Milorad Kurajica Pjesme iz Krajine

Ìð Ìèëîðàä Ñ. Êóðàèöà,

(ïðèðå�èâà÷) ðî�åí ¼å 09. 10. 1956. ãîäèíå ó ñåëó Ïëàâíî êîä Êíèíà.

Îñíîâíó øêîëó çàâðøèî ¼å ó ðîäíîì ì¼åñòó, Øêîëó ó÷åíèêà ó ïðèâðåäè ó Êíèíó,

à äèïëîìèðàî ¼å 1979. ãîäèíå íà Ïåäàãîøêîì ôàêóëòåòó ó Ðè¼åöè.

Äî íà¼âå�å ñðïñêå ãîëãîòå ( 04. 08. 1995. ) æèâèî ¼å è ðàäèî ó Ïëàâíó è Êíèíó, à ñàäà æèâè êàî ïðîò¼åðàíî ëèöå ó Ñóáîòèöè.

Ðàäèî ¼å ó Êíèíó è Äóáðîâíèêó. Ðàäíó êàðè¼åðó ó Ðåïóáëèöè Ñðïñêî¼

Êðà¼èíè çàâðøèî íà ôóíêöè¼è äèðåêòîðà Ðåïóáëè÷êîã çàâîäà çà òðæèøòå ðàäà. Ñàäà ðàäè ó Íàöèîíàëíî¼ ñëóæáè çà çàïîø�àâà�å, Ôèëè¼àëà Ñóáîòèöà.

Ñàðà�èâàî ¼å ó ``Äóáðîâà÷êîì â¼åñíèêó``, ``Ïîëèòèöè``, ``Ñðïñêîì ãëàñó``, ``Ñðïñêîì ðàäèî Êíèíó``, ``Ïðåãëåäó`` è ``Ïîñëîâèìà``, îãëàñíå íîâèíå Íàöèîíàëíå ñëóæáå çà çàïîø�àâà�å, ðàäèî çà ``Âóêîâó çàäóæáèíó`` è ``Ñðïñêó àêàäåìè¼ó íàóêà è óìåòíîñòè``, êàî è çà äðóãå óñòàíîâå è ëèñòîâå.

Îá¼àâèî ¼å äâè¼å ê�èãå: ``Íàðîäíå ï¼åñìå èç Êíèíñêå êðà¼èíå`` è çáèðêó åðîòñêèõ íàðîäíèõ ï¼åñàìà ``Êðà¼èøêè öðâåí áàí``.

Ìð Ìèëîðàä Ñ. Êóðàèöà

Íàðîäíå ï¼åñìå èç

Êíèíñêå êðà¼èíå

Ñóáîòèöà, 2005. ãîäèíå

Äðóãî, äîïó�åíî è ïðåðà�åíî èçäà�å Íàðîäíå ï¼åñìå èç Êíèíñêå êðà¼èíå

Ñàêóïèî è ïðèðåäèî: Ìð Ìèëîðàä Ñ. Êóðàèöà

Ðåöåíçè¼à:

Ìèëêà Ãîðàíîâè� Ïðîô. äð Íàäà Ìèëîøåâè� �îð�åâè� Ïðîô. äð Áðàíèñëàâ Äèìèòðè¼åâè�

Èçäàâà÷:

Ìð Ìèëîðàä Ñ. Êóðàèöà ñåëî Ïëàâíî êîä Êíèíà ñàäà ó Ñóáîòèöè Ìîá. 064 / 1815231

Ëåêòîð:

Íàäà Ñàâàíîâè�, ïðîô.

Êîðèöå: Çäðàâêî Çäðàâå Ìèð÷åòà

Ëèêîâíî ãðàôè÷êà îáðàäà:

£îæåô Øóðà�è Èìðå Âåðáàñè

Ìèëîø Áîð¼àí, äèïë. åêîíîìèñòà Ìð Ìèëîðàä Ñ. Êóðàèöà

Óðåäíèê:

Ìð Ìèëîðàä Ñ. Êóðàèöà

Óíîñ ïîäàòàêà è êîìï¼óòåðñêà ïðèïðåìà: Ìð Ìèëîðàä Ñ. Êóðàèöà

£îæåô Øóðà�è è Ìèëîø Áîð¼àí, äèïë. åêîíîìèñòà

Òèðàæ:

500 ïðèì¼åðàêà

Ñóáîòèöà, 2005. ãîäèíå

Ñ À Ä Ð Æ À £ Ïðåäãîâîð 15 Ñòîïàìà Âóêà Ñòåôàíîâè�à Êàðà�è�à äî òðàãåäè¼å Ñðïñêîã íàðîäà 20 Èçäèøó�è 25 Ïîñâåòà 26 Îñâðòè 27 Èçðàçè çàõâàëíîñòè 30 Óç äðóãî, äîïó�åíî è ïðåðà�åíî èçäà�å 32 Ï¼åñìå 54 À 54 Á 58 Â 60 Ã 68 Ä 72 � 79 Å 80 Æ 82 Ç 85 È 90 £ 95 Ê 106 Ë 114 � 118 Ì 122 Í 145 Î 151 Ï 166 Ð 175 Ñ 177 Ò 190

� 193 Ó 194 Õ 199 Ö 202 × 206 � 209 Ø 210

Êàçèâà÷è ï¼åñàìà 216 Ð¼å÷íèê ìà�å ïîçíàòèõ ðè¼å÷è è èçðàçà 219 Øòàìïà�å ê�èãå ïîìîãëè ñó 226

ÊÐÀ£ÈØÍÈÖÈ ÑÂÓÄÀ ÐÀÑÅ£ÀÍÈ

Î¼, Êðà¼èíî, çåì�î èçãóá�åíà, Îòà�áèíî íèêàä ïðåæà�åíà! Ñðïñêîãà ñè ðîäà è ïëåìåíà èç ñòàðîãà äîáà è âðåìåíà. Áåøå àâãóñò - äàí ¼å áèî ïåòàê - è åòíè÷êîã ÷èø�å�à ïî÷åòàê. Òàêâà øàíñà âåîìà ¼å ðåòêà: îñâî¼åíà Êðà¼èíà áåç ìåòêà! Ñðïñêà çåì�î, øòà ñè äî÷åêàëà, èìåíîì ñå óñòàøêèì ïðîçâàëà. Ëàêî ñè ñå äóøìàíó ïðåäàëà è Òó�ìàíó ñòèãëà íà âåøàëà. Òåøêî çåì�è êî¼îì ñâàêî âëàäà è íàðîäó êî¼è ó �î¼ ñòðàäà. Äåñèëî ñå ñâå òî èçíåíàäà; ãäå ¼å áèëà òàä Ìàðòè�à âëàäà?! Ðóêîâîäñòâî íà íèñêî ¼å ïàëî, ó Êðà¼èíè ñàä ¼å ñâå ïðîïàëî.

Øòî ñå ñðïñêî âåêîâèìà çâàëî äðóãèìà ¼å çà ñàäà ïðèïàëî. Àìåðèêà, ñòàëíî æå�íà ðàòà, ñòàâèëà ñå íà ñòðàíó Õðâàòà, îòâîðèëà ñâà êðà¼èøêà âðàòà, �Ãîíè Ñðáå!" íàðåäáà ¼å äàòà. Ó ñâå ïðàâöå êîëîíà âè¼óãà òóæíèõ Ñðáà çàïàäà è ¼óãà. Ñâå íàñ áè¼å ñðàìîòà è òóãà, ñâàêî íàì ñå ñàä ñìå¼å è ðóãà. Êðà¼èøíèöè ñâóäà ðàñå¼àíè, ñà îã�èøòà ñâî¼èõ èñòåðàíè, íà¼òåæè ñó ñàäà âàøè äàíè, íè¼å ÷óäî øòî ñòå óïëàêàíè. Áîæå ïðàâäå, ìèðà è ñëîáîäå, ñðïñêè ðîäå òàìî ïðåêî âîäå, ãäå âàñ ãîíå è ñâå ó ïðîïàñò îäå. Ïîñëå ïàäà íà Òðîìå�è Êíèíà îñòà ïðàçíà ÷èòàâà Êðà¼èíà. Ñðïñêà áèëà çåì�à îä äàâíèíà, ñàä ìíîãèì ïîñòàäå òó�èíà.

Íîðòîí, Îõà¼î Ëàçàð Êóðàèöà - Ïëàâà�àö1

1 Ï¼åñìó Ëàçàðà Êóðàèöå èç Íîðòîíà, Îõà¼î, äîáèî ñàì ó Ñóáîòèöè, 21. ¼àíóàðà 1997. ãîäèíå îä Øïèðå Ðàøêîâè�à èç Äî�åã Æàãðîâè�à êîä Êíèíà. Èíà÷å, Ëàçàð Ëàçî Êóðàèöà ¼å ðî�åí ó Ïëàâíó êîä Êíèíà îä ìà¼êå Ìèëèöå è îöà Ãëèøå. Îæåíèî ñå èç Áóðñà�à Âó¼è�è ( òàêî�åð Ïëàâíî ) è èìà äâî¼å ä¼åöå: ê�åðêó è ñèíà. Ëàçî ¼å èçóçåòíî ïëåìåíèò è ÷åñòèò ÷îâ¼åê è íåíàäìàøàí ó ñâèðà�ó íàðîäíîã èíñòðóìåíòà èç Êðà¼èíå (íà) äèïëàìà, ñà èëè áåç ì¼åøèíå.

Ðîäíî ñåëî ïðèðå�èâà÷à. Îä ñâåãà íà¼âèøå âîëèì Ïëàâíî.

Ëè÷êà êàïà

Êàïà êè�àíêà, íîñå ¼å Ñðáè ó Ëèöè, Äàëìàöè¼è è Áîñàíñêî¼ êðà¼èíè. Ó òîì îáëèêó ïðâè ïóò ¼å ïðîíà�åíà ó Ëèöè. Íîñèëè ñó ¼å £àïîäè (Èëèðñêî ïëåìå êî¼å ¼å æèâ¼åëî íà òîì ïðîñòîðó).

Îá¼àø�å�å áî¼à ¼å âåçàíî çà ìèò î Êîñîâó è Ìåòîõè¼è. Öðâåíà áî¼à ñèìáîëèçó¼å êðâ êîñîâñêèõ ¼óíàêà, à öðíè âåçåíè îáîä ¼å æàë çà Êîñîâîì è Ìåòîõè¼îì.

Íà îáîäó èìà ïåò öðâåíèõ âåçåíèõ êðóãîâà êî¼è ñèìáîëèçó¼ó ïåò â¼åêîâà ñðïñêîã ðîïñòâà ïîä Òóðöèìà. Öðíà êè�àíêà ïëåòå (âåçå) ñå ó äåâåò ðåñà, øòî ñèìáîëèçó¼å äåâåò£óãîâè�à.

Ó íîâè¼å âðè¼åìå öðâåíà ïîâðøèíà ¼å ñëóæèëà çà èñòèöà�å ãðáîâà, ïðèïàäíîñòè ñðïñêèì ñòðàíêàìà, à íà¼âèøå êîðèøòåíà êàî ñóâåíèð è çàøòèòíè çíàê Íàöèîíàëíîã ïàðêà �Ïëèòâèöå�.

Ñòàðè¼è �óäè ñó ¼å ñòàâ�àëè ñèìåòðè÷íî íà âð� ãëàâå ñà êè�àíêîì ïîçàäè, äîê ñó ìëàäè�è êàïó çàáàöèâàëè ó ñòðàíó, à êè�àíêå ñó âèñèëå ïî ñòðàíè. Ó ïîñ�åä�èõ äåñåòàê ãîäèíà ¼åäèíè ïðîèçâî�à÷ êàïà êè�àíêè áèî ¼å Äàíå Ðàäàêîâè� èç Ìîãîðè�à êî¼è ¼å æèâèî ó Ãîñïè�ó, à ñàäà êàî ïðîò¼åðàíî ëèöå æèâè íà Âîæäîâöó ó Áåîãðàäó.

Îäìàõ íàêîí ñóêîáà, óñòàøå ñó ìó çàïàëèëå ðàäèîíó. Óñïèî ¼å îáíîâèòè ðàäèîíó ó Ãðà÷àöó � Ðåïóáëèêà Ñðïñêà Êðà¼èíà è òàìî ¼å ñòðàäàëà òàêî äà ó îâîì ìîìåíòó íà¼òðàäèöèîíàëíè¼è äèî íàðîäíå íîø�å Ñðáà ïðåêî Äðèíå ïðàâè ¼åäèíî ÷èêà Äàíå.

Ïîçíàòà ¼å ïîñ�åä�à æå�à ñòàðèõ Êðà¼èøíèêà äà ñå ñàõðà�ó¼ó ñà öðâåíîì êàïîì êè�àíêîì. Òà èì ñå æå�à, íàæàëîñò, ó èçá¼åãëèøòâó íå ìîæå èñïóíèòè. £îø äà äîäàìî äà ñó èñòó êàïó, àëè áåç êè�àíêå è ñà ïëè�èì îáîäîì íîñèëå è ä¼åâî¼êå � íà ñà¼ìîâèìà, ïðåëèìà è äðóãèì ñâå÷àíîñòèìà.

Ôîòîãðàôè¼ó êàïå êè�àíêå óðàäèî ñàì ó Ñóáîòèöè, à èñòó ñàì ïîñóäèî (ñóâåíèð) îä Íèêîëå Øèïðàãå 06.03.1997. ãîäèíå èç Íîâîã Æåäíèêà è òî íà ïðè¼åäëîã Ìèëå è Äàìèðà Òèíòîðà èç Ðàä�åâöà êîä Êíèíà. Îïèñ êàïå êè�àíêå ìè ¼å äàî Ðàäå Ìàòè¼àø ó Áåîãðàäó, äàíà áîæè¼åã 09 ìàðòà 1997. ãîäèíå ó êàôàíè �Ïðåøåðí� êîä ñ¼åäèøòà �Âå÷åð�èõ íîâîñòè�. Ðàäå ¼å, èíà÷å, äóãîãîäèø�è è íà¼çíà÷à¼íè¼è îðãàíèçàòîð êóëòóðíèõ ä¼åëàòíîñòè ó Êíèíñêî¼ êðà¼èíè.

�Êî íå îäå ñà ñâî¼åãà ïðàãà, íå çíà øòà ¼å íåñðå�à! Êî äî�å íà òó�à âðàòà, çíà øòà ¼å ïðîêëåòñòâî!�2 �Îñòà¼òå îâä¼å!... Ñóíöå òó�åã íåáà Íå�å âàñ ãðè¼àò� êî øòî îâî ãðè¼å. Ãðêè ñó òàìî çàëîãà¼è õ�åáà Ãä¼å ñâîãà íåìà è ãä¼å áðàòà íè¼å. Îä ñâî¼å ìà¼êå êî �å íà�è áî�ó? À ìà¼êà âàøà çåì�à âàì ¼å îâà. Áàöèòå ïîãëåä ïî êðøó è ïî�ó, Ñâóäà ñó ãðîá�à âàøèõ ïðàä¼åäîâà.� Àëåêñà Øàíòè� ��å ¼å çðíî, êëèöó çàìåòíóëî îíäå íåêà è ïëîäîì ïî÷èíå. � Ïåòàð Ïåòðîâè� �åãîø �Ìè çíàìî ñóäáó è ñâå øòî íàñ ÷åêà, Íî ñòðàõ íàì íå�å çàëåäèòè ãðóäè! Âîëîâè ¼àðàì òðïå à íå �óäè � Áîã ¼å ñëîáîäó äàî çà ÷îâ¼åêà! � Àëåêñà Øàíòè�

2 Íèêîëà £.Ìàðèíîâè�, �Êðâàâè ïðîãîíè Ñðáà (1990-1995.) �, Ñòðó÷íà ê�èãà, Áåîãðàä 1997.ãîäèíå

Ìèëîðàä Ñ. Êóðàèöà

15

Ï Ð Å Ä Ã Î Â Î Ð �Îòêàêî ñàì ïî÷åî äà ñå áàâèì ê�èãîì,

à ïðî�å ìè ó òîìå áåçìàëî ñâå äîäå�åíî ìè äîñàäàø�å âðåìå, ñðåî ñàì ìíîãî �óäè êî¼è ïèøó óëàæó�è ó òî ñîïñòâåíå ñíàãå, à ìàëî îíèõ êî¼è ñó ñå ïîñâåòèëè ïðèêóï�à�ó íàðîäíîã ñòâàðàëàøòâà. Òå äðàãîöåíå ÷óâàðå ëèòåðàðíîã áëàãà, ìîãó áåç âå�åã ïðîáëåìà íàáðî¼àòè, ïîøòî èõ ïàìòèì ñâå.

Íè¼å èõ áèëî âèøå íåãî øòî èìàìî ïðñòà íà ðóöè. À ñâè èìà¼ó çà¼åäíè÷êó îñîáèíó: âðåäíè ñó, ïðåäàíè ïîñëó êî¼è ðàäå, ñèñòåìàòè÷íè è íåèçìåðíî âîëå ñâî¼ ñàêóï�à÷êè ìàòåðè¼àë." 3

×èíè ñå äà ìè ¼å îâàêàâ èëè îâà¼ öèòàò äàî îñíîâíó ñíàãó äà ïî÷íåì ñàêóï�àòè è

3 Âèòîìèð Ñóäàðñêè ïîçíàòè¼è ïî ïñåóäîíèìó Èâàí Äàáè�,, "Áîæ¼å îãëåäàëî: áàíàòñêè ìóøêè õóìîð", Ïàí÷åâî: Äåí Ñàòåëèò, Ê�èæàðà Ïðîòà Âàñà, 1996.


