Upload
isaac-shelton
View
245
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Mga Kailangan ng Tao Para Manatiling Buhay
LUNG ANATOMY
Normal na Paghinga
Paghinga ng may Hika
Ano ang Nagaganap Kapag May Hika?
Sakal
Maga
Sensitibo
Sintomas ng Hika• Hingal, ubo, pito/huni, sikip• Pasumpong-sumpong • Mas malala sa gabi,
paggising sa umaga at pagkatapos ng ehersisyo
TANDAAN!Sinyales at sintomas ng hika ay pasumpong-sumpong
Ang mga sintomas ay karaniwang nangyayari at nagiging malala sa gabi, sa pag-gising sa umaga at pagkatapos mag – ehersisyo.
Hindi lahat ng hika ay nakakaramdam ng pagpito / paghuni ng bagaPara sa iba, ang tangi nilang sintomas ay palagiang pag - uboHindi lahat ng nakakaranas ng paghuni ng baga ay may hika.
Mahalagang malaman na sa tamang paggagamot ang mga sintomas ng hika ay malulunasan. Dapat tandaan na ang kailangang bigyang lunas kahit na bahagyang sintomas ng hika upang maiwasan ang pag-grabe nito
Bookshelves
Kurtina
Higaan
Kumot
Unan
Karpet Pagwawalis
Laruan
“Triggers” ng Hika
Dust Mite
Ipis
Pollen
Balahibo ng Pusa Balahibo
ng Aso
Balahibo ng kabayo
Polusyon
SigarilyoSigarilyo
“Triggers” ng Hika
EhersisyoEhersisyo
PagkainPagkain
Impeksyon Impeksyon
LabisLabisna Emosyonna Emosyon
“Triggers” ng Hika
Molds
Pabago bago na panahaon
ILAN???ISA SA SAMPUNG
MATATANDANG PINOY
TATLO SA SAMPUNGBATANG PINOY
HINDI KA NAG-IISA!!!
?
ANONG EDAD?
< 15 y/o(50%)
15-44 y/o(30%)
> 45 y/o(20%)
BAKIT?
BAKIT AKO PA?
SINO?EWAN KO……
KAHIT SINO
Genes (lahi)
Allergy
Nalantad sa triggers
WALA NA AKONG PAG – ASA?
HINDI, HA!!!
Tamang paggamot
Mabibisang gamot
NAKAKAHAWA BA ANG HIKA?
HINDING
HINDI!
NAKAKAMATAYBA ANG HIKA?
OO! Kung mapapabayaan
Kung hindi kontrolado
Sitwasyon Ng Unang Pasyente
•20 taong gulang
•Isang beses sa isang linggo nagkakaroon ng sintomas
•Sumisikip ang dibdib at humuhirap ang paghinga pagkatapos mag ehersisiyo
•Hindi pa naoospital o nadadala sa Emergency Room dahil sa hika
•May 1,000 pesos
•May gustong bilhing bagong sapatos
Sitwasyon Ng Pangalawang Pasyente
• 40 taong gulang
• May hika mula pagkabata
• Halos araw – araw sinusumpong
• May gabing nagigising dahil sa hika
•2 beses nadala sa ER dahil sa hika
• May 2,000 pesos
• May gustong bilhing bagong damit at sapatos
Sitwasyon ng Pangatlong Pasyente
• 30 taong gulang
• Mahilig manigarilyo
• 3 beses sa isang linggo sinusumpong lalo na pagkatapos mag ehersisyo
• Nagigising sa gabi dahil sa sumpong ng hika
• May 200 pesos
• Ubos na ang pakete ng sigarilyo
Ang Mga Gamot sa Hika• Pang-Aksyon Agad:
Kontra-sakal at Kontra-sikip
• Pang-Bantay Alalay: Kontra-maga or Kontra-sensitibo
Bronchodilators Steroids
KONTRA – SAKAL
A. Gamot na pang aksyon agad
• Blue or green inhaler
B. Gamot na pangdagdag ginhawa
• Tabletang bronchodilator
KONTRA – MAGA AT SENSITIBO
Gamot na pangbantay alalay
• red, brown, o orange inhaler
• tabletang steroid
Bakit mas mainam ang mga nilalanghap kaysa sa mga iniinom na
gamot?
