Esat A. DURGUTI Viti akademik 2014/2015 Ligjeratat e autorizuara: Esat A. DURGUTI Literatura bazë: Menaxhimi Financiar- Prof.dr. Isa MUSTAFA

Menaxhimi Financiar i Korporatave

Ligjerata nr. 10: Risku dhe Menaxhimi i Tij

Përmbajtja e ligjeratës nr. 10: Risku dhe Menaxhimi i Tij

Planifikimi Financiar - Përmbajtja e ligjeratës së nëntë: (Menaxhimi

Financiar Prof. Isa Mustafa: - f.q: 180 deri në 192)

• Risku dhe menaxhimi i tij

• Burimet e riskut

• Matja e riskut

• Distribuimi (shpërndarja) e probabilitetit

• Kthimi i pritur

• Devijimi standard

• Koeficienti i variacionit

• Relacioni ndërmjet kthimit të pritur dhe riskut

• Klasifikimi i riskut

1. Risku dhe Menaxhimi i Tij

Menaxhimi i riskut mund të definohet në shumë mënyra, sipas (Anderson dhe Terp, 2006) menaxhimin e riskut e definojnë si një proces që duhet të bëjë eliminimin, zvogëlimin dhe kontrollimin, për të rritur fitimet dhe për të shmangur risqet ndaj ekspozimeve të ndryshme.

Objektivi kryesor i menaxhimit të riskut është për të maksimizuar potencialin e suksesit dhe për të minimizuar mundësinë e humbjeve të ardhshme.

Risku është mundësia që rrjedha aktuale e parasë (kthimi) do të ndryshojë nga rrjedha e planifikuar.

Bizneset angazhohen pandërprerë për të menaxhuar riskun.

Lidhja e kontratave afatgjata me furnizuesit apo klientet

Synimi themelor i menaxhimit te riskut është të identifikoj faktorët e riskut dhe efektet e tyre dhe të bëhet matja e këtyre efekteve

1. Risku dhe Menaxhimi i Tij….(1)

Bizneset angazhohen pa ndërprerë për të minimizuar efektet e riskut në biznesin e tyre.

Korporatat i ekspozohen riskut: o Normës së interesit, o Kursit të këmbimit o Mos pagimit të borxheve nga klientet, o Luhatjes së çmimeve

Ka dallime esenciale ndërmjet riskut te korporatave dhe institucioneve

financiare

Risku më i madhë për korporatat është si pasoj e riskut të; o Biznesit o Tregut o Kredive (në rend të dytë) o Levës së borxhit po ashtu në rend të dytë

1.1 Burimet Risku

Risku është i kushtëzuar me besueshmërinë e kthimit në të ardhura të

investimeve

Risku mund të analizohet nga dy aspekte: o Risku i një mjeti dhe o Rrisku i portofolios

Aksionarët zakonisht shprehen me thënien: “Ne nuk do të marrim për sipër riskun shtesë, në qoftë se nuk marrim kompenzim shtesë për atë”

Sa më e gjat të jetë koha e kthimit, aq më i lartë do të jetë risku nga investimi

1.1 Burimet Risku… (1)

Relacioni ndërmjet riskut dhe kthimit të pritshëm është si në vijim:

1.1 Burimet Risku…(2)

Nisur nga burimi i riskut a’i mund të jetë:

Risku financiar: - (ekspanzioni i tregut, pamundësia e kryerjes së detyrimeve me kohë)

Rrisku i tregut: - (trendet e çmimeve në treg, çmimet e lëndeve të para, çmimet e stoqeve)

Risku i likuiditetit:- (pamundësia e pagesës së borxhit në kohë)

Risku i kredisë:- (humbja e të ardhurave për shkak të mos pagesës së borxhit me kohë) dhe

Risku politik:- (ngjarjet dhe vendimet e natyrës politike dhe administrative)

1.2 Klasifikimi i Riskut

Risku mund të klasifikohet si:

Risku i biznesit dhe Risku financiar Risku sistematik dhe Risku jo sistematik Risku i një mjeti – astetit dhe Risku i portofolios

Faktorët të cilët ndikojnë janë:

Luhatja e çmimeve të letrave me vlerë (lidhja sistematike)

Luhatja e normave të interesit (rritja apo ulja e normave ndikon në çmimin e letrave me vlerë)

Humbja e fuqisë blerëse nga inflacioni

Risku i kurseve të këmbimit

Ndryshimet në pritjet e invesitorëve lidhur me përformancën e përgjithshme ekonomike (fazat e cikleve të biznesit).

