын ТХҮБ 2030-ын “Мэдлэгт

суурилсан нийгэм ба ур чадвар бүхий Монгол хүн” гэсэн зорилтын хүрээнд 2025 он

болон 2030 он хүртэлх боловсролын хөгжлийн зорилтуудыг дэд салбар тус бүрээр

тодорхойлсон байдаг.

СӨБ-ын дэд салбарын хувьд хүүхэд бүрийг насан туршийн боловсролын суурь үе

болох үндсийг хөгжлийнх нь онцлог, хувь хүнийх нь чадвар, бүтээлч үйлийг нь дэмжин

хөгжүүлэх, стандартын шаардлага хангасан сургуулийн өмнөх боловсролын

үйлчилгээнд хамруулж, монгол хэл, сэтгэлгээний үндсийг эзэмшүүлэх зорилтыг

дэвшүүлж, нэг багшид ноогдох хүүхдийн тоог 2025 онд 25, 2030 онд 20, СӨБ-ын

үйлчилгээнд хамрагдалтыг 2025 онд 80 хувь, 2030 онд 90 хувьд хүргэхээр төлөвлөжээ.

БДБ-д Монгол иргэнийг хөгжийн онцлогт тулгуурлан бүтээлч, сурах арга барилтай,

амьдрах ухаан, шинжлэх ухааны суурь мэдлэг, чадвартай, бие даан бүтээлчээр насан

туршдаа суралцах чадамжтай болгон төлөвшүүлэх ерөнхий боловсролын тогтолцоог

олон улсын чиг хандлагатай уялдуулан хөгжүүлж, чадварыг баталгаажуулах зорилтыг

дэвшүүлсэн бөгөөд үүнийг хэрэгжүүлэх үүднээс 2021 онд Боловсролын олон улсын

чанарын үнэлгээ (PISA) -д хамрагдах, 2025 онд үнэлгээний эрэмбээ 5-аар

урагшлуулах, 2 ээлжээр хичээллэж байгаа сургуулийн тоог 2025 онд 30 хувь, 2030 онд

50 хувь бууруулах, 2030 онд бүх сургуулийг сургалтын лаборатори, тоног

төхөөрөмжөөр бүрэн хангах, анги дүүргэлтийг 2025 онд 25, 2030 онд 20-оос илүүгүй

болгох дэд зорилтуудыг дэвшүүлсэн.

Монгол Улсын хөгжлийн тэргүүлэх чиглэлүүдэд нийцүүлэн МБС-ын тогтолцоог

боловсронгуй болгож, төгсөгчдөд хөдөлмөрийн улам бүр даяарчлагдаж буй зах зээлд

амжилттай өрсөлдөх, бие даан ажлын байр бий болгон, мэдлэгийг эдийн засгийн

засгийн эргэлтэд оруулахуйц мэргэжлийн өндөр ур чадвар эзэмшүүлэх зорилтын

хүрээнд 2025 онд эрэлтэд нийцсэн тогтолцоог бүрдүүлэх, 2030 онд үндэсний ажиллах

хүчний хэрэгцээг мэргэжлийн өндөр ур чадвартай ажиллах хүчнээр бүрэн хангахаар

зорьсон байдаг.

Харин дээд боловсролын хувьд 2025 онд хөгжлийн тэргүүлэх чиглэлийн дагуу Сургалт-

судалгаа-үйлдвэрлэлийн түншлэлд түшиглэсэн, олон улсын стандартад нийцсэн дээд

боловсрол эзэмших шаталсан тогтолцоог бүрдүүлж, тэгш, хүртээмжтэй, чанартай

боловсролын үйлчилгээ үзүүлэх, шинжлэх ухаан, технологийн кластер, парк байгуулж,

үндэсний дөрвөөс доошгүй их сургууль Азийн шилдэг их сургуулийн эгнээнд орж, 2030

онд олон улсын хөдөлмөрийн зах зээлд хүлээн зөвшөөрөгдөхүйц мэдлэг, ур чадвартай

төгсөгчдийг бэлтгэн гаргадаг дээд боловсролын тогтолцоог бүрдүүлэхээр төлөвлөжээ.

Иргэний болон насан туршийн боловсролын тогтолцоо нь нээлттэй, хүртээмжтэй,

чанартай байхад насан туршийн суралцахуйг боловсронгуй болгох зорилтыг

хэрэгжүүлэхээр тусгав.

“БСХДХТ 2021-2030”-ийн зорилт, стратеги нь дээрх дэд зорилтуудын хэрэгжилтэд

дэмжлэг үзүүлж 2025 болон 2030 онд товлосон үр дүнд хүрэх нөхцлийг бүрдүүлэх юм.


Хуудас | 10

Түүнчлэн 2014 онд Төрөөс боловсролын талаар баримтлах бодлого (2014-2024)-д

2024 он хүртлэх боловсролын хөгжлийн бодлогыг баталсан. Уг бодлого “ТХҮБ 2030”-

ийн хэрэгжилтийг хангах зорилгоор боловсруулагдсан бөгөөд боловсролын дэд

салбаруудын 2024 он хүртэлх хөгжлийн зорилтуудыг дараах байдлаар тодорхойлжээ.

Юуны өмнө салбарын удирдлага, менежментэд оролцогч талуудын хамтын ажиллагааг

бэхжүүлэх, санхүү, хөрөнгө оруулалтыг салбарын тогтсон стандарттай нийцүүлж үр

ашгийг нэмэгдүүлэх, төсвийн зарцуулалтын эрхийг орон нутагт төвлөрүүлэх,

санхүүжилтийн олон эх үүсвэрийг бий болгох, боловсролын түвшин бүрийн агуулга, үр

дүнг харилцан хүлээн зөвшөөрөх, жендэрийн тэгш байдлыг хангах, насан туршийн

боловсролын үйлчилгээг өргөжүүлэх, илүү уян хатан, олон төрөл, хэлбэртэй болгох,

хэрэгжилтэд талуудын оролцоо, түншлэлийг дэмжих, боловсролын байгууллагын

хараат бус, бие даасан байдал, академик эрх чөлөөг хангах, багшийн мэргэжлийн

хөгжлийг дэмжих, мэргэшсэн удирдах болон бусад ажилтныг хүний нөөцийн төлөвлөлт,

бодлоготой уялдуулан сургаж бэлтгэх, дадлагажуулах, тогтвор суурьшилтай ажиллах

нөхцөлийг бүрдүүлэх, байгууллагын өөрийн үнэлгээг хөгжүүлэх бодлогыг

хэрэгжүүлэхээр заасан байдаг.

Дэд салбараар авч үзвэл, СӨБ-д олон-хувилбартай үйлчилгээний хэлбэрттүшиглэн

хүүхэд бүрийг хамруулах, тэдэнд хувь хүний онцлогтоо тулгуурлан бүтээлч үйлээр

хөгжих боломж олгоход чиглэсэн цөм хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, үндсэн зардлыг төрөөс

харин хоолны зардлыг эцэг эх, асран хамгаалагчтай хуваалцах бодлогыг дэвшүүлж,

зарим бодлогыг4 амжилттай хэрэгжүүлсэн байна. БДБ-ын хувьд олон улсад хүлээн

зөвшөөрөгдсөн шатлал, бүтцийг баримтлах, уян хатан хөтөлбөрөөр суралцах, цөм

хөтөлбөр хэрэгжүүлэхтэй холбоотой бодлогуудыг тусгаж, хэрэгжүүлж байна. Дээд

боловсрол болон мэргэжлийн боловсрол, сургалтад хөдөлмөрийн зах зээлийг

баримжаалах, судалгааг хөгжүүлэх, олон улсын нийтлэг жишгийг баримжаалан төрөл

бүрийн хэв шинжийг хөгжүүлэх, чанарын баталгаажилт, магадлан итгэмжлэлийн

тогтолцоог төгөлдөржүүлэх, олон улсын сургалтын хөтөлбөр, боловсролын зэргийг

харилцан хүлээн зөвшөөрөхийг дэмжин хэрэгжүүлж байна.

1.2 Боловсролын хөгжлийн дэлхий нийтийн чиг хандлага Боловсролын хөгжлийн талаарх дэлхий нийтийн чиг хандлагыг НҮБ-ын Боловсрол,

шинжлэх ухаан, соёлын төрөлжсөн байгууллага буюу ЮНЕСКО, Эдийн засгийн хамтын

ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагын боловсролын талаар баримталж буй чиглэл,

санаачлагуудад үндэслэн тодорхойллоо. ЮНЕСКО-ийн 2030 он хүртэл боловсролыг

хөгжүүлэх гол стратегийн нэг бол Инчеоны тунхаглал 2030 юм.

ЮНЕСКО-ийн Инчеоны тунхаглал 2030: Энэхүү тунхаглалд Насан туршдаа

суралцахуйн чанартай боломжуудыг бүх иргэдэд, бүх орчин нөхцөлд, боловсролын бүх

түвшинд бүрдүүлэхийг хөхиүлэн дэмжсэн байна. Үүнд чанарын баталгаажуулалтад

зохистой анхаарал хандуулах замаар техник, мэргэжлийн боловсрол, сургалт болон

дээд боловсрол ба судалгааны тэгш хүртээмж, чанарыг дээшлүүлэх асуудлыг

тусгасан. Суралцахуйн замналыг уян хатан болгож, албан бус боловсролоор эзэмшсэн

мэдлэг, чадвар, чадамжийг хүлээн зөвшөөрч, баталгаажуулан, гэрчилгээжүүлэх нь ач

холбогдолтой. Тус тунхаг бичигт чанартай боловсрол, суралцахуйн үр дүнг

сайжруулахыг онцлон тэмдэглэсэн ба ахиц дэвшлийг үнэлэхийн тулд орц нөөц, үйл

явц, үр дүнгийн үнэлгээ, холбогдох механизмуудыг бэхжүүлэх шаардлагатай талаар

онцолсон байдаг. Тунхаглалын хүрээнд багш, сурган хүмүүжүүлэгчдийг чадавхжуулах,

сонгон шалгаруулах, сургалт, мэргэжлийн ур чадвар, сэдэлжүүлэх үйл явцыг зохистой

4 Цөм хөтөлбөр, орчны стандарт, олон хувилбарт СӨБ-ын үйлчилгээ гэх мэт


Хуудас | 11

хөрөнгө нөөц, үр ашигтай, үр дүнтэй удирдлагатай системийн хүрээнд бүрдүүлэхийг

зөвлөсөн байна. Сургуулийн өмнөх боловсролын хүрээнд сургуульд бэлтгэх 1 жилийн

үнэ төлбөргүй, чанартай үйлчилгээг заавал бүрдүүлэх талаар боловсролын бодлогод

тусгахын зэрэгцээ хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүд зэрэг эмзэг бүлгүүдэд түлхүү

анхаарахыг хөхиүлэн дэмжсэн байна.

Мөн ЮНЕСКО-гийн Насан туршийн боловсролын хүрээлэн5 “Насанд хүрэгчдийн

суралцахуй ба боловсролын дэлхийн тайлан”6 болон “Боловсролын дүн шинжилгээний

дэлхийн тайлан -2016”7 -д “насан туршдаа суралцахуй нь хувь хүн, иргэн, нийгэм

хийгээд ажил эрхлэлтийн хүрээнд мэдлэг, ур чадвар, чадамжаа дээшлүүлэх зорилгоор

амьдралынхаа туршид суралцах бүхий л үйл ажиллагааг багтаасан ойлголт юм”

хэмээн тодорхойлжээ8. Эхнийхэд нь “насан туршийн боловсрол”, “насан туршдаа

суралцахуй” гэсэн хоёр нэр томьёог хослуулан хэрэглэж байсан бол сүүлийнхэд нь

“насан туршдаа суралцахуй” гэсэн нэр томьёог түлхүү ашигласан байна. Учир нь

“суралцахуй” нь хувь хүн өөрөө боловсрол эзэмших, ямар арга хэлбэрээр суралцах

гэсэн хандлагын үүднээс ЮНЕСКО-гийн боловсролын бодлого, баримт бичгүүдэд

“насан туршдаа суралцахуй” гэх нэр томьёог хэрэглэж байна. ЮНЕСКО-гийн Насан

туршийн боловсролын хүрээлэн “насан туршдаа суралцахуйд чиглэсэн боловсролын

тогтолцоо (lifelong learning-oriented education systems)” гэсэн хандлагыг баримталж

байна9.

Түүнчлэн боловсролын хөгжлийн алсын харааг тодорхойлох хандлагын нэг нь

ЮНЕСКО-ийн Ирээдүйн боловсрол санаачлага юм. ЮНЕСКО-гийн энэ санаачлага

нь боловсролыг шинэ өнцгөөс харсан, ирээдүйн дүр төрхийг тодорхойлох зорилготой.

Энэхүү санаачлага нь хүн төрөлхтний нийтлэг оюун санааг хөшүүрэгдэх үүднээс

оршихуйн ба мэдэхүйн баялаг арга замуудыг эрчимжүүлнэ. Залуучууд, сурган

хүмүүжүүлэгчид, иргэний нийгэм, засгийн газрууд, бизнесүүд болон бусад оролцогч

талуудыг хамруулсан өргөн хүрээтэй, нээлттэй зөвлөлдөх үйл явцад тулгуурлана. Уг

ажлыг дэлхийн олон бүс нутгаас олон салбарын сэтгэлгээний манлайлагчдаас бүрдсэн

өндөр түвшний олон улсын комисс чиглүүлнэ. Дээрх комисс нь 2021 оны 11-р сард

боловсрол, суралцахуй нь ямар байх талаар ирээдүйд чиглэсэн алсын харааг

танилцуулах, бодлогын хөтөлбөр санал болгоход чиглэсэн тайланг хэвлэж нийтэлнэ.

Боловсролын ирээдүйн энэ санаачлага нь хүн төрөлхтөний нэгдмэл оюун ухааны

хөдөлгөгч хүч болох хүн болохуй, сурч мэдэхүйн олон янзын, олон талт арга замыг

хөдөлгөөнд оруулах, идэвхжүүлэх зорилготой юм. Хүн болохуйн төлөө суралцах үзэл

баримтлал нь суралцахуйг тасралтгүй үргэлжлэх насан туршийн үйл явц болохыг

илтгэдэг боловсролын зарчим, сурган заах аргачлалыг илэрхийлж буй юм. “Хүн

болохуй” (becoming) гэх нэр томъёо нь хүмүүний хөгжлийн потенциалийг онцлон

анхаарч, хуучинсаг үзлийг халж, шинэ зүйлсэд уян хатан нээлттэй байх сэтгэлгээг

хөхиүлэн дэмжих зорилготой. Хүний хүчин зүйлсээс үүдэн эх дэлхий өөрчлөгдөж,

улмаар нийгмийн суурь бүтэц, хүмүүсийн ухамсар болон онцлог хэв шинжүүд эрс

өөрчлөгдөх хандлагыг бид хүлээн зөвшөөрөхөөс аргагүйд хүрч байгаа тул, хүн

төрөлхтөн “бид ямар болохыг хүсч байгаа вэ?” гэсэн асуултад анхаарал хандуулах

шаардлага гарч байна. Хүн төрөлхтний оюун санаа болон нийгмийн суурь өөрчлөлтөд

5 UNESCO Institute for Lifelong Learning [UIL] 1950 онд ЮНЕСКО-ийн Боловсролын Хүрээлэн нэрээр байгуулагдсан, 2006

онд Насан туршийн боловсролын хүрээлэн болж өөрчлөгдсөн 6 GRALE-Global Report on Adult Learning and Education

7 Global Education Monitoring Report- GEM Report

8 ЮНЕСКО. (2016). Боловсролын дүн шинжилгээний дэлхийн тайлан 9 АХБ, БСШУСЯ. (2019). Насан туршийн боловсролын шинжилгээний тайлан


Хуудас | 12

мэдлэг ба суралцахуй гол чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. “Хүн болохуйн төлөө суралцах”

санаачлага нь биднийг одоогоор болж амжаагүй байгаа “бид” болохыг урин дуудаж

байна.

ЭЗХАХБ-ын Ирээдүйн боловсрол ба ур чадвар – 2030 нь орчин үед шинэ тутам

хэдий ч ирээдүйн боловсролын тогтолцоонд “хэвшиж тогтох” хандлагатай байгаа

инновацлаг хэв шинжүүдийг онцолсон байдаг. Сургуулиуд өөрийн хүрээнд үйл

ажиллагаа явуулдаг хаалттай нэгжүүд бус экосистемийн нэг хэсэг болж байна.

Сургуулиуд хамтран бүлэг нөхөрлөл, сүлжээ байгуулж, түншлэлийн зарчмаар

ажилладаг болсон ба шинжлэх ухааны байгууллага, театр, музей, их, дээд сургууль,

нийгмийн үйлчилгээний байгууллага, технологийн болон бизнесийн компанитай

хамтран ажиллах нь нэмэгдэж байна. Ингэснээр багш, суралцагчдын хөдөлмөрийн

болон боловсролын зах зээлд шаардлагатай ур чадвар, чадамжийн талаарх мэдлэг,

хандлага өөрчлөгдөж байна. Эцэг эхчүүд, ажил олгогчид, иргэд, суралцагчид зэрэг

боловсролын оролцогч талууд бодлогын шийдвэр гаргахад оролцдог, тухайн

шийдвэрийн хэрэгжилтэд хамтын хариуцлага хүлээх байдал нэмэгдэж байна..

Сургуулийн үйл ажиллагааны үр дүн, чанарыг үнэлэх аргачлал нь зөвхөн “үр дүн” бус

мөн “үйл явц”-ыг чухалчлахаас гадна, суралцагчдын гүйцэтгэл ба сурлагын амжилт,

суралцахуйн ач холбогдлыг чухалчлан авч үзэж буй хандлагыг тэмдэглэсээр байна.

Суралцагчдын академик гүйцэтгэлээс гадна тэдний өв тэгш хөгжил, төлөвшилд

анхаарал хандуулах боллоо. Хөтөлбөрийн бүтэц ба суралцахуйд чиглэсэн аргачлал нь

шугаман бус ахиц дэвшилд түлхүү анхаарах, суралцагч бүр өөрийн гэсэн суралцах

арга барилтай, сургуульд элсэх үед өмнөх мэдлэг, чадвар, хандлага нь харилцан

адилгүй байдгийг хүлээн зөвшөөрдөг болсон. Сургалтын хөтөлбөр, түүний

хэрэгжилтийг авч үзэхдээ “хөтөлбөрийг шинэчлэх, дахин боловсруулах” гэхээс илүүтэй

“хөтөлбөрийг илүү үр дүнтэй хэрэгжүүлэх менежмент”-д түлхүү анхаарч байгааг

тусгажээ. ЭЗХАХБ-ын гишүүн улс орнууд сургалтын хөтөлбөрийн өөрчлөлтийг хийхдээ

өөрчлөлтийн менежментийн томоохон системийн нэг бүрэлдэхүүн хэсэг болгон авч

үзэх, хөтөлбөрийн өөрчлөлтийг заах арга зүй ба үнэлгээ дүгнэлттэй уялдуулах,

хөтөлбөрийн өөрчлөлтийг багш бэлтгэх боловсрол ба мэргэжил дээшлүүлэх

сургалттай уялдуулах, энд удирдах ажилтнуудыг хамруулах хэрэгтэй гэдэгт бүрэн

санал нэгдэж байна.

“ТХҮБ 2030”-ийн БДБ-ын зорилтод олон улсын чанарын үнэлгээ (PISA) хамрагдах,

түвшин ахиулахтай холбогдуулан суралцагчдын эзэмших чадварыг энд зайлшгүй авч

үзэх шаардлагатай. Энэхүү үнэлгээ нь суралцагчдын бүтээлч, учир шалтгаант, асуудал

шийдвэрлэх сэтгэлгээг 5 айн хүрээнд үнэлэх юм10. 2021 оны PISA үнэлгээнд шинээр

бүтээлч сэтгэлгээний11 үнэлгээ орж байгаа бөгөөд энд суралцагчдын асуудал

шийдвэрлэх, асуудалд бүтээлчээр хандах, шийдлийн эрэл хайгуул хийх, үнэлгээ

дүгнэлт хийх чадваруудыг үнэлэхээр төлөвлөжээ. Математик айн үнэлгээ нь

суралцагчдын математикийн бичиг үсгийн чадвар, учир шалтгааныг эрэлхийлэх,

асуудал шийдвэрлэх чадварыг шинжлэх ухааны, ажил мэргэжлийн, нийгмийн болон

хүний өдөр тутмын амьдралд тулгардаг асуудлыг тусгасан даалгавруудыг гүйцэтгүүлэх

замаар илрүүлэх юм. Эдгээр чадварыг хөгжүүлэх үндэс нь аливаа асуудалд эрэл

хайгуул хийх чадвар байдаг.

Суралцагчид шинжлэх ухааны судалгааны зарчмуудыг ойлгож, хэрэгжүүлдэг “эрэл

хайгуулч суралцахуй” нь сэтгэлгээний болон асуудал шийдвэрлэх ур чадварыг

10

OECD. (2021). PISA Assessment and Analytical Framework 11

Creative thinking


Хуудас | 13

гарамгай эзэмших замаар хүний хөгжлийг цогцоор хангахад суурь ач холбогдолтой.

Эрэл хайгуулч ур чадвар нь сурагчдад ажиглах, асуулт бэлтгэх, дүн шинжилгээ хийх,

дүгнэлт гаргах, суралцахуйн талаар тунгаах, бусад нөхөдтэйгээ харилцаж сургахад

чиглэдэг. “Зөөлөн ур чадвар”-ыг хөгжүүлэхийн зэрэгцээ эрэл хайгуулд суурилсан

суралцахуй нь сурагчдад шинэ нөхцөл байдалд дасан зохицож, өөрийн болон гэр

бүлийнхээ амьжиргааг сайжруулахад бодитой хувь нэмэр оруулах боломж олгодог.

Уур амьсгалын өөрчлөлт, хотжилт, цоо шинэ технологиуд, байгаль орчны тогтвортой

байдал, тэгш оролцоо, жендэрийн тэгш байдал зэрэг орчин үеийн асуудлууд нь

боловсролын ирээдүйг тодорхойлоход нөлөөтэй бөгөөд Монгол Улсын тогтвортой

хөгжлийн үзэл баримтлалд эдгээр асуудлыг хүлээн зөвшөөрсөн тул, эдгээрт уялдуулж

Монгол Улс боловсролын үйлчилгээг төлөвлөх хэрэгцээтэй болсон юм.

1.3 Боловсролын салбарын Мастер төлөвлөгөө 2006-2015-ний

хэрэгжилтийн үр дүн Боловсролын бодлогын залгамж холбоо, тогтвортой хөгжлийг хангах үүднээс дээр

дурьсан томоохон бодлого, чиг хандлагуудаас гадна БСХДХТ-д зайлшгүй авч үзэх

шаардлагатай бичиг баримт нь 2006-2015 онд хэрэгжсэн БСМТ юм. Энэхүү

төлөвлөгөөнд боловсролын дэд салбар, албан бус боловсролыг 2006-2015 онд

хөгжүүлэхтэй холбоотой зорилтуудыг төлөвлөсөн байдаг.

Боловсролын мастер төлөвлөгөө 2006-2015-д АББ ба насанд хүрэгчдийн боловсролын

асуудлыг бие даасан бүлэг болгон тулгамдсан асуудлыг тодорхойлж, хүртээмж, чанар,

менежментийн чиглэлээр дараах зорилтуудыг дэвшүүлжээ. Үүнд:

- Албан бус боловсролын үйлчилгээг хэрэглэгчдийн хэрэгцээнд нийцүүлэх;

- Албан бус боловсролын бүх түвшинд сургалтын орчин, чанарыг сайжруулж,

нөөцийн чадавхыг дээшлүүлэх;

- Албан бус,боловсролын салбарын бодлого, стратегийг боловсронгуй болгож,

мэдээлэл, санхүүжилтийн тогтолцоог бүрдүүлэх;

- Бичиг үсэгт тайлагдалтын түвшинг 2008 он гэхэд 97.7-99.0 хувьд хүргэх;

- ЕБС-иас завсардсан сурагчдын 40.0 хувьд албан бус боловсрол, дүйцсэн

хөтөлбөрийн сургалтаар боловсрол нөхөн олгох;

- Албан бус боловсрол, зайны сургалтын үндэсний төв, сум, дүүргийн албан бус

боловсролын төвийн санхүүжилтийг жил тутам 8.0 хувиар өсгөх;

- Багшийн мэргэжлийг дээшлүүлэх зардлыг мэргэжил дээшлүүлэх нэгдсэн

зардалд тусган, жил бүр санхүүжүүлэх;

- Мэдээлэл, хяналт-шинжилгээний үндэсний систем бий болсон байх;

2018-2019 оны хичээлийн жилийн байдлаар НТБ-ын үйлчилгээ үндсэн 6 чиглэлээс

хэтрээгүй, багш нарын мэргэжил дээшлүүлэх тогтолцоо бүрдээгүй, төвийн байргүй, бие

даасан санхүүжилтгүй, мэдээллийн сан бүрдээгүй12, хяналт, шинжилгээний системгүй

байгаа явдал нь албан бус боловсролтой холбоотой зарим зорилтууд төдийлөн сайн

хэрэгжээгүйг илтгэнэ.

СӨБ-ын уг төлөвлөгөөнд дэвшүүлсэн товлосон зорилтуудын 52 хувь нь бүрэн

хэрэгжсэн, 36 хувь нь тоон зорилтдоо хүрч хэрэгжээгүй, 11 хувь нь хэсэгчлэн хэрэгжсэн

гэсэн үзүүлэлттэй байна13. Хэрэгжээгүй зорилтуудад СӨБ-ын хүртээмж, бүлэг дүүргэлт,

цэцэрлэгийг 100 хувь мэргэжлийн багшаар хангах, нийт багшийн 50 хувийг мэргэжил

12 АХБ, БСШУСЯ. (2019). Насан туршийн боловсролын шинжилгээний тайлан 13

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Сургуулийн өмнөх боловсролын дэд салбарын шинжилгээний тайлан


Хуудас | 14

дээшлүүлэх сургалтад хамруулахтай холбоотой зорилтууд төдийлөн сайн хэрэгжээгүй

байна.

Бага, дунд боловсролын хүртээмжтэй холбоотой нийт 18 товлосон зорилтын хэрэгжилт

бүрэн биелсэн 33.3 хувь, бүрэн биелээгүй 22.2 хувь, биелээгүй 33.3 хувь, чанартай

холбоотой нийт 18 товлосон зорилтын хэрэгжилт бүрэн биелсэн 38.9 хувь, бүрэн

биелээгүй 16.7 хувь, менежменттэй холбоотой нийт 2 товлосон зорилтын

хэрэгжилтүүдээс 50% бүрэн биелээгүй, 50% биелээгүй байна. Тухайлбал боловсролын

хүртээмж болон менежменттэй холбоотой биелээгүй зорилтуудаас дурьдвал:

- ЕБС-иас завсардсан сурагчдын 40%-ийг албан бус боловсрол, дүйцсэн

хөтөлбөрийн сургалтаар боловсрол нөхөн олгох14

- ЕБС-ийн байршил, бүтэц, хэв шинжийг тогтоох стратегийн бодлого, төлөвлөлт

бий болгох

МБС-ыг 2006-2015 онд хөгжүүлэхтэй холбоотой дэвшүүлсэн зорилтуудаас дараах

зорилтууд биелээгүй байна. Үүнд:

- Мэргэжлийн сургалт, техникийн боловсролын менежментийг шинэчлэх;

- МСТБ-д хамрагдах нийт суралцагчдыг 56.1%-иар нэмэгдүүлэх;

- Мэргэжлийн сургалт, техникийн боловсролын гадаадын хөрөнгө оруулалтыг

нэмэгдүүлэх бодлого, эрх зүйн таатай орчинг бий болгосон байх;

- МСТБ-ын багш нарын 50.0-иас доошгүй хувийн мэргэжлийг дээшлүүлэх;

- Мэргэжлийн сургалт, техникийн боловсролын сургалтын чанарыг сайжруулах,

хөдөлмөрийн зах зээл дэх мэргэжилтэй ажиллах хүчний хэрэгцээг хангахуйц

нийлүүлэлтийг бий болгох;

- МСТБ-ын лаборотарийн тоног, төхөөрөмж, сургалтын хэрэглэгдэхүүний зардлыг

жил бүр 10.0 хувиар өсгөх;

- Мэргэжлийн сургалт, техникийн боловсролын эмзэг бүлгийн суралцагчдад сурах

бичиг, сургалтын гарын авлагыг номын сангаар дамжуулах үнэ төлбөргүйгээр

эзэмшүүлэх;

2006-2015 онд хэрэгжсэн Мастер төлөвлөгөөнд дээд боловсролын хамран сургалтын

талаар хэд хэдэн товлосон зорилтуудыг дэвшүүлсэн байдаг. Тухайлбал, инженер,

технологи, байгалийн шинжлэл, багш, хөдөө аж ахуйн мэргэжлийн чиглэлээр

суралцагчдын нийт суралцагчдад эзлэх хувийн жинг 29,1 хувиас 45,0 хувь болгож

өсгөх, бусад мэргэжлийн чиглэлээр суралцагчдын нийт суралцагчдад эзлэх хувийн

жинг 38,9 хувиас 34,0 хувьд хүргэх гэсэн зорилт юм. 2017-2018 оны хичээлийн жилийн

ДБСБ-д суралцагчдын мэргэжлийн чиглэлийн эзлэх хувиас үзэхэд инженерчлэл,

үйлдвэрлэл, зохион бүтээлтийн чиглэлээр суралцагчдын элсэх хувь 18,6 хувиас 14,5

хувь хүртэл, Хөдөө аж ахуйн чиглэлээр суралцагчдын эзлэх хувь 2,9 хувиас 2,2 хувь

хүртэл, Байгалийн шинжлэлийн мэргэжлээр суралцагчдын эзлэх хувь 4.6 хувиас 2,7

хүртэл буурч, харин мэдээлэл, харилцаа холбооны технологийн мэргэжлээр

суралцагчдын эзлэх хувь 2,8 хувиас 3,2 хувь, багшийн мэргэжлийн чиглэлээр

суралцагчдын эзлэх хувь 12,7 хувиас 14,8 хувь хүртэл өсжээ. Энэ статистикаас үзэхэд

дээд боловсролын хамран сургалтын талаарх товлосон зорилтууд хэрэгжээгүй байна.

Тэргүүлэх чиглэл буюу инженер технологи, байгалийн ухаан, хөдөө аж ахуйн чиглэлээр

голчлон төрийн өмчийн ДБСБ-ууд сургалт эрхэлж байгаагаас гадна хөдөө орон нутгийн

ДБСБ-ууд эдгээр мэргэжлүүдээр бараг сургалт эрхлэхгүй байна. Эрүүл мэндийн

чиглэлийн 15 хөтөлбөр хэрэгжиж байгаагаас анагаах ухаан, эм зүй, уламжлалт анагаах

14

2015-2016 оны хичээлийн жилийн статистик мэдээгээр ЕБС-иас завсардсан сурагчдын 8.9%-ийг дүйцсэн хөтөлбөрийн болон орой, эчнээ сургалтаар боловсрол нөхөн олгосон байна.


Хуудас | 15

ухаан, сувилахуй, нүүр ам судлал гэсэн 5 хөтөлбөрөөр нийт суралцагчдын 91хувь нь

суралцаж, харин сувилагч болон туслах ажилтан дутагдалтай болжээ15. Түүнчлэн энэ

төлөвлөгөөнд дээд боловсролыг олон улсын жишигт хүргэх зорилтын хүрээнд чанарыг

баталгаажуулах тогтолцоо бүрдүүлж, чанарын соёл төлөвшүүлэх үйл ажиллагааг

хэрэгжүүлэхээр тусгасан байдаг боловч эдгээр зорилт бүрэн хэрэгжээгүй юм16.

15

ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын салбарын суурь мэдээллийн тайлан 16

ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын салбарын суурь мэдээллийн тайлан


Хуудас | 16

(Энд хуудасны дизайнтай өөр болно)

ХОЁР. БОЛОВСРОЛЫН 2021-2030 ОНЫ ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГЫГ ТОДОРХОЙЛОХ

ОРЧИН, ТӨЛӨВ

Монгол Улсын хүн ам зүй, нийгэм, эдийн засгийн нөхцөл байдал, 2030 он

хүртэлх төлөв

Боловсролын салбарын нөөц, чадавхи болон боломж

Боловсролын салбарт тулгамдаж буй асуудлууд


Хуудас | 17

ХОЁР. БОЛОВСРОЛЫН 2021-2030 ОНЫ ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГЫГ

ТОДОРХОЙЛОХ ОРЧИН, ТӨЛӨВ

2.1 Монгол Улсын хүн ам зүй, нийгэм, эдийн засгийн нөхцөл байдал, 2030

он хүртэлх төлөв

Хүн ам зүй

2018 оны байдлаар Монголын Улсын хүн амын тоо 3,238,479 хүрсэн бөгөөд өмнөх

онтой харьцуулахад нийт хүн ам 1.9 хувь буюу 61.6 мянгаар өссөн дүнтэй байна. Хүн

амын 49.6 хувийг эрэгтэйчүүд, 50.4 хувийг эмэгтэйчүүд, 32.6 хувийг 15 хүртэлх насны

хүүхдүүд, 63.9 хувийг 15-64 насны хүн ам, 3.5 хувийг 65 ба, түүнээс дээш насны хүн ам

эзэлж байгаа ба нийт хүн амын 63.7 хувь нь 35 хүртэл насны залуучууд байна. 2018

оны байдлаар нийт хүн амын 3.3 хувь буюу 105730 иргэн хөгжлийн бэрхшээлтэй

бөгөөд тэдний 33.7 хувь нь Улаанбаатар, үлдсэн нь хөдөө орон нутагт амьдарч

байна17. Хүн амын төвлөрөл хотод өндөр, нийт хүн амын 53.4 хувь нь хот суурин газар,

46.6 хувь нь хөдөө, орон нутагт амьдарч байна18. Хөдөө, орон нутагт нийт 1588.9

мянган хүн амьдарч байгаагийн 483.0 мянга нь сумын төвд, 667.1 мянга нь

алслагдмал нутгуудад амьдарч байна19. Тодруулбал, сумдын 51.7 хувь нь харьцангуй

жижиг буюу 3000 доош хүнтэй, 30.1 хувь нь 3000-5000 хүнтэй, 8.5 хувь нь 5001-7000

хүнтэй бол 9.7 хувь нь 7001-ээс дээш тооны хүн амтай байна.

Дундаж наслалтын хувьд 1990 оноос хойш нялхсын болон хүүхдийн эсэн мэнд

амьдрах чадвар сайжирсны үр дүнд 60.3 байснаас 2018 онд 69.5 болж өссөн эерэг

үзүүлэлттэй байна. Дундаж наслалтын эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийн хоорондох ялгаа

жил ирэх тутам нэмэгдэж, 9 жилийн зөрүүтэй болсон (эрэгтэйчүүдийн дундаж наслалт

66, эмэгтэйчүүдийнх 75) нь дундаж наслалтын индексийн өсөлтийн хурдац бага байхад

нөлөөлж байна20.

2010 оны хүн амын тооллогын мэдээгээр арав, түүнээс дээш насны хүн амын

боловсролын түвшинг насны бүлгээр авч үзвэл, 20-40 насныхан дотор бүрэн дунд

боловсролтой хүн амын эзлэх хувь өндөр боловч дээд боловсролтой хүн амын эзлэх

хувь 35 наснаас хойш буурсан байна. Хэрэв энэ төлөв хэвээр хадгалагдвал насанд

хүрэгчид, тэр тусмаа идэр насныхны боловсролын хэрэгцээ цаашид өсөх хандлагатай

болно21.

Хүн амын өсөлтийн хэтийн шинэчилсэн тооцооллоор22 2025 онд хүн ам 2018 онтой

харьцуулахад 13.1 хувиар нэмэгдэж 3,662,221 харин 2030 онд 18.01 хувиар өсөж

3,950,052 болох23 ба энэ өсөлт ялангуяа Улаанбаатар хотод илүү өндөр байх төлөвтэй

байна. Насны бүлгээр авч үзвэл 2030 онд 2-5 насны хүүхдийн өсөлт 2019 оныхоос 0.4

хувь, 6-14 насны хүүхдийн өсөлт 26 хувь, 15-17 насны хүүхдийн өсөлт 84.8 хувь, 18-22

насны хүн амын өсөлт 2019 оноос 46.6 хувьтай өсөх төлөвтэй байна24. Гэхдээ 2030

17

ҮСХ-ын 1212.mn вэбсайт 18


АХБ, БСШУСЯ. (2019). Насан туршийн боловсролын шинжилгээний тайлан 20

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Бага, дунд боловсролын дэд салбарын шинжилгээний тайлан 21 АХБ, БСШУСЯ. (2019). Насан туршийн боловсролын дэд салбарын шинжилгээний тайлан 22


Хүн амын насаар нь ангилсан өсөлтийн 2030 он хүртэлх таамаглалыг ҮСХ-ы 2018 он хүртэлх түүхэн өгөгдөл дээр тулгуурлан загварчилж, тооцоолж гаргасан. 24

БСШУСЯ-ны БУМС-ийн мэдээлэлийг ашиглан ЮНЕСКО-ийн EPSSim 2.9b-д тооцоолов.


Хуудас | 18

оноос эхлэн энэ өсөлт, тухайлбал 5-14 насны хүн амын тоо буурах хандлагатай

байна25.

Зураг 2. 1. 2030 он хүртэлх сургуулийн насны хүн амын өсөлтийн төлөв (ангиар, мян.хүн)

2018 оны байдлаар Монгол Улсын хүний хөгжлийн индекс 0.740, боловсролын

түвшний индекс 0.721, дундаж наслалтын индекс 0.722, нэг хүнд ноогдох үндэсний

нийт орлогын индекс 0.727 байгаа нь хөгжлийн дээд түвшний ангилалд26 багтаж буйг

илэрхийлнэ. Харин жендерийн тэгш бус байдлын индекс 0.289 байгаа27 нь Монгол

Улсын эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийн нөхөн үржихүйн эрүүл мэнд, эрх мэдэл болон

хөдөлмөрийн зах зээлд оролцох оролцоонд тэгш бус байдал байсаар ажээ.

Нийгмийн нөхцөл байдал

ҮСХ-ны 2018 оны мэдээгээр ядуурлын хамралтын хүрээ 28.4 хувь ба үүнээс хотод

27.2, хөдөөд 30.8 хувьтай байна. Ядуурлын гүнзгийрэл хот, хөдөөд ижилхэн 7.2

хувьтай байна.

ҮСХ-ны 2019 оны 3 сарын байдлаар нийт хүн амын 35.7 хувь нь ажиллагчид ба

ажиллах хүчний оролцооны түвшин 60.1 хувь байна. Иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн

түвшин 54.2 хувь, ажилгүйдлийн түвшин 9.9 хувьтай байна. Ерөнхийдөө ажиллах

хүчний оролцооны түвшин өмнөх оны мөн үеэс 0.6 пункт, хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшин

1.3 пунктээр тус тус өсөж, ажилгүйдлийн түвшин 1.2 пунктээр буурсан үзүүлэлттэй

байна28. Нийт ажилгүй хүн амын тоо 88,907 бөгөөд тэдгээрийн 62.1 хувь эрэгтэйчүүд,

37.9 хувь эмэгтэйчүүд эзлэж байна29. Эдийн засгийн үйл ажиллагааны бүх салбарт

ажиллагчдын дотор бүрэн дунд боловсролтой хүн амын тоо өндөр (17.2 - 49.3 хувь),

ялангуяа хөдөө аж ахуй, ойн аж ахуйд ажиллагчдын дотор суурь (бүрэн бус дунд)

болон бага боловсролтой хүн ам 26.4-33.4 хувь, боловсролгүй хүн ам 11.2 хувийг

эзэлж байгаа нь нүүдлийн мал аж ахуй эрхлэгчдийн дийлэнх нь мэргэжилгүй хүмүүс

болохыг илэрхийлж байна30. ХНХСИ-ийн 2018 оны тайлангаас31 үзэхэд боловсрол,

25

ҮСХ-ын хүн амын хэтийн шинэчилсэн тооцоо, 1212.mn 26

UNDP. (2018). Human Development Indices and Indicators Report 27


ХХНСИ. (2018). Хөдөлмөрийн зах зээлийн барометрийн судалгаа 29

ҮСХ-ны 2019 оны статитсик мэдээллийн тайлан 30

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Насан туршийн боловсролын шинжилгээний тайлан

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

ЕБС 1 анги 6

нас

ЕБС 2 анги 7

нас

ЕБС 3 анги 8

нас

ЕБС 4 анги 9

нас

ЕБС 5 анги

10 нас

ЕБС 6 анги

11 нас

ЕБС 7 анги

12 нас

ЕБС 8 анги

13 нас

ЕБС 9 анги

14 нас

ЕБС 10 анги

15 нас

ЕБС 11 анги

16 нас

ЕБС 12 анги

17 нас

2018 2025 2030


Хуудас | 19

сургалтын байгууллагын төгсөгчийн32 70.2 хувь нь хөдөлмөр эрхэлж, 12.1 хувь нь

ажилгүй, 17.7 хувь нь эдийн засгийн идэвхгүй төлөвт байгаагаас ДБСБ-ын төгсөгчдийн

75.2 хувь нь, МБСБ төгсөгчдийн 62.3 хувь нь хөдөлмөр эрхэлж байна.

Сүүлийн жилүүдэд Монгол Улсын хувьд хотжилт томоохон асуудал болж байна.

2.2 дугаар зурагт хүн амын

хотжилтын 2050 он хүртэлх

төлөвийг33 харуулсан байгаа

бөгөөд энэхүү диаграмаас

харахад 2030 он гэхэд нийт

хүн амын 78.61 хувь

төвлөрсөн хот, суурин газар

амьдрах төлөвтэй байна.

Түүнчлэн 2049 он гэхэд хот

суурин газрын хүн амын тоо

77.39 хувь болох ба энэ нь

эрүүл мэнд, боловсрол гэх

мэт нийгмийн үйлчилгээнд

маш их дарамт болох

төлөвтэй байна.

Хүн амын дунд зүрх судасны

тогтолцоот өвчин болон хавдар нас баралтын ихэнх шалтгааныг эзэлж байна34.

Эдийн засгийн нөхцөл байдал ба төлөв

Монгол Улсын хувьд сүүлийн жилүүдэд нэг хүнд ногдох үндэсний орлого (НХНҮО) 3800

орчим доллар болж дунджаас дээгүүр орлоготой орнуудын тоонд багтсан байна.

Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн (ДНБ) оны үнээр 2018 оны урьдчилсан гүйцэтгэлээр 32.2

их наяд төгрөг болж, өмнөх оноос 4.3 (15.3 хувь) их наяд төгрөгөөр өсчээ.

2. 1 дүгээр хүснэгт. Сонгосон орнуудын хүн амын тоо, ҮНО, ДНБ, 2018 он, (Дэлхийн банкны орлогын болон бүс нутгийн ангиллаар)

ХХИ

ХХИ эрэмбэ

Дундаж наслалт

/жил/

Сургуульд суралцах хугацаа

/жил/

Сургуульд суралцсан

жил

Нэг хүнд ногдох ҮНО (2011 PPP$)

Монгол 0.741 92 69.5 15.5 10.1 10103

Киргизстан 0.672 122 71.1 13.4 10.9 3255

Туркменистан 0.706 108 68 10.8 9.8 15594

Зүүн Ази, Номхон далайн орнууд

0.733

74.7 13.3 7.9 13688

ХХИ өндөр түвшин 0.757

76 14.1 8.2 14999

Эх сурвалж: Дэлхийн банк, Дэлхийн хөгжлийн үзүүлэлтүүд, 2018

Монгол Улсыг хөгжлийн түвшин, хүн амын тоогоор ойролцоо орнуудтай харьцуулж

үзэхэд нийгмийн үндсэн үзүүлэлтүүд дундаж түвшинд байна.

31

ХХНСИ. (2018). Төгсөгчийн хөдөлмөр эрхлэлтийн судалгаа 32

2015-2016 оны хичээлийн жилд их, дээд болон мэргэжлийн боловсрол, сургалтын байгууллагыг мэргэжлийн анхан шатны болон түүнээс дээш бакалаврын боловсрол эзэмшин, төгссөгчид 33

https://ourworldindata.org/urbanization 34

ҮСГ-ын 1212.mn

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050

Хотын Хөдөөгийн

Зураг 2. 2 Монгол улсын хүн амын хотжилтын төлөв 2050 он хүртэл


Хуудас | 20

Зураг 2. 3. Нэг хүнд ногдох ДНБ, сая төг, 2010-2018 он

Монгол Улсын ДНБ-ний хэмжээ сүүлийн 10 жилд дараах байдлаар өссөн байгаа

бөгөөд энэ өсөлттэй холбоотойгоор оны үнээр тооцсон нэг хүнд ногдох ДНБ 2018 онд

9.9 сая төгрөг (3740 орчим ам.доллар) болжээ. (Зураг 2.3.)

Олон улсын байгууллагуудын хийсэн таамаглалаар цаашдаа Монгол Улсын ДНБ-ийн

өсөлтийг дунд хугацаанд 5 орчим хувь байх юм. Сангийн яам болон ОУВС-ийн

тооцоолсноор ДНБ-ийн өсөлт дараах төлөвтэй байхаар харагдаж байна35.

2. 2 дугаар хүснэгт. Монгол Улсын ДНБ-ийн өсөлтийн төлөв байдал

Гүйцэтгэл Урьдчилсан Төсөөлөл

2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Нэрлэсэн ДНБ (тэрбум

МНТ) 22,227 23,150 23,935 27,167 30,662 34,383 38,019

ДНБ-ний бодит өсөлт

(хувиар) 7,9 2,4 1,2 5,1 5,0 6,3 5,0

Уул уурхайн ДНБ-ний

бодит өсөлт 19,4 14,1 0,2 -6,9 0 8,2 9,9

Уул уурхайн бус ДНБ-

ний бодит өсөлт 5,0 -1,0 1,6 9,0 6,3 5,8 3,7

2.2 Боловсролын салбарын нөөц, чадавхи болон боломж

Санхүүжилт, хөрөнгө оруулалт

Монгол Улсын хувьд ДНБ-д боловсролын салбарын төсвийн эзлэх хувь сүүлийн 10

жилийн дунджаар 4.3-6.5 хувьтай байгаа бөгөөд боловсролын салбарт зарцуулж буй

төсвийн зарцуулалтаараа Монгол Улс дэлхийн улс орнуудын дундаж жишигт хүрсэн.

2010-2018 оны төсвийн зарлагыг тухайн оны болон 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр, улсын

төсвийн зарлагад эзлэх хувиар харахад боловсролын салбарын төсөв хэмжээний

хувьд оны үнээр өссөн дүнтэй байна36.

35

https://mof.gov.mn/article/entry/mongol-uls 36

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Боловсролын санхүү, хөрөнгө оруулалтын шинжилгээний тайлан

3.5 4.7

5.8 6.5

7.4 7.6 7.7 8.8

9.9

3.5 4.1 4.5 4.9 5.2 5.2 5.1 5.3 5.3

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Нэг хүнд ногдох ДНБ оны үнээр, сая.төг

Нэг хүнд ногдох ДНБ 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр, сая.төг

https://mof.gov.mn/article/entry/mongol-uls


Хуудас | 21

Зураг 2. 4. Боловсролын салбарын төсвийн зарлагын динамик, оны болон 2010 оны зэрэгцүүлэх үнээр. Эх сурвалж: ҮСХ,СЯ

Боловсролын тухай хуулийн37 холбогдох заалтын дагуу төрийн болон төрийн бус

өмчийн сургалтын байгууллагыг тогтмол болон нормативт зардлаар санхүүжүүлж

байна. Засгийн газраас 2016 онд “хувьсах зардлын дундаж норматив, санхүүжүүлэх

аргачлал батлах тухай” 242 дугаар38 тогтоолыг батлан төрийн болон төрийн бус

өмчийн хүүхдийн цэцэрлэг, ЕБС, МСҮТ-ийн нормативт зардлыг олгож байна. Тухайн

тогтоолоор нэг сурагчид ногдох хувьсах зардлын дундаж нормативаар санхүүжих

аргачлал, сургуулийн өмнөх болон бага, дунд боловсрол эзэмшүүлэхэд нэг

суралцагчид ногдох хувьсах зардлын дундаж нормативыг тооцох бүрэлдэхүүн, төрийн

бус өмчийн ерөнхий боловсролын сургуулийн нэг суралцагчид ногдох хувьсах зардлын

дундаж нормативын хэмжээг тусад нь баталж, хувьсах зардлын санхүүжилтийг

нарийвчлан хуваарилах боломжийг нэмэгдүүлсэн онцлогтой байна. Хувьсах зардлын

бүрэлдэхүүнд дараах эдийн засгийн ангилалд хамаарах зардал багтжээ.

2. 3 дугаар хүснэгт. Хувьсах зардлын бүрэлдэхүүн № ҮЗҮҮЛЭЛТ

1 Багшийн албан тушаалын цалин болон нэмэгдэл цалин, хүүхдийн цэцэрлэг, дотуур байрны багш, ажилтны албан тушаалын цалин болон зарим нэмэгдэл /Зарим нэмэгдэл гэдэгт: цалин, хөдөө орон нутагт ажилласан, ур чадварын, анги кабинет болон заах аргын нэгдэл хариуцсан нэмэгдлийг ойлгоно/

2 Багшийн үндсэн болон нэмэгдэл цалинд ногдох ажил олгогчоос төлөх нийгмийн даатгалын шимтгэл

3 Бараа үйлчилгээний бусад хувьсах зардал

1. Хичээл, үйлдвэрлэлийн дадлага хийх

2. Бичиг хэрэг

3. Ном хэвлэл

4. Шуудан холбоо, интернетийн төлбөр

5. Дотоод албан томилолт

6. Бага үнэтэй түргэн элэгдэх, ахуйн эд зүйлс

7. Нормын хувцас, зөөлөн эдлэл

8. Эм, бэлдмэл

9. Хог хаягдал зайлуулах, хортон мэрэгчдийн устгал, ариутгал

10. Бусдаар гүйцэтгүүлсэн бусад нийтлэг ажил, үйлчилгээний төлбөр, хураамж

11. Бараа үйлчилгээний бусад зардал Эх сурвалж: БСШУСЯ

Боловсролын тухай хуулийн хүрээнд сургуулийн өмнөх, бага, дунд болон МБС-ын дэд

салбар норматив зардлаар санхүүжүүлж байгаа бөгөөд 2019 оны төсвийн жилийн

37

Боловсролын тухай хуулийн 40, 41 дүгээр заалт 38

https://www.legalinfo.mn/law/details/11937?lawid=11937

16.9

13.6 14.9 15.2

16.7 14

12.8 13.4 15.3

0

5

10

15

20

0

500000

1000000

1500000

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Боловсролын зардал, сая төг. оны үнээр

Боловсролын зардал, сая төг. 2010 оны зэрэгцүүлсэн үнээр

Улсын төсвийн нийт зардалд боловсролын зардын эзлэх хувь


Хуудас | 22

байдлаар дараах нормативаар орон нутгийн цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын

сургуулийн хувьсах зардал болон бусад зардлыг санхүүжүүлжээ.

2. 4 дүгээр хүснэгт. Хувьсах зардлын норматив, төг, 2018 он Зардлын зүйл Цэцэрлэг ЕБС Шийдвэр

Хувьсах зардал/нэг хүүхдэд жилд дунджаар мян.төг/ Засгийн газрын 2016 оны 242 тоот тогтоол Сум, аймгийн төв 905.3 437.9

Нийслэл 807.8 374.0

Дотуур байр 387.5

Хоол (өдөрт) 1.650 Засгийн газрын 2012 оны 106 тоот тогтоол Дотуур байрны хүүхдийн хоол (өдөрт) 2.315

Үдийн цай (өдөрт) 1-5 анги 0.600

Тусгай сургуулийн үдийн хоол (өдөрт) 2.400 Засгийн газрын 2017 оны 162 тоот тогтоол

Эх сурвалж: БСШУСЯ, 2018

2018 оны байдлаар боловсролын салбарын

төсвийн бүтцийг дэд салбараар авч үзвэл, 23

хувийг СӨБ, 46 хувийг БДБ, 9 хувийг ДБ, 4 хувийг

МБС болон 18 хувийг боловсролын салбарын

удирдлагын зардал эзэлж байна39. МБС-ын

төсөв бага байгаагийн шалтгаан нь энэ салбарын

төсөв ХНХ-ын салбарын төсөвт багтдагаас

үүдэлтэй. Энэ 4 хувь нь голчлон МСҮТ-ийн

ерөнхий эрдмийн сургалттай холбоотой юм.

Сүүлийн 10 жилийн дунджаар боловсролын

салбарын төсвийн зардлын 85 орчим хувь нь

урсгал зардал буюу өдөр тутмын хэрэглээний

зардлаа нөхөхөд зарцуулагдаж, 15 орчим хувь нь хөрөнгө оруулалт буюу урт

хугацааны санхүүжилтэд зарцуулагдаж байна. 2017-2018 оны хичээлийн жилийн

байдлаар боловсролын салбарын хөрөнгө оруулалтын гол бодлого нь сургуулийн

өмнөх боловсролын хамран сургалтыг нэмэгдүүлэх, ерөнхий боловсролын сургуулийн

3 ээлжийг 1-2 ээлжтэй болгоход чиглэж барилга, их засвар, тоног төхөөрөмжийн

төсвийг батлан хэрэгжүүлж байна40.

2. 5 дугаар хүснэгт. Боловсролын салбарын хөрөнгө оруулалтын хэмжээ сая төг, БСШУС-ын сайдын төсвийн багцад хөрөнгө эзлэх хувь, 2015-2019 он

Үзүүлэлт 2015 он 2016 он 2017 он 2018 он 2019 он

Нийт хөрөнгө оруулалт /зээл багтсан/ 127,905.5 179,305.9 178,475.0 371,082.7 616,453.7

Боловсролын хөрөнгө оруулалт 96,701.6 115,107.1 77,197.5 211,642.6 488,997.2

Эзлэх хувь 75.6% 64.2% 43.3% 57.0% 79.3%

Эх сурвалж БСШУСЯ

39

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Боловсролын санхүү, хөрөнгө оруулалтын шинжилгээний тайлан 40


Зураг 2. 5 Боловсролын салбарын төсвийн бүтэц


Хуудас | 23

Салбарын хөрөнгө оруулалт 2019 онд 488.9 тэрбум төгрөгөөр батлагдаж, 2015 онтой

харьцуулахад 5 дахин нэмэгдсэн байна. 2018 оны байдлаар 1000 хүнд ногдох

суралцагчийн тоо 32.4 бөгөөд нэг хүнд ноогдох боловсролын төсвийн зардал сүүлийн

10 жил өссөн дүнтэй байна41.

Зураг 2. 6. Нэг хүнд ногдох боловсролын зардал, нэрлэсэн болон бодит үнээр, мян

төг, 2008-2018 он. Эх сурвалж: БСШУСЯ. Улсын нэгдсэн төсвөөс 2008-2017 онуудад боловсролын салбарт 2586.0 тэрбум

төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийхээр төлөвлөж, бодит гүйцэтгэлээр 880 тэрбум

төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийсэн байна. Бодит гүйцэтгэл санхүүгийн жил бүрээр

харилцан адилгүй байгаа ч дунджаар 34 орчим хувьтай байна. Бага, дунд боловсролын

салбарт 2010-2018 оны хугацаанд нийт олон улсын болон хандивлагч байгууллагаас

санхүүжсэн 536 төсөл арга хэмжээ хэрэгжиж дууссан ба барилга, байгууламжийн хүчин

чадлыг 103453 суудлаар өсгөж нийт 657.5 тэрбум төгрөг зарцуулсан байна. Хэдийгээр

хөрөнгө оруулалтын ихэнх нь сургуулийн барилга, байгууламжийн хүчин чадлыг

нэмэхэд чиглэсэн сайн талтай ч ЕБС-ийн барилга ашиглалтын байдлаас харахад 42

хөрөнгө оруулалтын үр ашийг нягтлах хэрэгцээ байна.

2. 6 дугаар хүснэгт. ЕБС-ийн барилга ашиглалтын коэффициент, өмчийн хэлбэр, ангиллаар

Ээлжийн коэффициент

Сургуулийн өмчийн хэлбэр

Нийт Бага Дунд Ахлах Цогцолбор

0-0.1 хүртэлх Төрийн өмчийн 24 3 5 15 1

Хувийн 11 3 - 8

0.1-0.5хүртэлх Төрийн өмчийн 59 18 23 18

Хувийн 53 11 - 40 2

0.5-1 хүртэлх Төрийн өмчийн 181 18 56 101 6

Хувийн 64 8 - 54 2

1-1.5 хүртэлх Төрийн өмчийн 187 8 23 144 12

Хувийн 15 2 - 13

Төрийн хувийн хамтарсан

1 1

1.5-2 хүртэлх Төрийн өмчийн 117 3 6 95 13

Хувийн 2 1 1

2 -с дээш Төрийн өмчийн 87 5 2 72 8

Хувийн 1 1

41

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Боловсролын санхүү, хөрөнгө оруулалтын шинжилгээний тайлан 42


189.1

241.2

351.4 355.1 397.7

327.3

391.8 378.9

436.9

189.1 209.5

270.7 265.8 277.0

224.1 262.4

229.4 245.3

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Нэг хүнд ногдох боловсролын зардал,нэрлэсэн үнээр, мян. төг.

Нэг хүнд ногдох боловсролын бодит зардал, мян. төг.


Хуудас | 24

Бүгд 802 79 115 563 45

Эх сурвалж: БУМС-ийн багийн EPSSim програм ашиглан хийсэн тооцоолол

2017-2018 оны хичээлийн жилийн статистик мэдээлэлд43 үндэслэн хийсэн тооцооллоор

Улаанбаатар хотод төрийн өмчийн сургуулиуд 3 ээлжээр хичээллэх, орон нутгийн

сургуулиудад анги дүүргэлт бүрдэхгүй байх, хувийн өмчийн ЕБС-ийн анги дүүргэлт

төрийн өмчийн сургуулиудтай харьцуулахад харьцангуй бага байна (2.6 дугаар

хүснэгт).

Мэргэжлийн байгууллага, тэдгээрийн хүний нөөц

Монгол Улсын боловсролын салбарын хууль, эрх зүй, бодлого БСШУСЯ-ны манлайлал

дор мэргэжлийн болон сургалтын байгууллагын хамтын ажиллагааны үр дүнд

хэрэгждэг. Боловсролын салбарын үндсэн байгууллага нь үндэсний түвшинд (i)

БСШУСЯ, (ii) Боловсролын хүрээлэн, (iii) Боловсролын зээлийн сан, (iv) БМИҮЗ, (v)

БМДИ, (vi) НТБҮТ, (vii) БҮТ, орон нутгийн түвшинд (viii) БСУГ болон НТБТ байдаг. Мөн

МБС-ын салбар 2012 оноос хойш ХНХЯ-ны харьяалагдаж үндсэн байгууллага нь

ХНХЯ-ны МБС-ын бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газар, Үнэлгээ, мэдээлэл, арга

зүйн төв44 юм.

Мэргэжлийн байгууллагуудын нөөц болон чадавхид хийсэн үнэлгээнээс харахад

дараах нийтлэг бэрхшээл, асуудлууд байна45. Үүнд:

- Яамд хоорондын болон мэргэжлийн байгууллага хоорондын зохицуулалтын

механизм дутагдалтай;

- Мэргэжилтэн болон удирдлагууд ойр ойрхон өөрчлөгдөж байгаа нь бодлогын

залгамж холбоо, тогтвортой байдалд нөлөөлдөг;

- Мэдээлэлд суурилсан төлөвлөлт болон менежментийн тогтолцоо дутагдалтай;

- Мэргэжлийн байгууллагын улсын төсөв хязгаарлагдмал байгаагаас байгууллагын

бүтэц, зохион байгуулалт нь хууль эрхзүйн хүрээнд хүлээсэн ажил үүргээ бүрэн

хэрэгжүүлэх боломжгүй;

- Судалгааны материал, боловсролын судалгааны талаарх өндөр зэрэглэлийн

сэтгүүл, ном, лавлах материалаас судалгааны тайлан, дүгнэлт авах

онлайн/офлайн номын сангийн хүртээмж хангалтгүй;

- Мэргэжлийн байгууллагын хүний нөөцийн мэргэжлийн тасралтгүй хөгжлийг хангах

механизм байхгүй, мэргэжлээ тасралтгүй дээшлүүлэх боломж, нөхцөл бүрдээгүй;

- Хараат бус, бие даасан байдал сул байгаа нь санхүүжилт болон үйл ажиллагааны

төлөвлөлт, хэрэгжилтийн үр нөлөөнд сөрөг нөлөөтэй (БХ, БМИҮЗ, НТБҮТ);

- Мэргэжил арга зүй, судалгааны байгууллагын судлаач, арга зүйчид сургалтын

байгууллагад очиж, бодлого, хөтөлбөрийн хэрэгжилтэд дэмжлэг үзүүлэх цаг

хугацаа хийгээд санхүүгийн боломжгүй байгаа нь бодлогын хэрэгжилт, чанарт

сөргөөр нөлөөлдөг.

Боловсролын тухай хуулиудад боловсролын бүх шатны удирдах ажилтны эрх үүргийг

захиргааны төвлөрсөн удирдлагын үүднээс томъёолсон нь сургууль, орон нутгийн

боловсролын үйлчилгээний удирдлагын төвлөрлийг сааруулахтай холбоотой заалтууд

хэрэгжих боломж хязгаарлагдмал байхад хүргэсэн юм. Үүний зэрэгцээ боловсролын

бүх шатны удирдах ажилтан, ялангуяа дунд түвшний мэргэжлийн албан хаагч

(БСШУСЯ-ны мэргэжилтэн, БСУГ-ын мэргэжилтэн, арга зүйчид, Боловсролын

43

БСШУСЯ-ны БУМС-ийн мэдээлэл болон тооцоолол 44

Хуучин МБС-ын Үнэлгээ, мэдээллийн төв байсан бөгөөд 2019 онд БАЗТ-ийг нэгтгэж ТМБ-ын Үнэлгээ, мэдээлэл, арга

зүйн төв болсон. 45

Мэргэжлийн байгууллагын удирдах албан тушаалтантай 2019 оны 9 сард хийсэн ярилцлагын үр дүн


Хуудас | 25

хүрээлэнгийн ЭША-ууд, БМДИ, БҮТ-ийн мэргэжилтэн, Ерөнхий боловсролын

сургуулийн захирал, сургалтын менежерүүд)-ийг бэлтгэх, хүний нөөцийн тогтвортой

байдлаг хангах, мэргэжил, арга зүйн тусгай чадваруудыг тогтсол хөгжүүлэх тогтолцоо

бий болгох төдийгүй мэргэжлийн менежментийн үйлчилгээ үзүүлэх явдал чухал юм.

Сургалтын байгууллага, тэдгээрийн хүний нөөц

СӨБ-ын 2018-2019 оны хичээлийн жилийн байдлаар төрийн өмчийн 889, хувийн

өмчийн 546 цэцэрлэг, нийтдээ 1,435 цэцэрлэг үйл ажиллагаа явуулж байна. Нийт

төрийн өмчийн цэцэрлэгүүдийн 27.1 хувь нь нийслэл Улаанбаатар хотод, 27.8 хувь нь

аймгийн төвд, 40.4 хувь нь сумын төвд, 4.4 хувь

нь багийн төвд байршиж байгаа бол төрийн бус

өмчийн цэцэрлэгийн 80 хувь нь Улаанбаатар

хотод байна. 2018-2019 оны хичээлийн жилд

СӨБ-д 261,354 хүүхэд хамрагдаж байгаагаас

239,764 буюу 91.7 хувь нь ердийн цэцэрлэгт,

21,590 буюу 8.3 хувь нь хувилбарт сургалтад

хамрагдаж байна. 2018-2019 оны хичээлийн

жилд 7,903 бүлэг хичээллэж байгаа ба төрийн

өмчийн цэцэрлэгт үндсэн сургалтын бүлэг

дүүргэлт 36.9, хувийн цэцэрлэгийн үндсэн

сургалтын бүлэг дүүргэлт 22.6 байна. СӨБ-ын байгууллагад нийт 27172 багш, ажилтан

ажиллаж байгаагаас 5 хувь нь цэцэрлэгийн эрхлэгч, 2 хувь нь арга зүйч, 28 хувь нь

багш, 26 хувь нь туслах багш, 39 хувь нь бусад ажилтнууд тус тус эзэлж байна. Нийт

багш нарын 88 хувь нь бүлгийн багш, 9 хувь нь хөгжмийн багш, 1 хувь нь хувилбарт

сургалтын багш байна46. 2030 он хүртэлх СӨБ-ын насны хүүхдийн тооны өсөлтийн

таамаглалаас харахад 2024-2026 онуудад өсөлт 1-2 хувьтай бусад онуудад бага зэрэг

бууралтай байх юм47.

БДБ-ын хувьд улсын хэмжээнд 2018-2019 оны хичээлийн жилд ерөнхий боловсролын

нийт 803, үүнээс төрийн өмчийн 656, хувийн өмчийн 147 сургууль сургалтын үйл

ажиллагаа явуулж байгаагаас хөдөө орон нутагт 558, нийслэлд 245 байна. Нийт 20574

бүлэгт 593150 суралцагч суралцаж, 49441 багш болон багш бус ажилтан сургалт

зохион байгуулж байна. Нийт багш нарын 30411 нь үндсэн багш байна48. Улсын

хэмжээнд 3 ээлжтэй 28 сургуулийн 212 бүлэгт 8451 сурагч хичээллэж байгаагийн 25

сургууль, 188 бүлэг, 7743 сурагч хотод байгаа нь сургуулийн байршил, сурагчдын

ачаалал хот,хөдөөд харилцан адилгүй байна49. Бүлэг дүүргэлтийг боловсролын

түвшингээр авч үзвэл, улсын хэмжээнд дунджаар бага ангид 30.3, дунд ангид 26.9,

ахлах ангид 30.3 байна. Харин бүлэг дүүргэлтийн улсын дундажийг сургуулийн

байршлаар авч үзвэл, хотод 31.5, хөдөөд 26.1 байна. ЕБС-д 2017-2018 оны хичээлийн

жилийн байдлаар нийт суралцагчдын 6.1 хувь буюу 35012 суралцагч хувийн өмчийн

ерөнхий боловсролын сургуульд хамрагдаж байна. Сүүлийн 12 жилийн байдлаар

хувийн өмчийн сургуульд суралцагчдын хувь жилд дунджаар 1.1 пунктээр өссөн байна

(зураг 2.8). 2006 онд хувийн өмчийн сургуульд суралцагчдын хувь 5.3, 2015 оны

байдлаар 5.8 (бага боловсролд 5.6, дунд ангид 5.0, ахлах ангид 7.2) байгаа нь

“Боловсролын салбарын Мастер төлөвлөгөө 2006-2015”-ийн суралцагчдын 10.0

46

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Сургуулийн өмнөх боловсролын дэд салбарын шинжилгээний тайлан 47

БСШУСЯ-ны БУМС-ийн багийн хийсэн тооцоолол, 2019 48

БСШУСЯ-ны 2018-2019 оны хичээлийн жилийн статистик 49 АХБ, БСШУСЯ. (2019). Бага, дунд боловсролын дэд салбарын шинжилгээний тайлан

241 248 360

40

441

82 17 2

0

200

400

600

Нийслэлд аймгийн төвд

суманд багт

Хүүхдийн цэцэрлэгийн тоо /байршлаар/

төрийн өмчийн төрийн бус өмчийн

Зураг 2. 7. Хүүхдийн цэцэрлэгийн тоо


Хуудас | 26

хүртэлх хувийг хувийн сургуульд хамруулна гэсэн зорилтод товлосон үр дүндээ

хүрээгүйг итгэнэ.

Зураг 2. 8. Төрийн болон хувийн өмчийн сургуульд суралцагчдын тоо

Суралцагчийн тооны 2030 он хүртэлх өсөлтийн таамаглалаас50 2018-2019 оны

хичээлийн жилийн сургалтын төлөвлөгөөнд үндэслэн 2030 он хүртэл шинээр 30000

орчим багш шаардлагатай51 болох юм.

МБС-ын хувьд 2018-2019 оны хичээлийн жилд нийт 86 МБСБ, 560 гаруй түр сургалтын

байгууллага сургалтын үйл ажиллагаа эрхэлж байна. МБС-ын албан сургалтын

байгууллагуудад нийт 38526 суралцагчидтай, 4624 ажиллагчид, 2469 үндсэн багш, 103

захирал болон дэд захирал, 80 сургалтын албаны дарга, 339 удирдах ажилтан, 1633

туслах ажилтан ажиллаж байна52. 2030 он хүртэл МБС-ын насны хүн амын өсөлтийн

төсөөллөөс харахад МБС-ын байгууллагад 2025 онд шинээр 1082, 2030 онд шинээр

2352 хүртэл тооны багш, ажилчид шаардлагатай байна53.

Дээд боловсролын 2018-2019 хичээлийн жилийн байдлаар 94 их, дээд сургууль,

коллеж сургалтын үйл ажиллагаа явуулж байгаагаас төрийн өмчийн 18, төрийн бус

өмчийн 73, гадаадын их, дээд сургуулийн салбар сургууль 3 байна. Эдгээр сургалтын

байгууллагад нийтдээ 157625 суралцагч байгаагийн 87992 нь төрийн өмчийн, 69370 нь

төрийн бус өмчийн, 263 нь гадаадын их, дээд сургуулийн салбар сургуульд суралцаж

байна. ДБ-ын сургалтын байгууллагад 12634 багш, ажилтан ажиллаж байгаагаас 6669

нь үндсэн багш байна. Үндсэн багш нарын 62.7 хувь нь төрийн өмчийн сургалтын

байгууллагад багшилдаг. ДБ-ын сургалтын байгууллагад шинээр элссэн оюутны 71.6

хувь нь ЕБС-ийн 12 дугаар анги төгсөгчид байна. Нийт суралцагчдын 27.5 хувь нь

бизнес, удирдлага, эрх зүй, 14.8 хувь нь боловсрол, 14.5 хувь нь инженерчлэл, зохион

бүтээлт, үйлдвэрлэл, 14.2 хувь нь эрүүл мэнд, нийгмийн хамгаалал чиглэлээр

суралцаж байна54.