16

îá¼àâ�èâàòè íàðîäíî ñòâàðàëàøòâî ìîã çàâè÷à¼à.

Êîëèêî óñï¼åøíî è êîðèñíî íåêà äðóãè öè¼åíå.

Ñâàêè íàðîä êî¼è èäå êà ïðîïàñòè çàáîðàâ�à ïðâî ¼åçèê, êóëòóðó ïà èñòîðè¼ó. Âà�äà �ó áàð ìàëî äîïðè�åòè äà äî îâîãà íå äî�å?

È ¼îø íåøòî: Ó ê�èçè �Çíàêîâè ïîðåä ïóòà�4, áåñìðòíè Èâî Àíäðè� çàïèñà è îâà¼ êðàñàí òåêñò ó êî¼åì ïðåïîçíà¼åì ñåáå: �Èìà ïóòåâà êî¼å íèñàì íè âèäåî è êî¼èìà íèêàä íå�ó íîãîì ñòóïèòè � è ìíîãî èõ èìà! � àëè òî ¼å ñòîãà øòî íèñàì íàëàçèî ñíàãå íè âðåìåíà íè ìîãó�íîñòè äà òî ó÷èíèì. Àëè íåìà ñòàçå íè ïóòà êî¼èìà íèñàì áàð çàêîðà÷èî ñàìî àêî ¼å òî áèëî ìîãó�íî. Ó òîìå íèñàì ïîçíàâàî ñòðàõà, óìîðà íè îêëåâà�à. È òà ìî¼à ëóäà è íåçàäðæèâà ðàäîçíàëîñò áèëà ¼å óçðîê ìíîãèõ ìî¼èõ ëóòà�à, ãðåøàêà, áåñìèñëåíèõ èëè íàîïàêèõ ïîñòóïàêà. Îíà ¼å ïî¼åëà íà¼áî�è äåî ìî¼å ñíàãå, àëè îíà áè ñå ìîãëà íàçâàòè è ìî¼èì ¼óíàøòâîì è ìî¼èì ãëàâíèì îïðàâäà�åì; îíà áè ìîãëà áèòè è ñòâàðàí îñíîâ ìîãà ïîíîñà, êàä áèõ ¼à õòåî äà ñå ïîíîñèì è êàä áè òî �î¼ áèëî ïîòðåáíî``.

Ïà âà�äà ñàì è ¼à ïðèïàäíèê �óäè èç Êíèíñêå êðà¼èíå î êî¼èìà âåëèêè ñðïñêè íàó÷íèê £îâàí Öâè¼è�, èçìå�ó îñòàëîã, çà �èõ êàæå:``... �óäè æèâîã äóõà è òàíàíå èíòåëèãåíöè¼å, îáäàðåíè æèâîì è ðàçíîâðñíîì îñå�à¼íîø�ó, îíè ñ ÷åñòî ïîâîäå

4 ``ÁÈÃÇ``, Áåîãðàä 1992. ãîäèíå

Íàðîäíå ï¼åñìå èç Êíèíñêå êðà¼èíå

17

çà ñâî¼îì ìàøòîì êî¼à ¼å âðëî æèâà è áîãàòà, êàî è çà èìïóëñîì îäóøåâ�å�à è ñð�áå. Ó ñâî¼èì ñå àêöè¼àìà îáè÷íî èíñïèðèøó ïîáóäàìà ìîðàëíå è äóõîâíå âðñòå; ìàòåðè¼àëíè èíòåðåñè èìà¼ó ñàìî óëîãó äðóãîã ðåäà. Äà áè ñå èçàçâàëà íà¼âå�à ñóìà �èõîâå ñíàãå, òðåáà äèðíóòè ó �èõîâ íàöèîíàëíè è èíäèâèäóàëíè ïîíîñ. Îâà¼ ÷îâåê íå âåðó¼å äà èìà òåøêî�à êî¼å íå áè ìîãàî ñàâëàäàòè. �åãîâà ¼å âåðà íåïîìó�åíà, ïîóçäà�å áåçãðàíè÷íî.``5

Ïà äà �£à ñàì ïðîøà ñèòî è ðåøåòî, îâà¼ ãàäíè ñâè¼åò èñïèòàî, îòðîâè ìó ÷àøó èñêàïèî, ïîçíàî ñå ñ ãðêè¼åì æèâîòîì. Ñâå øòî áèâà è øòî ìîæå áèòè ìåíè íèøòà íè¼å íåïîçíàòî, øòî ãîä äî�å ¼à ñàì ìó íàðåäàí."6

Òî íåïðåñóøíî âðåëî íàðîäíîã ñòàâðàëàøòâà Êðà¼èíå �å ``ïðåñóøèòè`` íå áóäå ëè íàñ êî¼è �åìî òî ñïðå÷èòè. Ñòðï�èâèì ðàäîì è óç ìíîãî �óáàâè ñâî¼å æèâîòíî èñêóñòâî è îïðåäå�å�å ñàì èçðàçèî ó äâè¼å äî ñàäà îá¼àâ�åíå ê�èãå. Ìíîãî òîãà øòî ¼å èêàä è íåêàä ðå÷åíî, çàïèñàíî, øòî ¼å ëè¼åïî, èñòèíèòî, ìóäðî, ¼à ñàì äâàäåñåòàê è âèøå ãîäèíà èçäâà¼àî, ñó÷å�àâàî, ãðóïèñàî è îäàáèðàî è íà ¼åäíîì ì¼åñòó îêóïèî ïðåãðøò áèñåðà íàðîäíîã ñòâàðàëàøòâà. Äîê ÷èòàòå ìî¼å ê�èãå èìà ñå âàð�èâ óòèñàê äà ïðîâ¼åðàâàìî èñòèíèòîñò è �åïîòó ðè¼å÷è âåëèêèõ ìèñëèëàöà, ï¼åñíèêà, ê�èæåâíèêà, ôèëîçîôà è íàó÷íèêà, òå íàðîäíå ìóäðîñòè, à

5 £îâàí Öâè¼è�, Áàëêàíñêî ïîëóîñòðâî è ¼óæíîñëîâåíñêå çåì�å, Áåîãðàä, 1967, ñòð. 71. 6 Èãóìàí Ñòåôàí


18

ó ñòâàðè ïðîâ¼åðàâàìî è îáîãà�ó¼åìî, ñíàæèìî è ïîäñòè÷åìî ñàìè ñåáå.

Ìî¼å ê�èãå ñó ïîäñ¼åòíèê êî¼åã òðåáà ïàæ�èâî ÷èòàòè, äà áèñìî ñå èçíîâà óâ¼åðèëè äà è ïîä ïëàñòîì èçá¼åãëèøòâà èìà íå÷åã òðà¼íîã è èñòèíèòîã, íå÷åã øòî ïîâåçó¼å öèâèëèçàöè¼å, øòî íîñèìî ó ñåáè èç ðîäíîã çàâè÷à¼à, à îïåò, íå ñìåìî èëè íå óìåìî ñàìè äà èñêàæåìî. Äàêëå, ðàäèì çà ìåíå íåøòî øòî ìè ïðè÷è�àâà çàäîâî�ñòâî, à â¼åðó¼åì íàäàñâå êîðèñíî çà íàø çàêëàíè íàðîä.

Äîäóøå ê�èãå íå ìè¼å�à¼ó ñâè¼åò, àëè ïîá¼å�ó¼ó çàáîðàâ. Îíå ñó òðà¼íè¼å îä áèëî êîã ñïîìåíèêà, êî¼è íèñìî ïîäèãëè îíèìà êî¼å ñìî âî�åëè.

Íàèìå, èìàìî îáàâåçó è ïðåìà ïðåöèìà, à ïîãîòîâî ïðåìà ïîòîìöèìà äà èì îñòàâèìî ó àìàíåò òó ðèçíèöó íåïðîö¼å�èâå âðè¼åäíîñòè.

Íàðîä êî¼è íåìà ¼åçèê � íå ïîñòî¼è, êàî è äà íàðîä êî¼è óïîòðåá�àâà íåèíòåëèãåíòíó ôîðìó ñòðàíèõ òó�èöà � îäóìèðå.

Íàðîä ñå äðæè îáè÷à¼à è òðàäèöè¼å ÷àê è àêî èì íå çíà ïîðè¼åêëî è çíà÷à¼.

Ó îâîì òðåíóòêó çà îïñòàíàê íàøåã çàêëàíîã ñðïñêîã íàðîäà ó Îòà�áèíè è ó ðàñå¼à�ó (äè¼àñïîðè) íåìà ïðå÷åã çàäàòêà îä îâîã: Ïðåïîäîáíè Ñèìåîí Ìèðîòî÷èâè, Ñòåôàí Íåìà�à, ðîäîíà÷åëíèê äèíàñòè¼å Íåìà�è�à íåïîñðåäíî ïðåä ñìðò, 13. îäíîñíî 26. ôåáðóàðà 1200. ãîäèíå, äàêëå, ïî ñòàðîì, £óëè¼àíñêîì îäíîñíî ïî íîâîì, Ãðåãîðè¼àíñêîì êàëåíäàðó, èçäèêòèðàî ¼å ó ïåðî ñâîì íà¼ìëà�åì ñèíó, ñâåòîì Ñàâè � Ðàñòêî Íåìà�è�: ``×óâà¼òå, ÷åäî ìî¼å ìèëî, ¼åçèê êàî


19

çåì�ó. Ðè¼å÷ ñå ìîæå èçãóáèòè êàî ãðàä, êàî çåì�à, êàî äóøà. À øòà ¼å íàðîä èçãóáè ëè ¼åçèê, çåì�ó, äóøó? Íå óçèìà¼òå òó�ó ðè¼å÷ ó ñâî¼à óñòà. Óçìåø ëè òó�ó ðè¼å÷, çíà¼ äà íèñè îñâî¼èî, íåãî ñè ñåáå ïîòó�èî. Áî�å òè ¼å èçãóáèòè íà¼âå�è è íà¼òâð�è ãðàä ñâî¼å çåì�å, íåãî íà¼ìà�ó è íà¼íåçíàòè¼ó ðè¼å÷ ñâîã íàðîäà.

Çåì�å è äðæàâå ñå íå îñâà¼à¼ó ñàìî ìà÷åâèìà, íåãî è ¼åçèöèìà. Çíà¼ äà òå ¼å íåïðè¼àòå� îíîëèêî îñâî¼èî è ïîêîðèî êîëèêî òè ¼å ðè¼å÷è ïîòðî è ñâî¼èõ ïîòóðèî. Íàðîä êî¼è èçãóáè ñâî¼å ðè¼å÷è ïðåñòà¼å áèòè íàðîä.

Çàòî ¼å, ÷åäî ìî¼å, áî�å èçãóáèòè ñâå áèòêå è ðàòîâå íåãî èçãóáèòè ¼åçèê. Ïîñëè¼å èçãóá�åíå áèòêå è èçãóá�åíèõ ðàòîâà îñòà¼å íàðîä. Ïîñëè¼å èçãóá�åíîã ¼åçèêà íåìà íàðîäà.

Êàäà òè íåïðè¼àòå� ïðîâàëè ñâå áåäåìå è òâð�àâå, òè íå î÷àâà¼ íåãî ãëåäà¼ è ñëóøà¼ øòà ¼å ñà ¼åçèêîì. Àêî ¼å ¼åçèê îñòàî íåäèðíóò, íå áî¼ ñå. Òàìî ãä¼å îäçâà�à íàøà ðè¼å÷, ãä¼å ñå ¼îø ãëàãî�à è ãä¼å ñå ¼îø, êàî ñòàðè çëàòíèê, îáð�å íàøà ðè¼å÷, çíà¼, ÷åäî ìî¼å, äà ¼å òî ¼îø íàøà äðæàâà áåç îáçèðà êî ó �î¼ âëàäà. Öàðåâè ñå ñì¼å�ó¼ó, äðæàâå ïðîïàäà¼ó, à ¼åçèê è íàðîä ñó òè êî¼è îñòà¼ó, ïà �å ñå òàêî îñâî¼åíè äèî çåì�å è íàðîä îïåò êàä � òàä âðàòèòè ñâî¼î¼ ¼åçè÷êî¼ ìàòèöè è ñâîìå ìàòè÷íîì íàðîäó``.

Ïðèðå�èâà÷:


20

ÑÒÎÏÀÌÀ ÂÓÊÀ ÑÒÅÔÀÍÎÂÈ]À ÊÀÐÀ�È�À ÄÎ ÒÐÀÃÅÄÈ£Å ÑÐÏÑÊÎÃ ÍÀÐÎÄÀ

Íàïðåäíà òåõíèêà ïîëàêî àëè ñèãóðíî

ñâå âèøå ïîòèñêó¼å íàðîäíó òðàäèöè¼ó è íàðîäíè äóõ, òàêî äà ñå îáè÷à¼è íàðîäà ïîëàêî çàáîðàâ�à¼ó è íåòðàãîì íåñòà¼ó. Ñâå ¼å ìà�å è îíèõ ïî¼åäèíàöà êî¼è ïîêóøàâà¼ó äà íåøòî îä òèõ îáè÷à¼à ñà÷óâà¼ó, à ïðåëà è ïîñè¼åëà ãîòîâî äà âèøå è íåìà. ÷àê è àêî ñå ó ïîíåêîì ñåëó, óäà�åíîì îä âåëèêèõ öåíòàðà è ãëàâíèõ ñàîáðà�à¼íèöà, ÷ó¼å äîáðà ñòàðà íàðîäíà ï¼åñìà, òî ¼å âèøå ðåçóëòàò çàáàâå è èíòåðåñîâà�à øêîëîâàíèõ �óäè, íåãî ïîòðåáà äà ñå íà òàêàâ íà÷èí, êðîç ï¼åñìó, èñêàæó ìèñëè è îñ¼å�à�à.

Êàî ñâè ñàêóï�à÷è íàðîäíèõ óìîòâîðèíà, ïî÷åâøè îä Âóêà Ñòåô. Êàðà�è�à, òàêî ¼å è Ìèëîðàä Êóðàèöà ïîøàî îä èäå¼å äà ñå íàðîäíå óìîòâîðèíå ñà÷óâà¼ó îä çàáîðàâà è íåñòàíêà. Çáèðêà Ì. Êóðàèöå �Íàðîäíå ï¼åñìå èç Êíèíñêå êðà¼èíå� èìà âðè¼åäíîñò êàî îò¼åëîòâîðå�å îâå èäå¼å, áåç îáçèðà íà âðè¼åäåíîñò ï¼åñàìà ïî¼åäèíà÷íî. Ìå�óòèì, ñàêóï�à÷êè ïîäóõâàò Ì. Êóðàèöå íè¼å âî�åí ñàìî æå�îì äà ñå ï¼åñìå �åãîâîã íàðîäà ñà÷óâà¼ó îä çàáîðàâà, âå� ïðåâàñõîäíî èäå¼îì äà ñå ïðîò¼åðàíè ñðïñêè íàðîä Êíèíñêå êðà¼èíå äðæè è îäðæè íà îêóïó, äà ñå îõðàáðè ó îâîì òåøêîì èñòîðè¼ñêîì òðåíóòêó è èñòðà¼å ó ñâî¼î¼ áîðáè çà îïñòàíàê è î÷óâà�å ñâîã èäåíòèòåòà; äà áóäó�à ïîêî�å�à çíà¼ó äà ¼å òó, íà òî¼ òåðèòîðè¼è, ïîñòî¼àî ñðïñêè íàðîä, ñà àóòîõòîíîì êóëòóðîì è òðàäèöè¼îì. Èç îâå èäå¼å íèêëà ¼å è êîíöåïöè¼à çáèðêå �Íàðîäíå


21

ï¼åñìå èç Êíèíñêå êðà¼èíå�. Ñòèõîâè £îâàíà £îâàíîâè�à Çìà¼à íà ïî÷åòêó, êàî ìîòî ( �Òó�à ðàêà ëåäåíà ¼å ðàêà, // òó�à çåì�à íèêàä íè¼å ëàêà� ), è çàâðøíè ñòèõîâè (Êàäà óìðåì, èë öðêíåì îä ¼àäà // íà ãðîáó ìè íàïèøèòå èìå Êíèíà ãðàäà� ) ÷èíå çàîêðóæåíó ö¼åëèíó îâå çáèðêå ï¼åñàìà. Àóòîð çáèðêå ïîëàçè îä òðàãåäè¼å ïðîò¼åðàíîã ñðïñêîã íàðîäà, à çàâðøàâà æå�îì äà ñå òà¼ ïðîò¼åðàíè Ñðáèí ìàêàð ó ñìðòè âðàòè ñâî¼î¼ ðîäíî¼ ãðóäè, äà ñå ìàêàð ó ñìðòè ïîíîâî ñïî¼è è ñ¼åäèíè ñ �îì. Ìà êîëèêî áèî �ìå�ó ñâî¼èìà� (âå�èíà ïðîò¼åðàíèõ Ñðáà ñà òåðèòîðè¼å Êíèíñêå êðà¼èíå íàëàçè ñå ðàñå¼àíà ïî Ñðáè¼è), îâà¼ Êíè�àíèí, Áåíêîâ÷àíèí, Ïëàâà�àö íå ìîæå äà ñå ïîìèðè ñ òèì äà ñå íèêàä âèøå íå�å âðàòèòè íà ñâî¼å îã�èøòå.