NILALANGHAP INIINOM
• mabilis ang epekto • mabagal ang epekto
• diretso sa baga • kumakalat sa buong katawan
• maliit na dosis • mas maraming dosis
• kaunting di – kanais – nais na epekto
• mas maraming di – kanais – nais na epekto
• sa bawat dosis, mas matipid
• mas magastos sa pangmatagalang gamit
MGA GAMOT NA KONTRA – SAKAL NA PANG AKSYON AGAD
NA NILALANGHAP
SALBUTAMOL Ventolin (MDI)
Librentin (MDI)
Ventolin (ROTAHALER)
Ventolin (DISKHALER)
MGA GAMOT NA KONTRA – SAKAL NA PANG AKSYON AGAD NA NILALANGHAP
FORMOTEROL
Oxis (TURBUHALER)
SALMETEROL
Serevent (MDI)
MGA GAMOT NA KONTRA – SAKAL NA PANG AKSYON AGAD NA NILALANGHAP
TERBUTALINE Bricanyl (MDI) Bricanyl (TURBUHALER)
FENOTEROL + IPRATROPIUMBerodual (MDI)
IPRATROPIUM + SALBUTAMOLCombivent (MDI)
MGA GAMOT NA KONTRA – SAKAL NA PANG AKSYON AGAD
NA INIINOM
TERBUTALINESALBUTAMOL
Ventolin Volmax
Librentin
-Unidor, Asmasolon, Theovent, Theodor atbp
THEOPHYLLINE
Bricanyl
MGA GAMOT NA KONTRA – MAGA AT SENSITIBO NA PANG AKSYON
AT BANTAY ALALAY NA NILALANGHAP
Seretide (Rotadisk)
Symbicort (Turbuhaler)
Flixotide (MDI)
Budecort (Turbuhaler)
MGA GAMOT NA KONTRA – MAGA AT SENSITIBO NA PANG AKSYON AT BANTAY ALALAY NA INIINOM
PREDNISONE
METHYLPREDNISOLONE (MEDROL)
BETAMETHASONE (CELESTONE)
KAILAN ITO GINAGAMIT: Pangkontrol ng lumalalang atake ayon sa “Asthma Action Plan” Para sa grabeng hika na di kaya kontrolin ng inhaler
PATNUBAY SA WASTONG PAGGAMIT NG KONTRA-MAGA NA
INIINOM
Gamitin lamang ayon sa payo ng duktor Regular na follow up sa duktor habang ginagamit ito Huwag lalampas sa dalawang linggo ang pag- inom nito
Mga nangyayari sa mga Umaabuso ng
Steroid
Tumataba
Acne
Madaling mabali ang
Buto
Panghihina ng katawan
at ng resistensya
Sakit ng Ulo
Mga nangyayari sa mga Umaabuso ng
Steroid
Paghinto ng Adrenal Glands
Katarata
Mainitin ang Ulo
Mga nangyayari sa mga Umaabuso ng
Steroid
TANDAAN:
• Ang “oral steroid” ay mura, ngunit hindi basta basta ang paggamit
• Sa matagalang paggamit o pag-inom ng mataas na dosis, kumakalat ito sa katawan at maaaring lumantad ang mga di-kanais-nais na epekto
• Kung matagal nang ginagamit ang oral steroid (mahigit sa dalawang linggo), huwag basta huminto sa pag-inom. Kumunsulta sa duktor ukol sa tamang dahan-dahang paghinto.