2030 он хүртэлх хүн амын өсөлтийн таамаглал дээр тулгуурлан 2018 оны бодит, 2019 -

2030 он хүртэлх хүн амын хүлээгдэж буй тоог сургуулийн түвшингээр дараах

хүснэгтээр харуулав55.

50

Энэ бүлгийн хүн ам зүйн мэдээллийг үзнэ үү 51

Нэг хичээлийн жилд тэтгэвэрт гарах багшийн эрчийг 2-оор, мөн 2018-2019 оны сургалтын төлөвлөгөөнд үндэслэн тооцсон. 52

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Техникийн болон мэргэжлийн боловсрол, сургалтын салбарын шинжилгээний тайлан 53 БСШУСЯ-ны БУМС-ийн багийн 2019 оны 5 сард хийсэн тооцоолол 54

БСШУСЯ-ны дээд боловсролын 2018-2019 оны хичээлийн жилийн статистик 55

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Боловсролын салбарын өгөгдөл мэдээллийн тайлан

502240 494261 484878 477073 467918 468370 476676 504070 520201

537740 553562

29818 27805 27335 28336 28205 28652 29140 30985 31752

35012 39588

5.6

5.3 5.3

5.6 5.7

5.8 5.8 5.8 5.8

6.1

6.7

5

5.5

6

6.5

7

20000

220000

420000

620000

2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18 2018/19

Төрийн өмчийн сургууль Хувийн өмчийн сургууль Хувийн сургуулиудын эзлэх хувь


Хуудас | 27

2. 7 дугаар хүснэгт. Суралцагчийн тооны өсөлтийн таамаглал Түв-шин

2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030

СӨБ 318422

312447

308213

312052

315128

322460

326240

324655

322659

319721

317055

314949

313729

ЕБС 662795

697205

734991

770085

805629

835460

865749

891865

910630

923468

939660

949353

954476

Дээд 190539

189219

185184

179695

174471

173074

176312

189079

208872

233129

250939

265730

277345

МБСТ 38526

38257

38497

39235

40382

41798

43352

45438

47113

48885

50829

49895

54527

2018 оны мэдээтэй харьцуулсан хүн амын өсөлтийн тоо, хувийг тоймлон харууллаа.

2. 8 дугаар хүснэгт. Хүн амын өсөлт, 2018 оныхтой харьцуулснаар Сургалтын

түвшин 2018 2019 2020 2025 2030

1 СӨБ 318422 312447 308213 324655 313729

Өсөлтийн хувь -2 -3 2 -1

2 Бага, дунд

Бага 341257 358321 371142 389702 403922

Өсөлтийн хувь 5 9 14 18

Дунд, ахлах

321538 338884 363849 502163 550554

Өсөлтийн хувь 5 13 56 71

3 Дээд 190539 189219 185184 189079 277345

Өсөлтийн хувь -1 -3 -1 46

МБС 38526 38257 38497 45438 54527

Өсөлтийн хувь -1 0 18 42

Дээрх таамаглалаас харвал 2025 он гэхэд дунд, ахлах сургуулийн насны сурагчдын

тоо өнөөгийн түвшнээс 56 хувь, 2030 он гэхэд 71 хувиар өсөх төлөвтэй харагдаж

байна. Цэцэрлэгийн насны хүүхдийн тоо харьцангуй тогтвортой байхаар байна. Харин

дээд боловсрол эзэмших буюу 18-22 насны залуусын тоо 2030 он гэхэд 46 хувиар өсөх

таамаглалтай байгаа бол МБСТ-д хамрагдах оюутны тоо 2030 он гэхэд мөн 42 хувиар

өсөх төлөв харагдаж байгаа юм.

Хүн амын өсөлтийн динамиктай холбоотойгоор боловсролын хүртээмжийн тооцоог

хийсэн батухайлбал, ЕБС-д шаардлагатай бага ангийн болон мэргэжлийн багш нарын

тоог дараах хүснэгтэд орууллаа.

2. 9 дүгээр хүснэгт. ЕБС-ын шаардлагатай бага ангийн болон мэргэжлийн багш нарын тоо

№ Хичээл 2018 2020 2025 2030

Одоо Нийт Шинэ Нийт Шинэ Нийт Шинэ Нийт Шинэ

1 Бага анги 10397 10759 362 11727 1590 12265 3428 12696 5158

2 Монгол хэл, Уран зохиол, Үндэсний

бичиг 2654 3370 716 3808 1220 5257 3001 5762 3838

3 Математик 2363 2425 62 2740 436 3783 1774 4147 2433

4 Мэдээллийн технологи

705 703 -2 795 107 1097 498 1203 691

5 Физик 998 1137 139 1285 312 1774 925 1944 1221

6 Биологи 844 1137 293 1285 462 1774 1056 1944 1332


Хуудас | 28

7 Хими 739 1137 398 1285 564 1774 1145 1944 1408

8 Газарзүй 602 758 156 856 269 1182 671 1296 860

9 Түүх 634 954 320 1078 460 1488 949 1631 1171

10 Нийгэм судлал,

Иргэний боловсрол 1106 1716 610 1939 861 2677 1737 2934 2133

11 Дүрслэх урлаг, Зураг

зүй, Технологи 1943 2684 741 3033 1139 4187 2536 4590 3181

12 Дуу хөгжим 1080 1413 333 1597 544 2204 1286 2416 1633

13 Биеийн тамир 2042 2308 266 2608 617 3601 1865 3947 2467

14 Эрүүл мэнд 345 813 468 919 583 1269 976 1391 1141

15 Англи хэл 2766 2341 -425 2646 -51 3653 1301 4004 1998

16 Орос хэл 720 667 -53 754 52 1041 429 1141 619

Нийт 29940 34323 4383 38355 9163 49025 23576 53082 31284

Зураг 2. 9. 2025 он гэхэд ЕБС-д шаардлагатай багшийн тоо, хичээл бүрээр

2030 он гэхэд манай ЕБС-ын шаардлагатай багш нарын тоо 53000 хүрэх төлөвтэй

байгаа бөгөөд эдний 31284-ыг нь шинээр ажилд авах шаардлагатай байна. Шинээр

ажилд авах багш нарын тоог мэргэжил нэг бүрээр нарийвчлан гаргаж дараах графикт

харууллаа.


Хуудас | 29

Зураг 2. 10. 2030 он гэхэд ЕБС-д шаардлагатай багшийн тоо, хичээлээр

2.3 Боловсролын салбарт тулгамдаж буй асуудлууд

2.3.1 Насан туршийн боловсрол

Засаглал, удирдлага, зохион байгуулалт: Монгол Улсын хувьд насан туршийн

боловсрол, албан бус боловсролын үзэл санаа бүхий эрх зүйн орчин бүрдсэн байдаг.

2016 оны Боловсролын тухай хуульд Насан туршийн боловсролыг бүх насны иргэд

боловсролын албан болон албан бус хэлбэрээр ёс суртахуун, гоо зүй, иргэн, гэр бүл,

шинжлэх ухаан, амьдрах ухааны боловсролыг тасралтгүй эзэмших үйл ажиллагаа

хэмээн тодорхойлж, 17 дугаар зүйлдээ насан туршийн боловсролын байгууллагын эрх

зүйн зохицуулалтыг тусгасан байна.

Боловсролын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.1-т заасны дагуу үндэсний түвшинд

НТБ-ын бодлогыг хэрэгжүүлэх байгууллага нь БСШУЯ-ны харьяа НТБҮТ юм. БШУ-ны

сайдын 2013 оны А/242 дугаар тушаалын нэгдүгээр хавсралтад тусгаснаар Монгол

Улсад НТБ-ын тогтолцоо нь Боловсролын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв

байгууллагын дэргэд НТБ-ын үндэсний зөвлөл болон салбар дундын зөвлөл байх

ёстой боловч одоо хүртэл үйл ажиллагаа нь тодорхойгүй байна. Иймд үндэсний

хэмжээнд үйл ажиллагааны зохицуулалтыг НТБҮТ хийж байгаа боловч эрх зүйн хувьд

шууд удирдах боломжгүй байна. Ялангуяа аймаг, сумын түвшинд НТБ-ын салбар

нэгжийн харъяалал бүр тодорхойгүй байгаа нь санхүү хөрөнгө хуваарилалт

олгогдохгүй байх үндсэн шалтгаан болж байна. НТБ-ын салбарын санхүүжилт БСШУС-

ын сайдын багцад багтаагүйгээс аймаг, сумын засаг дарга нарт хөрөнгө хуваарилах

эрх зүйн үндэс бүрдээгүй тул зөвхөн тухайн удирдлага ба хувь хүний үзэмжээс

хамаарч байна.

Чанар ба нийцэл56: НТБ-ын бага, суурь, бүрэн дунд боловсролын дүйцсэн сургалтын

хүрээнд ттодорхой түвшний боловсролыг хөтөлбөрийн дагуу судалж, стандартын

шаардлага хангасан эсэхээр тухайн суралцагчийг үнэлж байна. Харин боловсролын

ерөнхий түвшнийг дээшлүүлэх чиглэлийн сургалтад хамрагдсан иргэдийн сурлагын

амжилтыг тухайн суралцагчийн амьдрал, хэрэглээнд гарсан өөрчлөлт, сэтгэл

ханамжийн түвшингээр үнэлдэгийг хувь хүний эзэзмшсэн боловсролын түвшинг

илэрхийлэх, түүний хөгжлийг дэмжих хөшүүрэг болгон ашиглагдах байдлыг

нэмэгдүүлэх талаас нь сайжруулах хэрэгцээ байна. Нөгөө талаас богино хугацааны

сургалтыг урт хугацааны боловсролын тусгай стандарт хангах сургалттай адилтган

үнэлэх боломжгүй юм. НТБ-ын чанарт дүн шинжилгээ хийхэд онцлог нь: (а) сургалтад

хамрагдах нь зөвхөн гэрчилгээ авах зорилготой бус; (б) НТБ-ын зорилтот бүлэг нь

сургууль боловсролоос хөндийрөөд удсан хүмүүс байдаг; (в) сургалтын үргэлжлэх

хугацаа богино байдаг байна. Цаашид НТБ-ын үйлчилгээний чанарыг сайжруулахын

тулд НТБ-ын бүх түвшинд сургалтын орчин, үйл ажиллагааны хүртээмж, боловсон

хүчний нөөцийн чадавхийг бэхжүүлэх шаардлагатай байна.

НТБ-ын төвийн 1, 5, 10 дахь жилдээ ажиллаж буй багш тухайн мэргэжлийнхээ дагуу

мэргэжил дээшлүүлэх сургалтад хамрагдаж байгааг үл тооцвол Монгол Улсад НТБ-ын

багшийн мэргэжил дээшлүүлэх тусгайлсан тогтолцоо хараахан бүрдээгүй байна.

Хүртээмж ба хамран сургалт: НТБ-ын салбарын үйлчилгээний хүртээмжийг 1) Бичиг

үсгийн хөтөлбөр, 2) дүйцсэн хөтөлбөрийн сургалт, 3) амьдрах ухаан ба бусад чиглэл

56 АХБ, БСШУСЯ. (2019). Насан туршийн боловсролын шинжилгээний тайлан


Хуудас | 30

(гэр бүлийн боловсролын, иргэний боловсролын, ёс суртахуун-төлөвшлийн

боловсролын, гоо зүй-мэдрэмжийн боловсрол) гэсэн төрлүүдээр авч үзнэ57.

НТБ-ын төвүүдэд зохион байгуулсан бичиг үсгийн сургалтад 2007-2018 онд нийт 78499

иргэн хамрагдсан бөгөөд бичиг үсгийн сургалтад хамрагдсан хүмүүсийн дотор 15-аас

дээш насныхан 80.0-аас дээш хувийг эзэлж байна. Нөгөө талаар, 15-аас доош

насныхан дотор хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд олонх байна. байна.

Хөгжлийн бэрхшээлтэй залуучуудын боловсрол эзэмших боломж хязгаарлагдмал

хэвээр, тухайлбал, ерөнхий боловсролын сургуулийн насны хөгжлийн бэрхшээлтэй

хүүхдүүдийн ердөө 66.2 хувь нь л сургуульд суралцаж байна. Төрөлхийн хөгжлийн

бэрхшээлтэй залуучуудын бараг тал хувь нь бичиг үсэг тайлагдаагүй эсвэл тодорхой

шатны боловсролын үйлчилгээнд хамрагдаагүй байна (НҮБХХ, 2016).

НТБ-ын суралцагчид, үйлчилгээ хүртэх бүлэг нь сургууль завсардсан болон сургуулиас

гадна буй хүүхэд, залуус, насанд хүрэгчид, гэрийн ажилтай эмэгтэйчүүд, ажилгүйчүүд,

шилжин суурьшигчид, цэцэрлэгийн өмнөх насныхан, тэдний эцэг эх, эмзэг бүлгийнхэн,

хөгжлийн бэрхшээлтэй сурах боломжоор хомс иргэд байх ёстой боловч бодит байдал

дээр бичиг үсэг үл мэдэгчид болон сургууль завсардагчид, түүн дотроо насанд

хүрэгчдээс илүү 15-аас доош насны хүүхдүүд суралцагчдын ихэнх хувийг эзэлж байна.

Энэ нь нэг талаас НТБ-ын үйлчилгээ нь гол төлөв хот суурин газрын оршин суугчдад

чиглэж, алслагдсан газар амьдардаг хөдөөгийн хүн амд хүрч чадахгүй байгаатай

холбоотой.

Харин дүйцсэн хөтөлбөрийн сургалтад 1997-2018 онд нийт 193,589 хүн хамрагдсанаас

65.1 хувь (126,105) нь 2007-2018 онд ногдож байгаа бөгөөд 2017 оны байдлаар манай

улс нийт 3 119 935 хүн амтай байгаагийн 0.29 хувь нь дүйцсэн хөтөлбөрийн сургалтад

хамрагдаж байдаг. Дүйцсэн хөтөлбөрт хамрагдагсад насны хувьд янз бүр боловч ихэнх

нь 18-аас дээш настай хүмүүс эзэлж байна. Тухайлбал 2014-2015 оны хичээлийн жилд

суралцсан 10156 хүнээс 66 хувь нь 18-аас дээш настай байсан бол 2017-2018 оны

хичээлийн жилд хамрагдсан 8609 хүнээс 67 хувь нь энэ насныхан байна.

2017 оны УИХ-ын 46 дугаар тогтоолын 4 дэх хэсэгт “Хэвтрийн болон хүнд хэлбэрийн

хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд бичиг үсгийн, бага, суурь боловсрол олгох үйл

ажиллагааг Насан туршийн боловсролын үндэсний төвөөр дамжуулан зохион

байгуулна” хэмээн заасан.

НТБ-ын төвүүд Боловсрол соёлын газар, сумын Засаг даргын тамгын газар, ерөнхий

боловсролын сургууль зэрэг олон газар байрладаг. 2018 оны байдлаар аймгийн төв ба

Улаанбаатар хотын дүүргүүдэд ажиллаж буй НТБ-ын 29 төвөөс өөрийн гэсэн байртай

төв 4 (3 нь Улаанбаатарт, 1 нь хөдөө орон нутагт), түрээсийн байранд 6, ЕБС-д

байрладаг 11, БСУГ-т байрладаг 4 төв байгаа ба үлдсэн 4 нь бусад газар байрлаж

байгаа. Орон нутгийн НТБ-ын төвүүдийн 4 нь өөрийн байртай, бусад нь түрээсийн

болон ЕБС, БСУГ-ын байранд үйл ажиллагаа явуулж байна (НТБҮТ, 2018).

Улсын хэмжээнд байгаа НТБ-ын 354 төвд 2019 оны байдлаар 373 төрлийн 90,414

ширхэг сургалтын материал ашиглаж байна. Эдгээрээс зонхилох хэсгийг дүйцсэн

хөтөлбөрийн сургалтын модуль (42хувь), бичиг үсгийн анхан ба дунд, дараах шатны

сургалтын материал (38хувь) эзэлж байгаа ба видео, СD, DVD 5 хувийг эзэлж байна.

2.3.2 Сургуулийн өмнөх боловсрол

57

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Насан туршийн боловсролын шинжилгээний тайлан


Хуудас | 31

Засаглал, менежмент, зохион байгуулалт: Монгол Улсын Боловсролын тухай хууль

болон Сургуулийн өмнөх боловсролын тухай хууль СӨБ-ийн хүүхдийн хөгжил,

боловсролын харилцааг зохицуулж байдаг. Сургуулийн өмнөх боловсролын тухай

хуульд зааснаар энэ боловсрол нь бага насны хүүхдийг өөрийн онцлог, чадвар,

бүтээлч үйлээрээ хөгжин, насан туршийн боловсролын суурь чадварыг эзэмшихэд

дэмжин асрах, хамгаалах, хөгжүүлэх, сургалт, үйл ажиллагаагаар сургуулийн өмнөх

боловсрол эзэмшүүлэх зорилготой58 юм.

Бага насны хүүхэд хамгааллын чиглэлээр 2015 онд батлагдсан Хүүхэд харах

үйлчилгээний тухай хууль59, Хүүхдийн хөгжил хамгааллын үндэсний хөтөлбөр 2017-

202160 хүчинтэй хэрэгжиж байгаа юм. Мөн “Бага насны хүүхдийн хөгжлийг дэмжих цогц

бодлого” (2005)-ыг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яам, Эрүүл мэндийн яам болон

Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн яам хамтран баталсан байна. Тус бодлого нь эх

хүүхдийн эрүүл мэнд, хоол тэжээл, нийгмийн халамж ба хамгаалал, боловсролын

асуудлыг хариуцаж байгаа төрийн захиргааны бүхий л шатны байгууллагууд болон

түншлэгчдийн үйл ажиллагааг зохицуулж байгаа юм61.

СӨБ-ын байгууллагын орчин, үйлчилгээнд тавигдах шаардлага, түүнийг хэмжих

үндэсний стандартын баримт бичгүүдэд салбарын хууль тогтоомж, стандарт, норм,

журам, дүрмийг багтаахаас гадна хүүхдийн аюулгүй байдал, эрүүл мэнд, хоол тэжээл,

эрүүл ахуйн талаарх салбар дамнасан норм стандартууд байдаг. Тухайлбал, 2015 онд

батлагдсан “Сургуулийн өмнөх боловсролын байгууллагын сургалтын орчин. Ерөнхий

шаардлага” MNS 6558: 2015 стандарт, СӨББ-ын орчны нөхцөл: гадна орчин, барилга,

байгууламж, бүлгийн өрөө, ариун цэврийн өрөө, угаагуур, суултуурт тавих шаардлага,

хөгжим, биеийн тамирын танхим, гал тогоонд тавих шаардлага, 2015 онд батлагдсан

цэцэрлэг, ЕБС, дотуур байрны ус ариун цэвэр, эрүүл ахуйн норм, шаардлага, 2008 оны

Хүүхдийн цэцэрлэгийн аюулгүй байдлын дүрэм гэх зэргийг дурьдаж болно.

Боловсролын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1-т СӨБ-ын сургалтын байгууллага

нь цэцэрлэг байна гэж заасан байдаг. СӨБ-ыг үндсэн болон хувилбарт сургалтаар

олгох62 ба цэцэрлэг нь ердийн, тусгай, сувиллын, асрамжийн, халамжийн гэсэн хэв

шинжтэй63 байдаг. СӨБ-ын хувилбарт сургалт гэдэг нь үндсэн сургалтад хамрагдаж

чадахгүй байгаа хүүхдэд сургуулийн өмнөх боловсрол эзэмшүүлэх “ээлжийн бүлгийн”,

“явуулын багшийн”, “нүүдлийн бүлгийн” сургалтын үйл ажиллагаа юм. 2018-2019 оны

хичээлийн жилд өмчийн хэлбэрийн хувьд төрийн болон хувийн нийт 1,435 хүүхдийн

цэцэрлэг үйл ажиллагаа явуулж байна. Үүнээс төрийн өмчийн 889 цэцэрлэг, хувийн

өмчийн 546 цэцэрлэг байна. Төрийн өмчийн цэцэрлэгүүдийн 27.1 хувь нийслэлд, 27,8

хувь аймгийн төвд, 40.4 хувь сумын төвд, 4.4 хувь багт байршиж байна. Төрийн бус

өмчийн цэцэрлэгийн 81.6 хувь нийслэлд, 15.1 хувь аймгийн төвд байрлаж байна.

Цэцэрлэгийн өөрийн удирдлага нь цэцэрлэгийн зөвлөл юм. Цэцэрлэгийн мэргэжил,

арга зүйн удирдлагыг заах аргын нэгдэл хэрэгжүүлэх бөгөөд заах аргын нэгдлийн

ажиллах журмыг багш нарын зөвлөлийн саналыг үндэслэн цэцэрлэгийн эрхлэгч

баталдаг64.

58

Сургуулийн өмнөх боловсролын тухай хууль, 2008 59

УИХ, 2015 60

ХНХЯ, 2017 61

ЮНЕСКО, 2008 62

Сургуулийн өмнөх боловсролын тухай хууль, 7 дугаар зүйл 63

Сургуулийн өмнөх боловсролын тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1 заалт 64

Сургуулийн өмнөх боловсролын тухай хуулийн 10 дугаар зүйл


Хуудас | 32

СӨБ-ын салбарт хийж буй хөрөнгө оруулалт нэгэнтээ сургалтын орчинг сайжруулж

сургалтын хэрэглэгдэхүүн, тоглоомыг нэмэгдүүлэхэд төдийлөн чиглэж чадахгүй байна.

Төрийн өмчийн ихэнх цэцэрлэгүүд хөгжүүлэх үйл ажиллагааг дэмжих сургалтын

хэрэглэгдэхүүн болон тоглоомын үндсэн багцаар хангагдсан боловч материалын төрөл

цөөн, чанар хангалтгүй байна65.

Чанар ба нийцэл: СӨБ-ийн хүүхдийн хөгжилтэй холбоотой СӨБ-ийн агуулгыг

тодорхойлсон сургалтын цөм хөтөлбөрийг 2014 онд батлан хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд

энэ хөтөлбөрийн үзэл санаа нь хууль, бодлогын зорилго, агуулгатай уялдаж хүүхэд

бүрийн хувийн онцлогт тулгуурлан чанартай боловсрол эзэмшүүлэх, үнэлэх, хянах

дотоод механизмыг иж бүрнээр агуулсан байна. Бага насны хүүхдүүдийн чадварын

ялгаа ихээхэн зөрүүтэй байгаа ба хөдөө, орон нутгийн эсвэл амьжиргааны түвшин

багатай өрх, үндэсний цөөнхийн хүүхдүүд танин мэдэхүй, хэл яриа, нийгэм сэтгэл зүйн

чадвараар хоцрогдож байна66. 2015 онд Дэлхийн банкнаас СӨБ-ын үйлчилгээний

чанарт олон улсын аргачлалаар хийсэн судалгаагаар гарсан дүнг 2.10 дугаар

хүснэгтэд үзүүлэв.

Төрийн өмчийн цэцэрлэгүүд чанарын индексийн хувьд нэлээд сайн ( 4.1) гүйцэтгэлтэй

гарсан бол харилцааны дэд хэмжүүрээр хамгийн өндөр (4.5) оноо, орон зай ба

тавилга/тоноглол (4.3), сургалтын зохион байгуулалтаар (4.2) оноо тус тус авсан

байна. Сургалтын үйл ажиллагаагаар 4.17 оноо авсан нь хэл яриа, бичиг үсгийн орчны

4.16 оноотой дөхүү байна. Харин математикийн орчны хэмжигдэхүүн дээр хамгийн

бага оноо авчээ (3.63). Нөгөө талаар сургуулийн өмнөх насны хүүхдийн хөгжлийн ялгаа

хот, хөдөөгөөр ялгаатай, хүүхдийн математикийн мэдлэг, чадварын түвшин хамгийн

доогуур үзүүлэлттэй байна.

2. 10 дугаар хүснэгт. Монгол Улсын цэцэрлэгүүдийг ECEMI аргачлалаар үнэлсэн чанарын дэд хэмжүүрийн дундаж оноо (2015)

Гэр Улсын ердийн Хувийн

Дундаж СХ Дундаж СХ Дундаж СХ

Бүтцийн чанар

Орон зай ба тавилга 3.75 1.199 4.259 0.871 4.127 0.938

Явцын чанар

Харилцаа 4.74 0.63 4.548 0.778 4.642 0.669

Сургалтын зохион байгуулалт

3.71 1.201 4.201 0.959 4.188 0.931

Бүтэц ба явцын чанар

Үйл ажиллагаа 2.798 0.988 4.171 0.871 3.918 0.929

Бичиг үсэг 3.815 1.057 4.164 0.755 4.052 0.823

Математик 3.118 1.126 3.633 0.99 3.506 1.008

Түүнчлэн 2010 онд Боловсролын хүрээлэнгээс хийсэн 5 настай хүүхдийн сургуульд

бэлтгэгдсэн байдлын үнэлгээгээр алслагдсан нутгийн буюу малчин өрхийн хүүхдийн үр

дүн хамгийн бага байсан байна67.

Сүүлийн жилүүдэд хот суурин газрын хүн ам, түүний дотор сургуулийн өмнөх насны

хүүхдийн тоо нэмэгдсэн, цэцэрлэгийн хүчин чадал, хамран сургалт өссөнөөр

цэцэрлэгийн багшийн ажлын байрны хэрэгцээ нэмэгдэж байна. Хот, аймгийн төвийн

цэцэрлэгийн багш нар өдөрт 10-12 цаг буюу 7 хоногт 50 гаруй цаг ажиллаж байна.

Хүүхдийн өдрийн унтлагын 2 цагт сургалт хөгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөлт,

65 Дэлхийн банк. (2015). Монгол улсын сургуулийн өмнөх боловсрол 66

Дэлхийн банк. (2018). Монгол улсын цогц дүн шинжилгээ 67

Дэлхийн банк. (2015). Монгол улсын сургуулийн өмнөх боловсрол

1307, 5% 606, 2%

7745, 28%

6970, 26%

10545, 39%

СӨБ-ын салбарт ажиллагчид /ажлын байр/

эрхлэгч арга зүйч багш туслах багш


Хуудас | 33

хөтөлбөр боловсруулах, сургалтын хэрэглэгдэхүүн болон дараагийн хичээлийн

бэлтгэл зэргийг хийдэг ч ажлын бус цагаар дээр дурьдсэн үйл ажиллагааг

хэрэгжүүлэхэд багагүй цаг зарцуулж байгаа юм68.

Зураг 2. 11. Цэцэрлэгт ажиллаж байгаа багш, мэргэжилтнүүдийн ажлын байр (2018)

2018-2019 оны хичээлийн жилийн байдлаар төрийн өмчийн 5, төрийн бус өмчийн 19 их,

дээд сургуулиуд СӨБ-ын багш бэлтгэж байгаа бөгөөд тэдгээрийн сургалтын багц цаг

болон хичээлүүд ялгаатай байгаагаас төгсөгчдийн эзэмшсэн мэдлэг, чадварын хувьд

жигд чанартай байж чадахгүй байна. Багш бэлтгэх их, дээд сургуулиудын харилцан

адилгүй хөтөлбөр, сургалтын чанар арга зүйн улмаас төгсөгчдийн мэдлэг, чадварын

ялгаа их, эчнээ сургалтын хугацаа богино, чанар муу, дадлагын чанар харилцан

адилгүй, ихэнх төгсөгчдийн баримт бичиг боловсруулах чадвар сул байна69.

Цэцэрлэгийн багшийн мэргэжил дээшлүүлэх үндсэн болон захиалгат сургалтуудыг

БМДИ, МУБИС-ийн СӨБ-ын сургууль, төрөлжсөн сургалтуудыг төрийн бус байгууллага,

олон улсын байгууллага, аймаг, нийслэлийн Боловсрол, соёл, урлагийн газар,

боловсролын эрдэм шинжилгээ, арга зүйн зарим байгууллага, мэргэшсэн хувь хүн

зохион байгуулж байна. 2018 онд 835 багш улс, бүс, орон нутгийн сургалтуудад

мэргэжлээ дээшлүүлснээс үзэхэд нийт багш нарын 10 хувь нь жил бүр сургалтын аль

нэг хэлбэрт хамрагддаг бөгөөд энэ хувийг мэргэжил дээшлүүлэх сургалтыг уян хатан

болгох, ажлын байрандаа хөгжих боломжоор хангах, нээлттэй, цахим, зайны

боловсрол, сургалтын нөөцийг ашиглах замаар нэмэгдүүлэх шаардлагатайг

илэрхийлж байна70.

Цаашид туслах багш нарыг бага насны хүүхдийн хөгжлийн мэргэжилтний “нөөц”-д

тооцон тогтмол сургалтуудад хамруулах, мэргэжил шатлан эзэмших бололцоогоор

хангах хэрэгтэй байна71. Гэтэл туслах багшийг бэлтгэх тогтолцоо өнөөгийн багш

бэлтгэх тогтолцоотой уялдаагүй, мэргэжлийн боловсрол, сургалтын хүрээнд зохион

байгуулагддаг тул ХНХЯ-ны харьяалалтай, боловсролын байгууллагын оролцоо

багатай байна. Энэ нь туслах багшийн чанарт сөргөөр нөлөөлж байна.

2018-2019 оны хичээлийн жилд 7,903 бүлэг хичээллэж байгаагаас төрийн өмчийн

цэцэрлэгт үндсэн сургалтын бүлэг дүүргэлт 36.9 байгаа бол хувийн цэцэрлэгийн

үндсэн сургалтын бүлэг дүүргэлт 22.6 байна. Хамгийн олон хүүхэдтэй бүлэг аймгийн

төв, нийслэл хотод 60 хүрэх ч нөхцөл байна.

Хүртээмж ба хамран сургалт: СӨБ-ын хамрагдалт 82.8 хувь байна72. Нийт

сургуулийн өмнөх боловсролд хамрагдаж буй хүүхдийн 3.0 хувь нь 2 хүртэлх насны,

19.2 хувь нь 2 нас, . Цэцэрлэгт хамрагдсан хүүхдийн тоо 77.6 хувь нь 3-5, 0.2 хувийг 6

настай хүүхэд бүрдүүлж байна. Цэцэрлэгт хамрагдсан хүүхдийн 5 нас буюу бэлтгэл

бүлгийн хүүхэд 29 хувь, ахлах бүлэг 4 настай хүүхэд 26 хувь, дунд бүлэг буюу 3 настай

хүүхэд 25 хувь, 2 настай хүүхэд буюу бага бүлэг 18 хувь, холимог бүлэгт 2.1 хувь тус

тус эзэлж (Зураг 2.13.) байна. Сургуульд элсэхийн өмнөх насны (5 нас) хүүхдийн СӨБ-

д хамран сургалтын хувь 92.1 байна (Зураг 2.12.).

68

Дэлхийн банк, БТДНТ. (2019). Сургуулийн өмнөх боловсролын дэд салбарын тайлан 69



Дээрх шинжилгээ 72

Дэлхийн банк, БТДНТ. (2019). Сургуулийн өмнөх боловсролын дэд салбарын тайлан

Зураг 2. 12. Цэцэрлэгт хамрагдсан хүүхдийн тоо


Хуудас | 34

Суурьшлын бүсээр нь авч үзвэл, хот суурин газарт 3-5 насны хүүхдүүдийн цэцэрлэгт

хамрагдалт 81,4 хувь байсан бол хөдөө орон нутагт 58,2 хувь нь цэцэрлэгт явж

сургуулийн өмнөх боловсрол эзэмшиж байна. Сүүлийн жилүүдэд цэцэрлэгт

хамрагдсан хүүхдийн тоо тогтмол өсөж байгаатай холбогдуулан сургуулийн өмнөх

боловсролын хамран сургалтад хувилбарт сургалтын хамрагдсан хүүхдийн эзлэх хувь

буурч 9.2 хувь байна. 2018 оны байдлаар 23705 хүүхэд хувилбарт сургалтын

үйлчилгээнд хамрагдаж байгаа ба эдгээр хүүхдүүдийн 69 хувь нь нүүдлийн гэр

цэцэрлэгт, 19 хувь ээлжийн бүлэгт, 12 хувь нь явуулын багшийн сургалтад тус тус

хамрагдаж байна. 2018 оны байдлаар хувийн өмчийн цэцэрлэгт хамрагдаж байгаа

хүүхдүүд СӨБ-ын хамран сургалтын 17.6 хувь эзэлж байна73.

Улсын хэмжээнд цэцэрлэгийн үйлчилгээнд хамрагддаг улсын дундаж үзүүлэлттэй

харьцуулахад хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн хамрагдалт 21.4 пунктээр доогуур

байна. Хүүхдийн цэцэрлэгийн удирдлага, багш нар ачаалал их, мэргэжил дээшлүүлэх

сургалтад хамрагдаагүй, орчин бүрдээгүй зэрэг шалтгаанаар хөгжлийн бэрхшээлтэй

хүүхдийг элсүүлэхээс цааргалсан байдалтай байна. Түүнчлэн хөгжлийн бэрхшээлтэй

хүүхдийг цэцэрлэгт зөөх тээврийн асуудал хүнд, ялангуяа өвлийн цагт цаг агаарын

хүнд нөхцөлд, зузаан хувцастай хүүхдээ зөөж хүргэж чадахгүйн улмаас цэцэрлэгээс

хүүхдээ гаргах явдал цөөнгүй байна. Нийслэлийн хэмжээнд төрийн өмчийн 3 тусгай

цэцэрлэг, аймгийн төв дээр хүнд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд зориулсан хувийн

хэвшлийн цэцэрлэгүүд, мөн төрийн өмчийн ердийн цэцэрлэг дээр тусгай бүлгүүд

ажиллах, хүүхэд асрах үйлчилгээнд хамруулж байна.74.

Монгол Улсад 2017 оны байдлаар нийгмийн халамжийн дэмжлэг, туслалцаа зайлшгүй

шаардлагатай75 189,617 өрхөд амьдарч байгаа хүүхэд 399,902 байна. Өрхийн

амьжиргааны индексээр хүүхдүүдийг 5 бүлэгт хуваан авч үзэхэд чинээлэг амьдралтай

айлын хүүхдийн 90 орчим хувь нь цэцэрлэгт явдаг гэж хариулсан бол энэ тоо буурсаар

(4 дүгээр бүлэг - 86.5 хувь, 2 дугаар бүлэг – 79.9 хувь, 3 дугаар бүлэг – 77.2 хувь)

орлого багатай өрхийн хувьд 3 дахин бага буюу 34 хувь нь л СӨБ эзэмшиж байгаа76 нь

зүй ёсоор анхаарал татсан асуудал юм. Хамгийн ядуу хүн амын бүлгийн сургуульд

элсэхээс өмнө нэг жилийн зохион байгуулалттай сургалтад хамрагдалт хамгийн

чинээлэг хэсгийнхнээс даруй 34 пунктээр доогуур байна. Дээрх бүлгийн хүүхдүүдийн

хөгжлийг дэмжихийн тулд гэр бүлд нь эцэг эх байх ур чадварын чиглэлээр дэмжлэг

73



Өрхийн амьжиргааны түвшингээ “орлогыг орлуулан тооцох аргачлалын” дагуу үнэлүүлж, өрхийн мэдээллийн санд орсон амьжиргааны түвшин нь тухайн үеийн ядуурлын шугамнаас доогуур өрхөөр сонгогдсон өрхийн хүүхэд 76

ҮСХ, НҮБХАС, НҮБ Хүүхдийн сан. (2018). Монгол улсын нийгмийн үзүүлэлтийн түүвэр судалгаа

Бага, 44397,

18%

Дунд, 59512,

25% Ахлах, 61810,

26%

Бэлтгэл, 69063,

29%

Холимог, 4982, 2%

Бага Дунд Ахлах Бэлтгэл Холимог

69.7 75.6

90.6 98.1

89.4 95.9 99.7

93.0 91.4 92.1

0.0

20.0

40.0

60.0

80.0

100.0

5 настай хүүхдийн СӨБ-д хамрагдсан байдал /Сургуульд элсэхээс 1 жилийн өмнө/

Зураг 2. 13. 5 настай хүүхдийн СӨБ-д хамрагдалт


Хуудас | 35

шаардлагатай гэдгийг судалгаагаар хариулсан байдаг77. Ер нь эцэг эхчүүдийн дунд

СӨБ-ын ач холбогдол, сургуульд бэлтгэгдэх байдал, бага насны хүүхдийн хөгжлийн

талаарх ойлголт дулимаг байна78.

2018-2019 оны хичээлийн жилд СӨБ-д хамрагдсан нийт хүүхдийн 11.5 хувийг малчдын

хүүхэд эзэлж байна. Аймгийн төвийн хүүхдүүдийн дийлэнх нь буюу 90.2 хувь нь

цэцэрлэгт хамрагдаж байхад багийн төвд хөдөөний болон малчин өрхийн хүүхдүүдийн

цэцэрлэгт хамрагдалт үүнээс 2 дахин бага буюу дөнгөж 45.2 хувь байгаа нь анхаарал

татаж байна79. Малчдын хүүхдийн хамрагдалтыг оноор авч үзвэл 2006-2015 он хүртэлх

хугацаанд 44 хувиар өссөн бол 2018 он хүртэлх хугацаанд 9 орчим хувиар буурчээ.

Сургуульд элсэхийн өмнөх насны хүүхдийн СӨБ-ын ба бусад зохион байгуулалттай

сургалтад хамрагдсан хувь 84.3 хувь байгаа ба үүнээс 61.2 хувь СӨБ-д хамрагдаж

байна. 80

2.3.3 Бага, дунд боловсрол

Засаглал, менежмент ба зохион байгуулалт: Хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний

хэрэгжилтийн хугацаанд бага, дунд боловсролын бүтцэд 2 удаа өөрчлөлт орж,

сургуульд элсэх насыг 6 болгосон81. Сургуулийн байршил нь хүн ам сийрэг, цөөн

байдаг хөдөө орон нутгийн хувьд онцгойлон авч үзвэл зохих “сургуулийн насны хүүхэд

боловсролын үйлчилгээ хүртэх эсэх тухай асуудал нь зөвхөн биеэр сургуульд

хамрагдах боломжоос гадна эдийн засаг, нийгэм-соёлын бусад хүчин зүйлтэй

холбоотой ойлголт” болохыг анхаарч үзэх шаардлагатай. Үүнд, сургууль ба гэр хүртэлх

зай, зарцуулагдах хугацаа, тээврийн хэрэгсэл, тухайн орон нутгийн байгаль, газар зүйн

онцлог (уул, даваа, ус гол гэх мэт бартаа саад)-ийг тооцсон хамран сургах тойргийг

тогтоох, нөгөөтэйгүүр сургуулийн хүчин чадлын стандарт ба хамгийн их, хамгийн бага

хэмжээг тооцох нь бага, дунд боловсролын системийн дотоод үр ашгийг оновчлох

асуудалтай холбоотой. Тухайлбал, 2009 ба 2018 оноор ерөнхий боловсролын

сургуулийн байршлыг баг, сум, аймгаар харьцуулан авч үзвэл:

Багт бага, дунд, ахлах сургууль нэмэгдсэн,

Суманд ахлах сургууль нэмэгдсэн, харин дунд ба бага сургууль буурсан,

Аймагт ахлах, бага сургуулийн тоо нэмэгдсэн, дунд сургуулийн тоо буурсан

(Зураг 2.14.) байна.

Тиймээс ЕБС-ийн бүтэц, байршил, хэв шинжийг шинжлэх ухааны үндэслэл, судалгаа,

нотолгоонд тулгуурлан, улс орны онцлог, сургуулийн насны хүүхдийн нас, бие,

сэтгэхүйн онцлогт тохируулан тогтоох асуудал дутагдаж байна82.

77


Дэлхийн банк, БТДНТ. (2019). Сургуулийн өмнөх боловсролын дэд салбарын тайлан йлан 79

ҮСХ, НҮБХАС, НҮБХС. (2018). Монгол улсын нийгмийн үзүүлэлтийн түүвэр судалгаа 80


2006 онд 6+3+3, 2012 онд 5+4+3 82

“ЕБС-ийн бүтэц, байршил, хэв шинж” төслийн судалгааны тайлан,


Хуудас | 36

Зураг 2. 14. Ерөнхий боловсролын сургууль (байршил, ангиллаар)

ЕБС-ийн удирдлагын сонгон шалгаруулалт, томилгоотой холбоотой асуудал ихээхэн

анхаарал татаж байна83. 2007-2019 оны хооронд 2012-2013 оны хичээлийн жилд 77

захирал ЕБС-д шинээр томилогдож байсан бол 2013-2014 оны хичээлийн жилд 209

захирал шинээр томилогдожээ. 2012 оноос хойш сүүлийн 7 жилд нийт 783 захирал

шинээр томилогдсон бөгөөд жилд дундажаар 112 захирал томилогдсон байна. 2012-

2016 онд нийт 507, 2016-2019 онд нийт 276 захирал шинээр томилогдсон байна.

Зураг 2.15. ЕБС-ийн захирлын албан тушаалд шинээр томилогдсон байдал (2007-

2019)

ЕБС-ийн захирлын албан тушаалд шинээр томилогдсон багш нарын 50 хувь -75 хувь

нь тухайн сургууль дотроо эсвэл тухайн аймаг, хотынхоо ЕБС-аас шилжиж очсон

байна. Захирлын албан тушаалд сургууль төгссөн шинэ багш томилогдсон

тохиолдлууд 2015 оноос хойш сүүлийн жилүүдэд нэмэгдэх хандлагатай болсон байна.

ЕБС-ийн захирлын албан тушаалаас чөлөөлөгдсөн багш нарын 25-с доош хувь нь л

тэтгэвэрт гарсан бол 75-аас дээш хувь нь сургууль дотроо албан тушаал өөрчлөгдөх,

83

ЮНИСЕФ, БХ. (2019). Боловсролын салбарын хэрэглэгчийн түүвэр судалгааны тайлан

1 3 22

194

142

19

334

12 28 12 10

31

252

103

9

328

4 29

12 8

33

226

104

6

366

3

40 13

8

33

225

104

5

370

3

42

0

50

100

150

200

250

300

350

400

ахлах дунд бага ахлах дунд бага ахлах дунд бага

баг сум аймаг

2009

2016

2017

2018

55

44

38

23

91

54

33

28

58

24

53

53

44

32

27

51

38

15

25

28

19

20

11

9

6

20

17

1

7

9

7

36

21

13

12

8

33

20

14

18

9

18

13

14

9

10

8

8

8

10

2

4

4

1

2

1

3

4

4

0

5

1

3

2

0

0

1

1

2

2

4

3

3

6

0% 20% 40% 60% 80% 100%

2007/08

2009/10

2010/11

2011/12

2012/13

2013/14

2014/15

2015/16

2016/17

2017/18

2018/19Сургууль дотроо албан тушаал өөрчлөгдсөн

Тухайн аймаг, хотынхоо ЕБС-аас шилжиж ирсэн

Боловсролын бус байгууллагаас шилжиж ирсэн

Бусад

Өөр аймаг, хотоос шилжиж ирсэн

Гэрээгээр

Сургууль төгссөн


Хуудас | 37

өөр ЕБС-д шилжих, бусад байгууллагад шилжих гэх мэт тайлбартай байна.

Захирлуудын 32 хувь багш бус84 мэргэжилтэй, ба 5 хүрэхгүй ажлын туршлагатай

захирал 17 хувийг эзэлж байна. Эндээс харахад ЕБС-ийн удирдах ажилтны мэргэшсэн

байдал, тогтвор суурьшилтай ажиллах байдал сул, мэргэжлийн удирдлагын тогтолцоог

сургуулийн түвшинд бүрдүүлэх бодлого өгүүлэгдэж байна.85.

Чанар ба нийц: 2012-2018 онд сургалтын цөм хөтөлбөрийг боловсруулж, үе

шаттайгаар үндэсний түвшинд бүх нийтээрээ мөрдөн хэрэгжүүлж байна. Бага, суурь

боловсролын сургалтын цөм хөтөлбөрт шинжлэх ухааны мэдлэг, чадвараас гадна

өөрийн хүч нөөцийг мэдрэх, бусадтай хамтрах, мэдлэгийг эрж хайх олж судлах арга

барилтай болох, байнга тасралтгүй хөгжих, хүрээлэн буй орчныг зөв ухаарч тэнд

өөрийгөө зөв авч явах, зорилго чиглэлтэй амьдарч хөдөлмөрлөх зэрэг хувь хүний

хөгжилд хандсан ТХБ-ын үзэл санаа, агуулгыг тодорхой тусгасан байна. Бүрэн дунд

боловсролын цөм хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд ахлах сургуульд нэмэлт үйл

ажиллагаанууд хэрэгжиж, тэдгээрт харгалзах шинэ менежмент шаардагдаж,

сургуулийн захирал, сургалтын менежер, ангийн болон хичээл заадаг багш нар,

нийгмийн ажилтан, сурагчид, эцэг эхчүүд шинэ үүрэг хариуцлага хүлээхээр

төлөвлөсөн байжээ. Гэвч ЕБС-ийн бүтэц, байршил, хэв шинжийг нотолгоонд тулгууран

тооцоогүй,ахлах ангийн түвшинд сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх бодит нөхцөлийг

бүрдүүлээгүйн улмаас алслагдсан нутгийн цөөн сурагчидтай сургуульд судлагдахуун

сонгон суралцах боломж хязгаарлагдаж, улмаар хөтөлбөрийн хэрэгжилтэнд бэрхшээл

үүсч, батлагдсан сургалтын төлөвлөгөө өөрчлөгдөх байдалд хүргэсэн байна. Энэ нь

сурагч дараагийн шатны сургуульд суралцах залгамж холбоог хангах, бүрэн дунд

боловсролын агуулгыг кредитийн тогтолцоонд шилжүүлэх, суралцагчдад сонгох

боломжийг өргөжүүлэх, ахлах сургуулийг хөгжүүлэх бодлого бүрэн утгаараа хэрэгжиж

чадахгүй байна. Цөм хөтөлбөрийн хэрэгжилт сул, жигд бус байгаа нь илэрсэн86.

2019 оны байдлаар 2008-2018 оны хооронд үндэсний түвшний нийт 252 сургалтын

хөтөлбөр боловсруулж мөрдсөн боловч сүүлийн жилүүдэд боловсрогдсон нийт

хөтөлбөрийн 70 гаруй хувь нь хүчингүй болсон байна.

Сургалтын хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн судалгаа болон боловсролын чанарын

судалгаагаар суралцагчийн суралцахуйн зорилтын хүрээнд эзэмших мэдлэг, чадвар

сул байгааг илрүүлсэн. Үндэсний чанарын үнэлгээ болон Дэлхийн банкны “Бага

боловсролын чанарын шинэчлэл” төслөөс зохион байгуулсан 1, 2 дугаар ангийн

хүүхдийн бичиг үсэг, тоо тооллын үнэлгээгээр87 -ны үр дүн ч тухайн ангид

суралцагчдын боловсролын чанар сул байгааг баталсан байдаг. Тухайбал, Дэлхийн

банкны төслийн үнэлгээгээр 1, 2 дугаар ангийн сурагчид уншиж суралцах суурь

чадварыг эзэмших шатандаа байгаа ба үнэлгээнд оролцогчдын 59 хувь нь үсэг таних,

28 хувь нь үгийн эхний авиаг зөв дуудах, 26 хувь нь үсгийн авиаг дуудах даалгаврыг

гүйцэтгэжээ. Танил үгийн гуравны хоёрыг нь зөв дуудаж, утгагүй үгийн тал хувийг нь

олж тогтоож чадаж байна. Унших даалгаврын биелэлт 50 хувьтай, ойлгож унших

түвшин 27 хувь байна. Тодорхой хугацаатай өгсөн даалгаврын биелэлт нь минутанд

дунджаар 59 үсэг таньж, 28 үгийн эхний авиаг дуудаж байна. Математикийн хувьд

сурагчид сургалтын хөтөлбөр дэх чадварыг эзэмшиж хараахан чадаагүй байна. Тоо

таних даалгавар дээр 85 хувийн гүйцэтгэлтэй, нэмэх үйлдлийн гүйцэтгэл 50 хувьтай

84 Удирдах болон нийгмийн ажилтны мэргэжилийг багш бус гэж тооцов 85

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Бага, дунд боловсролын дэд салбарын шинжилгээний тайлан 86 АХБ, БСШУСЯ. (2019). Бага, дунд боловсролын дэд салбарын шинжилгээний тайлан 87

World Bank. (2017). Eearly grade reading and mathematics ability assessment report


Хуудас | 38

байна. Ухагдахууны ойлголтыг шалгах даалгавар дээр 68 хувийн гүйцэтгэлтэй, II

түвшний нэмэх хасах үйлдэл ба тоонуудын хувьд 50 хувийн гүйцэтгэлтэй байлаа.

Өгүүлбэртэй бодлогын гүйцэтгэл мөн 50 хувьтай байна. Боловсролын чанарын

судалгаагаар88 суурь болон бүрэн дунд боловсролын түвшний суралцагчид танин

мэдэхүйн энгийн түвшний даалгаврыг гүйцэтгэж дадсан боловч дээд түвшний буюу

шаардлагатай мэдээлэл олж авах, боловсруулах, үр дүнг өөрийн хэрэгцээ шаардлагад

нийцүүлэн хэрэглэх, өгсөн загвар ашиглан зохиомжлол бичих зэрэг чадвар сул, хэл

зүйн дүрэм, үгийн сангийн мэдлэг, эхийн бүтцийг тодорхойлох чадвар сул үр дүнтэй

байсан. Казах, тува зэрэг үндэсний цөөнхийн хүүхдэд хос хэлний боловсрол олгох

бодлого баримталж буй ч хэл, соёлын ялгаатай байдлаас үүдэн дараагийн шатны

сургуульд элсэн орох шалгалтын үр дүн хангалтгүй, мөн хилийн чанадад амьдарч буй

монгол хүүхдийн эх хэлний асуудал зэрэг бэрхшээл байсаар байна89.

Дээрх үнэлгээний үр дүнд нөлөөлөх хүчин зүйлийн шинжилгээгээр, цэцэрлэгт

хамрагдсан байдал, сургуулийн орчны хүүхдэд ээлтэй байдал, сурах бичгийн хангамж,

сургуулийн байршил90, багшийн мэргэжлийн чадамж зэрэг нь эерэг хамааралтай

байлаа. Багшийн мэргэжлийн бэлтгэл, мэргэжил дээшлүүлэх сургалт засгийн газрын

дэмжлэгтэй системтэй зохион байгуулагдаж байгаа хэдий ч үр дүн, чанар сул байна91.

Багш бэлтгэх их дээд сургуулиудын хөтөлбөр харилцан адилгүй, мэргэжил дээшлүүлэх

сургалтын агуулгатай уялдаа муу, багш өөрийн мэргэжлийн түвшнээ баримжаалах

стандарт байхгүй, аль ч сургалтын агуулга тэдний хэрэгцээнд нийцэж чадаагүй байгаа

зэрэг бэрхшээлүүдийг дэд салбарын шинжилгээний тайланд илрүүлсэн байна.

Багш нарыг заадаг хичээлээр нь бүлэглэж бага дунд боловсролын сургалтын

төлөвлөгөөнд тусгагдсан хичээлүүдийг зааж буй нийт багш нарыг мэргэжлийн,

мэргэжлийн бусаар ангилж үзэхэд дараах дүр зураг ажиглагдаж байна. Хэдийгээр өөр

мэргэжлийн багшийн зааж буй цагийн хэмжээ бага байж болох ч тодорхой хэмжээгээр

мэргэжлийн бус багш өөр хичээлийг заах тохиолдол гарч байгааг харуулж байна.

Түүнчлэн 2014-2015 оны хичээлийн жилээс багш хомсдох хандлагатай байна. 2014-

2015 оны хичээлийн жилээс хойш багшийн хомсдол 1 хувь байсан ч түүнээс хойш

нэмэгдсээр 2016-2017 хичээлийн жилд 4.1 хувьд хүрснийг дараах Зурагт харууллаа92.

Зураг 2. 16. Мэргэжлийн багшийн хомсдол 2006-2016

88

Цөм хөтөлбөр дэх суралцахуйн зорилтын мэдлэг, чадварыг үнэлдэг. 89

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Бага, дунд боловсролын дэд салбарын шинжилгээний тайлан 90

Статистикийн хувьд ач холбогдолтой эерэг хамаарлууд 91

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Бага, дунд боловсролын дэд салбарын шинжилгээний тайлан 92 АХБ, БСШУСЯ. (2019). Бага, дунд боловсролын дэд салбарын шинжилгээний тайлан

2.0

1.0 1.0

0.4 0.4 0.4 0.3 0.2

1.9

2.6

4.1

0.00.51.01.52.02.53.03.54.04.5


Хуудас | 39

2018-2019 оны хичээлийн жилд бага, дунд боловсролын эрэлт, нийлүүлэлтийн

шинжилгээг бага боловсролын түвшнээр жишээ болгон сургуулийн байршил,

хамрагдалт, багшийн хангамжаас хамааруулан авч үзэхэд, бага боловсролын түвшинд

нэг багшид ногдох сурагч дунджаар 30 байгаа бөгөөд түүнээс дээш үзүүлэлттэй,

ачаалал ихтэй Улаанбаатар хот, Өмнөговь, Дорноговь зэрэг аймагт багшийн

нийлүүлэлттэй холбоотой асуудлууд тулгарч байна. Харин Баян-Өлгий, Говь-Алтай,

Увс, Хэнтий, Баянхонгор, Ховд, Завхан, Хөвсгөл аймгуудад хамрагдалтын бохир жин

нь дунджаас дээгүүр, сурагч багшийн харьцаа дунджаас доогуур (буюу багшлах нөөц

хүрэлцээтэй) байгаа тул боловсролын эрэлттэй байна93.

Зураг 2. 17. Бага боловсролын эрэлт, нийлүүлэлтийн хамаарал (2018/09 он)

Хүртээмж ба хамран сургалт94: Сүүлийн 10 жилийн элсэлтийн цэвэр болон бохир

жингийн үр дүнгээс харахад ЕБС-ийн 11-12 жилийн шилжилттэй холбоотой огцом

өсөлт, бууралт ажиглагдаж байна. 2009-2010 оны хичээлийн жилээс 2015-2016 оны

хичээлийн жил хүртэл бага боловсролын элсэлтийн бохир жин 100-аас дээш хувьтай

байсан нь бага боловсролд эрт, эсвэл хожуу элсэгч тухайн жилүүдэд их байсныг

илтгэнэ. Тэгвэл тухайн түвшний элсэлтийн цэвэр жинг авч үзэхэд, бага боловсролд

хамрагдвал зохих албан ёсны насаараа элсэгчдийн эзлэх жин 2010-2011 оны

хичээлийн жилд хамгийн өндөр 95.5 хувь байхад элсэлтийн бохир жин буурсан юм.

Элсэлтийн бохир ба цэвэр жингийн зөрөө багасах нь эрт ба хожуу элсэлт буурах сайн

талтай. Суурь боловсролын хувьд элсэлтийн бохир жингийн динамикийг авч үзвэл,

2013-2014 оны хичээлийн жил нь энэ үзүүлэлтээр хамгийн доод утгатай (81 хувь),

харин өмнөх жил буюу 2012-2013 оны хичээлийн жил хамгийн дээд утгатай (119.8 хувь)

байгааг харж болно. Энэ нь ерөнхий боловсролын 12 жилийн шилжилттэй холбоотой

юм.

2. 11 дүгээр хүснэгт. Бага, дунд боловсролын элсэлтийн бохир ба цэвэр жин95 (2009-2018)

93



Тайлбар: *- Боловсролын суурь мэдээллийн тайлан (2019) ба Боловсролын бодлого төлөвлөлт, өгөгдөл мэдээллийн

дүн шинжилгээний экспертийн боловсруулсан өгөгдлүүдийг харьцуулан авч ашиглав. **-Зарим өгөгдөл абсолют хазайлт

(савлагаа) ихтэй тул “т-missing” гэж авав.


Хуудас | 40

2010-

2011

2011-

2012

2012-

2013

2013-

2014

2014-

2015

2015-

2016

2016-

2017

2017-

2018

2018-

2019

Бох

ир

жин

Бага 109.6 108.7 104.7 106.3 104.5 97.1 97.7 97.9 98.0*

Суурь 106.1 110.0 119.8 81.0 108.5 100.9 99.8 98.0 97.9*

Бүрэн

дунд 78.7 81.9 44.0 82.5 84.8 88.2 38.3 68.5 86.1*

Цэв

эр

жин

Бага 95.5 90.2 89.2 93.2 93.5 88.5 89.1 91.0 93.4*

Суурь* 97.9 m** 98.2 64.5 79.4 80.9 82.3 82.7 96.4*

Бүрэн

дунд m** 31.0 26.1 52.5 52.7 48.3 29.9 55.4 81.2*

Зөр

өө

Бага 14.1 18.5 15.5 13.1 11 8.6 8.6 6.9 4.6

Суурь 8.2 9.3 21.6 16,5 29.1 20.0 17.5 15.3 1.5

Бүрэн

дунд m** 50.9 17.9 30.0 32.1 39.9 8.4 13.1 4.9

Бүрэн, дунд боловсролын элсэлтийн бохир жин 2012-2013, 2016-2017 оны хичээлийн

жилүүдэд огцом буурсан, уналтын үе болж байна. 2012-2013 оны хичээлийн жилийн

элсэлтийн бохир жингийн бууралт нь зураг 3-т үзүүлсэн 6-18 насны хүн амын бага,

дунд боловсролын хамрагдалтын бохир жингийн огцом уналтын үетэй тохирч байна.

Эндээс дүгнэвэл, 2012-2013 оны хичээлийн жилд сургуулийн насны хүн амын

сургуульд хамрагдалтын бохир жингийн бууралтын гол шалтгаан нь бүрэн дунд

боловсролын хамран сургалттай холбоотой бөгөөд 11 жилийн тогтолцооны анхны

элсэлт бага байсныг илтгэж байна. Харин 2016-2017 оны хичээлийн жилийн бүрэн

дунд боловсролын элсэлтийн бохир жингийн бууралт нь тухайн жилийн сургуулийн

насны хүн амын огцом бууралт тэр дундаа бүрэн дунд боловсролын 10 дугаар ангид

элсэх элсэгчдийн тооны огцом бууралт нөлөөлсөн.

2018-2019 оны хичээлийн жилийн байдлаар, бага боловсролын хамран сургалт 90.44,

суурь боловсролын хамран сургалт 91.58 харин бүрэн дунд боловсролын хамран

сургалт 79.58 байна.

Хүртээмж, хамран сургалтад нөлөөлөх гол хүчин зүйлийн нэг нь сургууль болон

суудлын тоо юм. Энэ тоо Улаанбаатар хотод нэлээд ачаалалтай харин орон нутаг,

тэр дундаа сумдад сургуулийн хүчин чадлын ашиглалт сулбайгаа нь ачаалал ихтэй

байна96.

Зураг 2. 18. Сургуулиудын ээлжийн коэффициент ба тархалт (2018-2019)

Энэ нь нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийн төлөвлөлтөд суурилсан сургуулийн байршил,

бүтэц, хэв шинжийн зураглалыг шинэчлэн хийх шаардлагатайг харуулж байна.

2.3.5 Мэргэжлийн боловсрол, сургалт

96

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Бага, дунд боловсролын дэд салбарын шинжилгээний тайлан

149

247

203

116

50 25

7 3 2 1 0

50

100

150

200

250

300

0-0.5 0.5-1 1-1.5 1.5-2 2-2.5 2.5-3 3-3.5 3.5-4 4-4.5 4.5-5


Хуудас | 41

Засаглал, менежмент ба зохион байгуулалт: МБС-ын салбар нь 2012 оноос ХНХЯ-д

харьяалагдах болсон. Салбарын дээд удирдлага нь МБС-ын үндэсний зөвлөл (МБСҮЗ)

байх бөгөөд энэхүү зөвлөл нь салбар дундын зохицуулалтыг үйл ажиллагаандаа

шингээж, эдийн засгийн үйл ажиллагааны чиглэл бүрээр бусад яамдууд, хувийн

хэвшил, тэднийг төлөөлөхүйц байгууллагуудтай хамтын ажиллагаатай байх тухай

хууль болон бусад эрх зүйн баримтуудад тусгасан байдаг. МБС-ын салбарын төрийн

захиргааны төв байгууллагаар Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын бодлогын

хэрэгжилтийг зохицуулах (МБСБХЗ) газар ажиллаж, салбарын үйл ажиллагааг

бодлого, эрх зүй, хэрэгжилтийн хувьд төв удирдлагаар хангах чиг үүрэгтэй. Гэхдээ

ЮНЕСКО-ийн Боловсролын суурь мэдээллийн тайланд дурьдаснаар97 МБС-ын

удирдлагын тогтолцоо оновчгүй, салбар дундын зохицуулалтыг хэрэгжүүлэх боломж

хязгаарлагдмал байна.

2016 онд МБС-ын Үнэлгээ мэдээллийн төв байгуулагдсан бөгөөд тус байгууллага нь

үндсэн зорилго чиг үүргийнхээ хүрээнд ЧСС-ын үнэлгээ, түүгээр дамжуулан сургалтын

байгууллагуудын чанарын баталгаажилтыг хангах чиглэлээр үйл ажиллагааг эрхэлж

байна. БАЗТ-үүдийн хувьд МБС-ын салбарыг бүсчлэн хөгжүүлэх бодлогын хүрээнд

2012 онд байгуулагдсан бөгөөд үндсэн үүрэг зорилго нь багшийг хөгжүүлэх, ЧСС-ын

тогтолцоог хэрэгжүүлэх чиглэлээр үйл ажиллагааг эрхэлж байна. Энэ 2 байгууллага

2019 оны 12 сард удирдлага, зохион байгуулалтын нэг бүтцэд орсон. ЮНЕСКО-ийн

2019 онд хийсэн Бодлогын тойм шинжилгээнд дурьдаснаар98 МБСҮТ-ийн хөтөлбөрийн

чанарын хяналтын тогтолцоо, мэргэжлийн болон академийн хөтөлбөр,

гэрчилгээжүүлэлтийн тогтолцоог сайжруулах, чадамжийн хүрээг салбар дамнасан,

интеграцчилсан хандлагаар боловсруулах хэрэгтэй юм.

Монгол Улсын МБС-ын тухай хуулиар МБСБ нь чиг үүргээсээ хамааран техникийн

боловсролын, мэргэжлийн боловсролын болон мэргэжлийн сургалтын гэсэн

ангилалтай ба сургалтын үйл ажиллагааг политехник коллеж, мэргэжлийн сургалт

үйлдвэрлэлийн төв, мэргэжлийн сургалтын байгууллагууд хэрэгжүүлдэг.

2. 12 дугаар хүснэгт. МБС-ын байгууллага, мэргэшлийн түвшин99 Ангилал Мэргэшлийн түвшин Сургалтын байгууллага

Техникийн боловсрол V-VI Политехник коллеж

Мэргэжлийн боловсрол III-IV Мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төв

Мэргэжлийн сургалт I-II МБС-ын байгууллага, сургалтын төв

ПК, МСҮТ болон МСБ-ын үйл ажиллагаа, агуулга шаталсан бус, давхардал ихтэй

байна. Энэ нь ПК-ууд зөвхөн техникийн боловсрол олгох бус мэргэжлийн боловсрол,

мэргэжлийн сургалтаар бэлтгэж байгаа нь тухайн бүс нутагт мэргэжлийн давхардал

болон мэргэжлийн боловсрол олгож буй сургалтын байгууллагуудын үйл ажиллагааны

тогтвортой байдалд нөлөөлж байна100.

Хөдөө орон нутгийн иргэдийг тасралтгүй хөгжүүлэх, сургах, тэдэнд боловсрол болон

мэргэжлийн ур чадвар, чадамж эзэмшүүлэхэд чиглэсэн бодлогын зохицуулалт хийх,

97

Хуудас 18 98

Хуудас 128 99

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Техникийн болон мэргэжлийн боловсрол, сургалтын салбарын шинжилгээний тайлан 100

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Техникийн болон мэргэжлийн боловсрол, сургалтын салбарын шинжилгээний тайлан


Хуудас | 42

хөдөө орон нутгийн иргэдийг дэмжих зорилгоор төрийн өмчийн МСҮТ, мэргэжлийн

сургалтын байгууллагыг олноор байгуулах, насанд хүрэгчдийн тасралтгүй сурч

боловсрох боломжийг бүүрдүүлэх чиглэлээр бодлого, үйл ажиллагаа дутмаг байна101.

Чанар ба нийц: МБС-ын чанарыг тодорхойлох үндсэн үзүүлэлт төгсөгчийн хөдөлмөр

эрхлэлт болон ажлын байранд шаардагдах ур чадварын эзэмшилт юм. МБС-ын

салбарын шинжилгээгээр102 МБСБ-ууд нь ХЗЗ-ийн эрэлт, шаардлагад нийцүүлж

сургалт зохион байгуулдаггүй, тэр дундаа хүлээн зөвшөөрсөн ажил мэргэжлийн

лавлахыг сургалтын орчин бүрдүүлэх, чадамжийн нэгжээ тодорхойлох, материал

түүхий эдээ сонгох, суралцагчийн эзэмшсэн чадамжийг үнэлэхдээ эх сурвалж болгон

ашиглахдаа сул байна. Түүнчлэн суралцагчдад техникийн ур чадвараас илүү

хандлага, төлөвшил, асуудал шийдвэрлэх, багаар ажиллах, харилцах, бие даан бизнес

эрхлэх гэх мэт мэргэжилтэй ажилтан зайлшгүй эзэмшсэн байх ур чадвар, хандлагыг

хөгжүүлэхийг чухалчлахгүй байна. Хөдөлмөрийн зах зээл дэх тухайн мэргэжлийн

ажлын байранд тавигдах мэргэжлийн ур чадвараас гадна хувь хүнд тавигдах ерөнхий

ур чадварууд МБСБ-ийн төгсөгчдөд хангалттай бус байна103.

Хүртээмж ба хамран сургалт: 2018-2019 оны хичээлийн жилд нийт 38526 суралцагч

байгаагаас хотод 19085, хөдөөд 17954 суралцагч суралцаж байна. МБС-ын элсэлтийн

тоо ерөнхийдөө хэлбэлзэлтэй байдаг бөгөөд энэ нь Засгийн газраас олгож буй

тэтгэлэг, хөдөлмөрийн зах зээл дэх ажлын байрны эрэлтээс ихээхэн шалтгаалдаг.

Мэргэжлийн боловсрол, сургалтанд нийт суралцагчдийн 74 хувь, техникийн

боловсролд 18 хувь, мэргэжлийн сургалтанд 8 хувь нь суралцаж байна. Мэргэжлийн

сургалт буюу богино хугацаанд ур чадвар эзэмшүүлэх сургалтад нийт суралцагчдын

4.5 хувь нь суралцаж, цагдаа батлан хамгаалахын салбар, болон аж үйлдвэр,

барилгын салбарын суралцагчид бусад салбараас илүү байгаагаас харахад насанд

хүрэгчдийн дунд мэргэжлийн сургалтын байгууллагад, богино хугацаанд суралцах

сонирхол их байна. Иргэд богино хугацаанд сураад хөдөлмөр эрхлэх хэрэгцээ байгаа

учир мэргэжлийн сургалтыг ЧСС-ын тогтолцоонд бүрэн шилжүүлэх, мэргэшлийн

түвшинг тодорхой болгох шаардлага харагдаж байна104. Одоогийн байдлаар МБ-ын

албан сургалтын элсэлтийн нөөц бололцоог бүрэн утгаар нь ашиглаж чадахгүй

байна105. Санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх замаар элсэгчийн татах бодлогыг бус, харин

иргэдийн насан туршдаа суралцах, шинэ ур чадвар эзэмших, өмнөх ур чадвараа

ахиулах хэрэгцээнд үндэслэсэн элсэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй байна.

Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд МБСБ-д суралцахад тэдний хөгжлийн бэрхшээлийн

хэрэгцээнд суурилсан, тохируулсан хөтөлбөр дутмаг, хүртээмжтэй орчин бүрэлдээгүй

байна106. МБСБ-д хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг элсүүлэх, сургах, хөгжүүлэх нэгдсэн

бодлого дутагдалтай байна.

Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын салбарт олон жил ашиглаж буй тоног төхөөрөмж,

барилга байгууламж, тавилга, эд хогшил нь хуучирч элэгдэн орчин үеийн хэрэгцээ

шаардлагыг хангаж чадахгүй байна. Салбарт хэрэгжсэн томоохон төслийн нэг болох

Монголын МСС- гийн “Мэргэжлийн боловсрол, сургалт” төслийн хүрээнд сургалтын

орчныг сайжруулахад 30 гаруй сая ам.доллар зарцуулагдсан ба нийт төрийн өмчийн 49

МБСБ-ын зөвхөн 28 нь төсөлд хамрагдан тодорхой хэмжээгээр тоног төхөөрөмжөөр

101



ХНХСИ. (2018). Төгсөгчийн хөдөлмөр эрхлэлтийн судалгаа 104


ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын бодлогын тойм шинжилгээ 106

ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын бодлогын тойм шинжилгээ


Хуудас | 43

хангагдсан байна. Үүнийг мэргэжлээр нь авч үзвэл нийт МБС-ын салбарт бэлтгэгддэг

193 мэргэжлийн 10 хүрэхгүй хувийг эзэлж байна107.

2.3.6 Дээд боловсрол

Засаглал, менежмент ба зохион байгуулалт: Боловсролын тухай хуулийн 27 дугаар

зүйлийн 27.1-д “Боловсролын удирдлага нь боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн

захиргааны төв болон орон нутгийн байгууллага, засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн

нэгжийн удирдлага, боловсролын байгууллагын болон түүний өөрийн удирдлагаас

бүрдэнэ” гэж заасны дагуу дээд боловсролын салбар нь түүний удирдлагыг

хэрэгжүүлэгч төрийн захиргааны төв байгууллага болон ДБСБ-ууд, мөн салбарт үйл

ажиллагаа явуулж буй хуулиар хүлээсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэгч эрх бүхий

байгууллагуудаас бүрддэг. Гэвч бүс нутгийн болон орон нутгийн түвшинд үйл

ажиллагаа явуулдаг захиргааны болон олон нийтийн байгууллага байхгүй учраас

хөдөө орон нутгийн ДБСБ-ууд нь шууд БСШУСЯ-ны удирдлага дор харьяалагддаг108.

