DERS PLANI

YRD. DOÇ. DR . GÜLÜM ŞENER

Medya Okuryazarlığı

DERSİN AMACI VE KAPSAMI

Medya metinleri birer kurgudur. Derste gazete, televizyon, radyo, internet, açıkhava gibi farklı iletişim mecralarında yer alan medya metinlerinin üretim süreci ve inşa edilen anlamlar analiz edilerek medyadan gelen mesajların eleştirel bir biçimde okunması sağlanacak, medya metinleri siyasi, ekonomik ve kültürel bağlamlarıyla ele alınacak, ayrıca metin-okur ilişkisi göz önüne alınarak medya metinlerinin alımlanma sürecine değinilecektir.

DERSİN KAZANIMLARI

Derste öğrencilere, medyanın toplumsal rolünü kavrama ve açıklayabilme, medya mesajlarına kuşkucu yaklaşma, mesajların altındaki ‘niyeti’ değerlendirme, medyanın ayrımcı dilini tespit etme, medya mesajlarını müzakere etme, toplum ve bireyler için daha yararlı bir medya yapısının ve medya dilinin nasıl kurulabileceğine dair fikir geliştirme gibi beceriler kazandırılması hedeflenmektedir.

TEMEL KAYNAKLAR

Nurçay Türkoğlu ve Medla Cinman Şimşek (ed.), Medya Okuryazarlığı, Parşömen, İstanbul, 2011.

Mutlu Binark ve Mine Gencel Bek, Eleştirel medya Okuryazarlığı, Kalkedon, İstanbul, 2007.

Kemal İnal, Medya Okuryazarlığı ElKitabı, Ütopya, Ankara, 2009.

Medya Okuryazarlığı El Kitabı, http://www.medyaokuryazarligi.org.tr/documents/profesyoneller_icin_medya_egitimi.pdf

http://www.medyaokuryazarligi.org.tr/

1.HAFTA

İşlenecek konular: Medya ve ilişkili kavramlara giriş (iletişim, kitle iletişimi, yeni medya vs.) Medyanın kısa tarihi Medya okuryazarlığı kavramı Medya okuryazarlığı neden gerekli?  Sınıf içi uygulama: Çeşitli medya metinlerinin anlamları üzerine tartışma. Okuma metni: Melda Cinman Şimşek ve Nurçay Türkoğlu, Medya Okuryazarlığı, Parşömen İstanbul, 2011 kitabının içindeki şu bölümler: Medyayı Doğru Okumak, Yasemin İnceoğlu, s. 19-24. Medya Okuryazarlığı: Neden Gerekli?, Gülden Treske, s. 25-36 Okuryazarlıktan Medyaokuryazarlığına: Şifrelerin Ortaklığını Aramak, Nurçay

Türkoğlu, s. 254-260. Blog yazısı: Medyayla ilişkiniz ne boyutta? Günde, haftada ne kadar süreyle gazete okuyorsunuz, tv izliyorsunuz, radyo dinliyorsunuz, internette geziniyorsunuz? Hangi enformasyonu (eğlence, eğitim, haber, yeni çıkan ürünler, popüler kültür vs.) en çok hangi mecradan alıyorsunuz? Medyanın hayatınızdaki rolünü anlatın, olumlu ve olumsuz yönlerini belirtin. Medyada size rahatsız eden neler?

2. HAFTA

İşlenecek konular:• Bir endüstri olarak medya. • Medyanın ekonomisi ve reklamla göbek bağı Medyada sahiplik yapısı, tekelleşme ve çokseslilik sorunlarıUygulama: Ulusal gazetelerin ilk sayfaları incelenerek haber çeşitliliği tartışılacaktır.  Okuma metni:   Adorno & Horkheimer, Kültür Endüstrisi, Aydınlanmanın Diyalektiği

kitabının içindeki bölüm başlığı, Kabalcı, İstanbul, 2010, (sayfa numarasını hatırlamıyorum)

Prof. Dr. Gülseren Adaklı’nın blogu: http://gulserenadakli.wordpress.com/author/gulserendipity/

Blog yazısı: Seçtiğiniz bir günlük gazetenin ya da aylık derginin içerisinde yer alan reklamların haberlere ve diğer yazılara oranını hesaplayın? İncelediğiniz yayında reklam olmasa da ‘reklam kokan’, markalara atıfta bulunan haberler, köşe yazıları vs. bulunuyor mu?

3. HAFTA

İşlenecek konular:  Tüketim olgusu Medya tüketimi sürekli kılar, yeni ihtiyaçlar ve tüketiciler yaratır. Medya, tüketim, küreselleşme olguları arasındaki ilişkinin açıklanması.  Uygulama: Reklam filmi analizi Okuma Metni:   John Berger, Görme Biçimleri, Metis, İstanbul, 1995, s. 129-154 (7.