Ó îâó çáèðêó íàðîäíèõ ï¼åñàìà óøëå ñó ï¼åñìå ðàçëè÷èòå òåìàòèêå. Èàêî ï¼åñìå íèñó êëàñèôèêîâàíå, åâèäåíòíî ¼å äà ñó íà¼âèøå çàñòóï�åíå �óáàâíå ï¼åñìå. Êàä ¼å ó ïèòà�ó îâà âðñòà íàðîäíèõ ëèðñêèõ ï¼åñàìà, îäìàõ ñå äà ïðèìè¼åòèòè äà ïîñòî¼å îíå ï¼åñìå êî¼å ï¼åâà¼ó ìóøêàðöè (�Ìî¼å ìàëå î÷è íà âð� ãëàâå, // êàä íàìèãíå, îä çåì�å ìå äèãíå�) è îíå êî¼å ï¼åâà¼ó æåíå (�£à ñâîã äðàãîã ïîçíà¼åì ó ìðàêó, // ¼åð ìó êëàï�å æèöà íà îïàíêó�). Òàêî ñå, íà íåêè íà÷èí, èçìå�ó äâî¼å ìëàäèõ âîäè �óáàâíè ðàçãîâîð, íàòï¼åâàâà�å, íàäìóäðèâà�å. ×åñòî ñå, ñâî¼ñòâåíî íàðîäíîì ¼åçèêó, ó òèì �ðàçãîâîðèìà� ÷ó¼ó ãðóáå ðè¼å÷è, àëè ñå èçà òèõ ãðóáèõ, íåèçáðóøåíèõ èçðàçà óâè¼åê êðè¼å âåëèêà è ñòðàñíà �óáàâ. Ìåòàôîðè÷àí èçðàç �î÷è íà âð� ãëàâå� ñâàêàêî èìà íåãàòèâíå êîíîòàöè¼å, ïîãîòîâî êàä ñå


22

óïîòðè¼åáè çà æåíó, àëè êàä ìëàäè� êàæå äà ãà ïîãëåä òèõ î÷è¼ó �îä çåì�å äèãíå�, íå ñàìî äà ñå áðèøå îíî øòî áè ó íåêîì äðóãîì êîíòåêñòó ìîãëî áèòè óâðåä�èâî íåãî îâà¼ èçðàç äîáè¼à ÷àê è ïîçèòèâíà çíà÷å�à. Êàäà ñå ìëàäè� îáðà�à ä¼åâî¼öè, èëè ãîâîðè î �î¼, ãîòîâî óâè¼åê óïîòðåá�àâà èçðàç �ìàëà� (�Íåìî¼, ìàëà, äà òè æàî áóäå. . .", �Øòî ñè, ìàëà, òàêî ðàíî ëåãëà. . .", �Ðåöè, ìàëà, èë î�åø èë íå�åø. . ."). Ó ñâàêîäíåâíî¼ êîìóíèêàöè¼è è îâà ðè¼å÷ áè ìîãëà áèòè óâðåä�èâà, àëè ó íàðîäíèì ï¼åñìàìà �ìàëà� ¼å óâè¼åê ñèíîíèì çà �äðàãó�, âî�åíó æåíó.

Ó îêâèðó �óáàâíèõ ï¼åñàìà ÷åñòî ñå ¼àâ�à ìîòèâ ðàñòàíêà äâî¼å ìëàäèõ (�Î÷è ìî¼å è, äðàãàíå, òâî¼å // íà ðàñòàíêó ïëà÷ó îáàäâî¼å�). Àêî ñó �äðàãàí� è �åãîâà äðàãà âå� äàëåêî ¼åäíî îä äðóãîã, îíäà ¼å, íà¼÷åø�å, îí ó âî¼ñöè, à îíà ÷îáàíèöà, êî¼à ãà â¼åðíî ÷åêà (�Ìî¼ äðàãàíå, ìî¼à ãðóäî ëåäà, // òè ó âî¼ñöè, à ¼à êîä ãîâåäà�). Ïîíåêàä ñå íà ïóòó êà êîíà÷íîì îñòâàðå�ó �óáàâè ¼àâ�à¼ó ïðåïðåêå (ïîíåêàä ñàìî êàî åâåíòóàëíå ìîãó�íîñòè), àëè �óáàâ ñàâëàäàâà ñâå ïðåïðåêå, è ìëàäè ñó îäëó÷íè äà çà �óáàâ æðòâó¼ó ñâå ( �Ìî¼ äðàãàíå, êóäå ìè òå, êóäå // ¼à �ó çà òå, ïà êàêî ìè áóäå�; �Ìàëà ìî¼à, êàä òå ïîâåäåìî, //÷åòðè ñåëà íå áè òå îòåëà�). Ìå�óòèì, óêîëèêî ïîñòî¼è ìîãó�íîñò äà ïðåïðåêà çà îñòâàðå�å �óáàâè äî�å îä ñòðàíå ðîäèòå�à, îíäà ìëàäè ÷èíå ñâå äà áè ïðåäóõèòðèëè òàêâó ñèòóàöè¼ó (�Î¼, ä¼åâî¼êî, ìîëè ðîäèòå�å, // ¼à �ó ñâî¼å, íåê ñå ñïðè¼àòå�å�). Èïàê, ïî íåïèñàíèì çàêîíèìà ïàòðè¼àðõàëíîã äðóøòâà, ìîðà¼ó ñå óâàæèòè è ïîøòîâàòè ìèø�å�à è îäëóêå ðîäèòå�à, øòî


23

ñå âèäè èç ñëè¼åäå�èõ ñòèõîâà: �Äî�è, äðàãè, ó ñóáîòó âå÷å, // áè�ó òâî¼à àêî ìà¼êà ðå÷å." Íàâåäåíå ïîñ�åä�å äâè¼å ï¼åñìå ÷èíå ïðåëàçíó âðñòó èçìå�ó �óáàâíèõ è ïîðîäè÷íèõ ï¼åñàìà - ñàäðæå åëåìåíòå è ¼åäíèõ è äðóãèõ. Èíà÷å, ïîðîäè÷íå ï¼åñìå îâå çáèðêå óãëàâíîì ãîâîðå î îäíîñèìà ñíàõå è ñâåêðâå. Íà¼÷åø�å ¼å, ó øà�èâî¼ ôîðìè, èñêàçàíà òðàäèöèîíàëíà íåòðïå�èâîñò èçìå�ó îâèõ ÷ëàíîâà ïîðîäèöå ( �Ñâåêðâèöå, ëè¼åïî ñå ïðèðåäè, // êàä ¼à äî�åì, âèñè�åø î ãðåäè� ), ìàäà èìà è îíèõ ï¼åñàìà êî¼å ãîâîðå î ïîøòîâà�ó êî¼å ñó ìëà�è äóæíè óêàçàòè ñòàðè¼èìà (�Êàä ñå óäàì è ïî�åì ó äðâà, // ¼à �ó çàä�à, à ñâåêðâà ïðâà�).

Ó îâî¼ çáèðöè íàëàçè ñå íå ìàëè áðî¼ è øà�èâèõ ï¼åñàìà. Áåç øàëå æèâîò áè áèî íåïîäíîø�èâ; è êàî øòî ñå øàëà ¼àâ�à ó ñâèì ñåãìåíòèìà æèâîòà, òàêî øàëó íàëàçèìî è ó ñâèì âðñòàìà íàðîäíèõ ï¼åñàìà. Íî, áåç îáçèðà ó êî¼î¼ âðñòè ï¼åñìå ñå íàëàçè, øàëà ãîòîâî íèêàäà íè¼å áåç èçâ¼åñíå äîçå ïîðóãå, èðîíè¼å. Ìå�ó øà�èâèì ï¼åñìàìà íà¼�åïøå ñó îíå ó êî¼èìà ¼å øàëà ñïî¼åíà ñà �óáàâ�ó: �Ó ìîã ëîëå ëèâàäà íà ãëàñó, // òðè ¼å îâöå çà óðó ïîïàñó.") Ó øà�èâî¼ ôîðìè èñï¼åâàíà ¼å è ï¼åñìà �Ñè�è, Áîæå, äà òè âèäèì ëå�à, // ¼åñó ë òâî¼à ãðáàâà êî ìî¼à ", àëè ¼å î÷èãëåäíî íàðîäíè ï¼åâà÷ õòèî äà èñòàêíå è îçáè�íå ïðîáëåìå: íàïîðàí ðàä, íåóìî�èâîñò âèøå ñèëå, ñè�óøíîñò �óäñêîã áè�à è íåìî� äà ñå ñóäáèíà �óäñêà èçìè¼åíè.

Êàðàêòåðèñòè÷íà ôîðìà ó êî¼î¼ ñå ïî¼àâ�ó¼ó ï¼åñìå íàøå íîâè¼å íàðîäíå ïîåçè¼å ¼åñòå äâîñòèõ. Ñòîãà íè¼å ÷óäíî øòî ñå è ó îâî¼


24

çáèðöè íàëàçå ï¼åñìå ÷è¼ó ö¼åëèíó ÷èíå ñàìî äâà ñòèõà.

Ñòèõ ¼å ðèìîâàíè äåñåòåðàö, ñà öåçóðîì ïîñëè¼å ÷åòâðòîã ñëîãà ( 4 + 6 ) :

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 �Íå/ìî¼/ ìà/ëà//äà/ òè/ æà/î/ áó/äå

êàä/ òå/ ìî/¼è //ñâà/òî/âè/ ïðî/áó/äå/"7 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Îâå ï¼åñìå êî¼å îäñòóïà¼ó îä îâîã

îáðàñöà (áðî¼ ñòèõîâà ó ï¼åñìè è áðî¼ ñëîãîâà ó ñòèõó) íå ìîãó ñå, ïî ñâî¼î¼ �åïîòè, ïîðåäèòè ñà ï¼åñìàìà ó äåñåòåðà÷êîì äâîñòèõó.

È íà êðà¼ó, òðåáà íàïîìåíóòè äà ñå ñâå îâå ï¼åñìå ï¼åâà¼ó ó ðàçíèì ïðèëèêàìà: íà ïðåëèìà è ïîñè¼åëèìà, ó ñâàòîâèìà, ó ðàçíèì ñëàâ�èìà, íà ðàçíèì ñêóïîâèìà è çáîðîâèìà. Ï¼åñìå íà¼÷åø�å ï¼åâà ãðóïà ìëàäè�à èëè ä¼åâî¼àêà, ñà ìóçèêîì èëè áåç �å, à ìîãó äà èõ ï¼åâà¼ó è ïî¼åäèíöè.

Íàäà Ñàâàíîâè�

7 Âèøå î ï¼åñìàììà Êíèíñêå êðà¼èíå ó Äèïëîìñêîì ðàäó Òè¼àíå �îð�åâè�, ``Íåêå êàðàêòåðèñòèêå âîêàëíå òðàäèöè¼å Êíèíñêå êðà¼èíå`` / Íà ïðèìåðó ïðàêñå ïåâà÷êå ãðóïå ``Ñðïñêà Òðîìå�à`` /, Ôàêóëòåò ìóçè÷êèõ óìåòíîñòè Áåîãðàä, Êàòåäðà çà Åòíîìóçèêîëîãè¼ó, Áåîãðàä 1997.


25

ÈÇÄÈØÓ�È

Ãëåäàìî ñå ìî¼ ãðàä è ¼à äâà ñòàðà äðóãàðà

êî¼à ñå íèñó ïðåïîçíàëà Ãëåäà ìå èçãóá�åíó áåç èäåàëà îñìåõà ðàäîñòè è äàðà

Ãëåäàì ãà íà èçäèñà¼ó ñðóøåíèõ êó�à

ñëîì�åíèõ íåîíà èçðîâàíèõ óëèöà

ãîìèëà ñòàêëà è áåòîí

Ãäå ¼å ìî¼ ãðàä ãäå ¼å êó�à ìî¼à ãäå ñó �óäè ïðè¼àòå�è

çàð ¼å ìîðàëî ñâå äà ñòðàäà

Îä î÷à¼à íå ìîãó äà ãëåäàì íå ìîæå áèò� òàêî íå äàì íå äàì.

Ïðîëàìà ñå çâóê ãðîìà ñâåòëîñíà ïðàøèíà

ïîíîð ïîíîð ¼àìà ï�óñàê íî� òèøèíà 8

�Øòî ãîä ñòå äà�å îä ðîäíîãà êðà¼à ó Âàìà ñå ïîâå�àâà òåæ�à çà �èì. Âè ãà íåîïèñèâî æåëèòå è ÷åçíåòå çà èçâîðîì Âàøåã ïîñòî¼à�à.

×åçíåòå çà íå÷èì øòî ¼å ëåïî, ïðè¼àòíî, ÷èñòî, õóìàíî, èíòèìíî, à òîãà íåìà."9

8 Òîìàíîâè�- Òîêîâè� Ðà¼êà, Ïëàòîíîâ ãðàä, Âðáàñ, 1995. ãîäèíå, ñòð. 14. 9 Òàðóíîâè� Ñëîáîäàí, £àçàê, Ê�èãà óòèñàêà êîä ãîñïîäèíà �îð�à Óñòè�à 07. 01. 1996. ãîäèíå.


26

Çáèðêó ïîñâå�ó¼åì ìîì íà¼áî�åì

ïðè¼àòå�ó Ñàâè Ìàãëîâó Âðåãè�

èç Ïîëà÷å êîä Êíèíà è ïëåìåíèòîì

÷îâ¼åêó è èñêðåíîì ïðè¼àòå�ó ìîã

ä¼åòè�ñòâà Ìèðêó ñèíó Áðàíêà

Àëôèðåâè� èç Ïëàâíà êîä Êíèíà.

Ðè¼åòêè ñó �óäè êàî îíè.

Õâàëà èì çà ñâå ëè¼åïå òðåíóòêå

çà¼åäíè÷êè ïðîâåäåíå.

Ïðèðå�èâà÷


27

Î Ñ Â Ð Ò È

Ñàêóï�à÷ è ïðèðå�èâà÷ äî ñàäà ¼å îá¼àâèî äâè¼å çáèðêå è òî: �Íàðîäíå ï¼åñìå èç Êíèíñêå êðà¼èíå� è �Êðà¼èøêè öðâåí áàí�.