Түүнчлэн их сургуулийн суурь болон хэрэглээний судалгааны санхүүжилтийн олон талт

эх үүсвэрийг бий болгох, олон улсын нийтлэг жишиг, туршлагын дагуу судалгааны

ажил, судлаач профессорт санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх “endowment” буюу “хишигтний

хандив”-ийн санхүүжилтийн механизм бий болгоход дэмжлэг үзүүлэх, өрсөлдөөнд

суурилсан, шударга, хөндлөнгийн хяналт бүхий судалгааны буцалтгүй тусламж,

тэтгэлэг шалгаруулах бодлогыг хэрэгжүүлэх, судалгааны тэтгэлгийн оновчтой

механизмыг олон улсын нийтлэг жишгийн дагуу бий болгох; шинжлэх ухааны олон

салбарын мэргэжилтнүүдийн хамтын ажиллагаа ба оролцоотой (cluster groups)

судалгааны баг хамтлагуудын судалгааг төрөөс санхүүжүүлж, дэмжлэг үзүүлэх зэрэг

“Судалгаанд суурилсан их сургуулийн үндэсний хөтөлбөр”-ийн хэрэгжүүлэх нь

тулгамдаж байна109.

Дээд боловсрол эзэмшүүлэх арга хэлбэр улам өргөжиж буй үед сайн чанартай, уян

хатан байлгахад чиглүүлэх үүднээс мэргэшлийн хүрээг хэрэгжүүлэх шаардлагатай

байна. Үүнд насан туршийн болон тасралтгүй суралцахуйн чухал хэлбэр болох цахим,

нээлттэй боловсролоор эзэмшүүлэх хувилбарт, нэмэлт хөтөлбөрүүд, мөн танхимын

сургалтаар үргэлжлүүлэн олгогдсоор байх мэргэшсэн нарийн хөтөлбөрүүд аль аль нь

орно110.

Чанар ба нийц: ДБСБ-ууд хэт олон мэргэжлээр сургалт эрхлэх болсон нь сургалтын

чанарт сөргөөр нөлөөлж байна. Сургалтын хөтөлбөрийн нэр, индекс нь Монгол Улсын

хөдөлмөрийн зах зээлийн бүтэц, бэлчээрийн мал ахуй зэрэг үндэсний онцлогт

тохирсон эсэхэд үнэлгээ хийж, шинэчлэх шаардлагатай байгааг ДБСБ-ууд санал

болгож байгааг анхаарч үзэх шаардлагатай. Санхүүгийн хомсдолоос үүдэлтэйгээр

суралцагчийн тоог нэмэгдүүлэх, элсэгчийг татах зорилгоор олон хөтөлбөрөөр цөөн

суралцагч элсүүлэх зэрэг нь сургалтын чанарт сөргөөр нөлөөлөхөөр барахгүй тухайн

ДБСБ-ын тогтвортой үйл ажиллагаанд эрсдэл учруулах байдал байгаа нь суралцагч

цөөнтэй, хувийн олон сургуулийн жишээгээр харагдаж байна. Монгол Улсын дээд

боловсролын салбарын статистик үзүүлэлтүүдээс харахад дээд боловсролд

хамрагдалт сайн байгаа боловч зах зээлийн эрэлтээс давсан нийлүүлэлт хийснээр

төгсөгчдийн ажил эрхлэлт муу байна. Улс орны болон орон нутгийн онцлог,

107

ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын суурь мэдээллийн тайлан 108

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Дээд боловсролын дэд салбарын шинжилгээний тайлан 109

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Дээд боловсролын дэд салбарын шинжилгээний тайлан 110

ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын бодлогын тойм шинжилгээ


Хуудас | 44

хөдөлмөрийн зах зээлийн бүтэц, эрэлтэд нийцсэн хөтөлбөрөөр сургалт эрхлэх,

мэргэжлийн чиглэлийг шинэчлэх шаардлагатай111.

Дээд боловсролын чанарыг хангах чухал хэрэгсэл болох хөтөлбөрийн шинэчлэлийн

явц, үр дүнг судалж, түүнд тулгуурлан ололт амжилтыг баталгаажуулах, алдаа

дутагдлыг засах замаар шинэчлэлийг эрчимжүүлэх асуудал тулгамдаж байна. ДБСБ-н

судалгаа болон хөгжүүлэлт (Research & Development/ R&D), эсхүл судалгаанд

суурилсан сургалтын уламжлал байхгүй бөгөөд ИДС-д багшлах, зааж сургах чиг үүрэг

нь хадгалагдаж, шинжлэх ухааны зэрэг олгох хөтөлбөрүүд нь орчин үетэйгээ нийцэхгүй

болж байна112.

Дээд боловсролын чанарын нэг чухал хүчин зүйлс нь хүний нөөц, тэр дундаа

чадварлаг багш, оюутны төвлөрөл юм. Дээд боловсролын салбарын багшлах боловсон

хүчний хөгжлийг төрөөс зохицуулах, хэрэгжүүлэх механизм өнөө хир төлөвшөөгүй,

ДБСБ-ууд өөрсдөө хариуцдаг боловч энэ чиг үүргийг системтэй хэрэгжүүлэх тогтолцоо,

бүтэц, нэгж байдаггүй учраас ажлын дадлага туршлагатай багш нарын нөөц нь

сургуулийн хөгжлийн гол хүчин зүйл болж байна. ИДС-иуд зохих мэдлэг, багшлахуйн

заах аргад суралцаж илүү үр өгөөжтэй багшлахуй болон суралцахуйд шилжиж,

судалгаанд суурилсан багшлахуйг хөхиүлэн дэмжих, андрогоги, конструктив

хандлагаас гейтерлоги (heutagogical), коннективист (connectivist) хандлага руу

шилжихийг дэмжих хэрэгтэй байна113.

Хамран сургалт: ДБСБ-д шинээр элсэгчдэд тухайн жилд ЕБС-ийн 12 дугаар ангийг

төгсөж, бүрэн дунд боловсрол эзэмшигчид 2006-2009 онд 74 хувь, 2010-2013 онд 70

орчим хувь байсан бол 2014-2018 онд дунджаар 81 хувьтай (75,6-90,3 хэлбэлзэлтэй)

байна. Энэ хугацаанд нийт элсэгчдийн 3-4 хувь нь бусад хэлбэрийн сургуулиас, 15-20

хувь нь ажиллагчдаас, 2-3 хувь нь ажил эрхлээгүй хүмүүсээс элссэн байна. Элсэгчдийн

чанарыг дээшлүүлэх, хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт, шаардлагад нийцсэн боловсон

хүчин бэлтгэхэд чухал ач холбогдолтой гэж үзээд БСШУС-ын Сайдын 2018 оны А/195

тоот тушаалаар ДБСБ-д элсэн суралцах босго оноог өмчийн хэлбэр харгалзахгүйгээр

480 болгосон ба хөдөө орон нутгийн сургуульд хамрагдалтыг өсгөх үүднээс 420

оноотой элсэгчийг элсүүлэн сургах болжээ. Ингэснээр хөдөө орон нутгийн элсэлт нийт

дүнгээр сайжирсан боловч, суралцаж буй мэргэжлийн чиглэлүүдийг тухайн орон

нутгийн хөдөлмөрийн зах зээлтэй уялдуулах, мөн оюутны сурлагын амжилт, чанарыг

хотын сургуулиудтай ижил түвшинд хүргэж, төгсөөд ажил хөдөлмөр эрхлэх

чадвараараа бусад төгсөгчидтэй өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх нь хөдөө орон

нутгийн ДБСБ-уудын тулгамдсан асуудал байна. Дээд боловсролын хамран сургалт нь

хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт хэрэгцээ, үндэсний хөгжлийн бодлого, тэргүүлэх

чиглэлтэй уялдахгүй байна114.

2017-2018 оны хичээлийн жилд нийт төгсөгчдийн 40.6 хувийг эрэгтэйчүүд, 59.4 хувийг

эмэгтэйчүүд бүрдүүлж, хүйсийн ялгааны индекс 1.46 байна. Өөрөөр хэлбэл, 100

эрэгтэй төгсөгчид 146 эмэгтэй төгсөгч ногдож байна.

ДБСБ-ын байршлын ялгаанаас үл хамааран хөдөө орон нутагт чанартай боловсрол

эзэмших тэгш хүртээмжийг нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн цогц бодлого боловсруулж, үүний

зэрэгцээ бүс нутаг, орон нутгийн нийгэм эдийн засгийн байдлыг сайжруулах, хот

хөдөөгийн ялгааг багасгах асуудал тулгарч байна. Дээд боловсрол эзэмших сургалтын

111

ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын суурь мэдээллийн тайлан 112 ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын суурь мэдээллийн тайлан 113 ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын суурь мэдээллийн тайлан 114

ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын суурь мэдээллийн тайлан


Хуудас | 45

уян хатан байдлыг дэмжин, сургалтын нээлттэй эх үүсвэр, онлайн сургалтын хүрээг

өргөтгөн суралцагч, төгсөгчдийн хөдөлмөр эрхлэхэд шаардагдах ур чадвар, хөрвөх

чадвар, түүнчлэн насан туршдаа суралцах боломжийг нэмэгдүүлэх зэргээр дээд

боловсролын хамран сургалт, чанар, үр ашгийг нэмэгдүүлэх хэрэгцээ байна115.

115

ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын суурь мэдээллийн тайлан


Хуудас | 46

(Энд өөр дизайнтай хуудас байна)

ГУРАВ. БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫН 2021-2030 ОНД ХӨГЖҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛ,

ЗОРИЛТУУД

БСХДХТ-ний зорилго

БСХДХТ-ний зарчим

БСХДХТ-ний үндсэн чиглэл

БСХДХТ-ний хамрах хүрээ, хугацаа

БСХДХТ-ний зорилго, зорилтуудын хураангуй


Хуудас | 47

ГУРАВ. БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫН 2021-2030 ОНД ХӨГЖҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛ,

ЗОРИЛТУУД

3.1 БСХДХТ-ний зорилго 2021-2030 онд хэрэгжүүлэх Боловсролын салбарын дунд хугацааны хөгжлийн

төлөвлөгөө нь Монгол Улсад хүн амын хэрэгцээг хангахуйц нээлттэй, хүртээмжтэй, уян

хатан боловсролын үйлчилгээнд тулгуурлан, бие хүний төлөвшлөөс мэдлэгт суурилсан

нийгэм цогцлоон хөгжүүлэх зорилтын хэрэгжилтэд дэмжлэг үзүүлнэ. Ингэхдээ аж

үйлдвэрийн дөрөвдүгээр хувьсгалтай хөл нийлүүлж, юмсын интернэт116, их өгөгдөл,

хиймэл оюун ухаан зэрэг шинэ технологиуд нь томоохон үйлдвэрлэлийн салбаруудад

бодитой нөлөө үзүүлж байгааг харгалзан мэдлэгт суурилсан нийгмийг цогцлоох,

дижитал технологийн эринд ажиллаж амьдрах, тасралтгүй хөгжих чадамжтай, эрүүл

иргэний цогцоор117 хөгжүүлэхийг зорих юм.

3.2 БСХДХТ-ний зарчим Иймээс хүний цогц хөгжлийг хангах энэхүү төлөвлөгөө нь дараах зарчмуудыг

баримтлан боловсруулагдсан. Үүнд:

- Иргэн бүрийг боловсролын үйлчилгээнд тэгш хамруулах нөхцөлийг сайжруулах;

- Талуудын хамтын оролцоо, үүрэг, хариуцлагыг бэхжүүлэх, дэмжих;

- Боловсролын салбарын тогтвортой бодлого, мэргэжлийн удирдлагыг бэхжүүлэх;

- Боловсролын бодлогын уялдааг босоо болон хэвтээ тэнхлэгт хангах;

- Ухаалаг, дижитал технологийг бүх түвшний боловсрол, сургалтад ашиглах;

- Сургалтын орчин, хэрэглэгдэхүүн болон үйл ажиллагааны ногоон хөгжлийг дэмжих.

3.3 БСХДХТ-ний үндсэн чиглэл Дээрх зарчмыг баримталсан БСХДХТ нь Монгол хүний насан туршийн хөгжил, түүнийг

дэмжих чанартай боловсролын тогтолцоог бэхжүүлэх механизмыг бүрдүүлэхэд

бодлогын 5 үндсэн чиглэлтэй болно. Үүнд:

1. Иргэдэд бүх шатны боловсролын үйлчилгээнд тэгш хамрагдах, тасралтгүй хөгжих,

хөгжих, амьдралынхаа аль ч үед шинэ ур чадвар эзэмших уян хатан боломжийг

ухаалаг технологийн сүүлийн үеийн ололтод тулгуурлан бүрдүүлнэ. ҮМХ-д

суурилан иргэдэд насан туршдаа мэдлэг, ур чадвар, чадамжаа үе шаттай,

тасралтгүй хөгжүүлэх, үр дүнг нь албан ёсоор хүлээн зөвшөөрүүлэх боломжтой

болно.

2. Монгол хүн бүрийг ухаалаг, дижитал технологийн ур чадвартай болж, ногоон

хөгжлийн хандлага, зан үйлд суралцахад нь дэмжлэг үзүүлэх сургалт,

боловсролын орчинг бүрдүүлнэ. Боловсрол, сургалтын орчин, хэрэглэгдэхүүн,

суралцагчдад ногоон, ухаалаг, дижитал технологийн чадвар, чадамж, хандлага, зан

үйлийг төлөвшүүлэх нь иргэдэд дэлхийд өрсөлдөх, хамтран ажиллах, амьдрах

боломжийг олгоно.

3. Суралцагчдын аливаа асуудлын шийдлийг эрэлхийлэх чадвар, судалгааны чадамж

нь бүх шатны боловсролын хөтөлбөр, үнэлгээнд хэвтээ, босоо тэнхлэгээр

уялдаатай хөгжинө.

4. Хүний хөгжлийг хангах боловсролын үйлчилгээг хүргэхэд салбарын үндэсний болон

орон нутгийн мэргэжлийн байгууллагууд, тэдгээрийн чадавхи, хамтын ажиллагаа,

уялдааг хангах нь чухал юм. Байгууллагуудын бүтэц, чиглэлийг тодорхой болгож,

116

Internet of Things 117

Holistic human development


Хуудас | 48

үйл ажиллагааны нэгдмэл байдал, уялдааг хангах нь бодлого, стртеги хэрэгцээнд

нийцсэн, хэрэгжилт оновчтой, үр дүнтэй байх боломжийг олгоно.

5. Насан туршдаа суралцахуйн тулгуур болох нээлттэй боловсрол байна.

Технологийн “урлаг”-ийг өөрийн болгож эзэмших нь Монгол хүн бүр дэлхийн

түвшинд өрсөлдөх, ахиж дэвшихэд хамгийн чухал юм. Нээлттэй боловсрол, сургалт

нь иргэдийг боловсролын үйлчилгээнд тэгш хамрагдах, сургалтын нээлттэй эх

сурвалж, нөөцийг ашиглан иргэдэд өөрийн гэсэн зорилгодоо хүрэх боломжуудыг

нэмэгдүүлнэ. Онлайн болон холимог хэлбэртэй хослуулсан сургалт иргэдэд цаг

хугацаа, орон зайнаас үл хамааран технологийн дэвшлийг ашиглан тэгш,

хүртээмжтэй, чанартай боловсролын үйлчилгээнд хамрагдах боломжийг

нэмэгдүүлнэ.

3.4 БСХДХТ-ний хамрах хүрээ, хугацаа

Боловсролын салбарын дунд хугацааны хөгжлийн төлөвлөгөө нь насан туршдаа

суралцахуй, СӨБ, БДБ, МБС, дээд боловсролыг 2021-2030 онд хөгжүүлэх төлөвлөгөө

юм.

3.5 БСХДХТ-ний зорилго, зорилтуудын хураангуй Монгол Улсын боловсролын хөгжлийн урт болон дунд хугацааны зорилтуудын

хэрэгжилтийг хангах, дэлхийн нийтийн чиг хандлагад нийцүүлэн боловсролын

салбарын 2021-2030 онд хөгжүүлэхдээ боловсролын чанарыг тэргүүлэх чиглэлээр

тодорхойлж, дараах зорилтуудыг дэвшүүллээ. Үүнд:

1. Боловсролын чанар ба нийц

Зорилго 1.1 Хөтөлбөрийн чанар, нийцийг сайжруулах

Зорилго 1.2 Багш, ажилтны чадавхийг бэхжүүлэх

Зорилго 1.3 Суралцагчийн үнэлгээг сайжруулах

Зорилго 1.4 МХТ-ийн хэрэглээг нэмэгдүүлэх

Зорилго 1.5 Хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлттэй нийцүүлэх

2. Боловсролын тэгш хүртээмж ба инклусив

Зорилго 2.1 Сургалтын байгууллагын дэд бүтцийг сайжруулах

Зорилго 2.2 Тэгш хүртээмж, хамран сургалтын нэмэгдүүлэх

Зорилго 2.3 Суралцахуйн уян хатан хэлбэрийг бэхжүүлэх

3. Оновчтой засаглал, менежмент ба удирдлага

Зорилго 3.1 Хамтын хариуцлагыг бэхжүүлэх

Зорилго 3.2 БУМС-ийг боловсронгуй болгох, ашиглалтыг нэмэгдүүлэх

Зорилго 3.3 Багш болон салбарынхүний нөөцийн менежментийг сайжруулах

Зорилго 3.4 Оновчтой төлөвлөлт, менежмент, зохицуулалтыг бэхжүүлэх

Зорилго 3.5 Хяналт үнэлгээ, чанарын баталгаажуулалтыг бэхжүүлэх

Зорилтуудын хураангуй

0. САЛБАРЫН ТҮВШИНД

Код118

Зорилт

0.1.1.1 Боловсролын бодлогын шинэчлэл хийх

0.1.4.1 Нээлттэй боловсрол, зайны сургалтын агуулга, нөөц материал боловсруулах хүний

нөөцийг бэлтгэх, чадавхжуулах

118

Кодын эхний орон тухайн салбар/дэд салбар, 2, 3 дахь орон зорилгыг илэрхийлнэ..


Хуудас | 49

0.1.4.2 Бүх шатны боловсролын болон сургалтын байгууллагын МХТ-ний орчинг

сайжруулах

0.3.1.1 СӨБ, БДБ-ын сургалтын хэрэглэгдэхүүн, тоног төхөөрөмжийг орон нутагт

үйлдвэрлэх

0.3.1.2 Мэргэжлийн байгууллагын чадавхийг бэхжүүлэх

0.3.3.1 Хүний нөөцийн бодлого хэрэгжүүлэх

0.3.3.2 Орон нутгийн БСУГ-ын чадавхийг бэхжүүлэх

1. НАСАН ТУРШДАА СУРАЛЦАХУЙН БОДЛОГЫГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ

Код Зорилт

1.1.1.1 Насан туршдаа суралцахуйн үндэсний хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

1.1.2.1 НТС-н багш, ажилтны чадавхийг бэхжүүлэх, сургалтад хамруулах

1.2.1.1 Насан туршийн боловсролын төвийг иргэдийн насан туршдаа суралцахуйд дэмжлэг

үзүүлэх, зохион байгуулах чиглэлээр дэд бүтцийг сайжруулах

1.2.3.1 Насан туршдаа суралцахуйн хэлбэр, төрлийг боловсролын түвшин бүрт

тодорхойлох, ҮМХ-тэй нийцүүлэх

1.3.1.1 НТС-н хөтөлбөр хэрэгжүүлэх салбар дундын механизмыг тодорхой болгох

1.3.2.1 НТС-н мэдээллийн бааз бий болгож, мөшгих системтэй болох

1.3.4.1 НТБ-ын одоогийн төвийн чиг үүргийг шинэчлэн, үе шаттай зохион байгуулах

1.3.5.1 НТС-н чанарын үнэлгээг хөгжүүлэх

2. СУРГУУЛИЙН ӨМНӨХ БОЛОВСРОЛ

Код Зорилт

2.1.1.1 0-5 насны хүүхдийн эцэг эхэд чиглэсэн хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

2.1.1.2 Хүүхдийн цогц хөгжлийн судалгааг тотмолжуулах

2.1.2.1 СӨБ-ын багшийн стандартыг боловсруулж хэрэгжүүлэх

2.1.2.2 СӨБ-ын багшийн мэргэжил дээшлүүлэх уян хатан сургалтыг хөгжүүлэх

2.1.2.3 СӨБ-ын багш бэлтгэх хөтөлбөр, арга зүйг боловсронгуй болгох

2.1.2.4 СӨБ-ын туслах багш бэлтгэх хөтөлбөрийг боловсронгуй болгох

2.1.3.1 5 настай хүүхдүүдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдлын үнэлгээний журам

боловсруулж, хэрэгжүүлэх

2.1.4.1 СӨБ-д нээлтэй болон зайны сургалтын санаачлагуудыг дэмжих

2.2.1.1 СӨБ-ын орчинг хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд ээлтэй байхаар сайжруулах

2.2.2.1 СӨБ-ын хоол хүнсний аюулгүй байдал, тэжээллэг чанарыг сайжруулах

2.2.2.2 Малчин болон эмзэг бүлгийн хүүхдийн СӨБ-д хамрагдалтыг 100% хүргэх

2.3.4.1 Цэцэрлэгийг байршил, бүтэц, хэв шинжийн зураглал (school mapping) боловсруулах,

дахин төлөвлөх

2.3.5.1 СӨБ-ын байгууллагын дотоод болон хөндлөнгийн хяналт, үнэлгээг бэхжүүлэх

3. БАГА, ДУНД БОЛОВСРОЛ

Код Зорилт

3.1.1.1 Хөтөлбөрийн менежментийн циклийг хэрэгжүүлэх, дүгнэх

3.1.1.2 Хүүхдийн цогц хөгжлийн судалгааг тогтмолжуулах

3.1.2.1 ЕБС-ын багшийн стандартыг боловсруулж, багш бэлтгэх, мэргэжил дээшлүүлэх

сургалтыг боловсронгуй болгох

3.1.2.2 ЕБС-ын багшийн мэргэжил дээшлүүлэх уян хатан сургалтыг хөгжүүлэх,

3.1.2.3 Сургуульд суурилсан багшийг хөгжүүлэх хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

3.1.2.4 Бага ангид хүүхдийн тооноос хамаарч туслах багш ажиллуулах

3.1.3.1 Монгол хэлний түвшин тогтоох үнэлгээний системийг хөгжүүлэх

3.1.3.2 Чадварт суурилсан үнэлгээний системийг хөгжүүлэх

3.1.3.3 Ахлах сургуулийн сурагчдын үнэлгээг боловсронгуй болгох

3.1.4.1 БДБ-д нээлттэй болон зайны сургалтын санаачлагуудыг дэмжих


Хуудас | 50

3.2.2.1 Бага боловсролын хоол хүнсний аюулгүй байдал, тэжээллэг чанарыг сайжруулах

3.3.4.1 ЕБС-ийг байршил, бүтэц, хэв шинжийн зураглал (school mapping) боловсруулах,

дахин төлөвлөх

3.3.5.1 ЕБС-ийн дотоод хяналт, үнэлгээг бэхжүүлэх

4. МЭРГЭЖЛИЙН БОЛОВСРОЛ, СУРГАЛТ

Код Зорилт

4.1.1.1 Ажил, мэргэжлийн лавлах, стандартад суурилсан ЧСС-ын хөтөлбөр боловсруулах,

хэрэгжүүлэх

4.1.1.2 МБС-ын судлагаа шинжилгээ, инновацийг хөгжүүлэх

4.1.2.1 МБС-ын багшийн чадавхи бэхжүүлэх хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

4.1.5.1 МБС-нд хөдөлмөрийн зах зээл (ХЗЗ) - ийн мэдээллийн ашиглалтыг сайжруулах,

ажиллах хүчний ур чадварын судалгааг хөгжүүлэх

4.2.1.1 МБС-ын дэд бүтэц, тоног төхөөрөмж, технологийг, симмуляци технологи, тоног

төхөөрөмжийг сайжруулах

4.2.1.2 МБС-ын байгууллагын дадлага сургалтын орчинг салбар дундын дадлагын бааз

хэлбэрээр бүрдүүлэх

4.2.1.3 МБС-ыг байгууллагыг төрөлжүүлэх

4.2.1.4 Боловсролын байгууллагын хичээл сургалтад хэрэглэх багаж хэрэгсэл, тавилга, зөөлөн эдлэлийн үйлдвэрлэлийг түншлэлийн хүрээнд хөгжүүлэх

4.2.2.1 МБС-ын хүртээмжийг иргэдэд насан туршдаа суралцах, ур чадвараа тасралтгүй

дээшлүүлэх уян хатан боломжийг олгох, замаар нэмэгдүүлэх

4.2.2.2 Оюутныг дэмжих үйлчилгээг өргөжүүлэх

4.2.3.1 Мэргэжлийн өмнөх мэдлэг, ур чадварыг хүлээн зөвшөөрөх механизмыг бэхжүүлж,


4.3.1.1 Салбар дундын зохицуулалтын зарчим, ТХХТ-д суурилсан МБС-ын бие даасан

удирдлагын тогтолцоог бүрдүүлэх

4.3.2.1 МБС-ын боловсролын удирдлага мэдээллийн тогтолцоог (МБСУМТ) хөгжүүлэх

4.3.4.1 МБС-ын төлөвлөлт, зохицуулалт, хэрэгжүүлэлт, хяналтын оновчтой тогтолцоог


4.3.4.2 МБС-ын санхүүжилтийг олон эх үүсвэртэй болгох

4.3.5.1 МБС-ын дотоод болон хөндлөнгийн ЧБ-ын тогтолцоо (магадлан итгэмжлэлийг

багтаасан)-г хөгжүүлэх

5. ДЭЭД БОЛОВСРОЛ

Код Зорилт

5.1.1.1 Мэргэжлийн чиглэл, хөтөлбөр шинэчлэгдэж үндэсний онцлогтой шинэ хөтөлбөрүүд


5.1.1.2 Дээд боловсролын “дадлага сургалт”-ын шинэ загварыг хөгжүүлэх

5.1.2.1 ДБСБ-н профессор багшийн хөгжлийн хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

5.1.4.1 Нээлттэй, зайн сургалтыг хөгжүүлэх

5.1.5.1 Дээд боловсрол болон үйлдвэрлэлийн хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлэх

5.2.1.1 Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын дэд бүтцийг хөгжүүлэх

5.2.2.1 Бакалаврын болон ахисан түвшний элсэлтийн журам шинэчлэн сайжруулах

5.2.3.1 Уян хатан суралцахуйг дэмжсэн бодлого хэрэгжүүлэх

5.3.1.1 Судалгааны их сургуулийн бодлогыг хэрэгжүүлэх, их сургуульд суурилсан судлагаа, инновацийн тогтолцоог хөгжүүлэх

5.3.2.1 ДБ-ын удирдлага, мэдээллийн нэгдсэн системийг хөгжүүлэх

5.3.4.1 Дээд боловсролын үндэсний зөвлөл/хороо байгуулж, үйл ажиллагааг эхлүүлэх

5.3.4.2 Ахисан түвшний сургуулийн чансаа тогтоодог систем бий болгож сайжруулах

5.3.4.3 Хөдөө орон нутгийн ДБСБ-ын чадавхийг сайжруулах

5.3.5.1 Сургалтын үр дүнд суурилсан чанарын дотоод баталгаажуулалтын тогтолцоог

боловсронгуй болгох


Хуудас | 51

Энд өөр дизайнтай хуудас байна)

ДӨРӨВ. БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫН ЗОРИЛТ, СТРАТЕГИУД

Салбарын түвшинд

Дэд салбарын түвшинд


Хуудас | 52

ДӨРӨВ. БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫН ЗОРИЛТ, СТРАТЕГИУД

4.1 Салбарын түвшинд

4.1.1 Дэд салбар дамнасан зорилт, стратегиуд

1. Зорилтууд

Зорилт 0.1.1.1 Боловсролын бодлогыг шинэчлэх

БСХДХТ болон ҮМХ-ийг хэрэгжүүлэхтэй холбоотойгоор боловсролын салбарын

бодлогыг шинэчлэх зайлшгүй хэрэгцээ байгаа юм. Бодлогын алсын хараа Монгол

хүний цогц хөгжлийг насан туршид тасралтгүй хангах, нээлттэй боловсролыг

хөгжүүлэх, иргэдэд шинэ ур чадвар, судалгааны чадамж эзэмших сургалтын уян хатан

хэлбэрийг хөгжүүлэх, албан боловсрол болон амьдралын орчны суралцахуйн үр дүнг

албан ёсоор хүлээн зөвшөөрөх тогтолцоог хөгжүүлэх, оролцогч талуудын хамтын

оролцоо, хариуцлагыг бэхжүүлэхтэй холбоотой шинэчлэл хийгдэнэ.

БСХДХТ-ийн хэрэгжилтийн эхний 2 жилд бодлогын үнэлгээ дүгнэлт хийх ба энэ нь бүх

оролцогч талуудад техникийн туслалцаа үзүүлэх, тэдний чадавхи бэхжүүлэх, бодлого,

стратегийн хэрэгжилтэд дэмжлэг үзүүлэх, эдгээр үйл ажиллагааны хамтын ажиллагаа,

зохицуулалтыг хангах замаар хийгдэнэ.

Зорилт 0.1.4.1 Нээлттэй боловсрол, зайны сургалтын агуулга, нөөц материал

боловсруулах хүний нөөцийг чадавхжуулах119

Монгол Улсын насан туршийн боловсролыг Насан туршдаа суралцахуй гэж дахин

томьёолж, насанд хүрэгчдийн бичиг үсгийн боловсрол, сургууль завсардсан иргэдийн

боловсролын асуудлаас үе шаттайгаар шилжиж, иргэн бүрт ҮМХ-д нийцсэн насан

туршдаа суралцахуйн олон төрөл, хэлбэрийн боловсролын үйлчилгээг үзүүлдэг

тогтолцоог бүрдүүлнэ. Ийнхүү насан туршдаа суралцахуйн тогтолцоо бүрдсэнээр

боловсрол, сургалт, хөдөлмөрийн зах зээлд бий болсон бүх боломж, бололцоо иргэн

бүрт нээлттэй болох юм. Хүний нөөц гэдэгт сургуулийн өмнөх боловсролоос дээд

боловсрол хүртэлх боловсролын бүх шатны багш, профессор, мэргэжилтэн, сургагч

багш болон бусад ажилтнууд багтах юм. Хүний нөөцийн чадавх бэхжүүлэх нь албан,

албан бус болон амьдрах орчноос эзэмших боловсрол, сургалтын үндсэн дээр,

онлайн, цахим, зайны болон нээлттэй боловсролын эх үүсвэр ашигласан олон төрөл,

хэлбэртэй байна. Боловсролын бүх түвшинд нээлттэй боловсрол, сургалтын агуулга

болон нөөц материал, платформ боловсруулж, онлайн, цахим, зайны сургалт болон

нээлттэй боловсролын эх үүсвэрийг ашигласан нээлттэй боловсрол, сургалтын

агуулга болон нөөц материал боловсруулж, платформ хөгжүүлэх замаар мэдлэгийг

эдийн засгийн эргэлтэд оруулах, хөдөлмөрийн зах зээл дээр өрсөлдөх, шинээр ажлын

байр бий болгох боломжийг нэмэгдүүлнэ.

Нээлттэй боловсрол, зайны сургалтыг хөгжүүлж, түгээн дэлгэрүүлэх нь Монгол Улсын

иргэдийн хэрэгцээнд нийцсэн боловсрол, сургалт хүртээмжтэй болж хөдөлмөрийн зах

зээлд хөдөлмөр эрхлэх боломжийг нэмэгдүүнэ. Түүнчлэн энэ чиглэлээр үйл

ажиллагаа явуулдаг бизнесийн байгууллагатай хамтран ажиллах, түншлэх механизмыг

бий болгох асуудлыг тусгана. Боловсролын бүх шатны багш, ажилтанны чадавхыг

бэхжүүлэхэд чиглэсэн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлж улмаар насан

туршдаа суралцахуйн нэмэлт модулийг, чадавх бэхжүүлэх сургалт, үйл ажиллагаанд

хамрагдсан багш, ажилтнууд боловсруулах боломжтой болно. Үүний зэрэгцээ, насан

туршдаа суралцахуйн ач холбогдлыг нийтэд түгээн дэлгэрүүлэх, мэдээлэл түгээх

119

ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын бодлогын тойм шинжилгээ. 4.4.1 Зөвлөмж


Хуудас | 53

ажлын төлөвлөгөө боловсруулж, нийтэд хүргэнэ. Насан туршдаа суралцахуйн

шинэчлэлийг хийхэд бичиг үсгийн болон сургууль завсардсан хүүхдүүдэд зориулсан

дүйцсэн хөтөлбөрт холбогдох шилжилтийг хийх болно.

Зорилт 0.1.4.2 Бүх шатны боловсрол, сургалтын байгууллагын МХТ-ний орчинг


Энэ нээлттэй боловсрол, зайны болон онлайн сургалтыг хөгжүүлэх дэд бүтцийг бий

болгоход чиглэсэн дэд салбар дамнасан зорилт юм. Энэхүү зорилтын хүрээнд

нээлттэй болон зайны сургалтыг хөгжүүлэх зорилгоор бүх шатны боловсрол,

сургалтын байгууллагын МХТ-ийн дэд бүтцийг сайжруулах хөтөлбөр батлах, сургалтын

байгууллагын МХТ-ийн дэд бүтцийн үнэлгээ хийж, хэрэгцээний дагуу үе шаттайгаар

хөрөнгө оруулалт хийх, анхан шатны сургалтын байгууллагад нээлттэй болон зайны

сургалт зохион байгуулана.

Зорилт 0.3.1.1 СӨБ, БДБ-ын сургалтын хэрэглэгдэхүүн, тоног төхөөрөмжийг орон

нутагт үйлдвэрлэх

Сургалтын хэрэглэгдэхүүн, тоног төхөөрөмжийн үйлдвэрлэлийг орон нутагт

төвлөрүүлэх нь СӨБ болон бага, дунд боловсролын дэд салбар дамнасан зорилт

бөгөөд үүнийг орон нутгийн МБС-ын байгууллагыг түшиглэн зохион байгуулах

боломжтой юм. СӨБ болон бага, дунд сургуулийн төсөвт тулгардаг бэрхшээл нь

хэрэглэгдэхүүн, тоног төхөөрөмжийг хэрэгцээнд тур бүр суурилалгүйгээр төвлөрсөн

байдлаар нийлүүлдэг асуудал юм. Үүний улмаас орон нутгийн сургууль, цэцэрлэгүүд

хөрөнгө оруулалт хийсэн хэрэглэгдэхүүн, тоног төхөөрөмжийг алс холоос тээвэрлэхтэй

холбоотой тээврийн зардлыг сургууль, цэцэрлэгийн төсвөөс гаргах хэрэгтэй болдог.

Үүнээс гадна нийлүүлэгдсэн сургалтын нэмэлт хэрэглэгдэхүүн, тоног төхөөрөмж

сургалтын хөтөлбөрийн хэрэгжилттэй тэр бүр уялдахгүй байх, чанаргүй зэргээс

ашиглалт тааруу байх тал байна. Энэ асуудлыг шийдэхийн тулд Хөгжлийн ерөнхий

төлөвлөгөө нь орон нутагт суурилсан үйлдвэрлэлийг бий болгох зорилтыг дэвшүүлсэн

болно. Энэ үйлдвэрлэлийг орон нутгийн МБС-ын байгууллагатай хамтран хэрэгжүүлж

болох бөгөөд хэрэглэгдэхүүн, тоног төхөөрөмжийн чанарыг хангахын тулд холбогдох

стандарт, шаардлагын дагуу үйлдвэрлэл явуулах, бүтээгдэхүүн нийлүүлэх юм.

Энэхүү зорилтын хүрээнд 2025 он хүртэл СӨБ болон БДБ-ын хэрэглэгдэхүүн болон

тоног төхөөрөмжийн үйлдвэрлэлийг орон нутгийн МБС түшиглэн бий болгох,

бүтээгдэхүүний чанарын стандартын хангалтыг үнэлэх үйл ажиллагаануудыг

төлөвлөлөө.

Зорилт 0.3.1.2 Мэргэжлийн байгууллагын чадавхийг бэхжүүлэх

БХ, БМДИ, БҮТ, БМИҮЗ, МБСҮТ зэргийн хүний болон материаллаг нөөцийг

чадавхжуулах, БХ-ийг бодлого боловсруулалт, төлөвлөлт, БМДИ-ийг багш болон

удирдах ажилтны мэргэжлийн хөгжлийн менежментийн, чиглэлээр чадавхжуулж, БҮТ-д

психометрик шинжилгээний нэгжтэй, БМИҮЗ бие даасан хөндлөнгийн чанарын

баталгаажуулалтын байгууллагаар ажиллах бмеханизмыг бүрдүүлэх, хүний нөөцийн

мэргэжлийн тасралтгүй хөгжлийг хангах сургалтын тогтолцоог бий болгоход чиглэнэ.

Түүнчлэн МБСҮТ-ийг иргэдийн ур чадварын түвшинг тодорхойлох, ахиулахад дэмжлэг

үзүүлэх, тэд тодорхой мэргэжлийн чиглэлээр өмнөх мэдлэг, ур чадвараа албан ёсоор

хүлээн зөвшөөрүүлэхэд үнэлгээ хийхэд удирдлага, зохион байгуулалтаар ханган

ажилладаг үндэсний байгууллага, арга зүйчид нь мэргэшсэн байх чиглэлээр

бэхжүүлнэ.


Хуудас | 54

Зорилт 0.3.3.1 Хүний нөөцийн бодлого хэрэгжүүлэх

ҮМХ-ийн дагуу боловсролын салбарын хүний нөөцийн бодлогыг шинэчлэх, ажил

мэргэжлийн замналыг ҮМХ-тэй уялдуулан тодорхой болгох, мерит зарчмаар өсөж

хөгжих, удирдах ажилтныг бэлтгэх, мэргэшүүлэх мерит тогтолцоог нэвтрүүлэх

чиглэлээр боловсролын салбарын хүний нөөцийн бодлогыг120 шинэчлэх юм. Энэхүү

бодлогод мэргэжлийн болоод сургалтын байгууллагын хүний нөөцөд тавигдах

шаардлага, сонгон шалгаруулалт, ажлын байрны тодорхойлолт, мэргэжлийн бэлтгэл,

хөгжил, ажил мэргэжлийн замнал121, нийгмийн хамгаалал, эрүүл мэнд, албан

тушаалын шатлал, хүний нөөцийн эрэлт, нийлүүлэлт болон хүний нөөцийн мэдээллийн

баазыг хөгжүүлэх, удирдах асуудлуудыг уялдаатай байдлаар шинэчлэх төлөвлөлт юм.

Ялангуяа удирдах албан тушаалтанд тавигдах шаардлага, сонгон шалгаруулалт,

удирдах ажилтны бэлтгэл, давтан сургалт, хөгжлийн асуудлыг салбарын түвшиндээ

бэхжүүлэх тухай зорилт юм. Үндсэндээ албан тушаалтны томилгоо нь илүү

мэргэжлийн шинж чанартай болгох юм. Түүнчлэн зорилтын хүрээнд боловсролын

салбарын хүний нөөцийн тандалт судалгаа хийх, үр дүнд үндэслэн хүний нөөцийн

бодлогыг ҮМХ-тэй нийцүүлэн боловсруулах, БУМС-д хүний нөөцийн мэдээллийн сан

бий болгох, хөгжүүлэх, шаардлагыг албан тушаал бүрээр гаргах, боловсролын

мэргэжлийн их дээд сургуулийг түшиглэн хүний нөөц, тэр дундаа удирдах албан

тушаалтныг давтан сургах, мэргэжүүлэх, хүний нөөцийн эрэлт, нийлүүлэлтийн

судалгааг тогтмолжуулж, мэдээллийн санд бүртгэх үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ.

Зорилт 0.3.3.2 Орон нутгийн БСУГ-ын чадавхийг бэхжүүлэх

Орон нутгийн БСУГ-ын чадавхийг бэхжүүлэх, бүтэц, үүргийг тодорхой болгох, орон

нутгийн БСУГ-ын мэргэжилтний мэргэжлийн чиглэлээр хөгжүүлэх тогтолцоог бүрдүүлж,

үндэсний мэргэжлийн байгууллага, их, дээд сургуулийг түшиглэн зохион байгуулах,

түүгээр дамжуулан боловсролын мэргэжлийн удирдлагын чадавхийг орон нутагт

бэхжүүлэх, орон нутаг дахь бодлоггын хэрэгжилтийг сайжруулна.

2. 2021-2025 онд зорилтыг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа

120

ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын бодлогын тойм шинжилгээ. 1.2.2 Зөвлөмж 121 ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын бодлогын тойм шинжилгээ. 1.2.3 Зөвлөмж

Тэргүүлэх зорилт 2021 2022 2023 2024 2025


Боловсролын бодлогыг шинэчлэх төлөвлөгөө боловсруулж батлуулах

Төлөвлөгөөний дагуу бодлогын шинэчлэлийг хийх

Зорилт 0.1.4.1 Нээлттэй боловсрол, зайны сургалтын агуулга, нөөц материал болосруулах хүний нөөцийг чадавхжуулах

Нээлттэй боловсрол зайны сургалтын агуулга боловсруулж, түгээх үндэсний хөтөлбөр батлуулах

Нээлттэй боловсрол, сургалтыг хөгжүүлэх чиглэлээр ажиллаж байгаа бүлэг, хамтлаг, аж ахуйн нэгжтэй хамтран ажиллах механизмыг бүрдүүлэх

Нээлттэй болон зайны сургалтын агуулга, нөөц материал боловсруулах чиглэлээр дэд салбар бүрт чиглэсэн цуврал сургалт зохион байгуулах

Боловсруулсан агуулга, нөөц материалыг баталгаажуулж, бүртгэх

Нээлттэй боловсрол, зайны сургалтын платформ хөгжүүлэх

Хөтөлбөрийг эргэж дүгнэх

Зорилт 0.1.4.2 Бүх шатны сургалтын байгууллагын МХТ-ний орчинг сайжруулах


Хуудас | 55

3. 2026-2030 он хүртэл баримтлах чиглэл

Боловсролын салбарт 2021-2025 онд хэрэгжүүлсэн стратегиудыг үргэлжлүүлэхдээ

2025 онд энэхүү төлөвлөгөөний хэрэгжилтэд үнэлгээ дүгнэлт хийгдэж, дараагийн 5

жилд хэрэгжүүлэх зорилт, стратегийг үнэлгээ, дүгнэлтийн үр дүнд үндэслэн

сайжруулна. Ерөнхийдөө 2026-2030 онд (1) насан туршийн суралцахуйг үндэсний

хэмжээнд хэрэгжүүлж, иргэд албан, албан бус болон амьдралын орчинд эзэмшсэн ур

чадвараа албан ёсоор боловсролын аль ч түвшинд хүлээн зөвшөөрүүлэх үйл

ажиллагааг үндэсний хэмжээнд зохион байгуулагдах, (2) мэргэжлийн байгууллага

болон орон нутгийн БСУГ-ын чадавхи бэхжүүлэх үйл ажиллагаа хэрэгжиж, үйл

ажиллагааны уялдаа, залгамж холбоог сайжруулах чиглэлээр үр дүнг гарах, (3)

боловсролын салбарт танхимын, нийтийн, нээлттэй, зайны болон онлайн сургалтууд

бүх түвшинд зохион байгуулах чиглэлтэй болсон байна.

Нээлттэй болон зайны сургалтыг хөгжүүлэх зорилгоор цэцэрлэг, сургуулийн МХТ-ийн дэд бүтцийг сайжруулах бодлого батлах

СБ-ын МХТ-ийн дэд бүтцийн үнэлгээ хийж, хэрэгцээний дагуу үе шаттайгаар хөрөнгө оруулалт хийх. Үүнд: өндөр хурдны интернет, тоног төхөөрөмж, гэх мэт

Анхан шатны сургалтын байгууллагад нээлттэй болон зайны сургалт зохион байгуулагдах

Зорилт 0.3.1.1 СӨБ, БДБ-ын сургалтын хэрэглэгдэхүүн, тоног төхөөрөмжийг орон нутагт үйлдвэрлэх

СӨБ-ын хэрэглэгдэхүүний стандартын дагуу орон нутгийн МБС түшиглэн үйлдвэрлэх

Бүтээгдэхүүний чанарын стандарт хангалтыг үнэлж дүгнэх


БХ, БМДИ, БҮТ болон БМИҮЗ-д дүн шинжилгээ хийж, эрх зүйн орчныг сайжруулах

Хүний нөөцийн чадавхи бэхжүүлэх хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

Материаллаг орчныг сайжруулах хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөө батлуулах


Хүний нөөцийн тандалт судалгаа хийх, зураглал гаргах

Хүний нөөцийн бодлогыг ҮМХ-тэй нийцүүлэн боловсруулж, хэрэгжүүлэх

Удирдах ажилтныг бэлтгэх, мэрэгшүүлэх жишиг хөтөлбөр боловсруулж, их, дээд сургуулийг түшиглэн зохион байгуулах

БУМС-д хүний нөөцийн мэдээллийн сан бий болгох

Хүний нөөцөд тавих шаардлагыг албан тушаал бүрээр гаргаж хэрэгжүүлэх

Боловсролын мэргэжлийн их, дээд сургуулийг түшиглэн хүний нөөцийг хөгжүүлэх

Хүний нөөцийн эрэлт, нийлүүлэлтийн судалгаа хийх мэдээллийн санд бүртгэх


Орон нутгийн БСУГ-ын бүтэц, чиг үүргийг хүний нөөцийн бодлоготой уялдуулан шинэчлэх

БСУГ-ын арга зүйч, мэргэжилтний чадавхи бэхжүүлэх сургалтын тогтолцоог эрх зүйн хүрээнд сайжруулах

БСУГ-ын хүний нөөцийн чадавхи бэхжүүлэх сургалтыг эхлүүлэх


Хуудас | 56

4. Хүрэх үр дүн

2025 он гэхэд

ҮМХ батлагдаж, мэргэшлийн түвшин бүрийн үр дүнд нийцсэн нээлттэй, зайны, онлайн

сургалтын агуулгын болон үнэлгээний хүрээ боловсруулагдаж, хүний нөөцийн

чадавхийн сургалтууд эхэлсэн байна. Зарим дэд салбаруудад нээлттэй сургалтын

агуулга, нөөц материал боловсруулагдаж баталгаажуулалт, бүртгэл эхэлсэн байна.

Мөн анхан шатны сургалтын байгууллагууд нээлттэй, зайны болон онлайн сургалтын

үйлчилгээ үзүүлэх орчин, тоног төхөөрөмжийн хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөө гарч

эхний шатны хөрөнгө оруулалт хийгдсэн, туршсан байна. Үүний үр дүнд бүх шатны

боловсролын хүртээмжид ахиц гарсан байна.

Түүнчлэн боловсролын хүний нөөцийн бодлого ҮМХ-тэй уялдаж, удирдлагын сонгон

шалгаруулалт, томилгоо, мэргэжил дээшлүүлэх сургалтын бодлого батлагдсан байна.

Мэргэжлийн байгууллагын бүтэц тодорхой болсон, орон нутгийн БСУГ-ын хүний

нөөцийн чадавхи бэхжүүлэх үйл ажиллагаа эхэлсэн байна. Үүний үр дүнд СӨБ, БДБ,

МБС-ын засаглал бэхжиж, бодлогын хэрэгжилтэд ахиц гарсан байна.


Бүх түвшний боловсролын хүртээмж нэмэгдэж, үндэсний хэмжээнд ҮМХ-ний түвшинд

үндэслэн ур чадвараа дээшлүүлж, шинэ ур чадвар эзэмшиж, үр дүнд албан ёсоор

хүлээн зөвшөөрүүлсэн иргэдийн тоо нэмэгдсэн байна. Орон нутагт бодлогын хэрэгжилт

сайжирч суралцагчдын мэдлэг, ур чадвар, төлөвшлийн чанарт ахиц гарсан байна.

Мэргэжлийн байгууллагын үйл ажиллагааны уялдаа, залгамж сайжирсан байна.

Боловсрол, сургалтын байгууллагын удирдлагын томилгоо мерит тогтолцоонд бүрэн

шилжиж, улс төрөөс ангид болсон байна. Орон нутагт СӨБ болон БДБ-ын

хэрэглэгдэхүүн, тоног төхөөрөмжийн үйлдвэрлэл МБС-ийг түшиглэн бий болж, төсвийн

зарцуулалт илүү үр ашигтай болсон байна.

4.1.2 Насан туршдаа суралцахуй

Олон улсын түвшинд насан туршийн боловсрол гэхээс илүүтэй насан туршдаа

суралцахуйн хөгжил түлхүү байх чиг хандлагатай байна122. Энэ нь тодорхой зорилтот

бүлгийн иргэдэд гэхээс илүүтэй бүх иргэдэд чиглэсэн, тэдэнд уян хатан байдлаар

өөрийгөө хөгжүүлэх, ажил амьдралын чанараа сайжруулахад чиглэх болжээ. Сүүлийн

жилүүдэд гарсан технологийн болоод нийгмийн хөгжлийн хурд ч мөн үүнд нөлөөлж

байна. НТБ-ын үйлчилгээ нь салбар дамнасан шинж чанартай болж, насан туршдаа

суралцахуй нь зөвхөн боловсролд хамаатай биш хөдөлмөрийн, эрүүл мэндийн,

байгаль орчны үйлдвэр, хөдөө аж ахуй зэрэг бүх салбарын нэг хэсэг болж байна.

Гэтэл манай улсын хувьд энэ нь тодорхой зорилтот бүлэгт чиглэсэн тэдний

амьдралынх нь хэсэгхэн үед албан бус боловсролын үйлчилгээ хүргэдэг байдлаас гарч

чадаагүй байна. Эрх зүйн хүрээнд томьёолсон насан туршийн боловсрол нь

сургуулийн өмнөх боловсролоос эхлээд насанд хүрэгчдийн тасралтгүй боловсрох,

сурахыг бүрэн дэмжих боломжгүй, энэ боловсрол, суралцахуйн орчинг хамарсан

нэгдсэн зохицуулалт, менежмент байхгүй байсаар байна. Иймээс Монгол Улсын НТБ

салбарт бодлогын шинэ үе шат шаардлагатай123 байна.


122

ЮНЕСКО – Ирээдүйн боловсрол санаачлага 123

ЮНЕСКО, БХ. (2019). Монгол улсын боловсролын суурь мэдээллийн тайлан, Хуудас 197


Хуудас | 57

Зорилт 1.1.1.1 Насан туршдаа суралцахуйн үндэсний хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

Насан туршдаа суралцахуйн ойлголтыг нэвтрүүлэхэд хүчин төгөлдөр буй насан

туршийн боловсролд системийн шинэчлэл хийх шаардлагатай болно. Тиймээс , насан

туршдаа суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэх бодлого боловсруулж, хэрэгжүүлнэ. Энэхүү

бодлого нь насан туршдаа суралцахуйн удирдлага, зохион байгуулалт, санхүүжилт,

суралцахуйн арга зам, хүний нөөцийн хөгжил, мэдээллийн бааз, насан туршдаа

суралцахуйн модулийн бүртгэл, баталгаажуулалт, нээлттэй эх үүсвэр, суралцах

боломжийг нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн байна. Насан туршдаа суралцахуйн холбогдох

бусад бодлого, хөтөлбөрийн дагуу шилжилт хийх ажлыг 2025 он гэхэд хэрэгжүүлсэн

байна. 2025 онд хэрэв шаардлагатай гэж үзвэл, шилжилтийн бодлого, хөтөлбөрийг

шинэчлэн, сайжруулах ажлыг гүйцэтгэнэ.

Зорилт 1.1.2.1 НТС-н багш, ажилтны чадавхыг бэхжүүлэх

Энэхүү бодлогыг хэрэгжүүлэхэд, насан туршийн боловсролын одоогийн бүтэц, хүний

нөөцийн чадавх нь иргэдийн насан туршдаа суралцахуйн хэрэгцээг хангах, хариуцлага

хүлээх түвшинд хүртэл чадавхижсан байх шаардлагатай. Юуны өмнө, НТС бодлогод

тусгасны дагуу дотоодын болон олон улсын сургалт, хөтөлбөрт хамруулах замаар

нийт багш, ажилтнуудыг иргэдэд насан туршдаа суралцахад дэмжлэг үзүүлэх, зохион

байгуулах чиглэлээр чадавхжуулна. Сургалт, хөтөлбөрт хамрагдаж, мэргэжлийн ур

чадвар, чадавх нэмэгдсэн ажилтнууд суралцахуйн сонгосон чиглэлийн дагуу нээлттэй

эх сурвалж, зайн, цахим болон танхим дахь эх сурвалж ашиглан, иргэд, хувь хүнд

боловсролын үйлчилгээ хүргэж ажиллана. Энэхүү үйл ажиллагааг үндэсний бүсчлэн

хөгжүүлэх үзэл баримтлалын дагуу нийслэл, бүсийн төвүүдэд тулгуурлан гүйцэтгэнэ.

Зорилт 1.2.1.1 Насан туршийн боловсролын төвийг иргэдийн насан туршдаа

суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэх, зохион байгуулах чиглэлээр дэд бүтцийг


Насан туршдаа суралцахуйн бодлогын дагуу, иргэдэд насан туршдаа суралцахуйн

үйлчилгээ үзүүлэхэд одоо байгаа насан туршийн төвүүдийн дэд бүтцийг сайжруулах

шаардлагатай. Энэхүү зорилтыг хэрэгжүүлэхэд, одоо байгаа дэд бүтцийн орчин,

нөхцөлийн үнэлгээ хийх зайлшгүй шаардлагатай бөгөөд тус үнэлгээний үр дүнд

үндэслэн, насан туршдаа суралцахуйн дэд бүтцийг сайжруулах төлөвлөгөө гарган

баталж, насан туршдаа суралцахуйн төвүүдийг мэдээлэл, харилцаа холбооны

технологи, дадлагын байр, номын сан, онлайн болон оффлайн сургалтын

материалаар хангах хөрөнгө оруулалт хийгдэнэ. Нэмэлтээр онлайн болон оффлайн

сургалтын материал боловсруулж, сургалтын үйл ажиллагаанд нэвтрүүлнэ. 2025 он

гэхэд насан туршдаа суралцахуйн дэмжлэг үзүүлэх төвүүдийн дэд бүтцийн орчин

нөхцөлийг үнэлж, төлөвлөсөн сайжруулалтыг хийсэн байна.

Зорилт 1.2.3.1 Насан туршдаа суралцахуйн хэлбэр, төрлийг боловсролын

түвшин бүрт тодорхойлох, ҮМХ-тэй нийцүүлэх

НТС-н бодлогын хэрэгжилт болон иргэдийн насан туршдаа суралцахуйн хэрэгцээнд

үндэслэн суралцахуйн хэлбэр, төрлийг ҮМХ-тэй уялдуулан тодорхойлж, нэн тэргүүний

хэрэгцээ бүхий суралцахуйн чиглэлийг сонгон холбогдох бодлого, хөтөлбөр батлуулна.

Энэ нь иргэдэд шилжилтийн үед тухайн чиглэлээр шинэ мэдлэг, ур чадвар, чадамж

эзэмших, хөгжүүлэн, түүнийгээ албан ёсоор хүлээн зөвшөөрүүлэх боломжийг олгох ба

суралцахуйн чиглэлээр иргэдэд үйлчилгээ үзүүлнэ.

Зорилт 1.3.1.1 НТС-н хөтөлбөр хэрэгжүүлэх салбар дундын механизмыг

тодорхой болгох


Хуудас | 58

НТС-н бодлогыг хэрэгжүүлэхэд одоогийн нөхцөл байдал хараахан бэлэн биш байгаа

тул салбарын яамд, агентлагийн оролцоо ямар байх, хэн ямар үүрэгтэй байх,

санхүүжилтийг хэрхэн хийх, Үндэсний зөвлөл хэрхэн ажиллах талаар тодорхой

механизмтай байх шаардлагатай. Үүнийг тодорхой болгох үүднээс бодлогыг үе

шаттайгаар хэрэгжүүлэх хамтын ажиллагааны менежментийн болон санхүүжилтийн

хөтөлбөрийг салбарын яамдын оролцоотой баталж, Үндэсний зөвлөлд яамдын

оролцоо, хамтын хариуцлагыг баталгаажуулах, санхүүжилтийг шийдэх болно. Энэхүү

хөтөлбөр хэрэгжин иргэд насан туршийн суралцахуйн үйлчилгээнд хамрагдсан байна.

Зорилт 1.3.2.1 НТС-н мэдээллийн бааз бий болгож, мөшгих системтэй болох

Насан туршдаа суралцахуйн чанар, үр дүнг шаардлагатай түвшинд хүргэхэд тулгардаг

гол бэрхшээлийн нэг бол насан туршдаа суралцахуйд хамрагдаж буй иргэдийн

бүртгэл, насан туршдаа суралцахуйн үйлчилгээ авах шаардлагатай байгаа иргэдийг

бүртгэлжүүлэх явдал юм. Тиймээс, эхний шататнд одоо байгаа БМУС-ийн баазад

суурилсан насан туршдаа суралцахуйн мэдээллийн баазийн модулийг бий болгоно.

Ингэхдээ иргэний бүртгэл, мэдээлллийн системийн мэдээлэл ашиглана. Энэхүү

мэдээллийн бааз, модуль боловсруулах ажил 2 жилийн хугацаанд хийгдэнэ. Үүний

зэрэгцээ, насан туршдаа суралцахуйд хамрагдаж буй иргэдийн бүртгэл, мөшгих түүвэр

судалгааг явуулж, нэгдсэн мэдээллийн баазад нэгтгэнэ. 2024 онд, насан туршдаа

суралцахуйд хамрагдсан иргэдийн бүртгэл, мэдээллийн бааз бий болж, шаардагдах

шинэчлэлтүүдийг хийсэн байна.

Зорилт 1.3.4.1 НТБ төвийн одоогийн чиг үүргийг шинэчлэн үе шаттайгаар зохион

байгуулах

Одоогийн насан туршийн боловсролын төвүүд нь насан туршдаа суралцахуйн

шилжилтийн бодлогыг хэрэгжүүлэхэд чухал үүрэгтэй тул НТБ төвийг үе шаттайгаар

иргэдийн насан туршдаа суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэх чиглэлээр шинэчлэн зохион

байгуулах төлөвлөгөө боловсруулж батлуулна. Энэхүү хөтөлбөр, төлөвлөгөөнд

салбарын яамд хоорондын хамтын хариуцлагыг тодорхойлж, НТБ-ийн төвийн

удирдлага, бүтэц зохион байгуулалт, санхүүжилтийн механизмыг дахин томъёлолж,

үүрэг, хариуцлагыг нэмэгдүүлэх, суралцахуйн боломжуудыг нээсэн, урьд эзэмшсэн

мэдлэг, ур чадварыг хүлээн зөвшөөрөх механизм бүрдүүлэх үйл ажиллагаанууд

багтана. Эдгээр үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд 2 жилийн хугацаа шаардагдах бөгөөд 3

дахь жилээс шилжилтийн бодлого, хөтөлбөрийг олон нийтэд танилцуулж, насан

туршдаа суралцахуйг дэмжих төвүүдийн зарим нь насан туршдаа суралцахуйн

үйлчилгээг үзүүлж эхэлнэ. Шилжилтийн бодлого, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх шатанд

одоо үйл ажиллагаа явуулж буй НТБ-ын төвүүд нь хөтөлбөр, үйл ажиллагааны төрөл

хэлбэрээ өргөжүүлж, зорилтот бүлгээ нэмэгдүүлэх чиглэлээр үргэлжлүүлэн

ажилласаар байна.

Зорилт 1.3.5.1 НТС-н чанарын үнэлгээг хөгжүүлэх

Энэхүү зорилтын хүрээнд НТС-н үр дүнгийн чанарыг үнэлэх бодлого боловсруулах_

үндэсний хэмжээнд хэрэгжүүлэх, суралцахуйн болон агуулга, хэрэглэгдэхүүний

чанарыг баталгаажуулах, иргэдийн НТС-д дэмжлэг үзүүлэх үйл ажиллагаа, үр дүнгийн

үнэлгээг тогтмол зохион байгуулах үйл ажиллагааг багтаах юм.

2. 2021-2025 онд зорилтыг хэрэгжүүлэх стратеги, хөтөлбөр

Тэргүүлэх зорилт 2021 2022 2023 2024 2025


Насан туршдаа суралцахуйн бодлого, хөтөлбөрийг


Хуудас | 59

боловсруулж батлуулах

НТС-н бодлогын дагуу төвүүдийг бие даалгаж, улсын төсвөөс санхүүжүүлэх

НТС-д дэмжлэг үзүүлэх үндэсний хөтөлбөр батлагдах

Зорилт 1.1.2.1 НТС-н багш, ажилтны чадавхийг бэхжүүлэх

НТС-д дэмжлэг үзүүлэх багш, ажилтныг нээлттэй боловсрол, зайны сургалтыг ашиглах, хөгжүүлэх чиглэлийн хөтөлбөр, төлөвлөгөө батлуулах


Нээлттэй болон зайны сургалтыг хөгжүүлэх чиглэлээр МХТ-ийн чадавхи бэхжүүлэх үйл ажиллагааг үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх

Онлайн сургалтын нэгдсэн платформыг НТС-н мэдээллийн баазтай уялдуулан хөгжүүлж НТБ-ын төвийг түшиглэсэн цахим сургалтын төв байгуулах



Зорилт 1.2.1.1 Насан туршийн боловсролын төвийг иргэдийн насанд туршийн суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэх чиглэлээр дэд бүтцийг сайжруулах

Насан туршдаа суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэхэд шаардагдах дэд бүтэц, тоног төхөөрөмжийн үнэлгээ хийх

Насан туршдаа суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэх төвүүдийн дэд бүтцийг сайжруулах, хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөө батлах

Дээрх төвүүдийн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалт хийх

Зорилт 1.2.3.1 Насан туршдаа суралцахуйн хэлбэр, төрлийг боловсролын түвшин бүрт тодорхойлох, ҮМХ-тэй нийцүүлэх

Иргэдийн суралцахуйн хэрэгцээг тодорхойлох үнэлгээ хийх

Хэрэгцээ тодорхойлох үнэлгээний үр дүнд үндэслэн суралцахуйн хэлбэр, төрлийг ҮМХ-тэй уялдуулан тодорхойлж, нэн тэргүүний хэрэгцээ бүхий суралцахуйн чиглэлийг сонгон холбогдох бодлого, хөтөлбөр батлуулах,

Өмнөх мэдлэг, ур чадварыг хүлээн зөвшөөрөх механизмыг МБС болон ДБ-ын байгууллагатай хамтран хэрэгжүүлэх

Олон нийт, эцэг эхэд чиглэсэн хөтөлбөрийг тусгайлан боловсруулж, батлуулах, хэрэгжүүлэх

Батлуулсан бодлого, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, үр дүнг дүгнэх

Иргэд олон нийтэд чиглэсэн насан туршдаа суралцахуйн талаарх мэдээлэл түгээн дэлгэрүүлэх, сурталчлах

Зорилт 1.3.1.1 НТС-н хөтөлбөр хэрэгжүүлэх салбар дундын механизмыг тодорхой болгох

НТС-н хөтөлбөр хэрэгжүүлэх хамтын ажиллагааны менежментийн болон санхүүжилтийн хөтөлбөрийг салбарын яамдын оролцоотой батлах

НТС-н Үндэсний зөвлөлийг баталгаажуулж, үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх

НТС-н санхүүжилт хийгдэж хөтөлбөр хэрэгжих


БУМС-д НТС-н модулийг нэмж боловсруулах


Хуудас | 60

3. 2026-2030 онд баримтлах чиглэл

Боловсролын салбарт 2021-2025 онд хэрэгжүүлсэн стратегиудыг үргэлжлүүлнэ. Гэхдээ


жилд хэрэгжүүлэх зорилт, стратегийг үнэлгээ, дүгнэлтийн үр дүнд үндэслэн

сайжруулна. 2026-2030 онд (1) иргэдийн насан туршдаа суралцах хэрэгцээг

тодорхойлж, тэргүүлэх чиглэлийн суралцахуйн хүрээ, зохион байгуулалтын

механизмыг тодорхой болгох, (2) суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэх төвүүдийг эхний үе

шатны жишиг төвүүдэд үндэслэн бүх аймаг, дүүрэгт бэхжүүлэх, (3) уг төвийг

ажиллуулах хүний нөөцийг иргэдийн боловсролын хэрэгцээгээ тодорхойлох,

суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэх, зохион байгуулалтаар хангах чиглэлд бэхжүүлэх (4)

эдгээр төвд нээлттэй, зайны, онлайн болон танхимын сургалт зохион байгуулах дэд

бүтцийг бүрдүүлэх, (5) үндэсний хэмжээний мэдээллийн баазыг хөгжүүлэх чиглэлтэй

байх болно.



Иргэдийн насан туршдаа суралцахуйн хэрэгцээг тодорхойлогдсон зураглал гарч,

эрэмбэлэгдсэн байна. Иргэдийн насан туршдаа суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэх цөөн

тооны төвүүд Улаанбаатар хот болон зарим аймгийн төвд бэхжүүлж, үйлчилгээ

эхэлсэн байна. НТС-н төвүүд бие дааж, төсвийн санхүүжилт хийгдэж эхэлсэн байна.

ҮМХ батлагдаж, мэргэшлийн түвшин бүрийн үр дүнд нийцсэн нээлттэй, зайны, онлайн

сургалтын агуулга, нөөц материал боловсруулагдаж, хэрэглэж эхэлсэн байна.

Нээлттэй, зайны болон онлайн сургалтын үйлчилгээ үзүүлэх орчин, тоног

төхөөрөмжийн хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөө гарч эхний шатны хөрөнгө оруулалт

хийгдсэнн байна. Үүний үр дүнд насан туршдаа суралцахуйн үйлчилгээний хүртээмжид

ахиц гарсан байна.

Түүнчлэн НТС-н хүний нөөцийн чадавхи бэхжүүлэх үйл ажиллагаа эрчимжиж, НТС-д

бэлтгэгдсэн мэргэжилтний тоо нэмэгдсэн байна. НТС-н мэргэжилтэн, арга зүйчээс

дэмжлэг авсан иргэдийн тоо нэмэгдсэн байна. Салбар дундын менежментийн

зохицуулалтыг хангах эрх зүй, бодлогын бичиг баримт батлагдсан байна.


НТС-д дэмжлэг үзүүлэг чиг үүрэг бүхий бие даасан төвүүд бий болж, салбар дундын

менежменттэй болсон байна. Бүх түвшний боловсролын хүртээмж нэмэгдэж, үндэсний

НТС-н мэдээллийн бааз буюу БУМС-ийн модулийг Иргэний бүртгэл мэдээллийн сантай холбох

Насан туршдаа суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэх төвөөс үйлчилгээ авсан иргэдийн мөшгих судалгаа хийж, мэдээллийн баазад бүртгэсэн байх

Зорилт 1.3.4.1 НТБ төвийн чиг үүргийгшинэчлэн, үе шаттайгаар зохион байгуулах

НТБ төвийг иргэдийн насан туршдаа суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэх чиглэлээр шинэчлэн зохион байгуулах төлөвлөгөө боловсруулж батлуулах

НТБ-ийн төвийг төлөвлөгөөний дагуу шинэчлэн зохион байгуулах

Зорилт 1.3.5.1 НТС-н чанарын үнэлгээг сайжруулах

НТС-н чанарын үнэлгээний бодлого батлах

Сургалтын үйл ажиллагаа, агуулга, хэрэглэгдэхүүний чанарыг баталгаажуулах

НТС-н дэмжлэг үзүүлэх төвийн үнэлгээг тогтмолжуулах


Хуудас | 61

хэмжээнд иргэд НТС-н үйлчилгээгээр дамжуулан ур чадвараа дээшлүүлж, шинэ ур

чадвар эзэмшиж, үр дүнд албан ёсоор хүлээн зөвшөөрүүлсэн иргэдийн тоо нэмэгдсэн

байна. Монгол Улсын иргэдэд насан туршдаа суралцах, шинэ ур чадвар, чадамж

эзэмших, тасралтгүй хөгжүүлэх боломжийг олгосон уян хатан, нээлттэй сургалтын

мэдээллийн бааз үүсэж, боловсрол, сургалтаас гадуур байгаа иргэн бүрт хүрч үйлчлэх

нөхцөл бүрдсэн байна. Бүх түвшний боловсролд өмнөх мэдлэг, ур чадварыг хүлээн

зөвшөөрөх тогтолцоо бий болсон байна.


Хуудас | 62

4.2 Дэд салбарын түвшинд

4.2.1 Сургуулийн өмнөх боловсрол

Монгол Улсын сургуулийн өмнөх насны бүх хүүхдийн хөгжил болон сургуульд

бэлтгэгдсэн байдлыг эцэг эхийн оролцоотой дэмжсэн, чанартай, хүртээмжтэй,

стандартад нийцсэн сургалт, аюулгүй, эрүүл, ногоон орчинтой, чанартай багш бүхий

сургуулийн өмнөх боловсролын дэд салбарыг хөгжүүлнэ.

СӨБ-ын чанартай үйлчилгээ нь хүүхдийн ирээдүйн амьдрал, хөдөлмөрийн зах зээлд

оролцох оролцоо, ядуурлыг бууруулах, нийгмийн амьдралд идэвхтэй оролцох,

хөгжилд хувь нэмэр оруулах болон хүмүүс хоорондын харилцаанд эерэг үр дүнг

авчирдаг (Sammons et al., 2008; Sylva et al., 2004). Судалгаагаар энэ эерэг харилцаанд

багшийн мэргэжлийн бэлтгэл, мэргэжил дээшлүүлэх сургалтад хамрагдсан байдал,

чанарын хяналт үнэлгээний үр дүн эерэг нөлөөтэй байдаг124. Ийм учраас СӨБ-ын

багшийн чанар, бэлтгэл, давтан сургалтын чанарыг сайжруулах, стандартын түвшинд

бэлтгэдэг, сургадаг байх түүнчлэн СӨБ-ын үйлчилгээний чанар, үр дүнг хүүхдийн

хөгжил, сургуульд бэлтгэгдсэн байдлын талаарх мэдээлэлд суурилан бодлого

төлөвлөх, хэрэгжүүлэх, үнэлэх зарчимд шилжих шаардлагатай125.