1.3 Matja e Riskut

Matja e riskut bëhet përmes: o Distribuimit të probabilitetit o Kthimit të pritur o Devijimit standard o Koeficientit të variacionit.

Distribuimi i probabilitetit:

Probabiliteti tregon ngjarjen e cila mund të ndodhë me një

besueshmëri apo me një përqindje të caktuar.

Distribuimi i probabilitetit tregon shansin e ndodhjes së rezulltatit.

Probabiliteti përcaktohet në dy forma: o Objektive o Subjektive

1.3.1 Kthimi i Pritur

Shembull: Një invesitor dëshiron të bëjë një investim në vlerë prej 100,000 euro

në aksione të teknologjisë informative (IT) ose në një biznes të shërbimeve publike (NSHP). Aksionari këto aksione që do ti mbajë një vitë e më pas do ti shesë. Sipas vlerësimeve të tij pritjet e aksionarit për vitin e ardhshëm janë:

1. Mundësia se do të ndodhë një ekspansion ekonomik janë 20% 2. Mundësia se do të ndodhë një zhvillim normal janë 60% 3. Mundësia se do të ketë recesion ekonomik janë 20%.

Norma e kthimit të pritur llogaritet si vijon:

Kthimi i pritur llogaritet:

1.3.1 Kthimi i Pritur…(1)

1.3.2 Devijimi standard

Devijimi standard konsiderohet si matës i riskut pasi invesitoret përherë i përcjellë pasiguria si rrezulltat i devijimit të çmimit.

Devijimi standard definohet si rrënjë katrore e rezultateve të pritura.

1.3.2 Devijimi standard…(1)

Sa më i lartë të jetë devijimi standard, investimi do të jetë më me risk:

Nëse devijimi standard është zero, investimi nuk ka risk.

Nga tabelat e mësipërme shihet se investimi në NShP është

më me risk sesa në IT, pasi që mundësitë e kthimit nga NShP janë më shumë të ndryshueshme pra devijimi standard është 13.91% , ndërsa investimi në IT ka devijim standard vetëm për 5.06%.

Në IT distribuimi i probabilitetit shtrihet në relacionin 18±5.06 ose kthimi i pritur sillet ndërmjet 12.94% dhe 23.06%.

Te NShP distribuimi i probabilitetit shtrihet ndërmjet 18±13.91, ose kthimi i pritur është ndërmjet 4.09% deri 31.91%.

1.3.3 Koeficienti i Variacionit

Koeficienti i variacionit (KV) llogaritet duke pjestuar devijimin standard ( ) me kthimin e pritur (k).

Koeficienti i variacionit përdoret për të zgjedhur ndërmjet dy investimeve kur kanë kthim të njejt të pritshem, ndersa devijmi standard është i ndryshueshëm. ( ,< dhe r<)

Koeficienti i variacionit përdoret për të zgjedhur ndërmjet dy investimeve kur njëri ka kthim më të lartë të pritshem e tjetri devijim më të ulët standard. (këtu përdoret KV)

KV: koeficienti i variacionit

: devijimi standard dhe

k: kthimi i pritur

1.3.3 Koeficienti i Variacionit…(1)

Rezultatet e koeficientit nga shembulli paraprak:

Rezultati tregon se investimi në IT ka përparësi pasi ka koeficient

më të ulët të variacionit, në krahasim me NSHP i cili ka koeficient

më të lartë të variacionit.

1.3.4 Relacionet Ndërmjet Riskut dhe Kthimit

Varësia ndërmjet riskut dhe kthimit është element kyç për vendimmarrjen efektive financiare.

Relacioni ndërmjet riskut dhe kthimit janë vendimtare në marrjen e vendimit mbi: Aksionet e zakonshme

Obligacionet

Letrat tjera me vlerë

Vendimet mbi investimet në asete fizike të korporatës

Paisjet

Ndërtesat etj

1.3.4 Relacionet Ndërmjet Riskut dhe Kthimit…(1)

Relacioni ndërmjet kthimit të pritshëm dhe riskut shprehet si vijon:

Kthimi i pritshëm= Kthimi pa risk + Premia mbi riskun

Premia mbi riskun është shpërblimi të cilin e pret një investitor kur a’i bënë një investim me risk.

FUNDI I LIGJERATES NR.10

PYETJE

DISKUTIME

KOMENTE

SYGJERIME

“Risk is a function of how

poorly a strategy will perform if the ‘wrong’

scenario occurs.” – Michael Porter,

Competitive Advantage.