Î ïðâî¼ êðèòè÷àðè èçìå�ó îñòàëîã, êàæó: �Ðå÷ ¼å î ïðåòåæíî êðàòêèì, åôåêòíèì íàïåâèìà ó êî¼èìà êðà¼èøíèöè, ñà ñàìî �èìà ñâî¼ñòâåíèì õóìîðîì, êîìåíòàðèøó ñëèêå èç æèâîòà �óäè ñâîã ïîäíåá�à. Íàðîäíè ðóäîêîïè íà êî¼å îâîì ê�èãîì óêàçó¼å ïðîô. Êóðàèöà, ÷èíå íàì ñå íåèñöðïíèì - èç îâèõ ï¼åñàìà áè¼å çäðàâ äóõ çäðàâå ñå�à÷êå ïàìåòè è ìóäðîñòè, àëè è äóõ íåìèðå�à èñòðàæèâà�à è òðàãà�à."10

�Èçãëåäà äà íàñ ñàìî ñóäáîíîñíà ïðåñóäíà âðåìåíà íà¼ëàêøå îïîìåíó êîëèêî ¼å ¼åäíîñòàâíî è ìîãó�å èñïîøòîâàòè íåêå îáàâåçå êî¼å ñó ñìàòðàíå ó ìå�óâðåìåíó íåäîâî�íî ïðèîðèòåòíèì. Ñâå îíî øòî ñå òîì ïðèëèêîì çàáîðàâèëî è ãóðíóëî ó ñòðàíó äîáè¼à íà ñíàçè è ñâ¼åòëîñòè. Ìî`äà �å çà ìíîãå çàçâó÷àòè ïðåàìáèöèîçíî àêî ó êîíòåêñò èçðå÷åíîã ìèø�å�à óâðñòèìî øòàìïà�å çáèðêå Íàðîäíèõ ï¼åñàìà èç Êíèíñêå êðà¼èíå, òî ¼åñò ï¼åñàìà êî¼å íè÷ó è òðà¼ó ó óñìåíîì ôîëêðîëíîì ïðåäà�ó. Çà �åíîã àóòîðà Ìèëîðàäà Êóðàèöó è ïîðåä ñâå ïîìî�è è ïðè¼àòå�à è ïîçíàâàëàöà îâå ïîåçè¼å íè¼å áèëî ëàêî äà ¼å ñèñòåìàòèçó¼å, òèì ïðè¼å øòî ¼å òî áèî ïèîíèðñêè ïîñàî. Çàïðåòàíî íàðîäíî

10 Mèëèâî¼ Ïàâëîâè�, Ïîëèòèêà, 03. 08. 1991. ãîäèíå


28

ñòâàðàëàøòâî êî¼å ¼å îïñòî¼àëî ¼åäèíî ó óñìåíî¼ òðàäèöè¼è ñêóï�åíî ó îâî¼ ê�èçè ïîêàçó¼å ñå ó ñâî¼ îïîðî¼ æèëàâîñòè è ìèñàîíî¼ ñòðîãîñòè è ñîöè¼àëíî¼ ïðåïîçíàò�èâîñòè. Ïîìíî ïðàòå�è ïîåòñêè âîêóáóëàð è ìåòàôîðè÷êè äîñåã ëåêñèêå êî¼à ¼å ó ìíîãîìå ñà÷óâàëà èçâîðíîñò è îðãèíàëíîñò, îâó çáèðêó ìî`åìî ïðîòóìà÷èòè è êàî ñâî¼åâðñíè `èâîòíè ïðèðó÷íèê, êàî îïøòåäóõîâíè è èñêóñòâåíè ïîêàçàòå� ¼åäíîã íàðîäà êî¼è ¼å óïðêîñ ñâèì â¼åòðîìåòèíàìà è íåäà�àìà �åãîâîã èñòîðè¼ñêîã ïðîáè¼à�à, îñòàî â¼åðàí ñîïñòâåíîì áè�ó." 11

Åìèíåíòíè ñòðó÷�àê, ê�èæåâíè êðèòè÷àð Ñðáà Èã�àòîâè� î ïðâîì èçäà�ó ê�èãå �Íàðîäíå ï¼åñìå èç Êíèíñêå êðà¼èíå�, èçìå�ó îñòàëîã íàïèñà: �£åäíîñòàâíèì, óïå÷àò�èâèì, ðåñêèì ¼åçèêîì, áåç îáçèðà íà íóæíî óî÷�èâà îïøòà ìåñòà, ñïëåòàíà ¼å íà ñòðàíèöàìà îâå ê�èãå ¼åäíà íåîáè÷íà è íåõîòè÷íà �õðîíèêà�. Èç �å ñå ìîæå äîñòà ñàçíàòè, à ¼îø âèøå íàñëóòèòè. Èç òèõ ëîëèíñêèõ, áå�àðà÷êèõ ñòèõîâà (äèñòèõà) ïóíèõ õóìîðà, ïîðóãå, âåäðèíå è íåóíèøòèâå ÷óëíîñòè ïðîñè¼àâà¼ó èñòèíå âèøåäåöåíè¼ñêîã `èâå�à, íàâèêå è îáè÷à¼è ñíîâè è çàáëóäå. Ïåâà ñå òó î ñâåìó è ñâà÷åìó, ïà òàêî è î ãîäèíàìà �îáíîâå è èçãðàä�å�. Óïðêîñ ñâåì çàíîñó è ïîëåòó ñ òðóíêàìà èäåîëîøêîã íàìàçà, èñòèíà ïðîáè¼à è ïîêàäøòî áîäå î÷è. Òàêî ñàçíà¼åìî äà ñå ìíîãî ãäå æèâè íà ïðàäðåâíè íà÷èí, îñêóäíî, �î òàíêîì ðóâó è

11 £îâíêà Âóêàíîâè�, "Âàñïèòà�å è îáðàçîâà�å" ×àñîïèñ çà ïåäàãîøêó òåîðè¼ó è ïðàêñó ", áð. 1, Ïîäãîðèöà 1992., ñòð. 11.


29

êðóâó�, áåç åëåêòðèêå, ó ñåëèìà óäà�åíèì è îä ïðèñòî¼íîã ïóòà, à êàìî ëè æå�åçíè÷êèõ ñòàíèöà.

Íàðàâíî, òó íè¼å ðå÷ íè î êàêâî¼ äîñëîâíî ñîöè¼àëíî¼ ïîåçè¼è. Îäãîâàðà¼ó�à �íîòà�, ìå�óòèì, ïðîáè¼à èç òèõ øàëîçáè�íèõ èñêàçà, ÷åñòî íàì ïîäàðó¼ó�è óâèä è ó îíî øòî èçâîðíè ïåâà÷ íè¼å èìàî, íèòè ìîðàî èìàòè íà óìó:

�Ñåëî Ïëàâíî, àëà¼ ñè ó êðóãó,

£îø äà èìàø æå�åçíè÷êó ïðóãó!" (çàïèñ áð. 398 )

Èëè:

�£à íà ïðóãó, à äðàãè ó Ðàøó, Êî �å �óáàâ ñïðîâîäèòè íàøó?"

(çàïèñ áð. 270 )

Ñëè÷íèõ ïðèìåðà èìà äîñòà. Ìå�ó �èìà ñå èñòè÷ó çàïèñè ó êî¼èìà ñå ãîâîðè î è�ó è ïè�ó, î îäåâà�ó. Ñâå ó ñâåìó, íà¼÷åø�å î òàíêîì �ìàòåðè¼àëíîì ñòà�ó�. Íàðàâíî, õóìîð è âåäðèíà ñâå íàäâëàäàâà¼ó è ïðåâëàäàâà¼ó, ïà ñó è öåíòðàëíè ìîòèâè ïîíà¼âèøå ó �èõîâîìå çíàêó." 12

12 Ñðáà Èã�àòîâè� ó ê�èçè "Êðà¼èøêè öðâåí áàí" îä Ìèëîðàäà Ñ. Êóðàèöå, "Êðà¼èíà - ãðàô" - Íîâè Áåîãðàä, Êíèí 1995


30

ÈÇÐÀÇÈ ÇÀÕÂÀËÍÎÑÒÈ13

Äîê ñàì ñàêóï�àî è ïðèïðåìàî îâó çáèðêó ï¼åñàìà, ìíîãè ñó ìè �óäè ïîìîãëè, õðàáðèëè ñó ìå è ñàâ¼åòèìà ïîäðæàâàëè.

Çáèðêó áåç �èõîâå ïîìî�è íå áèõ äîâðøèî.

Ìî¼ ïðè¼àòå� Çäðàâêî Çäðàâå Ìèð÷åòà ëèêîâíè óì¼åòíèê èç Êíèíà ó÷èíèî ¼å ñâå äà êâàëèòåò èëóñòðàöè¼à ó ê�èçè áóäå íà âèñîêîì íèâîó. Íåñåáè÷íó ïîìî� ïðóæèëè ñó ìè Áîøêî Áî�î Êàáëàð è Ðàäå Ìàòè¼àø.

Íå ìîãó äà íå çàõâàëèì Íåäè Ðàäè�, Íåâåíêè Âóêìèðîâè� è Ìàðè¼è Ðàøêîâè� êî¼å ñó ìè ïîìîãëå ó ïèñà�ó è ôîòîêîïèðà�ó ðóêîïèñà çáèðêå. Çàõâà�ó¼åì Ìèðêó Êóêî�ó Äîíó, ÑÈÇ - ó çà êóëòóðó îï�èíå Êíèí (ïðåñòàî ñà ðàäîì 31. 12. 1990. ãîäèíå), Âóêîâî¼ çàäóæ-áèíè íà ôèíàíñè¼ñêî¼ ïîìî�è è îñòàëèì ñïîíçîðèìà.

Ê�èæåâíèê è ïðîôåñîð äð Áðàíèñëàâ Äèìèòðè¼åâè� ñà Ñòîìàòîëîøêîã ôàêóëòåòà èç Áåîãðàäà äàî ¼å çíà÷à¼àí äîïðèíîñ äà çáèðêà óãëåäà ñâ¼åòëî äàíà.

Òàêî�åð, çàõâà�ó¼åì ëåêòîðó, êîðåêòîðó è ðåöåíçåíòó Ìèëêè Ãîðàíîâè�, òå èçäàâà÷ó Çàâè÷à¼íîì êëóáó �Êíèíñêà êðà¼èíà� èç Áåîãðàäà.

Íà êðà¼ó çàõâà�ó¼åì ñâèìà êî¼è ñó ìè èñïðè÷àëè íàðîäíå ï¼åñìå èç Êíèíñêå êðà¼èíå, à ïîñåáíî ñëè¼åïîì ÷îâ¼åêó Íèêîëè Íèíè �óðèöè èç Ñòðìèöå êîä Êíèíà.

13 Òåêñò ¼å óãëàâíîì ïðåóçåò èç 1. èçäà�à ê�èãå


31

Îñ¼å�àì ïîñåáíó äóæíîñò äà íà¼òîïëè¼å çàõâàëèì Íèêîëè Öåðîâöó ïðåäñ¼åäíèêó Çàâè÷à¼íîã êëóáà �Êíèíñêà êðà¼èíà� íà âåëèêî¼ ïîìî�è äà ï¼åñìå äî�ó äî ÷èòàîöà.

Ìîðàì äà íàãëàñèì äà ñàì ó ñâà÷è¼î¼ êó�è ïðèìàí êàî íà¼ðî�åíè¼è, òàêî äà ñó ìî¼è Êíè�àíè ¼îø ¼åäíîì ñà îäëè÷íîì îö¼åíîì ïîëîæèëè èñïèò èç �óäñòâà è ãîñòîïðèìñòâà.

Íàäàì ñå äà �å çáèðêà äîïðèíè¼åòè î÷óâà�ó áîãàòîã êóëòóðíîã áëàãà íàðîäà Êíèíñêå êðà¼èíå è äà �å îïðàâäàòè ïîâ¼åðå�å îíèõ êî¼è ñó óëîæèëè òðóä äà çáèðêà èçè�å èç øòàìïå.

Àêî îâîì çáèðêîì ïîìîãíåì áàð ìàëî äà ñå áîãàòñòâî íàðîäíîã äóõà ñà÷óâà, íèêî ñðå�íè¼è îä ìåíå.



32

ÓÇ ÄÐÓÃÎ, ÄÎÏÓ�ÅÍÎ È ÏÐÅÐÀ�ÅÍÎ ÈÇÄÀ�Å

Åòî, ãîäèíà è âèøå14 îä ïîñëåä�å 04.

08. 1995. ãîäèíå. (Dulcia arva linquimus � íàïóøòàìî ñâî¼à äðàãà ïî�à), äà¼ Áîæå äà òàêî áóäå, ãîëãîòå Ñðïñêîã íàðîäà ñ îíå - çàïàäíå ñòðàíå Äðèíå, âàçäà êðâàâå è êðèâå, ó ðàâíèöè ïèòîìå è áîãàòå Áà÷êå, îñ¼å�àì íåóãàñèâó �æå�� äà ïèøåì î ðîäíîì çàâè÷à¼ó. Îâî òèì ïðè¼å øòî ¼å ó �òó�èíè� ñâàêèì äàíîì ñâå òåæå è òåæå.

Î àïîêàëèïñè (íè¼å îøòàð èçðàç) è �åíèì òåøêèì è ïðåòåøêèì ïîñ�åäèöàìà íà ïðîñòîðèìà áèâøå Ñîöè¼àëèñòè÷êå Ôåäåðàòèâíå Ðåïóáëèêå £óãîñëàâè¼å, ïà è øèðå, íà¼áî�å ãîâîðå ñëè¼åäå�å ðè¼å÷è: �Íà ìóöè ñå...

Òåøêà âðåìåíà ó æèâîòó ¼åäíîã íàðîäà äîíîñå ìíîãà èñêóøå�à, êëîíó�å ñëàáèõ è ñâèõ êî¼è ñå ôàòàëèñòè÷êè ïðåïóøòà¼ó óäàðèìà çëå ñóäáèíå, ëè ó èñòè ìàõ ïðåäñòàâ�à¼ó èçàçîâ õðàáðèìà, êî¼è ñó ñïðåìíè íà îòïîð, ïîäâèã è æðòâó. Òî ¼åñòå äîáà ñóì�è è äèëåìà, ïèòà�à î ñìèñëó èëè áåñìèñëó áîðáå è ïðåäà¼å, õåðî¼ñòâà è êóêàâ÷èëóêà. Äàêëå, äîáà íåäîóìèöà äà ëè òðåáà ïóçàòè äà áè ñå îïñòàëî èëè ¼óíà÷êè óìðåòè?

Òðåáà ëè ðåçèãíèðàíî ëàìåíòèðàòè íàä õóäîì çáè�îì èëè, ïàê, òðàæèòè òðà÷àê ñâåòëîñòè è ãà¼èòè íàäó? Òî ñó ïèòà�à êî¼à ÷åñòî, çáîã ìíîøòâà ðàçëè÷èòèõ è 14 Ãîòîâî öè¼åëè ðóêîïèñ ê�èãå çàâðøåí ¼å êðà¼åì 1996. ãîäèíå


33

ïðîòèâóðå÷íèõ îäãîâîðà, ïðåòâàðà¼ó èñòîðè¼ó ó òàìíè âèëà¼åò. Çà íåêå �èìà âðåìåíà êàäà ¼å ñóíöå ãðåõ / íè¼å ÷îâåê êî ó íàøå äàíå �æèâè è äèøå� Ìàðèíà Öâåòà¼åâà) äîê çà äðóãå èñòà âðåìåíà èçàçèâà¼ó áóíò êî¼è äà¼å ñíàãó, íå ñàìî äà ñå îïñòàíå íåãî è ïðêîñíî ñòâàðà.

Òàêî ¼å ðàò íà òëó Àâíî¼ñêå £óãîñëàâè¼å, âî�åí óç îáèëàòî ìåøà�å è ìåøåòàðå�å ñà ñòðàíå, äîïðèíåî äà íà ïîâðøøèíó èçà�ó ðîäî�óá�å è èçäà¼à, è áîðáà çà îïøòå äîáðî è ñèòíîøè�àðxè¼ñòâî, äà ñå ïîêàæó òðàãîâè õóìàíèõ �óäè àëè è îíèõ øòî âî�à¼ó ïî íå÷îâ¼åøòâîì. Íàæàëîñò, Ñðïñêè íàðîä ¼å ó òîì ðàòó áèî ïîíîâî ïðîãà�àí, äå�åí, è íà êðà¼ó, îñòàâ�åí íà ìèëîñò è íåìèëîñò ñâî¼èì çëîòâîðèìà. �åãîâî òåëî ¼å îïåò ó ðàíàìà è óãðîæåíî.

Ñòîãà ïîâðå�åíîì Ñðïñêîì ðîäó íå ïðåîñòà¼å äðóãî íåãî äà ñå óõâàòè ó ¼åäíî ïðîñâåòíî, êóëòóðíî è ñòâàðàëà÷êî êîëî, øòî ¼å ìîãó�å øèðå, âå�å è ïëîäîòâîðíè¼å, íå áè ëè ó èçðà�àâ�åíîì òåëó ó÷óâàî äàøàê æèâîòà, ñâî¼ äóõ è ñâî¼ó äóøó. £åð, ñàìî ñå íà òà¼ íà÷èí ìîæå, ó îâî äîáà ïîíèæå�à, ñòðàäà�à è ïàò�è, îäðæàòè ïëàìè÷àê èç êî¼åã áè ñå ó ïðàâè ÷àñ (à, íè÷è¼à íå ãîðè äî çîðå) ðàñïëàìñàëà ïîáåäíè÷êà âàòðà, áóêíóî îãà� èç êî¼åã �å âàñêðñíóòè äðæàâà ñâèõ Ñðáà..."15

Ïðâî èçäà�å ìî¼å ê�èãå �Íàðîäíå ï¼åñìå èç Êíèíñêå êðà¼èíå� ( 1991. ãîäèíå) ¼å 15 Öèòàò ñàì ó Áåîãðàäó 29. 09. 1996. ãîäèíå äîáèî îä ìîã ïðè¼àòå�à Çäðàâêà Çäðàâå Ìèð÷åòå èç Ìèî÷è�à êîä Êíèíà. Îâà¼ êðàñàí òåêñò îá¼àâ�åí ¼å ó êàòàëîãó Ëèêîâíà êîëîíè¼à Âèøåãðàä '96, 20. 09. - 20. 10. 1996, ó èçäà�ó Ãðàäñêå ãàëåðè¼å Âèøåãðàä à àóòîðè ñó: Âåðà Ãðó¼è� è Íèêîëà Êóñîâàö


34

ïîñòàëî ãîòîâî àíòèêâàðíî áîãàòñòâî. Èìà ¼å ó Àóñòðàëè¼è, £åðìåíè¼è, ÑÀÄ - ó, Êàíàäè, Èòàëè¼è, Ãð÷êî¼, Ìà�àðñêî¼, �åìà÷êî¼...

Æåëå�è äà áàð ìàëî ñà÷óâàì áîãàòè âîêóáóëàð íàðîäíîã áëàãà Êíèíñêå êðà¼èíå, ïà è øèðå, 1995. ãîäèíå îá¼àâèî ñàì 2. ê�èãó - �Êðà¼èøêè öðâåí áàí�.

Òåìàòèêà ¼å åðîòñêà. Áàø òàêî. Óñóäèî ñàì ñå î îâî¼ òàáó òåìè

ïðîãîâîðèòè. Â¼åðó¼åì äà ñàì ìå�ó ïðâèìà, ïîñëè¼å

Âóêà Ñòåôàíîâè�à Êàðà�è�à, ïðîãîâîðèî î îâî¼ òåìàòèöè ó ìî¼î¼ ê�èçè �Êðà¼èøêè öðâåí áàí�.