СӨБ-ын үйлчилгээний чанарт багшийн мэргэжлийн чадамж, хүүхэдтэй харилцах эерэг

харилцаа, эцэг эхийн дэмжлэг чухал хүчин зүйл болдог гэдгийг ОУХАХБ-с хийсэн

судалгааны үр дүн харуулдаг126. Энэ нь эцэг, эх, олон нийтэд хүч боломж олгох,

тэдний хүүхдийн хөгжилд хандсан оролцоог дээшлүүлэх хэрэгтэй болохыг илтгэж буй

хэрэг.


Зорилт 1.1.1.1 Бага насны (0-5) хүүхдийн эцэг эхийн хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

Сургуулийн өмнөх боловсролд хуулиараа 2 наснаас эхлэх бага насны хүүхэд

хамрагдах боломжтой ба 0-2 хүртэл насны хүүхдийн хөгжил, боловсролын асуудал

боловсролын салбарт орхигдох хандлагатай байна. Эцэг эхийн асран хамгаалагчийн

асаргаанд өсөж байгаа 0-2 насны хүүхдийн хөгжилд эцэг эхийн дэмжлэгтэйгээр тэдний

хөгжих боломжийг бүрдүүлэх, тухайн насны хүүхдэд тохирсон боловсролын хэрэгцээг

хангах зохих хэмжээний дэмжлэг үзүүлэх чадварыг хөгжүүлэхэд зориулсан хөтөлбөр

боловсруулах хэрэгцээ байна. Насан туршийн боловсролын үйлчилгээ хийгээд

боловсрол сургалтын бусад байгууллагын дэмжлэгтэйгээр эцэг эхчүүдийн 0-2 насны

хүүхэд, улмаар сургуулийн өмнөх боловсролд хамрагдаж чадахгүй байгаа 2-5 насны

хүүхдийн хөгжил, боловсролын хэрэгцээнд чиглэсэн бодлого, хөтөлбөрийг

боловсруулах шаардлагатай. Уг бодлого хөтөлбөр нь бусад яамдуудтай хамтарсан

харилцан хариуцлага хүлээсэн зарчмаар хэрэгжих нь үр дүнтэй байна.

Энэхүү ажлын хэрэгжүүлэхийн тулд эхний жилд нийгмийн оролцогч талуудын хамтын

ажиллагааны үндсэн дээр Сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгээнд хамрагдаж

чадахгүй байгаа хүүхдүүдийн хөгжил, боловсролыг дэмжих эцэг эхийг дэмжих

хөтөлбөр боловсруулна. Энэхүү хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх боловсон хүчнийг хороо,

багийн нийгмийн ажилтнууд, үндэсний хэмжээнд бэлтгэгдэх сургагч багшийн үүрэг

гүйцэтгэх эцэг эх, асран хамгаалагчид гэж үзэв. Улмаар хөтөлбөрийг нийслэл, аймаг,

дүүрэг, сумдтай хамтран хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө боловсруулан, хэрэгжүүлэх бэлтгэл

хангаж, 2023 онд нийгмийн ажилтнуудад зориулсан сургалт зохион байгуулна.

Үндэсний хэмээнд хороо, багийн нийгмийн ажилтны 50 хувийг хамруулна.

124

OECD. (2018). Starting Strong Report 125


OECD. (2018). Starting Strong Report


Хуудас | 63

Сургагч эцэг эхчүүд бэлтгэх сургалтыг нийслэл, аймагт зохион байгуулна. 4 дэх Эцэг

эхчүүдийн сургалт зохион байгуулна. Зорилт-хороо, сум, багуудад сургагч багш сургалт

зохин байгуулна. 5 дахь жилд Сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгаанд

хамрагдаж чадахгүй байгаа хүүхдүүдийн хөгжил, боловсролыг дэмжих эцэг эхийг

дэмжих хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг дүгнэж, цаашдын арга замыг тодорхойлно.

Ийм учраас энэхүү төлөвлөгөөнд СӨБ үйлчилгээ авч чадахгүй байгаа хүүхдүүдийн

хөгжил, боловсролыг дэмжих эцэг эхийг дэмжих хөтөлбөр боловсруулж үйл ажиллагааг

багтаасан болно. Хөтөлбөрийг нийслэл, аймаг, дүүрэг, сумдтай хамтран хэрэгжүүлэх

төлөвлөгөө боловсруулан, хэрэгжүүлэх бөгөөд эцэг эхийг чадавхжуулахын тулд

үндэсний хэмжээнд хороо, багийн нийгмийн ажилтны 50хувь-ийг сургагч багшаар

бэлтгэж, эцэг эхчүүдэд чиглэсэн сургалтыг нийслэл болон аймгуудад зохион

байгуулна.

Зорилт 1.1.1.2 Хүүхдийн хөгжлийн цогц судалгааг тогтмолжуулах

Монгол хүүхдийн цогц хөгжлийн судалгааны үр дүнд үндэслэн хүүхдийн биеийн, танин

мэдэхүйн, нийгмийн хөгжлийн бенчмарк боловсруулж, сургалтын хөтөлбөр,

хэрэглэгдэхүүнд тусгах нь энэхүү зорилтын тэргүүлэх үйл ажиллагаа юм. Ингэхдээ

хүүхдийн хөгжлийн бенчмарк 3 удаагийн давтан судалгааны үндсэн дээр сайжруулан

тогтоож, сургалтын хөтөлбөр, сурах бичгийг тухайн насны хүүхдийн хөгжлийн онцлогт

нийцүүлэх боловсруулах боломжийг бүрдүүлнэ. Түүнчлэн хүүхдийн эрт илрүүлэгийг

ХНХЯ-тай хамтран зохион байгуулдаг, хөгжлийн бенчмаркийг тогтмол хийдэг болсон

байх юм. Үүний тулд эхний жилд хүүхдийн танин мэдэхүй, биеийн болон сэтгэл

хөдлөлийн хөгжлийн бенчмаркйг тодохойлох бөгөөд хүүхдийн хөгжлийн бэрхшээлийн

эрт үеийн илрүүлэгийг ХНХЯ-тай хамтран хийнэ. Хүүхдийн хөгжлийн бенчмаркийг

баталгаажуулах судалгааг хийж, судалгааны үр дүнд тлугуурлан бенчмаркийг

сайжруулна.

Зорилт 1.1.2.1 СӨБ-ын багшийн стандартыг боловсруулж хэрэгжүүлэх

Энэ нь СӨБ, Бага, дунд боловсролын болон МБС-ын дэд салбар дамнасан

зорилтуудын нэг юм. Сургуулийн өмнөх боловсролын үйчилгээний чанарын талаар

хийсэн судалгаануудад багшлах боловсон хүчний мэдлэг, чадвар сургалтын орчинд

хүүхэдтэй харилцах эерэг харилцаа, хэл ярианы хөгжил, ахицад голлох нөлөө үзүүдэг

байна (NIEER, 2006). Гэхдээ багш бэлтгэх сургалтын байгууллагын харилцан адилгүй

сургалтын чанар багш нарын мэдлэг, чадвар харилцан адилгүй байхад нөлөөлж

байна127. Үүнийг шийдэх үүднээс энэхүү Хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөнд багшийн

стандарт боловсруулах асуудлыг дэд салбар дамнасан зорилт болгон дэвшүүллээ.

СӨБ-ын багшийн сандарт боловсруулах зорилтын хүрээнд эхний жил багштай

холбоотой хууль тогтоомж, бодлого болон уолон улсын туршлагыг судалж, стандартын

бүрдэл чадамжуудыг тодорхойлох, дараагийн жилүүдэд нь стандартыг боловсруулж

багш бэлтгэх, мэргэжил дээшлүүлэх сургалтын хөтөлбөр, үр дүнг үнэлж дүгнэх,

багшийн ажлын гүйцэтгэлий үнэлгээнд мөрдөх юм.

Зорилт 1.1.2.2 СӨБ-ын багшийн мэргэжил дээшлүүлэх уян хатан сургалтыг

хөгжүүлэх

Зорилт 1.2.1-ийн Багшийн стандарт батлагдсантай холбогдуулан багшийн мэргэжил

дээшлүүлэх хөтөлбөрийг шинэчлэх, стандарттай нийцсэн сургалтын уян хатан

хэлбэрийг хөгжүүлэх, нээлттэй болон зайны сургалт, нөөц материалыг ашиглах, шинэ

багшид эхний жилд тасралтгүй дэмжлэг үзүүлэх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх гэсэн үйл

ажиллагааг төлөвлөөд байна. Түүнчлэн 2024 онд шинэчилсэн хөтөлбөрийн

127



Хуудас | 64

хэрэгжилтэд үнэлгээ дүнэлж хийж, тохируулга хийх ажлыг зохион байгуулахаар


Зорилт 1.1.2.4 СӨБ-ын багш бэлтгэх хөтөлбөр, арга зүйг шинэчлэн сайжруулах

, Шинэ багшид эхний жилд тасралтгүй дэмжлэг үзүүлэх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхдээ

сургалтын уян хатан хэлбэрийг хөгжүүлэх, нээлттэй болон зайны сургалт, нөөц

материалыг ашиглах чиглэлд анхаарна. Түүнчлэн 2024 онд шинэчилсэн хөтөлбөрийн

хэрэгжилтэд үнэлгээ дүгнэж хийж, багшийн чанар сайжирсан байна.

Зорилт 1.1.2.5 СӨБ-ын туслах багш бэлтгэх, хөтөлбөрийг боловсронгуй болгох

Энэ нь СӨБ болон бага, дунд боловсролын дэд салбар дамнасан зорилт юм.

Сургалтын тэгш хамран сургалтыг сайжруулах, нөгөө тадаас цэцэрлэгийн багш нарын

ажлын ачааллыг багасгахад туслах багшийн дэмжлэг чухал бөгөөд эдгээр багш нарт

шаарплагатай тусгай чадваруудыг хөгжүүлэх хэрэгтэй байна. Сургалтын тухайн нөхцөл

байдалт тусгай хэрэгцээт суралцагчийг дэмжих ур чадвар, хүүхдийн тоо ихтэй ангид

хүүхэд бүр хөгжих, боловсрох боломжийг бүрдүүлэн, тэднийг дэмжих ур чадварыг

тодорхойлон хөгжүүлэх арга техникийг мөн дэмжих хэрэгцээ бий болсон. Туслах

багшид шаардагдах тусгай чадваруудыг тодорхойлон, хөгжүүлэх хөтөлбөрийг

боловсруулна. Цэцэрлэгийн туслах багш бэлтгэж буй хөтөлбөрийн агуулга, үр дүнд

дүгнэлт гаргана. Туслах багшийн орон тоотой болж, цалингийн фондод суулгах

асуудал шийдэгдсэн байна. 2025 онд энэхүү зорилтын хэрэгжилтийг дүгнэж, цаашдын

зорилтоо тодорхойлно.

Зорилт 1.1.3.1 Таван настай хүүхдүүдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдлын

үнэлгээг хэрэгжүүлэх128

Мянганы хөгжлийн зорилт, Бүх нийтийн боловсролын төлөө байгууллагын, Хүүхдэд

ээлтэй дэлхий байгууллагын зорилтууд зэргийг багтаасан олон улсын хууль

тогтоомжууд ба үндэсний нийгмийн бодлогыг хослуулах замаар улс орнууд чанартай

суурь боловсролыг нийтэд хүртээмжтэй болгохоох ажиллаж байна. Гэсэн хэдий ч

сургуульд элсэн орох, суралцах, суралцахуйн хүрэх үр дүн, амжилт зэрэгт тэгш бус

байдал оршсоор байгааг дэлхий нийтэд нотлон харуулж байна. Энэ нь хүйс, ядуурал,

газарзүйн байршил, яс үндэс, эрүүл мэндийн байдал, зөрчилдөөн ба байгалийн гамшиг

зэрэгт үндэслэж байгаа бөгөөд эдгээр нь аль хүүхэд ямар сургуульд хамрагдаж, ямар

хугацаанд суралцах вэ гэдгийг тодорхойлоход үүрэг ролийг гүйцэтгэж байна.

Сургуульд бэлтгэгдсэн байдлыг хангах гэдэг нь төв рүү чиглэсэн албан

сургалт/үйлчилгээний хүрээнээс гадна хамрагдахгүй байгаа өрхийн хүүхдэд чиглэсэн

боломж, хувилбаруудыг өргөжүүлэн эрт үед нь сургах, сургуульд бэлтгэх бодлого,

стандартыг батлах үйл ажиллагааг дэмждэг.

Энэхүү зорилт нь бага насны хүүхдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдлыг тогтмолжуулах,

шалгуурыг боловсруулах, энэ чиглэлээр үндэсний хүний нөөцийн чадавхийг бэхжүүлэх,

үндэсний хэмжээнд үнэлгээ хийх, үр дүнд үндэслэн СӨБ-ын байгууллагад санал

зөвлөмж хүргүүлэх, сургалтын хөтөлбөр, арга зүйг сайжруулах үйл ажиллагаануудыг

хэрэгжүүлнэ.

Зорилт 1.1.4.1 СӨБ-д нээлтэй болон зайны сургалтын санаачлагуудыг дэмжих129

СӨБ-ын хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, тэр дундаа малчин, хөгжлийн бэрхшээлтэй, урт

хугацаанд өвчтэй байгаа гэх мэт суралцагчдад СӨБ-ын үйлчилгээг хүргэх өөр нэг арга

зам нь нээлттэй болон зайны сургалтыг хөгжүүлэх явдал. Энэ нь нээлттэй боловсрол,

зайны, онлайн сургалтын нөөц материал, хэрэглэгдэхүүнийг хөгжүүлэх дэд салбар

128 ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын бодлогын тойм шинжилгээ. 1.5.1, 1.5.2 Зөвлөмж 129



Хуудас | 65

дамнасан зорилттой холбоотой юм. СӨБ-ын хөтөлбөрийн стандартын дагуу нээлттэй,

зайны сургалтын санаачлагыг дэмжих, сургалтын агуулга, хөтөлбөр боловсруулах,

нээлттэй эх сурвалж, нөөц материал боловсруулах, сургалтад хэрэглэх, бусад

байгууллагатай хамтран ажиллах, насан туршдаа суралцахуйд ашиглах болно.

Түүнчлэн энэ зорилт нь нээлттэй боловсрол, сургалтыг хөгжүүлэх чиглэлээр ажиллаж

байгаа бүлэг, хамтлаг, аж ахуйн нэгжтэй хамтран ажиллах механизмыг бүрдүүлэх,

нээлттэй болон зайны сургалтыг хөгжүүлэх чиглэлээр чадавхи бэхжүүлэх үйл

ажиллагааг үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх, нээлттэй боловсрол, зайны сургалтын

платформ хөгжүүлэхэд чиглэнэ.

Зорилт 1.2.1.1 СӨБ-ын орчинг хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд ээлтэй байхаар


НҮБ-ын ТХЗ 2030 болон Монгол Улсын ТХҮБ 2030-ийн боловсролын зорилтод тэгш

байдлыг чухалчилсан байдаг. Гэтэл хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн СӨБ-д

хамрагдалт сүүлийн 10 жилд өөрчлөгдөөгүй байна130. Энэ үр дүнгийн голлох шалтгаан

нь цэцэрлэгт хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг хүлээн авах орчин бүрдээгүйд байгаа

юм131. Иймээс хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн СӨБ-ийн чанартай үйлчилгээнд

хамрагдах нөхцлийг бүрдүүлэх үүднээс СӨБ-ын орчин сайжруулах энэхүү зорилтыг

төлөвлөөд байна.

Энэ зорилтын хүрээнд эхний жилд цэцэрлэгийн орчин хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд

ээлтэй эсэхийг судлан шинжлэх үндэсний хэмжээнд судалгаа хийх, судалгаа

нотолгоонд тулгуурлан цэцэрлэгийн орчинг хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд ээлтэй

болгох төлөвлөгөө боловсруулж хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг зохион байгуулна.

Түүнчлэн цэцэрлэгийн ариун цэврийн орчинг бага насны хүүхэд болон хөгжлийн

бэрхшээлтэй хүүхдэд ээлтэй болгох чиглэлээр хөрөнгө оруулалт хийх бөгөөд 2025 онд

энэ зорилтын хэрэгилтэд үнэлгээ хийж, зорилтыг сайжруулна.

Зорилт 1.2.2.1 СӨБ-ын хоол хүнсний аюулгүй байдал, тэжээллэг чанарыг


Энэ нь СӨБ-ын дэд салбар дамнасан зорилт бөгөөд хоол хүнсний аюулгүй байдал

болон тэжээллэг чанарыг стандартын дагуу бэлтгэх, нэмэгдүүлэхэд эцэг эхийн

хяналтыг бэхжүүлэхэд чиглэнэ.

Энэхүү зорилтын хүрээнд СӨБ-ын хоолны аюулгүй байдал, илчлэгийг сайжруулах

хөтөлбөр хэрэгжүүлэх бөгөөд үндэсний хэмжээнд боловсролын холбогдох

мэргэжилтнүүд болон эцэг эх, асран хамгаалагчдад зориулсан сургалт семинар зохион

байгуулна. Түүнчлэн хоол хүнсний эрүүл ахуй, аюулгүй байдлын хяналтыг

хэрэгжүүлэхэд орон нутагт БСУГ, цэцэрлэгтэй хамтран орон нутгийн эцэг эхчүүдийн

оролцоог хангана.

Зорилт 1.2.2.2 Малчин болон эмзэг бүлгийн хүүхдийн СӨБ-д хамрагдалтыг 100

хувьд хүргэх132

СӨБ-ын хүртээмж, сургуульд бэлтгэгдсэн байдалд тулгарч буй нэг бэрхшээл нь малчин

болон ядуу, эмзэг өрхийн хүүхдийн хамрагдалт, хөгжлийн үр дүн бөгөөд нүүдлийн гэр

цэцэрлэг, явуулын багшийн үйлчилгээний чанар сул, бүх хүүхдийг хамруулж чадахгүй

байгаа юм133.

130

Дэлхийн банк, БТДНТ. (2019). Сургуулийн өмнөх боловсролын дэд салбарын судалгаа 131

Дэлхийн банк, БТДНТ. (2019). Сургуулийн өмнөх боловсролын дэд салбарын судалгаа 132

ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын бодлогын тойм шинжилгээ. 2.1.1 Зөвлөмж 133 Дэлхийн банк, БТДНТ. (2019). Сургуулийн өмнөх боловсролын дэд салбарын судалгаа


Хуудас | 66

Энэ зорилтын хүрээнд нүүдлийн цэцэрлэг, явуулын багшийн үйлчилгээнд

нарийвчилсан үнэлгээ хийх, энэ үйлчилгээг сайжруулах төлөвлөгөө боловсруулах,

малчин болон ядуу, эмзэг бүлгийн хүүхдэд цахим болон ухаалаг технологи ашиглан

үйлчигээг хүргэх, хамрагдалтыг дэмжих модуль хөгжүүлж хэрэгжүүлэх замаар

хүртээмжийг жил бүр 5хувь-иар ахиулан 5 настай хүүхдийн хамрагдалтыг 100хувь

хүргэх үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ.

Зорилт 1.3.4.1 Цэцэрлэгийг байршил, бүтэц, хэв шинжийн зураглал

боловсруулах, дахин төлөвлөх

Энэ нь СӨБ болон бага, дунд боловсролын дэд салбар дамнасан зорилт юм. Энэхүү

зорилтын хүрээнд цэцэрлэгүүдийн чадавхи, үйлчилгээний чанар болон төсвийн

зарцуулалтад байршил, бүтэц, хэв шинжээр нь үнэлгээ хийх, байршил, бүтэц, хэв

шинжээр нь дахин төлөвлөх бодлого, хэрэгжилтийн төлөвлөгөө, зардлын хүрээг

батлуулах, цэцэрлэгүүдийг дахин төлөвлөлт хийх үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ.

Зорилт 1.3.5.1 СӨБ-ийн байгууллагын дотоодын болон хөндлөнгийн үнэлгээг

бэхжүүлэх

Энэ нь СӨБ болон бага, дунд боловсролын дэд салбар дамнасан зорилт юм. СӨБ-ын

үйлчилгээний чанарыг үнэлэх, хянах, сайжруулах тогтолцоог хөгжүүлж боловсронгуй

болгох нь нэн тулгамдсан сорилт юм134. Энд СӨБ-ын орц, явц болон гарцын чанарын

үнэлгээг хөгжүүлэх, тэр дундаа байгууллагын дотоод үнэлгээг бэхжүүлэх,

тогтмолжуулах, орон нутгийн БСУГ-ыг хөндлөнгийн үнэлгээ хийх чиглэлээр хүний

нөөцийн чадавхийг бэхжүүлэх үйл ажиллагааг төлөвлөлөө.

2. 2021-2025 онд хэрэгжүүлэх хөтөлбөр, стратеги

134

БТБНТ, БХАН. (2019). Сургуулийн өмнөх боловсролын дэд салбарын судалгаа

Тэргүүлэх зорилго, зорилтууд 2021 2022 2023 2024 2025

Зорилт 1.1.1.2 (0-5) насны хүүхдийн эцэг эхийн хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

Сургуулийн өмнөх боловсролын хүүхдүүдийн хөгжил, боловсролыг дэмжих эцэг эхийг дэмжих хөтөлбөр боловсруулна.

Хөтөлбөрийг нийслэл, аймаг, дүүрэг, сумдтай хамтран хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө боловсруулан, хэрэгжүүлэх бэлтгэл хангана

Нийгмийн ажилтнуудад зориулсан сургалт зохион байгуулна. Үндэсний хэмээнд хороо, багийн нийгмийн ажилтны 50 хувийг хамруулна.

Сургагч эцэг эхчүүд бэлтгэх сургалтыг нийслэл, аймагт зохион байгуулна. Эцэг эхчүүдийн сургалт зохион байгуулна.

Сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгаанд хамрагдаж чадахгүй байгаа хүүхдүүдийн хөгжил, боловсролыг дэмжих эцэг эхийг дэмжих хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг дүгнэж, цаашдын арга замыг тодорхойлно.

Зорилт 1.1.1.3 Хүүхдийн цогц хөгжлийн судалгааг тотмолжуулах

Хүүхдийн хөгжлийн цогц судалгаа, тухайн хичээлийн жилийн хөгжилд гарсан ахицын судалгаа жил бүр хийх (0-2 нас, 3-4 нас)

Хүүхдийн хөгжлийн бэрхшээлийн эрт үеийн илрүүлэг хийх

Хөгжлийн судалгааны үр дүнг нэгтгэсэн мэдээллийн сан бүрдүүлэх, тогтмол шинэчлэх

Үр дүнг СӨБ-ийн байгууллагад санал зөвлөмж хүргүүлэх



Хуудас | 67

Багшийн стандартыг ҮМХ болон мэргэжлийн ур чадвартай нийцүүлэн боловсруулж батлуулах

Холбогдох баримт бичиг, бодлогыг багшийн стандарттай нийцүүлж сайжруулах

Багшийн ажлын үнэлгээг стандарттай нийцүүлэн сайжруулах

Багшийн ажлын үнэлгээг хэрэгжүүлж, дүгнэх

Зорилт 1.1.2.2 СӨБ-ын багшийн мэргэжил дээшлүүлэх уян хатан сургалтыг хөгжүүлэх

Холбогдох хууль тогтоомж, бодлого болон олон улсын болон дотоодын туршлагыг судалж, дүгнэх, үр дүнг танилцуулах

Дээрх дүгнэлтийн үр дүнд үндэслэн багш мэргэжил дээшлүүлэх сургалтын бодлогын шинэчдэн батлуулах

Багш нарын мэргэжлийг дээшлүүлэх олон хувилбарт, уян хатан сургалтыг хөгжүүлэх

Шинэ багшид зориулсан тусгайлсан мэргэжил дээшлүүлэх хөтөлбөр, төлөвлөгөө батлуулж, сургалт зохион байгуулна

Шинэчилсэн бодлогын хэрэгжилтэд үнэлгээ хийж, дүгнэнэ.


Багш бэлтгэх сургуулийн хөтөлбөрийг багшийн стандарттай нийцүүлэн шинэчлэх

Шинэчилсэн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх

Стандартад нийцсэн хөтөлбөрийг хэрэгжилтэд үнэлгээ хийх, үр дүнг холбогдох талуудад танилцуулах

Зорилт 1.1.2.5 СӨБ-ын туслах багш бэлтгэх, хөтөлбөрийг боловсронгуй болгох

Туслах багшид шаардагдах тусгай чадваруудыг тодорхойлон, хөгжүүлэх жишиг хөтөлбөрийг боловсруулна.

Жишиг хөтөлбөрийн дагуу цэцэрлэгийн туслах багш бэлтгэх жишиг хөтөлбөрийн дагуу бэлтгэгдэнэ. Сургалтын үргэлжлэх хугацаа 9 сар хугацаатай байх бөгөөд сургалтыг агуулга, хугацааны хувьд уян хатан хэрэгжүүлнэ. /3+3+3/

Туслах багшийн орон тоотой болж, цалинг төсөвт суулгах асуудлыг шийдэх

Зорилт 1.1.3.1 Таван настай хүүхдүүдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдлын үнэлгээний журам боловсруулж, хэрэгжүүлэх

Бага насны хүүхдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдлыг тогтоох шалгуурыг сайжруулах

Хүүхдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдлыг тогтоох чиглэлээр үндэсний хүний нөөцийн чадавхийг бэхжүүлэх

Үндэсний хэмжээнд 5 настай хүүхдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдлыг үнэлэх

Хүүхдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдлыг сайжруулах чиглэлийг жил бүр тодорхойлох БСУГ болон цэцэрлэгүүдэд зөвлөмж хүргүүлэх

Зорилт 1.1.4.1 СӨБ-д нээлтэй болон зайны сургалтын санаачлагуудыг дэмжих

СӨБ-д нээлттэй боловсрол, зайны сургалтыг үе шаттайгаар хөгжүүлэх хөтөлбөр, төлөвлөгөө батлуулах


СӨБ-ийн нээллтэй болон зайны сургалтыг хөгжүүлэх чиглэлээр чадавхи бэхжүүлэх үйл ажиллагааг үе шаттайгаар хэрэгжүүлнэ.



Зорилт 1.2.1.1 СӨБ-ын орчинг хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд ээлтэй байхаар сайжруулах

Цэцэрлэгийн орчин хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд ээлтэй байгаа эсэхийг судлан шинжлэх, Үндэсний хэмжээнд


Хуудас | 68




жилд хэрэгжүүлэх зорилт, стратегийг үр дүнд үндэслэн сайжруулна. Ерөнхийдөө 2026-

2030 онд СӨБ-ын (1) чанар нийцийг сайжруулах чиглэлээр хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг

судалгаа хийх

Судалгаа нотолгоонд тулгуурлан цэцэрлэгийн орчинг хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд ээлтэй болгох төлөвлөгөө боловсруулах

Төлөвлөгөөний хэрэгжүүлэх

Хөдөөгийн цэцэрлэгийн ариун цэврийн орчин хүүхдэд хэр ээлтэй байгааг үнэлэх

Ариун цэврийн нөхцөлийг сайжруулах төлөвлөгөө боловсруулан, хэрэгжүүлэх

Цэцэрлэгийн орчинг хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд таатай болсон эсэхийг дүгнэж, дараагийн зорилтуудыг тодорхойлох

Зорилт 1.2.2.1 СӨБ-ын хоол хүнсний аюулгүй байдал, тэжээллэг чанарыг сайжруулах

СӨБ-ийн хоолны аюулгүй байдал, илчлэгийг сайжруулах хөтөлбөр батлагдана.

Хөтөлбөрийн дагуу хоолны аюулгүй байдал сайжирч, илчлэгийн хэмжээ нэмэгдэнэ ;

Үндэсний хэмжээнд боловсролын холбогдох мэргэжилтнүүдийг хамруулсан сургалт семинар зохион байгуулна.

Эцэг эхчүүдэд зориулсан сургагч багш бэлтгэх сургалт үндэсний хэмжээнд зохион байгуулна.

Орон нутагт БСУГ, Цэцэрлэг, сургуультай хамтран орон нутгийн эцэг эхчүүдийг хамруулан зохион байгуулна.

Хөтөлбөрийг эргэж дүгнэж, сайжруулах

Зорилт 1.2.2.2 Малчин болон эмзэг бүлгийн хүүхдийн СӨБ-д хамрагдалтыг 100 хувь хүргэх

Нүүдлийн цэцэрлэг, явуулын багшийн бодлогыг эргэн харж, сайжруулах, хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө батлуулах

Төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх

Цахим болон ухаалаг технологи ашиглан (гар утасны аппликейшн) ашиглан малчин өрхийн хүүхдийн сургуулийн өмнөх боловсролыг дэмжих модуль хөгжүүлэх, хэрэглэх

Хамрагдалтыг жил бүр 5 хувиар ахиулан 5 настай хүүхдүүдийн хамрагдалтыг 100 хувьд хүргэх

Зорилт 1.3.4.1 Цэцэрлэгийг байршил, бүтэц, хэв шинжийн зураглал боловсруулах, дахин төлөвлөх

Цэцэрлэгүүдийн чадавхи, үйлчилгээний чанар болон төсвийн зарцуулалтад байршил, бүтэц, хэв шинжээр нь үнэлгээ хийх

Цэцэрлэгүүдийг байршил, бүтэц, хэв шинжээр нь дахин төлөвлөх бодлого, хэрэгжилтийн төлөвлөгөө, зардлын хүрээг батлуулах

Цэцэрлэгүүдийг дахин төлөвлөх

Зорилт 1.3.5.1 СӨБ-н байгууллагын дотоодын үнэлгээг бэхжүүлэх

СӨБ-ын чанарын өөрийн болон хөндлөнгийн үнэлгээний бодлого батлах

Бодлого хэрэгжүүлэх

СӨБ-ийн чанарын өөрийн болон хөндлөнгийн үнэлгээний хүний нөөцийн чадавхийг бэхжүүлэх

СӨБ-ын чанарын өөрийн үнэлгээг бэхжүүлэх

Орон нутгийн БСУГ-аас хийх хөндлөнгийн үнэлгээг бэхжүүлэх


Хуудас | 69

хангаж 5 настай хүүхдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдлыг эцэг эхийн оролцоотой

нэмэгдүүлэх, нас бүрт харгалзах танин мэдэхүйн, биеийн, сэтгэл хөдлөлийн болон

нийгэмшлийн бенчмаркийг тогтмол сайжруулах, сургалтын энэ хөгжлийн онцлогт

нийцүүлэх, багшийн мэргэжлийн хөгжлийн чанарыг үндэсний хэмжээнд стандартын

түвшнээс буулгалгүйгээр, олон талт байдлаар (нээлтэй, танхимын, зайны, онлайн гэх

мэт) хангах, туслах багшийг чадваржуулах замаар багшийн ажлын ачааллыг бууруулах

(2) тэгш хүртээмжийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр малчдын хүүхдийн СӨБ-ийн үйлчилгээнд

уян хатан хэлбэрээр хамруулах, хөгжлийн бэрхшээлтэй, ядуу эмзэг бүлгийн хүүхдийн

СӨБ-д хамрагдахад шаардагдах нөхцлийг бүрэн бүрдүүлэх, инклусив анги танхим,

сургалтын орчин бүрдүүлэх, уян хатан хэлбэрүүдийг ашиглах, цэцэрлэгийн дахин

төлөвлөлт хийх замаар анги дүүргэлтийг багасгах, (3) менежмент, удирдлагыг

оновчтой болгох чиглэлээр сургалтын хэрэглэгдэхүүн тоног төхөөрөмжийн

үйлдвэрлэлийг орон нутагт хөгжүүлэх, төрийн болон хувийн хэвшлийн цэцэрлэг,

хувилбарт сургалтад нэгдсэн нэг чанарын стандартыг баримталсан, бусад хянал

үнэлгээний механизмтэй уялдсан дотоодын болон хөндлөнгийн үнэлгээг бэхжүүлнэ.



Хүүхдийн цогц хөгжлийн бенчмаркийг баталгаажуулж, хөтөлбөрт тусгасан байна. Эцэг

эх, асран хамгаалагчид хөгжлийн бенчмаркийн дагуу хүүхдийнхээ хөгжлийг тогтмол

үнэлэх, дэмжих арга зүйн сургалтад хамрагдсан, СӨБ-ийн байгууллагатай хэрхэн

хамтран ажиллаж эхэлсэн байна. 5 настай хүүхдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдал

үндэсний хэмжээнд жил бүр ахиц гарсан байна. Түүнчлэн СӨБ-ын багш нарын ажлын

ачаалал багасаж ажлын байран дээрээ, онлайн, зайны, танхимын сургалтаар

дамжуулан мэргэжлээрээ хөгжих боломжтой, сургалтад уян хатан байдлаар

хамрагдаж, түүнийгээ баталгаажуулсан, ажлын үр дүндээ тооцуулах боломжтой

болсон байна. Малчин, эмзэг бүлгийн болон хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн СӨБ-д

хамрагдах түвшин жил бүр нэмэгдсэн байна. Цэцэрлэгийн дахин төлөвлөлтийн

зураглал гарч баталгаажсан, хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр батлагдсан байна. СӨБ-

ын чанарын стандарт батлагдаж, дотоодын болон хөндлөнгийн үнэлгээний

механизмууд уялдаатай болсон байна.


СӨБ-д чанар болон нийцэлд мэдэгдэхүйц ахиц гарсан байна. Тухайлбал, 5 настай

хүүхэд 100 хувь сургуульд бэлтгэгдсэн, хүүхэд бүрийн хөгжлийн зураглал эцэг эхийн

оролцоотой гарсан, багш нарын сургалтын чанарт ахиц гарсан нь цэцэрлэгийн дотоод

үнэлгээгээр баталгаажсан байна. СӨБ-ийн хүртээмж нэмэгдэж малчин болон эмзэг

бүлгийн хүүхдийн СӨБ-ын үйлчилгээнд хамрагдалт 100хувь хүрсэн байна. Түүнчлэн

СӨБ-д ямар нэг байдлаар хамрагдаж чадахгүй байгаа хүүхдүүдэд СӨБ-ийн үйлчилгээ

нээлттэй, онлайн, зайны сургалтын хэлбэрээр хүрэх болно. Ингэснээр СӨБ-ын

хамрагдалт 90 хувьд хүрнэ. СӨБ-ын төсвийн тээврийн зардал гэх мэт үр ашигүүй

зардал буурсан байна. Түүнчлэн цэцэрлэгийн дахин төлөвлөлт хэрэгжсэнээр анги

дүүргэлт 20 хүртэл буурсан, тогтмол зардлын зарцуулалт илүү оновчтой болсон байна.

СӨБ-ын чанарын нэг стандартын дор хяналт, үнэлгээний бүх механизмын уялдаатай

байдал сайжирч төрийн болон хувийн цэцэрлэгийн чанар нэг түвшинд хангагдах

боломжтой болно.


Хуудас | 70

4.2.2 Бага, дунд боловсрол

ТХҮБ 2030-ийн БДБ-ын зорилтыг ирэх 10 жилд хэрэгжүүлэхийн тулд Монгол Улсын

өсөлтийг дэмжихэд хэрэгцээ шаардлагатай чадварлаг, чадамжтай хүмүүний капиталыг

бүрдүүлэх шаардлагатай. Монголчууд өрсөлдөх чадвараа дээшлүүлэхийн тулд эрэл

хайгуулд суурилсан суралцахуйн шинэ ур чадвар болон “зөөлөн ур чадвар” эзэмшиж,

аж үйлдвэрийн шинэ хувьсгалтай зэрэгцэн эдийн засгийн үйл ажиллагааны хэв

шинжийг эрс өөрчилж буй боломж бололцоонд бэлтгэгдсэн байх хэрэгцээ үүсч байна.

Шинэ технологиуд хурдацтай хөгжин, бүх томоохон үйлдвэрлэлийн салбарт нөлөө

үзүүлж байгаа нь ажлын байрны хэв шинжийг өөрчилсөөр байна. Бага, дунд

боловсролын тогтолцоо нь ажлын байрны өөрчлөлтийг тусган, иргэдэд амжилттай

хөдөлмөрлөхөд шаардлагатай ур чадвар эзэмшүүлж бэлтгэх үүрэгтэй.

Цаашилбал, Монгол улс ЭЗХАХБ-ын PISA үнэлгээнд 2021 онд хамрагдах бөгөөд үр

дүнд үндэслэн 2025 он хүртэл эзэлсэн байраа 5 түвшнээр ахиулах шаардлагатай

байгаа. PISA үнэлгээний үр дүнг сайжруулахад суралцагчдын аливаа асуудалд эрэл

хайгуул хийх чадварыг хөгжүүлэх, энэ чадварыг бүх түвшний үнэлгээнд зайлшгүй

тусгах шаардлагатай байна.


Зорилт 2.1.1.1 Хөтөлбөрийн менежментийн циклийг хэрэгжүүлэх, дүгнэх

Ерөнхий боловсролын сургалтын хөтөлбөрийн хөгжил, тасралтгүй судалгаа,

судалгаанд суурилсан хөтөлбөрийн сайжруулалт, шинэчлэлийг хангах зорилгыг

хэрэгжүүлэх зорилт ирэх жилүүдэд хэрэгжих ёстой. Энэхүү зорилтын үндэс нь

боловсролын үндэсний байгууллагуудын мэргэжлийн манлайлал, хамтын ажиллагаа

болох юм. Иймээс 2025 он хүртэл хөтөлбөрийн менежментийн циклд оролцох

байгууллагын чиг үүрэг, оролцоо, хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн хугацааг боловсролын

бодлогын төлөв, шинэчлэл, хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн нөхцөл байдалтай нийцүүлэн

эргэж дүгнэнэ. Энэ дүгнэлт нь хөтөлбөрийн менежментийн циклийг Монгол орны

нийгэм эдийн засгийн чадавхи, онцлог, ЕБС-ийн нөхцөлд хэрхэн нутагшуулж болох

талаар үндсэн сурвалж болох юм.

Зорилт 21.1.4 Хүүхдийн цогц хөгжлийн судалгааг тогтмолжуулах

БХ-ийн 2014 оноос хийгдэж буй хүүхдийн биеийн, нийгмийн, танин мэдэхүйн хөгжлийг

судалж байна. Үүний үр дүнд хүүхдийн хөгжлийн түвшин, бенчмаркийг тодорхойлж,

сургалтын хөтөлбөр, хэрэглэгдэхүүнд тусгах, хүүхэд бүрийн онцлогт нийцсэн сургалтыг

хөгжүүлэх, хүүхдийн хөжлийн эрт үеийн илрүүлэг хийх боломж бүрдэх юм. Хүүхдийн

хөгжлийн бенчмаркийг 3 удаагийн давтан судалгааны үндсэн дээр сайжруулан

тогтоож, сургалтын хөтөлбөр, сурах бичгийг тухайн насны хүүхдийн хөгжлийн онцлогт

нийцүүлэх боловсруулах боломжийг бүрдүүлнэ.

Зорилт 2.1.2.1 ЕБС-ын багшийн стандартыг боловсруулж, багш бэлтгэх болон

мэргэжил дээшлүүлэх сургалтад хэрэгжүүлэх

Энэ нь СӨБ, Бага, дунд боловсролын болон МБС-ын дэд салбар дамнасан

зорилтуудын нэг юм. Сургуулийн өмнөх боловсролын үйчилгээний чанарын талаар

хийсэн судалгаануудад багшлах боловсон хүчний мэдлэг, чадвар сургалтын орчинд

хүүхэдтэй харилцах эерэг харилцаа, хэл ярианы хөгжил, ахицад голлох нөлөө үзүүлдэг

байна (NIER, 2006). Гэхдээ багш бэлтгэх сургалтын байгууллагын харилцан адилгүй

сургалтын чанар багш нарын мэдлэг, чадвар харилцан адилгүй байхад нөлөөлж

байна135. БДБ-ын багшийн сандарт боловсруулах зорилтын хүрээнд эхний жил багштай

135



Хуудас | 71

холбоотой хууль тогтоомж, бодлого болон уолон улсын туршлагыг судалж, стандартын

бүрдэл чадамжуудыг тодорхойлох, дараагийн жилүүдэд нь стандартыг боловсруулж

багш бэлтгэх, мэргэжил дээшлүүлэх сургалтын хөтөлбөр, үр дүнг үнэлж дүгнэх,

багшийн ажлын гүйцэтгэлий үнэлгээнд мөрдөх юм.

Зорилт 2.1.2.2 СӨБ-ын багшийн мэргэжил дээшлүүлэх уян хатан сургалтыг

хөгжүүлэх

Зорилт 1.2.1-ийн Багшийн стандарт батлагдсантай холбогдуулан багшийн мэргэжил

дээшлүүлэх хөтөлбөрийг шинэчлэх, стандарттай нийцсэн сургалтын уян хатан

хэлбэрийг хөгжүүлэх, нээлттэй болон зайны сургалт, нөөц материалыг ашиглах, шинэ

багшид эхний жилд тасралтгүй дэмжлэг үзүүлэх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх гэсэн үйл

ажиллагааг төлөвлөөд байна. Түүнчлэн 2024 онд шинэчилсэн хөтөлбөрийн

хэрэгжилтэд үнэлгээ дүнэлж хийж, тохируулга хийх ажлыг зохион байгуулахаар


Зорилт 2.1.2.3 Сургуульд суурилсан багшийг хөгжүүлэх хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

2022 оноос эхлэн ерөнхий боловсролын сургуульд хамрагдагчдын тоо нэмэгдэж 2030

он гэхэд 78 хүртэл хувиар өсөх хандлагатай байгаа тул тухайн жилүүдэд сургуулиудад

багш нарын нөөцийг бүрдүүлэх хэрэгцээ үүснэ. Түүнчлэн ЕБС-ийн бүтэц, хэв шинж

болон байршилд дахин төлөвлөлт хийж, ахлах сургууль байгуулах зорилттой

уялдаатайгаар ахлах сургуулийн багш нарыг сургуулийн орчинд ажлын байранд

хөгжүүлэх хэрэгцээ гарч байгаа юм. Иймээс багш нарын багшлах ур чадвар, багшийн

ажилд богино хугацаанд туршлагажих нөхцөлийг бүрдүүлэх хэрэгтэй.

Зорилт 2.1.2.4 Бага ангид хүүхдийн тооноос хамаарч туслах багш ажиллуулах136

Сургалтын тэгш боломжийг бүрдүүлэхэд туслах багшийн дэмжлэг хэрэгтэй бөгөөд

эдгээр багш нарт шаарплагатай тусгай чадваруудыг хөгжүүлэх хэрэгтэй байна.

Сургалтын тухайн нөхцөл байдалт тусгай хэрэгцээт суралцагчийг дэмжих ур чадвар,

хүүхдийн тоо ихтэй ангид хүүхэд бүр хөгжих, боловсрох боломжийг бүрдүүлэн, тэднийг

дэмжих ур чадварыг тодорхойлон хөгжүүлэх арга техникийг мөн дэмжих хэрэгцээ бий

болсон. Энэхүү хэрэгцээг хангахын тулд эхний жилд туслах багшид шаардагдах тусгай

чадваруудыг тодорхойлон, хөгжүүлэх хөтөлбөрийг боловсруулна.Цэцэрлэгийн туслах

багш бэлтгэж буй хөтөлбөрийн агуулга, үр дүнд дүгнэлт гаргана. Үүний дараа туслах

багшид шаардагдах тусгай чадваруудыг тодорхойлон, хөгжүүлэх хөтөлбөрийг

хэрэгжүүлнэ. Туслах багшийн орон тоотой болж, цалингийн фондод суулгах асуудал

шийдэгдсэн байна.

Зорилт 2.1.3.1 Монгол хэлний чадварын үнэлгээний систем бий болгох

Бага, дунд боловсролын түвшинд монгол хэлний түвшин тогтоох бенчмарк

боловсруулах, монгол хэлний түвшин тогтоох байгууллага, хүний нөөцийн чадавхжийг

бэхжүүлэх, бечмаркийн тохироцыг шалгах, Монгол хэлний түвшин тогтоох шалгалтыг

үндэсний хэмжээнд бага, дунд боловсролын түвшинд зохион байгуулах, Зөвхөн

боловсролын салбар төдийгүй үндэсний хэмжээнд бүх насныхны монгол хэлний

түвшин тогтоох тогтолцоог бүрдүүлэхэд чиглэсэн бодлогын зөвлөмжийг судалгаа,

мониторингд үндэслэн боловсруулна.

Зорилт 2.1.3.2 Чадварт суурилсан үнэлгээг хөгжүүлэх137

ТХҮБ 2030-ийн ЕБС-той холбоотой дэд зорилтын нэг нь 2021 он болон 2024 онд PISA

Үнэлгээнд хамрагдах явдал юм. Энэ үнэлгээ нь суралцагчдын асуудал шийдвэрлэх,

136

ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын бодлогын тойм шинжилгээ. 6.2.2 Зөвлөмж 137

ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын бодлогын тойм шинжилгээ. 1.5.1, 1.5.2 Зөвлөмж


Хуудас | 72

эрэл хайгуул хийх, бүтээлч сэтгэлгээний болон зөөлөн ур чадварыг үнэлэх бөгөөд 2021

оны PISA үнэлгээний үр дүнд үндэслэн ЕБС-ийн явцын болон эцсийн үнэлгээг эдгээр

чадварт суурилсан байхаар зайлшгүй шинэчлэн хөгжүүлэх шаардлагатай болно.

Ялангуяа зөөлөн ур чадварыг хэмжээсжүүлэх, үнэлэх арга зүй ерөнхий боловсролын

түвшинд эрчмтэй хөгжих хэрэгцээг бий болгоно. Ингэснээр улсын шалгалтын арга зүй

шинэчлэгдэх юм. Ингэж шинэчлэл хийсний үр дүнд 2024 оны PISA-ийн үнэлгээнд

Монгол улс 2021 оны үнэлгээнд эзэлсэн байраа 5-аар ахиулах боломж бүрдэх юм.

Зорилт 2.1.3.3 Ахлах сургуулийн сурагчдын үнэлгээг боловсронгуй болгох

Бүрэн дунд боловсролын сургалтын хөтөлбөр заавал судлах болон сонгох судлах 2

сонголттой. Сонгох түвшний хөтөлбөр дэх суралцахуйн зорилт болон агуулга заавал

судлах хичээлийн хөтөлбөрөөс илүү багтаамжтай. Ахлах ангийн сонгон судлах

сургалтын онцлогтой нийцүүлэн суралцагчийн үнэлгээг шинэчлэх шаардлагатай

бөгөөд энэ нь эргээд их, дээд сургуулийн элсэлтийн шалгалттай маш сайн уялдаж

өгнө.

Зорилт 2.1.4.1 БДБ-д нээлтэй болон зайны сургалтын санаачлагуудыг дэмжих

БДБ-ын хүртээмжийг нэмэгдүүлэх нэг арга зам нь нээлттэй болон зайны сургалтыг

хөгжүүлэх явдал. Энэ нь нээлттэй боловсрол, зайны, онлайн сургалтын нөөц

материал, хэрэглэгдэхүүнийг хөгжүүлэх дэд салбар дамнасан зорилттой холбоотой

юм. БДБ-ын хөтөлбөрийн стандартын дагуу нээлттэй, зайны сургалтын санаачлагыг

дэмжих, сургалтын агуулга, хөтөлбөр боловсруулах, нээлттэй эх сурвалж, нөөц

материал боловсруулах, сургалтад хэрэглэх, бусад байгууллагатай хамтран ажиллах,

насан туршдаа суралцахуйд ашиглах болно. Түүнчлэн энэ зорилт нь нээлттэй

боловсрол, сургалтыг хөгжүүлэх чиглэлээр ажиллаж байгаа бүлэг, хамтлаг, аж ахуйн

нэгжтэй хамтран ажиллах механизмыг бүрдүүлэх, нээлттэй болон зайны сургалтыг

хөгжүүлэх чиглэлээр чадавхи бэхжүүлэх үйл ажиллагааг үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх,

нээлттэй боловсрол, зайны сургалтын платформ хөгжүүлэхэд чиглэнэ.

Зорилт 2.2.2.1 Бага боловсролын хоол хүнсний аюулгүй байдал, тэжээллэг

чанарыг сайжруулах

Энэ нь СӨБ болон БДБ-ын дэд салбар дамнасан зорилт бөгөөд хоол хүнсний аюулгүй

байдал болон тэжээллэг чанарыг стандартын дагуу бэлтгэх, нэмэгдүүлэхэд эцэг эхийн

хяналтыг бэхжүүлэхэд чиглэнэ.

Энэхүү зорилтын хүрээнд бага боловсролын хоолны аюулгүй байдал, илчлэгийг

сайжруулах хөтөлбөр хэрэгжүүлэх бөгөөд үндэсний хэмжээнд боловсролын холбогдох

мэргэжилтнүүд болон эцэг эх, асран хамгаалагчдад зориулсан сургалт семинар зохион

байгуулна. Түүнчлэн хоол хүнсний эрүүл ахуй, аюулгүй байдлын хяналтыг

хэрэгжүүлэхэд орон нутагт БСУГ, сургуультай хамтран орон нутгийн эцэг эхчүүдийн

оролцоог хангана.

Зорилт 2.3.4.1 ЕБС-ийг байршил, бүтэц, хэв шинжээр нь дахин төлөвлөх,

зураглах138

Энэ нь СӨБ болон бага, дунд боловсролын дэд салбар дамнасан зорилт юм. Энэхүү

зорилтын хүрээнд ЕБС-ийн барилга ашиглалт, багтаамж, хүчин чадал, чадавхи,

үйлчилгээний чанар болон төсвийн зарцуулалтад байршил, бүтэц, хэв шинжээр нь

үнэлгээ хийх, байршил, бүтэц, хэв шинжээр нь дахин төлөвлөх бодлого, хэрэгжилтийн

төлөвлөгөө, зардлын хүрээг батлуулах, цэцэрлэгүүдийг дахин төлөвлөлт хийх үйл

ажиллагааг хэрэгжүүлнэ.

138



Хуудас | 73

Зорилт 2.3.5.1 БДБ-ын байгууллагын дотоодын үнэлгээг бэхжүүлэх

Энэ нь СӨБ болон бага, дунд боловсролын дэд салбар дамнасан зорилт юм. БДБ-ын

үйлчилгээний чанарыг үнэлэх, хянах, сайжруулах тогтолцоог хөгжүүлж боловсронгуй

болгох нь нэн тулгамдсан сорилт юм139. Энд БДБ-ын орц, явц болон гарцын чанарын

үнэлгээг хөгжүүлэх, тэр дундаа байгууллагын дотоод үнэлгээг бэхжүүлэх,

тогтмолжуулах, орон нутгийн БСУГ-ыг хөндлөнгийн үнэлгээ хийх чиглэлээр хүний

нөөцийн чадавхийг бэхжүүлэх үйл ажиллагааг төлөвлөлөө.

2. 2021-2025 онд хэрэгжүүлэх хөтөлбөр

139

Дэлхийн банк, БТДНТ. (2019). Сургуулийн өмнөх боловсролын дэд салбарын судалгаа


Зорилт 2.1.1.1 Хөтөлбөрийн менежментийн циклийг хэрэгжүүлэх, дүгнэх

Хөтөлбөрийн менежментийн цикл дэх боловсролын байгууллагуудын хамтын ажиллагааны чиг үүрэгт шинжилгээ хийх; уг циклийг сайжруулах

Сургууль болон анги танхимын түвшин дэх хөтөлбөрийн хэрэгжилтэнд хяналт шалгалт хийх; уг мониторингийн тайланд үндэслэн хөтөлбөр хэрэгжүүлэх циклийн бодлогод шинжилгээ хийж зөвлөмж болгосны дагуу сайжруулах

Зорилт 2.1.1.4 Хүүхдийн цогц хөгжлийн судалгааг тогтмолжуулах

Хүүхдийн хөгжлийн цогц судалгаа, тухайн хичээлийн жилийн хөгжилд гарсан ахицын судалгаа жил бүр хийх (6-17 нас)

Хүүхдийн хөгжлийн бэрхшээлийн эрт үеийн илрүүлэг хийх

Хөгжлийн судалгааны үр дүнг нэгтгэсэн мэдээллийн сан бүрдүүлэх, тогтмол шинэчлэх

Үр дүнг ЕБС-ийн байгууллагад санал зөвлөмж хүргүүлэх

Зорилт 2.1.2.1 ЕБС-ын багшийн стандартыг боловсруулж багш бэлтгэх болон мэргэжил дээшлүүлэх сургалтад хэрэгжүүлэх

Багшийн стандартыг ҮМХ болон мэргэжлийн ур чадвартай нийцүүлэн боловсруулж батлуулах

Багш бэлтгэх болон мэргэжил дээшлүүлэх сургалтын хөтөлбөр, үнэлгээг багшийн стандарттай нийцүүлж сайжруулах

Багшийн ажлын үнэлгээг стандарттай нийцүүлэн сайжруулах


Зорилт 2.1.2.2 ЕБС-ын багшийн мэргэжил дээшлүүлэх уян хатан сургалтыг шинэчлэн сайжруулах

Холбогдох хууль тогтоомж, бодлого болон олон улсын болон дотоодын туршлагыг судалж, дүгнэх, үр дүнг танилцуулах;

Багш нарын мэргэжлийг дээшлүүлэх олон хувилбарт, нээлттэй, зайны уян хатан сургалтыг хөгжүүлэх

Шинэ багшид зориулсан тусгайлсан мэргэжил дээшлүүлэх хөтөлбөр, төлөвлөгөө батлуулж, сургалт зохион байгуулах

Шинэчилсэн бодлогын хэрэгжилтэд үнэлгээ хийж, дүгнэнэ


Сургуульд суурилсан багшийг хөгжүүлэх үндэсний хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

Сургуулийн ментор багшийн чадавхи бэхжүүлэх сургалт зохион байгуулах

Багшийн үнэлгээнд сургуульд суурилсан бүлэг,


Хуудас | 74

нэгжийн үйл ажиллагааг дэмжих шалгуур тусгах

Шилдэг бүлэг, нөхөрлөлийн туршлагыг түгээн дэлгэрүүлэх


Зорилт 2.1.2.4 Бага ангийн туслах багшийг бэлтгэх, туслах багшийн орон тоог нэмэгдүүлэх

Туслах багшид шаардагдах тусгай чадваруудыг тодорхойлон, хөгжүүлэх жишиг хөтөлбөрийг боловсруулна.

Жишиг хөтөлбөрийн дагуу цэцэрлэгийн туслах багш бэлтгэх жишиг хөтөлбөрийн дагуу бэлтгэгдэнэ. Сургалтын үргэлжлэх хугацаа 9 сар хугацаатай байх бөгөөд сургалтыг агуулга, хугацааны хувьд уян хатан хэрэгжүүлнэ. /3+3+3/

Туслах багшийн орон тоотой болж, цалинг төсөвт суулгах асуудлыг шийдэх

Зорилт 2.1.3.1 Монгол хэлний чадварын үнэлгээний систем бий болгох

Бага, дунд боловсролын түвшинд монгол хэлний түвшин тогтоох бенчмарк боловсруулах;

Бага, дунд боловсролын түвшинд монгол хэлний түвшин тогтоох байгууллага, хүний нөөцийн чадавхжийг бэхжүүлэх;

Бенчмаркийн тохирцыг дүгнэх

Монгол хэлний түвшин тогтоох шалгалтыг үндэсний хэмжээнд бага, дунд боловсролын түвшинд зохион байгуулах;

Зөвхөн боловсролын салбар төдийгүй үндэсний хэмжээнд бүх насныхны монгол хэлний түвшин тогтоох тогтолцоог бүрдүүлэхэд чиглэсэн бодлогын зөвлөмжийг судалгаа, мониторингд үндэслэн боловсруулах;

Зорилт 2.1.3.2 Чадварт суурилсан үнэлгээний системийг хөгжүүлэх

Улсын шалгалтад ашиглагдаж буй чадварт суурилсан даалгварт дүн шинжилгээ хийж, чадварын даалгаврын санг шинэчлэн боловсруулах;

PISA-ийн даалгаврын арга зүйд тулгуурлан даалгавар боловсруулах арга зүйг шинэчлэх, танхмын сургалтад чадварын даалгавар боловсруулах чадавхийг дэмжих сургалтыг зайн болон тахмын хэлбэрээр тасралтгүй зохион байгуулах


Түвшинчилсэн үнэгээний системийг заавал судлах болон сонгон судлах хичээлтэй уялдуулсан бодлого боловсруулах;

Байгалийн ухаан, математик, гадаад хэлний гэх мэт бүх хичээлүүдийн үнэлгээг үе шаттайгаар түвшинчлэн хийх хувилбарыг боловсруулах;

Ахлах сургуулийн сурагчдын үнэлгээний журам боловсруулан, хэрэгжүүлэх;

Ахлах сургуулийн үнэлгээний хэрэгжилтэд дүгнэлт гаргаж, цаашид хөгжүүлэх чиглэл гарах;

Зорилт 2.1.4.1 БДБ-д нээлтэй болон зайны сургалтын санаачлагуудыг дэмжих

Нээлттэй боловсрол, зайны сургалтыг үе шаттайгаар хөгжүүлэх хөтөлбөр, төлөвлөгөө батлуулах


Нээлттэй болон зайны сургалтыг хөгжүүлэх чиглэлээр чадавхи бэхжүүлэх үйл ажиллагааг үе шаттайгаар хэрэгжүүлнэ.


Хуудас | 75





2030 онд БДБ-ын (1) чанар нийцийг сайжруулах чиглэлээр хөтөлбөр менежментийн

циклийн хугацаа, оролцогч байгууллагуудын чиг үүргүүд илүү оновчтой болж

менежментийг Монголын нөхцөлд нутагшуулах, 2021 оны PISA-ийн үр дүнд үндэслэн

БДБ-ын үнэлгээний агуулга, арга зүй, чадварын хүрээг сайжруулах, ахлах сургуулийг

илүү төлөвшүүлэх, хичээл, хөтөлбөр сонгон судлах, үнэлүүлэх боломжоор суралцагчид

бүрэн хангагдах, суралцагчийн танин мэдэхүйн, биеийн, сэтгэл хөдлөлийн болон

нийгэмшлийн бенчмаркийг тогтмол сайжруулах, сургалтыг энэ хөгжлийн онцлогт

нийцүүлэх, багшийн мэргэжлийн хөгжлийн чанарыг үндэсний хэмжээнд стандартын

түвшнээс буулгалгүйгээр, олон талт байдлаар (нээлтэй, танхимын, зайны, онлайн гэх

мэт) хангах, багшид насан туршдаа суралцах боломжийг олгох, түүнийгээ ажил

мэргэжлийн замнал, гүйцэтгэлийн үнэлгээнд тусгах, (2) тэгш хүртээмжийг тогтвортой

байлгах чиглэлээр 2024 оноос эхлэх суралцагчийн тооны түр зуурын өсөлтөд багшийн

чанарыг тасралтгүй сайжруулах, ЕБС-ийн төлөвлөлтийг оновчтой хийх замаар даван

гарах, БДБ-ын үйлчилгээг нээлттэй, зайны болон онлайн сургалтын хэлбэрээр хүргэх,

инклусив анги танхим, сургалтыг хөгжүүлэх замаар хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, (3) ЕБС-



Зорилт 2.2.2.1 Бага боловсролын хоол хүнсний аюулгүй байдал, тэжээллэг чанарыг сайжруулах

Бага боловсролын хоолны аюулгүй байдал, илчлэгийг сайжруулах хөтөлбөр батлагдана.

Хөтөлбөрийн дагуу хоолны аюулгүй байдал сайжирч, илчлэгийн хэмжээ нэмэгдэнэ ;

Үндэсний хэмжээнд боловсролын холбогдох мэргэжилтнүүдийг хамруулсан сургалт семинар зохион байгуулна.

Эцэг эхчүүдэд зориулсан сургагч багш бэлтгэх сургалт үндэсний хэмжээнд зохион байгуулна.

Орон нутагт БСУГ, сургуультай хамтран орон нутгийн эцэг эхчүүдийг хамруулан зохион байгуулна.


Зорилт 2.3.4.1 ЕБС-ийг байршил, бүтэц, хэв шинжийн зураглал боловсруулах, дахин төлөвлөх

ЕБС-ийн чадавхи, үйлчилгээний чанар болон төсвийн зарцуулалтад байршил, бүтэц, хэв шинжээр нь үнэлгээ хийх

ЕБС-ийг байршил, бүтэц, хэв шинжээр нь дахин төлөвлөх бодлого, хэрэгжилтийн төлөвлөгөө, зардлын хүрээг батлуулах

ЕБС-ийг дахин төлөвлөх

Зорилт 2.3.5.1 БДБ-ын байгууллагын дотоодын үнэлгээг бэхжүүлэх

БДБ-ын чанарын өөрийн болон хөндлөнгийн үнэлгээний бодлого батлах


БДБ-ын чанарын өөрийн болон хөндлөнгийн үнэлгээний хүний нөөцийн чадавхийг бэхжүүлэх

БДБ-ын чанарын өөрийн үнэлгээг бэхжүүлэх

Орон нутгийн БСУГ-аас хийх хөндлөнгийн үнэлгээг бэхжүүлэх


Хуудас | 76

ийн дахин төлөвлөлт, зураглалыг хэрэгжүүлж менежментийн оновчтой байдал,

төсвийн үр ашигтай зарцуулалтыг сайжруулах чиглэлийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ.

Мөн төрийн болон хувийн хэвшлийн ЕБС-д нэгдсэн нэг чанарын стандартыг

баримталж, бусад хяналт үнэлгээний механизмтэй уялдуулж дотоодын болон

хөндлөнгийн үнэлгээг бэхжүүлнэ.



Олон улсын чанарын үнэлгээ (PISA)-д 2 удаа хамрагдаж, эхний үнэлгээний үр дүнд

үндэслэн хөтөлбөрийн менежмент, үнэлгээний шинэчлэл хийэ эхэлнэ. Ахлах

сургуулиуд үе шаттай байгуулагдаж, ахлах ангийн сонготтой хөтөлбөр бодитой

хэрэгжиж эхэлнэ. Ахлах ангийн суралцагчид судалсан хөтөлбөрийн түвшинд харгалзах

үнэлгээ хийлгэх боломж бүрдэж, эхний шатны ахлах сургуулиудад хэрэгжиж эхэлнэ.

Түүнчлэн БДБ-ын багш нар ажлын байран дээрээ, сургуулийн болон үндэсний түвшинд

онлайн, зайны, танхимын сургалтаар дамжуулан мэргэжлээрээ хөгжих боломжтой,

сургалтад уян хатан байдлаар хамрагдаж, түүнийгээ баталгаажуулсан, ажлын үр

дүндээ тооцуулах боломжтой болсон байна. Багшийн ажил мэргэжлийн замнал ч мөн

үүнтэй уялдсан байна. 2021-2025 онд суралцагчийн тоо нэмэгдэхэд багш нар

мэргэжлийн бэлтгэлтэй байна. Бага боловсролын үдийн хоол хөтөлбөрийн

хэрэгжилтэд эцэг эх нэгдсэн менежмент, зохион байгуулалтаар хяналт тавьж эхэлнэ.

ЕБС-ийн дахин төлөвлөлтийн зураглал гарч баталгаажсан, хөрөнгө оруулалтын

хөтөлбөр батлагдсан байна. БДБ-ын чанарын стандарт батлагдаж, дотоодын болон

хөндлөнгийн үнэлгээний механизмууд уялдаатай болсон байна.


БДБ-ийн чанар болон нийцэлд мэдэгдэхүйц ахиц гарсан байна. ЕБС-ийн суралцагчид

олон улсын чанарын үнэлгээнд 2 удаа хамрагдаж 2026 онд 5 түвшнээр ахиж

эрэмбэлэгдсэн байна. Сургалтын хөтөлбөр, үнэлгээ PISA-ийн үр дүнд түшиглэн

шинэчлэгдсэн байна. Түүнчлэн БДБ-д ямар нэг байдлаар хамрагдаж чадахгүй байгаа

хүүхдүүдэд БДБ-ын үйлчилгээ нээлттэй, онлайн, зайны сургалтын хэлбэрээр хүрэх

болно. Ингэснээр хүртээмж нэмэгдэж, элсэлтийн цэвэр болон бохир жин нэмэгдсэн

байна. БДБ-ын төсвийн зарцуулалт үр ашигтай болно. Тухайлбал, сургалтын

хэрэглэгдэхүүн, тоног төхөөрөмж худалдан авахтай холбоотой тээврийн зардал гэх мэт

үр ашиггүй зардал буурсан байна. Түүнчлэн сургуулийн дахин төлөвлөлт хэрэгжсэнээр

2 ээлжээр хичээллэх сургуулийн тоо цөөрсөн, анги дүүргэлт 20 хүртэл буурсан байна.

Ахлах сургуулиуд байгуулагдсан байна. мөн БДБ-ын менежмент, зохион байгуулалт

оновчтой болсон байна. БДБ-ын чанарын нэг стандартын дор хяналт, үнэлгээний бүх

механизмын уялдаатай байдал сайжирч төрийн болон хувийн ЕБС-ын чанар нэг

түвшинд хангагдах боломжтой болно.

4.2.3 Мэргэжлийн боловсрол, сургалт

Техникийн болон мэргэжлийн боловсрол, сургалтын МБСсалбар нь хөдөлмөрийн зах

зээлийн эрэлтэд нийцсэн төгсөгчид болон ажиллах хүчнийг бэлтгэх, төр хувийн


Хуудас | 77

хэвшлийн түншлэлийн бодит механизм бүрдүүлэх, үйлдвэрлэлийн хөгжлийн

хэрэгцээтэй сургалтын стандарт, хөтөлбөрийг уялдуулах, үйлдвэрлэл-дадлагын

сургалтын бааз, лабораторийг орчин үеийн шаардлагад нийцүүлэх, нийгмийн

хэрэгцээнд суурилсан сургалтын үйлчилгээг нэвтрүүлэх гэх мэт олон талаар нийгэм

эдийн засгийн хөгжилд шууд нөлөөлж байдаг онцлог бүхий боловсролын салбарын нэг

юм140. Монгол Улсын МБС салбар нь 2008 оноос эхлэн Чадамжид суурилсан

боловсролын тогтолцоонд эргэлт буцалтгүй шилжсэнээр олон улсын жишигт нийцсэн

техникийн болон мэргэжлийн чанартай, хүртээмжтэй боловсрол, сургалтыг бий

болгохоор хичээнгүйлэн ажиллаж байна. Ингэхийн тулд төр болон хувийн хэвшлийн

хамтын ажиллагааг бэхжүүлж, олон улсын донор байгууллагуудын дэмжлэг, хамтын

ажиллагааг өргөжүүлж, түүний хэрээр ажиллах хүчний хөгжил, аж үйлдвэр болон

үйлчилгээний чанарыг хангахад чиглэсэн салбар дундын зохицуулалт бүхий

тогтолцооны шинэчлэлийг төлөвшүүлэх141 шаардлагатай байна.


Зорилт 4.1.1.1 Ажил мэргэжлийн стандарт ба чадамжид суурилсан сургалтын

хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх142

МУ-ын МБС-ын салбарын 2025 он хүртэлх зорилтод ажил мэргэжлийн стандартад

үндэслэн сургалтын хөтөлбөрийг шинэчлэх, чадамжид суурилсан сургалт, үнэлгээг

бүрэн хэрэгжүүлэх, үүнд ажил олгогчдын оролцоог нэмэгдүүлж, дадлагын сургалтын

чанарт анхаарах, сургалтын агуулга стандарт, технологи, арга зүйг боловсронгуй

болгоход нийгмийн түншүүдтэй хамтран ажиллах, ажил мэргэжлийн стандартад

суурилан МБС-ын стандарт, сургалтын хөтөлбөр боловсруулж, баталгаажуулах,

хэрэгжүүлэх, түүнд үндэслэн сургалтын хэрэглэгдэхүүн, сурах бичиг, гарын авлага

зохиох, хэвлэн нийтлэхэд нийгмийн түншлэлд оролцогч талуудын хамтын ажиллагааг

хангасан, тогтвортой ажиллах143 механзмыг бүрдүүлэх үйл ажиллагаануудыг багтаасан

байна. Мөн одоо байгаа (ҮАМАТ-д байгаа 530 мэргэжил) мэргэжил, мэргэшлийн

нэршил, индексийг олон улсын стандартад нийцүүлэн өөрчилж, сургалтын хөтөлбөр,

үнэлгээний агуулгыг сайжруулах шаардлага байна. Баталгаажсан ажил мэргэжлийн 57

стандартыг мэргэшлийн хүрээнд бүртгэх; шинээр мэргэжлийн стандартуудыг

боловсруулах бүртгэх; мөн мэргэжлийн стандартад үндэслэн мэргэжлийн боловсрол

болон техникийн боловсролын шаталсан сургалтын хөтөлбөр (түвшин ахих боломжийг

илүү тодорхойлсон) боловсруулах замаар сургалтын хөтөлбөрийн агуулгыг (ногоон ба

дижитал) ХЗЗ-ийн эрэлтэд нийцүүлнэ. Шинээр боловсруулах мэргэжлийн

стандартуудын мэргэшлийн түвшний хүрээнд бүртгэх механизмыг бий болгож,

төлөвшүүлнэ.

Зорилт 4.1.1.2 МБС-ын судалгаа шинжилгээ, инновацийг хөгжүүлэх

МБС-ын техник, технологи, инновацийн судалгааг институцийн түвшинд хүргэх144, 145,

146, мэдлэгт суурилсан эдийн засгийн хөгжил, аж үйлдвэрийн ирээдүйн хувьсгал,

өөрчлөлтөд мэдрэмж бүхий МБС-ын тогтолцоог бий болгох, бизнесийн салбарын

инноваци, эрэлт хэрэгцээгээр удирдуулсан сургалт, үйл ажиллагааг явуулах нь МБС-

ын салбарын тэргүүлэх зорилтуудын нэг болж байна. Үүний тулд дараах ажлуудыг

эхний 5 жилд үе шаттайгаар төлөвлөж байна.