Bölüm). Soner Yağlı, “Gündelik Hayatımızda Akıl Tutulması: Medya

Uygulamalarında Tüketim İdeolojisinin İzlerini Sürmek”, Gündelik Hayat ve Medya kitabı içinde, editor Selda İçin Akçalı, Ebabil, Ankara, 2006, s. 5-42.  

Blog yazısı: Bir reklam filmi seçip inceleyin. Ürünü/markayı daha çekici kılmak, akılda kalmasını sağlamak üzere ne gibi teknikler (sözel, görsel, işitsel) kullanılmış?

4. HAFTA

İşlenecek konular: Medya anlam inşa eder, gerçekliği kurar. Medya olayları belirli çerçevelerden yansıtır, tarafsız değildir. Medyada ideoloji ve temsiller Sınıf içi uygulama: Farklı siyasi görüşten üç-dört gazetenin 1. sayfadaki gündemlerinin karşılaştırılması. Okuma metni: Çiler Dursun, TV Haberlerinde İdeoloji, Ankara, İmge, 2014, s. 23-90. Graeme Burton, Görünenden Fazlası, Alan Yayıncılık, İstanbul, 1995, s.

90-133. Blog yazısı: Farklı siyasi görüşten üç yayın organında yayınlanan haberleri (gazete, web sitesi, TV vs.) bir hafta boyunca her gün takip edin. Gündemleri arasında ne gibi farklar gözlemlediniz? Aynı haberleri nasıl farklı yansıtıyorlar? Haberlerde kimlerin görüşlerine başvurulmuş? Kendi ideolojilerine göre nasıl bir haber dili kullanıyorlar?

5. HAFTA

 İşlenecek konular:   Söylem nedir? Medyada söylem (ler) Eleştirel söylem çözümlemesi Türkiye’de modernlik ve muhafazakarlık söylemleriSınıf içi uygulama: Muhafazakar ve modern kadın dergilerinin karşılaştırmalı analizi.  Okuma metni:   Tezcan Durna & Çağla Kubilay, “Söylem Kuramları ve Eleştirel Söylem

Çözümlemeleri”, (iç.) Medyadan Söylemler, Tezcan Durna (der.), Libra, 2010, s. 47-82. Hülya Uğur Tanrıöver, ‘Modern’ Türkiye ve Televizyon Dizileri, (iç.) Sen benim Kim

olduğumu Biliyor Musun?, (ed.) Hülya Uğur Tanrıöver, Hil, İstanbul, 2008, s. 205- 236.

Blog yazısı: Seçeceğiniz bir diziyi modern ve geleneksel yaşam pratikleri açısından karşılaştırarak analiz ediniz. Modernliği ve gelenekselliği hangi karakterler temsil etmektedir? Yaşam biçimleri arasında ne gibi farklar bulunmaktadır? Dizide modern ve gelenek çatışmakta mıdır? Uzlaşma içinde mi verilmektedir?  

6. HAFTA

İşlenecek konular:   21. yüzyılda sınıf kavramı Medyanın hedef kitlesi kimdir? Medyada sınıf temsilleri Sınıf içi uygulama: İş cinayetleri haberlerinin veriliş biçimi üzerine bir tartışma. Okuma Metni: Erol Nezih Orhon, “Televizyon ve Gazete Haberlerinde “1 Mayıs”

Temsilleri: Bir Medyaokuryazarlığı Çalışması”, içinde Medya Okuryazarlığı, Melda Cinman Şimşek ve Nurçak Türkoğlu, Parşömen, İstanbul, 2011, s. 193-200.

Hakan Ergül, Emre Gökalp, İncilay Cangöz, “Medya Ne ki… Her şey Yalan!”, İletişim, İstanbul, 2012, s. 53-68.

Blog yazısı: Dizilerde sınıf temsillerini inceleyin. Seçtiğiniz bir dizide farklı sınıflara mensup karakterler nasıl yansıtılmaktadır? Görünüşleri, yaşam koşulları, beğenileri, zevkleri, ail eve özel ilişkileri bağlamında değerlendiriniz.

7. HAFTA

İşlenecek konular: Toplumsal cinsiyet kavramı Medyada toplumsal cinsiyet rollerinin temsili Sınıf içi uygulama: Kadın programlarının analizi ve videokliplerde kadın ve erkek temsilleri. Okuma metni:   Volkan Yücel, “Göreve Çağrılan Erkeklik Türk Dizilerinden Fırlayan Kutsal

Aile Kahramanları”, “dizim başladı! Kapat, sonra anlatırım…” kitabının içinde, der: Aslı Kotaman, Ahu Samav Uğursoy, Artun Avcı, h2o, İstanbul, 2011, s. 77-94.