Îâà ê�èãà ñèãóðíî íè¼å ïðîìàøåíà èíâåñòèöè¼à, ¼åð �íè¼åäíà ê�èãà íè¼å òàêî ëîøà äà áàð äåëèìè÷íî íå áè êîðèñòèëà�. Óîñòàëîì, âðè¼åìå ¼å íà¼áî�è ñóä.

Êàêî íàâåäîõ, ê�èãå �Íàðîäíå ï¼åñìå èç Êíèíñêå êðà¼èíå� âå� íåìà âèøå ó ïðîäà¼è. Óç ïîìî� ïðè¼àòå�à è ñïîíçîðà îäëó÷èõ äà ïðåóðåäèì, äîïóíèì è èçäàì 2. íàäàì ñå êâàëèòåòíè¼å, íåãî 1. èçäà�å. Îâä¼å æåëèì ïîñåáíî èñòà�è äîïðèíîñ ãîñïîäèíà Çîðàíà Ëàêè�à èç Áåíêîâà÷êîã ñåëà êîä Áåíêîâöà êî¼è ìè ¼å óñòóïèî îêî 200 ï¼åñàìà (âå� îá¼àâ�åíå ó Áåíêîâà÷êîì Ìàãàçèíó áð.1, Áåíêîâàö, àïðèë 1991. ãîäèíå, à èçäàâà÷ ¼å ÑÊÄ �Çîðà� Êíèí - Ïîäîäáîð Áåíêîâàö), êî¼å íèñàì îáóõâàòèî ó 1. èçäà�ó �Íàðîäíå ï¼åñìå èç Êíèíñêå êðà¼èíå�.

Èàêî ãîñïîäèí Ëàêè� ãîâîðè î ï¼åñìàìà Áóêîâèöå è Ðàâíèõ êîòàðà, ëè÷íî ñìàòðàì äà îíå êàî è ï¼åñìå èç Êíèíñêå êðà¼èíå ñïàäà¼ó ó


35

áîãàòè âîêóáóëàð íàðîäíîã ñòâàðàëàøòâà, ïðâåíñòâåíî Ñðáà èç Ñ¼åâåðíå Äàëìàöè¼å, ïà ñàì èõ óâðñòèî ó îâî èçäà�å ìî¼å ê�èãå.

Ìàëî óðàäè êîëåãà Ëàêè�, ìàëî ¼à, è åòî ïîçèòèâíà ðåçóëòàòà, èëè êàêî ðå÷å ¼åäàí îä íà¼âå�èõ êóëòóðíèõ ïîñëåíèêà ñðïñêîãà ðîäà, Âóê Ñòåôàíîâè� Êàðà�è� �Íåêà ñâàêî óðàäè îíî øòî ¼å êàäàð è íå�å íàðîä ïðîïàñòè�.

Íà ìî¼ó âåëèêó æàëîñò ìîã ÇÀÊËÀÍÎÃ ÍÀÐÎÄÀ íà â¼åêîâíîì îã�èøòó - Ñ¼åâåðíà Äàëìàöè¼à (ïðåìà ä¼åëó �Àíàëè� áèîãðàôà Êàðëà Âåëèêîã, À¼íõàðäà, Ñðáè íà ïîäðó÷¼ó Êðà¼èíå æèâå îä 622. ãîäèíå), âèøå íåìà. ( �Âåëèêàøè ïðîêëåòå èì äóøå, íà êîìàòå ðàçäðîáèøå öàðñòâî� ). Ïàðàôàðàçèðà¼ó�è ï¼åñìó áåñìðòíîã Àëåêñå Øàíòè�à ìîãó�å ¼å ¼åäèíî ðå�è:

�Ãðîáîâè íàøè áîðè�å ñå ñ âàìà�. Íî, íèêàä ñå íå çíà!!!?

��ÅÐÀ�ÅÌÎ ÑÅ £ÎØ�.

Ëóòà¼ó�è ñâè¼åòîì, óïîçíàî ñàì ó Áåîãðàäó âåîìà èíòåðåñàíòíîã ÷îâ¼åêà, ïðîô. äð Ñèìó Ì. Òóðóäè¼ó, ðî�åíîã ó Äðàãîòè�è ïîä Êîçàðîì, êî¼è æèâè è ñòâàðà ó Áåîãðàäó. Ïîêëîíè ìè Ñèìî íå âåëèêó, àëè ìåíè âåîìà äðàãó ê�èæèöó �Êîçàð÷èöå� - íàðîäíå ï¼åñìå ñà Êîçàðå.

Ó �ñëîâó� î íàñòàíêó ê�èæèöå íåîáè÷íî ìíîãî ìè ñå äîïàëà ¼åäíà ìèñàî - ñèíòàãìà �Ïåñìå êîçàð÷èöå ó �óäèìà -�óäè ó ïåñìàìà�, áî�å ðå÷åíî Ñèìèíà îö¼åíà ìåíòàëèòåòà è êàðàêòåðíèõ öðòà Êðà¼èøíèêà.


36

Ñèìî ¼å âðõóíñêè ñòðó÷�àê - ïñèõîëîã, ïà ó �åãîâó îö¼åíó íå òðåáà ñóì�àòè. Óïðàâî èç òîã ðàçëîãà ñàì óðàäèî �ïëàãè¼àò� è ïðåïèñàî òà¼ äèî íàâåäåíå ê�èæèöå, â¼åðó¼ó�è äà ìè, Êíè�àíè íèñìî ñóâèøå äàëåêî îä ïðîôåñîðîâå îö¼åíå.

Öèòàò ãëàñè: �Íà êðà¼ó, äóæàí ñàì ÷èòàîöèìà è ïåâà÷èìà äà îá¼àñíèì øòà òî ïîäðàçóìåâàì ïîä ñèíòàãìîì �ïåñìå êîçàð÷èöå ó �óäèìà - �óäè ó ïåñìàìà�.

Äàâíî ñàì ñëóøàî îä ñòàðè¼èõ �óäè êàêî ¼å �òåøêî áèòè Ñðáèí�, à âåîìà êàñíî, òåê ó ñâî¼èì ÷åòðäåñåòèì ãîäèíàìà ñõâàòèî ñàì çíà÷å�å òå ìèñëè.

Ìíîãè ìî¼è çåì�àöè, ÷àê è ñòàðè¼è îä ìåíå, ¼îø òî íèñó ñõâàòèëè óñëåä íåðàçóìåâà�à è îäðèöà�à îä ïðàâîñëàâ�à è æîïè¼åíîñòèæ îä áî�øåâè÷êå èäåîëîãè¼å.

Ïåñìå êîçàð÷èöå ñó îïàñíå ïåñìå. Îïàñíå ñó àêî ñå ñõâàòå è ïðèõâàòå áóêâàëíî, àêî ñå ó �èìà íå ñàãëåäà ìóäðîñò. Îíå �óäèìà íóäå èñê�ó÷èâå ïîðóêå ó òîíàëèòåòèìà êàî øòî ñó: öðíî - áåëî, äåñíî - ëåâî, �óáàâ - ìðæ�à, äîáðî - ëîøå, îäàíîñò èäå¼è - èçäà¼íèê.

Òàêâè ñó è Êîçàð÷àíè, ÷àê è îíè ó Áåîãðàäó.- êàäà øåòà¼ó Êíåç Ìèõà¼ëîâîì, ñêîðî èñê�ó÷èâî äèñêóòó¼ó î ïîëèòèöè è èñòîðè¼è. Øòî ñó ìà�å êîìïå - òåíòíè çà îâå æòåìåæ, òî ñó ãëàñíè¼è è èñê�ó÷èâè¼è.

Êàäà ñå ó ñâî¼èì �ìèø�å�èìà� /ñòàâ�àì íàâîäíèêå, ¼åð ÷åñòî íèñó èñòèíèòà è íàó÷íî àðãóìåíòîâàíà/ ðàçè�ó, îäìàõ èç ¼åäíîãà îä �èõ îáè÷íî, îíîãà êî¼è íè¼å ó ïðàâó,


37

ê�î èç òîïà, èñêî÷è êâàëèôèêàöè¼à �£à áè� òåáå óáèî!�. Êîçàð÷àíè, âà�äà çáîã ñâîãà òåìïåðà-ìåíòà/ �ó¼å�, �íàðàâè�/ ÷åñòî íåìà¼ó ñìèñëà çà êâàëèòåòå ìèø�å�à ïðåëàçíîã òèïà èçìå�ó ãðàíè÷íèõ, åêñòðåìíèõ ñóäîâà è çàê�ó÷àêà. Òî ñó �óäè òèïà �î ðóê�, �¼óðèøà�, �òðåíóòêà�, �êîëåêòèâíîã äóõà èìàíåíòíîã ¼åäíîóì�ó�, �ïàðòè¼íîñòè�. Êîçàð÷àíè ñå òåøêî ñíàëàçå ó âèøåñòðàíà÷êîì äåìîêðàòñêîì ñèñòåìó. Êàî òàêâè, îíè êàä ïîãðåøå, òî ¼å êîëåêòèâíà ãðåøêà, êî¼ó è ïîñò - ôåñòóì òåøêî ïðèõâàòà¼ó. Êîçàð÷àíè ñó ñïðåìíè äà �ñâî¼ó òðàãåäè¼ó� îá¼àø�àâà¼ó êàî �åïîïå¼ó�, �ïîðàç êðîç ñëàâó�, ¼åð ìîãëî ¼å áèòèè ãîðå.

Ó áîðáåíî¼ àêöè¼è Êîçàð÷àíè ñó èçóçåòíî êîíöåíòðèñàíè, àëè îäìàõ ïîñëå óñïåøíî çàâðøåíå àêöè¼å, íåäîçâî�èâî îïóøòåíè óç ïè�å, ïå÷å�å è `åíå. Çàòî ÷åñòî ãèíó ó ïðåêèäó áîðáå, êàî è �èõîâè î÷åâè è åäå ó 2. ñâåòñêîì ðàòó. Êàî äà ñå íèñó èñêóñòâó îó÷èëè íà ïðèìåðèìà ñâî¼èõ ïðåäàêà.

Ó �èõ ¼å ¼à÷à åìîöè¼à îä ðàçóìà. Îíè òîãà ìîðà¼ó ïîñòàòè ñâåñíè ïðå áèîëîøêîã èñòðåá�å�à...

Áè�å ìè íåîáè÷íî äðàãî, àêî ìî¼è äðàãè Êðà¼èøíèöè - Êíè�àíè, �êî¼èõ ñå íèêàêî íå ìîãó çáîã �èõîâèõ ìàíà îäðå�è, íèòè çáîã �èõîâèõ âðëèíà áåçðåçåðâíî, íåêðèòè÷êè èõ ïðèõâàòèòè``, ¼åð ñàì è ñàì Êíè�àíèí - Ïëàâà�àö, �êî¼è áîëó¼å îä èñòèõ áî�êè, ÷èòà¼ó�è è ñëóøà¼ó�è ïåñìå Êîçàð÷èöå ïîêóøà¼ó äà êðèòè÷êè, çà ñâî¼ó äóøó, ïðîíà�ó ñåáå ó ïåñìàìà è ïåñìå ó ñåáè, çà ðàçóìíè¼è æèâîò è áèîëîøêè è êóëòóðíè îïñòàíàê -


38

ñîïñòâåíè è ñâî¼èõ âåðíèõ / êðèòè÷êèõ /ñëåäáåíèêà."

£îø äà äîäàì ï¼åñìó �óáîìèðà Ñèìîâè�à ``Çèìà ó Ñðáè¼è 1809.`` èç ê�èãå �Èãëà è êîíàö� ÑÊÇ, 1992. ãîäèíå, à îíà ãëàñè:

��óòî ïðåä òóðñêîì íà¼åçäîì, äâå âî¼âîäå, äâà êíåçà, Ìèëî¼å Ïåòðîâè� Òðíàâàö è Ïåòàð Äîáð�àö, çàïåíèøå, óñêèïåøå, çàêðâèøå ñå � êî? � Ïåòàð è Ìèëî¼å, - îêî ÷åãà? � îêî òîãà êî �å

èñïðåä êîãà?

Êðâ ñå ñà êíåæåâà ðàøèðè ó íàðîä è, äóá�å íåãî ìà÷åì èç îáëàêà, ðàñöåïè ñå, ðàñêîëè ñðïñêà çåì�à

� íà øòà? � íà ïåòðîâöå è íà ìèëî¼åâöå!

È ìàêàð ìèëî¼åâöè, êàî è ïåòðîâöè, ãèíóëè îä èñòîã êîöà è êîíîïöà, è ìàêàð

èõ, êàî è ïåòðîâöå, Òóðöè èñòèì ãâîæ�åì îêèâàëè, îíè �å ñ Òóðöèìà

ïðîòèâ ïåòðîâàöà ïðå íî ñ ïåòðîâöèìà ïðîòèâ Òóðàêà!

È êàä, èçãóá�åíè ó íåçíàíî¼ çåì�è, îä èñòå ãëàäè ãèíó, ó èñòî¼ çåì�è,

íèòè áè ïåòðîâàö ÷àíàê îä ìèëî¼åâöà, íèò áè ìèëî¼åâàö ïðî¼ó îä ïåòðîâöà!

Çíàì çà ìðæ�ó ¼à÷ó îä �óáàâè.

£à÷ó îä ñòðàõà, ¼à÷ó îä ïðàâäå è âåðå. Àëè øòà ¼å òî øòî ó íàñ ñàäè ìðæ�ó ¼à÷ó îä æå�è è ãëàäè?


39

Ï¼åâà÷è �Ñðïñêà Òðîìå�à� òî ¼åñò ãðóïà êî¼à äèïëè è ï¼åâà ï¼åñìå èç ìîã ðîäíîã Ïëàâíà, Ñòðìèöå, ðîäíîã ì¼åñòà ìî¼å ìà¼êå Ñèìåóíå, è ñóñ¼åäíîã ñåëà Îòîíà ñíèìèëè ñó è ñíèìà¼ó ¼îø óâ¼åê ï¼åñìå íàøåã çàâè÷à¼à. Íà ¼åäíî¼ îä ñâî¼èõ ïðâèõ è òî çâó÷íèõ êàñåòà ïðîô. äð Äðàãîñëàâ Äåâè� íàïèñàî ¼å äèâíó ðåöåíçè¼ó - ìèø�å�å.

Äà ¼å íèñàì, äîäóøå ó ñêðà�åíî¼ âåðçè¼è, óâðñòèî ó îâîì íàïèñàíè¼ó, ñèãóðàí ñàì äà áèõ ïîãðåøèî. Ñâà ñðå�à îäëó÷èî ñàì ¼å ó îâî¼ ê�èçè ïðåçåíòèðàòè ÷èòàîöèìà. Åâî øòà ïðîô. Äåâè� òîì ïðèëèêîì íàïèñà: �Íàøà íàðîäíà ïåñìà íåðàçäâî¼íà ¼å îä ìåëîäè¼å è ïåâà�à�. �Òàêî îíà íàñòà¼å, æèâè è ïðåíîñè ñå ïî ÷óâå�ó. Îä ñòàðèíå ¼å òàêî è ïîíàâ�à�å ñå äîê æèâè íàðîä è �åãîâè ïåâà÷è. Âàæíå ñó ó ïåñìè íàðî÷èòî ðå÷è, òåìàòèêà, øòà ñå ïåâà, êàêî è êàäà ó íàøå îâî �íåâðåìå�, Æèòå�å Êðà¼èíå è ïåâà÷å èç Ïëàâíà, Îòîíà è Ñòðìèöå íàäõ�ó¼å èñòà ìèñàî, îïøòà æå�à è çà¼åäíè÷êà ïîòðåáà äà ïåñìîì èñêàæó, ïðå ñâåãà, ñâî¼å èñêðåíî ðîäî�óá�å. �£åð êî èñêðåíî è ñòðàñòâåíî ñâî¼ó îòà�áèíó �óáè, ïðåçðåí ¼å è ãëàäàí êàî ïàñ, à âåëèêè è íåäîñòèæàí êàî Áîã� / Àëåêñà Øàíòè� /.

Âèøå, èñòèíà, íåìà �ìå�à íà òðîìå�è�. Îñå�à ñå ÷åñòî ñåòà çà íàïóøòåíèì ñåëèìà è îïóñòåëèì îã�èøòèìà.

Íåèçáåæíà ¼å è ñàâðåìåíà òóæáàëèöà çà èçãóá�åíèì ñàáîðöåì, ïðè¼àòå�åì, êàî è òîïëî ïèñìî �ãðàíè÷àðà� óïó�åíî ìà¼öè êî¼à ãà ÷åêà. Èñêðåíà �óáàâ çà ðîäíó ãðóäó èçáè¼à è êðîç èíòèìíà îñå�à�à ïåâà÷à / �Î¼, ëèâàäî íåêîøåíà, Âèíîãðàäå ìî¼ çåëåíè, Äó�î ìî¼à ó


40

¼åñåíè, ó ñðöó ñòå óâåê ìåíè� ! / èëè èõ èíñïèðèøå âèñîêî ãîð¼å Äèíàðå è Âåëåáèòà è øèðèíà ïîãëåäà íà Êðêó, ìèëó ðåêó, êî¼à óç ðîäíî ñåëî âè¼óãà, à äàëåêî ó èçìàãëèöè íàçèðó ñå êðàøêà ïî�à ñâå òàêî äî Êàðèíñêîã ìîðà, è, ñâå òî ¼å ðîäî�óá�å.