Зорилт 4.1.2.1 МБС-ын багшийн чадавхи бэхжүүлэх хөтөлбөр хэрэгжүүлэх147

140

ХНХЯ.(2016). Мэргэжлийн болон техникийн боловсролыг хөгжүүлэх үндэсний хөтөлбөр 2016-2021 141


ЮНЕСКО, БХ. (2019). Боловсролын бодлогын тойм шинжилгээ. 3.3.2 Зөвлөмж 143

ХНХЯ. (2019). Мэргэжлийн боловсрол, сургалтыг хөгжүүлэх, төр хувийн хэвшлийн харилцан ойлголцол, хамтын ажиллагааны санамж бичиг. 4, 5 дугаар зүйл 144

ХНХЯ. (2019). ХНХЯ-ны сайд С. Чинзориг “МБС-ын багшийн шинэ дүр төрх” илтгэл 145


ХНХЯ. (2016). Мэргэжлийн болон техникийн боловсролыг хөгжүүлэх үндэсний хөтөлбөр 2016-2021 147



Хуудас | 78

МБС-ын салбарын өмнө тулгамдаж буй тэргүүлэх зорилтуудын нэг бол багш бэлтгэх,

тасралтгүй сургах тогтолцоо148, 149, 150, 151 юм. МБС-ын ойрын болон ирээдүйн

зорилтуудад салбарт шинэ багш бэлтгэх, одоогийн багшийн чадавхийг тасралтгүй

дээшлүүлэх, ажил олгогч байгууллагын инженер техникийн ажилтнуудын заах арга зүй,

дадлага сургалтыг удирах ур чадварыг дээшлүүлэх, Аж үйлдвэрийн IV хувьсгалын

өөрчлөлттэй уялдуулан багш нарын өргөтгөсөн ур чадварыг сайжруулах тусгай

хөтөлбөрийг хувийн хэвшил, ажил олгогчтой хамтран боловсруулж, энэ хүрээнд

дижитал ур чадвар, МХТ, гадаад хэл, ногоон мэргэжлийн боловсрол, бизнес аж ахуй

эрхлэх ур чадвар, хөрвөх ур чадвартай холбогдох ур чадваруудыг эзэмшүүлэх

зорилтуудыг багтаан хэрэгжүүлнэ.

Зорилт 4.1.5.1 МБС-ын салбарт ХЗЗ-ийн мэдээллийн ашиглалтыг сайжруулах,

ажиллах хүчний ур чадварын судалгааг хөгжүүлэх

МБС-ын салбар нь боловсролын салбарууд дундаас ХЗЗ-ийн эрэлтээр удирдуулсан,

эдийн засгийн салбар дундын зохицуулалт бүхий152, 153 онцлогтой салбар юм. Иймд

МБС-ын салбарын ойрын болон ирээдүйн тэргүүлэх зорилтуудын нэг бол ХЗЗ-ийн

мэдээллийн ашиглалтыг сайжруулж, МБС-ын үйл ажиллагаа, бодлого төлөвлөлтөд

оновчтой ашиглах явдал юм. Салбарын бодлогын олон баримт бичгүүдэд энэхүү үйл

ажиллагааг зорилт болгосон байдаг. 2019 онд ЮНЕСКО-оос Монгол Улсын МБС-ын

салбарт хийсэн бодлогын тойм судалгаанд ХЗЗ-ийн мэдээллийг ашиглах, бодлогын

уялдаа холбоог сайжруулах талаар зөвлөмж154,155 өгсөн байдаг. Иймд ирэх таван жилд

МБС-ын салбарын нэг зорилт бол ХЗЗ-ийн болон МБС-ын салбарын мэдээллийн

уялдаа холбоог сайжруулах үйл ажиллагаа байх болно.

Түүнчлэн хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт, ажиллах хүчний тоон мэдээлэлээс гадна

ажиллах хүчний ур чадвар, шаардлагатай байгаа ур чадвартай холбоотой судалгааг

тогтмолжуулах, энэ судалгааны үр дүн ажил мэргэжлийн лавлах, мэргэжлийн

стандарт, хөтөлбөрт тогтмол тусгаж байх нь МБС-ын чанарыг сайжруулахад чухал

нөлөө үзүүлнэ.

Зорилт 4.2.1.1 МБС-ын дэд бүтэц, тоног төхөөрөмж, технологи, симмуляци

технологи, тоног төхөөрөмжийг сайжруулах

БСХМТ төслийн МБС-ын суурь судалгаа болон 2030 он хүртэлх төлөв байдлаас

харахад 2027 оноос эхлэн суралцагчийн тоо өсч, 2030 он гэхэд шинээр 10 сургууль

нэмэх хэрэгцээ бий болж байна. Харин ирэх 10 жилд МБСБХЗГ-ын бодлого нь шинээр

сургууль нэмэх бус харин одоо байгаа сургуулиудын тоог багасгаж, чанартай

сургалтын байгууллагын үйл ажиллагааг дэмжихэд чиглэж байна. Иймд салбарын дэд

бүтцийг сайжруулах зорилтод одоо байгаа сургуулиудын сургалтын бааз, орчин, сурах

бичиг, сургалтын хэрэглэгдэхүүнийг сайржуулах, сургуулиудыг төрөлжүүлэхэд чиглэсэн

зорилтуудыг хэрэгжүүлнэ.. Иймд дэд бүтцийг сайжруулах зорилгын хүрээнд дараах дэд

зорилтуудыг дэвшүүлж байна. МБС-ын орчин үеийн технологи ашиглалт, зарим

мэргэжилд зарцуулах зардлыг бууруулах, дижитал технологи ашиглалтыг сайжруулах,

чанар хүртээмжийг нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн зорилтуудын нэг бол сургалтын

байгууллагуудын симмуляцийн төхөөрөмж, технологи ашиглалтыг нэмэгдүүлнэ.

148



ЮНЕСКО, БХ. (2019). Техникийн болон мэргэжлийн боловсрол, сургалтын бодлогын тойм шинжилгээ 151

ХНХЯ. (2019). Мэргэжлийн боловсрол, сургалтыг хөгжүүлэх, төр хувийн хэвшлийн харилцан ойлголцол, хамтын ажиллагааны санамж бичиг. 6 дугаар зүйл 152




Ts. Batdorj. (2019). Presentation on current utilization of data and information of labor market in Mongolia9


Хуудас | 79

Зорилт 4.2.1.2 МБС-ын байгууллагын дадлага сургалтын орчинг салбар дундын

дадлагын бааз хэлбэрээр бүрдүүлэх

МБС-ын ур чадвар олгох сургалтын үр дүнд ахиц гаргах, дадлага сургалтын орчныг

бүрдүүлэх үнэлгээнд зарцуулагдах санхүүжилтийг шийдвэрлэх зорилтын хүрээнд

сургуулиудыг төрөлжүүлэх, дадлага сургалтын орчныг бий болгоход ажил олгогчийн

оролцоо чухал бөгөөд төсвийн зардлыг бууруулахад нөлөөлнө.

Иймд сургууль болон ажил олгогч, үйлдвэрлэлийн салбаруудын дундын дадлагын бааз

байгуулж, аж ахуйн нэгж, хувийн хэвшил, ажил олгогчийн үйлдвэрлэл, технологийн

шинэчлэлд тулгуурлан ур чадвар олгох сургалтуудыг зохион байгуулна. Энэ талаар

МБС-ын бодлогын баримтуудад156,157 цаашдын зорилт болгон тусгасан байна. Иймд

дэд бүтцийг сайжруулах хэсэгт эдийн засгийн гурван салбараар МБС-ыг төрөлжүүлж,

тоног төхөөрөмж, дадлагын бааз суурийг сайжруулах зорилтыг үе шаттайгаар

хэрэгжүүлэх болно.

Зорилт 4.2.1.3 МБС-ын байгууллагуудыг төрөлжүүлэх

Монгол Улсын бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал болон МБС-ын санхүүжилт,

хөрөнгө оруулалтын үр ашигтай байдлыг нэмэгдүүлэхэд сургалтын байгууллагын

төрөлжүүлэлт чухал юм. Үүнтэй холбоотой МБСБ-ын төрөлжүүлэх зураглал

боловсруулах, түүний дагуу бодлого боловсруулах, хөрөнгө оруулалтын төлөвлөлт

хийх, хэрэгжүүлэх, сургатын байгууллагыг төрөлжсөн чиглэлээр дэд бүтэц, орчинг

сайжруулах, хэрэгжилтэд хяналт үнэлгээ хийх үйл ажиллагааг зохион байгуулна.

Зорилт 4.2.1.4 Боловсролын байгууллагын хичээл сургалтад хэрэглэх багаж

хэрэгсэл, тавилга, зөөлөн эдлэлийн үйлдвэрлэлийг түншлэлийн хүрээнд

хөгжүүлэх

МБС-ын салбарын үйлдвэрлэлийн бааз суурийг түшиглэн боловсролын салбарын

(ялангуяа СӨБ, бага, дунд, ахлах болосвролын) сургалтын багаж хэрэгсэл, тавилга,

зөөлөн эдлэлийг үйлдвэрлэх, сурах бичиг, гарын авлагыг хэвлэх замаар МСҮТ-ийн

үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, сургалтын чанарыг дээшлүүлэхээс гадна боловсролын

салбарын сургалтын хэрэглэгдэхүүний зардлыг хэмнэх, нийгмийн түншлэл, хамтын

ажиллагааг өргөжүүлэх болно. Иймд МБС-ын салбарын үйлдвэрлэл болон чанар,

хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор энэхүү үйл ажиллагааг төлөвлөн эхний таван

жилд дараах ажлуудыг хийнэ.

Зорилт 4.2.2.2 МБС-ын хүртээмжийг иргэдэд насан туршдаа суралцах, ур

чадвараа тасралтгүй дээшлүүлэх уян хатан боломжийг олгох замаар

нэмэгдүүлэх

Өнөөгийн байдлаар МБС-ын ХБИ, алслагдсан сум, суурин, хөдөө орон нутгийн иргэд,

нийгмээс тусгаарлагдсан, эмзэг бүлгийн иргэдэд хүрэх хүртээмж бага байна. Иймд

иргэдэд МБС-ын хүртээмжийг нэмэгдүүлэх нь салбарын зорилтуудын нэг болж байна.

МБС-ын салбар нь богино хугацааны сургалт болон өмнөх мэдлэг, ур чадварыг үнэлэх

замаар иргэдэд нээлтэй хүртээмжтэй, насан туршийн боломж олгож байдаг.

Уян хатан чанар бүхий чадамжийн нэгжийн агуулгаар богино хугацаанд сурах

боломжийг бий болгох сургалтын хөтөлбөр, RPL нь залуучууд болон насанд хүрэгчдэд

зориулсан сурах уян хатан боломжийг олгодог төдийгүй тэднийг хөгжүүлж байдаг.

Түүнчлэн МБС-ын салбарын ирэх 10 жилийн бодлого, үйл ажиллагааны баримт

бичгүүдэд сургалтын олон хэв шинж, үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх замаар МБС-ын

156


ХНХЯ. (2019). Мэргэжлийн боловсрол, сургалтыг хөгжүүлэх, төр хувийн хэвшлийн харилцан ойлголцол, хамтын ажиллагааны санамж бичиг. 7 дугаар зүйл


Хуудас | 80

хүртээмжийг нэмэгдүүлэх хэд хэдэн зорилтууд багтсан. Эдгээр зорилтуудын хүрээнд

зайн сургалт, MOOC, онлайн сургалтын хэлбэрээр (шаардлагатай суралцагчдад болон

насанд хүрэгчдэд) сургалт, үнэлгээг зохион байгуулах; ХБИ, алслагдсан орон нутгийн,

эмзэг бүлгийн, нийгмээс тусгаарлагдсан иргэд, үндэсний цөөнхөд чиглэсэн сургалт, үйл

ажиллагаагаар МБС-ын хүртээмжийг нэмэгдүүлэхээс гадна сурталчилгааны

хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлсэнээр МБС-ын салбарын нэр хүндийг өсгөх ажлуудыг хийнэ.

Зорилт 4.2.2.3 Оюутныг дэмжих үйлчилгээг өргөжүүлэх

МБС-ын салбарын хувьд оюутныг дэмжих үйлчилгээний гол зорилго бол элсэгчид

болон суралцагчдад ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох, төгсөгчдийн бизнес эрхлэх

ур чадварыг нэмэгдүүлэх, болосвролын болон хөдөлмөрийн зах зээлд зуучлах,

мэдээллээр хангах, дадлага сургалтыг ААН-тэй хамтран зохион байгуулах, ҮМХ-д

нийцүүлэн кредит шилжүүлэг хийхэд дэмжлэг үзүүлэх, албан бус боловсролын

хэлбэрүүдийг дэмжих, сайн дурын үйл ажиллагаанд орлцуулах замаар оюутныг

хөгжүүлж, ур чадварыг нэмэгдүүлэх гэх мэт олон үйл ажиллагааны хүрээнд хэрэгжинэ.

Зорилт 4.2.3.1 Өмнөх мэдлэг, ур чадварыг үнэлэх механизмыг бэхжүүлж,


МБС-ын салбар нь өмнөх мэдлэг, ур чадварыг хүлээн зөвшөөрөх үнэлгээний

тогтолцоогоор дамжуулан иргэдийн нээлттэй сурч боловсрох, хөдөлмөр эрхлэх, насан

турш суралцахуйг дэмжих нь тэргүүлэх зорилтуудын нэг болж байна158. Энэхүү

зорилтын хүрээнд мөн үйлдвэрлэл дээр ажиллаж буй мэргэшсэн, өндөр ур чадвар

бүхий инженер техникийн ажилтнуудыг “МБС-ын үнэлээч”-ээр бэлтгэх159 үйл

ажиллагааг эрчимжүүлэх зорилт тавин ажиллаж байна. МБС-ын салбар нв RPL-ээр

дамжуулан иргэдийн насан турш сурч, боловсрох, хөдөлмөр эрхлэх ур чадвараа

нэмэгдүүлэхийг дэмжих тогтолцоог бүрдүүлнэ.

Зорилт 4.3.1.1 Салбар дундын зохицуулалтын зарчим, ТХХТ-д суурилсан МБС-

ын бие даасан удирдлагын тогтолцоог бүрдүүлэх

Энэхүү зорилт нь салбар дундын зохицуулалтын зарчим, ТХХТ-ээр удирдуулсан

удирдлагын тогтолцоог бүрдүүлэх160,161 зорилготой юм. МБС-ын засаглал нь аль нэг

яамны харьяалалд бус харин салбар дундын зохицуулалттай байх162, 163 нь салбарын

үйл ажиллагааг ХЗЗ-ийн эрэлтээр удирдуулах, эрэлтэд нийцэх боломжийг хангах

үндэслэл болно. МБС-ын салбарын бодлогын бүхий л баримт бичиг, МБС-ын хууль,

МБСҮЗ- ийн шинэчилсэн дүрэмд салбар дундын зохицуулалтын зарчмыг

хэрэгжүүлэхийг чиглэл болгосон байдаг. Одоогийн байдлаар МБС-ын салбар дундын

зохицуулалттай байх зарчим төдийлөн хэрэгжихгүй, МБСҮЗ-ийн хувьд санхүүжилтийн

эх үүсвэр байхгүй, гишүүдийн тогтмол үйл ажиллагааг хангаж чадахгүй байгаа нь

энэхүү зарчим хэрэгжих боломжийг төдийлөн олгохгүй байна. Үүнээс гадна МБС-ын

салбар нь санхүүжилтийн олон эх үүсвэртэй байна гэж бодлогын гол баримт бичгүүдэд

заасан боловч энэхүү заалт нь хэрэгжилт багатай байна. Иймд манай улсын МБС-ын

салбарын удирдлага, засаглалын өмнө тулгамдаж байгаа дээрх асуудлыг шийдвэрлэх

нь салбарын хувьд тэргүүлэх зорилт болж байна. Нөгөө талаар ҮМХ-г хэрэгжүүлсэнээр

салбарын засаглал, удирдлагад тулгамдаж буй бэрхшээлийг шийдвэрлэхэд чухал

нөлөө үзүүлнэ.

158

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Техникийн болон мэргэжлийн боловсрол, сургалтын салбарын шинжилгээний тайлан, Хуудас 49 159



МБС-ын Үндэсний зөвлөлийн дүрэм 162


ХНХЯ. (2019). ХНХЯ-ны сайд С. Чинзориг “МБС-ын багшийн шинэ дүр төрх” илтгэл


Хуудас | 81

Зорилт 4.3.2.1 МБС-ын боловсролын удирдлага мэдээллийн тогтолцоог (БУМС)

бий болгож хэрэгжүүлэх

МБС-ын салбарын багш, ажилтан, оюутнууд болон сургууль, сургалтын үйл ажиллагаа,

тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгсэл, сургалтын хөтөлбөр, үнэлгээний тестийн сан,

агуулга, статистик мэдээлэл зэргийг багтаасан МБС-ын мэдээллийн нэгдсэн системийг

бүрдүүлж, ХЗЗ-ийн мэдээллийн сан, Үндэсний хөгжлийн газрын флатформтой

уялдуулна.

Зорилт 4.3.4.1 МБС-ын төлөвлөлт, зохицуулалт, хэрэгжүүлэлт, хяналтын

оновчтой тогтолцоог хэрэгжүүлэх

Энэ зорилт нь МБС-ын төлөвлөлт, зохицуулалт, хэрэгжүүлэлт, хяналтын оновчтой

тогтолцоог хэрэгжүүлэх зорилготой. МБС-ын тогтолцоо нь салбар дундын

зохицуулалттай байх зарчмыг хэрэгжүүлэгч байгууллага бол МБСҮЗ төдийгүй түүний

үйл ажиллагааг эдийн засгийн салбарууд, орон нутаг, сургалтын байгууллагад

хэрэгжүүлэгч нь орон нутгийн салбар зөвлөл болон сургалтын байгууллагын дэргэдэх

мэргэжлийн зөвлөлүүд байна. Иймд мэргэжлийн холбоод, ажил олгогчийн төлөөлөл

бүхий удирдах зөвлөл, мэргэжлийн зөвлөлүүдийн үйл ажиллагааг тогтмолжуулж,

баталгаажуулах, хэрэгжүүлэх нь МБС-ын эрэлтээр удирдуулсан удирдлагыг бий болгох

үндэслэл юм. МБС-ын салбарт МБСҮЗ, орон нутгийн салбар зөвлөл, мэргэжлийн

зөвлөлүүдийн үйл ажиллагаа өнөөг хүртэл тогворжоогүй, олон эх үүсвэрт

санхүүжилтийн тогтолцоо бүрэн хэрэгжихгүй, мөн салбарын удирдлага, хүний нөөцийг

хөгжүүлэх хөтөлбөр тодорхой бус байгаа нь салбар дундын зохицуулалт бүхий

удирдлагыг хэрэгжүүлэх, нотолгоонд суурилсан бодлого төлөвлөлтийг бий болгох

боломж олгохгүй байна.

Түүнчлэн энэ зорилтын хүрээнд өгөгдөл мэдээлэл, баримт нотолгоонд суурилсан

төлөвлөлт, хяналт, үнэлгээг бэхжүүлнэ.

Зорилт 4.3.4.2 МБС-ын санхүүжилтийг олон эх үүсвэртэй болгох

МБС-ын санхүүжилтийн олон эх үүсвэрийг бүрдүүлэх, хэрэгжүүлэх бодлого, төлөвлөлт

хийхтэй холбоотой үйл ажиллагаа стртегиуд орно. Түүнчлэн ажил олгогч байгууллага

ба ААН-д үзүүлэх татварын хөнгөлөлт, урамшуулалыг багтаана. Мөн МБСБ-ын

байгууллагын өөрийн орлогыг багшаа хөгжүүлэх, шинэчлэлийг хэрэгжүүлэх чиглэлээр

сургалтын байгууллага захиран зарцуулах асуудлыг журамлаж шийдвэрлэх шаардлага

байна.

Зорилт 4.3.5.1 МБС-ын байгууллагын дотоод болон хөндлөнгийн ЧБ-ын

тогтолцоо (магадлан итгэмжлэлийг багтаасан)

МБС-ын чанарын баталгаажуулалтын механизм нь тусгай зөвшөөрөл, магадлан

итгэмжлэл, мэргэшлийг баталгаажуулах (ҮМХ-д суурилан), сургах ба суралцах үйл явц,

үнэлгээ ба үнэлгээний баталгаажилт, гэрчилгээжүүлэлт гэсэн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн

уялдаа холбоо, үйл явцаар хэрэгжинэ. Өнөөгийн байдлаар сургалтын байгууллагын

болон хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэл, чадамжид суурилсан сургалтын үнэлгээ

баталгаажуулалтыг хэрэгжүүлж байгаа нь чанарын баталгаажуулалтын нэг хэсэг

бөгөөд байгууллагын дотоод болон гадаад чанарын баталгаажуулалтын чадавхийг

дээшлүүлэх, бусад бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн хүрээнд чадавх бэхжүүлэх шаардлага

байна.



Зорилт 4.1.1.1 Ажил, мэргэжлийн лавлах, стандартыг ҮМХ-д бүртгэх, ЧСС-ын хөтөлбөр боловсруулах, хэрэгжүүлэх


Хуудас | 82

Ажил, мэргэжлийн лавлах/стандарт боловсруулах мэргэжилтнүүдийн чадавхийг бэхжүүлж бэлтгэх

Ажил, мэргэжлийн лавлах боловсруулж батлуулах (170) – Мэргэшлийн хүрээнд бүртгэх (170)

МБС-ын стандарт, сургалтын хөтөлбөр боловсруулах (170)

ҮАМАТ-ын 530 ажил мэргэжлийн нэр нэршил, индексийг олон улсын стандарттай нийцүүлэх Одоо байгаа 57 ажил мэргэжлийн лавлахыг мэргэшлийн хүрээнд бүртгэх

Зорилт 4.1.1.2 - МБС-ын судлагаа шинжилгээ, инновацийг хөгжүүлэх

Политехникийн коллежийн сургалтын хөтөлбөрөөр дамжуулан СШ-ний ур чадварыг бэхжүүлэх хөтөлбөр, төлөвлөгөөг боловсруулж батлуулах; ( Ногоон МБС-ыг багтаасан)

ТБ-ын багш нар, хөтөлбөр боловсруулагчидын СШ, инновацийн чадавхийг бэхжүүлэх

Судалгаа шинжилгээнд хувийн хэвшлийн оролцооны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх; Судалгааны лабораторийг байгуулах (1-2), тохижуулах бий болгох ба тоног төхөөрөмжийн худалдан авалт;

Зорилт 4.1.2.1 - МБС-ын багшийн чадавхи бэхжүүлэх хөтөлбөр

МБС-ын багшийг сургах, бэлтгэх хөтөлбөрт дүн шинжилгээ хийж, шинэчлэх (МБ, ТБ); Багшийн мэргэшлийн шинэчилсэн хөтөлбөрийг турших

Багшийн мэргэшлийн шинэчилсэн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх; (МБС-ын багш нарын сургалт); 2000 багшийг сургах

Багшийн мэргэшлийн хөтөлбөрт дүн шинжилгээ хийж шинэчлэх;

Зорилт 4.1.5.1 МБС-нд хөдөлмөрийн зах зээл (ХЗЗ) - ийн мэдээллийн ашиглалтыг сайжруулах, ажиллах хүчний ур чадварын судалгааг хөгжүүлэх

ХЗЗ-ийн мэдээлэлийг өргөжүүлэх хөтөлбөр хэрэгжүүлэнэ. (МБСБХЗГ болон ХНХСИ, бусад холбогдох байгууллгууд)

Орон нутаг, бүс, үндэсний түвшинд ХЗЗ-ийн судалгааг хийнэ.

ХЗЗ-ийн удирдлага, мэдээллийн тогтолцоо ба вэбсайтийг бий болгож хэрэгжүүлэх, тогтмол шинэчлэх

Хөдөлмөрийн зах зээлд шаардагдах ур чадварын судалгааг эхлүүлэх, судалгааг 3 жил тутам хийх

Зорилт 4.2.1.2 МБС-ын байгууллагын дадлага сургалтын орчинг салбар дундын дадлагын бааз хэлбэрээр бүрдүүлэх

АО, СБ-ын дундын дадлагын нэгдсэн бааз/газрын талаар бодлого боловсруулах (FAB LAB болон симмуляци, дижитал, ногоон; хөгжлийн бэрхшээл, жэндерийн мэдрэмжийг багтаах;)

Бодлого хэрэгжүүлэх (шаардлагатай шинэ ДГ-уудыг барих, хуучин дадлагын газруудыг шинэчлэн сайжруулах)

Дадлагын нэгдсэн бааз/газрын талаарх бодлогын хэрэгжилтэд дүн шинжилгээ хийж, сайжруулах

Зорилт 4.2.1.3 МБС-ын байгууллагуудыг төрөлжүүлэх

Сургалтын байгууллагын төрөлжүүлэх бодлого боловсруулах, сургалтын байгууллагуудыг сонгон шалгаруулах

Бодлогыг хэрэгжүүлж, төрөлжүүлсэн сургуулиудын чадавхийг бэхжүүлэх, тоног төхөөрөмжөөр хангах, сургалтын хөтөлбөрийг сайжруулах

Төрөлжсөн сургуулийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх

Төрөлжүүлэх бодлого, хэрэгжилтэнд дүн шинжилгээ


Хуудас | 83

164 ХНХЯ. (2016). Мэргэжлийн болон техникийн боловсролыг хөгжүүлэх үндэсний хөтөлбөр 2016-2021 165

ХНХЯ. (2019). ХНХЯ-ны сайд С. Чинзориг “МБС-ын багшийн шинэ дүр төрх” илтгэл

хийх, сайжруулах

Зорилт 4.2.1.4 Боловсролын байгууллагын хичээл сургалтад хэрэглэх багаж хэрэгсэл, тавилга, зөөлөн эдлэлийн үйлдвэрлэлийг түншлэлийн хүрээнд хөгжүүлэх

МБС-ын байгууллагуудын орлого бүрдүүлэх бодлогыг боловсруулж, батлах (СӨБ, ЕБС, МБС-д шаардлага бүхий тавилга, багаж хэрэгсэл, зөөлөн эдлэлийг үйлдвэрлэх)

Бодлогыг хэрэгжүүлэх

Бодлого, журмыг хянан дүгнэж, шинэчлэх

Зорилт 4.2.2.1 МБС-ын хүртээмжийг иргэдэд насан туршдаа суралцах, ур чадвараа тасралтгүй дээшлүүлэх уян хатан боломжийг олгох, замаар нэмэгдүүлэх

Иргэдийн сурах эрэлт, хэрэгцээнд тулгуурлан ЧСС-ын хөтөлбөр, чадамжийн нэгж, АО-ийн ур чадварын стандарт гэх мэт эрэлт хэрэгцээнд тулгуурлан улирал харгалзахгүйгээр сургалт, үнэлгээг зохион байгуулах эрх зүйн орчныг бүрдүүлнэ.

Сургалтын хөтөлбөр, үнэлгээний материалыг хянаж сайжруулах

Зорилт 4.2.2.2 Оюутныг дэмжих үйлчилгээг өргөжүүлэх

Ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох, төгсөгчдийн хөдөлмөр эрхлэлт, бизнес эрхлэх ур чадварыг нэмэгдүүлэх үйлчилгээний хөтөлбөрийг сайжруулах, хэрэгжүүлэх

Өмнөх жилүүдэд хэрэгжүүлсэн хөтөлбөрийн үр дүнд үнэлгээ, дүгнэлт хийж, байнгын шинэчлэл хийнэ

Зорилт 4.2.3.1 Өмнөх мэдлэг, ур чадварыг үнэлэх механизмыг бэхжүүлж, хэрэгжүүлэх

Өмнөх мэдлэг, ур чадварыг хүлээн зөвшөөрөх үйл ажиллагааг чанаржуулж, дүрэм, журмыг боловсронгуй болгох.

3500 гаруй иргэний өмнөх мэдлэг ур чадварыг үнэлж, мэргэжлийн гэрчилгээ олгоно (TOT 60; LT 2000; OST: 25). Мөн үнэлгээнд оролцогч талууд, мэргэжилтнүүдийн чадавх бэхжүүлэх сургалт зохион байгуулна.

2025 онд сургалт үнэлгээний уян хатан механизм бэхжсэн, үнэлгээнд оролцогч бусад талуудын (ажил олгогч, хувийн хэвшлийн) үнэлгээний ажилтнууд бэлтгэгдсэн, МБС-ын Үнэлгээний төвийн чадавх бэхжсэн байна.

Зорилт 4.3.1.1 Салбар дундын зохицуулалтын зарчим, ТХХТ-д суурилсан МБС-ын бие даасан удирдлагын тогтолцоог бүрдүүлэх

3.1.1.1 Эдийн засгийн тэргүүлэх таван салбар164,165

болон МБС-ын салбарын хамтын ажиллагааны бодлого боловсруулж, баталгаажуулна.

Эдийн засгийн салбарууд дахь хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлтийг тодорхойлно, сургалтад хэрэгжүүлнэ

ҮМХ-г хэрэгжүүлэх бодлогын баримт бичгийг боловсруулж, Засаглал удирдлагыг тодорхойлно.

Хэрэгжүүлэгч байгууллагуудын мэргэжилтнүүдийг бэлтгэнэ (50хувь).

Мэргэшлийн үндэсний тогтолцоог хэрэгжүүлнэ.

Зорилт 4.3.2.1 МБС-ын боловсролын удирдлага мэдээллийн тогтолцоог хөгжүүлэх

Багш, ажилтан, оюутнууд болон сургууль, сургалтын үйл ажиллагаа, тоног төхөөрөмж хэрэгсэл, сургалтын хөтөлбөр, үнэлгээний тестийн сан, агуулга, статистик зэргийг багтаасан МБСУМС-ны загвар боловсруулах

Тогтолцоог бий болгож, турших

МБСУМС-оог бүрэн хэрэгжүүлэх

МБСУМС-ны үйл ажиллагаанд үнэлгээ хийж өөрчлөлт


Хуудас | 84





2030 онд МБС-ын (1) чанар нийцийг сайжруулах чиглэлээр мэргэжлийн стандарт,

ажил мэргэжлийн лавлахд суурилсан хөтөлбөр бүх мэргэжлийн чиглэлээр

боловсруулах менежменттэй болох, ЧСС-ыг тууштай хэрэгжүүлэх, политехник

коллежийн судалгааны чадавхийг ажил олгогч, бизнесийн байгууллагатай хамтран

бэхжүүлэх, ДБ-ын судалгаатай уялдуулах, мэргэжлийн багшийг бэлтгэх, дахин сургах

мэргэшүүлэх тогтвортой тогтолцоотой болох, (2) тэгш хүртээмжийг нэмэдүүлэх

чиглэлээр насан туршийн суралцахуйд түшиглэсэн МБС-ыг нийтийн, нээлттэй, онлайн

сургалтыг ашиглан хөгжүүлэх, өмнөх мэдлэг, ур чадварыг хүлээн зөвшөөрөх

тогтолцоог ҮМХ-тэй уялдуулан бий болгох, салбар дундын сургалтын баазтай байх, аж

үйлдвэрийн 4 дүгээр хувьсгал, ногоон хөгжил, ухаалаг, дижитал технологид суурилсан

сургалтын орчин бүрдүүлэх, техникийн боловсролын шаталсан тогтолцоог бий болгох

(3) оновчтой засаглал, менежментийг хөгжүүлэх чиглэлээр салбар дундын МБС-ыг

бэхжүүлэх, хамтын оролцоо, түншлэлийг хөгжүүлэх, түүгээр дамжуулан санхүүгийн

олон эх үүсвэрийг бий болгох, МБС-ын байгууллагыг бүсчилсэн хөгжлийн үзэл

баримтлалтай нийцүүлэн төрөлжүүлнэ. МБС-ыг хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлттэй

уялдуулан хөгжүүлэх чиглэлээр МБС-ын удирдлага, мэдээллийн системийг хөгжүүлж,

бодлого төлөвлөлтөд ашиглана. Мөн төрийн болон хувийн хэвшлийн МБС-ын

байгууллагад нэгдсэн нэг чанарын стандартыг баримталж, бусад хяналт үнэлгээний

механизмтэй уялдуулж чанарын баталгаажуулалтын менежментийн тогтолцоог

бэхжүүлнэ.


тохируулга хийх

Зорилт 4.3.4.1 МБС-ын төлөвлөлт, зохицуулалт, хэрэгжүүлэлт, хяналтын оновчтой тогтолцоог хэрэгжүүлэх

Өгөгдөл мэдээлэл, баримт нотолгоонд суурилсан төлөвлөлт, хяналт үнэлгээг хэрэгжүүлэх

Зорилт 4.3.4.2 МБС-ын санхүүжилтийн олон эх үүсвэртэй болгохэх

МБС-ын санхүүжилтийн олон эх үүсвэрийг бүрдүүлэх, хэрэгжүүлэх бодлого, төлөвлөлт хийх. (ажил олгогч байгууллага ба ААН-д үзүүлэх татварын хөнгөлөлт, урамшуулалыг багтаах)


Төлөвлөгөөнд дүн шинжилгээ хийж сайжруулах

Зорилт 4.3.5.1 МБС-ын байгууллагын дотоод болон хөндлөнгийнЧБ-ын тогтолцоо (магадлан итгэмжлэлийг багтаасан) хөгжүүлэх

Чанарын баталгаажуулалтын тогтолцоог ҮМХ-тэй уялдуулж, бодлого боловсруулах, батлуулах

Чанарын баталгаажуулалтыг хэрэгжүүлэх байгууллага, мэргэжилтнүүдийг сургаж бэлтгэх, (төрийн байгууллагын 25, ажил олгогчоос 20),

Байгууллагын болон хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэлийн шалгуурыг нарийвчлан, чанаржуулах

МБС-ын байгууллагын 50хувь-ийг байгууллагын болон хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэлд хамруулсан байна. Байгууллагын дотоод чанарын баталгаажуулалтын механизм, хэрэгжилтэд хяналт үнэлгээ хийж, сайржуулна.


Хуудас | 85


Багадаа100 мэргэжлийн стандарт, лавлахад үндэслэсэн ЧСС-ын хөтөлбөртэй болсон

байна. Судалгааны чадавхийг аж үйлдвэрийн тэргүүлэх чиглэлээр хөгжүүлэх хөтөлбөр

батлуулж, ДБ-ын судалгааы чиглэлтэй уялдуулсан байна. Багш давтан сургах,

мэргэшүүлэх тогтолцоог олон улсын донор байгууллагын тусламжтай тодорхой

мэргэжлийн чиглэлээр бий болгож хэрэгжүүлсэн байна. Иргэдийн өмнөх мэдлэг, ур

чадвар болон төгсөгчийн чадамжийг үнэлдэг үнэлгээ баталгаажуулалтын салбар

дундын тогтолцоо бэхжиж иргэд насан туршийн суралцахуйн хүрээнд гэрчилгээ авсан

байна. Ингэснээр хүртээмж нэмэгдсэн байна. Салбар дундын баазыг байгуулах

хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөө батлагдсан байна. МБС-ын салбар дундын менежмент

баталгаажуулсан байна. Орон нутгийн МБС-д СӨБ, БДБ-ын сургалтын хэрэглэгдэхүүн,

тоног төхөөрөмжийг үйлдвэрлэж эхэлсэн байна. Мэдээллийн баазыг хөгжүүлэх ажил

эхэлж, бодлого болон хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөөнд ашиглах чиглэлээр

удирдлагуудад чадавх бэхжүүлэх сургалтууд хийгдсэн байна. Чанарын

баталгаажуулалтын менежментийн тогтолцооны эрх зүйн орчин бий болсон байна.


МБС-ын чанар болон нийцэлд мэдэгдэхүйц ахиц гарсан байна. ҮМХ-д баталгаажсан

мэргэжлийн стандартад нийцсэн сургалт уян хатан хэлбэрээр зохион байгуулагдаж, үр

дүнг албан ёсоор хүлээн зөвшөөрсөн байна. МБС-ын багш бэлтгэх, давтан сургах,

мэргэшүүлэх тогтолцоо аж ахуйн нэгж, бизнесийн байгууллага, их, дээд сургуулийн

түншлэлийн хүрээнд бэхжсэн байна. Иргэд МБС-ыг чадамжид суурилсан модулийн

сургалтад танхимын, онлайн, зайны хэлбэрээр хамрагдаж, ур чадвараа тасралтгүй

дээшлүүлэх, эсвэл шинэ ур чадвар эзэмших боломжтой болсон байна. Өөрөөр хэлбэл

насан туршийн суралцахуйд түшиглэсэн МБС хөгжих эхлэл тавигдсан байна.

Ингэснээр хүртээмж хангалттай түвшинд хүрнэ. МБС-ын бие даасан, салбар дундын

засаглал бэхжиж, Монгол Улсын хүний нөөц хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлтэд

нийцсэн ур чадвартай мэргэжилтэй ажилтнаар бүрэн хангагдана.


Дээд боловсролын олон улсын стандарт ангилал (ISCED) ба Монгол Улсын

хөдөлмөрийн зах зээлийн бүтэц, ирээдүйн эрэлт хэрэгцээтэй уялдуулан мэргэжлийн

чиглэл буюу хөтөлбөрийн нэрийг оновчтой, уян хатан тогтоох, үндэсний онцлогтой

хөтөлбөрүүдийг судлан, мэргэжлийн үндэсний хүрээ (national qualification framework)-г

боловсруулан баталснаар сургалтын хөтөлбөрийн хөгжил бүрэн хангагдаж, шинэ

ажлын байранд ажиллах боломжтой шинэ мэргэжлийн хөтөлбөрүүдийн дагуу хөрвөх

болон насан турш суралцах ур чадвартай мэргэжилтэн бэлтгэхэд анхаарах болно.

Суралцагч төвтэй суралцахуйг баримталснаар суралцагч иргэн өөрөө суралцах

хөтөлбөрөө бий болгон суралцахад нь дэмжихэд үр дүнд суурилсан сургалтын

бодлого чиглэгдэнэ.

ДБСБ-ын судалгааны чадавхийг хөгжүүлэхдээ сургалт-үйлдвэрлэлийн түншлэлийг

идэвхижүүлэх тэтгэлэгт төслүүдийг нэмэгдүүлэн, төсөлд суурилсан болон бодит

асуудалд чиглэсэн суралцахуйг хэрэгжүүлэх, үйлдвэрлэлийн ирээдүйн хэтийн төлөв,

бодит өгөгдөлд дүн шинжилгээ хийх ур чадваруудыг нэмэгдүүлэхэд анхаарснаар

баялаг бүтээгчдийн үйл ажиллагааг дэмждэг суралцахуйг сургалтанд нэвтрүүлнэ.

Их дээд сургуулиудын хувьд эрдэм шинжилгээний ажилд магистр, доктор оюутныг

оролцуулан, тэдний мэдлэг чадварыг гүнзгийрүүлж, сургалт- эрдэм шинжилгээний


Хуудас | 86

ажлын уялдаа холбоог бататгахын дээр ахисан түвшний оюутнуудад сурсан мэдсэнээ

амьдрал дээр хэрэглэх боломжоор хангадаг болно.

Гадаадын эрдэмтдийг өөртөө татах нөхцлийг бүрдүүлэх, зөвхөн тухайн хүний авьяас

чадвар, туршлага, мэдлэгийг үндэслэн ажилд авах, албан тушаалд дэвшүүлэх, шагнал

урамшил олгох, профессор багш нар болон оюутан сурагчдад авилга, аливаа дарамт

шахалт үзүүлэхээс ангид байж, шударга өрсөлдөөн, оюун ухааны уралдааныг хөхиүлэн

дэмждэг орчин, соёлыг бий болгох үүргээ биелүүлж байгаа үзүүлэлтүүдийг нь дүгнэдэг

дотоодын чансаа тогтоодог системийг бүрдүүлнэ.


Зорилт 5.1.1.1 Мэргэжлийн чиглэл, хөтөлбөр шинэчлэгдэж үндэсний онцлогтой

шинэ хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлэх

Шинэ ажлын байранд ажиллах боломжтой мэргэжлийн нэрийг заасан, шинээр

тодорхойлолтыг дипломын нэмэлт хавсралт өгдөг Европын жишээг (ISC) ашиглан

хөтөлбөрийн болон төгсөгчийн чанар, нийцийг сайжруулах боломжтой болно.

Хөтөлбөрийн зорилго, үр дүнг суралцахуйн үр дүнгийн дагуу үндэсний болон

мэргэжлийн салбарын хүрээнд стандарт, загвар бий болгохдоо төрөл бүрийн салбар,

төлөөллийн буюу олон талын оролцоог хангах, түүний харилцааг зохицуулах хууль эрх

зүйн орчныг бүрдүүлнэ. Салбар дундын болон шинжлэх ухааны уялдааг хангасан шинэ

хөтөлбөрийг нэмэгдүүлэх болно. Энэхүү бодлого төлөвлөлт, хяналтыг зөвхөн БСШУСЯ

дангаараа бус Хөдөлмөрийн чиглэлийн болон бусад яам, холбогдох байгууллагуудтай

хамтран харилцан уялдаатайгаар хэрэгжүүлнэ. Хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний

эхний жилд одоогийн хэрэгжиж буй хөтөлбөрүүдийн судалгааны ажлуудыг гүйцэтгэх

бөгөөд цаашид шаардлагатай шинэ хөтөлбөрүүдийн хэрэгцээ шаардлагыг

тодорхойлон дараагийн жилүүдэд хэрэгжилтийн ажлыг эхлүүлэн үргэлжлүүлэх болно.

Түүнчлэн ҮМХ болон дээд боловсролын стратегитэй уялдуулан мэргэжлийн индексийг

шинэчилнэ.

Зорилт 5.1.1.2 Дээд боловсролын “дадлага сургалт”-ын шинэ загварыг

хөгжүүлэх

Дээд боловсролтой чанартай мэргэжилтэн бэлтгэх сургалтын үйл ажиллагаанд төр,

үйлдвэрлэл, бизнесийн байгууллага, мэргэжлийн олон нийтийн төлөөлөл, төрийн бус

байгууллагуудын хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлж, санал, зөвлөмжийг авч

хэрэгжүүлснээр тэдний бодит оролцоог нэмэгдүүлдэг тогтолцоог бий болгоно. ДБСБ-н

сургуулийн болон салбар дундын, нээлттэй лабораторийг үйлдвэрийн байгууллагуудад

байгуулахдаа хамтын үр ашигтай ажиллагааг бэхжүүлэх байдлаар татан

оролцуулна.166

ДБСБ-ын судалгааны чадавхийг хөгжүүлэхдээ сургалт-үйлдвэрлэлийн түншлэлийг

идэвхижүүлэн, оюутны бүтээлч санаачилгыг дэмжих зорилго бүхий тэтгэлэгт

төслүүдийг нэмэгдүүлэн, шинээр бий болж буй үндэсний болон глобал хэмжээний

шаардлагуудыг тодорхойлохдоо багш оюутны оролцоотой төсөлд суурилсан болон

бодит асуудалд чиглэсэн суралцахуйг хэрэгжүүлэх, үйлдвэрлэлийн ирээдүйн хэтийн

төлөв, бодит өгөгдөлд дүн шинжилгээ хийх ур чадваруудыг нэмэгдүүлэхэд анхаарна.

Зорилт 5.1.2.1 ДБСБ-н профессор багшийн хөгжлийн хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

166

Монгол улсын тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал, 2.2.3.Мэдлэгт суурилсан нийгэм ба ур чадвар бүхий Монгол хүн, Зорилт 5.


Хуудас | 87

ДБСБ-ын багш - профессор багшийн хөгжлийн бодлогыг шинэчлэн, багшлахуйн

чадавхийг тасралтгүй хөгжүүлэх бодлого, хөтөлбөрүүдийг боловсруулан

хэрэгжүүлнэ.167 Профессор багшид тавигдах шалгуур шаардлагыг дээшлүүлж, өндөр

ёс зүйтэй, хариуцлагатай, манлайлагч, мэргэшсэн, бүтээлч санаачилгатай хүмүүсээс

сонгож ажиллуулдаг шалгуурыг тогтоож, ажлын үнэлгээний шинэ тогтолцоонд

шилжинэ. Шинэ багшийг бэлтгэх, хөгжүүлэх, нийт багш нарын мэргэжлийн болон

сургалтын арга зүйг дээшлүүлэх бодлого хэрэгжүүлж, урт богино хугацаагаар гадаад

дотоодын сургалтад хамрагдах, судалгааны ур чадвараа нэмэгдүүлэх, харилцан

туршлага судлах, ажлын байран дээрээ өөрийгөө хөгжүүлэх нөхцөлийг шинэчлэн

сайжруулна. Багшийн ажлын гүйцэтгэлийг сургалт-судалгаа-инноваци-нийгмийн

үйлчилгээ-мэргэжлийн ур чадвар гэсэн цогц үр дүнгээр нь үнэлдэг тогтолцоонд

шилжсэнээр кредит системийн үнэлгээ шинэчлэгдэн мерит зарчим, тенур систем

үйлчилж эхэлнэ.

Зорилт 5.1.4.1 Нээлттэй, зайн сургалтыг хөгжүүлэх

Дээд боловсролын дэд салбар нь бүх түвшний боловсролын нийтийн, нээлттэй, зайны

сургалтын агуулга, нөөц материал, платформ хөгжүүлэхэд манлайлах үүрэгтэй байх ба

бусад байгууллагатай хамтран ажиллах, насан туршийн суралцахуйд ашиглах юм. Энэ

зорилтын хүрээнд бусад дэд салбарын хүний нөөцийн чадавхийг бэхжүүлэх, агуулга,

нөөц материал боловсруулах, баталгаажуулах, түгээн дэлгэрүүлэх үйл ажиллагааг

багтаана.

Зорилт 5.1.5.1 Дээд боловсрол болон үйлдвэрлэлийн хамтын ажиллагааг

нэмэгдүүлэх

Дээд боловсролтой чанартай мэргэжилтэн бэлтгэх сургалтын үйл ажиллагаанд төр,

үйлдвэрлэл, бизнесийн байгууллага, мэргэжлийн олон нийтийн төлөөлөл, төрийн бус

байгууллагуудын хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлж, санал, зөвлөмжийг авч

хэрэгжүүлснээр тэдний бодит оролцоог нэмэгдүүлдэг тогтолцоог бий болгоно. ДБСБ-н

сургуулийн болон салбар дундын, нээлттэй лабораторийг үйлдвэрийн байгууллагуудад

байгуулахдаа хамтын үр ашигтай ажиллагааг бэхжүүлэх байдлаар татан

оролцуулна168.

Зорилт 5.2.1.1 Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын дэд бүтцийг

хөгжүүлэх

Аж үйлдвэрийн кластер, өндөр технологийн баазад түшиглэсэн бүтээлч, эрдэм

шинжилгээ, сургалтын тогтолцоог бүрдүүлнэ. Эрдэм шинжилгээний ёс зүйн хэм

хэмжээг сургалт, судалгааны бүх шатанд жигд мөрдүүлэх мэргэжсэн систем (IRB) бий

болно.

Нээлттэй лабораторийн техникийн үйлчилгээ, урсгал зардлын санхүүжилтийг

нэмэгдүүлснээр хэвийн ашиглалттай байх нөхцлийг хангасан худалдан авалт хийх

боломж бүрдэнэ. Лабораторит тавих туршилт, хэмжилтийн аргазүйг IRB хянаж

зөвшөөрөл олгох, протокол хөтлөх, шаардагдах зардлын санхүүжилтийг шийдвэрлэх

зохицуулалт хийнэ. Судалгааны протокол, IRB гэрчилгээжүүлэлт нь судалгааны үр

дүнг баталгаажуулах нөхцлийг хангахад чиглэх бөгөөд олон улсад баталгаажсан

гэрчилгээтэй лабораторийн тоо нэмэгдэнэ.

167

“Үр дүнд суурилсан боловсрол”-ыг хөгжүүлэх бодлого, 2018, Зорилт 3: Дээд боловсролын салбарын профессор, багш нарын мэргэжлийн болон заах арга зүйн чадамжийг дээшлүүлэх; 168

Монгол улсын тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал, 2.2.3. Зорилт 5: Мэдлэгт суурилсан нийгэм ба ур чадвар бүхий Монгол хүн;


Хуудас | 88

Fab-Lab, дижитал номын сан, оюутны эрүүл мэндийн төв, дотуур байр, спорт

цогцолборыг байгуулахдаа бүх нийтийн тэгш хамралтыг хангах бөгөөд ногоон

хөгжлийн бодлогод түшиглэсэн орчны стандартыг баримтална.

Зорилт 5.2.2.1 Бакалаврын болон ахисан түвшний элсэлтийн журам шинэчлэн


Бакалаврын түвшний элсэлтийн шалгалтыг ЕБС-ын хөтөлбөрийн шинэчлэл, төгсөгчийн

ур чадварын түвшинтэй уялдуулах бөгөөд МСҮТ, КООСЭН коллежээс элсэн ороход нь

үргэлжлүүлэн суралцахыг нь дэмжсэн тогтолцоо бүрдсэнээр дүйцүүлэлтийн журмууд

тодорхой болж Дээд Боловсролын Удирдлагын Мэдээллийн Систем (ДБУМС)-д тухай

бүр шинэчлэгдэн тусгагдсан байна.

Элсэлтийн шалгалтыг орчин үеийн шаардлагын дагуу жилд 2 удаа авч, их дээд

сургуульд элсэхийг хүссэн хэн ч бүтэн жилийн туршид өргөдлөө гаргах боломжийг

олгоно. Элсэн орох сургуулийн элсэлтийн бодлогоос хамааран нэмэлт шалгалт өгөх,

ур чадвараа батлан харуулах боломжийг нээлттэй болгоно. ИДСБ-ын онцлогоос

хамаарч суралцагч өөрийн сургалтын хөтөлбөрийг зохиох боломжийг ДБУМС олгоно.

Хөдөлмөрийн зах зээл, ажил эрхлэлтийн урт хугацааны урьдчилсан таамаглал,

судалгааг гаргаж, эрэлт ихтэй ажлын байрыг албан ёсоор зарлаж сонголт хийх боломж

бүрдүүлснээр дээд боловсролын хамран сургалтад хүйсийн тэгш байдал, үл алагчлах

зарчмыг хангасан байна.

Зорилт 5.2.3.1 Уян хатан суралцахуйг дэмжсэн бодлого хэрэгжүүлэх

Дээд боловсролд ҮМХ-тэй нийцүүлэн суралцахуйн уян хатан хэлбэрийг дэмжих, кредит

хөрвөх, шатлах, албан, албан бус болон амьдралын орчинд эзэмшсэн дээд

боловсролын түвшний мэдлэг, ур чадварыг хүлээн зөвшөөрөхтэй холбоотой зорилтууд

байна.

Зорилт 5.3.1.1 Судалгааны их сургуулийн бодлогыг хэрэгжүүлэх, их сургуульд

суурилсан судалгаа, инновацийн тогтолцоог хөгжүүлэх

Дээд боловсролын тогтолцоонд судалгааны их сургуулийн статусыг шинээр хуульчлан

нэмнэ. Судалгаа, сургалтын ажлын чанар, үр дүнг үнэлэхэд баримтлах нийтлэг

шалгуур, зарчмыг тодорхойлсон байна. Судалгааны ажлын санхүүжилтийг бүрэн

өртгөөр нь тооцох, үүнд их сургуулийн шууд бус зардлыг нэмж тусгаж байна.

Судалгааны үр дүнг аль болох тодорхой томьёолж, бүрэн хийгдсэн байхаар зардлыг

тооцно. Судалгааны багт ахисан түвшний оюутныг оролцуулах байдлаар сургалтын

чанарыг нэмэгдүүлнэ. Судалгааны санхүүжилт, тайлангийн мэдээллийн сан байгуулах,

мэдээллийг санхүүжүүлэгч талуудад нээлттэй болгоно.

Их сургуулийн шинжлэх ухаан, үндэсний хүрээлэнгийн судалгааны чиглэлийг зохистой

тогтоох, инновацийн судалгаанд эцсийн хэрэглэгчийн захиалга, хөрөнгийн хариуцлага,

эрсдлийн санхүүжилтийн харилцан хяналт, оролцоог тодорхойлон журамлана.

Судалгааны эх үүсвэрийн төрлийг олшруулах, эндаументийн төрөл хэлбэрийг

(endowment fund, endowed professorship/chair гм) дэмжсэн эрхзүйн зохицуулалт,

менежментийг бүрдүүлсэн байна.

Зорилт 5.3.2.1 ДБ-ийг удирдлага, мэдээллийн нэгдсэн системийг хөгжүүлэх

БСШУСЯ-ны ДБУМС-ийг илүү боловсронгуй болгож бодлого төлөвлөлтөд ашиглах,

ДБСБ-ын хүний нөөц бүртгэл, ажил мэргэжлийн замнал, эрэлт, нийлүүлэлт, сургалтын

байгууллагын чансаа, төгсөгчийн хөдөлмөр эрхлэлтийн талаарх мэдээллээр

баяжуулна. Түүнчлэн иргэд ДБСБ-ын төгсөгчийн хөдөлмөр эрхлэлтийн талаарх

мэдээллийг тайлан хэлбэрээр үзэх боломжийг олгох системийг нэмж хөгжүүлнэ.


Хуудас | 89

Зорилт 5.3.4.1 Дээд боловсролын үндэсний зөвлөл/хороо байгуулан үйл

ажиллагааг эхлүүлэх

“Дээд боловсролын үндэсний зөвлөл/хороо” нь Боловсролын, Хөдөлмөрийн болон

Сангийн яамдын хамтын ажиллагааг хамарсан салбар дундын үйл ажиллагаа явуулах

агентлаг болон өргөжиж дээд боловсролын нийт системийн нийтлэг зохицуулалт хийх,

хараат бус бодлогын шинжилгээ хийж, урт хугацааны төлөвлөлт, хөтөлбөр, төслийн

талаар УИХ, Засгийн газарт зөвлөмж өгөх, төсвийн асуудлаар зөвлөх, төлөвлөх,

хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг хянах, шинжлэх үйл ажиллагаагаа хэрэгжүүлсэн байна.

Боловсролын хууль болон Инновацийн хууль зэрэг хамаарах хууль эрх зүйн

шинэчлэлд идэвхитэй оролцоно. Зөвлөл нь дээд боловсролын үйл ажиллагааны

чанар, үр дүнгийн талаар мэдээллийн санг байгуулж хөтөлнө. Мөн БМИҮЗ, Дээд

боловсролын хөгжлийн сангийн удирдлагыг хэрэгжүүлнэ.

Зөвлөлийн бүрэлдэхүүнд нь монголын нийгмийн өргөн олон нийтийн эрх ашгийг

төлөөлөх хараат бус гишүүд олонхи байх ба төрөлжсөн хороод, ажлын албатай байна.

Зорилт 5.3.4.2 Ахисан түвшний сургуулийн чансаа тогтоодог систем бий болгож


ДБСБ-ын чанар, чансааг тодорхойлох шалгуур үзүүлэлтүүд, арга зүйг тодорхойлж, их,

дээд сургуулиудыг эрэмбэлсэн байна. ДБСБ-ын чансааг тэнхим, профессорын үйл

ажиллагаанд үндэслэн тодорхойлдог болсон байна. Шилдэг сургууль, багш нарт

дэмжлэг үзүүлэх дээд боловсролын өрсөлдөөнт тогтолцоо бий болсноор оюутны хувьд

чанартай сургалтаас сонгон хамрагдах боломжтой болох бөгөөд сургалтын

байгууллагын хувьд олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн стандартын дагуу сургалт

судалгаа явуулж буй байдлаараа эрэмбэлэгдэх суурь бэлтгэлээ хангах болно.

Ингэснээр ахисан түвшний сургуулийн дотоод засаглал нь профессоруудын мэдэлд

байж, гол шийдвэрийг багш судлаачдын саналд үндэслэн гаргадаг, мерит систем бүрэн

хэрэгжсэн, судалгаа сургалт нягт холбоотой, эрдмийн эрх чөлөө, нийгэмд үйлчилдэг

тогтолцоо бүрдэх суурь бий болно.

Зорилт 5.3.4.3 Хөдөө орон нутгийн ДБСБ-ын чадавхийг сайжруулах

Бүсчилсэн хөгжлийн бодлого169 хэрэгжсэнээр үндэсний эдийн засаг, нийгмийн

дэвшлийг түргэтгэхэд орон нутгийн дээд боловсролын оролцоо нэмэгдсэн байна.

Хөдөө орон нутгийн ДБСБ-д суралцагчдад төлбөрийн урамшуулал олгох тогтолцоо

сайжирсан байна. Хөдөө орон нутагт ажиллах багш нарыг дэмжих төрийн оролцоотой

тогтолцоо бий болно.

Бүс нутгийн хөгжлийн бодлогод тухайн бүсийн их дээд сургуулийн оролцоо,

манлайлал, үүрэг хариуцлагыг баталгаажуулан, насан туршийн нээлттэй боловсролыг

дэмжсэн төвүүдэээр дамжуулан e-сургалт, дижитал сургалтын хэлбэрээр бүх нийтэд

хэрэгжүүлэх болно.

Зорилт 5.3.5.1 Сургалтын үр дүнд суурилсан чанарын дотоод

баталгаажуулалтын тогтолцоог бэхжүүлэх

Чанарын дотоод баталгаажуулалтын эрх зүйн орчныг бүрдүүлэхдээ Үр дүнд суурилсан

боловсролын бодлогыг хэрэгжүүлнэ. ДБСБ-д үр дүнд суурилсан сургалтын хөтөлбөр

боловсруулалт, хэрэгжүүлэлт, үнэлгээ, чанарын баталгаажуулалтын чиглэлээр мөрдөх

169

Монгол улсын бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал, 2001.


Хуудас | 90

нийтлэг шаардлага, дүрэм, журам, стандартууд боловсруулагдана.Сургалтын

хөтөлбөрт үр дүнд суурилсан боловсролын стандарт, арга зүй сайжирсан байна.170

ДБСБ-д үнэлгээ, чанарын батлагаажуулалтын чиглэлээр мөрдөх нийтлэг шаардлага,

дүрэм, журам, стандартууд олон улсын хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэлийн

байгууллагуудаар хүлээн зөвшөөрөгдөн бэхэжсэн байна.


170

АХБ, БСШУСЯ. (2019). Дээд боловсролын дэд салбарын дүн шинжилгээний тайлан, Хуудас 61

Тэргүүлэх зорилтууд 2021 2022 2023 2024 2025

Зорилт 5.1.1.1 Мэргэжлийн чиглэл, хөтөлбөр шинэчлэгдэж үндэсний онцлогтой шинэ хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлэх

XXI зууны шинэ ажлын байрууд, одоо сургалт явуулж байгаа хөтөлбөр, мэргэжлүүдийн ирээдүйн чиг хандлагыг судлан монголын хөдөлмөрийн зах зээлд нэн шаардлагатай ажил мэргэжлийн жагсаалт, мэргэжилтний хэрэгцээг тодорхойлох

Үр дүнд суурилсан боловсролын тогтолцоонд мөрдөх дүрэм, журам, бусад бичиг баримтуудыг боловсруулан, сургалтын хөтөлбөрүүдийг шинэчлэх төлөвлөгөө боловсруулж батлуулах

Мэргэжлийн төрөлжсөн болон нарийвчилсан чиглэлээр төгсөн гарах мэргэжилтний мэдлэг, чадвар, хандлагын стандартыг боловсруулж, тухай бүр Стандартчилал хэмжил зүйн газраар батлуулах

Дээд боловсролын байгууллагуудын бүх шатны сургалтын хөтөлбөрт стандарт, шалгуур, шаардлагын дагуу үнэлгээ хийж боловсруулалтын түвшинг тогтоох ажлыг зохион байгуулах

Шинэчлэгдсэн сургалтын хөтөлбөрүүдийг бүх ДБСБ-ууд болон Насан туршийн суралцахуйн төвүүдээр (НТСТ) хэрэгжүүлэх

Шинэ мэргэжлийн чиглэл, сургалтын хөтөлбөрүүд бий болсноор оюутнууд сонирхсон хичээлүүдээ академик болон мэргэжлийн чиглэлийн дагуу чөлөөтэй сонгох боломжийг бүрдүүлэх

Хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн явцыг дүгнэх

Зорилт 5.1.1.2 Дээд боловсролын “дадлага сургалт”-ын шинэ загварыг хөгжүүлэх

Үйлдвэрийн газруудад дээд боловсролын түвшний дадлага сургалтын хөтөлбөр боловсруулан зохион байгуулахтай холбоотой хууль, дүрэм журам, санхүүжүүлэх боломжуудыг судлан, холбогдох эрх зүйн баримтад тусгахад бэлдэх

Дадлага сургалтын хөтөлбөрүүдийг боловсруулан, санхүүжүүлэлтийн арга зам, механизм, хамтын оролцоо, хариуцлагын тогтолцоо, татварын хөнгөлөлт, урамшуулал, эрсдлийг тооцох дүрэм журмуудыг батлах

ДБСБ болон үйлдвэрлэл, бизнесийн байгууллагуудын хооронд төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн хүрээний харилцан ойлголцлын санамж бичгүүд (MoU) зурж баталгаажуулах нөхцлийг бүрдүүлэх

Дадлага сургалтын хөтөлбөрийн түншлэлд хамрагдсан оролцогчдын чадавхийг дээшлүүлэх үйл ажиллагаа эхлүүлэх

Харилцан ойлголцлын санамж бичиг зурж баталгаажуулсан байгууллагуудын хамтын гэрээг дэмжих нөхцлийг бүрдүүлэх


Хуудас | 91

Дадлага сургалтын хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн явцыг дүгнэх


Хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй ДБСБ-ын профессорын үйл ажиллагаа, үнэлгээ, хөгжилтэй хамааралтай бодлогуудад тойм судалгаа хийж, холбогдох баримт бичиг, бодлогыг багшийн стандарттай нийцүүлж баталгаажуулсан байдалд хяналт тавих

Профессор багшийг ажилд авахад тавигдах нийтлэг стандартыг шинэчлэн хэрэгжүүлсэн байдалд дүгнэлт хийх

ДБСБ-ын профессор багшийн хөгжлийн төлөвлөгөөг боловсруулан хэрэгжүүлэх

ДБСБ-н Профессор багшийн хөгжлийн төвүүд (Нээлттэй боловсролын төв)-ийн үйл ажиллагааг зохион байгуулж профессор багш нарыг тасралтгүй хөгжүүлэх, мэргэшил дээшлүүлэх тогтолцоог бүрдүүлэх.

ДБСБ-н Профессор багшийн хөгжлийн хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн явцыг дүгнэх

Зорилт 5.1.4.1 Нээлттэй, зайн сургалтыг хөгжүүлэх, санаачлагыг дэмжих

“Бүх нийтийн нээлттэй боловсрол” хөтөлбөрийг боловсруулан батлуулах

Нээлттэй боловсролын төвүүдэд хамтын ажиллагааны механизм бүрдүүлэхэд нь дэмжих

Нээлттэй боловсролын төвүүдийн хүний нөөцийн чадавхийг дээшлүүлэх хөтөлбөр батлуулахад нь дэмжих

Нээлттэй боловсролыг дэмжсэн МХТ-ийн дэд бүтцийн үнэлгээг хийж, хэрэгцээнд тулгуурлан үе шаттайгаар хөрөнгө оруулалтыг тасралтгүй хийх

Нээлттэй, зайн боловсролын төвүүдийн үйл ажиллагааг нэгдсэн системп бүртгэн, үйл ажиллагааг нь идэвхижүүлэх


Нийтийн, нээлттэй, онлайн сургалтууд(MOOC), Сургалтын нээлттэй нөөцүүдийг (OER) бэлтгэх бодлого боловсруулан хэрэгжүүлэх

Нийтийн, нээлттэй, онлайн сургалтууд болон Сургалтын нээлттэй нөөцүүдийг боловсруулах үйл ажиллагааг дэмжих зохион байгуулалтын болон санхүүжилтийн хэмжээг нэмэгдүүлэх

Нийтийн, нээлттэй, онлайн сургалтуудын хөтөлбөрүүдийг хүлээн зөвшөөрөн дүйцүүлэх бодлого боловсруулан батлах

Насан туршдаа суралцахуйн зарчмаар Нийтийн, нээлттэй, онлайн сургалтуудад элссэн иргэдийн суралцах хөтөлбөрүүдийг баталгаажуулан, хамрах хүрээг нэмэгдүүлэх

Нийтийн, нээлттэй, онлайн сургалтуудын хэрэгжилтийн явцыг дүгнэх

Зорилт 5.1.5.1 Дээд боловсрол болон үйлдвэрлэлийн хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлэх

Үйлдвэрлэлийн байгууллагуудын оролцоо, санхүүжилтийг дэмжин урамшуулах бодлогыг боловсруулан батлуулах

Нээлттэй, хамтарсан хэлбэрийн дадлагын лаборатори, судалгааны орчныг ДБСБ-уудад болон үйлдвэрлэлийн газруудад байгуулах

Дээд боловсролын ажлын байрны тодорхойлолтыг


Хуудас | 92

Үндэсний мэргэшлийн хүрээнд уялдуулан үйлдвэрлэлийн байгууллагуудын оролцоог хамруулсан байдлаар шинэчлэн тогтоох

Үйлдвэрлэлийн байгууллагуудын оролцоо, санхүүжилтийг дэмжин урамшуулах бодлогын хэрэгжилтийн явцыг дүгнэх

Зорилт 5.2.1.1 Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын дэд бүтцийг хөгжүүлэх

Оюутан төвтэй сургалтын үйл ажиллагааг дэмжсэн сургалтын орчинд тавих шаардлагыг боловсруулж, стандартад нийцсэн дэд бүтцийн үнэлгээг бий болгох

Стандартад нийцсэн дэд бүтцийн үнэлгээнд суурилан хөгжлийн төлөвлөгөөг боловсруулах.

Дэд бүтцийн шинэ стандартыг батлаж, төлөвлөгөөний дагуу хэрэгжүүлэх

Дэд бүтцийн хөгжлийн төлөвлөгөөнд шинжилгээ хийх

Зорилт 5.2.2.1 Бакалаврын болон ахисан түвшний элсэлтийн журам шинэчлэн сайжируулах

Элсэлттэй хамааралтай бодлогуудад тойм судалгаа хийх

Дээд боловсролын элсэлтийн журмыг шинэчлэх

Шинэ элсэлтийн журам хэрэгжсэнээр элсэгч нэмэлт шалгалт өгөх, эссэ бичих зэргээр өөрийн ур чадва-раа батлан харуулах боломжийг нээлттэй болгох

Шинэ элсэлтийн дүрмийн хэрэгжилтийн явцыг дүгнэх


Үндэсний мэргэшлийн хүрээний дагуу суралцахуйг дэмжсэн уян хатан зарчмуудыг тодорхойлох

Үндэсний мэргэшлийн хүрээний дагуу кредит хүлээн зөвшөөрөх төлөвлөгөө боловсруулан батлуулах

Үндэсний мэргэшлийн хүрээний дагуу кредит хүлээн зөвшөөрөх төлөвлөгөө төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх

Дээд боловсролын шинэ хөтөлбөрүүд нь Үндэсний мэргэшлийн хүрээг хамарсан байдалд дүн шинжилгээ хийх

Зорилт 5.3.1.1 Судалгааны их сургуулийн бодлогыг хэрэгжүүлэх, их сургуульд суурилсан судалгаа, инновацийн тогтолцоог хөгжүүлэх

Судалгааны их сургуулийн хөгжлийн концепци, төлөвлөгөө батлан хэрэгжүүлэх

Судалгааны их сургуулийн хөрөнгө оруулалтын бодлого хэрэгжих

БДСБ-уудын бүх ангиллыг дахин тодорхойлох

Зорилт 5.3.2.1 ДБ-ийг удирдлагын нэгдсэн системийг хөгжүүлэх

Боловсролын салбарын удирдлага, мэдээллийн нэгдсэн системийн ашиглалтын хүрээг боловсруулах

Дээд боловсролын системийн хөгжлийн төлөвлөгөө боловсруулах

Дээд боловсролын үйл ажиллагааны үндсэн өгөгдлийг цаг тухайд нь (online) цуглуулан боловсруулах боломжтой тайлан мэдээллийн систем боловсруулах

ДБУМС-ийн шинэ модулуудыг иргэдийн эрх ашигт нийцсэн байдлаар хөгжүүлэх;

Мэдээллийн платформ, Эрдэмнэт сүлжээний хүчин чадлыг тогтмол нэмэгдүүлэх

Зорилт 5.3.4.1 Дээд боловсролын үндэсний зөвлөл/хороо байгуулан үйл ажиллагааг эхлүүлэх

Холбогдох хууль эрх зүй, бодлогын баримтуудад тойм шинжилгээ хийх

Холбогдох хууль эрх зүй, бодлогод оруулах өөрчлөлтийг тусган батлуулах


Хуудас | 93


Дээд боловсролын салбарт гарч буй шинэ эрэлт хэрэгцээг нийгмийн бүхий л салбар

дахь шинэ өөрчлөлтүүдтэй уялдуулан дээд боловсролын тухай хууль эрх зүйн баримт

бичиг, дүрэм журмуудад шинэ зохицуулалтын заалтуудыг цаг алдалгүй тусгаж, эрх

зүйн орчны шинэчлэлийг тогтолцооны шинэчлэлтэй уялдуулан хийнэ. Ажил олгогчийн

эрэлт хэрэгцээ, тэднээс авсан судалгаанд тулгуурлан суралцахуйн үр дүн, сургалтын

арга зүй, орчноо сайжруулдаг, үнэлгээний аргачлалыг өөрчлөн, үр дүнгээ тасралтгүй

хянаж чанарын баталгаажуулалтыг хийдэг цогц үзэл баримтлалыг Үр дүнд суурилсан

боловсролын бодлогын дагуу хэрэгжүүлнэ171.



Боловсролын салбарын дунд хугацааны хөгжлийн төлөвлөгөөний эхний жилд одоогийн

хэрэгжиж буй хөтөлбөрүүдийн судалгааны ажлуудыг гүйцэтгэх бөгөөд цаашид

171

“Үр дүнд суурилсан боловсрол”-ыг хөгжүүлэх бодлого, 2018, Зорилт 1: Үр дүнд суурилсан боловсролын стандарт, арга зүйн дагуу сургалтын хөтөлбөр боловсруулах үйл ажиллагааг чанаржуулах.

Хараат бус бодлогын шинжилгээ хийж, урт хугацааны төлөвлөлт, хөтөлбөр, төслийн талаар УИХ, Засгийн газарт зөвлөмж өгөх, төсвийн асуудлаар зөвлөх, төлөвлөх, хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг хянах, шинжлэх үүрэг хариуцлагыг тусгах.