Judith Williamson, “Kadın Bir Adadır: Dişillik ve Sömürgecilik”, Eğlence İncelemeleri kitabı içinde, haz. Tania Modleski, Metis, 1998, s. 135-155.

KAOS GL Medya Kılavuzu, http://www.kaosgldernegi.org/resim/kutuphane/dl/medya_klavuz.pdf  

Blog yazısı: TV dizilerinde çizilen kadın-erkek rollerini irdeleyiniz. Kadınlar ve erkekler geleneksel rollerde mi yoksa modern rollerde mi temsil edilmektedirler?

8. HAFTA

İşlenecek konular:   Medyada milliyetçilik Medyada etnik ve dini grupların temsili Medyada nefret söylemi Nefret söylemine karşı projeler

Sınıf içi uygulama: Sosyal medyada nefret söylemi analizi.

Okuma metni:   Meryem Okumuş, “Muhafazakar Moda Dergileri ve Din”, (iç.) Medya ve Din, (ed.) Mete

Çamdereli, Köprü Kitapları, İstanbul, 2014, s. 93-126. Nefret söylemi: http://nefretsoylemi.org/ Medyada Nefret Söylemi, Yasemin İnceoğlu,

http://www.nefretsoylemi.org/resimler/20091110728113056.pdf

 Blog yazısı: Seçeceğiniz bir gazete, internet ya da TV haberinde nefret söylemi içeren unsurları, ifadeleri tespit edin. Nefret söylemi kime yöneliktir? Medyada nefret söyleminin önüne geçilmesi için neler önerirsiniz?  

9. HAFTA

İşlenecek konu:   Modern kentler, metropoller Neoliberalizm ve kentsel dönüşüm miti ‘İstanbullu’ medya Medyada kentsel dönüşüm temsilleri

Sınıf içi uygulama: Kentsel sosyal hareketlerin medyada temsilinin incelenmesi. Okuma metni: • http://mulksuzlestirme.org/• Radikal gazetesi muhabiri Elif İnce’nin yazıları:

http://www.radikal.com.tr/arama/muhabir=elif_ince&siralama=tarihe_gore_azalan/

• http://mutlukent.wordpress.com/

Blog yazısı: Ulusal basında kentinizle ilgili çıkan haberleri şöyle bir tarayın. Ulusal basında kentiniz hangi özellikleriyle yer almakta? Ne gibi stereotipleştirmeler kullanılmakta? Bu özellikler kentinizi ne kadar yansıtmakta? Nedenleriyle açıklayın.

10. HAFTA

İşlenecek konular:   Medyayı herkes farklı okur. Kodlama-Kodaçım Etki araştırmaları ve alımlama kuramları

Sınıf içi uygulama: Gösterilecek medya metninin her bir öğrenci tarafından değerlendirilmesi.

Okuma metni: Stuat Hall, “Kodlama ve Kodaçım”, (iç.) Söylem ve İdeoloji, (haz.) Barış

Çoban ve Zeynep Özarslan, Su Yayınları, İstanbul, 2003, s. 309-326. Graeme Burton, Görünenden Fazlası, Alan Yayıncılık, 1995, s. 196-216. Blog yazısı: Aileniz ve/veya arkadaşlarınızdan beş kişiyle kişisel görüşme

yapın. En çok hangi TV Programını izliyorlar? Neden? TV’de en çok sevdikleri ve özdeşleştikleri ve hiç sevmedikleri karakterler kimler? Neden? Sonuçları blogunuzda paylaşın.  

11. HAFTA

İşlenecek konu: Manipülasyon, dezenformasyon, misenformasyon 

Sınıf içi uygulama: Gezi eylemlerinde sosyal medyada yer alan dezenformasyon örneklerinin incelenmesi.

Okuma metni:   Serdar Karakay, “Türk Medyasında Haberin Manipülasyonu ve

Dezenformasyon”, (iç.) Medya Okuryazarlığı, Melda Cinman Şimşek ve Nurçay Türkoğlu, Parşömen, İstanbul, 2011, s. 269-272.

  Blog yazısı: Türkiye’de ulusal basının Ortadoğu’daki savaşı yansıtma

biçimini inceleyin. Medya kimin tarafında? Hangi haberi öne çıkarıyor? Hangi haberi gizliyor? Medyanın söylemi ile hükümetin söylemi birbiriyle örtüşüyor mu?

12. HAFTA

İşlenecek konular: Medyada şiddet Medya ve şiddet ilişkisine dair kuramsal yaklaşımlar Medyanın psikolojik etkileri

Sınıf içi uygulama: Şiddet içerikli bir çizgi filmin analizi.  