Ó íåêî äðóãî, ïðå�àø�å âðåìå, êàäà ñó ÷îáàíè èç¼àâ�èâàëè áëàãî íà ïàøó, ÷îáàíèöå ïåâàëå î �óáàâè, à äèïëàðè ïóíèì ãðóäèìà óäàõ�èâàëå �ãëàñ� ó êîç¼ó ìåøèíó äðåâíèõ áàëêàíñêèõ äèïëàðà, è òî ¼å ñâå ðîäî�óá�å. Ó íàøåì âðåìåíó âèøå ¼å ïåñàìà ñàâðåìåíè¼åã ñèæåà è èçâî�à÷êîã ñòèëà / ïåâà�å �íà áàñ�, èíñòðóìåíòàëíà ïðàò�à, àðàíæìàí /. Àëè ïîñåáíîñò îâå çâó÷íå êàñåòå� (¼à â¼åðó¼åì è ìî¼å ê�èãå) �èñòè÷ó: ñòàðèíñêî �ãðîêòà�å� è �î¼êà�å� è îâåí÷àâà ¼åêà äèïëàðà, ìóçèêà êî¼à ¼å ïðå âèøå ñòèîëå�à, ¼îø èç äîáà íàøåã ñðåä�îâ¼åêîâ�à îä¼åêèâàëà ñðïñêîì êðà¼èíîì."

Ïðè¼å ñàìîã êðà¼à ìî¼åì ïèñà�ó æåëèì äà ÷èòàîöèìà ïðåçåíòèðàì äèî Ïèñìà ÷èòàëàöà àðõèìàíäðèòà £îâàíà Ðàäîñàâ�åâè�à, ïðîô. Áîãîñëîâè¼å ó Ïðèçðåíó: �Íè¼å äîáðî êàä ÷îâåê ñàìî ñåáå è ñâî¼ó êó�ó õâàëè à ñâå îñòàëå êóäè è ïîäöå�ó¼å. Âè ñòå äîáðî óðàäèëè! Âè õâàëèòå ñâî¼ íàðîä, ïîäèæåòå ó �åìó äóõ è ìîðàë, ðàçâè¼àòå ó �åìó îñå�à¼ çà êóëòóðó, óìåòíîñò è ñâå äðóãî øòî ¼å ëåïî è øòî äà¼å ôèíå âðåäíîñòè ¼åäíîì íàðîäó è ïëåìåíèòîñò, íå âðå�à¼ó�è íè ¼åäíó íàöè¼ó îêî ñåáå. È, òî ¼å ïîøòåíî. Óç îâî áèõ ïðèëîæèî è ¼åäíó íàðîäíó èçðåêó:

Êî èñêðåíî íå âîëè ñâî¼ó êó�ó,


41

íå âîëè íè êîìøèíñêó�. 16 Sapienti sat (Ïàìåòíîì äîñòà).

Ìî¼ ðî�àê Áðàíêî ñèí Íèêîëå Äðàãàø ó ñâî¼î¼ êðàñíî¼ ê�èçè �Òèòàíèê�, Áåîãðàä 1998. ãîä. �Òåðñèò� Áåîãðàä è �Ïðîìåòå¼� èç Íîâîã Ñàäà íàïèñà è îâî: �Áîã �å ñå ñìèëîâàòè íà íåâèíå è íåìî�íå!

Áîã �å íàì ïîìî�è!" Äà íèñàì ó ê�èãó óâðñòèî îäãîâîð

ïîãëàâèöå Ñè¼åòëà êî¼è ¼å 1854. ãîäèíå íà ïîíóäó Àáðàõàìà Ëèíêîëíà äà îòêóïè âåëèêè äèî èíäè¼àíñêå òåðèòîðè¼å, à Èíäè¼àíöèìà óñòóïè ðåçåðâàòå, îäáèî îâèì ðè¼å÷èìà: �Ñâàêè ¼å äåëè� îâå çåì�å ñâåò ìîìå íàðîäó. Äåî ñìî çåì�å è îíà ¼å äåî íàñ.

Êàä Âåëèêè ïîãëàâèöà èç Âàøèíãòîíà øà�å ñâî¼ ãëàñ äà æåëè äà îòêóïè íàøó çåì�ó, ïðåâèøå îä íàñ òðàæè... Çíàìî äà íàñ áåëè ÷îâåê íå ðàçóìå. �åìó ¼å ¼åäàí äåî çåì�å èñòè êàî è áèëî êî¼è äðóãè. Îí ¼å ñòðàíàö øòî äî�å íî�ó è óçìå çåì�è ñâå øòî ìó òðåáà.

Çåì�à ìó íè¼å áðàò, âå� íåïðè¼àòå�. Êàä ¼å ïîêîðè, îí êðå�å äà�å. Ïðåìà ìà¼öè çåì�è è ïðåìà áðàòó íåáó îäíîñè ñå êàî ïðåìà ñòâàðèìà, øòî ñå ìîãó êóïèòè, îï�à÷êàòè, ïðîäàòè ïîïóò ñòîêå èëè ñ¼à¼íîã íàêèòà.

�åãîâà �å ïîõëåïà óíèøòèòè çåì�ó è çà

ñîáîì îñòàâèòè ïóñòîø!"

16 Áó�åâà÷êè êàëåíäàð çà ïðîñòó 1997, Áó�åâà÷êè êóëòóðíè öåíòàð, Ñóáîòèöà, 1996, ñòð. 59.


42

è äèî ê�èãå �Îòà�áèíà�17 ìî¼à ê�èãà áè ìà�å âðè¼åäåëà.

Ó �î¼ - àíòàëîãè¼è ñðïñêèõ ðîäî�óáèâèõ ï¼åñàìà, ïðî÷èòàî ñàì ï¼åñìó îä Ïðîêå £îâêè�à �Ñâðøåíî íè¼å�.

Çàèñòà êðàñíà ï¼åñìà êî¼à ¼å çà¼åäíî ñà äðóãèì èç îâå àíòàëîãè¼å îá¼àâ�åíà 1950. ãîäèíå ïîä íàñëîâîì �Àíòîëîãè¼à ñðïñêå ðîäî�óáèâå ïîåçè¼å�. Ðó÷íî ¼å ïîâåçàíî òðè, à ñà÷óâàí ¼å ñàìî ¼åäàí ïðèì¼åðàê. Óç îäðå�åíå êîðåêöè¼å, èçì¼åíå è äîïóíå èçèøëî ¼å 1990. ãîäèíå èçäà�å êî¼å ñàì ñà âåëèêèì çàäîâî�ñòâîì ïðî÷èòàî. Â¼åðó¼åì äà �å âàñ ï¼åñìà �Ñâðøåíî íè¼å� äèðíóòè ó äóøó è ñðöå. Çàòî ¼å è îá¼àâ�ó¼åì ó ìî¼î¼ ê�èçè.

ÑÂÐØÅÍÎ ÍÈ£Å

Ñâðøåíî íè¼å ¼îøòå äåëî íàøå. £îø îâà¼ íàðîä äà�å è�è èìà,

äà íîâó ñëàâó íîâîì áîðáîì ïàøå. Çàëóä ãà áè¼ó, ñïîòè÷ó è ïëàøå, íàäîøëà ìó ¼å ñíàãà êàî ïëèìà

âåêîâè �óäñòâà ïîñëà�å ìó äàøå. Àõ, ¼îø �å áèòè áîðáå, îã�à, äèìà. £îø îâà¼ íàðîä áîðè�å ñå ñ �èìà:

Ñà ñâèìà øòî ìó ïîäëî íà ïóò ñòàøå. Ñâðøåíî íè¼å ¼îøòå äåëî íàøå!

Íî ñâå �å ïðî�è: êðâ, îãà� è áèòêå ãðîìîâè, ïðàñêå, òóòà�, êàíîíàäà,

17 Ê�èãó ñàì ïîñóäèî îä êîëåãå ñà ïîñëà £îâèöå Áàòàñà


43

ëîì øòèòà, ìà÷à, íîæà, ñàá�å áðèòêå, ïîäâàëå òó�å è ïàêîñòè

ïëèòêå. -à íàðîä îâà¼, îâà ðàñà ìëàäà, êî áîæ¼è èçâîð ÷èñòå âîäå ïèòêå, îí êî¼è òåøêî, äóãîâå÷íî ñòðàäà, îñòà�å êàî íîâè äàí è íàäà, êî ìëàäî áîð¼å, êàî ¼åëå âèòêå

êî áåëè áèñåð äèâíå öâåòíå êèòêå. À ñâå �å ïðî�è: êðâ, îãà� è áèòêå.

Ó íåìîãó�íîñòè äà ñâèì êàçèâà÷èìà

ï¼åñàìà ëè÷íî çàõâàëèì, ó íàñòàâêó îá¼àâ�ó¼åì �èõîâà èìåíà è ïðåçèìåíà: Ðà¼êî Î. Ìàæèáðàäà, £îâàí Àëôèðåâè� ïîê. Áîæå Òóð÷èí, Àí�à ïîê. Ñòåâàíà Êóðàèöà (ìî¼à ðî�åíà ñåñòðà), ïîê. Ñòåâàí Êóðàèöà (ìî¼ îòàö), Íèêîëà Íèíå �óðèöà, Êîâè�êà æåíà Ìèðêà Àëôèðåâè�, ìî¼à ìà¼êà Ñèìåóíà Êóðàèöà, Ìèëîø ïîê. Ìè�å êîâà÷à Îïà÷è�, Äàíèöà ïîê. Ìè�å êîâà÷à Îïà÷è�, ïîê. Ðàäèâî¼ Êîëóí�è�, Äðàãàí Òðàæèâóê, Ñàâà Ðàäóëîâè�, Íèêîëà Øè¼àí, £åêà Ðóñè�, Ìàðè¼à Ìàðèöà Ìåäîø ðî�. Äóáà¼è�, £îâàí £îâàíèöà �óðè�, Ìèëàí Ìè�î Êóðàèöà, Ìè¼àêîâàö Áó�î, Ðàäå Ìàòè¼àø, Ðàäå Ìè�åâè�, �óðî �óêàí Ðóñè�, Àí�åëè¼à �åêà Ðóñè�, Äðàãî�óá Ìàðèî Ðóñè�, Íåäà Ðàäè�, Ïåòàð Ãðóëîâè�, Íàäà �óðè� (ê�åðêà £îâå Áåïà), Èëè¼à Îïà÷è� ïîê. �óðèöå, Ñàâà ïîê. Ìèðêà Öâè¼àíîâè�, ìî¼ áðàò îä ñòðèöà Ìèëîøà Áîðèâî¼ Áîøêî Êóðàèöà.

£îø ¼åäíîì çàõâà�ó¼åì ñâèìà íà ïîìî�è è ðàçóìè¼åâà�ó, ïîñåáíî ìîì ïðè¼àòå�ó ãîñïîäèíó Çîðàíó Ëàêè�ó.

Êîðèñòèì ïðèëèêó äà îäàì äóæíó ïîøòó ñâèì �óäèìà ïàëèì çà Ðåïóáëèêó Ñðïñêó


44

Êðà¼èíó, ìî¼èì Ïëàâà�öèìà, ïîñåáíî Ãðóáîðèìà è Âî¼èíó ñèíó Äóøàíà Àëôèðåâè�.

Íàðîäíà êàæå: ``Ëàêøå ¼å öàð, íåãî ÷îâ¼åê áèòè``. Äà îâî óâè¼åê íè¼å áàø òàêî, ïîêàçó¼å, è ïðèì¼åð Èëè¼å ïîê. Íèêîëå Øàêàí èç Ïëàâíà êîä Êíèíà (ñàäà ïðîò¼åðàíî ëèöå ó Øàïöó).

Íàèìå, ó òîêó íà¼âå�åã åãçîäóñà ñðïñêîã íàðîäà îä ïàìòèâ¼åêà äî äàíàñ ( 04. 08. 1995. ãîäèíå), Èëè¼à ¼å ðèçèêó¼ó�è ñâî¼ æèâîò, à ïîêðåòíó èìîâèíó ¼å îñòàâèî ëåøèíàðèìà, ó ñâîì êàìèîíó èç Ïëàâíà äî ``ìà¼êå`` Ñðáè¼å äîâåçàî 60 � àê Ïëàâà�àöà è òàêî èõ ñïàñèî îä ñèãóðíå ñìðòè. Äàêëå, Èëè¼à ¼å áèî è îñòàî ÷îâ¼åê, öàð �å òåøêî áèòè. £îø ñàìî äà êàæåì: Ïëåìåíèòè Èëè¼à, àëàë òè â¼åðà!!!

Ñïåöè¼àëíî æåëèì äà çàõâàëèì ïëåìåíèòèì �óäèìà - êîëåãàìà èç Ñëóæáå çà çàïîø�àâà�å Ñóáîòèöà êî¼è ñó ìå íàêîí ïðîò¼åðèâà�à ñà â¼åêîâíîã îã�èøòà ( 04. 08. 1995. ãîäèíå) �óäñêè ïðèõâàòèëè, à ïîñåáíî ãîñïîäèíó ìð Íà� Ëàñëó, ðóêîâîäèîöó Ñëóæáå çà çàïîø�àâà�å Ñóáîòèöà, ñâèì ðàäíèöèìà Ðåïóáëè÷êîã çàâîäà çà òðæèøòå ðàäà è ãîñïîäèíó Íèêîëè Ðèñòèâî¼åâè�ó, äèðåêòîðó Ðåïóáëè÷êîã çàâîäà çà òðæèøòå ðàäà ÷è¼èì ñàì ð¼åøå�åì äîáèî êîðó êðóõà (õëåáà) êàäà ìè ¼å áèëî ìîæäà íà¼òåæå ó æèâîòó.

Äîáðè �óäè - Áîã âèäè!!!

Îâà ê�èãà ¼å íàñòàëà êàî: Äóã ïðîøëîñòè: äàð áóäó�íîñòè.

Äà ñå íå çàáîðàâè.


45

Ê�èãå ñó ëè¼åê çà çàáîðàâ. £åð, áî�å ¼å èçäàòè ê�èãó íåãî ïðè¼àòå�à.

È íà ñàìîì êðà¼ó äà ñå äîáðî çàïàìòè (Nota bene) - �Ìè Ñðáè ñìî ñóäáèíîì ïðåäîäðå�åíè äà áóäåìî Èñòîê íà Çàïàäó è Çàïàä íà Èñòîêó è äà ïðèçíà¼åìî èçíàä ñåáå ñàìî íåáåñêè £åðóñàëèì, à íà Çåì�è íèêîãà." - Ñâåòè Ñàâî

Ïðèðå�èâà÷.


46


Ìèëîðàäà Ñ. Êóðàèöå � ðåöåíçè¼à -

Âðåìå êî¼å íàñ ïîñòåïåíî óäà�àâà îä

Âóêà Ñòåôàíîâè�à Êàðà�è�à, è ìíîãîáðî¼íèõ �åãîâèõ ñëåäáåíèêà íà ïðåëîìó âåêîâà, ó÷èíèëî ¼å äà ¼å ó÷âðø�åíà, øòî âî�íî à øòî íåâî�íî, ñóì�à äà ¼å ó íàðîäó ñðïñêîì è÷åãà ¼îø âðåäíîã îä ñòàðèíà îñòàíóëî, è îä ñòàðàëàøòâà äîñòî¼íîã äà ñå çàáåëåæè è ñà÷óâà. Ó÷âðñòèëî ñå è óâåðå�å äà ¼å áåçèìåíè ïåâà÷ íàðîäíè èñ÷åçíóî, äà ãà íàïðîñòî âèøå íåìà, äà ¼å `èëà �åãîâà ñòâàðàëà÷êà ïðåñóøèëà, áà¼àòè ñå, çàóâåê; äà ¼å íîâî äîáà è �åãà ñà ñîáîì ó íåïîâðàò îäíåëî. Îòóäà ¼å, åâî, âå� òðå�à çáèðêà ñàäà ïîä íàñëîâîì �Íàðîäíå ï¼åñìå èç Êíèíñêå êðà¼èíå� Ìèëîðàäà Êóðàèöå ïîä íåêîì ñëè÷íîì, òèõîì ñóì�îì, íå áàø îïðàâäàíîì.