Дээд боловсролын үндэсний зөвлөл/хорооны төсөв улсын төсөвт суулгах

Дээд боловсролын үндэсний зөвлөл/хорооны үйл ажиллагаанд дүн шинжилгээ хийх

Зорилт 5.3.4.2 Ахисан түвшний сургуулийн чансаа тогтоодог системийг бий болгож сайжруулах.

Ахисан түвшний сургуулийн чансаа тогтоох төлөвлөгөөг боловсруулан батлах (QS rating, Green metrics ranking зэрэг системүүдийг судлах)

Ахисан түвшний сургуулийн чансаа тогтоох төлөвлөгөө хэрэгжүүлэх

Чанарын баталгаажуулалтын системийг бий болгох

БМИҮЗ-ийн хөгжлийн төлөвлөгөөг боловсруулан батлуулж хэрэгжүүлэх

Ахисан түвшний сургуулийн чансаа тогтоох төлөвлөгөөний явцыг дүгнэх


Хөдөө орон нутгийн ДБСБ-ын чадавхийг сайжруулах төлөвлөгөөг бэлэн болгох

Хөдөө орон нутгийн ДБСБ-ын чадавхийг сайжруулах төлөвлөгөө батлуулах

Хөдөө орон нутгийн ДБСБ-ын багш нарын чадавхийг сайжруулах төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх

Зорилт 5.3.5.1 Сургалтын үр дүнд суурилсан чанарын дотоод баталгаажуулалтын тогтолцоог бэхжүүлэх

Чанарын баталгаажуулалтын системд тойм шинжилгээ хийх

Гүйцэтгэлд/чадамжид суурилсан үнэлгээний системийн стандартыг бий болгох

Чанарын баталгаажуулалтыг хөгжүүлэх төлөвлөгөөг боловсруулан батлуулах

Чанарын баталгаажуулалтын шинэ стандартын туршилтыг эхлүүлэх

Гүйцэтгэлд/чадамжид суурилсан үнэлгээний системийн стандартын хэрэгжилтэнд үнэлгээ хийх


Хуудас | 94

шаардлагатай шинэ хөтөлбөрүүдийн хэрэгцээ шаардлагыг тодорхойлон дараагийн

жилүүдэд хэрэгжилтийн ажлыг эхлүүлэн үргэлжлүүлэх болно.

Хэрэгжиж буй хөтөлбөрүүдэд дүгнэлт хийснээр үндэсний онцлогтой шинэ хөтөлбөрүүд

бий болгох хэрэгцээ шаардлагыг тодорхойлон шинэ хөтөлбөрийн боловсруулалт

эхэлсэн байна. ДБСБ-уудад зааж байгаа хичээлийн агуулгыг нээлттэй болгож нийтийн

хүртээл болгон өргөнөөр хэрэглэнэ. Дадлага сургалтын хөтөлбөрийн төлөвлөгөө

хэрэгжсэн, үр дүнг хэлэлцсэн байна. Чадварлаг эрдэмтэн, судлаачдыг ДБСБ-д

төвлөрүүлэх бодлого хэрэгжинэ. Ажлын байран дээрээ өөрийгөө хөгжүүлэх сургалтууд

эрчимжиж, Докторын дараах сургалтууд болон зочин багшийн тоо нэмэгдэнэ.

Хувийн секторын боловсролд оруулах хөрөнгө оруулалтыг дэмжсэн хууль эрх зүйн

тогтолцоо бий болсон байна. Шинэ барилга байгууламжийг барихдаа ногоон хөгжлийн

бодлогыг дэмжсэн шинэ стандартуудыг баримтална.

Элсэлтийн журам шинэчлэгдэн сайжирснаар дээд боловсролыг тэгш, хүртээмжтэй үр

ашигтай үзүүлэх нээлттэй боловсролын бодлого хэрэгжих болно.

Дээд боловсролын үндэсний зөвлөл/хороо байгуулагдан, яам хоорондын хамтын

ажиллагааны түвшинд ажиллах бөгөөд нийгмийн өргөн олон нийтийн эрх ашгийг

төлөөлөх хараат бус гишүүнчлэлтэй байна.

БМИҮЗ-ийн үйл ажиллагаа сайжирсан, Үндэсний чансаа тогтоодог систем бий болно.

Суралцахуйн үр дүнг хэмжихүйц үнэлгээ, чанарын дотоод баталгаажуулалтын

тогтолцоог бий болгон хэрэгжүүлсэн байна.


Бүх нийтийн боловсролд Нийтийн, Нээлттэй Насан Туршийн боловсролыг системийг

хэрэглэнэ. Бүх төрийн өмчийн болон 10-с доошгүй тооны хувийн ДБСБ-уудад Дадлага

сургалтын хөтөлбөртэй болсон байна. ДБСБ болон үйлдвэрлэл, бизнесийн

байгууллагуудын хооронд төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн хүрээний санамж бичгүүд

100-с багагүй баталгаажсан байна. ДБСБ-н багшийн хөгжлийн төв (Нээлттэй

боловсролын төв)-ийг үр дүнтэй ажиллуулна. Профессор багшийн ажлыг ажлын

гүйцэтгэлийг сургалт-судалгаа-инноваци-нийгмийн үйлчилгээ-мэргэжлийн ур чадвар

гэсэн цогц үр дүнгээр нь үнэлдэг тогтолцоонд шилжсэнээр кредит системийн үнэлгээ

шинэчлэгдэн мерит зарчим үйлчилж эхлэх бөгөөд ажил мэргэжлийн замнал(тенур

систем)-ыг мөрдөх болно. Англи хэлээр заадаг хичээлийн тоо ихсэж, гадаад хэлээр

заадаг багшийг урамшуулдаг тогтолцоо бий болсон байх бөгөөд гадаад багш, оюутны

тоог нэмэгдүүлэх боломж бүрднэ.

Докторын зэрэгтэй багш нарын тоо нэмэгдэж ДБ-ын академик чанар сайжирсан байна.

Боловсролын зээлийн сан, ШУТС-ийн төсвийн төлөвлөлт, хуваарилалт, зарцуулалтыг

оновчтой, үр ашигтай болгосон байна. Хамгийн багадаа 200 байгууллагыг хамруулсан

боловсролыг дэмжих санхүүжилтийн хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ.Нэмүү өртөг шингээсэн

үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжсэн судалгааны бодлого, хөтөлбөр хэрэгжиж бэхэжсэн

байна. Орчин үеийн нээлттэй лабораториудын сүлжээг ашигладаг болно.

Иргэдийн суралцах хүсэл сонирхлыг идэвхжүүлэх зорилгоор цахим орчин болон орчин

үеийн нээлттэй лабораториудын сүлжээг ашигласнаар дэлхийд өрсөлдөх чадвартай

иргэнийг бий болгох зорилтыг хангана. Нээлттэй, бүртгэлтэй судалгааны

лабораториудын тоо нэмэгдсэн байна. Судалгааны их сургууль байгуулагдсан, үйл

ажиллагаагаа эхлүүлсэн байна.


Хуудас | 95

Дээд боловсролын тогтвортой, тасралтгүй бодлого төлөвлөлт хэрэгжсэнээр дээд

боловсрол илүү ил тод, тунгалаг болно. Чанарын баталгаажуулалтын шинэ

стандартын дагуу дээд боловсролын чанар сайжирна. Хөдөө орон нутгийн ДБСБ-д

суралцагчдын эзлэх хувь хэмжээ нэмэгдэнэ.


Хуудас | 96


ЗУРГАА. БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫН 2021-2025 ОНД ХӨГЖҮҮЛЭХ ЗОРИЛТУУДЫГ

ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ДУНД ХУГАЦААНЫ ЗАРДЛЫН ХҮРЭЭ

Өртгийн тооцоолол

Зардлын хүрээ


Хуудас | 97

ТАВ. БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫН 2021-2025 ОНД ХӨГЖҮҮЛЭХ ЗОРИЛТУУДЫГ

ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ДУНД ХУГАЦААНЫ ЗАРДЛЫН ХҮРЭЭ

5.1 Өртгийн тооцоолол

БСХДХТ-ний СӨБ-ын салбарт нийт 15 зорилт хэрэгжихээр төлөвлөгдсөн байна. Эдгээр

15 зорилтыг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах зардлын тооцоог дараах байдлаар урьдчилсан

тоцоолов.

5. 1 дүгээр хүснэгт. Салбарын түвшний зорилтуудын өртгийн тооцоолол, сая. төг

Үйл ажиллагаа 2021 2022 2023 2024 2025 Бүгд

1. Боловсролын чанар, нийцэл 435 20,524 20,000 20,440 20,412 81,811

Зорилго 1.1 Хөтөлбөрийн чанар, нийцлийг сайжруулах

250 0 0 0 0 250

Зорилт 1.1.1 Боловсролын бодлогыг шинэчлэх

250 0 0 0 0 250

Зорилго 1.4 МХТ-ийг сургалтад хэрэглэх байдлыг нэмэгдүүлэх

185 20,524 20,000 20,440 20,412 81,561

Зорилт 1.4.1 Нээлттэй боловсрол, зайны сургалтын агуулга, нөөц материал боловсруулах хүний нөөцийг бэлтгэх, чадавхжуулах

92 112 0 440 412 1,057

Зорилт 1.4.2 СӨБ болон БДБ-ын МХТ-ийн орчинг сайжруулах

92 20,412 20,000 20,000 20,000 80,504

3. Боловсролын засаглал, менежмент, удирдлагыг бэхжүүлэх

761 4,744 4,244 4,485 4,926 19,169


106 4,050 4,050 4,050 4,073 16,329

Зорилт 3.1.1 СӨБ, БДБ-ын сургалтын хэрэглэгдэхүүн, тоног төхөөрөмжийг орон нутагт үйлдвэрлэх

0 2,000 2,000 2,000 2,000 8,000

Зорилт 3.1.2 Мэргэжлийн байгууллагын чадавхийг бэхжүүлэх

106 2,050 2,050 2,050 2,073 8,329

Зорилго 3.3 Багшийн болон бусад хүний нөөцийн менежментийг сайжруулах

655 694 194 435 853 2,840

Зорилт 3.3.1 Хүний нөөцийн бодлого хэрэгжүүлэх

545 447 184 420 753 2,359

Зорилт 3.3.2 Орон нутгийн БСУГ-ын чадавхийг бэхжүүлэх

109 247 10 15 100 481

БҮГД 1,196 25,268 24,244 24,925 25,338 100,981

Эх сурвалж: Судлаачийн тооцоо

Голлох зардал боловсролын чанар, нийцэл тэргүүлэх чиглэлийн хүрээнд мэдээлэл

харилцаа технологи (МХТ)-ийг сургалтад хэрэглэх байдлыг нэмэгдүүлэх тэр дундаа

СӨБ болон бага, дунд боловсролын МХТ-ийн орчинг сайжруулахад гарна.

Насан туршдаа суралцахуйн бодлогыг хэрэгжүүлэхтэй холбоотойгоор 8 зорилтыг

дэвшүүлэн тавьсан бөгөөд тэдгээрийг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах зардлыг урьдчилсан

байдлаар тооцоолов.

5.2 дугаар хүснэгт. НТС-н бодлогыг хэрэгжүүлэх өртгийн тооцоолол, сая төг


1. Боловсролын чанар, нийцэл 528 178 284 70 142 1,202


264 0 264 0 0 528

Зорилт 1.1.1 Насан туршдаа суралцахуйн үндэсний хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

264 0 264 0 0 528

Зорилго 1.2 Багшийн чадавхийг бэхжүүлэх

264 178 20 70 142 674


Хуудас | 98

Зорилт 1.2.1 НТС-н багш, ажилтны чадавхийг бэхжүүлэх, сургалтад хамруулах

264 178 20 70 142 674

2. Тэгш хүртээмж, хамран сургалтыг нэмэгдүүлэх

1,272 499 1,483 1,062 976 5,291


121 23 1,100 500 500 2,243

Зорилт 2.1.1 Насан туршийн боловсролын төвийг иргэдийн насан туршдаа суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэх, зохион байгуулах чиглэлээр дэд бүтцийг сайжруулах

121 23 1,100 500 500 2,243


1,151 476 383 562 476 3,048

Зорилт 2.3.1 Насан туршдаа суралцахуйн хэлбэр, төрлийг боловсролын түвшин бүрт тодорхойлох, ҮМХ-тэй нийцүүлэх

1,151 476 383 562 476 3,048


554 45 532 0 432 1,564


178 0 0 0 0 178

Зорилт 3.1.1 НТС-н бодлогыг хэрэгжүүлэх салбар дундын механизмыг тодорхой болгох

178 0 0 0 0 178

Зорилго 3.2 БУМС-ийг боловсронгуй болгох, ашиглалтыг сайжруулах

20 20 432 0 432 904

Зорилт 3.2.1 НТС-н мэдээллийн бааз бий болгож, мөшгих системтэй болох

20 20 432 0 432 904

Зорилго 3.4 Боловсролын оновчтой төлөвлөлт, менежемент болон зохицуулалт

178 0 0 0 0 178

Зорилт 3.4.1 НТБ-ын одоогийн төвийг шинэчлэн зохион байгуулах

178 0 0 0 0 178

Зорилго 3.5 Хяналт, үнэлгээг сайжруулах

178 25 100 0 0 303

Зорилт 3.5.1 НТС-н чанарын үнэлгээг сайжруулах

178 25 100 0 0 303

БҮГД 2,354 722 2,299 1,131 1,550 8,057


Дээрх тооцооллоос харахад тэгш хүртээмж, хамран сургалтыг нэмэгдүүлэх тэргүүлэх

чиглэлийн хүрээнд хамгийн их санхүүжилт шаардагдах төлөвтэй. Энэ нь насан

туршдаа суралцахуйн хэлбэр, төрлийг боловсролын түвшин бүрт тодорхойлж, ҮМХ-тэй

нийцүүлэхтэй холбогдон гарна.

СӨБ-ын салбарт нийт 13 зорилт хэрэгжихээр төлөвлөгдсөн байна. Эдгээр 13 зорилтыг

хэрэгжүүлэхэд шаардагдах зардлын тооцоог дараах байдлаар урьдчилан тооцоолов.

5.3 дугаар хүснэгт. СӨБ-ын салбарын өртгийн тооцоолол, сая төгрөг


1. Боловсролын чанар, нийцэл 2,218 866 1,619 1,044 1,652 9,909


1,378 2,005 966 582 1,705 6,637

Зорилт 1.1.1 0-5 насны хүүхдийн эцэг эхийн хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

465 150 300 0 426 1,341

Зорилт 1.1.2 Хүүхдийн хөгжлийн цогц судалгааг тотмолжуулах

648 412 641 402 402 2,506


848 278 20 597 645 2,388


Хуудас | 99

Зорилт 1.2.1 СӨБ-ын багшийн стандартыг боловсруулж хэрэгжүүлэх

495 10 15 592 0 1,112

Зорилт 1.2.2 СӨБ-ын багшийн мэргэжил дээшлүүлэх сургалтыг шинэчлэн сайжруулах

92 268 5 5 430 801

Зорилт 1.2.3 СӨБ-ын багш бэлтгэх хөтөлбөр, арга зүйг шинэчлэн сайжруулах

168 0 0 0 215 383

Зорилт 1.2.4 СӨБ-ын туслах багшийг бэлтгэх, хөгжүүлэх

92 0 0 0 0 92

Зорилго 1.3 Суралцагчийн үнэлгээг бэхжүүлэх

164 25 657 0 0 847

Зорилт 1.3.1 5 настай хүүхдүүдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдлын үнэлгээний журам боловсруулж, хэрэгжүүлэх

164 25 657 0 0 847


92 0 0 45 180 317

Зорилт 1.4.1 СӨБ-д нээлтэй болон зайны сургалтын санаачлагуудыг дэмжих

92 0 0 45 180 317


499 6,962 4,500 4,500 4,918 21,379

Зорилго 2.1 СӨБ-ын дэд бүтэц, орчинг сайжруулах

273 6,500 4,500 4,500 4,500 20,273

Зорилт 2.1.1 СӨБ-ын орчинг хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд ээлтэй байхаар сайжруулах

273 6,500 4,500 4,500 4,500 20,273

Зорилго 2.2 Тэгш хүртээмж, хамран сургалтыг нэмэгдүүлэх

226 462 0 0 418 1,106

Зорилт 2.2.1 СӨБ-ын хоол хүнсний аюулгүй байдал, тэжээллэг чанарыг сайжруулах

134 363 0 0 0 497

Зорилт 2.2.2 Малчин болон эмзэг бүлгийн хүүхдийн СӨБ-д хамрагдалтыг 100% хүргэх

92 99 0 0 418 610

3. Боловсролын засаглал, менежмент, удирдлагыг

бэхжүүлэх

339 154 293 50 0 836


92 129 113 50 0 384

Зорилт 3.4.1 Цэцэрлэгийг байршил, бүтэц, хэв шинжээр нь дахин төлөвлөх

92 129 113 50 0 384


247 25 180 0 0 452

Зорилт 3.5.1 СӨБ-ын чанарын өөрийн болон хөндлөнгийн үнэлгээ

247 25 180 0 0 452

БҮГД 3,320 9,425 6,437 5,774 7,448 32,404


Дээрх тооцооллоос үзэхэд тэгш хүртээмж, хамран сургалтыг нэмэгдүүлэх II тэргүүлэх

чиглэлийн хүрээнд 21.4 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт шаардагдахаар байгаа нь

хамгийн өндөр зардлын дүн болж байна. Энэ нь Зорилт 2.1.1-д СӨБ-ын орчинг

хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд ээлтэй байхаар сайжруулах гэсэн хөрөнгө оруулалт

нэлээд шаардсан үйл ажиллагаа төлөвлөгдсөнтэй холбоотой.


Хуудас | 100

Бага, дунд боловсролын салбарын хувьд нийт 13 зорилт хэрэгжүүлэхээр төлөвлөгдсөн

бөгөөд дараах хүснэгтэд тэдгээрийг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах зардлын тооцооллыг

харууллаа.

5.4 дүгээр хүснэгт. БДБ-ын салбарын өртгийн тооцоолол, сая төгрөг


1. Боловсролын чанар, нийцэл 2,221 2,480 3,415 830 2,008 11,053


514 412 1,862 656 402 3,846

Зорилт 1.1.1 Хөтөлбөрийн менежментийн циклийг хэрэгжүүлэх, дүгнэх

267 0 1,221 254 0 1,742

Зорилт 1.1.2 Хүүхдийн цогц хөгжлийн судалгааг тогтмолжуулах

246 412 641 402 402 2,104

Зорилго 1.2 Багшийн чадавхийг бэхжүүлэх 933 567 158 50 567 2,375

Зорилт 1.2.1 ЕБС-ын багшийн стандартыг боловсруулж, багш бэлтгэх, мэргэжил дээшлүүлэх сургалтыг шинэчлэх

495 0 108 0 0 603

Зорилт 1.2.2 ЕБС-ын багшийн мэргэжил дээшлүүлэх уян хатан сургалтыг хөгжүүлэх

92 313 50 50 475 981

Зорилт 1.2.3 Сургуульд суурилсан багшийг хөгжүүлэх хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

168 253 0 0 92 612

Зорилт 1.2.4 Бага ангийн туслах багшийг бэлтгэх, туслах багшийн орон тоог нэмэгдүүлэх

178 0 0 0 0 178

Зорилго 1.3 Суралцагчийн үнэлгээг бэхжүүлэх 681 1,412 1,395 80 835 4,402

Зорилт 1.3.1 Монгол хэлний түвшин тогтоох үнэлгээний системийг хөгжүүлэх

123 25 657 0 185 990

Зорилт 1.3.2 Чадварт суурилсан үнэлгээний системийг хөгжүүлэх

305 25 80 80 80 570

Зорилт 1.3.3 Ахлах сургуулийн сурагчдын үнэлгээг боловсронгуй болгох

254 1,362 657 0 570 2,842


92 90 0 45 204 431

Зорилт 1.4.1 БДБ-д нээлттэй болон зайны сургалтын санаачлагуудыг дэмжих

92 90 0 45 204 431


134 363 0 0 24 520


134 363 0 0 24 520

Зорилт 2.2.1 Бага боловсролын хоол хүнсний аюулгүй байдал, тэжээллэг чанарыг сайжруулах

134 363 0 0 24 520


370 55 294 50 0 768


116 30 114 50 0 310

Зорилт 3.4.1 ЕБС-ийг байршил, бүтэц, хэв шинжээр нь дахин төлөвлөх

116 30 114 50 0 310

Зорилго 3.5 Хяналт, үнэлгээг сайжруулах 254 25 180 0 0 459

Зорилт 3.5.1 ЕБС-ийн дотоод хяналт, үнэлгээг бэхжүүлэх

254 25 180 0 0 459

БҮГД 2,724 2,898 3,709 880 2,031 12,341


Тус салбарын хувьд голлох зардлыг хүүхдийн цогц хөгжлийн судалгааг

тогтмолжуулах, багшийн чадавхийг бэхжүүлэх, ахлах сургуулийн сурагчдын үнэлгээг

боловсронгуй болгох зэрэг үйл ажиллагаанд зарцуулах төлөвтэй байна.

Боловсролын салбарын дунд хугацааны хөгжлийн төлөвлөгөөнд томоохон байр суурь

эзэлсэн мэргэжлийн боловсрол, сургалтын салбарт нийт 16 зорилт тусгагдсан бөгөөд

хэрэгжүүлэлтийн зардлын эхний тооцооллыг дараах байдлаар хийв.

5.5 дугаар хүснэгт. МБС-ын салбарын өртгийн тооцоолол, сая төгрөг


Хуудас | 101


1. Боловсролын чанар, нийцэл 2,737 1,712 1,510 2,124 1,976 10,060


1,738 1,241 1,495 1,642 1,482 7,598

Зорилт 1.1.1 Ажил, мэргэжлийн лавлах, стандартыг ҮМХ-д бүртгэх, ЧСС-ын хөтөлбөр боловсруулах, хэрэгжүүлэх

1,474 1,226 1,226 1,291 1,211 6,428

Зорилт 1.1.2 ТМБС-ын судлагаа шинжилгээ, инновацийн ур чадвар дээшилж, хэрэгжсэн байх

264 15 269 351 271 1,169

Зорилго 1.2 Багшийн чадавхийг бэхжүүлэх 495 10 15 80 92 692

Зорилт 1.2.1 ТМБС-ын багшийн чадавх бэхжүүлэх хөтөлбөр

495 10 15 80 92 692


504 461 0 402 402 1,770

Зорилт 1.5.1 МБС-нд хөдөлмөрийн зах зээл (ХЗЗ) - ийн мэдээллийн ашиглалтыг сайжруулах

504 461 0 402 402 1,770


1,931 2,898 2,598 2,598 2,968 12,993


893 2,500 2,500 2,500 2,777 11,171

Зорилт 2.1.1 ТМБС-ын Салбар дундын дадлагын нэгдсэн бааз/газар байгуулах

92 2,500 2,500 2,500 2,592 10,185

Зорилт 2.1.2 ТМБС-ын байгууллагуудыг төрөлжүүлэх

582 0 0 0 92 674

Зорилт 2.1.3 Боловсролын салбаруудын түншлэлийн хүрээнд ТМБС-ын байгууллагуудын бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх

219 0 0 0 92 312


507 220 0 0 92 820

Зорилт 2.2.1 ХБИ, эмзэг бүлгийн иргэд, үндэсний цөөнх, тусгай хэрэгцээт иргэд, нийгмээс тусгаарлагдсан иргэд, цэрэг, ажилгүй иргэд, насанд хүрэгчид, алсагдсан сум, хөдөөгийн малчдад ТМБС-ын хүртээмжийг нэмэгдүүлэх

254 110 0 0 0 364

Зорилт 2.2.2 Оюутныг дэмжих үйлчилгээг нэмэгдүүлэх

254 110 0 0 92 456


531 178 98 98 98 1,003

Зорилт 2.3.1 ТМБС-ын хүртээмжийг иргэдэд насан туршдаа суралцах, ур чадвараа тасралтгүй дээшлүүлэх боломжийг олгох замаар нэмэгдүүлэх

277 98 98 98 98 669

Зорилт 2.3.2 Өмнөх мэдлэг, ур чадварыг үнэлэх механизмыг бэхжүүлж, хэрэгжүүлэх

254 80 0 0 0 334


1,063 363 254 30 366 2,076

Зорилго 3.1 Хамтын хариуцлагыг бэхжүүлэх 263 293 0 0 0 557

Зорилт 3.1.1 Салбар дундын зохицуулалтын зарчим, ТХХТ-ээр удирдуулсан удирдлагын тогтолцоог бүрдүүлнэ

263 293 0 0 0 557


59 20 0 0 20 99

Зорилт 3.2.1 ТМБС-ын боловсролын удирдлага мэдээллийн системийг (БУМС) бий болгож хэрэгжүүлэх

59 20 0 0 20 99


462 30 0 30 92 614


Хуудас | 102

Зорилт 3.4.1 ТМБС-ын төлөвлөлт, зохицуулалт, хэрэгжүүлэлт, хяналтын оновчтой тогтолцоог хэрэгжүүлэх

92 0 0 0 0 92

Зорилт 3.4.2 ТМБС-ын бие даасан бодлого, стратеги ба хэрэгжүүлэгч агентлаг

185 30 0 30 0 245

Зорилт 3.4.3 ТМБС-ын санхүүжилтийн олон эх үүсвэрийг бүрдүүлсэн байх

185 0 0 0 92 277

Зорилго 3.5 Хяналт, үнэлгээг сайжруулах 279 20 254 0 254 806

Зорилт 3.5.1 МБС-ын стандартад суурилсан ЧБ-ын тогтолцоо (магадлан итгэмжлэлийг багтаасан)

279 20 254 0 254 806

БҮГД 5,732 4,974 4,361 4,752 5,310 25,129


Өртгийн тооцооллоос харахад Ажил, мэргэжлийн лавлах, стандартыг ҮМХ-д бүртгэх,

ЧСС-ын хөтөлбөр боловсруулах, хэрэгжүүлэх болон ТМБС-ын салбар дундын

дадлагын нэгдсэн бааз/газар байгуулах зэрэг үйл ажиллагаанд ихээхэн санхүүжилт

шаардагдах тооцоотой байна. Ямар мэргэжлийн салбарын дундын дадлагын нэгдсэн

газар байгуулахаас хамааран бодит өртөг урьдчилан тооцсон өртгөөс өндөр гарч

болзошгүйг энд анхаарах хэрэгтэй.

Монгол Улсын дээд боловсролын салбарын хувьд 15 зорилт томъёологдсон бөгөөд

шаардлагатай санхүүжилтийн урьдчилсан тооцооллыг дараах хүснэгтэд харуулж

байна.

5.6 дугаар хүснэгт. Дээд боловсролын салбарын өртгийн тооцоолол, сая төг Үйл ажиллагаа 2021 2022 2023 2024 2025 Бүгд



940 1,654 339 1,321 514 4,767

Зорилт 1.1.1 Үндэсний хөгжилтэй уялдсан шинэ хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлэх

755 1,654 329 1,221 421 4,380

Зорилт 1.1.2 Дээд боловсролын “дадлага сургалтыг” шинэ загварыг сайжруулна.

185 0 10 100 92 387

Зорилго 1.2 Багшийн чадавхийг бэхжүүлэх 185 297 20 20 112 634

Зорилт 1.2.1 ДБСБ-н профессор багшийн хөгжлийн хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

185 297 20 20 112 634


277 185 92 1,682 1,435 3,671

Зорилт 1.4.1 Нээлттэй, зайн сургалтын бодлогыг сайжруулах

92 92 92 1,682 1,342 3,301

Зорилт 1.4.2 Нээлттэй, зайн, онлайн сургалт, нөөц материал хөгжүүлэх, санаачлагыг дэмжих

185 92 0 0 92 370


92 0 1,026 1,000 1,092 3,211

Зорилт 1.5.1 Дээд боловсрол болон үйлдвэрлэлийн хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлэх

92 0 1,026 1,000 1,092 3,211


636 92 600 600 877 2,806


181 92 600 600 692 2,165

Зорилт 2.1.1 Дээд боловсролын дэд бүтцийг хөгжүүлэх

181 92 600 600 692 2,165


178 0 0 0 92 271

Зорилт 2.2.1 Бакалаврын болон ахисан түвшний элсэлтийн журам шинэчлэн сайжруулах

178 0 0 0 92 271

Зорилго 2.3 Суралцахуйн уян хатан 277 0 0 0 92 370


Хуудас | 103

хэлбэрийг бэхжүүлэх

Зорилт 2.3.1 Уян хатан суралцахуйг дэмжсэн бодлого хэрэгжүүлэх

277 0 0 0 92 370


1,416 1,442 598 520 907 4,924

Зорилго 3.1 Хамтын хариуцлагыг бэхжүүлэх 334 400 400 500 609 2,244

Зорилт 3.1.1 Судалгааны их сургуулийн бодлогыг хэрэгжүүлэх

334 400 400 500 609 2,244


20 20 0 0 0 40

Зорилт 3.2.1 ДБ-ийг удирдлагын нэгдсэн системийг хөгжүүлэх

20 20 0 0 0 40


554 529 198 20 205 1,506

Зорилт 3.4.1 Дээд боловсролын үндэсний зөвлөл/хороо байгуулагдан үйл ажиллагаагаа явуулах

116 30 0 0 92 238

Зорилт 3.4.2 Ахисан түвшний сургуулийн чансаа тогтоодог систем бий болгож сайжруулах.

185 499 178 0 92 954

Зорилт 3.4.3 Хөдөө орон нутгийн ДБСБ-ын чадавхийг сайжруулах

254 0 20 20 20 314

Зорилго 3.5 Хяналт, үнэлгээг сайжруулах 507 494 0 0 92 1,135

Зорилт 3.5.1 Суралцахуйн үр дүнг хэмжихүйц үнэлгээ, чанарын дотоод баталгаажуулалтын тогтолцоог бий болгон хэрэгжүүлэх

507 494 0 0 92 1,135

БҮГД 3,546 3,671 2,676 5,143 4,937 20,013


Тус салбарын хувьд үндэсний хөгжилтэй уялдсан шинэ хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлэх,

нээлттэй, зайн сургалтын бодлогыг сайжруулах, дээд боловсрол болон үйлдвэрлэлийн

хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлэх, сургалтын байгууллагын дэд бүтцийг сайжруулах,

судалгааны их сургуулийн бодлогыг хэрэгжүүлэх зэрэг үйл ажиллагаанд илүүтэй

санхүүжилт шаардагдахаар байна. Гэвч хөгжлийн түнш байгууллагуудын тус салбарт

хэрэгжүүлж байгаа болон хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж буй төсөл, хөтөлбөрүүдтэй

Боловсролын салбарын дунд хугацааны хөгжлийн төлөвлөгөөний тэргүүлэх чиглэл,

зорилтууд болон үйл ажиллагааг уялдуулах шаардлагатай. Тухайлбал, Азийн

хөгжлийн банкнаас манай улс 30 сая долларын зээлээр Судалгааны их сургуулийг

хөгжүүлэх төсөл хэрэгжүүлэхээр болж байгаа билээ. Энэ тохиолдолд тус үйл

ажиллагааны өртгийг Боловсролын салбарын дунд хугацааны хөгжлийн төлөвлөгөөний

өртгийн тооцоололд оруулах шаардлагагүй байж болно.

Дээрх бүх салбарын өртгийн тооцооллыг доорх хүснэгтэд тэргүүлэх чиглэлээр

нэгтгэн харуулж байна.

5.7 дугаар хүснэгт. Боловсролын салбарын дунд хугацааны хөгжлийн төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах зардлын тооцоолол, сая төгрөг

2021 2022 2023 2024 2025 Бүгд



4,472 10,814 9,181 8,760 9,762 42,989


4,503 6,803 6,214 5,135 6,630 29,286

БҮГД 18,873 46,956 43,726 42,605 46,615 198,774


Урьдчилсан тооцоогоор төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд 200 орчим тэрбум төгрөгийн

санхүүжилт шаардлагатай болж байгаагаас 65 орчим хувийг I тэргүүлэх чиглэл буюу

боловсролын чанар, нийцлийг сайжруулахад зарцуулахаар байгаа бөгөөд энэ нь тус


Хуудас | 104

төлөвлөгөөний боловсролын чанар, нийцлийг чухалчилсан үндсэн үзэл санаатай

нийцтэй байна.

5.2 Зардлын хүрээ

Монгол Улсын боловсролын салбарын төсвийн таамаглал

Боловсролын салбарын зардлыг тооцохдоо Үндэсний хөгжлийн газрын Дунд хугацааны

хөгжлийн хүрээний IV тайлангийн тоон мэдээллийг ашиглав. Тус байгууллагаас ДНБ-ий

хэмжээг 2020-2025 онд дээд /их буюу өөдрөг/, дунд, доод /бага буюу өөдрөг биш/ гэсэн

гурван хувилбараар тооцсон байдаг. 6.8 дугаар хүснэгтэд хэтийн тооцоололд

ашигласан зарим үзүүлэлтүүдийг харуулж байна.

5.8 дугаар хүснэгт. ДНБ, улсын төсвийн ДНБ-д эзлэх хувь болон боловсролын салбарын зардлын улсын төсөвт эзлэх хувийн таамаглал

Үзүүлэлт 2020 2021 2022 2023 2024 2025

ДНБ* 39816.9 42660.9 46851.9 51931.3 56472 61647.1

Улсын төсвийн ДНБ-д эзлэх хувь 30.5% 30.6% 30.9% 31.1% 31.2% 31.4%

Боловсролын салбарын зардлын

улсын төсөвт эзлэх хувь**

14.8% 14.8% 14.8% 14.8% 14.8% 14.8%

Эх сурвалж: Үндэсний хөгжлийн газрын Дунд хугацааны хөгжлийн хүрээний IV тайлан

Жич: *Бид дунд хувилбарын ДНБ-ийг ашигласан.

** Уг хувийг 2010-2018 оны дундаж ашиглан тооцсон.

Монгол Улс 2010-2018 онд боловсролын салбарт төсвийн зарлагыг дундажаар 14.8

хувийг зарцуулж ирсэн. Уг хувийг ядаж буурахгүй байхаар тооцоход 2020-2025 онд

манай улс боловсролын салбарын төсөв дараах байдалтай байна.

Эх сурвалж: Үндэсний хөгжлийн газрын Дунд хугацааны хөгжлийн хүрээний IV тайлан дээр суурилсан

судлаачийн тооцоо

Боловсролын салбарын зардлыг нийтэд нь болон 2018 оны байдлаар дэд

салбаруудын төсвийн боловсролын салбарын нийт төсөвт эзлэх хувийг ашиглан дэд

салбараар тооцсон тооцоог 5.9 дүгээр хүснэгтэд харуулав.

1,792.48 1,926.81 2,136.84

2,383.83 2,600.60

2,857.12

2020 2021 2022 2023 2024 2025

Боловсролын салбарын төсөв (тэрбум төгрөг)

Дээд Дунд Доод


Хуудас | 105

5.9 дүгээр хүснэгт. Боловсролын салбар, дэд салбаруудын төсвийн таамаглал, тэрбум төгрөг

Жил Эзлэх

хувь

2020 2021 2022 2023 2024 2025

Нийт төсөв 1792.5 1926.8 2136.8 2383.8 2600.6 2857.1

СӨБ 23% 412.3 443.2 491.5 548.3 598.1 657.1

Бага, дунд 46% 824.5 886.3 982.9 1096.6 1196.3 1314.3

МБС 4% 71.7 77.1 85.5 95.4 104.0 114.3

Дээд 9% 161.3 173.4 192.3 214.5 234.1 257.1



2018 онд СӨБ дэд салбарт боловсролын салбарын нийт зардлын 23 хувийг

зарцуулсан. Тус хувийг цаашид хадгалагдана гэж тооцоход манай улсын 2020-2025

оны СӨБ-ын дэд салбарын төсөв дараах байдлаар өсөхөөр байна.



Нийт зардлын үндсэндээ 80 (зарим тохиолдолд 90 хувь) нь урсгал зардалд

зарцуулагдаж байгаа өнөөгийн байдал дээр үндэслэн тооцоход СӨБ-ын салбарын

төсөв 2020-2025 онд дараах байдлаар хуваарилагдахаар байна. Үүнд:

5.10 дугаар хүснэгт. СӨБ-ын салбарын урсгал ба хөрөнгийн зардал, тэрбум төгрөг Жил 2020 2021 2022 2023 2024 2025

Нийт төсөв 412.3 443.2 491.5 548.3 598.1 657.1

Үүнээс: урсгал зардал 329.8 354.5 393.2 438.6 478.5 525.7

Үүнээс: хөрөнгийн зардал 82.5 88.6 98.3 109.7 119.6 131.4

Эх сурвалж: Үндэсний хөгжлийн газрын Дунд хугацааны хөгжлийн хүрээний IV тайлан дээр

суурилсан судлаачийн тооцоо

Урсгал зардлын ангиллаар авч үзэхэд ирэх 5 жилд цалин хөлс, НДШ урсгал зардалд

томоохон байр суурь эзэлсэн хэвээр байх төлөвтэй байна.

5.11 дүгээр хүснэгт. СӨБ-ын салбарын урсгал зардлын ангилал, тэрбум төгрөг Жил 2020 2021 2022 2023 2024 2025

Хувьсах зардал 306.2 329.1 365.0 407.2 444.2 488.0

Цалин хөлс, НДШ 229.6 246.8 273.7 305.4 333.2 366.0

412.27 443.17 491.47

548.28 598.14

657.14

-

100.00

200.00

300.00

400.00

500.00

600.00

700.00

800.00

2020 2021 2022 2023 2024 2025

СӨБ-ын төсөв (тэрбум төгрөг)

Дээд Доод Дунд


Хуудас | 106

Бусад хувьсах зардал 76.5 82.3 91.2 101.8 111.1 122.0

Тогтмол зардал 41.8 44.9 49.8 55.5 60.6 66.5



Бага, дунд боловсролын салбарын төсөв манай улсын боловсролын салбарын төсвийн

үлэмжхэн хэсгийг эзэлсэн хэвээр байх бөгөөд дараах хүснэгтэд тус салбарын ирэх 5

жилийн урсгал, хөрөнгийн төсвийн тооцооллыг харуулав.

5.12 дугаар хүснэгт. БДБ-ын салбарын урсгал ба хөрөнгийн зардал, тэрбум төгрөг Жил 2020 2021 2022 2023 2024 2025

Урсгал зардал 694.5 746.5 827.9 923.6 1007.6 1107.0

-Хувьсах зардал 611.2 657.0 728.6 812.8 886.7 974.1

--Цалин хөлс, НДШ 534.8 574.8 637.5 711.2 775.8 852.4

--Бусад хувьсах зардал 76.4 82.1 91.1 101.6 110.8 121.8

-Тогтмол зардал 83.3 89.6 99.3 110.8 120.9 132.8

Хөрөнгийн зардал 132.3 142.2 157.7 175.9 191.9 210.9



Урсгалын зардлыг бүрэлдэхүүн хэсгүүдээр авч үзвэл дараах урьдчилсан тооцоо гарч

байна.

5.13 дугаар хүснэгт. БДБ-ын салбарын урсгал зардлын ангилал, тэрбум төгрөг Жил 2020 2021 2022 2023 2024 2025

Цалин хөлс, нэмэгдэл урамшил

324.1 348.4 386.4 431.1 470.3 516.7

НДШ 70.6 75.9 84.2 94.0 102.5 112.6

Түлш халаалт 151.0 162.3 180.0 200.8 219.1 240.7

Гэрэл цахилгаан 18.7 20.1 22.3 24.9 27.1 29.8

Үдийн хоол 15.9 17.1 19.0 21.2 23.1 25.4

Цэвэр, бохир ус 12.5 13.4 14.9 16.6 18.1 19.9

Урсгал засвар 11.8 12.7 14.0 15.7 17.1 18.8

Эд хогшил 8.3 8.9 9.9 11.1 12.1 13.2

Хичээл үйлдвэрлэл 4.2 4.5 5.0 5.5 6.0 6.6

Ном хэвлэл 2.1 2.2 2.5 2.8 3.0 3.3

Бусад 73.4 78.9 87.5 97.6 106.5 117.0



Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын салбарын төсвийг урьдчилсан байдлаар тооцоолж

дараах хүснэгтэд харуулав.

5.14 дүгээр хүснэгт. МБС-ын салбарын урсгал зардлын ангилал, тэрбум төг 2020 2021 2022 2023 2024 2025

Урсгал зардал 71.9 77.3 85.7 95.6 104.3 114.6

-Хувьсах зардал 61.8 66.5 73.7 82.2 89.7 98.6

--Цалин, НДШ 45.1 48.5 53.8 60.0 65.5 71.9

--Бусад хувьсах зардал 16.7 17.9 19.9 22.2 24.2 26.6

Бичиг хэрэг 0.47 0.50 0.56 0.62 0.68 0.75

Шуудан, холбоо, интернет 0.43 0.46 0.52 0.58 0.63 0.69

Ном хэвлэл 0.85 0.92 1.01 1.13 1.24 1.36


Хуудас | 107

Хог хаягдал, хортон шавж устгал

0.02 0.02 0.02 0.03 0.03 0.03

Бага үнэтэй түргэн элэгдэх зүйлс

0.57 0.62 0.68 0.76 0.83 0.92

Эм 0.09 0.10 0.11 0.12 0.13 0.14

Нормын хувцас, зөөлөн эдлэл 0.71 0.76 0.85 0.94 1.03 1.13

Дотоод албан томилолт 0.55 0.59 0.65 0.73 0.80 0.88

Бусдаар гүйцэтгүүлсэн ажил, үйлчилгээний төлбөр

5.45 5.86 6.50 7.25 7.91 8.69

Бусад бараа, үйлчилгээний зардал

5.85 6.29 6.97 7.78 8.49 9.32

Хичээл үйлдвэрлэл 1.70 1.83 2.03 2.27 2.47 2.72

-Тогтмол зардал 10.1 10.8 12.0 13.4 14.6 16.0



Дээд боловсролын салбарын хувьд улсын төсвөөс зөвхөн тогтмол зардлыг

санхүүжүүлдэг бөгөөд ирэх 5 жилийн хугацаанд уг зардал дараах байдлаар өсөх

төлөвтэй байна.



161.8 173.9 192.8

215.1 234.7

257.8

0.0

50.0

100.0

150.0

200.0

250.0

300.0

2020 2021 2022 2023 2024 2025

ТОГТМОЛ ЗАРДАЛ


Хуудас | 108


ЗУРГАА. БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫН 2021-2025 ОНЫ ДУНД ХУГАЦААНЫ ҮЙЛ

АЖИЛЛАГААНЫ ХЭРЭГЖИЛТИЙН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ


Хуудас | 109

ЗУРГАА. БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫН 2021-2025 ОНЫ ДУНД ХУГАЦААНЫ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ТӨЛӨВЛӨГӨӨ

6.1 Дэд салбар дамнасан зорилтын дунд хугацааны хэрэгжилт, үр дүн

Дэд салбар дамнасан

Тэргүүлэх зорилго, зорилтууд 2021 2022 2023 2024 2025 2025 онд хүрэх үр дүн

I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV

1. Боловсролын чанар, нийцэл



Боловсролын бодлогыг шинэчлэх төлөвлөгөө


БСХДХТ-г хэрэгжүүлэхтэй

холбоотой бодлогууд

шинэчилсэн байна.

Шинэчлэл хийх төлөвлөгөө,

санхүүжилтийн хамт

батлагдсан байна.

Төлөвлөгөөний дагуу бодлогын шинэчлэлийг хийх


Зорилт 0.1.4.1 Нээлттэй боловсрол, зайны сургалтын агуулга, нөөц материал болосруулах хүний нөөцийг чадавхжуулах

Нээлттэй боловсрол зайны сургалтын агуулга

боловсруулж, түгээх үндэсний хөтөлбөр батлуулах

Үндэсний хөтөлбөр

хэрэгжсэн байна.

Боловсролын бүх түвшинд

нээлттэй болон зайны

сургалтын агуулга, нөөц

материалтай болсон байна.

Дээрх сургалтын агуулга,

нөөц материалууд БУМС-д

бүртгэгдсэн байна.

2-3 платформ бий болсон

байна.

Нээлттэй боловсрол, сургалтыг хөгжүүлэх

чиглэлээр ажиллаж байгаа бүлэг, хамтлаг, аж

ахуйн нэгжтэй хамтран ажиллах механизмыг

бүрдүүлэх

Нээлттэй болон зайны сургалтын агуулга, нөөц

материал боловсруулах чиглэлээр дэд салбар

бүрт чиглэсэн цуврал сургалт зохион байгуулах

Боловсруулсан агуулга, нөөц материалыг

баталгаажуулж, бүртгэх

Нээлттэй боловсрол, зайны сургалтын платформ

хөгжүүлэх


Зорилт 0.1.4.2 СӨБ болон БДБ-ын байгууллагын МХТ-ний орчинг сайжруулах

Нээлттэй болон зайны сургалтыг хөгжүүлэх

зорилгоор цэцэрлэг, сургуулийн МХТ-ийн дэд

бүтцийг сайжруулах бодлого батлах

Аймаг бүрт нэг, нэг

сургууль, цэцэрлэг



Хуудас | 110

СБ-ын МХТ-ийн дэд бүтцийн үнэлгээ хийж,

хэрэгцээний дагуу үе шаттайгаар хөрөнгө

оруулалт хийх. Үүнд: өндөр хурдны интернет,

тоног төхөөрөмж, гэх мэт

сургалтын анги, танхим

тоног төхөөрөжмтэй болсон

байна.

СӨБ болон БДБ

үйлчилгээнд хамрагдаж

чадахгүй байгуу хүүхдүүд


сургалтад хамрагдсан

байна.

Эхний шатны цэцэрлэг, сургуульд нээлттэй болон

зайны сургалт зохион байгуулагдах

3. Боловсролын засаглал, менежмент, удирдлага

Зорилго 3.1 Хамтын оролцоо, түншлэл, хариуцлагыг бэхжүүлэх

Зорилт 0.3.1.1 СӨБ-ын сургалтын хэрэглэгдэхүүн, тоног төхөөрөмжийг орон нутагт үйлдвэрлэх

СӨБ-ын хэрэглэгдэхүүний стандартын дагуу орон

нутгийн МБС түшиглэн үйлдвэрлэх

Орон нутагт МБС-ын

байгууллага түшиглэн СӨБ

болон БДБ-ын

хэрэглэгдэхүүн, тоног

төхөөрөмж үйлдвэрлэнэ.

Бүтээгдэхүүний чанарын стандарт хангалтыг

үнэлж дүгнэх


БХ, БМДИ, БҮТ болон БМИҮЗ-д дүн шинжилгээ

хийж, эрх зүйн орчныг сайжруулах

БХ- боловсролын бодлогын

хүрээлэн, БМДИ- багшийн

мэргэжлийн хөгжлийг

хангах менежментийн

байгууллага, БҮТ-нэмэлт

нэгжтэй, БМИҮЗ-бие даасан

хөндлөнгийн чанарын

баталгаажуулалтын

байгууллага болсон байна.

Мэргэжлийн байгууллагын

ажилтны мэргэжлийн

хөгжлийн тогтолцоо бий

болсон байна.

Хүний нөөцийн чадавхи бэхжүүлэх хөтөлбөр


Материаллаг орчныг сайжруулах хөрөнгө

оруулалтын төлөвлөгөө батлуулах



Хүний нөөцийн тандалт судалгаа хийх, зураглал

гаргах

Хүний нөөцийн бодлого


Удирдах ажилтан

мэргэшсэн, томилгоо нь

Хүний нөөцийн бодлогыг ҮМХ-тэй нийцүүлэн

боловсруулж, хэрэгжүүлэх

Удирдах ажилтныг бэлтгэх, мэргэшүүлэх жишиг


Хуудас | 111

Насан туршдаа суралцахуй

хөтөлбөр боловсруулж, их, дээд сургуулийг

түшиглэн зохион байгуулах

мерит зарчмаар хийгдсэн

байна.Багш нарын

мэргэжлийн замнал

тодорхой болсон байна.

БУМС-д хүний нөөцийн

мэдээллийн сан бий болсон

байна.

БУМС-д хүний нөөцийн мэдээллийн сан бий

болгох

Хүний нөөцөд тавих шаардлагыг албан тушаал

бүрээр гаргаж хэрэгжүүлэх

Боловсролын мэргэжлийн их, дээд сургуулийг

түшиглэн хүний нөөцийг хөгжүүлэх

Хүний нөөцийн эрэлт, нийлүүлэлтийн судалгаа

хийх мэдээллийн санд бүртгэх


Орон нутгийн БСУГ-ын бүтэц, чиг үүргийг хүний

нөөцийн бодлоготой уялдуулан шинэчлэх

Орон нутгийн БСУГ-ын

мэргэжилтнийг

чаавхжуулдаг тогтолцоотой


Хөндлөнгийн үнэлгээний

чадавхи бэхэжсэн байна.

БСУГ-ын арга зүйч, мэргэжилтний чадавхи

бэхжүүлэх сургалтын тогтолцоог эрх зүйн хүрээнд


БСУГ-ын хүний нөөцийн чадавхи бэхжүүлэх

сургалтыг эхлүүлэх


2025 онд хүрэх үр дүн I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV




Насан туршдаа суралцахуйн бодлого, хөтөлбөрийг


Иргэдийн насан

туршдаа суралцахуйд

дэмжлэг үзүүлэх төвийн

санхүүжилт, менежмент

бий болсон байна.

НТС-н бодлогын дагуу төвүүдийг бие даалгаж, улсын

төсвөөс санхүүжүүлэх

НТС-д дэмжлэг үзүүлэх үндэсний хөтөлбөр батлагдах


Зорилт 1.1.2.1 НТС-н багш, ажилтны чадавхийг бэхжүүлэх, сургалтад хамруулах

НТС-д дэмжлэг үзүүлэх багш, ажилтныг нээлттэй

боловсрол, зайны сургалтыг ашиглах, хөгжүүлэх

чиглэлийн хөтөлбөр, төлөвлөгөө батлуулах

Нээлттэй боловсрол,

зайны сургалтуудыг

насан туршдаа

суралцахуйд ашигладаг Нээлттэй боловсрол, сургалтыг хөгжүүлэх чиглэлээр


Хуудас | 112

ажиллаж байгаа бүлэг, хамтлаг, аж ахуйн нэгжтэй

хамтран ажиллах механизмыг бүрдүүлэх


НТС-д ашиглах нээлттэй

боловсрол, зайны

сургалтын платформууд

бий болсон байна.

Иргэд нээлттэй

боловсрол, зайны

сургалтад хамрагдсан

байна.

Нээлттэй болон зайны сургалтыг хөгжүүлэх чиглэлээр

МХТ-ийн чадавхи бэхжүүлэх үйл ажиллагааг үе

шаттайгаар хэрэгжүүлэх

Онлайн сургалтын нэгдсэн платформыг НТС-н

мэдээллийн баазтай уялдуулан хөгжүүлж НТБ-ын

төвийг түшиглэсэн цахим сургалтын төв байгуулах


хөгжүүлэх


2. Тэгш хүртээмж, хамран сургалт


Зорилт 1.2.1.1 Насан туршийн боловсролын төвийг иргэдийн насанд туршийн суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэх чиглэлээр дэд бүтцийг сайжруулах

Насан туршдаа суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэхэд

шаардагдах дэд бүтэц, тоног төхөөрөмжийн үнэлгээ

хийх

НТС-д дэмжлэг үзүүлэх

чиг үүрэг бүхий цөөн

тооны төвүүдэд

нээлттэй боловсрол,

зайны, онлайн

сургалтын танхим, нөөц

материалуудын хөрөнгө

оруулалт хийгдсэн

байна.

Насан туршдаа суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэх

төвүүдийн дэд бүтцийг сайжруулах, хөрөнгө

оруулалтын төлөвлөгөө батлах

Дээрх төвүүдийн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалт хийх


Зорилт 1.2.3.1 Насан туршдаа суралцахуйн хэлбэр, төрлийг боловсролын түвшин бүрт тодорхойлох, ҮМХ-тэй нийцүүлэх

Иргэдийн суралцахуйн хэрэгцээг тодорхойлох үнэлгээ

хийх

Иргэдийн суралцахуйн

хэрэгцээ тодорхой болж,

тэргүүлэх чиглэлүүдийн

хөтөлбөр батлагдаж,

түүний дагуу иргэд

үйлчилгээ авч, үр дүнгээ

албан ёсоор хүлээн

зөвшөөрүүлсэн байна.

Хэрэгцээ тодорхойлох үнэлгээний үр дүнд үндэслэн

суралцахуйн хэлбэр, төрлийг ҮМХ-тэй уялдуулан

тодорхойлж, нэн тэргүүний хэрэгцээ бүхий суралцахуйн

чиглэлийг сонгон холбогдох бодлого, хөтөлбөр

батлуулах,

Өмнөх мэдлэг, ур чадварыг хүлээн зөвшөөрөх

механизмыг МБС болон ДБ-ын байгууллагатай хамтран


Олон нийт, эцэг эхэд чиглэсэн хөтөлбөрийг тусгайлан

боловсруулж, батлуулах, хэрэгжүүлэх

Батлуулсан бодлого, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, үр дүнг

дүгнэх


Хуудас | 113

Иргэд олон нийтэд чиглэсэн насан туршдаа

суралцахуйн талаарх мэдээлэл түгээн дэлгэрүүлэх,

сурталчлах



Зорилт 1.3.1.1 НТС-н бодлогыг хэрэгжүүлэх салбар дундын механизмыг тодорхой болгох

НТС-н бодлогыг үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх хамтын

ажиллагааны менежментийн болон санхүүжилтийн

хөтөлбөрийг салбарын яамдын оролцоотой батлах

НТС-г хэрэгжүүлэх

менежментийн салбар

дундын зохицуулалт бий


Санхүүжилт хийгдсэн

байна.

НТС-н Үндэсний зөвлөлийг баталгаажуулж, үйл

ажиллагааг хэрэгжүүлэх

НТС-н санхүүжилт хийгдэж бодлого хэрэгжих



БУМС-д НТС-н модулийг нэмж боловсруулах БУМС-д НТС-

үйлчилгээнд хамрагдах

хэрэгцээтэй болон

хамрагдсан иргэдийг

бүртгэсэн байна.

НТС-н мэдээллийн бааз буюу БУМС-ийн модулийг

Иргэний бүртгэл мэдээллийн сантай холбох

Насан туршдаа суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэх төвөөс

үйлчилгээ авсан иргэдийн мөшгих судалгаа хийж,

мэдээллийн баазад бүртгэсэн байх

Зорилт 3.4 Оновчтой менежмент, удирдлага, зохицуулалтыг бэхжүүлэх

Зорилт 1.3.4.1 НТБ төвийг шинэчлэн зохион байгуулах

НТБ төвийг иргэдийн насан туршдаа суралцахуйд

дэмжлэг үзүүлэх чиглэлээр шинэчлэн зохион байгуулах

төлөвлөгөө боловсруулж батлуулах

НТС-д дэмжлэг үзүүлэх

цөөн тооны төвүүд бий


НТБ-ийн төвийг төлөвлөгөөний дагуу шинэчлэн зохион

байгуулах

Зорилго 3.5 Хяналт үнэлгээ, чанарын баталгаажуулалтыг бэхжүүлэх

Зорилт 1.3.5.1 НТС-н чанарын үнэлгээг сайжруулах

НТС-н чанарын үнэлгээний бодлого батлах НТС-д хөндлөнгийн

чанарын үнэлгээ

хийгдсэн байна.

Сургалтын үйл ажиллагаа, агуулга, хэрэглэгдэхүүний

чанарыг баталгаажуулах

НТС-н дэмжлэг үзүүлэх төвийн үнэлгээг тогтмолжуулах


Хуудас | 114

6.2 Дэд салбарын зорилтын дунд хугацааны хэрэгжилт, үр дүн

Сургуулийн өмнөх боловсрол


2025 онд хүрэх үр дүн I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV


Зорилт 1.1.1.2 0-5 насны хүүхдийн эцэг эхийн хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

Сургуулийн өмнөх боловсролын хүүхдүүдийн

хөгжил, боловсролыг дэмжих эцэг эхийг дэмжих

хөтөлбөр боловсруулна.

Сургуулийн өмнөх

боловсролын үйлчилгээнд

хамрагдаж чадахгүй байгаа

хүүхдүүдийн хөгжил,

боловсролыг дэмжих эцэг

эхийг дэмжих чадавхи

сайжирсан байна. Сургалтад

хамрагдсан эцэг эхийн 30%

нь ядуу болон эмзэг өрхийн

эцэг эх байна.

Насан туршийн суралцахуйн

хүрээнд эцэг эхийг хөгжүүлэх

жишиг хөтөлбөртэй болсон

байна.

Бага насны бүх хүүхдийн

сургуульд бэлтгэгдсэн

байдал сайжирсан байна.

Хөтөлбөрийг нийслэл, аймаг, дүүрэг, сумдтай

хамтран хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө боловсруулан,

хэрэгжүүлэх бэлтгэл хангана.

Нийгмийн ажилтнуудад зориулсан сургалт зохион

байгуулна. Үндэсний хэмээнд хороо, багийн

нийгмийн ажилтны 50 хувийг хамруулна.

Сургагч эцэг эхчүүд бэлтгэх сургалтыг нийслэл,

аймагт зохион байгуулна. Эцэг эхчүүдийн сургалт

зохион байгуулна.

СӨБ-ын үйлчилгээнд хамрагдаж чадахгүй байгаа

хүүхдүүдийн хөгжил, боловсролыг дэмжих эцэг

эхийг дэмжих хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг дүгнэж,

цаашдын арга замыг тодорхойлно.

Зорилт 2.1.1.3 Хүүхдийн цогц хөгжлийн судалгааг тогтмолжуулах

Хүүхдийн цогц хөгжлийн судалгаа, тухайн

хичээлийн жилийн хөгжилд гарсан ахицын

судалгаа жил бүр хийх (0-2 нас, 3-4 нас)

3-4 насны ангиллаар хүүхэд

бүрийн хөгжлийн үзүүлэлтийг

бүхий тогтмол шинэчлэгдэх

мэдээллийн сантай болсон Хүүхдийн хөгжлийн бэрхшээлийн эрт үеийн


Хуудас | 115

илрүүлэг хийх байна.

СӨБ- хүүхдийн хөгжлийн

ахицад үндэслэн

сургалтандаа тохируулга

хийдэг арга зүйтэй,

тохируулга хийдэг болсон

байна.

Эрт үеийн илрүүлэг хийдэг


Хөгжлийн судалгааны үр дүнг нэгтгэсэн

мэдээллийн сан бүрдүүлэх, тогтмол шинэчлэх

Үр дүнг СӨБ-ийн байгууллагад санал зөвлөмж

хүргүүлэх



Багшийн стандартыг ҮМХ болон мэргэжлийн ур

чадвартай нийцүүлэн боловсруулж батлуулах СӨБ-ын багшийн

стандарттай болж, багштай

холбоотой асуудлуудыг

стандарттай нийцүүлсэн

байна.

Холбогдох баримт бичиг, бодлогыг багшийн

стандарттай нийцүүлж сайжруулах

Багшийн ажлын үнэлгээг стандарттай нийцүүлэн



Зорилт 2.1.2.2 СӨБ-ын багшийн мэргэжил дээшлүүлэх уян хатан сургалтыг хөгжүүлэх

Холбогдох хууль тогтоомж, бодлого болон олон

улсын болон дотоодын туршлагыг судалж, дүгнэх,

үр дүнг танилцуулах

Багш нарыг чадавхжуулах

олон хувилбарт сургалтын

модулийн тоо олширсон

байна.

Багшийн мэргэжил

дээшлүүлэх сургалтын насан

туршийн суралцахуйн үзэл

баримтлалтай нийцүүлэх

эхлэл тавигдсан байна.

Дээрх дүгнэлтийн үр дүнд үндэслэн багш мэргэжил

дээшлүүлэх сургалтын бодлогын шинэчдэн

батлуулах

Багш нарын мэргэжлийг дээшлүүлэх олон

хувилбарт, уян хатан сургалтыг хөгжүүлэх

Шинэ багшид зориулсан тусгайлсан мэргэжил

дээшлүүлэх хөтөлбөр, төлөвлөгөө батлуулж,

сургалт зохион байгуулна


Хуудас | 116

Шинэчилсэн бодлогын хэрэгжилтэд үнэлгээ хийж,

дүгнэнэ.


Багш бэлтгэх сургуулийн хөтөлбөрийг багшийн

стандарттай нийцүүлэн шинэчлэх Багш бэлтгэх их, дээд

сургуулиудын хөтөлбөр

нэгдсэн нэг стандарттай,

төгсөгчидийн түвшин

ялгаагүй болсон байна.

Шинэчилсэн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх

Стандартад нийцсэн хөтөлбөрийг хэрэгжилтэд

үнэлгээ хийх, үр дүнг холбогдох талуудад

танилцуулах

Зорилт 1.2.5 СӨБ-ын туслах багшийг бэлтгэх, хөгжүүлэх

Туслах багшид шаардагдах тусгай чадваруудыг

тодорхойлон, хөгжүүлэх жишиг хөтөлбөрийг

боловсруулна.

Хөтөлбөрт хамрагдаж туслах

багшид шаардлагатай тусгай

чадвартай багш нарын тоо

нэмэгдсэн байна.

Ачаалал ихтэй ангиудад

туслах багш нар ажилладаг

болж, багшийн ачаалал

буурна.

Жишиг хөтөлбөрийн дагуу цэцэрлэгийн туслах

багш бэлтгэх жишиг хөтөлбөрийн дагуу

бэлтгэгдэнэ. Сургалтын үргэлжлэх хугацаа 9 сар

хугацаатай байх бөгөөд сургалтыг агуулга,

хугацааны хувьд уян хатан хэрэгжүүлнэ. /3+3+3/

Туслах багшийн орон тоотой болж, цалинг төсөвт

суулгах асуудлыг шийдэх


Зорилт 2.1.3.1 Таван настай хүүхдүүдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдлын үнэлгээний журам боловсруулж, хэрэгжүүлэх

Бага насны хүүхдийн сургуульд бэлтгэгдсэн

байдлыг тогтоох шалгуурыг сайжруулах

Үндэсний хэмжээнд хүүхдийн

сургууль бэлтгэгдсэн

байдлыг тогтоох чадавхи

сайжирсан байна.

5 настай хүүхдийн сургуульд

бэлтгэгдсэн байдал

Хүүхдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдлыг тогтоох

чиглэлээр үндэсний хүний нөөцийн чадавхийг

бэхжүүлэх

Үндэсний хэмжээнд 5 настай хүүхдийн сургуульд

бэлтгэгдсэн байдлыг үнэлэх


Хуудас | 117

Хүүхдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдлыг

сайжруулах чиглэлийг жил бүр тодорхойлох БСУГ

болон цэцэрлэгүүдэд зөвлөмж хүргүүлэх

сайжирна.


Зорилт 2.1.4.1 СӨБ-д нээлтэй болон зайны сургалтын санаачлагуудыг дэмжих

СӨБ-д нээлттэй боловсрол, зайны сургалтыг үе

шаттайгаар хөгжүүлэх хөтөлбөр, төлөвлөгөө

батлуулах

СӨБ-ийн чиглэлээр

боловсруулсан нээлттэй

болон зайны сургалтын

агуулга, нөөц материалыг

ашиглах, худалдан авах,

хөгжүүлэхэд хамтран

ажиллах, зөвлөх үйлчилгээ

үзүүлдэг болно.




бүрдүүлэх

СӨБ-ийн нээллтэй болон зайны сургалтыг

хөгжүүлэх чиглэлээр чадавхи бэхжүүлэх үйл

ажиллагааг үе шаттайгаар хэрэгжүүлнэ.


хөгжүүлэх




Зорилт 2.2.1.1 СӨБ-ын орчинг хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд ээлтэй байхаар сайжруулах

Цэцэрлэгийн орчин хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд

ээлтэй байгаа эсэхийг судлан шинжлэх, Үндэсний

хэмжээнд судалгаа хийх

Хөгжлийн бэрхшээлтэй

хүүхдэд ээлтэй орчин

бүрдүүлсэн цэцэрлэг,

сургуулийн тоо нэмэгдсэн

байна.

Ариун цэврийн таатай

нөхцөл бүрдүүлсэн цэцэрдэг,

сургуулийн тоо нэмэгдэнэ.

Судалгаа нотолгоонд тулгуурлан цэцэрлэгийн

орчинг хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд ээлтэй

болгох төлөвлөгөө боловсруулах

Төлөвлөгөөний хэрэгжүүлэх

Хөдөөгийн цэцэрлэгийн ариун цэврийн орчин

хүүхдэд хэр ээлтэй байгааг үнэлэх

Ариун цэврийн нөхцөлийг сайжруулах төлөвлөгөө

боловсруулан, хэрэгжүүлэх

Цэцэрлэгийн орчинг хөгжлийн бэрхшээлтэй

хүүхдэд таатай болсон эсэхийг дүгнэж, дараагийн

зорилтуудыг тодорхойлох


Хуудас | 118


Зорилт 2.2.2.1 СӨБ-ын хоол хүнсний аюулгүй байдал, тэжээллэг чанарыг сайжруулах

СӨБ-ийн хоолны аюулгүй байдал, илчлэгийг

сайжруулах хөтөлбөр батлагдана.

Үндэсний хэмжээнд 100

сургагч эцэг эхтэй болсон

байна.

Цэцэрлэг, сургуульд хоол

хүнсний эрүүл, аюулгүй

байдалд эцэг эхчүүдөлөр

тутам хяналт тавьдаг үйл

ажиллагаа тогтворжсон

байна.

Хоол зүйч цэцэрлэг,

сургуультай хамтран

ажилладаг үйл ажиллагаа

тогтворжсон байна.

Хөтөлбөрийн дагуу хоолны аюулгүй байдал

сайжирч, илчлэгийн хэмжээ нэмэгдэнэ.

Үндэсний хэмжээнд боловсролын холбогдох

мэргэжилтнүүдийг хамруулсан сургалт семинар


Эцэг эхчүүдэд зориулсан сургагч багш бэлтгэх

сургалт үндэсний хэмжээнд зохион байгуулна.

Орон нутагт БСУГ, Цэцэрлэг, сургуультай хамтран

орон нутгийн эцэг эхчүүдийг хамруулан зохион

байгуулна.


Зорилт 2.2.2.2 Малчин болон эмзэг бүлгийн хүүхдийн СӨБ-д хамрагдалтыг 100% хүргэх

Нүүдлийн цэцэрлэг, явуулын багшийн бодлогыг

эргэн харж, сайжруулах, хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө

батлуулах

Малчин өрхийн хүүхдийн

СӨБ—д ухаалаг технологид

суурилсан үйл ажиллагааг

оролцуулан 100%

хамруулсан байна.

Ядуу болон эмзэг өрхийн

эцэг эхэд чиглэсэн хүүхдийн

хөгжлийн хэвллэмэл

материал боловсруулан

түгээнэ.


Цахим болон ухаалаг технологи ашиглан (гар

утасны аппликейшн) ашиглан малчин өрхийн

хүүхдийн сургуулийн өмнөх боловсролыг дэмжих

модуль хөгжүүлэх, хэрэглэх

Хамрагдалтыг жил бүр 5 хувиар ахиулан 5 настай

хүүхдүүдийн хамрагдалтыг 100 хувьд хүргэх



Зорилт 2.3.4.1 Цэцэрлэгийг байршил, бүтэц, хэв шинжээр нь дахин төлөвлөх

Цэцэрлэгүүдийн чадавхи, үйлчилгээний чанар

болон төсвийн зарцуулалтад байршил, бүтэц, хэв

Цэцэрлэгүүд байршил,

бүтэц, хэв шинжийн хувьд


Хуудас | 119

Баг

а,

дун

д

бо

ло

вср

ол

шинжээр нь үнэлгээ хийх оновчтой, үр ашигтай

байдлаао зохион

байгуулагдсан байна.

Цэцэрлэгүүдийг байршил, бүтэц, хэв шинжээр нь

дахин төлөвлөх бодлого, хэрэгжилтийн

төлөвлөгөө, зардлын хүрээг батлуулах

Цэцэрлэгүүдийг дахин төлөвлөх


Зорилт 2.3.5.1 СӨБ-ийн хяналт, үнэлгээг бэхжүүлэх

СӨБ-ын чанарын өөрийн болон хөндлөнгийн

үнэлгээний бодлого батлах

СӨБ-ийн чанарын өөрийн

болон хөндлөнгийн

үнэлгээний тогтолцоо бий


СӨБ-ийн орц, явц, гарцын

чанарын үнэлгээний үр

дүнгийн тайлан бэлэн


СӨБ-ын чанарт ахиц гарсан

байна.


СӨБ-ийн чанарын өөрийн болон хөндлөнгийн

үнэлгээний хүний нөөцийн чадавхийг бэхжүүлэх

СӨБ-ын чанарын өөрийн үнэлгээг бэхжүүлэх

Орон нутгийн БСУГ-аас хийх хөндлөнгийн үнэлгээг

бэхжүүлэх

Тэргүүлэх зорилго, зорилтууд 2021 2022 2023 2024 2025 2030 онд хүрэх үр

дүн I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV



Зорилт 3.1.1.1 Хөтөлбөрийн менежментийн циклийг хэрэгжүүлэх, дүгнэх Монгол Улсын ЕБС-ийн

нөхцөлд нийцсэн

хөтөлбөрийн

менежменттэй болсон

байна.

Хөтөлбөрийн менежментийн цикл дэх

боловсролын байгууллагуудын хамтын

ажиллагааны үүрэг рольд шинжилгээ хийх; уг

циклийг сайжруулах талаар зөвлөмж бүхий тайлан

боловсруулж гаргах

Сургууль болон анги танхимын түвшин дэх

хөтөлбөрийн хэрэгжилтэнд хяналт шалгалт хийх;

уг мониторингийн тайланд үндэслэн хөтөлбөр

хэрэгжүүлэх циклийн бодлогод шинжилгээ хийж

зөвлөмж болгосны дагуу сайжруулах


Хуудас | 120

Зорилт 3.1.1.2 Хүүхдийн цогц хөгжлийн судалгааг тотмолжуулах

Хүүхдийн хөгжлийн цогц судалгаа, тухайн

хичээлийн жилийн хөгжилд гарсан ахицын

судалгаа жил бүр хийх (6-17 нас)

6-10, 11-14 болон 15-17

насны ангиллаар хүүхэд

бүрийн хөгжлийн

үзүүлэлтийг бүхий

тогтмол шинэчлэгдэх

мэдээллийн сантай


ЕБС-ийн хүүхдийн

хөгжлийн ахицад

үндэслэн сургалтандаа

тохируулга хийдэг арга

зүйтэй, тохируулга

хийдэг болсон байна

Хөгжлийн бэрхшээлтэй

хүүхдийн эрт үеийн

илрүүлэг хийдэг болсон

байна.