Okuma metni:   Edibe Sözen, Medyatik Hafıza, Timaş, İstanbul, 1997, s. 92-116. David Trend, Medyada Şiddet Efsanesi, YKY, İstanbul, 2008, s. 44-79.  Blog yazısı: Medyada şiddet neden var? Şiddetin azaltılması sizce mümkün mü? Neler yapılabilir? Önerileriniz nelerdir? Bir fikir yazısı yazın.

13. HAFTA

İşlenecek konular:   Kamusal alan olarak medya Medya ve demokratik işlevleri Yeni medya ve demokrasi Sınıf içi uygulama: TV’de tartışma programlarının incelenmesi. Okuma metni:   Hasan Bülent Kahraman, “TV’de tartışmak ya da Gladyatör Aydınlar”, Kitle Kültürü Kitlelerin

Afyonu, Hasan Bülent Kahraman, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2003, s. 243-245. James Curran, “Medya ve Demokrasi: Yeniden Değer Biçme”, Medya, Kültür, Siyaset içinde,

der: Süleyman İrvan, Ark, 1997, s. 179-198. Beybin Kejanlıoğlu, “Medya Çalışmalarında Kamusal Alan Kavramı”, Kamusal Alan (iç.), meral

Özbek (ed.) , Hil, İstanbul, 2004, s. 689-714.

Blog yazısı: Sosyal medyanın tartışma kültürüne katkısı nedir? Twitter, Facebook gibi sosyal ağ siteleri sizce çoğulculuğun, demokratik katılımın gelişmesine katkıda bulunuyor mu? Yoksa daha çok toplumsal kutuplaşmaya mı neden oluyor? Örnekler vererek düşünceleriniz açıklayın.

14. HAFTA

İşlenecek konular: Transmedya kavramı Transmedya metinlerin analizi Sınıf içi uygulama: Küresel transmedya metinlerinin analizi. Okuma önerisi:   Emet Gürel, ve Öykü Tığlı, “Sosyal Medyayla Yaratılan Yeni Dünya:

Transmedya Anlatım”, (iç.) Medya Eleştirileri 2013, Sosyal Medya ve Ağ Toplumu 1-Kitle İletişiminde Yaşanan Değişimler, (ed.) Can Bilgili ve Gülüm Şener, Reklam Yaratıcıları Derneği, İstanbul, 2013, s. 39-84.

Şirin Dilli, ‘Çoklu Medyada Hikaye Aktarımı’ ve ‘Medyalararası Hikaye Anlatıcılığı’: İletişim Sürecindeki Değişiklikleri İncelemek İçin İki Yeni Kavram, Medya Eleştirileri 2013, Sosyal Medya ve Ağ Toplumu 1-Kitle İletişiminde Yaşanan Değişimler, (ed.) Can Bilgili ve Gülüm Şener, Reklam Yaratıcıları Derneği, İstanbul, 2013, s. 113-130.

 Blog yazısı: Seçtiğiniz bir transmedya metninin farklı mecralara göre nasıl uyarlandığını açıklayın.  

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Derste başarı notunun % 50’sini vize ve final sınavları, % 50’sini ise blog yazıları oluşturmaktadır.

Okuma metinleri: Her hafta belirtilen okuma metinlerini biriktirmeden, düzenli olarak okuyarak vize ve final sınavlarına hazırlanabilirsiniz. Vize ve final sınavlarında bu metinlerle ilgili sorular gelecektir.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Blog yazıları: Her hafta önerilen konuya göre araştırma yaparak kişisel blogunuzda bir değerlendirme yazısı yazmanız beklenmektedir. Yazının uzunluğunun bir önemi yoktur, ancak yazınız özgün olmalı, konuyu yeterince açıklamalı, analitik ve bilimsel bir dille yazılmalıdır. Her hafta dersten en geç bir gün önce blog yazınızı gulumsener@gmail.com adresine iletmeniz gerekmektedir. Dönem sonunda toplam 14 blog yazısı ve vize ve final sınavları üzerinden başarı notunuz verilecektir.

DERSİ NEREDE TAKİP EDEBİLİRİM?

SINIFTA (Devam zorunluluğu % 70’tir. Devamsızlıktan kalan öğrenciler final sınavına alınmamaktadır.)

WORDPRESS’TE: Derse ilişkin materyaller (ders planı, powerpoint sunumlar, kitap önerileri, videolar vs.) https://gulumhoca.wordpress.com/ adresinde paylaşılacaktır.

HEPİNİZE BOL OKUMALI VE ÜRETKEN

BİR AKADEMİK YIL DİLERİM…