Ó îâî¼ çáèðöè íà¼âå�è áðî¼ ïðèêóï�åíèõ ïåñàìà ñêîâàíå ñó ó îáëèêó äåñåòåðà÷êîã äâîñòèõà, ñïîñîáíîã äà èñêàæå íåøòî âèøå îä ïóêå äåñêðèïöè¼å. Çà ðàçëèêó îä ïðâîã óâåê íåøòî �ìèðíè¼åã�, äðóãîì ñòèõó, ÷àê è ó ìà�å óñïåëèì îñòâàðå�èìà, ðåòêî êàäà íåäîñòà¼å çàâðøíèöà, èçíåíà�å�å, ïîåíòà, îáðò, ñðæ èñêàçà. Ïà, èàêî ¼å äåñåòåðàö è èíà÷å ïîäåøåí ñðïñêîì ¼åçèêó - èëè, îáðíóòî, îâà¼ �åìó - äåñåòåðàö ó îâîì ñëó÷à¼ó îäð`àâà íåêó âðñòó åïñêå ïîçàäèíå, ïà è åïñêîã ïàòîñà, ìèëîã ñâàêîìå Êðà¼èøíèêó. Ïî ñâî¼î¼ ïðèðîäè òî ñó


47

�ïåñìå ãðëà� íåïîäåñíå äà ñå ÷èòà¼ó �ó ñåáè�. Îíå çàõòåâà¼ó äà áóäó îòïåâàíå, àðòèêóëèñàíå è ìóøêèì è `åíñêèì ãëàñîâèìà, ïîïðà�åíå ïîâèöèìà è ñìåõîì. Ïðèëèêå ó êî¼èìà ñå îíå ïåâà¼ó, ïà è íàñòà¼ó - ïðåëà, ïîñåëà, ñâàäáå, ñëàâå, âåëèêè íàðîäíè ñàáîðè, àëè è `åñòîêà, ìóøêà, ïè¼àí÷å�à - ìå�àëà ñó ñå ñâå áð`å è íåóìèòíè¼å òîêîì îâîãà âåêà, è ïðå åãçîäóñà Êðà¼èøíèêà, àâãóñòà 1995. ãîäèíå. È òà ñå ïðîìåíà íàðîäíîã æèâîòà, íàðîäíèõ îáè÷à¼à, êàòêàä íàçèðå, à êàòêàä âðëî ¼àñíî âèäè. Ïðèðå�èâà÷, ãîñïîäèí Ìèëîðàä Êóðàèöà, íè¼å íè îâîãà ïóòà ïîñåãíóî çà ðàçâðñòàâà�èìà ïåñàìà êî¼å ¼å ïðèêóïèî, âå� èõ îä ðåäà èëè áåç íåêîã íàðî÷èòîã ðåäà äà¼å, íî, áàø çàòî ñå è óî÷àâà¼ó äâà âðåìåíà èëè äâà ñëî¼à, ïåñìå ñòàðè¼åã è ïåñìå ìëà�åã äàòóìà, ðàçëè÷èòå è ïî òåìàòèöè è ïî ñòèëó è ïî ëåêñèöè. Ó ñòàðè¼èõ ñå ¼îø óî÷àâà¼ó íàðîäíè îáè÷à¼, è ïîðóêå è ïîóêå, õóìîð íåïîñðåäíè¼è, êàäêàä ìàëî ãðóá�è, ¼åçèê ñèãóðíè¼è. Ó ìëà�èõ ¼å ãðàäñêî è ñåîñêî ïîìåøàíî. Áàø îíà¼ ïîìè�àíè îáðò, ïîåíòà, ó äðóãîì ñòèõó, òèì ìëà�èì íåäîñòà¼å. (Ïðåìäà è íå çíàìî êî¼å áàø è ¼åñó ñòàðè¼å à êî¼å ìëà�å, à áè�å è ïðèðå�èâà÷, è îíè êî¼è ñó è ¼åäíå äðóãå ïðèðå�èâà÷ó êàçèâàëè.) Ðå÷¼ó, èìà è ó îâî¼ çáèðöè áèñåðà, àëè è øèøàðêè; èìà ìå�ó õèïîòåòè÷íî ìëà�èì è îíèõ êî¼å ñó èç äðóãèõ ñðïñêèõ êðà¼åâà ïðåóçåòå, ïà ìàëî èëè íè ìàëî ïðåïåâàíå, êî¼å, ìîæå áèòè, íè¼å õèïîòåòè÷íè, áåçèìåíè, íàðîäíè ïåâà÷ ñòâîðèî - íå áàðåì îíà¼ ó îíîì ñòàðèíñêîì, Âóêîâîì, ñìèñëó. Àëè, ìîæäà, è ó òî¼ âðñòè ïðèðå�èâà÷åâå èñêðåíîñòè ëåæè ¼îø ¼åäíà îä âðåäíîñòè îâå


48

ê�èãå. £åð, ïèòà�å ¼å îòâîðåíî: õî�å ëè áàø îâà âðñòà ñòâàðàëàøòâà çàñíîâàíà íà ê�èæåâíî¼ ôîðìè äåñåòåðà÷êîã äâîñòèõà, óñïåòè äà îïñòàíå è ó íàðåäíèì äåöåíè¼àìà, ¼åð ¼å, óâåðèñìî ñå, è äî äàíà äàíàø�åã îïñòàëà, èëè �å çà¼åäíî ñà ãóáèòêîì ïîñòî¼áèíå è îíà äà èø÷åçíå? Óòîëèêî íàì ñå, áàø èç îâèõ ïîòî�èõ ðàçëîãà íîñòàëãè¼å, è íåóòåøíîã áîëà, îâà çáèðêà ÷èíè ¼îø çíà÷à¼íè¼îì. Èçàçîâíè¼îì - ïîä¼åäíàêî.

Ïðîô. äð Áðàíèñëàâ Äèìèòðè¼åâè�


49

Óïðàâíîì îäáîðó Âóêîâå çàäóæáèíå Áåîãðàä ×àñò ìè ¼å ïîäíåòè ñëåäå�è èçâåøòà¼ î äðóãîì èçäà�ó çáèðêå Ìèëîðàäà Ñ. Êóðàèöå Íàðîäíå ï¼åñìå èç Êíèíñêå êðà¼èíå, êî¼è ìè ¼å äàò íà ðåöåíçè¼ó. Çáèðêà ñàäðæè ïðåêî ñåäàìñòîòèíà áå�àðàöà, ñàêóï�åíèõ ñà ïëåìåíèòîì íàìåðîì ïðèðå�èâà÷à äà ïîäñå�à�åì íà çàâè÷à¼ áàð äîíåêëå óáëàæè ¼àäå ñâî¼èõ ñóíàðîäíèêà îòåðàíèõ ñà âåêîâíèõ îã�èøòà. Êàî ñâî¼åâðñíà àíòîëîãè¼à äîáè¼à, ìå�óòèì, è øèðó âðåäíîñò. ×èíå ¼å ïðèìåðè èç ïðâîã èçäà�à ( 1991 ), îáîãà�åíè íîâèì çàïèñèìà, ïîñåáíî îíèìà, âå� îá¼àâ�åíèì ó òåøêî äîñòóïíîì Áåíêîâà÷êîì ìàãàçèíó áð. 1, êî¼å ¼å ïðèðå�èâà÷ó óñòóïèî �èõîâ ñàêóï�à÷ Çîðàí Ëàêè�. Çáèðöè ïåñàìà ïðåòõîäè ïðåäãîâîð Íàäå Ñàâàíîâè� (òðåáà ìó ïðîìåíèòè íàñëîâ êî¼è ãëàñè: Ñòîïàìà Âóêà Ñòåôàíîâè�à Êàðà�è�à � äî òðàãåäè¼å ñðïñêîã íàðîäà, òå áè ñå ãîòîâî ìîãëî ïîìèñëèòè äà ¼å ïðà�å�å ñòîïà Âóêîâèõ Ñðáå äîâåëî äî ïðîïàñòè):ðàíè¼å ðåöåíçè¼å (¼åäíà ¼å íà êðà¼ó çáèðêå òå áè ¼å òðåáàëî ïðèê�ó÷èòè îñòàëèì); ñëåäå óâîäíå ðå÷è ïðèðå�èâà÷à, èç¼àâå çàõâàëíîñòè è ñïèñàê êàçèâà÷à è ïîìàãà÷à. Øòåòà ¼å øòî ïðèðå�èâà÷ íè¼å íàâåî îä êîãà ¼å êî¼ó ïåñìó ÷óî, áåç îáçèðà øòî îíå ïðåäñòàâ�à¼ó îïøòåíàðîäíî äîáðî, äà ëè ¼å çàáåëåæèî äîê ñå ïåâà, èëè ¼å ïðåóçåî èç øòàìïàíîã èçâîðà, øòåòà ¼å øòî íåìà ðå÷íèêà ìà�å ïîçíàòèõ ðå÷è, è íà¼çàä, øòî ïåñìå íå


50

íîñå áðî¼åâå, ÷èìå áè ñå îëàêøàëà ñâàêà âðñòà êîìåíòàðà î �èìà. Óçîð ñó ìó ìîãëè áèòè çáîðíèöè Ñòàíêà Îïà÷è�à � �àíèöå. Çáèðêà ¼å, èíà÷å, äîáðî êîíöèïîâàíà, è ðàçíîëèêîø�ó òåêñòîâà âåîìà ïðèâëà÷íà çà øèðîê êðóã ÷èòàëàöà. Ñâî¼îì íåäîâî�íîì ïðåöèçíîø�ó, îíåìîãó�ó¼å íàó÷íå ïðèëàçå, êî¼å áè âðåäíîø�ó ïðèìåðà çàñëóæèâàëà. Çàïèñè ïðåäñòàâ�à¼ó ÷èòàâî áîãàòñòâî. Óêëàïà¼ó ñå ó äîñàä íåïðåâàçè�åíå àíàëèçå �áå�àðöà� Ìëàäåíà Ëåñêîâöà. Ïîêàçó¼ó, ìå�óòèì, äà ¼å äâîñòèõ, è óîïøòå ðèìîâàíà ñàæåòà ïåñìà ïðåñòàëà áèòè êàðàêòåðèñòè÷íà ñàìî çà ¼åäàí êðà¼, çà ¼åäíî ïîäíåá�å, çà ¼åäíî ðàñïîëîæå�å è çà ¼åäíî âðåìå, è äà ¼å ïîñòàëà ãîòîâî îñíîâíè íà÷èí óñìåíå ïîåòñêå êîìóíèêàöè¼å. Ïðåâàñõîäíî ëèðñêà, äåâî¼à÷êà è ìîìà÷êà, ïî ñâîì èñïîâåäíîì èçðàçó êðà¼�å èñêðåíà, îíà ¼å ìàõîì ïåñìà âåäðèíå è ïðêîñà, ïóòåíå, íåóíèøòèâå æèâîòíå ðàäîñòè. Àëè óïðàâî çàòî øòî ¼å æèâîòíà, ó �î¼ ïî÷è�ó äà ñå ïî¼àâ�ó¼ó è òàìíè òîíîâè, òóæå�å íàä ëè÷íîì è îïøòåíàðîäíîì íåñðå�îì �óäè îâîãà êðà¼à. Íåêè îä äâîñòèõîâà ñó ãîòîâî êðèêîì èñêàçàí çàâåò, ïîñëåä�à æå�à ó èçãíàíñòâó èñïó�åíîì ñàìî óñïîìåíàìà íà ðîäíè êðà¼ (êàäà óìðåì, èë` öðêíåì îä ¼àäà / íà ãðîáó ìè íàïèøèòå èìå Êíèíà ãðàäà); íåêè ñó ðåçèãíèðàíè âàïà¼ (Ëàçàðèöå, òè ñè ìè äàëåêî, / à Êðà¼èíî ¼à òå íå äî÷åêî! ); íåêè, îïåò, ãîëà ÷åæ�à (Êàä çàòâîðèì î÷è îáàäâè¼å, / âèäèì Ïëàâíî ñåëî íà¼ìèëè¼å); ó íåêèìà ¼å, èïàê, îñòàëî ïðêîñíå íàäå (Âðàòè�ó ñå, ìàêàð êîñå ñ¼åäå/ íà îã�èøòå ìîãà øóêóí�åäà). Òà


51

ñâî¼åâðñíà ïîíîñèòà âåçàíîñò çà çàâè÷à¼ âèäè ñå è ó ñòèõîâèìà ðàíè¼åã ïîñòàíêà, ñàìî øòî ñó âåäðè è ðàñïåâàíè (Ãðëî ìî¼å, çâîíî áåíêîâà÷êî, / ïîçíà¼å ñå äà ¼å ä¼åâî¼à÷êî; Îðëîâèöî, âèñîêà ïëàíèíî, / ñåëî Ïëàâíî ìî¼à ïîñòî¼áèíî); ïîíåêàä ïðåäñòàâ�à¼ó ñòèõîâàíó ïîäðóãà÷èöó, àëè è æèâîïèñíó åòíîïñèõîëîøêó ñëèêó (Î¼ Ñòðìèöî, âðàã òè îä�æî ñòðàíå, óäà�ó ñå ó Ïà�åíå ðàâíå; Ëàêî òè ¼å ïîçíàòè Ïëàâà�öà, / ïóøè ëóëó è ãîíè ìàãàðöà; Åâî áðà�å, åâî Ïëàâà�àöà, / íå áî¼å ñå ðàñòîâè êîëàöà). Ïî êîìåíòàðó, ìàõîì äóõîâèòîì, ÷åñòî ñàìîõâàëèñàâîì èëè ðóãàëà÷êîì, ðå�å ãîðêîì, êî¼è ïðåäñòàâ�à è ïîñåáàí, ñëèêîâèòè ñîöèîëîøêè ïðåñåê, ïåñìà ìîæå îòêðèòè ìåñòî è âðåìå èçâî�å�à, ïîíåêàä è ñâîã íàñòàíêà, âàðè¼àíòàìà íàçíà÷èòè ïóòåâå ñâî¼èõ ñåîáà (�àáà ëîëî ãèìíàçè¼à òâî¼à, / ïðåâàðè òå íåïèñìåíîñò ìî¼à; Ìî¼ ñå äðàãè óõâàòèî äàìå, / çàòî íå�å íè äà ãëåäà íà ìå; Ìî¼ó ìàëó ïðåâàðèëà ìîäà, / óñêà ñóê�à, íå ìîæå äà õîäà; Ñòàðè ìîìöè, à¼òå ó ãàðàæó, / �å ñå ñòàðå îëóïèíå ñëàæó; Ìèíè ñóê�à, ìèíè øîñ, / êîä êó�å ¼î¼ �à�à áîñ; £à ó ãîðè êîä ìî¼è¼å êîçà,/ à ìî¼ äðàãè àâèîíå âîçà). Ïðèòîì ñå ìîðà äîäàòè äà ñó ñòàðè¼è ïðèìåðè ìà�å êîëîêâè¼àëíè, äà ñó èì ðå÷è �îäñêîê� çà èäå¼ó, ïîíåêàä ñ¼à¼íà ìåòàôîðà (Ó ìîã ëîëå ëèâàäà íà ãëàñó, / òðè ¼å îâöå çà óðó ïîïàñó); äà ÷èíå ñâî¼ñòâåíî, çäðàâî, ðàçãà�ó¼ó�å àáðåàãîâà�å íà ìàòåðè¼àëíó íåìàøòèíó êàî íà ñòàòóñ êî¼è íè¼å âðåäàí ìðçîâî�å. Íå ñëó÷à¼íî îáè�å âàðè¼àíàòà íà îâó òåìó îòêðèâà, çàïðàâî, ¼åäàí îïøòè ìåíòàëíè ñòàâ, ÷èòàâ ¼åäàí


52

åòíîïñèõîëîøêè ïîãëåä íà ñâåò (Ìî¼ ñå äðàãè ôàëè äà óæèâà, / âðå�ó ñòåðå, òîðáîì ñå ïîêðèâà; Ó ìîã äðàãîã êó�à íà äâà ñïðàòà, / äî�å ñâè�àö, ãîðå êîêîøè�àö; Êèøà ïàäà, êóêóðóçè ðàñòó, / áè�å ïðî¼å çà ñâàòîâå ìî¼å). Âåëèêè áðî¼ ïðèìåðà ïðåäñòàâ�à ïîçíàòå ôîðìóëå èç äóæèõ ïåñàìà (Ìî¼ äðàãàíå êàä ó âî¼ñêó ïî�åø / íåìî¼ ìî¼ó êàïè¼ó äà ïðî�åø; Çåëåí îðà` íå çåëåíèî ñå, / ìî¼ äðàãàíå íå îæåíèî ñå), óãðà�åíå èçðåêå èëè ôðàçåîëîãèçìå êî¼èìà ñå ïðåòõîäíè èëè ïîòî�è íà÷è�åíè ñòèõ ïðèëàãî�àâà ìåòðè÷êè è ñèíòàêñè÷êè (Ìî¼ äðàãàíå, ìàíãóï÷èíî ¼åäíà, / ïðåêî âîäå ïðåâåø�ó òå æåäíà; Çóáè ìî¼è äâà ðåäà áèñåðà, / �óáè äðàãè òî òè ¼å âå÷åðà). Íèç ñòèõîâà îáëèêîâàí ¼å ïðåìà ìîäåëó ïîçíàòèõ ëèðñêèõ ïåñàìà (Äà ñè äðàãè áèáåðîâî çðíöå, / ¼à áè òåáå ñòàâèëà íà ñðöå). Íåêè îä äâîñòèõîâà ïðåóçåòè ñó èç øòàìïàíèõ çáèðêè, èñòîâåòíè èëè èçìå�åíè (íïð. èç Ëåñêîâ÷åâå: Ìî¼ äðàãàíå, âèñîêè ¼àáëàíå, / ñàâè ñâî¼å îêî ìåíå ãðàíå), øòî ñâå óêàçó¼å íà íà÷èí �ñï¼åâàâà�à�, ïðîöåñ ãðàä�å ïåñìå. Âå�èíà äâîñòèõîâà îñòà¼å âåðíà ñâî¼î¼ îñíîâíî¼ �óáàâíî¼ òåìàòèöè, ñìåëà, ðàçèãðàíà, ëàñöèâíà, ïîìàëî áåçîáçèðíà, ÷åñòî ñêðèâåíî èëè îòâîðåíî åðîòñêà. Èñïîâåñòè èç ñâàêîäíåâèöå èñêàçàíå óíàïðåä êàî ïðåò�à, èëè ðåòðîñïåêòèâíî êàî èñêóñòâî, ïàðîäè÷íî ñå îáðà÷óíàâà¼ó ñà òðàäèöèîíàëíèì âåðîâà�èìà è îáè÷à¼èìà (�àâî ¼åñàì, �àâîëà �ó íà�è, / ñâåêðâà �å íà áà�ó èçà�è; È ¼à �ó ñåæåíèò` îâå çèìå / äà ñå ìàìà èìà ñâà�àò ñ êèìå), ñà ïàòðè¼àðõàëíîì îñ¼å�à¼íîø�ó è �åíèì çàáðàíàìà (Ãîëóá ãó÷å