Хүүхдийн хөгжлийн бэрхшээлийн эрт үеийн

илрүүлэг хийх

Хөгжлийн судалгааны үр дүнг нэгтгэсэн

мэдээллийн сан бүрдүүлэх, тогтмол шинэчлэх

Үр дүнг ЕБС-ийн байгууллагад санал зөвлөмж

хүргүүлэх


Зорилт 3.1.2.1 ЕБС-ын багшийн стандартыг боловсруулж багш бэлтгэх, мэргэжил дээшлүүлэх сургалтыг шинэчлэх ЕБС-ын багшийн

стандарттай болж,

багштай холбоотой

асуудлуудыг

стандарттай

нийцүүлсэн байна.

Багшийн стандартыг ҮМХ болон мэргэжлийн ур

чадвартай нийцүүлэн боловсруулж батлуулах

Холбогдох баримт бичиг, бодлогыг багшийн


Багшийн ажлын үнэлгээг стандарттай нийцүүлэн



Зорилт 3.1.2.2 ЕБС-ын багшийн мэргэжил дээшлүүлэх уян хатан сургалтыг хөгжүүлэх

Холбогдох хууль тогтоомж, бодлого болон олон

улсын болон дотоодын туршлагыг судалж, дүгнэх,

үр дүнг танилцуулах

БДБ-ын багш нарыг

чадавхжуулан

сургалтын модулийн

тоо нэмэгдсэн байна.

Дээрх дүгнэлтийн үр дүнд үндэслэн мөн

стандарттай нийцүүлэн багш мэргэжил


Хуудас | 121

дээшлүүлэх сургалтын бодлогын шинэчлэн

батлуулах

Багшийн мэргэжил

дээшлүүлэх насан

туршийн суралцахуйн

үзэл баримтлалд

нийцүүлэх суурь

тавигдсан байна.

Багш нарын мэргэжлийг дээшлүүлэх олон

хувилбарт, уян хатан сургалтыг хөгжүүлэх

Шинэ багшид зориулсан тусгайлсан мэргэжил

дээшлүүлэх хөтөлбөр, төлөвлөгөө батлуулж,

сургалт зохион байгуулах

Шинэчилсэн бодлогын хэрэгжилтэд үнэлгээ

хийж, дүгнэнэ


Сургуульд суурилсан багшийг хөгжүүлэх

үндэсний хөтөлбөр боловсруулж батлуулах

Багшийг тэр дундаа

шинэ багшийг

сургуулийн орчинд

хөгжүүлэх хөтөлбөртэй

болсон, ментор багш

нар бэлтгэгдэж

сургуулиудад

мэргэжлийн хөгжлийн

бүлэг, нөхөрлөл


Багшийн чанар


Сургуулийн ментор багшийн чадавхи

бэхжүүлэх сургалт зохион байгуулах

Багшийн үнэлгээнд сургуульд суурилсан

бүлэг, нэгжийн үйл ажиллагааг дэмжих

шалгуур тусгах

Шилдэг бүлэг, нөхөрлөлийн туршлагыг түгээн

дэлгэрүүлэх


Зорилт 3.1.2.4 Бага ангийн туслах багшийг бэлтгэх, туслах багшийн орон тоог нэмэгдүүлэх

Туслах багшид шаардагдах тусгай чадваруудыг

тодорхойлон, хөгжүүлэх жишиг хөтөлбөр

боловсруулж батлуулна.

Туслах багшид

шаардлагатай тусгай

чадвартай багш нарын

тоо нэмэгдсэн байна.

Ангид ногдох хүүхдийн

тоо 35 хэтэрсэн

ангиудад туслах багш

нар ажилладаг болж,

багшийн ачаалал

буурна.

Цэцэрлэгийн туслах багш бэлтгэх жишиг

хөтөлбөрийн дагуу бэлтгэгдэнэ. Сургалтын

үргэлжлэх хугацаа 9 сар хугацаатай байх бөгөөд

сургалтыг агуулга, хугацааны хувьд уян хатан



Хуудас | 122

Туслах багшийн орон тоотой болж, цалинг төсөвт

суулгах асуудлыг шийдэх Тэгш хамруулах

сургалтын чанарт ахиц

гарч, тусгай хэрэгцээт

сурагчдын тэгш

оролцоо нэмэгдэх

боломж ангийн түвшинд

нэмэгдэнэ.


Зорилт 3.1.3.1 Монгол хэлний түвшин тогтоох үнэлгээний системийг хөгжүүлэх

Бага, дунд боловсролын түвшинд монгол хэлний

түвшин тогтоох бенчмарк боловсруулах;

Сурагчдын монгол

хэлний чадварыг

тогтоох шалгалтад

бага, дунд, ахлах анги

төгсөгчид (2026-2029

онд) дөрвөөс багагүй

удаа 100 суралцагч

хамрагдсан байна.

Үндэсний хэмжээнд бүх

насныхны монгол

хэлний түвшин тогтоох

тогтолцоог бүрдүүлэхэд

чиглэсэн бодлогын

зөвлөмжийг гарсан

байна.

Бага, дунд боловсролын түвшинд монгол хэлний

түвшин тогтоох байгууллага, хүний нөөцийн

чадавхжийг бэхжүүлэх;

Бенчмаркийн тохирцыг дүгнэх

Монгол хэлний түвшин тогтоох шалгалтыг

үндэсний хэмжээнд бага, дунд боловсролын

түвшинд зохион байгуулах;

Зөвхөн боловсролын салбар төдийгүй үндэсний

хэмжээнд бүх насныхны монгол хэлний түвшин

тогтоох тогтолцоог бүрдүүлэхэд чиглэсэн

бодлогын зөвлөмжийг судалгаа, мониторингд

үндэслэн боловсруулах;

Зорилт 3.1.3.2 Чадварт суурилсан үнэлгээний системийг хөгжүүлэх

Улсын шалгалтад ашиглагдаж буй чадварт

суурилсан даалгварт дүн шинжилгээ хийж,

чадварын даалгаврын санг шинэчлэн

боловсруулах

Улсын шалгалтын

чадварын түвшин

тогтоох даалгаварын

чанар сайжирна.

Сурагчдын гүйцэтгэлд

жил бүр ахиц гарна.

PISA-ийн гүйцэтгэл 5

PISA-ийн даалгаврын арга зүйд тулгуурлан

даалгавар боловсруулах арга зүйг шинэчлэх,

танхмын сургалтад чадварын даалгавар

боловсруулах чадавхийг дэмжих сургалтыг зайн


Хуудас | 123

болон танхимын хэлбэрээр тасралтгүй зохион

байгуулах

ранкаар ахисан байна.


Түвшинчилсэн үнэлгээний системийг заавал

судлах болон сонгон судлах хичээлтэй уялдуулсан

бодлого боловсруулах;

Ахлах сургуулийн

сурагчдын үнэлгээний

бодлого хэрэгжсэн

байна.

Заавал судлах болон

сонгон судлах хичээ-

лийн түвшинчилсэн

(агуулгын гүнзгийрэл)

үнэлгээний системтэй


Байгалийн ухаан, мат, гадаад хэлний гэх мэт бүх

хичээлүүдийн үнэлгээг үе шаттайгаар түвшинчлэн

хийх хувилбарыг боловсруулах;

Ахлах сургуулийн сурагчдын үнэлгээний журам

боловсруулан, хэрэгжүүлэх;

Ахлах сургуулийн үнэлгээний хэрэгжилтэд дүгнэлт

гаргаж, цаашид хөгжүүлэх чиглэл гарах;


Зорилт 3.1.4.1 БДБ-д нээлттэй болон зайны сургалтын санаачлагуудыг дэмжих

Нээлттэй боловсрол, зайны сургалтыг үе

шаттайгаар хөгжүүлэх хөтөлбөр, төлөвлөгөө

батлуулах

БДБ-ийн чиглэлээр

боловсруулсан


сургалтын агуулга, нөөц

материалыг ашиглах,

худалдан авах,

хөгжүүлэхэд хамтран

ажиллах, зөвлөх

үйлчилгээ үзүүлдэг

болно.




бүрдүүлэх

Нээлттэй болон зайны сургалтыг хөгжүүлэх

чиглэлээр чадавхи бэхжүүлэх үйл ажиллагааг үе

шаттайгаар хэрэгжүүлнэ.


хөгжүүлэх




Зорилт 3.2.2.1 Бага боловсролын хоол хүнсний аюулгүй байдал, тэжээллэг чанарыг сайжруулах

Үдийн хоолны хоолны аюулгүй байдал, илчлэгийг Үндэсний хэмжээнд 100


Хуудас | 124

сайжруулах хөтөлбөр батлагдана. сургагч эцэг эхтэй


Бага сургуульд хоол

хүнсний эрүүл, аюулгүй

байдалд эцэг

эхчүүдөлөр тутам

хяналт тавьдаг үйл


байна.

Хоол зүйч цэцэрлэг,

сургуультай хамтран

ажилладаг үйл


байна.

Хөтөлбөрийн дагуу хоолны аюулгүй байдал

сайжирч, илчлэгийн хэмжээ нэмэгдэнэ.

Үндэсний хэмжээнд боловсролын холбогдох

мэргэжилтнүүдийг хамруулсан сургалт семинар


Эцэг эхчүүдэд зориулсан сургагч багш бэлтгэх

сургалт үндэсний хэмжээнд зохион байгуулна.

Орон нутагт БСУГ, сургуультай хамтран орон

нутгийн эцэг эхчүүдийг хамруулан зохион

байгуулна.




Зорилт 3.3.4.1 ЕБС-ийг байршил, бүтэц, хэв шинжээр нь дахин төлөвлөх ЕБС-д байршил, бүтэц,

хэв шинж оновчтой, үр

ашигтай байдлаар

зохион байгуулагдсан

байна.

Сургуулийн ангилал

тодорхой болсон байна.

Ахлах сургуулиуд

бүсүүдэд байгуулагдсан

байна.

ЕБС-ийн чадавхи, үйлчилгээний чанар болон

төсвийн зарцуулалтад байршил, бүтэц, хэв

шинжээр нь үнэлгээ хийх

ЕБС-ийг байршил, бүтэц, хэв шинжээр нь дахин

төлөвлөх бодлого, хэрэгжилтийн төлөвлөгөө,

зардлын хүрээг батлуулах

ЕБС-ийг дахин төлөвлөх


Зорилт 3.3.5.1 БДБ-ийн өөрийн болон хөндлөнгийн хяналт, үнэлгээг бэхжүүлэх

БДБ-ын чанарын өөрийн болон хөндлөнгийн

үнэлгээний бодлого батлах

БДБ-ын чанарын

өөрийн болон

хөндлөнгийн үнэлгээний

тогтолцоо бий болсон

байна.

БДБ-ын орц, явц,


БДБ-ын чанарын өөрийн болон хөндлөнгийн

үнэлгээний хүний нөөцийн чадавхийг бэхжүүлэх

БДБ-ын чанарын өөрийн үнэлгээг бэхжүүлэх


Хуудас | 125

Техникийн болон мэргэжлийн боловсрол, сургалт

Орон нутгийн БСУГ-аас хийх хөндлөнгийн үнэлгээг

бэхжүүлэх

гарцын чанарын

үнэлгээний үр дүнгийн

тайлан бэлэн болсон

байна.

БДБ-ын чанарт ахиц

гарсан байна.

Тэргүүлэх зорилго, зорилтууд 2021 2022 2023 2024 2025 2025 онд хүрэх үр дүн

I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV

1. Боловсролын хөтөлбөрийн чанар, уялдаа

Зорилго 1.1 Сургалтын хөтөлбөрийн чанар, уялдаа хамаарал сайжирсан байх

Зорилт 4.1.1.1 Ажил, мэргэжлийн лавлах, стандартыг ҮМХ-д бүртгэх, ЧСС-ын хөтөлбөр боловсруулах, хэрэгжүүлэх Ажил, мэргэжлийн лавлах, чадамжид

суурилсан сургалтын хөтөлбөр ба ажил

мэргэжил олгох хичээлийн хөтөлбөрийн

конспект/төлөвлөгөө боловсруулах

тогтолцоог оновчтой, үр дүнтэй

ажиллуулах

1) МБС-ын чадамжид суурилсан

сургалтын хөтөлбөрүүдийг ханяж,

МҮХ-д уялдуулан сайжруулалт

хийгдэнэ.

2) Бүх сургалтын хөтөлбөрүүд NQF-тэй

Ажил, мэргэжлийн лавлах/стандарт

боловсруулах мэргэжилтнүүдийн чадавхийг

бэхжүүлж бэлтгэх

Ажил, мэргэжлийн лавлах боловсруулж

батлуулах (170) – Мэргэшлийн хүрээнд

бүртгэх (170)

МБС-ын стандарт, сургалтын хөтөлбөр

боловсруулах (170)


Хуудас | 126

ҮАМАТ-ын 530 ажил мэргэжлийн нэр

нэршил, индексийг олон улсын стандарттай

нийцүүлэх

Одоо байгаа 57 ажил мэргэжлийн лавлахыг

мэргэшлийн хүрээнд бүртгэх

уялдсан байна.

3) Шинэ ажил мэргэжлийн стандартыг

нэвтрүүлэх тогтвортой механизм бий

болсон, хэрэгжсэн байна.

4) Бүх ажил мэргэжлийн стандартуудыг

хянаж үнэлсэн, шинээр боловсруулах

ажил мэргэжлийн санал бий болсон

байна.

Дэлхийн, бүс нутгийн ур чадварын

тэмцээнд оролцож буй Монгол

оюутнуудын тоо нэмэгдэнэ.

Зорилт 4.1.1.2 - МБС-ын судлагаа шинжилгээ, инновацийн ур чадвар дээшилж, хэрэгжсэн байх Политехникийн коллежийн түвшин дэх

С&Ш – ний хүрээнд инноваци, нэмүү

өртөг бий болгох чиглэлээр ААН/ажил

олгогчидтой хамтран ажилладаг болсон

байна.

1) C&Ш бүрэн нэвтрүүлж, олон улсын

жишигт нийцүүлсэн байна. (FAB LAB)

2) МБС-ын салбарын зорилтот

элсэгчийн тоо нэмэгдсэн байна.

3) МБС-ын нэр хүнд өссөн байна.

Политехникийн коллежийн сургалтын

хөтөлбөрөөр дамжуулан СШ-ний ур

чадварыг бэхжүүлэх хөтөлбөр, төлөвлөгөөг

боловсруулж батлуулах; ( Ногоон МБС-ыг

багтаасан)

ТБ-ын багш нар, хөтөлбөр

боловсруулагчидын СШ, инновацийн

чадавхийг бэхжүүлэх

Судалгаа шинжилгээнд хувийн хэвшлийн

оролцооны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх

Судалгааны лабораторийг байгуулах (1-2),

тохижуулах бий болгох ба тоног

төхөөрөмжийн худалдан авалт

Зорилго 1.2 Багшийн ур чадварыг сайжруулах

Зорилт 4.1.2.1 - МБС-ын багшийн чадавх бэхжүүлэх хөтөлбөр МБС-ын багш ажил, мэргэжлээрээ

замнах замналыг бий болгож


1) МБС-ын багшийн чадавх бэхжсэн

байна.

МБС-ын багшийг сургах, бэлтгэх хөтөлбөрт

дүн шинжилгээ хийж, шинэчлэх (МБ, ТБ);

Багшийн мэргэшлийн шинэчилсэн

хөтөлбөрийг турших

Багшийн мэргэшлийн шинэчилсэн

хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх; (МБС-ын багш

нарын сургалт); 2000 багшийг сургах

Багшийн мэргэшлийн хөтөлбөрт дүн

шинжилгээ хийж шинэчлэх


Хуудас | 127

Зорилго 1.3 Суралцагчийн үнэлгээ сайжруулах

Зорилт 4. 1.3.1 Чадамжийн үнэлгээний агуулга, ЧСС-ийн хөтөлбөрийн уялдааг сайжруулах Оюутны чадамжийн үнэлгээний

тогтолцоог ажиллуулж, ҮМХ болон ажил

олгогчид, салбар, аж ахуйн нэгжүүдийн

салбар/дэд зөвлөлүүдтэй уялдуулан

холбож, өргөжүүлсэн байна.

1) МБС-ын мэргэжлийн ур чадвартай

төгсөгчдийг 100% баталгаажуулж,

гэрчилгээжүүлсэн байна.

2) Мэргэжлийн стандартад суурилсан,

насан туршийн боловсролыг дэмжсэн

чадамжийн үнэгээний механизм

тогтворжсон байна.

3) Үнэлгээний механизмыг тасралтгүй,

тогтвортой хэрэгжүүлэх санхүүжилт,

хөрөнгө оруулалтын эх үүсвэр бүхий

чадамжийн үнэлгээний механизм

бүрдсэн байна.

Мэргэжлийн холбоод, ажил олгогчдыг

төлөөлж буй үнэлгээний ажилтнуудад арга

зүйн болон цалин урамшууллын дэмжлэг

үзүүлэх

Одоо байгаа чадамжийн нэгж ба шинээр

боловсруулах ажил, мэргэжлийн лавлах,

ЧСС-ийн хөтөлбөртэй уялдаа холбоо бүхий

үнэлгээний материалуудыг боловсруулах

Үнэлгээний орчинг ажил олгогчтой хамтран

зохион байгуулах

Зорилго 1.4 МХТ-ийн орчин, ашиглалтыг сайжруулах

Зорилт 4.1.4.1 МБС-ын МТ-ийг ашиглах арга механизмыг дээшлүүлэх МБС-ын бүх багш нар сургалтын

танхимд андрогоги болон хюьтогогийг

ашигладаг болсон байна.

1) МБС-ын нийт багш нарын

мэдээллийн технологи

(andragogy, heutagogy)

танхимын болон онлайн

сургалтад хэрэгжүүлсэн байна.

Багш нарын дижитал/мэдээллийн технологи

ашиглалт, зайн/онлайн сургалт зохион

байгуулах чадавхийг дээшлүүлэх сургалтын

хөтөлбөрийг (андрогоги, хюьтогогийг

багтаасан) боловсруулан, хэрэгжүүлэх

Мэдээллийн технологийн ашиглалтыг

нэмэгдүүлэх, чадавх бэхжүүлэхэд чиглэсэн

орчин бүрдүүлэх (тоног төхөөрөмж,

программ хангамж, интернертийн сүлжээний

чанар)

Багш нарыг сургаж бэлтгэх мэдээллийн

технологийн мэргэжилтнүүдийг бэлтгэх,

хөгжүүлэх

Зорилго 1.5 Хөдөлмөрийн зах зээлтэй уялдаа, хамаарлыг сайжруулах


Хуудас | 128

Зорилт 4. 1.5.1 МБС-нд хөдөлмөрийн зах зээл (ХЗЗ) - ийн мэдээллийн ашиглалтыг сайжруулах МБС-ын хөтөлбөрийг хөдөлмөрийн зах

зээлийн эрэлтэд үр дүнтэй нийцүүлсэн

бйна.З-ийн эрэлтээр удирдуулсан МБС-

ын төлөвлөлтийн бүтэц бий болсон

байна.

1) МБС-ын чанар, хүртээмж


ХЗЗ-ийн мэдээллийг өргөжүүлэх хөтөлбөр

хэрэгжүүлнэ. (МБСБХЗГ болон ХНХСИ,

бусад холбогдох байгууллгууд)

Орон нутаг, бүс, үндэсний түвшинд ХЗЗ-ийн

судалгааг хийнэ.

ХЗЗ-ийн удирдлага, мэдээллийн тогтолцоо

ба вэбсайтийг бий болгож хэрэгжүүлэх,

тогтмол шинэчлэх

2. Боловсролын тэгш оролцоо, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх

Зорилго 2.1 Сургуулийн дэд бүтцийг сайжруулах

Зорилт 4. 2.1.1 МБС-ын Салбар дундын дадлагын нэгдсэн бааз/газар байгуулах МБС-ын дадлагын бааз/газрыг үр

дүнтэй, өртөг зардал хэмнэсэн

байдлаар ашигладаг болсон байна.

1) Салбар дундын дадлагын газар


2) Салбар дундын дадлагын сургалтын

чанар дээшилсэн байна.

Эдийн засгийн тэргүүлэх гурван

чиглэлээр төрөлжсөн сургууль бий


АО, СБ-ын дундын дадлагын нэгдсэн

бааз/газрын талаар бодлого боловсруулах

(FAB LAB болон симмуляци, дижитал,

ногоон; хөгжлийн бэрхшээл, жэндерийн

мэдрэмжийг багтаах)

Бодлого хэрэгжүүлэх (шаардлагатай шинэ

ДГ-уудыг барих, хуучин дадлагын газруудыг

шинэчлэн сайжруулах

Дадлагын нэгдсэн бааз/газрын талаарх

бодлогод дүн шинжилгээ хийж, шинэчлэх

Зорилт 4. 2.1.2 МБС-ын байгууллагуудыг төрөлжүүлэх Мэргэжлийн сургалтын хуваарилалтыг

үр ашигтай болгож, МБС-ын

байгууллагуудыг үр дүнтэй ашигладаг


Сургалтын байгууллагын төрөлжүүлэх

бодлого боловсруулах, сургалтын

байгууллагуудыг сонгон шалгаруулах

Бодлого хэрэгжүүлж, төрөлжүүлсэн

сургуулиудын чадавхийг бэхжүүлэх,

тоног төхөөрөмжөөр хангах, сургалтын

хөтөлбөрийг сайжруулах

Төрөлжсөн сургуулийн үйл ажиллагааг


Төрөлжүүлэх бодлого, хэрэгжилтэнд дүн

шинжилгээ хийх, сайжруулах


Хуудас | 129

Зорилт 4. 2.1.3 Боловсролын салбаруудын түншлэлийн хүрээнд МБС-ын байгууллагуудын бүтээгдэхүүн

үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх

МБС-ын байгууллагууд дээрх дадлагын

сургалтын орчинг сайжруулсан байна.

1) Сургалтын үйл ажиллагаанд олон

улсын жишигт хүрсэн технологи,

тоног төхөөрөмжийн ашиглалт


2) Сургалтын чанар хүртээмж

нэмэгдсэн, багш нарын ур чадвар

дээшилсэн байна.

3) Аж ахуйн нэгжүүдийн оролцоо

нэмэгдэж, инженер техникийн

ажилтнуудын МБС-ын салбар

оруулах хувь нэмэр, оролцоо

нэмэгдсэн Сурагчдийн тоо өссөн

байна.

МБС-ын байгууллагуудын орлого бүрдүүлэх

бодлогыг боловсруулж, батлах (СӨБ, ЕБС,

МБС-д шаардлага бүхий тавилга, багаж

хэрэгсэл, зөөлөн эдлэлийг үйлдвэрлэх)


Бодлого, журмыг хянан дүгнэж, шинэчлэх

Зорилго 2.2 МБС-ын хүртээмжийг нэмэгдүүлэх

Зорилт 4.2.2.1 ХБИ, эмзэг бүлгийн иргэд, үндэсний цөөнх, тусгай хэрэгцээт иргэд, нийгмээс тусгаарлагдсан иргэд,

цэрэг, ажилгүй иргэд, насанд хүрэгчид, алсагдсан сум, хөдөөгийн малчдад МБС-ын хүртээмжийг нэмэгдүүлэх

МБС-ын хөтөлбөрийг хөдөлмөрийн зах

зээлийн эрэлтэд үр дүнтэй нийцүүлсэн

байна.

1) Хөдөлмөр эрхлэх, бизнес эрхлэх ур

чадвар бүхий иргэдийн тоо нэмэгдсэн

байна.

2) МБС-ыг бүх нийтэд хүртээмжтэй байх

хөтөлбөр хэрэгжсэн байна.

3) МБС-ын нийгмийн нэр хүнд

дээшилсэн, сурагчдын тоо өссөн

байна.

4) МБС болон бизнесийн байгууллагын

хамтын ажиллагаа бэхжсэн,

сургалтын байгууллагад ажил

олгогчоос үзүүлж буй санхүүгийн

болон бусад дэмжлэг нэмэгдсэн

байна.

Тусгайлсан хөтөлбөр боловсруулах (Уян

хатан, нийт иргэдийн хэрэгцээнд нийцсэн,

чадамжийн модуль сургалтаар шинэ ур

чадвар эзэмших, ур чадварыг тасралтгүй

дээшлүүлэх суралцах боломжийг

нэмэгдүүлсэн байна.)

Улирал харгалзахгүйгээр чадамжийн

нэгжээр, богино хугацааны сургалт явуулах,

үнэлгээ хийх, өмнөх мэдлэг, ур чадварыг

хүлээн зөвшөөрөх, баталгаажуулах,

гэрчилгээжүүлэх

Зорилт 4.2.2.2 Оюутныг дэмжих үйлчилгээг нэмэгдүүлэх

1) Оюутныг дэмжих үйлчилгээ бэхжсэн

байна.

Ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох,

Төгсөгчдийн хөдөлмөр эрхлэлт, бизнес

эрхлэх ур чадварыг нэмэгдүүлэх


Хуудас | 130

үйлчилгээний хөтөлбөрийг сайжруулах,


Өмнөх жилүүдэд хэрэгжүүлсэн хөтөлбөрийн

үр дүнд үнэлгээ, дүгнэлт хийж, байнгын

шинэчлэл хийнэ

Зорилго 2.3 Суралцахуйн уян хатан хэлбэрүүдийг дэмжих

Зорилт 4.2.3.1 МБС-ын хүртээмжийг иргэдэд насан туршдаа суралцах, ур чадвараа тасралтгүй дээшлүүлэх боломжийг

олгох замаар нэмэгдүүлэх

Ажил эрхлэх, бизнес эрхлэх ур

чадвартай залуучууд, насанд

хүрэгчдийн тоог нэмэгдүүлсэн байна. Иргэдийн сурах эрэлт, хэрэгцээнд

тулгуурлан ЧСС-ын хөтөлбөр, чадамжийн

нэгж, АО-ийн ур чадварын стандарт гэх мэт

эрэлт хэрэгцээнд тулгуурлан улирал

харгалзахгүйгээр сургалт, үнэлгээг зохион

байгуулах эрх зүйн орчныг бүрдүүлнэ.

Сургалтын хөтөлбөр, үнэлгээний

материалыг хянаж сайжруулна.

Зорилт 4. 2.3.2 Өмнөх мэдлэг, ур чадварыг үнэлэх механизмыг бэхжүүлж, хэрэгжүүлэх МБС-ын салбарт иргэдийн өмнөх

мэдлэг, ур чадварыг хүлээн зөвшөөрөх,

үнэлэх, баталгаажуулах мехнанизм

бүрэн бэхэжсэн байна..

МБС-ын салбар нв RPL-ээр дамжуулан

иргэдийн насан турш сурч, боловсрох,

хөдөлмөр эрхлэх ур чадвараа

нэмэгдүүлэхийг дэмжих тогтолцоог

бүрдүүлсэн байна.

Өмнөх мэдлэг, ур чадварыг хүлээн

зөвшөөрөх үйл ажиллагааг чанаржуулж,

дүрэм, журмыг боловсронгуй болгох

3500 гаруй иргэний өмнөх мэдлэг ур

чадварыг үнэлж, мэргэжлийн гэрчилгээ

олгоно (TOT 60; LT 2000; OST: 25). Мөн

үнэлгээнд оролцогч талууд,

мэргэжилтнүүдийн чадавх бэхжүүлэх

сургалт зохион байгуулна.

2025 онд сургалт үнэлгээний уян хатан

механизм бэхжсэн, үнэлгээнд оролцогч

бусад талуудын (ажил олгогч, хувийн

хэвшлийн) үнэлгээний ажилтнууд

бэлтгэгдсэн, МБС-ын Үнэлгээний төвийн

чадавх бэхжсэн байна.


Хуудас | 131

2025 онд сургалт үнэлгээний уян хатан

механизм бэхжсэн, үнэлгээнд оролцогч

бусад талуудын (ажил олгогч, хувийн

хэвшлийн) үнэлгээний ажилтнууд

бэлтгэгдсэн, МБС-ын Үнэлгээний төвийн

чадавх бэхжсэн байна.

3. Засаглал, менежмент, удирдлага

Зорилго 3.1 Боловсролын удирдлагын хамтын хариуцлагыг бэхжүүлэх

Зорилт 4. 3.1.1 Салбар дундын зохицуулалтын зарчим, ТХХТ-ээр удирдуулсан удирдлагын тогтолцоог бүрдүүлнэ. Эдгээр зорилтуудыг үе шаттайгаар

хэрэгжүүлсэнээр МБСҮЗ-ийн үйл

ажиллагаа илүү ил тод, үр дүнтэй

хэрэгжиж, эдийн засгийн яамдуудын

оролцоо нэмэгдэж, ажиллах хүчний

эрэлтээр удирдуулсан МБС-ын

тогтолцоо бий болно. МБС-ын

байгууллагуудыг төрөлжүүлсэнээр

чанар хүртээмж нэмэгдэнэ. NQF-д

мэргэжлийг бүртгэх, мэргэжлийн

стандарт боловсруулах, шинэчлэх,

сайжруулах тасралтгүй үйл ажиллагаа

бэхжих болно.

2030 онд дараах зорилтууд биелэсэн

байна.

1) Салбар дундын зохицуулалт,

уялдаа холбоо, тогтвортой байдлыг

хангасан, ХЗЗ-ийн эрэлтээр

удирдуулсан МБС-ын засаглал


2) Мэргэжлийн түвшний үндэсний

тогтолцоо (NQF) хэрэгжсэн байна.

Эдийн засгийн тэргүүлэх таван салбар ,

болон МБС-ын салбарын хамтын

ажиллагааны бодлого боловсруулж,

баталгаажуулна.

Эдийн засгийн салбарууд дахь хөдөлмөрийн

зах зээлийн эрэлтийг тодорхойлно,

сургалтад хэрэгжүүлнэ

ҮМХ-г хэрэгжүүлэх бодлогын баримт бичгийг

боловсруулж, Засаглал удирдлагыг

тодорхойлно.

Хэрэгжүүлэгч байгууллагуудын

мэргэжилтнүүдийг бэлтгэнэ (50хувь).

Мэргэшлийн үндэсний тогтолцоог


Зорилго 3.2 Боловсролын удирдлага, мэдээллийн системийг бэхжүүлэх

Зорилт 4. 3.2.1 МБС-ын боловсролын удирдлага мэдээллийн тогтолцоог (БУМТ) бий болгож хэрэгжүүлэх Сүүлийн үеийн мэдээ, тоо баримт дээр

үндэслэн шийдвэр гаргадаг болсон

байна. Багш, ажилтан, оюутнууд болон сургууль,

сургалтын үйл ажиллагаа, тоног төхөөрөмж

хэрэгсэл, сургалтын хөтөлбөр, үнэлгээний


Хуудас | 132

тестийн сан, агуулга, статистик зэргийг

багтаасан МБС-ын БУМТ-ны загвар


Тогтолцоог бий болгож, турших

МБС-ын БУМТ-оог бүрэн хэрэгжүүлэх

МБС-ын БУМТ-ны үйл ажиллагаанд үнэлгээ

хийж өөрчлөлт тохируулга хийх

Зорилго 3.4 Оновчтой төлөвлөлт, удирдлага, зохицуулалт

Зорилт 4.3.4.1 МБС-ын төлөвлөлт, зохицуулалт, хэрэгжүүлэлт, хяналтын оновчтой тогтолцоог хэрэгжүүлэх МБС-ын үр дүнтэй засаглалтай болсон

байна. МБСҮЗ-ийн үйл ажиллагааг санхжүүлж,

байнгын үйл ажиллагаатай болгох,

бэхжүүлэх

Зорилт 4.3.4.2 МБС-ын бие даасан бодлого, стратеги ба хэрэгжүүлэгч агентлаг 1) МБС-ын бие даасан агентлаг

байгуулагдаж, салбар дундын

зохицуулалт, ХЗЗ-ийн эрэлтээр

удирдуулсан засаглал, удирдлага

бэхэжсэн байна.

МБС-ын бие даасан агентлаг байгуулах

судалгаа хийх, ажлын хэсэг байгуулах.

Бодлогын баримт боловсруулах, МБС-ын

хууль болон Боловсролын багц хуулинд

тусгах

МБС-ын бие даасан агентлаг байгуулж, үйл

ажиллагааг бэхжүүлнэ. Удирдах ажилтан

болон мэргэжилтнүүдийн чадавх бэхжүүлнэ.

Зорилт 4.3.4.3 МБС-ын санхүүжилтийн олон эх үүсвэрийг бүрдүүлсэн байх Монгол Улсын МБС-ын санхүүжилтийн

олон эх үүсвэртэй болсон байна. МБС-ын санхүүжилтийн олон эх үүсвэрийг

бүрдүүлэх бодлого, төлөвлөлт хийх ба үүнд

ажил олгогч байгууллага ба ААН-д үзүүлэх

татварын хөнгөлөлт, урамшуулалыг багтаах


Төлөвлөгөөнд дүн шинжилгээ хийж


Зорилт 4. 3.5.1 МБС-ын стандартад суурилсан ЧБ-ын тогтолцоо (магадлан итгэмжлэлийг багтаасан) Үүний үр дүнд 2025 он гэхэд МБС-ын

байгууллагуудын тал хувь нь чанарын

баталгаажуулалт хийгдэж, үйл Чанарын баталгаажуулалтын тогтолцоог

ҮМХ-тэй уялдуулж, бодлого боловсруулах,


Хуудас | 133


батлуулах ажиллагаа нь сайжирсан байна.

Байгууллагын дотоод болон гадаад

чанарын баталгаажуулалтын чадавх

дээшилж, чанарын баталгаажуулалтын

механизм бэхжинэ.

1) МБС-ын салбарт чанарын

баталгаажуулалтын механизм

бэхжиж, бүх сургуулиуд 100%

магадлан итгэмжлэгдсэн, нийт

сургалтын хөтөлбөрийн 50-60% нь

магадлан итгэмжлэгдсэн, чанарын

баталгаажилтын бүрэлдэхүүн

хэсгүүдийг хэрэгжүүлэх чадавх

бэхсжн байна.

2) Одоо байгаа чанарын

баталгаажуулалтад чиглэсэн үйл

ажиллгаа хоорондын уялдаа холбоо

хангагдсан байна.

Чанарын баталгаажуулалтыг хэрэгжүүлэх

байгууллага, мэргэжилтнүүдийг сургаж

бэлтгэх, (төрийн байгууллагын 25, ажил

олгогчоос 20),

Байгууллагын болон хөтөлбөрийн магадлан

итгэмжлэлийн шалгуурыг нарийвчлан,

чанаржуулах


2030 он хүртлэх үр дүн I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV



Зорилт 5.1.1.1 Үндэсний хөгжилтэй уялдсан шинэ хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлэх

XXI зууны шинэ ажлын байрууд, одоо сургалт

явуулж байгаа хөтөлбөр, мэргэжлүүдийн

ирээдүйн чиг хандлагыг судлан монголын

хөдөлмөрийн зах зээлд нэн шаардлагатай

ажил мэргэжлийн жагсаалт, мэргэжилтний

хэрэгцээг тодорхойлох

Үр дүнд суурилсан

боловсролын тогтолцоонд

мөрдөх дүрэм, журам,

бусад бичиг баримтуудтай

болно.

Шинэ мэргэжлийн чиглэл,

сургалтын хөтөлбөрүүд

Үр дүнд суурилсан боловсролын тогтолцоонд

мөрдөх дүрэм, журам, бусад бичиг

баримтуудыг боловсруулан, сургалтын


Хуудас | 134

хөтөлбөрүүдийг шинэчлэх төлөвлөгөө


бий болсноор оюутнууд

сонирхсон хичээлүүдээ

академик болон

мэргэжлийн чиглэлийн

дагуу чөлөөтэй сонгох

боломж бүрдэнэ.

Мэргэжлийн төрөлжсөн болон нарийвчилсан

чиглэлээр төгсөн гарах мэргэжилтний мэдлэг,

чадвар, хандлагын стандартыг боловсруулж,

тухай бүр Стандартчилал хэмжил зүйн газраар

батлуулах

ДБСБ-ын бүх шатны сургалтын хөтөлбөрт

стандарт, шалгуур, шаардлагын дагуу үнэлгээ

хийж боловсруулалтын түвшинг тогтоох ажлыг

зохион байгуулах

Шинэчлэгдсэн сургалтын хөтөлбөрүүдийг бүх

ДБСБ-ууд болон НТС-н төвүүдээр хэрэгжүүлэх

Шинэ мэргэжлийн чиглэл, сургалтын

хөтөлбөрүүд бий болсноор оюутнууд сонирхсон

хичээлүүдээ академик болон мэргэжлийн

чиглэлийн дагуу чөлөөтэй сонгох боломжийг

бүрдүүлэх


Зорилт 5.1.1.2 Дээд боловсролын “дадлага сургалтыг” шинэ загварыг сайжруулна.

Холбогдох хууль, дүрэм журмуудыг судлан, үр

дүнгийн тайланг бэлэн болгох

Дадлага сургалтын

хөтөлбөрийн төлөвлөгөө

хэрэгжсэн, үр дүнг

хэлэлцсэн байна.

Бүх төрийн өмчийн болон

10-с доошгүй тооны

хувийн ДБСБ-уудад

Дадлага сургалтын

хөтөлбөртэй болсон

байна.

100-с багагүй харилцан

ойлголцлын санамж бичиг

Дадлага сургалтын хөтөлбөрт

санхүүжүүлэлтийн арга зам, механизм, хамтын

оролцоо, хариуцлагын тогтолцоо, татварын

хөнгөлөлт, урамшуулал, эрсдлийг тооцох

дүрэм журмуудыг тусгах

ДБСБ болон үйлдвэрлэл, бизнесийн

байгууллагуудын хооронд төр, хувийн

хэвшлийн түншлэлийн хүрээний харилцан

ойлголцлын санамж бичгүүд (MoU) зурах

нөхцөлийг бүрдүүлэх, санамж бичгүүдэд гарын

үсэг зурах

Дадлага сургалтын хөтөлбөрийн түншлэлд


Хуудас | 135

хамрагдсан оролцогчдын чадавхийг

дээшлүүлэх үйл ажиллагаа эхлүүлэх

зурагдсан байна.

50-с багагүй харилцан

ойлголцлын санамж бичиг

зурагдсан байна.




Одоо мөрдөгдөж буй ДБСБ-ын профессорын

үйл ажиллагаа, үнэлгээ, хөгжилтэй

хамааралтай бодлогуудад тойм судалгаа хийж,

холбогдох баримт бичиг, бодлогыг багшийн


ДБСБ-ын профессор

багшийн хөгжлийн төв

(Нээлттэй боловсролын

төв)-ийг үр дүнтэй

ажиллуулна.

ДБ-ын академик чанар

сайжирна.

Профессор багшийн

ажлыг ажлын гүйцэтгэлийг

сургалт-судалгаа-

инноваци-нийгмийн

үйлчилгээ- мэргэжлийн ур

чадвар гэсэн цогц үр

дүнгээр нь үнэлдэг

тогтолцоонд шилжснээр

кредит системийн үнэлгээ

шинэчлэгдэн мерит

зарчим үйлчилж эхэлнэ.

Чадварлаг эрдэмтэн,

судлаачдыг ДБСБ-д

төвлөрүүлэх бодлого

хэрэгжинэ.

Докторын зэрэгтэй

профессорын тоо

нэмэгдэнэ.

Докторын дараах сургалт

нэмэгдэнэ.

Зочин профессорын

хөтөлбөрүүд сайжирна.

Англи хэлээр заадаг

хичээлийн тоо ихсэж,

Профессор багшийг ажилд авахад тавигдах

стандартыг шинэчлэн хэрэгжүүлэх

ДБСБ-ын профессор багшийн хөгжлийн

төлөвлөгөөг боловсруулан хэрэгжүүлэх

ДБСБ-н Профессор багшийн хөгжлийн төвүүд

(Нээлттэй боловсролын төв) үйл ажиллагааг

явуулах


Хуудас | 136

Хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн явцыг дүгнэх гадаад хэлээр заадаг

багшийг урамшуулдаг


байна.

Ажлын байран дээрээ

өөрийгөө хөгжүүлэх

сургалтууд эрчимжинэ.


Зорилт 5.1.4.1 Нээлттэй, зайн сургалтын бодлогыг сайжруулах

“Бүх нийтийн нээлттэй боловсрол” хөтөлбөрийг

боловсруулан батлуулах

Дээд боловсролын бүх

МХТ-ийн дэд бүтэц нь

Нээлттэй боловсрол,

MOOC-ийн зарчмыг

дэмжсэн байдлаар

сайжирна.

Нээлттэй, зайн

боловсролын төвүүд

үндэсний хэмжээнд үйл

ажиллагаагаа явуулна.

Нээлттэй боловсролын төвүүд бий болж

хамтын ажиллагааны механизм бүрэлдүүлэх

Нээлттэй боловсролын төвүүдийн хүний

нөөцийн чадавхийг дээшлүүлэх хөтөлбөр

батлуулах

Нээлттэй боловсролыг дэмжсэн МХТ-ийн дэд

бүтцийн үнэлгээ хийгдэж хэрэгцээнд

тулгуурлан үе шаттайгаар хөрөнгө оруулалтыг

тасралтгүй хийх


Зорилт 5.1.4.2 Нээлттэй, зайн, онлайн сургалт, нөөц материал хөгжүүлэх, санаачлагыг дэмжих

Нийтийн, нээлттэй, онлайн сургалтууд(MOOC),

Сургалтын нээлттэй нөөцүүдийг (OER) бэлтгэх

бодлого боловсруулан хэрэгжүүлэх

Нийтийн, нээлттэй,

онлайн сургалтууд болон

Сургалтын нээлттэй

нөөцүүдийн бодлогод

лиценз эзэмших, агуулгын

хөгжүүлэлт, ашиглалт,

хамтран ашиглалт,

чанарын баталгаажуулалт

хамрагдсан байна.

Хүний хөгжлийг Насан

Нийтийн, нээлттэй, онлайн сургалтууд болон

Сургалтын нээлттэй нөөцүүдийг боловсруулан

сургалтанд ашиглах

Нийтийн, нээлттэй, онлайн сургалтуудыг

хүлээн зөвшөөрөн дүйцүүлэх бодлого

боловсруулан батлах


Хуудас | 137

Нийтийн, нээлттэй, онлайн сургалтуудыг

хүлээн зөвшөөрч ашиглалтанд оруулан

баталгаажуулах

туршдаа суралцахуйн

зарчмаар дэмжихэд

Нийтийн, нээлттэй,

онлайн сургалтууд болон

Сургалтын нээлттэй

нөөцүүдийг ашигладаг

болно.

Нийтийн, нээлттэй, онлайн сургалтуудын

хэрэгжилтийн явцыг дүгнэх

Зорилго 1.5 Хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт хэрэгцээнд нийцүүлэх.

Зорилт 5.1.5.1 Дээд боловсрол болон үйлдвэрлэлийн хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлэх

Үйлдвэрлэлийн байгууллагуудын оролцоо,

санхүүжилтийг дэмжин урамшуулах бодлогыг

боловсруулан батлуулах

Хувийн секторын

боловсролд оруулах

хөрөнгө оруулалтыг

дэмжсэн хууль эрх зүйн


байна.

ДБСБ-уудын судалгаа

хөгжүүлэлт бэхэжсэн

байна. Орчин үеийн

нээлттэй лабораториудын

сүлжээг ашигладаг болно.

Боловсролын зээлийн сан,

ШУТС-ийн төсвийн

төлөвлөлт, хуваарилалт,

зарцуулалтыг оновчтой,

үр ашигтай болгосон

байна.

Хамгийн багадаа 200

байгууллагыг хамруулсан

боловсролыг дэмжих

санхүүжилтийн хөтөлбөр


Нэмүү өртөг шингээсэн

үндэсний үйлдвэрлэлийг

дэмжсэн судалгааны

бодлого, хөтөлбөр

Нээлттэй, хамтарсан хэлбэрийн дадлагын

лаборатори, судалгааны орчныг ДБСБ-уудад

болон үйлдвэрлэлийн газруудад байгуулах

ДБ-ын ажлын байрны тодорхойлолтыг ҮМХ-д

уялдуулан үйлдвэрлэлийн байгууллагуудын

оролцоог хамруулсан байдлаар шинэчлэн

тогтоох

Үйлдвэрлэлийн байгууллагуудын оролцоо,

санхүүжилтийг дэмжин урамшуулах бодлогын

хэрэгжилтийн явцыг дүгнэх


Хуудас | 138

хэрэгжиж бэхэжсэн байна.


Зорилго 2.1 ДБСБ-ын дэд бүтэц, орчинг бүрдүүлэх

Зорилт 5.2.1.1 Дээд боловсролын дэд бүтцийг хөгжүүлэх

Оюутан төвтэй сургалтын үйл ажиллагааг

дэмжсэн сургалтын орчинд тавих шаардлагыг

боловсруулж, стандартад нийцсэн дэд бүтцийн

үнэлгээг бий болгох

Иргэдийн суралцах хүсэл

сонирхлыг идэвхжүүлэх

зорилгоор цахим орчин

болон орчин үеийн

нээлттэй лабораториудын

сүлжээг ашигласнаар

дэлхийд өрсөлдөх

чадвартай иргэнийг бий

болгох зорилтыг хангана.

Шинэ барилга

байгууламжийг барихдаа

ногоон хөгжлийн бодлогыг

дэмжсэн шинэ

стандартуудыг

баримтална; Нээлттэй,

бүртгэлтэй судалгааны

лабораториудын тоо


Ногоон хөгжлийн

бодлогын дагуу

стандартад нийцсэн,

цахим орчин бүхий дэд

бүтцийн байгуулалтын

хөгжлийн төлөвлөгөө


Стандартад нийцсэн дэд бүтцийн үнэлгээнд

суурилан хөгжлийн төлөвлөгөөг боловсруулах.

Дэд бүтцийн шинэ стандартыг батлаж,

төлөвлөгөөний дагуу хэрэгжүүлэх

Дэд бүтцийн хөгжлийн төлөвлөгөөнд

шинжилгээ хийх

Стандартад нийцсэн дэд бүтцийн үнэлгээнд

суурилан хөгжлийн төлөвлөгөөг боловсруулах.


Зорилт 5.2.2.1 Бакалаврын болон ахисан түвшний элсэлтийн журам шинэчлэн сайжируулах

Элсэлттэй хамааралтай бодлогуудад тойм

судалгаа хийх

Элсэлтийн шинэ журам

бүрэн хэрэгжинэ.

Дээд боловсролын элсэлтийн журам шинэчлэх

Шинэ элсэлтийн журам хэрэгжсэнээр элсэгч


Хуудас | 139

нэмэлт шалгалт өгөх, эссэ бичих зэргээр

өөрийн ур чадвараа батлан харуулах

боломжийг нээлттэй болгох

Шинэ элсэлтийн дүрмийн хэрэгжилтийн явцыг

дүгнэх


Үндэсний мэргэшлийн хүрээний дагуу уян

хатан суралцахуйг дэмжсэн бодлого батлуулах

Үндэсний мэргэшлийн

хүрээний дагуу чөлөөт

шилжилт хийх боломж

бүрдэнэ.

Дээд боловсролын шинэ

индексүүдийг хамарсан

байна.

Үндэсний мэргэшлийн хүрээний дагуу кредит

хүлээн зөвшөөрөх төлөвлөгөө боловсруулан

батлуулах


Дээд боловсролын шинэ индексүүдийн

хамарсан байдалд дүн шинжилгээ хийх


Зорилго 3.1 Хамтын оролцоо, түншлэл, хариуцлагыг бэхжүүлэх

Зорилт 5.3.1.1 Судалгааны их сургуулийн бодлогыг хэрэгжүүлэх

Судалгааны их сургуулийн хөгжлийн концепц,

төлөвлөгөө батлан хэрэгжүүлэх

Судалгааны их сургууль


ДБСБ-уудын ангилал

дахин тодорхойлогдоно.

Судалгааны их сургуулийн хөрөнгө оруулалтын

бодлого хэрэгжих

БДСБ-уудын бүх ангиллыг дахин тодорхойлох

Зорилго 3.2 Боловсролын мэдээллийн удирдлагын системийг бэхжүүлэх

Зорилт 5.3.2.1 ДБ-ийг удирдлагын нэгдсэн системийг хөгжүүлэх

Боловсролын салбарын удирдлага,

мэдээллийн нэгдсэн системийн ашиглалтын

хүрээг боловсруулах

Мэргэжлээ зөв сонгох,

мэргэжлээрээ ахин

дэвшихэд нь иргэдэд

туслах мэдээллийн

технологийн нээлттэй Дээд боловсролын системийн хөгжлийн


Хуудас | 140

төлөвлөгөө боловсруулах систем бий болсон байна.

Дотоодын сургалт, эрдэм

шинжилгээ судалгааны

нөөцүүд болон инновацын

ололтуудыг харилцан

солилцох боломжийг

бүрдүүлсэн томоохон

платформын түвшинд

хүрсэн байна.

Дээд боловсролын үйл ажиллагааны үндсэн

өгөгдлийг цаг тухайд нь (online) цуглуулан

боловсруулах боломжтой тайлан мэдээллийн

систем боловсруулах

ДБУМС-ийн шинэ модулуудыг иргэд мэдээлэл

авах боломжтой байхаар хөгжүүлэх;

Мэдээллийн платформ, Эрдэмнэт сүлжээний

хүчин чадлыг тогтмол нэмэгдүүлэх

Зорилго 3.4 Боловсролын төлөвлөлт, менежмент, зохицуулалт

Зорилт 5.3.4.1 Дээд боловсролын үндэсний зөвлөл/хороо байгуулагдан үйл ажиллагаагаа явуулах

Холбогдох хууль эрх зүй, бодлогын

баримтуудад тойм шинжилгээ хийх

Дээд боловсролын

үндэсний зөвлөл/хороо


Дээд боловсролын

тогтвортой, тасралтгүй

төлөвлөлтийн систем бий


“Дээд боловсролын

үндэсний зөвлөл/хороо”

нь засгийн сайд нарын

танхимын түвшинд салбар

дундын үйл ажиллагаа

явуулах агентлаг болон

өргөжсөн байна.

Холбогдох хууль эрх зүй, бодлогод оруулах

өөрчлөлтийг тусган батлуулах

Хараат бус бодлогын шинжилгээ хийж, урт

хугацааны төлөвлөлт, хөтөлбөр, төслийн

талаар УИХ, Засгийн газарт зөвлөмж өгөх,

төсвийн асуудлаар зөвлөх, төлөвлөх, мастер

төлөвлөгөөг хянах, шинжлэх үүрэг хариуцлагыг

тусгах.

Дээд боловсролын үндэсний зөвлөл/хорооны

төсөв улсын төсөвт суулгах

Дээд боловсролын үндэсний зөвлөл/хорооны

үйл ажиллагаанд дүн шинжилгээ хийх

Зорилт 5.3.4.2 Ахисан түвшний сургуулийн чансаа тогтоодог систем бий болгож сайжруулах.

Ахисан түвшний сургуулийн чансаа тогтоох

төлөвлөгөө боловсруулан батлах

(QS rating, Green metrics ranking) зэрэг

системүүдийг судлах)

Дээд боловсрол илүү ил

тод тунгалаг болно;

БМИҮЗ-ийн үйл

ажиллагаа сайжирсан Ахисан түвшний сургуулийн чансаа тогтоох


Хуудас | 141

төлөвлөгөө хэрэгжих; байна.

Үндэсний чансаа

тогтоодог систем бий

болно.

БМИҮЗ-ийн хөгжлийн төлөвлөгөөг

боловсруулан батлуулж хэрэгжүүлэх

Ахисан түвшний сургуулийн чансаа тогтоох

төлөвлөгөөний явцыг дүгнэх


Хөдөө орон нутгийн ДБСБ-ын чадавхийг

сайжруулах төлөвлөгөө бэлэн болгох

Хөдөө орон нутгийн

ДБСБ-ын чанар сайжирна.

Хөдөө орон нутгийн ДБСБ-ын чадавхийг

сайжруулах төлөвлөгөө батлагдан хэрэгжих

болгох

Хөдөө орон нутгийн ДБСБ-ын багш нарын

чадавхийг сайжруулах төлөвлөгөө

боловсруулан хэрэгжүүлэх


Зорилт 5.3.5.1 Суралцахуйн үр дүнг хэмжихүйц үнэлгээ, чанарын дотоод баталгаажуулалтын тогтолцоог бий болгон хэрэгжүүлэх

Чанарын баталгаажуулалтын системд тойм

шинжилгээ хийх

Чанарын

баталгаажуулалтын шинэ

стандартын дагуу дээд

боловсролын чанар


Гүйцэтгэлд/чадамжид суурилсан үнэлгээний

системийн стандарт бий болгох

Чанарын баталгаажуулалтыг хөгжүүлэх

төлөвлөгөөг боловсруулан батлуулах

Чанарын баталгаажуулалтын шинэ стандартын

туршилт эхлүүлэх

Гүйцэтгэлд/чадамжид суурилсан үнэлгээний

системийн стандартын хэрэгжилтэнд үнэлгээ

хийх


Хуудас | 142

Энд өөр дизайнтай хуудас байна)

ХАВСРАЛТУУД


Хуудас | 143

ХАВСРАЛТУУД

Хавсралт 1. Боловсролын салбарын дунд хугацааны хөгжлийн төлөвлөгөө 2021-2030-ийн хөгжлийн бусад бодлоготой нийцтэй байдал

№

Код Боловсруулж байгаа бодлогын баримт бичгийн

зорилт МОНГОЛ УЛСЫН ТХҮБ

2030 – ТАЙ НИЙЦЭЛ Үнэлгээ*

НҮБ-ЫН ТХЗ-УУДТАЙ НИЙЦЭЛ

Үнэлгээ ТӨРӨӨС БТББ /2014-2024 он/

Үнэлгээ

САЛБАРЫН ХЭМЖЭЭНД

1 0.1.1.1 Боловсролын бодлогыг шинэчлэх

2 0.3.1.1 Мэргэжлийн байгууллагын чадавхийг бэхжүүлэх 2.2 Нийгмийн

тогтвортой хөгжил Зорилт 4c

3 0.3.3.1 СӨБ, БДБ-ын сургалтын хэрэглэгдэхүүн, тоног

төхөөрөмжийг орон нутагт үйлдвэрлэх 2.2 Нийгмийн

тогтвортой хөгжил Зорилт 4a

6.4

4 0.3.3.2 Хүний нөөцийн бодлого хэрэгжүүлэх 2.2 Нийгмийн

тогтвортой хөгжил Зорилт 4c

5.3

5 0.1.3.1 Орон нутгийн БСГ-ын чадавхийг бэхжүүлэх 2.2 Нийгмийн

тогтвортой хөгжил Зорилт 4a

6 0.1.4.1 Нээлттэй боловсрол, зайны сургалтын агуулга, нөөц

материал боловсруулах хүний нөөцийг бэлтгэх, чадавхжуулах

2.2 Нийгмийн тогтвортой хөгжил

2.2.3 - Зорилт 2, 3, 4

Зорилт 4.1. 4.2, 4.3 Зорилт 4.7

НАСАН ТУРШДАА СУРАЛЦАХУЙН БОДЛОГЫГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ

1 1.1.1.1 Насан туршдаа суралцахуйн үндэсний хөтөлбөр

хэрэгжүүлэх .2.3 – Зорилт, 2, 3, 4

Зорилт 4.1, 4.2, ба 4.3

1.2

2 1.1.2.1 НТС-н багш, ажилтны чадавхийг бэхжүүлэх,

сургалтад хамруулах

3

1.2.1.1 Насан туршийн боловсролын төвийг иргэдийн насан туршдаа суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэх, зохион байгуулах чиглэлээр дэд бүтцийг сайжруулах

2.2.3.Мэдлэгт суурилсан нийгэм ба ур чадвар бүхий Монгол

хүн Зорилт 4

Зорилт 4.4.1 4.1

4 1.2.3.1 Насан туршдаа суралцахуйн хэлбэр, төрлийг

боловсролын түвшин бүрт тодорхойлох, ҮМХ-тэй нийцүүлэх

2.2.3 – Зорилт, 2, 3, 4 Зорилт 4.1, 4.2,

ба 4.3

5 1.3.1.1 НТС-н бодлогыг хэрэгжүүлэх салбар дундын

механизмыг тодорхой болгох 2.2.3 – Зорилт, 2, 3, ба

4

Зорилт 4.1, 4.2, and 4.3

6 1.3.2.1 НТС-н мэдээллийн бааз бий болгож, мөшгих 2.2.3 – Зорилт, 2, 3, ба Зорилт 4.1, 4.2,


Хуудас | 144

системтэй болох 4 and 4.3

СУРГУУЛИЙН ӨМНӨХ БОЛОВСРОЛЫН ДЭД САЛБАРЫН ХЭМЖЭЭНД

1

2.1.1.2 0-5 насны хүүхдийн эцэг эхийн хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

2.2.3

Зорилт 4.2

2 2.1.1.3 Хүүхдийн цогц хөгжлийн судалгааг тотмолжуулах 2.2.3

Зорилт 1, 2 Зорилт 4.2

3 2.1.2.1 СӨБ-ын багшийн стандартыг боловсруулж

хэрэгжүүлэх 2.2.3

Зорилт 2 Зорилт 4.2

4 2.1.2.2 СӨБ-ын багшийн мэргэжил дээшлүүлэх сургалтыг

шинэчлэн сайжруулах 2.2.3


5 2.1.2.3 СӨБ-ын багш бэлтгэх хөтөлбөр, арга зүйг шинэчлэн

сайжруулах 2.2.3

Зорилт 2 Зорилт 4.7.1 Зорилт 4.с.1

5.2

6 2.1.2.4 СӨБ-ын туслах багшийг бэлтгэх, хөгжүүлэх Зорилт 4.с.1 5.1

7 2.1.3.1 5 настай хүүхдүүдийн сургуульд бэлтгэгдсэн

байдлын үнэлгээний журам боловсруулж, хэрэгжүүлэх

2.2.3 Зорилт 2

Зорилт 4.2

8 2.1.3.2 СӨБ-д нээлтэй болон зайны сургалтын

санаачлагуудыг дэмжих Зорилт 4.а.1

9 2.1.4.1 СӨБ-ын МХТ-ний орчинг сайжруулах Зорилт 4.а.1 7.14

10 2.2.1.1 Цэцэрлэгийг автобустай болгох

11 2.2.2.1 СӨБ-ын хоол хүнсний аюулгүй байдал, тэжээллэг

чанарыг сайжруулах 2.2.3


12 2.2.2.2 Малчин болон эмзэг бүлгийн хүүхдийн СӨБ-д

хамрагдалтыг 100% хүргэх 2.2.3

Зорилт 1 Зорилт 4.2 Зарчим 2.1.2

БАГА, ДУНД БОЛОВСРОЛЫН ДЭД САЛБАРЫН ХЭМЖЭЭНД

1

3.1.1.1 Хөтөлбөрийн менежментийн циклийг хэрэгжүүлэх, дүгнэх

2.2 Нийгмийн тогтвортой хөгжил

2.2.3 Мэдлэгт суурилсан нийгэм ба ур чадвар бүхий Монгол

хүн

Зорилт 4

2 3.1.1.2 Хүүхдийн цогц хөгжлийн судалгааг тогтмолжуулах 2.2.3

Зорилт 1, 2 Зорилт 4.2

3 3.1.2.1 ЕБС-ын багшийн стандартыг боловсруулж, багш

бэлтгэх, мэргэжил дээшлүүлэх сургалтыг шинэчлэх 2.2.3



Хуудас | 145

4 3.1.2.2 ЕБС-ын багшийн мэргэжил дээшлүүлэх уян хатан

сургалтыг хөгжүүлэх 2.2.3


Зорилт 1.1.3

5 3.1.2.3 Сургуульд суурилсан багшийг хөгжүүлэх хөтөлбөр

хэрэгжүүлэх 2.2.3


6 3.1.2.4 Бага ангийн туслах багшийг бэлтгэх, туслах багшийн

орон тоог нэмэгдүүлэх Зорилт 4.с.1 5.3

7

3.1.3.1 Монгол хэлний түвшин тогтоох үнэлгээний системийг хөгжүүлэх


хүн

4.4

8

3.1.3.2 Чадварт суурилсан үнэлгээний системийг хөгжүүлэх



Зорилт 4.7 7.8

9

3.1.3.3 Ахлах сургуулийн сурагчдын үнэлгээг боловсронгуй болгох



Зорилт 4.7

10 3.1.4.1 БДБ-д нээлттэй болон зайны сургалтын

санаачлагуудыг дэмжих Зорилт 4.а.1 Зарчим 7.14

11 3.1.4.2 БДБ-ын МХТ-ний орчин, дэд бүтцийг сайжруулах Зорилт 4.а.1 Зарчим 7.14

12 3.2.2.1 Бага боловсролын хоол хүнсний аюулгүй байдал,

тэжээллэг чанарыг сайжруулах 2.2.3


13 3.3.4.1 ЕБС-ийг байршил, бүтэц, хэв шинжээр нь дахин

төлөвлөх Зарчим 1.3.3

14 3.3.5.1 ЕБС-ийн дотоод хяналт, үнэлгээг бэхжүүлэх

Зарчим 3.18

ТЕХНИКИЙН БОЛОН МЭРГЭЖЛИЙН БОЛОВСРОЛЫН ДЭД САЛБАРЫН ХЭМЖЭЭНД

1 4.1.1.1 Ажил, мэргэжлийн лавлах, стандартад суурилсан

ЧСС-ын хөтөлбөр боловсруулах, хэрэгжүүлэх 2.2, 2.3, Зорилт 4

2 4.1.1.2 МБС-ын судлагаа шинжилгээ, инновацийн ур

чадварыг дээшлүүлэх 2.2 – Зорилго 2

2.2.3 Зорилт 3

Зорилт 4.4

3.6

3 4.1.2.1 МБС-ын багшийн чадавхи бэхжүүлэх хөтөлбөр

хэрэгжүүлэх .2.3 – Зорилго 3 ба

зорилго 4 - Зорилт 4.c

5.3


Хуудас | 146

4 4.1.3.1 Мэргэжлийн ур чадвар ба чадамжийн үнэлгээг

хооронд нь уялдуулах механизмыг сайжруулах 2.2.1 – Зорилго 2 2.2.3 – Зорилго 3

Зорилт 4.4

5 4.1.4.1 МБС-ын багшийн “мэдээлийн технологи ашиглах” ур

чадварыг дээшлүүлэх механизм бий болгох 2.2.3 – Зорилго 3 ба

Зорилго 4 Зорилт 4.c

7.14

6 4.1.5.1 МБС-нд хөдөлмөрийн зах зээл (ХЗЗ) - ийн

мэдээллийн ашиглалтыг сайжруулах 2.2.1 – Зорилго 2 Зорилт 4.4 3.17

7 4.2.1.1 МБС-ын дэд бүтэц, тоног төхөөрөмж, технологийг,

симмуляци технологи, тоног төхөөрөмжийг сайжруулах

2.2.1 – Зорилго 2 2.2.3 – Зорилго 3

Зорилт 4.4 Зорилт 4.a

8 4.2.1.2 МБС-ын байгууллагын дадлага сургалтын орчинг

салбар дундын дадлагын бааз хэлбэрээр бүрдүүлэх 2.2.1 – Зорилго 2 2.2.3 – Зорилго 3

Зорилт 4.4

9 4.2.1.3 Боловсролын байгууллагын хичээл сургалтад

хэрэглэх багаж хэрэгсэл, тавилга, зөөлөн эдлэлийн үйлдвэрлэлийг түншлэлийн хүрээнд хөгжүүлэх

2.2.1 – Зорилго 2 2.2.3 – Зорилго

4.4

Зорилт 4.a 6.4

10 4.2.2.5 МБС-ын олон хэв шинжийг бүрдүүлэх замаар

хүртээмжийг бий болгох 2.2.1 – Зорилго 2 Зорилт 4.4 1.3.3

11 4.2.2.6 МБС-ын хүртээмжийг иргэдэд насан туршдаа

суралцах, ур чадвараа тасралтгүй дээшлүүлэх уян хатан боломжийг олгох замаар нэмэгдүүлэх

2.2.1 – Зорилго 2 Зорилт 4.4 1.1.3

12 4.2.2.7 Оюутныг дэмжих үйлчилгээг нэмэгдүүлэх 2.2.1 – Зорилго 2 Зорилт 4.4

13 4.2.3.2 Өмнөх мэдлэг, ур чадварыг үнэлэх механизмыг

бэхжүүлж, хэрэгжүүлэх 2.2.3 – Зорилго 4 Зорилт 4.7

14 4.3.1.1 Салбар дундын зохицуулалтын зарчим, ТХХТ-ээр

удирдуулсан удирдлагын тогтолцоог бүрдүүлэх 2.2.3 – Зорилго 4 Зорилт 4.7 3.1, 7.1

15 4.3.2.1 МБС-ын боловсролын удирдлага мэдээллийн

тогтолцоог (БУМТ) бий болгож хэрэгжүүлэх 2.2.3 – Зорилго 3

Зорилт 4.3 Зорилт 4.4

Зарчим 1.3.5

16 4.3.4.1 МБС-ын төлөвлөлт, зохицуулалт, хэрэгжүүлэлт,

хяналтын оновчтой тогтолцоог хэрэгжүүлэх 2.2.3 – Зорилго 4 Зорилт 4.7

17 4.3.5.1 МБС-ын стандартад суурилсан ЧБ-ын тогтолцоо

(магадлан итгэмжлэлийг багтаасан)

Зарчим 4.12 Зарчим 7.12

ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ДЭД САЛБАРЫН ХЭМЖЭЭНД

1 5.1.1.1 Мэргэжлийн чиглэл (хөтөлбөр) индекс шинэчлэгдэж

үндэсний онцлогтой шинэ хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлэх 2.2.3 Зорилт 4

2 5.1.1.2 Дээд боловсролын “дадлага сургалт”-ын шинэ

загварыг сайжруулах Зарчим 5.3

3 5.1.2.1 ДБСБ-н профессор багшийн хөгжлийн хөтөлбөр

хэрэгжүүлэх 4.с


Хуудас | 147

4 5.1.4.1 Нээлттэй, зайн сургалтыг хөгжүүлэх бодлогыг

сайжруулах Зорилт 4.4

5 5.1.5.1 Дээд боловсрол болон үйлдвэрлэлийн хамтын

ажиллагааг нэмэгдүүлэх Зорилт 4

6 5.2.1.1 Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын дэд

бүтцийг хөгжүүлэх

7 5.2.2.1 Бакалаврын болон ахисан түвшний элсэлтийн

журам шинэчлэн сайжруулах 2.2.3 Зорилт 4

8 5.2.3.1 Уян хатан суралцахуйг дэмжсэн бодлого

хэрэгжүүлэх Зарчим 3.15, 1.3.3

9 5.3.1.1 Судалгааны их сургуулийн бодлогыг хэрэгжүүлэх Зорилт 4. Зарчим 3.16

10 5.3.2.1 ДБ-ын удирдлага, мэдээллийн нэгдсэн системийг

хөгжүүлэх 2.2.3 – Зорилго 3

Зорилт 4.3 Зорилт 4.4

Зарчим 1.3.5

11 5.3.4.1 Дээд боловсролын үндэсний зөвлөл/хороо

байгуулагдан үйл ажиллагаагаа явуулах Зарчим 3.13

12 5.3.4.2 Ахисан түвшний сургуулийн чансаа тогтоодог

систем бий болгож сайжруулах 4.3

13 5.3.4.3 Хөдөө орон нутгийн ДБСБ-ын чадавхийг сайжруулах 4.5 Зарчим 3.6

14 5.3.5.1 Сургалтын үр дүнд суурилсан чанарын дотоод

баталгаажуулалтын тогтолцоог бэхжүүлэх Зарчим 4.3, 4.12

Нийт

Нийцсэн хувь**

(тоо, %)

Тайлбар

(Энэ хэсэгт хөгжлийн бодлогын баримт бичгийн төсөл нь бусад бодлогын зорилттой хэрхэн уялдаж байгаа талаар товч танилцуулга бичнэ. Агуулгын хувьд уялдсан болон огт тусгагдаагүй гэсэн үнэлгээ авсан зорилтын тухайн үнэлгээ авсан шалтгаан буюу бүрэн тусгагдаагүй

үндэслэлийг тодруулан бичнэ.)