PALATANDAAN NG SUMPONGNG HIKA
Nalantad sa mga“Triggers” Nagigising dahil sa
ubo at hirap sa paghingaMadaling hingalin
Madalas at lumalalang ubo lalo na sa gabi
Naninikip ang dibdib
Nangangati at masakitAng lalamunan
Ang mga sumusunod ba ay angkop sa inyo?Hindi mapalagay
Walang Tigil ang pagtulo Ng sipon
Mas madalas na paggamitNg blue / green inhaler
Pagbaba ng inyong“peak flow reading”
MGA PALATANDAAN NG HIKANG LUMALALA
Paggamit ng blue/green inhaler
ng mahigit sa talong beses sa loob ng 24
oras
Lumalala ang hika kahit gumamit na
ng blue/green inhaler ng tatlon beses sa loob ng
isang oras
Panandaliang epekto ng blue
inhaler, at kailangang
gumamit ulit ng wala pang apat na oras ang nakalipas
Higit sa normal angBilis ng paghinga
Madaling mapagod
Nangangati at Masakit ang mata
Pagbahing
Masakit ang uloMay lagnat
MGA PALATANDAAN NG HIKANG MAPANGANIB
Kasalukuyang gumagamit o pagtigil
kumakailan ng prednisone o Medrol
Naospital ng dahil sa hika
nitong nakalipas na taon
Nadala sa ER dahil sa hika
nitong nakalipas na taon
Ang bilang ng iyong peak flow ay bumababa o hindi
bumubuti kahit nakagamit na ng blue
inhaler
Grabe na ang hirap
sa paghinga
Ang labi o kuko ay
kulay asul o abo
Napahinto ka sa paglalaro o
pagtatrabaho at hindi na maituloy muli
MGA PALATANDAAN NG HIKANG MAPANGANIB
Hindi umiige sa tamang
paggamit ng mga gamot
Na-admit sa critical care unit (CCU) sa nakaraan dahil sa
hika
May maraming suliranin personal,
sa pamilya, sa trabaho o sa
paaralan
MGA PALATANDAAN NG HIKANG MAPANGANIB
Mga Hakbang Tungo sa Tamang Pangangalaga ng Hika
• Alamin kung gaano kalala ang hika: gumamit ng peak flow meter
•Kamtan ang pinakamahusay na kakayahan ng iyong baga
X • Iwasan ang mga “triggers” ng hika
•Gamitin ang mga mainam na gamot laban sa hika: kontra sakal at sikip, kontra maga at sensitibo
•Alamin ang iyong pansariling plano sa pangangasiwa ng hika
•Subaybayan ang iyong hika nang regular
Asthma Action Plan: Green Zone
• Ang peak flow ay mas mataas sa 80% ng iyong pinakamahusay na marka
• Wala o kaunti ang mga sintomas na nararamdaman araw-araw na madali namang malunasan ng blue inhaler.> 80%
Mga dapat gawin:
Ipagpatuloy ang iyong karaniwang gamot
Gamitin ang blue inhaler tuwing kailangan
Gamitin ang red / orange / brown / violet inhaler, ayon sa payo ng doktor
Asthma Action Plan: Yellow Zone
• Nagigising sa gabi dahil sa hika• Mas madalas na paggamit ng blue inhaler
60-80%
Mga dapat gawin:
Gamitin ang iyong blue inhaler nang regular sa loob ng 24 – 48 na oras
Dagdagan ang iyong red / brown / orange / violet inhaler hanggang maging kontrolado ang mga sintomas
Kung walang pagbabago sa mga nararamdaman o lumalala ang mga sintomas, simulan ang prednisone o Medrol (First dose only) at pagkatapos ay makipagkita kaagad sa doktor
Asthma Action Plan: Red Zone
< 60%
• Kung ang peak flow ay mas mababa sa 60% ng iyong pinakamahusay na marka
• May palatandaan ng lumalalang hika• Grabeng atake!
• Mga dapat gawin:– Gamitin nang mas madalas ang blue inhaler– Dagdagan ang dose ng red inhaler– Simulan kaagad ang prednisone o
methylprednisolone– Magpadala kaagad sa emergency room o ospital
The Philippine College of Physicians wishes to acknowledge the following for their invaluable
efforts in the preparation of this module
Aileen Wang, MDCamilo Roa, Jr., MD
Comprehensive Ambulatory Respiratory Rehabilitation Program (CARE)
Pulmonary Section, Department of Medicine
Philippine General Hospital