Хуудас | 148

Хавсралт 2. Шаардлагатай санхүүжилт, түүний эх үүсвэрийн тооцоолол

(сая төгрөгөөр)

А. СӨБ-ын салбарын тооцоолол

№ Бодлогын зорилго, зорилт Эхлэх/ дуусах огноо

Нийт

Төсвийн жил 1

(1)


(2)


(3)


(4)


(5)

Нийт

шаар

дагд

ах

санхүүж

ил

т

Урсга

л з

ар

да

л

Хөр

өнгө

оруул

ал

т

Нийт

шаар

дагд

ах

санхүүж

ил

т

Урсга

л з

ар

да

л

Хөр

өнгө

оруул

ал

т

Нийт

шаар

дагд

ах

санхүүж

ил

т

Урсга

л з

ар

да

л

Хөр

өнгө

оруул

ал

т

Нийт

шаар

дагд

ах

санхүүж

ил

т

Урсга

л з

ар

да

л

Хөр

өнгө

оруул

ал

т

Нийт

шаар

дагд

ах

санхүүж

ил

т

Урсга

л з

ар

да

л

Хөр

өнгө

оруул

ал

т

1.1 Зорилго 1.1 Багшийн чадавхийг

сайжруулах 2021-2025 2,358 834

269

25

585 645

1.1.1 СӨБ-ын багшийн стандартыг

боловсруулж хэрэгжүүлэх 2021-2025 1,105 495

10

20

580 0

1.1.2

СӨБ-ын багшийн мэргэжил

дээшлүүлэх уян хатан сургалтыг

хөгжүүлэх 2021-2025 788 89

259

5

5 430

1.1.3 СӨБ-ын багш бэлтгэх хөтөлбөр,

арга зүйг шинэчлэн сайжруулах 2021-2025

376 162

0

0

0 215

1.1.4 СӨБ-ын туслах багшийг бэлтгэх,

хөгжүүлэх 2021-2025

89 89

0

0

0 0

1.2 Зорилго 1.2 Суралцагчийн

үнэлгээг сайжруулах 2021-2025

838 158

25

655

0 0


Хуудас | 149

1.2.1 5 настай хүүхдүүдийн сургуульд

бэлтгэгдсэн байдлын үнэлгээний

журам боловсруулж, хэрэгжүүлэх

2021-2025

838 158

25

655

0 0

1.3 Зорилго 1.3 МХТ-ийн хэрэглээг

сайжруулах 2021-2025

314 89

0

0

45 180

1.3.1 СӨБ-д нээлтэй болон зайны

сургалтын санаачлагуудыг дэмжих 2021-2025

314 89

0

0

45 180

2.1 Зорилго 2.1 Сургалтын

байгууллагын дэд бүтцийг


2021-2025

277,736 128,656

61,820

41,380

41,380 4,500

2.1.1 СӨБ-ын орчинг хөгжлийн

бэрхшээлтэй хүүхдэд ээлтэй

байхаар сайжруулах

2021-2025

148,567 128,567

6,500

4,500

4,500 4,500

2.1.2 Цэцэрлэгийг автобустай болгох 2021-2025

129,169 89

55,320

36,880

36,880 0

2.2 Зорилго 2.2 Тэгш хүртээмж,

хамран сургалтын нэмэгдүүлэх 2021-2025 1,102 222

462

0

0 418

2.2.1 СӨБ-ын хоол хүнсний аюулгүй

байдал, тэжээллэг чанарыг

сайжруулах 2021-2025 496 133

363

0

0 0

2.2.2 Малчин болон эмзэг бүлгийн

хүүхдийн СӨБ-д хамрагдалтыг

100% хүргэх 2021-2025 606 89

99

0

0 418

3.4 Зорилго 3.4 Оновчтой

төлөвлөлт, менежмент,

зохицуулалтыг бэхжүүлэх 2021-2025 381 89

129

113

50 0


Хуудас | 150

3.4.1 Цэцэрлэгийг байршил, бүтэц, хэв

шинжээр нь дахин төлөвлөх 2021-2025 381 89

129

113

50 0

3.5 Зорилго 3.5 Хяналт үнэлгээ,

чанарын баталгаажуулалтыг

бэхжүүлэх 2021-2025 442 237

25

180

0 0

3.5.1 СӨБ-ын байгууллагын дотоод

хяналт, үнэлгээг бэхжүүлэх 2021-2025 442 237

25

180

0 0

Нийтшаардагдах хөрөнгийн хэмжээ 2021-2025 289,765 131,642

64,714

43,319

42,642 7,447

Санхүүжилтийн эх үүсвэр

Улсын төсөв 2021-2025

443,200

491,500

548,300

598,100 657,100

Орон нутгийн төсөв

Гадаадын зээл, тусламж

Гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулалт

Засгийн газрын гадаад, дотоод үнэт цаас

Концессын гэрээ

Бусад эх үүсвэр


Хуудас | 151

Хавсралт 3. Хэлэлцүүлгийн саналын багц товьёог

№

Бодлогын баримт бичгийн

холбогдох зорилго, зорилт

Байгууллага, хувь хүн

Санал гаргасан Тусгасан эсэх (Тайлбар, үндэслэл) Нэмэлт оруулах Хасах Өөрчлөх Найруулах

1 Сургуулийн өмнөх боловсрол

2019 оны 04

дүгээр сарын

19-20-ны

өдрүүдэд зохион

байгуулсан “Бол

овсролын

салбарын

судалгааны

урьдчилсан үр

дүнгийн

хэлэлцүүлэг”-т

оролцогчдоос

гарсан санал

-СӨБ-д хамрах насны бүтцийг

шийдэх асуудлыг хууль, МТ тусгах

- СӨБ-ын тухай хууль, Инчеоны

тунхагт СӨБ-ын талаар тусгасан

зорилтуудыг нягтлан харах

- СӨБ-ийн бие даасан хуулийг

үндэсний хөгжил бодлогын түвшинд

оруулах

- Олон улсад СӨБ-ын чанарын

стандарт боловсруулах,

хэрэгжүүлэхэд сүүлийн жилүүдэд их

анхаарч байгаа тул санал

зөвлөмжид асуудлыг нэмэх

- Зөвлөмжид жил бүр тоглоом

наадгай авах зардлыг төсөвт тусгаж

хуваарьлах тухай зүйл оруулах

- Сургалтын хэрэглэгдэхүүн,

сургалтын орчинтой холбоотой

хэсгийг нэмж оруулмаар байна.

- Чанарын үзүүлэлтүүдийг олон

улсын туршлагыг харж байгаад

боловсруулмаар байна.

- Олон улсад хийгдсэн судалгааны

үр дүнг сайн оруулсан. Харин эх

сурвалжийг эргэж нягтлах

- Хуульчилсан ч хэрэгждэггүй,

асуудлыг шийддэггүй нөхцөл

байдлуудыг тодотгон авч үзэх...

- Зарим тоо баримтын зөрүүтэй

өгөгдлийг засварлах

/нийтлэлийн хорооны тоо,

төрийн бус өмчийн цэцэрлэгийн

эзлэх хувь, хувьсах зардлын

хэмжээ зэрэг/, цэвэр бохир

тооцох аргачлал хоорондын

зөрүү ялгааг зөв авч үзэх

- Зарим мэдээллийн өгөгдөл

зөрүүтэй байгааг нягталж засах

-Статистик мэдээллүүдийг

нягтлах, эх сурвалжийг

тодорхой заах, /зарим өгөгдөл

мэдээлэл шаардлагатай/

эсэхийг нягтлах. хүс, зур 15, 10

гэх мэт

-Ерөнхийдөө СӨБ-ын ололт,

амжилтыг хангалттай

харуулсан, харин бэрхшээлтэй

талуудыг тодорхой гаргаж

ирмээр байна. Нэр томъёоны

тайлбаруудыг хавсаргах

/хувьсах, зардал, цэвэржил,

бохиржил, нүүдлийн нэр

цэцэрлэг, ээлжийн бүлэг,

явуулын багш, жилийн дундаж

ирц гэхмэт/, 2 бүлгийн бүтцийг

эргэж хармаар байна. Агуулгын

дараалал 10, 11 ,89,

5,6,7,12,13,14,15 гэж өөрчлөвөл

зүгээр байна.

-Батлагдсан хуулийн хэрэгжээгүй

зарим заалт болон эрх зүйн

баримт бичиг хоорондын уялдаа

хамаарлыг хэрхэн авч үзэх

чиглэлийн асуудлыг тодорхой

томьёолох, хуулийн холбогдох

заалтыг эх сурвалжаас шууд

томьёолсон утгаар нь хэрэглэх

- Өгөгдлийг бичихдээ холбогдох

эх сурвалжийг тодорхой заах

-Төрийн бус өмчийн цэцэрлэг,

хүүхэд харах үйлчилгээний

төвтэй холбогдох хяналт

шинжилгээний дүн, нөхцөл

байдлын судалгаатай танилцах

- Чанарыг гадаад, дотоод

үзүүлэлтийг эргэн нягтлах

хэрэгтэй байна. Зарим

үзүүлэлтийн утга эргэлзээтэй

байна. Хүс5-д бүтцийн чанар,

бүтэц ба явцын чанар гэх

үзүүлэлтүүдийг эргэж харна уу.

Энэ хүснэгтэд бичсэн чанарын

хэмжүүрүүдийн дундаж үнэлгээг

бичсэн. Үүнд нэмэлт тайлбар

хэрэгтэй байна.

- Төсөв санхүүгийн хүрэлцээгүй

байдлаас үүдэлтэй гэх

шалтгаанаар хуулийн заалт

хэрэгжихгүй байгаа нөхцөл


Хуудас | 152

хуулийн хэрэгжилтийг эргэн хянадаг

мехнизм талаас нь...

- Хувилбарт цэцэрлэгийн тухай, хэсгийг илүү тодорхой болгомоор байна. “Хүүхэд харах үйлчилгээ” цаашид үргэлжлэвэл СӨБ-д хамаарах эсэхийг тодорхой болгомоор санагдлаа.

-СӨБ-ын салбар дахь ололттой болон бэрхшээлтэй талыг хүснэгтэд бичих

байдлыг сайжруулах.

-Менежментийн оновчтой арга

замын талаар тодотгох... /орчны

стандар, МУ-ын хууль СБӨ-ын

тухай гэх мэт/

- Тэгш байдал буюу ядуу өрхийн

хүхэд СӨБ-д хамрагдаж байгаа

эсэх тухай хэсгийг /хуу 16,17/

илүү тодорхой боловсруулж

бичмээр байна

- Дүгнэлт хэсэгт ололт, дутагдлын

талаар үр дүнгийн шинжилгээг

илүү нарийвчлалтай хийж,

өгүүлбэржүүлэх

2 Бага, дунд боловсрол

2019 оны 04


19-20-ны



овсролын

салбарын



дүнгийн



гарсан

санал

- Тэгш байдлыг харуулах тоо баримт

нэмэх нь зүйтэй. Үүнд: Зөвхөн

хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүд бус

цөөнх, малчдын хүүхэд гэх мэт

мэдээллийг тулгаж өгвөл зүгээр

- 5 настанг цэцэрлэгт заавал

хамруулах тухай заалтыг хуульд

тусгах, анги дэвшилтийн асуудлыг

гаргах

-Энэ тал дээр тоо баримт, мэдээлэл

оруулах хэрэгтэй

- Багштай холбоотой мэдээлэл сайн

тусгагдсан байна.: Сурлага,

сурлагын талаас харсан мэдээлэл

ороогүй байсан. Оруулах нь чухал

юм. /Жишээ нь: Сурагчын сурлагын

амжилт тооо баримт/

-Санхүүжилтийн механизмыг бүрэн шинэчлэх -Өнөөгийн байдлыг ОУ-ын чиг

хандлагатай харьцуулж судлах

-Тогтвортой хөгжлийн зорилт 4-ийн шалгууруудыг тусгаж боловсролыг одоогийн нөхцөл байдал тэдгээр шалгууртай харьцуулж хаана байна гэсэн мэдээллийг оруулж өгөх

-Өнөөдрийн үйл ажиллагааны

алдаа дутагдлыг олсон боловч

яаж шийдэх вэ? Гэсэн арга замыг

илрүүлж өгөх

- Мэргэжлийн ахлах сургуулийн эрх зүйг дэмжих

3 Техникийн болон мэргэжлийн боловсрол

2019 оны 04


19-20-ны

- Дотоод үр ашгийн талаар тодорхой

саналаа хэлж тэмдэглүүлсэн. Түүний

-МБС-д тэгш байдал гэхээсээ хүртээмж гэдэг ухагдахуунаар хандаж мастер төлөвлөгөөний

-Дараагийн түвшний мэдээллийг

боловсруулах шаардлагатай


Хуудас | 153

сургалт өдрүүдэд зохион


овсролын

салбарын



дүнгийн



гарсан

санал

нотолгоог дахин хийх

-Багш бэлтгэх тогтолцоог сэргээх,

мэргэжил дээшлүүлэх арга замыг

тэдний нийгмийн асуудал, ахих

дэвших арга замтай уялдуулах. МБ-

ын сурах бичгийн талаар барих

бодлоготой болох /хөтөлбөр/ МБ-ыг

зориулалтын байраар хангах нэг

талын зарим арга замын санал

болгосон

бүлгийг баяжуулах хот, хөдөөгийн ялгаа байгаа, мөн насан туршийн байх шаардлага дутмаг байгаа, нийгмийн янз бүрийн орчинд байгаа бүх хүнд МБ хүртэгдэх ёстой гэсэн байр суурьнаас энэ бүлэгт хандах нь зөв байх -- МБС-ын тогтолцоог бүрдүүлэгч талуудын /Жиш нь: МСҮТ, ПК гм/ аль нь өнөөдөр, цаашдаа голлох үүрэг гүйцэтгэх вэ? Гэдгийг судалж тогтоох. Чадамжинд суурилсан сургалт, үнэлгээний үр дүнд үнэлгээ хийж, цаашдын хандлагыг тогтоох

-Өгөгдөлийг нэмэгдүүлэх, шинэ

соргог мэдээллээр баяжуулах,

МБ-ын оролцогч талуудын.

Жишээ нь: Хөдөлмөр

- Судалгааны институт, салбарын

яам гм/ мэдээллийг авч ашиглах

-Өнөөдөр МБ нь дотоодын х33-д

чиглэсэн байгаа. Үүнийг эхний

ээлжинд ОУ-ын хамтарсан аж

ахуйд бэлтгэх цаашдаа ОУ-ын

Х33-д хандсан агуулгаар

мэргэжилтэй ажилтныг бэлтгэх.

Үүнд ОУ-ын ямар туршлага,

хандлага байгааг судлах

- Судалгааны бүлэг тус бүрээр

өөрчилсөн саналыг тодорхойлж

өгсөн. Тэдэнд авах гээхийн

ухаанаар хандах. Бас тэдгээрийг

нотолгоожуулахад анхаарах.

Боловсролын тогтолцооны

салбар хоорондын агуулгын

уялдаанд /нийцэлд/ онцгой

анхаарах нь мастер

төлөвлөгөөний маш чухал чиглэл

бөгөөд жишээ нь боловсролын

нэгдмэл байдлыг харуулахад

хэрэгтэй юм.

4 Дээд боловсрол 2019 оны 04


19-20-ны



овсролын

салбарын



дүнгийн

-Статистик мэдээлэл, судалгаа

тааруу байна. гэхдээ олж суурилах

-Тайланд өгөгдлийг нарийвчлан

нэмж оруулах, дээд боловсролын

салбарын тоо мэдээг зорилготой

нийцүүлж оруулах

-шинэ чиглэлүүдийг тухайлбал,

дижитал сургууль байгуулах, эрхлэх

- Прфессорын баг ажиллах эрх

зүйн тэр тусмаа санхүүжилтийн

механизм хэрэгтэй байна.

- Ангиллын журмын төсөл

асуулгад илүү анхаарч ангилах

- Нийслэл, орон нутгийн ДБСБ-ын

тулгамдаж байгаа асуудлуудыг

тодруулах


Хуудас | 154



гарсан

санал

эрх зүйн зохицуулалт үгүйлэгдэж

байна.

- Үр дүнгийн дүн шинжилгээ хангалтгүй, нэмж сайжруулах шаардлагатай, Бодлогын заалт хангалттай орсон, дүн шинжилгээ, нэгтгэсэн дүгнэлт хангалтгүй байна. - Тоо мэдээ, нарийн өгөгдөл нэмж

дүн шинжилгээг илүү сайжруулах.

Багшийн хөгжил, багшлах боловсон

хүчний сургалтын үр дүн, түүнийг

илэрхийлэгч өгөгдлүүдийг нэмэх

- ДБСБ-ын дотуур байрны нөхцөл байдлын ADB -ДБШГ хийсэн байгааг нэмж оруулах. Бүлгийн үндсэн тоо мэдээ дутуу байгааг нэмж оруулах - Тулгамдаж буй бэрхшээлтэй асуудлуудыг тайлангийн үзүүлэлтүүд нотлох ёстой. Үүнд дутуу байгаа өгөгдөл мэдээллийг нэмэх саналыг багийн ажлын үеэр ярилцан тусгах шаардлагатайг эксдертэд хэлсэн.

-ЭЕШ болон бусад үндсэн тоо

мэдээлэл нэмж сайжруулах

-Хүртээмж бараг хэтэрсэн, одоо

чанарт шууд чиглэсэн бодлого

байвал зүгээр байна.

- Магистр, доктор, бакалавр хөтөлбөрүүдийг өгөгдөлд нарийн оруулж харьцуулах - Энэ чиглэлийг ялангуяа дээд

боловсрол нь олон улсын

туршлага чиг хандлагатай нягт

уялдуулах

- ОУ-ын харьцуулсан туршлага одоогооор тайлангийн төсөлд хангалттай тусгаагүй байна.

5 Насан туршийн боловсрол

2019 оны 04


19-20-ны



овсролын

салбарын



дүнгийн




-Нэршил, удирдлага, зохион

байгуулалт өөрчлөх хуультай болох,

үндэсний хөтөлбөр боловсруулах

- Насан хүрэгчдийн боловсролын

тухай хуультай болох, БС-ын

санхүүжилтээс хувьлан хуваарилдаг,

мөн орон нутгийн оролцоо,

бизнесийн оролцоо зэргээр

зохицуулах боломжийг судлах

- Насан туршийн боловсролын төв гэж нэрлэж байгаа нь зохимжгүй. Харин албаны бус ба насанд хүрэгчдийн боловсролын төв гэж нэрлэн үйл ажиллагааг чиглүүлэх.


Хуудас | 155


2019 оны 5

дугаар сарын

24-ний өдөр

зохион


овсролын

салбарын

судалгаа”

сэдэвт

хэлэлцүүлэгт



-Тоо-чанар-шууд хамаарлыг ижил түвшинд харгалзуулан авч үзэх


2019 оны 5


24-ний өдөр

зохион


овсролын

салбарын

судалгаа”

сэдэвт



гарсан

-Багш хамруулан сургах тогтолцоог буй болгож сургуулийн тэгш хамруулж буй үнэлгээг буй болгох гэсэн санааг оруулах -Маш их хөтөлбөр, стандарт дүрэм байна. Одоо байгаа бичиг баримтыг судлан үнэлгээ хийх. Хэрэгжихгүй, хэрэгжүүлж мэдэхгүй олон биичиг баримт байна. Энд анхаарч бодит хөрсөн дээр ажиллахад анхаарах -Ямар хүн бий болгохоо

тодорхойлох

-Хүмүүжил төлөвшлийг яаж үнэлэх, тогтоох зэргийг тодорхойлвол яасан юм.

-Тогтвортой бадал -Байгалийн ухаан, МТ-н зэрэг

нарийн мэргэжлийн багшийн

хүртээмж

-Багшлах боловсон хүчин,

төсвийн тэгш бус байдал

-Ялгаатай байдлыг тооцон хүүхэд

бүрийн сурах нөхцөлийг

бүрдүүлж ажиллах гэдэг дээр бүх

дэд бүтэц сайн гэж дүгнэж байна.

-Тэгш байдал, хүртээмж

-Сум дундын ахлах сургууль

-Нээлттэй боловсрол

-Багшлах боловсон хүчний стандарт

8 Техникийн болон мэргэжлийн боловсрол сургалт

2019 оны 5


24-ний өдөр

зохион


овсролын

салбарын

судалгаа”

-Багш, хүний нөөцийг

чадавхижуулах, тогтвор

суурьшилтай ажиллах чиглэлээр

авах арга хэмжээ, хүрэх үр дүн,

бодитой ажил, хөрөнгө санхүү

баймаар байна

-засаглалын тогтвортой байдал

-эрх зүйн шинэчлэл

-санхүүжилт

-Салбар хоорондын уялдаа

тогтолцоог түлхүү хийх


Хуудас | 156

сэдэвт



гарсан

-Салбар бүр тус тусдаа ярих биш

бүхэлд нь боловсролын

тогтолцооны талаар ярих

-чанар үр өгөөжийн талаар илүү

анхаарах

-МБСБ-д багшийн хөгжил, үнэлгээний тогтолцоог хэрэгжүүлэх, улам боловсронгуй болгох, хүрэх үр дүнгээ бодитой тооцох хэрэгтэй байна

9 Дээд боловсрол 2019 оны 5


24-ний өдөр

зохион


овсролын

салбарын

судалгаа”

сэдэвт



гарсан

-Элд асуудлыг тодруулах, тэгш

байдал ДБ-д ямар байгааг

индикатор нэмэх

-ялгаатай байдлыг хүлээн

зөвшөөрсөн, хүлээн авах орчин,

асуулт, арга зүйг тусгах

- Гарах асуудлууд ерөнхийдөө томьёологдсон нэмж тодруулах байдлыг -AV-ийн 4 хувьсгалын бэлтгэх

мэргэжилтний талаар санал

дэвшүүлэх

-Англи хэл дээр хичээл заах

байдлыг бодлогоор дэмжих

- Хөдөө орон нутгийн ДБСБ-ыг

чадавхижуулах байдлыг томъёолох

-Багш, оюутнуудын судалгааны

чадавхийг нэмэгдүүлэх

-Олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн

хүний нөөц бэлтгэх

-Мэдээллийн технологи, хувь хүний сурах боломжийг бий болгох, үр дүнд суурилсан хөтөлбөрийн хувилбарыг бий болгох

-Багшийн цалин хөлс, сайн багш

ажиллуулах хөшүүрэг бий болгох

-Сургуулийн орчим хэрэглэгдэхүүний талаар мэдээлэл дутмаг


Хуудас | 157


2019 оны 11 дүгээр сарын 29-ний өдөр зохион байгуулсан “Боловсролын салбарын хөгжлийн мастер төлөвлөгөөний төсөл 2021-2030” сэдэвт хэлэлцүүлэгт оролцогчдоос гарсан санал

- Багш, хүүхдийн тооны харьцаатай

холбоотой /бүлэг дүүргэлт/ асуудал

хаана байна вэ? Энэ нь багшийн

ажлын ачаалал, чанар, эрүүл

аюулгүй байдал гээд маш олон

асуудалд шууд нөлөөлж байгаа.

Цэцэрлэгийн зураглалтай холботой-

гэвч холбоог нь сайн гаргах /үр дүн

талаас нь ч юм уу/

-Малчдын хүүхэд

-ХБХ гэсэн 2 бүлгийг тодорхойлжээ

-Нийслэлийн захын дүүрэгт хамран

сургалтыг хэрхэн нэмэгдүүлэх

-ядуу өрхийн

-Цэцэрлэггүй хороо гэх мэт

-Багш бэлтгэх тогтолцоонд:

элсэлтийг /adminssion сайжруулах-

зөвхөн ЭЕШ-ийн оноогоор бус эссе,

ярилцлага, сайн дурын ажил хийсэн

туршлага гэх мэт бусад үе шатыг

нэмэх

-Ард иргэд эцэг эх, асран

хамгаалагчийг сургахаас гадна

төрийн болон ТББ-тай хамтран

Төрийн албан хаагчдын ёс зүй,

биеэр үлгэрлэх үлгэрлэлийг,

хүүхэдтэй болон бусадтай харилцах

харилцаа хандлагын талаар тусгах

-2.2.2 Эцэг эхийн хэвлэмэл

материал боловсруулж. Үүний

оронд ямар хэлбэрийн

сургахад тус тус хувь

хамрагдсан байна гэх мэт

өөрчлөлт

-Хүүхэд бүрийн ялгаатай

байдлыг эрхэмлэсэн сургалтын

орчин /дэд бүтэц/

-хүүхэд хамгааллын бодлогод нийцсэн сургалтын орчин /хүүхэд ба багшийн харилцаа/

-Сайн томъёологджээ

-Зорилго, зорилтуудын

томъёолол, хэл найруулга, дахин

хянаж засварлах, Жиш: Багшийн

карьерийн замналыг/с- гэдгийг

багшийн мэргэжлийн хөгжил, өсч

хөгжих боломжийг нэмэгдүүлэх

гэх мэт

-Монгол Улсын хүүхэд бүрт тэгш

хүртээмжтэй чанартай, эрүүл,

аюулгүй сургуулийн өмнөх

боловсролын үйлчилгээг

чадавхижсан багш,

санаачлагатай эцэг эх, олон

нийтийн оролцоотой хөгжүүлж,

бэхжүүлнэ.

-Эцэг эхийн боловсролын

хөтөлбөр нь 0-5 хүртэлх насны

бүх хүүхдийн эцэг эхэд чиглэх

/зөвхөн СӨБ-өөс гадна үлдсэн

хүүхдийнхээр хязгаарлахгүй/

-Багшийн тасралтгүй хөгжил-

мэргэжил дээшлүүлэх гэдгийг

сургалтаас өргөн хүрээнд

хамраар байна. Олон

хувилбартай, эрэлт хэрэгцээнд

нийцсэн байхад анхаарах,

сүүлийн үед шинэ хувилбар олон

гарсан. жишээ нь: Professional

learning community хөгжүүлэх

-Чанарын хүрвэл зохих үр дүнг

үйл ажиллагаатай нь уялдуулан

нарийвчлан томъёолох. Жиш:

СӨБ-ын чанар ахиц гарна гэсэн

томъёоллыг ямар үзүүлэлтээр


Хуудас | 158

ахиц гаргахыг тодорхой болгох

-Үйл ажиллагаа хүрэх үр дүнг

зохистой томъёолох

-Багш: Стандарт /загвар/

үнэлгээний журам багшийг

бэлтгэх төгсөгчдийн загвар

-Хүүхэд: СБӨ-н хөтөлбөрийн үзэл

баримтлал үнэлгээтэй журам,

үнэлгээний арга хэрэгсэл /урт

болон богино хугацааны/

-Өмнөх семинар дээр

дэвшүүлсэн PPP /гэхдээ тэгш

байдлыг алдагдуулахгүйгээр/

оновчтой загваруудыг тусгах

-Хувийн цэцэрлэгүүдийн

магадлан итгэмжлэл. Төрийн

хувийн хэвшлийн түншлэл:

Байгууллагын цэцэрлэгийг

дэмжиж хөгжүүлэх

-Туслах багшийн асуудлыг орхих-

ажлын байр, бэлтгэх, мэргэжил

дээшлүүлэх тогтолцоо нь

тодорхойгүй гэх мэт олон

асуудалтай. Тиймээс туслах багш

байхгүй, харин ээлжийн 2 үндсэн

багштай байх асуудлыг оруулах

- Урьд багаар хийсэн дүн

шинжилгээнд суурилж үйл

ажиллагаа, шалгуур


-Тэргүүлэх чиглэл дэд салбарын

түвшинд хэр бууж байгааг

тодруулах


Хуудас | 159

-10 жил мастер төлөвлөгөө хийж

байгаа бодлогын түвшин ялгах, -

багш хөгжил, -KG mapping, -

нимйтлэг тусгай гол стратеги

болгож тэргүүлэх чиглэх /2-3

чухал зүйл гаргах

-18 зорилт цэгцлэх



-Төслийг агуулгын

алдагдуулахгүйгээр дахин

томъёолох

-Сурацахуйд сургах талаар нэмж

оруулбал зүгээр. Эрхэм зорилго

болж байна

-Сурагчдын дүр төрхийг тодорхой

гаргах. Үүнд: төлөвшил, бие бялдар,

оюун ухааны болон “зөөлөн ур

чадвар” тусгах

- Дэвшүүлсэн эрхэм зорилгыг

дэмжиж байна.

-Ёс зүйтэй, мэдлэг, чадвартай “Зөв

Монгол” хүнийг төлөвшүүлэх

-ЕБС-ийн менежментийг

боловсронгуй болгож бие даан

хөгжих боломжийг тодорхойлох

-Ирээдүйн зөв хүүхэд бэлтгэх,

хүүхдийн цогц хөгжлийн төвшинг

судалгааг тогтмолжуулах

-Суралцахуйд сургах талаар нэмж

оруулбал зүгээр.

-СӨБ, ЕБС, багш, тоглоом, орчны

стандартыг 1 болгон гаргах

- Хөтөлбөрийг үнэлээд дараагийн

-

Тэргүүлэх

зорилго,

зорилгууд

ад

тусгагдсан

зорилгууд

ыг дэмжиж

байна.

Харин

роль, цикл

гэх мэт

зэрэг

гадаад

үгнүүдийг

хасах

- Эрхэм зорилго болж байна.

1.Бандлах –шийдэгдэх асуудал,

үр дүн богож тавих

2. Өмнө хийж байгаа ажлуудын оруулах хэр зохимжтой -Суралцахуйн бэрхшээлийг

хүүхэд бүрд оновчтой

тодорхойлох

-Багш нарын МХТ мэдлэгийг

дээшлүүлэх холимог /цахим,

танхимын/ сургалт зохион

байгуулах чадварын дээшлүүлэх

- БДБ-ын хүртээмж, хамрах

сургалт бусад оронтой

харьцуулахад сайн гэдэг ч бодит

байдалд завсардалт, тэгш бус

үйлчилгээг газар авсан. Иймд

суралцагчдын тэгш эрх сурах

орчинг хэрхэн бий болгох талд

зорилтуудаа чиглүүлэх

-Суралцахуйн уян хатан

хувилбаруудыг мастер

төлөвлөгөөнд тусган хэрэгжүүлэх

боломжтойгоор төлөвлөх

-Хөдөөгийн сургуулийн ариун

цэврийн орчин хүүхдэд ээлтэй


Хуудас | 160

хөтөлбөрийн зөвлөмжийг гаргаад

сайжруулах саналыг нь гаргах,

тогтвортой мөрдөх

-Хөтөлбөрийн:

-боловсруулалт

-хэрэгжилт

-үнэлгээ /сайжруулалт/

-шинэчлэх

Дагуу хэзээ, юу хийхийг тодорхой

болгох

-“Тэргүүлэх чиглэл”-ийг бүхэлд нь

дэмжиж байна.

- Багшийн чанар ихээсээ илүү

сургалтын чанар /хөтбөлр, с/б/-ын

тухай, хэрхэн сайжруулах талаар,

ТХБ 2030-тай хэрхэн уях, ирээдүйн

монгол иргэнийг төлөвшүүлэх

чанарын асуудлыг түлхүү тусгах

-Хөтөлбөрүүдийн уялдаа холбоо,

мастер төлөвлөгөөний зорилтуудыг

уялдаа холбоотойгоор, дэс

дарааллын дагуу оруулах, хүрэх үр

дүнг бодитой тооцоолох,


-Багшийн чадавхийг бэхжүүлэх

зорилгын 1.2.1 ЕБС-ын багшийн

стандартыг боловсруулах,

хэрэгжүүлэх, мэргэжил дээшлүүлэх

сургалтыг шинэчилж сайжруулах

-Сургууль бүрийн дэд бүтцийн

орчинг сайжруулах, үнэлэх 10

жилийн дараа ямар болохыг нь

болгох, сайжруулах

-Хөгжлийн бэрхшээлтэй болон

ядуу, эмзэг өрхийн хүүхдийг

сургуульд хүргэх гэдэг нь хот

газар ........... байна.

-Хэрэглэгдэхүүний стандартыг

сайн зааж өгөөд хэн хийж чаддаг

хүмүүс нь үйлдвэрлэх /МБС байж

болно/

- БСУГ-ын бүтэц, хэв шинжийг

тодорхойлох, хүн амын тоонд

харьцуулж, мэргэжилтэн

ажиллуулах

- Сургуулийн бие даасан байдлыг

бэхжүүлэх, сургуулийн

менежмент PDCA хэрэгжилтийг

дэмжих

- Эрх зүйн орчин хоорондын

уялдаа холбоо, ялангуяа,

хэрэгжилтийн хяналт,

хариуцлагын хэрхэн тооцох нь

маш чухал юм

-Багшийн удирдлага,

менежментийн хувьд туслах

багшийн стандартыг мөн тогтоож

өгөх

-Карьерйн өсөлт, хөгжилтийг мөн

оруулж өгөх шаардлагатай

-Мэргэшсэн удирдах ажилтаныг

бэлтгэх

-- 1.2.2 Багшийн хөгжилд дэмжлэг

үзүүлэх /хувийн мэргэжлийн/


Хуудас | 161

тодорхой зорилтоор дэвшүүлэх

-1.1.1 2024 онд үнэлгээ рейтен

хэрэгжүүлж хийж, зөвлөмж гаргах,

2025 онд шинэ хэрэгжилт эхэлж

-1.1.2 тусдаа зорилт байхгүй байх шаардлагаа стандартчилах - Хүүхдийн тоо, хүн амын нягтралтай уялдуулан сургуулийг спорт залтай, урлаг залтай барих

- Нэгтгэх 1.2.3 карьерыг

- 1.2.5 Туслах багштай лаборант

/стем/ хэрэгжих

-1.3.1 Монгол хэлний хэрэгжилт түвшинг тогтоох - PDCA суурилж /агуулгын хүрээ/

үйл ажиллагааг төсөвлөх-

үндэсний түвшинд

- Боловсролыг хөгжүүлэхэд /2030

хүртэл/ зам ганц салбарын хүчин

чармайлт амжилт олохгүй. Эдийн

засагт тэргүүлж буй, ДНБ-нд том

байр суурь бүхий бусад

салбарын дэмжлэг, туслалцаа

холбоо хамаарал чухал

-Мастер төлөвлөгөөг системтэй

бүтцэд оруулах

-Тогтсон мэргэжлийн үг хэллэгийг

оруулах

-Товчилсон үгнүүдийг ойлгомжтой

задалж бичих

- Үг үсэг найруулгын алдаанд

анхаарах

- Гадаад үг хэллэгүүдийг монгол

утгаар нь оруулах хэрэгтэй

- зорилтуудыг нэгтгэх .... төстэй

.... чанараар

-Насан туршийн хөгжил-мэдлэгт

суурилсан-нийгмийн сайн сайхан

-нэг өгүүлбэр болгон томъёолох

-Зорилтуудын дэлгэрэнгүй


Хуудас | 162

томъёолох: 2.1: Хүний нөөцийн

бодлогыг хэрэгжүүлэх.

Мастер төлөвлөгөөний тусгай шийдэх зорилт юу вэ гэдгийг бичих, шинээр юуг шийдэх, тусгай хэрэгцээг хангах хөтөлбөр, хэрэглэгдэхүүн /ХӨБ үндэстний цөөнх/ -Алсын харааг 2030 онд яг юунд

хүрэх гэж байгааг бүхэлд нь

харж, нэг өгүүлбэрт багтаан

томъёолох

-Алсын харааг оновчтой

тодорхойлох: Монгол хүүхдийн

онцлогоор үнэт зүйлд суурилан

суралцах, оновчтой тогтолцоог

бий болгох

-Монгол хүүхдийн төлөвшилийг

анхаарч, монгол хүний дархлааг

хадгалж үлдэхэд анхаар нь

зүйтэй

-2030 онд яг юунд хүргэх гэж

байгааг бүхэлд нь харж нэг

өгүүлбэрт багтааж томъёолох

-Үр ашигтай санхүү, хөрөнгө

оруулалт тодорхой тусгах

- Боловсролын тэргүүлэх салбар

болгон хөгжүүлэх

-Монгол хүний насан туршийн

хөгжил, боловрол гэх мэт илүү

багцлах. Боловсруулах тэргүүлэх

салбар болгох

-Монгол хүүхдийн төлөвшилийг

анхаарч, монгол хүний дархлааг


Хуудас | 163

хадгалж үлдэхэд анхаарах нь

зүйтэй

- Холилдсон байна. 4 том

нийгмийн санаа зорилго

хэрэгжүүлэх, арга зам, үр дүн бүх

санааг багтаасан монгол

найруулгатай болгох

12 Дээд боловсрол 2019 оны 11 дүгээр сарын 29-ний өдөр зохион байгуулсан “Боловсролын салбарын хөгжлийн мастер төлөвлөгөөний төсөл 2021-2030” сэдэвт хэлэлцүүлэгт оролцогчдоос гарсан санал

-Ёс суртахуун, хүмүүжил, зөв хүн

бэлтгэх гэсэн санаа оруулах

-Ирээдүйн иргэний ур чадварт

суурилсан нь сайн давуу болсон

байна /ногоон, эко, тогтвортой гэх

мэт сайн тусгасан/

-Гадаадад өөрсдийн дээд

боловсролыг хүлээн зөвшөөрүүлэх

асуудлаас гадна гадны ДБСБ-т

суралцаж авсан кредит

/хөтөлбөрийг/ хүлээн зөвшөөрөх

асуудал оруулах

-1. Хөтөлбөрийн мэргэжилтнүүдийг

бэлтгэх

-2. МҮХ, Хуулийн шинэчлэл хэрхэн

уялдах талаар тодорхой тусгах

-3. Хөтөлбөрийн боловсролын

стандарт, загварыг хөгжүүлэх бүтэц,

з/б

-БХТөв гэхээс илүүтэй төсөл,

шагнал, нийгмийн баталгаа

системтэй хийх

-Гоц чадвар, авъяасыг дэмжих

асуудлыг оруулах

-Хамран сургалтууд анхаархаас

гадна мэргэжлийн чиглэл сайн

-Хамгийн

сүүлийн

хэсгийг л

авах

саналтай

-1. ДББ зөвлөл байгуулах маш

зөв. Хуулинд тусгах /хэзээ?/

засаглал, бүтэц

-2. Санхүүжилтын тодорхой

зарчим /судалгааны чадавхийн

үнэлгээнд г.м/

-Мэргэжлийн

-Судалгааны –чадваруудаас

гадна харуицлагатай иргэн байх,

нийгэмдээ үйлчлэгч байх чадвар

оруулах

-10 ба түүнээс дээш жил

хэрэгжинэ гэж үзэхэд хийх

ажлуудын цар хүрээ бага

-Зорилт ба КР хоорондоо

задлахгүй хэсгүүд нилээд их

байна.

-ДБСБ-ын дотоод асуудалд

чиглэсэн зорилт /элсэлт/ багш

сонгон шалгаруулах, гэрээг

байгуулах г.м

-Зорилгын чанар нийц, хүртээмж

гэх мэт ЮНЕСКО зарчмыг

хүрээнд томъёолсон нь сайн

-Судалгаа нээлттэй боловсролын


Хуудас | 164

өгөхөд анхаарах /ЕБС хүүхдийг

бэлтгэх/

-1. Магистр, докторын суралцагчдад

дэмжлэг

-2. Онлайн сургууль, хөтөлбөр,

хичээл-хууль эрх зүйн орчин,

стандарт, үнэлгээ г.м

-3. Үнэлгээ хийх-зөвлөгөө өгөх,

мэргэжлий ТББ-уудыг дэмжих

төв гэх мэт шинэлэг асуудлууд

туссан. Сургалтын загвар г.м

13 Техникийн болон мэргэжлийн боловсрол сургалт


-Засаглал, менежмент, удирдлага 2

санааг шинэчилж оруулсан. Үүнийг

дахин шинээр авч үзэх юм

-Тэгш хүртээмж, хамран сургалт хэсэгт үндсэн санааг төлөвлөж танилцуулсан. Үүнийг бид дахин уулзаж сайжруулахаар төлөвлөж байна.

-Дэд салбарын зорилгын агуулга

ерөнхийдөө зөв

-Мастер төлөвлөгөөний үзэл

баримтлал, төлөвлөлт нь алсын

хараанд чиглэх учир түүний

боловсруулалтад анхаарах

14 Насан туршийн боловсрол


-Зорилго 1.4.1 – 4.5 дахь зорилго

нэгтгэх

Нээлттэй боловсрол, зайны

сургалтын нэгдсэн платформыг

НТС-н мэдээллийн баазтай

уялдуулж хөгжүүлэх. НТС-ын

танхимын төвийг түшиглэсэн цахим

сургалтын төв байгуулах

- Хөтөлбөр, чанар нийцлийг

сайжруулах, үндэсний шинэ

хөтөлбөр боловсруулах

-НТББ-ын бүтэц зохион байгуулалтыг өөрчлөх, СӨБ, БДБ, ИДБ, гадаад хэл, компьютер г.м олон талын мэргэжлийн хүнээр хангах боломжийг бүрдүүлэх

-Хамтын оролцоо, түншлэл

хариуцлагыг бэхжүүлэх

-Боловсролын удирдлага,

мэдээллийг системийг бэхжүүлэх

-Боловсролын оновчтой

төлөвлөлт менежмент болон

зохицуулалт

-Хяналт үнэлгээг сайжруулах

-НТББ-н сургалтанд суусан

сертификат, үнэмлэхийг дээд

сургуулийн диплом зэргийн адил


Хуудас | 165

-Багшийн чадавх бэхжүүлэх

-Нээлттэй боловсрол сургалтыг

хөгжүүлэх МХТ-ийн дэд бүтцийг

бэхжүүлэх, суралцагчдын оролцоо,

НТБТ-н бүтэц, орон тоог шинэчлэх

/СӨБ, ЕБС, МСҮТ, ИДС-оролцоотой/

-Суралцагч буюу түүгээр

үйлчлүүлэгчдийг эрэлт, хэрэгцээ,

сургалтын чанарын талаар тусгаж

оруулах

-Бүтцийг тодорхой болгох

- Instead of “inquiry learning”-“self-

directed learning” or “learning to

learn” skill. Эрэлхийлэлд суурилсан

суралцахуй – өөрийн удирдлагатай

суралцахуй эсвэл суралцахуйд

суралцах чадварыг хөгжүүлнэ гэж

оруулах саналтай. Self-directed

learning or learning to learn more

comprehensive broader concept than

inquiry based learning. 10 зорилтот үр

дүнг эргэн харах саналтай

хүчин төгөлдөрт тооцох ажилд

орох, тэтгэлэгт хамруулахад

дэмжлэг болох уялдааг үндэсний

хэмжээнд бий болгох

-2.3.1 Сургалтын үр дүнг хүлээн

зөвшөөрч, ашиглалтанд оруулж

баталгаажуулах

-Сургалтын байгууллагын дэд

бүтцийг сайжруулах

-Сургалтын уян хатан хэлбэрийг

бий болгох

-Насан хүрэгчдийн суралцахуйг

дэмжих үйлчилгээг бий болгох


Хуудас | 166

Хавсралт 4. Боловсролын салбарын дунд хугацааны хөгжлийн төлөвлөгөө

боловсруулах ажлын хүрээнд зохион байгуулсан нэгдсэн болон хэсэгчилсэн уулзалт,

хэлэлцүүлэгт оролцогчдын жагсаалт

НЭГ. ТӨРИЙН УЛС ТӨРИЙН АЛБАН ТУШААЛТАН

1. Ё.Баатарбилэг Улсын Их хурлын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын сайд

2. Ц.Мөнх-Оргил Улсын Их хурлын гишүүн

ХОЁР. БОЛОВСРОЛ, СОЁЛ, ШИНЖЛЭХ УХААН, СПОРТЫН САЙДЫН 2019 ОНЫ 4 ДҮГЭЭР

САРЫН 01-НИЙ ӨДРИЙН А/188 ТООТ ТУШААЛААР БАТАЛСАН “БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫН

МАСТЕР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ БОЛОВСРУУЛАХ ЕРӨНХИЙ БОЛОН ДЭД АЖЛЫН ХЭСГИЙН

БҮРЭЛДЭХҮҮН”

ЕРӨНХИЙ АЖЛЫН ХЭСГИЙН БҮРЭЛДЭХҮҮН

Ерөнхий ажлын хэсгийн ахлагч:

3. С.Мөнхбат Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны Шинжлэх Ухаан, Технологийн Бодлогын Газрын дарга

Яам, газруудын төлөөлөл

Гишүүд:

4. Ж. Должинсүрэн

Үндэсний Хөгжлийн Газрын Хөгжлийн Бодлого, Төлөвлөлтийн Газрын дарга

5. А. Амарбал Үндэсний Статистикийн Хорооны Хүн ам, нийгмийн статистикийн газрын дарга

6. А. Халиунаа

Хөдөлмөр, Нийгмийн Хамгааллын Яамны Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга

7. Ч. Хатанбаатар Үндэсний Аюулгүй Байдлын Зөвлөлийн ажлын албаны Соёл иргэншлийн аюулгүй байдал, шашин, боловсрол хариуцсан ахлах референт

8. С.Энхзориг

Үндэсний Аюулгүй Байдлын Зөвлөлийн ажлын албаны Соёл иргэншлийн аюулгүй байдал, шашин, боловсрол хариуцсан референт

Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яам, боловсролын байгууллагын төлөөлөл

9. Г.Дуламжав Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны Сургуулийн Өмнөх Боловсролын Бодлогын Газрын дарга

10. Т.Ням-Очир Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны Ерөнхий боловсролын бодлогын газрын дарга

11. Т.Амаржаргалан

Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны Дээд боловсролын бодлогын газрын дарга

12. С.Нансалмаа Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны

Санхүү, хөрөнгө оруулалтын газрын даргын үүрэг

гүйцэтгэгч

13. Ж. Ариунболд

Боловсролын Магадлан Итгэмжлэх Үндэсний Зөвлөлийн дэд дарга

14. П.Лхагвасүрэн Боловсролын Хүрээлэнгийн захирал


Хуудас | 167

15. Ж.Ган-Эрдэнэ Боловсролын Үнэлгээний Төвийн захирал

16. Д.Бадарч Боловсролын Хүрээлэнгийн зөвлөх

17. Т.Хэруга Их, дээд сургуулийн концерциумын ерөнхийлөгч

18. Ж.Болор Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны Олон

улсын төсөл, хөтөлбөр, гадаад хамтын ажиллагааны

газрын мэргэжилтэн

19. Р.Бандий

Боловсролын Салбарын Хөгжлийн Мастер Төлөвлөгөө боловсруулахад дэмжлэг үзүүлэх төслийн дэд ахлагч

20. П.Оюунаа

Боловсролын Салбарын Хөгжлийн Мастер Төлөвлөгөө боловсруулахад дэмжлэг үзүүлэх төслийн зөвлөх

Олон улсын байгууллагын төлөөлөл

21. Л.Итгэл Азийн Хөгжлийн Банкны нийгмийн салбарын ахлах мэргэжилтэн

22. Мияашита Хиромичи Японы ЭСЯ-ны нэгдүгээр нарийн бичгийн дарга, Эдийн засаг, хөгжлийн хамтын ажиллагааны хэлтсийн дарга

23. Г.Пагма Дэлхийн Банкны Монгол Улс дахь Суурин Төлөөлөгчийн газрын үйл ажиллагаа хариуцсан мэргэжилтэн

24. Ё. Мөнхтуяа ЮНЕСКО-н үндэсний комиссын боловсролын асуудал эрхэлсэн мэргэжилтэн

25. Т.Цэндсүрэн ЮНИСЕФ-ийн Монгол Улс дахь Суурин төлөөлөгчийн газрын Бага насны хүүхдийн хөгжлийн мэргэжилтэн

26. Фужи Эрита Японы олон улсын байгууллагын Монгол Улс дахь Суурин төлөөлөгчийн газрын боловсрол, нийгмийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн

Иргэний нийгмийн байгууллагын төлөөлөл

27. Б. Батжаргал Боловсролын Хамтын Ажиллагааны Нийгэмлэгийн

гүйцэтгэх захирал 28. Д. Цэцэгээ Монголын Багш нарын Холбооны гүйцэтгэх захирал

29. X.Ганбаатар Ажил Олгогч Эздийн холбооны тэргүүн

30. С.Сэлэнгэ Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн эцэг эхийн холбооны тэргүүн

Ерөнхий ажлын хэсгийн нарийн бичгийн дарга:

31. Т.Ууганбаяр

Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны Олон улсын төсөл, хөтөлбөр, гадаад хамтын ажиллагааны газрын даргын үүрэг гүйцэтгэгч

СУРГУУЛИЙН ӨМНӨХ БОЛОВСРОЛЫН ДЭД АЖЛЫН

ХЭСГИЙН БҮРЭЛДЭХҮҮН

Дэд ажлын хэсгийн ахлагч:

32. Г.Дуламжав Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны

Сургуулийн өмнөх боловсролын бодлогын газрын

дарга

Гишүүд:


Хуудас | 168

33. Ж. Батдэлгэр Монгол Улсын Боловсролын Их Сургуулийн

Сургуулийн өмнөх боловсролын сургуулийн судалгаа

арга зүйн төвийн эрхлэгч

34. Ч.Пүрэв-Очир Японы хүүхдийг ивээх сангийн мэргэжилтэн

35. Т.Цэндсүрэн ЮНИСЕФ-ийн Монгол Улс дахь Суурин төлөөлөгчийн газрын Бага насны хүүхдийн хөгжлийн мэргэжилтэн

36. Ш.Цэрэннадмид Монгол Улсын Боловсролын Их Сургуулийн

Сургуулийн өмнөх боловсролын сургуулийн арга зүйн

тэнхимийн эрхлэгч

37. Б. Төртогтох Монгол Улсын Боловсролын Их Сургуулийн

Сургуулийн өмнөх боловсролын сургуулийн багш

38. Г.Монголхатан Боловсролын Хүрээлэнгийн Сургуулийн өмнөх

боловсрол хариуцсан эрдэм шинжилгээний ажилтан

39. З.Болормаа Нийслэлийн Боловсролын газрын Сургуулийн өмнөх

боловсролын асуудал хариуцсан мэргэжилтэн

40. Б.Хэрлэн Удирдлагын Академийн сэтгэл зүй, судалгааны арга

зүйн тэнхмийн багш

Дэд ажлын хэсгийн нарийн бичгийн дарга:

41. Л.Отгонсүрэн Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны

Сургуулийн өмнөх боловсролын хөгжлийн бодлого,

төлөвлөлт хариуцсан мэргэжилтэн

БАГА, ДУНД БОЛОВСРОЛЫН ДЭД АЖЛЫН ХЭСГИЙН БҮРЭЛДЭХҮҮН

Дэд ажлын хэсгийн ахлагч :

42. Т.Ням-Очир Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны

Ерөнхий боловсролын бодлогын газрын дарга

Гишүүд:

43. Б.Ширнэн Үндэсний Аюулгүй Байдлын Зөвлөлийн орон тооны бус

шинжээч

44. С.Санжаабадам Боловсролын Хүрээлэнгийн Эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга

45. Л.Ганбат Боловсролын Үнэлгээний Төвийн Шалтгалт, судалгаа хариуцсан хэлтсийн дарга

46. Ч.Лодойравсал Монгол Улсын Их Сургуулийн багш

47. Н.Наранчимэг Удирдлагын Академийн Удирдахуйн ухааны сургуулийн

багш

48. Х.Цэцэгжаргал Боловсролын Хүрээлэнгийн Боловсролын менежмент, төлөвлөлтийн судалгаа хариуцсан эрдэм шинжилгээний ажилтан

49. Ш.Оюунцэцэг Багшийн Мэргэжил Дээшлүүлэх Институтийн арга зүйч

50. Е.Батчулуун Монгол Улсын Боловсролын Их Сургуулийн багш

51. Д.Тунгалаг “Бүх нийт боловсролын төлөө” иргэний нийгмийн үндэсний эвслийн зохицуулагч

52. П.Зохихсүрэн Багшийн Мэргэжил Дээшлүүлэх Институтийн арга зүйч



Хуудас | 169

53. Д.Батцэцэг Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны Ерөнхий боловсролын бодлогын газрын мэргэжилтэн

ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ДЭД АЖЛЫН ХЭСГИЙН БҮРЭЛДЭХҮҮН


54. Т.Амаржаргалан Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны

Дээд боловсролын бодлогын газрын дарга

Гишүүд:

55. Я.Долгоржав Үндэсний Аюулгүй Байдлын Зөвлөлийн орон тооны

бус шинжээч

56. Б.Одгэрэл Отгонтэнгэр Их Сургуулийн Хүмүүнлэгийн сургуулийн

захирал

57. У.Мягмаржав Боловсролын Хүрээлэнгийн Бакалаварын агуулга,

хөтөлбөр хариуцсан эрдэм шинжилгээний дэд

ажилтан

58. Б.Отгонтөгс Боловсролын Зээлийн Сангийн Захиргаа, хүний нөөц,

хамтын ажиллагаа, ажлын албаны дарга

59. Ц.Баясгалан Боловсролын Магадлан Итгэмжлэх Үндэсний

Зөвлөлийн ажлын албаны Магадлан итгэмжлэл

хариуцсан мэргэжилтэн

60. Б. Батсүх Боловсролын Үнэлгээний Төвийн Үнэлгээ

хөгжүүлэлтийн хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн

61. Д.Баяр Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны

Дээд боловсролын хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт


62. Д.Сарангэрэл Монгол Улсын Их Сургуулийн Шинжлэх ухааны

сургуулийн Байгалийн ухааны салбарын Химийн

тэнхмийн эрхлэгч

63. Г.Баттүвшин Шинжлэх Ухаан, Технологийн Их Сургуулийн

Бизнесийн ахисан түвшний сургуулийн захирал

64. Ж.Тунгалаг Боловсролын Магадлан Итгэмжлэх Үндэсний

Зөвлөлийн мэргэжилтэн


65. М.Энхээ Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны

Дээд боловсролын сургалтын хөтөлбөр, үнэлгээ,

чанарын баталгаажуулалтын бодлого, хэрэгжилт


ТЕХНИКИЙН БОЛОН МЭРГЭЖЛИЙН БОЛОВСРОЛ, СУРГАЛТЫН ДЭД АЖЛЫН

ХЭСГИЙН БҮРЭЛДЭХҮҮН


66. А. Халиунаа Хөдөлмөр, Нийгмийн Хамгаалалын Яамны Мэргэжлийн

боловсрол, сургалтын бодлогын хэрэгжилтийг


Хуудас | 170

зохицуулах газрын дарга

Гишүүд

67. Д.Адилбиш Хөдөлмөр, Нийгмийн Хамгаалалын Яамны Мэргэжлийн


зохицуулах газрын мэргэжилтэн

68. Ц. Батдорж Мэргэжлийн Боловсрол, Сургалтын Үнэлгээний Төвийн

дарга

69. П. Болормаа Хөдөлмөр, Нийгмийн Хамгаалалын Яамны Мэргэжлийн


зохицуулах газрын Хөдөлмөрийн зах зээл, элсэлт,

төгсөлт, статистик мэдээ хариуцсан мэргэжилтэн

70. Т. Итгэлмаа

Хөдөлмөр, Нийгмийн Хамгаалалын Яамны Бодлого

төлөвлөлтийн газрын Хөрөнгө оруулалт, үйлдвэрлэлийн

хэлтсийн мэргэжилтэн

71. О.Ганцэцэг Хөдөлмөр, Нийгмийн Хамгаалалын Яамны Төрийн

захиргааны удирдлагын газрын Хуулийн хэлтсийн

мэргэжилтэн

72. Б. Мишигжав Техникийн болон мэргэжлийн боловсрол, сургалтын

Үндэсний зөвлөлийн гишүүн

73. Ж.Юра Техникийн болон мэргэжлийн боловсрол, сургалтын

холбооны ерөнхийлөгч

74. Б.Гэрэлмаа Боловсролын Хүрээлэнгийн Мэргэжлийн боловсролын

агуулга хөтөлбөр хариуцсан эрдэм шинжилгээний

дадлагажигч ажилтан

75. Ч.Тунгалаг Мэргэжлийн Боловсрол, Сургалтын Түншлэл ТББ-ын

захирал


76. Б. Болор-Эрдэнэ Хөдөлмөр, Нийгмийн Хамгаалалын Яамны Мэргэжлийн


зохицуулах газрын Бодлого, төлөвлөлтийн мэргэжилтэн

САНХҮҮ, ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН ДЭД АЖЛЫН ХЭСГИЙН БҮРЭЛДЭХҮҮН


77. С.Нансалмаа Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны Санхүү,

хөрөнгө оруулалтын газрын дарга

Гишүүд:

78. Бямбасүрэн Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны

Үйлдвэрлэлийн хэлтсийн мэргэжилтэн

79. Х.Ганцэцэг Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны Нэгдсэн

төсвийн ерөнхий нягтлан бодогч, салбарын арга хэмжээний

төсвийн бодлого, төлөвлөлт, зохицуулалт хариуцсан

мэргэжилтэн

80. Ю.Алтантуяа Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны

Боловсролын салбарын статистикийн мэдээлэл, бүртгэл,

шинжилгээ хариуцсан мэргэжилтэн

81. Л. Отгонжаргал Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны


Хуудас | 171

Үйлдвэрлэлийн хэлтсийн Сургуулийн өмнөх, дээд

боловсролын салбарын барилга, засварын төлөвлөлт,

гүйцэтгэл хариуцсан мэргэжилтэн

82. Ж. Отгонбат Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын Яамны Дээд

боловсрол, соёлын салбарын төсвийн бодлого, төлөвлөлт,

зохицуулалт хариуцсан мэргэжилтэн

83. Г.Бурмаа Монгол Улсын Их Сургуулийн Бизнесийн сургуулийн

Санхүүгийн тэнхимийн эрхлэгч

84. Л.Наранчимэг Монгол Улсын Их Сургуулийн Бизнесийн сургуулийн Нягтлан

бодох бүртгэлийн тэнхимийн эрхлэгч

85. С.Батцэцэг Монгол Улсын Боловсролын Их Сургуулийн багш

86. Д.Сувдаа Монгол Улсын Их Сургуулийн Бизнесийн сургуулийн багш


87. Ж.Ганбаатар Боловсрол, Соёл, Шинжлэх Ухаан, Спортын яамны Нэгдсэн

төсөв, боловсрол, соёлын газар, хэлтсийн төсвийн

бодлого, төлөвлөлт, зохицуулалт хариуцсан мэргэжилтэн

НАСАН ТУРШИЙН БОЛОВСРОЛЫН ДЭД АЖЛЫН ХЭСГИЙН БҮРЭЛДЭХҮҮН

Дэд ажлын хэсгийн ахлагч: 88. Л.Болортунгалаг Насан Туршийн Боловсролын Үндэсний Төвийн захирал Гишүүд: 89. Е.Батчулуун Монгол Улсын Боловсролын Их Сургуулийн багш 90. Л.Мөнхтуяа Монгол Улсын Боловсролын Их Сургуулийн Мэдээллийн

технологи, Зайны Сургалтын албаны дарга 91. Л.Эрдэнэчимэг Насан Туршийн Боловсролын Үндэсний Төвийн мэргэжилтэн 92. Б.Алтансүх Боловсролын Хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан

Ажлын хэсгийн нарийн бичгийн дарга:

93. Б.Эрдэнэчимэг Боловсролын Хүрээлэнгийн Бага боловсролын хөтөлбөрийн судалгаа хариуцсан эрдэм шинжилгээний ажилтан

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын сайдын 2019 оны 11 дүгээр сарын 15-ны өдрийн

А/728 тоот тушаалаар “Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан тухай

94. Ж.Мягмар БСШУСЯ-ны Сургуулийн өмнөх боловсролын бодлогын газрын дарга

95. Т.Хантулга Японы хүүхдийг ивээх сангийн ажилтан 96. Ч.Энхбаяр Багшийн мэргэжил дээшлүүлэх институтын арга зүйч,

судлаач 97. В.Лут-Очир Насан Туршийн Боловсролын Үндэсний Төвийн мэргэжилтэн 98. Ж.Баянцэнгэл Насан Туршийн Боловсролын Үндэсний Төвийн мэргэжилтэн

ГУРАВ. ҮНДЭСНИЙ ЗӨВЛӨХ, ЭКСПЕРТҮҮД

99. С.Санжаабадам Сургуулийн өмнөх боловсрол болон Бага, дунд боловсролын

үндэсний зөвлөх

100. Д.Түмэнболд Дээд боловсролын үндэсний зөвлөх

101. Б.Мянган Техникийн болон мэргэжлийн боловсрол, сургалтын үндэсний зөвлөх


Хуудас | 172

102. С.Баттулга Санхүү, хөрөнгө оруулалтын үндэсний зөвлөх

103. М.Мэнд-Амар Боловсролын бодлого төлөвлөлт, өгөгдөл мэдээллийн дүн шинжилгээний эксперт

104. Ч.Пүрэв-Очир Сургуулийн өмнөх боловсролын эксперт

105. П.Зохихсүрэн Ерөнхий боловсролын эксперт

106. Х.Цэцэгжаргал Ерөнхий боловсролын эксперт

107. Б.Мянган Техникийн болон мэргэжлийн боловрол, сургалтын эксперт

108. Ж.Тунгалаг Дээд боловсролын дэд салбарын эксперт

109. Е.Батчулуун Насан туршийн боловсролын эксперт

110. С.Батцэцэг Боловсролын санхүүжилт болон хөрөнгө оруулалтын эксперт

111. Д.Сувдаа Боловсролын санхүүжилт болон хөрөнгө оруулалтын эксперт

Олон улсын байгууллагын төлөөлөл

112. Тажима Эйсүкэ Азийн хөгжлийн банкны төлөөлөгч

113. Роберт Паруа ЮНЕСКО-ийн Бээжин дэх суурин төлөөлөгч газрын Боловсролын программын мэргэжилтэн

114. Спесиоз Хакизимана Ндабихоре

НҮБ-ын Хүүхдийн Сангын шадар суурийн төлөөлөгч

115. Рабиа Али Дэлхийн банкны ахлах эдийн засагч

116. Д.Хишигбуян Дэлхийн банкны GPE зөвлөх

117. Н.Хишигээ Дэлхийн банкны зөвлөх

118. С.Уянга ЮНЕСКО-ийн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга

119. Б.Болорчимэг ЮНИСЕФ-ийн Боловсрол хариуцсан мэргэжилтэн

120. С.Өлзийсайхан ЮНИСЕФ-ийн Бага насны хүүхдийн хөгжлийн ажилтан

121. Танака Томоаки Японы олон улсын байгууллагын Монгол Улс дахь Суурин төлөөлөгчийн газрын боловсрол, нийгмийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн

122. Б.Эрдэнэчимэг Японы олон улсын байгууллагын ажилтан

123. Н.Пүрэвдорж Японы хүүхдийг ивээх сангийн мэргэжилтэн

124. Э.Ангар Дэлхийн банкны туслах ажилтан

ДӨРӨВ. БСШУСЯ, БУСАД ТӨРИЙН БОЛОН ТӨРИЙН БУС БАЙГУУЛЛАГЫН

ТӨЛӨӨЛӨЛ

124 Б.Баярсайхан БСШУСЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга

2 И.Гарди БСШУСЯ-ны Гадаад хамтын ажиллагааны газрын дарга

3 Л.Цэдэвсүрэн БСШУСЯ-ны Хуулийн хэлтсийн дарга

4 О.Хуягцогт БСШУСЯ-ны Төрийн захиргаа, удирдлагын газрын дарга

5 А.Цолмон БСШУСЯ-ны Бага, дунд боловсролын хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт хариуцсан мэргэжилтэн

6 Ч.Ганцэцэг БСШУСЯ-ны Бага, дунд боловсролын чанарын үнэлгээний бодлого, хэрэгжилт хариуцсан мэргэжилтэн

7 Ц.Чимэдлхам БСШУСЯ-ны Суурь, бүрэн дунд боловсролын стандарт, хөтөлбөр, арга зүйн бодлого, хэрэгжилт хариуцсан мэргэжилтэн

8 О.Дүнжиннамдаг БСШУСЯ-ны Мэдээллийн технологийн газрын даргын үүрэг


Хуудас | 173

гүйцэтгэгч

9 Д.Алтанбилэг БСШУСЯ-ны Олон улсын төсөл, хөтөлбөр гадаад хамтын ажиллагааны газрын мэргэжилтэн

10 Л.Баярсайхан БСШУСЯ-ны Үйлдвэрлэлийн хэлтсийн цэцэрлэг, шинжлэх ухаан, биеийн тамир, спортын байгууллагын тоног төхөөрөмж, үйлдвэрлэлийн төлөвлөлт, гүйцэтгэл хариуцсан мэргэжилтэн

11 Ү.Дэлгэрмаа БСШУСЯ-ны Харъяа байгууллага, тусгай сангийн төсвийн бодлого, төлөвлөлт хариуцсан мэргэжилтэн

12 Г.Батнэмэх БСШУСЯ-ны мэргэжилтэн

13 О.Янжмаа БСШУСЯ-ны мэргэжилтэн

14 Д.Наранзул БСШУСЯ-ны мэргэжилтэн

15 Б.Ганбат БСШУС сайдын зөвлөхөөр ажиллаж байсан

16 А.Галсанхүү БСШУСЯ-ны Санхүү, хөрөнгө оруулалтын газрын даргаар ажиллаж байсан

17 Т.Ууганбаяр БСШУСЯ-ны Олон улсын төсөл, хөтөлбөр, гадаад хамтын ажиллагааны газрын даргын үүрэг гүйцэтгэгчээр ажиллаж байсан

18 Р.Болормаа НББСШУБХ-ны зөвлөх

19 Ж.Нарантуяа ЗГХЭГ-ын даргын орон тооны бус зөвлөх

20 А.Мөнхболд Үндэсний хөгжлийн газрын хэлтсийн дарга

21 А.Суззена Үндэсний хөгжлийн газрын ахлах мэргэжилтэн

22 Б.Батмөнх Доктор, МУИС-ийн профессор, Үндэсний хөгжлийн газрын зөвлөх

23 Э.Түмэндэмбэрэл ХНХЯ-ны Багшийн хөгжил, салбарын хүний нөөц, судалгаа

хариуцсан ахлах мэргэжилтэн

24 Д.Наранбилэг Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын үнэлгээний төвийн мэргэжилтэн

25 Б.Энхзул Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын үнэлгээний төвийн мэргэжилтэн

26 Д.Сүрэнчимэг Багшийн мэргэжил дээшлүүлэх институтийн захирлын үүрэг гүйцэтгэгч

27 О.Оюунтунгалаг Багшийн мэргэжил дээшлүүлэх институтын дэд захирал

28 Д.Сарантуяа Боловсролын хүрээлэнгийн Эрдэм шинжилгээний ажилтан

29 Н.Бэгз Боловсролын хүрээлэнгийн зөвлөх, академич

30 Н.Нэргүй Боловсролын хүрээлэнгийн зөвлөх

31 Б.Баярцэцэг Боловсролын хүрээлэнгийн Дээд боловсрол, мэргэжлийн

боловсролын асуудал хариуцсан ахлах мэргэжилтэн

32 Б.Лхамцэрэн Боловсролын хүрээлэнгийн Магистр, докторын сургалтын хөтөлбөр, агуулга хариуцсан ахлах ажилтан

33 Ж.Батхүү Монгол Улсын их сургуулийн хэрэглээний шинжлэх ухааны сургуулийн профессор

34 Г.Өлзийсайхан Монгол Улсын болорвсролын их сургуулийн багш

35 Г.Болд Мэргэжлийн, сургалт үйлдвэрлэлийн төвийн багш

36 Ж.Ариунаа Монгол Улсын консертив төвийн дэд захирал

37 А.Цанжид Этүгэн сургуулийн Эрдэм шинжилгээ, төгсөлтийн дараах сургалтын албаны дарга


Хуудас | 174

38 Б.Тамир “Лоринет сан”-гийн захирал

39 Ч.Ундрахбаяр “Түгээмэл хөгжил” бие даан амьдрах төвийн тэргүүн

40 Я.Авирмэд “Түгээмэл хөгжил” бие даан амьдрах төвийн гүйцэтгэх захирал

41 Н.Тамирхүү “Түгээмэл хөгжил” төвийн ажилтан

42 Ө.Батбаяр “Вест нойчбедже” сургалтын төвийн багш

43 Б.Долоожин Ёс зүйн үндэсний хүрээлэн

44 Р.Бат-Эрдэнэ Азийн хөгжлийн банкны “Судалгааны их сургуулийн хөгжлийн хөтөлбөр” төслийн багийн ахлагч

45 Ж.Нарантуяа ЗГХЭГ-ын даргын орон тооны бус зөвлөх

46 Ж.Бямбацогт ДБ, БТДНТ-ийн санхүүжилтээр гүйцэтгэсэн бага боловсролын дэд салбарын судалгааны багийн ахлагч

47 М.Батбаатар МУИС-ын Социологийн тэнхмийн эрхлэгч

ТАВ. АЗИЙН ХӨГЖЛИЙН БАНКНЫ ТЕХНИКИЙН ТУСЛАЛЦААНЫ ТӨСЛИЙН БАГ

125. Жон Хэнли Боловсролын салбарын мастер төлөвлөгөө боловсруулах төслийн багийн ахлагч

126. Р.Бандий

Боловсролын Салбарын Хөгжлийн Мастер Төлөвлөгөө боловсруулахад дэмжлэг үзүүлэх төслийн дэд ахлагч

127. П.Оюунаа

Боловсролын Салбарын Хөгжлийн Мастер Төлөвлөгөө боловсруулахад дэмжлэг үзүүлэх төслийн боловсролын мэргэжилтэн

128. Роналд Арнолд Титус МБС болон ДБ хариуцсан олон улсын зөвлөх

129. Ч.Цэрэннадмид Төслийн зохицуулагч

ЗУРГАА. ОРОН НУТАГ, ДҮҮРГИЙН БОЛОВСРОЛ, СОЁЛЫН ГАЗРЫН ТӨЛӨӨЛӨЛ

130. Г.Энхбат Увс аймгийн Улаангом сумын Лаборатори 2 дугаар сургуулийн захирал

131. Н.Энхгэрэл Архангай аймгийн БСГ-ын мэргэжилтэн

132. Р.Серикбол Баян-Өлгий аймгийн БСГ-ын хэлтсийн дарга

133. Н.Байгалмаа Говь-Алтай аймгийн БСГ-ын мэргэжилтэн

134. Б.Гантулга Дархан-Уул аймгийн БСГ-ын дарга

135. Д.Цэнгэл Дорноговь аймгийн БСГ-ын ахлах мэргэжилтэн

136. А.Нансалмаа Дорнод аймгийн БСГ-ын дарга

137. Д.Дашням Орхон аймгийн БСГ-ын ахлах мэргэжилтэн

138. Ч.Алтантуяа Сэлэнгэ аймгийн БСГ-ын мэргэжилтэн

139. М.Энэбиш Сүхбаатар аймгийн БСГ-ын ахлах мэргэжилтэн

140. М.Пүрэвхүү Ховд аймгийн БСГ-ын дарга

141. С.Мөнхцэцэг Хэнтий аймгийн БСГ-ын дарга

142. Ж.Пүрэвсүрэн Өвөрхангай аймгийн БСГ-ын дарга

143. Г.Бат-Эрдэнэ Өмнөговь аймгийн БСГ-ын дарга

144. Б.Баярсайхан Баянгол дүүргийн Боловсролын хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн


Хуудас | 175

145. М.Цогзолмаа Баянзүрх дүүргийн Боловсролын хэлтсийн дарга

146. А.Дүүдээ Сонгинохайрхан дүүргийн Боловсролын хэлтсийн дарга

147. Н.Галбадрах Чингэлтэй дүүргийн Боловсролын хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн

148. З.Эрдэнэчимэг Багануур дүүргийн Боловсролын хэлтсийн дарга

149. Д.Отгонжаргал Налайх дүүргийн Боловсролын хэлтсийн дарга

Documents

mecss.gov.mn · 2020-02-14 · БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫН ХӨГЖЛИЙН ДУНД ХУГАЦААНЫ ТӨЛӨВЛӨГӨӨ 2021-2030 Хуудас | 3 Товчилсон