53

èç äóáîêå ¼àìå, / ãîëóáèöå áè ëè ïîøëà çà ìå? ) ïðåîáðà�à¼ó�è ìîäåë îä êîãà ïîëàçå. Ïðêîñíî ñàìîçàäîâî�ñòâî äîïó�àâà ñå îá¼àø�å�åì ó æèâîïèñíî¼ ñëèöè (Íèñàì ëè¼åïà, àë` ñàì óìè�àòà, / ïà ñå ìîìöè íàãàçèøå áëàòà; Êàä ñàì ìàëó êîä ìàòåðå âàðà, / ïî¼î ñàì ¼î¼ òðè ïðøóòà ñòàðà). Íîñèîöè ïîñòóïàêà ó îâàêâèì äâîñòèõîâèìà î÷àðàâà¼ó�è ó ñâî¼î¼ ñìåëî¼, õèïåðáîëèñàíî¼ èñêðåíîñòè, îñëî�åíî¼ íà èçðåêå, êàî àíòèóçîðè ïàòðè¼àõàëíèì ¼óíàöèìà (Ìî¼ ¼å ëîëà áàðàáà, å íåêà, áåç áàðàáå íåìà íè ÷îåêà! ), ãîâîðå ¼åçèêîì ðàñïóñíîã óæèâà�à ó ìëàäîñòè, ó ñòðàñíîì çàäîâî�ñòâó ñàìîã òðåíóòêà áèòèñà�à (£à áàðàáà, óáèî áè îöà, / êàìîë` íå áè êîä öóðå óäîâöà). Êîëîêâè¼àëíè èçðàç ïîíåêàä çàñìåòà, íàðî÷èòî êàäà ñå ó ïîòïóíîñòè ïîäðåäè ðèìè ðàäè ðèìå, àëè êàäà ñå ó îãî�åíî¼ ñòðóêòóðè îáëèêó¼å ïàðàëåëèçàì ïî ñóïðîòíîñòè ó ïðâîì ñòèõó ïðåóçåò èç �êëàñè÷íå� �óáàâíå ïîåçè¼å, à ó äðóãîì èç æàðãîíà, ñâå ñå ðàñïðñêàâà ó õóìîð (Ìî¼ äðàãàíå, íåêàäàø�è �óëå, / à ñàäà ñè íóëà, èñïîä íóëå). Íàñëà�à¼ó�è ñå íà ñòàðó òðàäèöè¼ó ðèìîâàíîã äâîñòèõà, è âåäðè è òóæíè áå�àðàö ¼å ïðîäóæèî äà æèâè, àëè ñå óâåê íàíîâî ñòâàðà è óøàâøè ó ñâå äîìåíå �óäñêîã æèâîòà îïñòàî, íå ñàìî êàî ïåñìà ëîêàëíå ðåàëíîñòè, íåãî ó óñïåëèì ïðèìåðèìà, êî¼èõ ó Êóðàè÷èíî¼ çáèðöè èìà ìíîãî, êàî îïøòå�óäñêè óìåòíîñò ðå÷è. Çàäîâî�ñòâî íàì ¼å äà îâî, äðóãî èçäà�å Íàðîäíèõ ï¼åñàìà èç Êíèíñêå êðà¼èíå, ïðåïîðó÷èìî çà øòàìïó.


54

Ñ ïîøòîâà�åì

Ïðîô. äð Íàäà Ìèëîøåâè� - �îð�åâè�18

18 Ñàäà ¼å àêàäåìèê


55

" Òó�à ðàêà ëåäåíà ¼å ðàêà,

òó�à çåì�à íèêàä íè¼å ëàêà,

ó äà�èíè ìó÷íî ëè ñå ëåøêà,

òó�èíà ¼å è ìðòâàöó òåøêà "

£îâàí £îâàíîâè� Çìà¼

" Áðàíêîâà æå�à "


56

À¼äå, ìàëà, èçàáåðè øòî òè òâî¼å ñðöå

æåëè; àêî íå�åø íèêîãà, ìîëèì ëè¼åïî, èç êîëà.

À øòà �å òè è òà¼ ñòàðàö? Èìà óøè ê�î ìàãàðàö.

Àëà¼ èìàì ðóìåíà äðàãàíà, ðóìåíè ñå êî ¼àãîäà ðàíà.

Àëà¼ âîëèì ñ êèìå íå ãîâîðèì, è óìðå�ó ãîâîðèòè íå�ó.

�À¼äå äðàãè, �à¼äå ìå çàðó÷è, ìàêàð øòîãîä æè÷åòèíå ñêó÷è.


57

Àëà¼ âîëèì êàä ¼å ïîìàëåíà, ¼à ¼å �óáèì, îíà äî ðàìåíà.

Àâèîíå, ñïóñòè ñå ó äîëó, äà ïî�óáèì ìî¼ó ìèëó ëîëó.

À¼äå, äðàãè, à¼äå òàìî ëàæè, êîä ìåíå òè ëàãàòè íå âàæè.

À¼ä� íà ïðóãó è ¼à è òè äèêî, íå áè ëè ¼å ñàãðàäèî èêî.

Àë� ¼å ëè¼åïî âèä¼åòè ó ìðàêó, ä¼åâî¼à÷êå öèïåëå ó çðàêó.


58

Àêî ìàëà âîëèø î÷è ìî¼å, òè íàïóñòè ðîäèòå�å ñâî¼å.

Àëà¼ ñàì ñå íà¼åëà êîëà÷à, èç �åïè�à Ñòåâàíà Çàðà÷à.

Àëà¼ ñàì ñå íàèãðàëà êîëà, äîê ¼å ìî¼à ñèíòåðàëà ëîëà.

À¼äå, ìàëè, øòî ñå ïðàâèø äà ñè, êîä ìåíå ñè ó íà¼çàä�î¼ êëàñè.

Àëà¼ âîëèì ó êîëó èãðàòè, êàä ñå äèêà äî ìåíå óâàòè.


59

À¼äå, äðàãè, à¼äå ñå îæåíè, äîäè¼à ñè è ñåëó è ìåíè.

Ïðèðå�èâà÷ ñâèðà íà ñâèðàëàìà (äâî¼íèöå) ó Øàïöó, íà Ñâåòîã Ñòåôàíà, �åòà Ãîñïîä�åã 1997, è òî ó êó�è ñèíîâöà Çäðàâêà. Íà ñëèöè ïîðåä �åãà ñó: Ìèêà �è�à, Áîðèâî¼ Áîøêî, Âëàäèìèð è Áîøêî �¼óíèîð� Êóðàèöà, òå Áðàíêà è Ñòðàõè�à Íîâàêîâè�.

Ôîòîãðàôè¼ó ¼å ñíèìèî ìî¼ ñèíîâàö Çäðàâêî Êóðàèöà èç Øàïöà.


60

Áîëó¼, äðàãè, áîëîâàò ñå ìîðà,

è ¼à ìëàäà áîëó¼åì îä ¼àäà.

Áå�àð ¼åñàì, áå�àðñêà ìè áðàäà, ¼îø äà ìè ¼å áå�àðóøà ìëàäà.

Áåíêîâà÷êî ñåëî ó äâà ðåäà, èç ìàëåíà êî Ìîñêâà èçãëåäà.

Áå�àð ¼åñàì è áðêîâå ñó÷åì, òåøêî îíî¼ êî¼î¼ ñå ïðèâó÷åì.

Áóêîâèöî, ìî¼ äåáåëè æëàäå, øòà ó òåáè ìëàäå öóðå ðàäå?


61

Áåîãðàäå, Àâàëà òå êðàñè, Äàëìàöè¼ó ìîðå è òàëàñè.

Áå�àð ¼åñàì, áå�àðñêè ñå øèøàì, ¼îø ñå, áå�àð, îæåíèî íèñàì.

Áåîãðàäå, ãðàäå ìèëè, ó òåáè ñó ìîìöè ôèíè, à äåâî¼êå êàî âèëå,

öè¼åëè ñâåò ñó çàäèâèëå.

Áå�àð ¼åñàì è áå�àðè�ó ñå, äî�å âðè¼åìå è îæåíè�ó ñå.

Áóêîâèöî, ðîäíè çàâè÷à¼å, âîëèì òâî¼å ñòàðå îáè÷à¼å.


62

Áå�àð ¼åñàì è áå�àð ìè êàæó, íåêà êàæó, âèäèì äà íå ëàæó.


63

Âèäè £îâå, âèäè ìó êàïóòà,

ñâå íà êðåäèò, ðàíî ìî¼à �óòà.

Âèíî ìî¼å, ïîêî¼íîãà òðîïà, ¼à òå ïè¼åì, à äðóãè òå êîïà.

Âèíî ìî¼å, âèíèëî, òè ñè ìåíå êè�èëî, è ïî áëàòó âà�àëî, ìî¼ó ðîáó êà�àëî.

Âîëèî ìå, ïà âåëè äà íè¼å, çàòî ìè ¼å, ìà¼êî, íà¼æàëè¼å.

Âîëèî ìå, ïà âåëè äà íè¼å, øàðåíå ãà ó¼åäàëå çìè¼å.


64

Âèíî ïè¼åì, ðàêè¼à ìè øêîäè, íåìàì æåíå äà ìå êó�è âîäè.

Âèäèëà ñàì äðàãàíà ó ãîðè, îâöå ïàñå è çîâå ìå çà ñå.

Âåäðî íåáî, îêîëî îáëàöè, �å ñòå, öóðå, ïîêðåïàëå ìà¼öè.

Âîëèî ìå, íè¼å ìå çàíèìà, îæåíè ñå, ïðàâî ¼å è èìà.

Âåñåëà ñàì, çàøòî íå áè áèëà, îä äðàãàíà ïèñìî ñàì äîáèëà.


65

Âàëà¼ ìè ¼å è æàî è êðèâî, äðóãè �óáè øòî ¼å ìî¼å áèëî.

Âàðà¼, ìàëè, âàðà¼ îöà ñâîãà, íå�åø ìåíå, èìåíà ìè ìîãà.

Âåçåì êàïó ìëàäîìå äðàãàíó, çà ñòî ëèðà íå áè Òàëè¼àíó.

Âèíî ïèòè, à íå çàï¼åâàòè � êî ñà öóðîì ëå�è, ïà çàñïàòè.

Âåëè �à�à: �Îæåíè ñå, ñèíå!" �Íå�å æåíà ¼åäå ãðàáîâèíå."


66

Âèäè�å ñå íà Ñâåòîãà Ñàâó êî �å êîìå îòêèíóòè ãëàâó.

Âîëèì Áîñíó, ó ñðöó ìè Ëèêà, Äàëìàöè¼î, �óáàâè âåëèêà.

Âàðà¼, ìàëè, ä¼åâî¼êå è æåíå, ñàìî íåìî¼ êàä äîâåäåø ìåíå.

Âî�åëà ñàì, è ïóñòèëà êðà¼ó. ñàä ìè ñðöå æèâè êî ó ðà¼ó.

Âèäè�å ñå íà Ñâåòîã Èëè¼ó, êî¼à öóðà èìà ñèìïàòè¼ó.


67

Âåëèêà ¼å �ëàäîâèíà ïàëà, ãä¼å ñìî ¼ó÷å �ëàäîâàëè, ëó÷å.

Âèäè ìàëå, øòî ñå ïðàâè, äî ¼ó÷åð ¼å èøëà êðàâè.

Âèäè ìàëå, øòî ñå äóâà ÷àðàïà ¼î¼ ïóíà áóâà.

Âèäè ìàëå, âèäè öóðå, ó �åïó ¼î¼ áîòà ïóðå.

Âåëåáèòó, íå äà¼ ìàãëè íà ñå, êóäà ìî¼å áè¼åëî ñòàäî ïàñå.


68

Âåäðî íåáî, �å áè, öóðå, ëåãî? ¼à�å ìèëî, ëåçè ìè ó êðèëî.

Âåëåáèòó, ìî¼î¼ ìàëî¼ êàæè, äà ìå âèøå ïî òåáè íå òðàæè.

Âîçè ãàðà, âîçèëà áå�àðà, ñâå îä Ñðåìà äî Ðàâíèõ êîòàðà.

Âèäèø, äðàãè, îíó çâè¼åçäó ãîðå, òîëèêî òå ìî¼å î÷è âîëå.

Âîëèì, ¼à�å, òâî¼å ïîãëåäà�å, Íåã� ó öðêâè ïîïîâî ÷èòà�å.


69

Âîëèëà ìå íå âîëèëà, ìà¼êî, ñèíî� ìè ¼å äîëàçèî Ðàíêî.

Âàëà¼ ìè ñå áîãàòî íàì¼åðà, äâè çàîâå, ÷åòèðè ä¼åâåðà.

Âèäèî ñàì ìî¼å ìàëå ðóâî, ó êîâ÷åãó îä ïðàñåòà óâî.

Âðàòè�ó ñå, ìàêàð êîñå ñ¼åäå, íà îã�èøòå ìîãà øóêóí�åäå.


70

Ôîëêëîðíà ñåêöè¼à ÊÓÄ-à �Áåíêîâàö� èç 1951. ãîäèíå. Äèïëàð ¼å Ìàðêî Ëàêè� Ìàðåëè¼à èç Áåíêîâà÷êîã Ñåëà êîä Áåíêîâöà, ðî�åí 1907., à óìðî 1983. ãîäèíå.


71

Ãðëî ìî¼å îãðáàëî ¼àêî,

ïà íå ìî`å ï¼åâàòè íèêàêî.

Ãóêíè, ãîëå, äà òè âèäèì çóáå, ¼åñó ëè òè êî ó ìî¼å �óáå.

Ãîëóá ãó÷å èç äóáîêå ¼àìå: �Ãîëóáèöå, áè ëè ïîøëà çà ìå?"

Ãîðà æóòè - îäëàçå ðåãðóòè, ãîðà ëèñòà - îäëàçå çàèñòà.

Ãîëóá ãó÷å äà áè âîäå ïèî. à ¼à ìëà�àí ñâå áè ñå æåíèî.


72

Ãîðè ëàìïà è ó ëàìïè ãàñ, äî�è äðàãè âå÷åðàñ.

Ãîëóá ãó÷å äà áè âîäå ïèî, à ìî¼ äðàãè äà áè ñå æåíèî.

Ãîâîðè ìè äðàãè äà ñìî ñâî¼å, ¼à ä¼åâî¼êà, à îí ¼à�å ìî¼å

Ãàðàâ ëîëà, ãàðàâóøà è ¼à, ãàðàâà íàì öè¼åëà ôàìèëè¼à.

Ãðëî ìî¼å, çâîíî áåíêîâà÷êî, ïîçíà¼å ñå äà ¼å ä¼åâî¼à÷êî.


73

Ãðëî ìî¼å, ñóíöà áè¼åëå çîðå, êàä çàï¼åâà, ñâå áå�àðå çîâå.

Ãàðàâ ëîëà çàâîëèî ìåíå, à çà ïëàâèì ìî¼å ñðöå âåíå.

Ãðëî ìî¼å, øòî ñè ìè çàìóêëî, ñèíî� ñè ìè êî òàìáóðà òóêëî.


74

Ìóøêà ï¼åâà÷êà ãðóïà �Ñðïñêà Òðîìå�à� èç

Êíèíà, ÷è¼è ¼å îñíèâà÷ è îðãàíèçàòîð ãîñïîäèí Ðàäå Ìàòè¼àø èç Ñòðìèöå êîä Êíèíà, ÷îâ¼åê êî¼è ¼å, è ïîðåä òåøêå áîëåñòè, äàî íåèçì¼åðèâ äîïðèíîñ î÷óâà�ó íàðîäíîã ñòâàðàëàøòâà Êíèíà, à ïîñåáíî Òðîìå�å. Ï¼åâà÷è ñó (ñ äåñíà íà ëè¼åâî): Äðàãî�óá Àòëè¼à èç Îòîíà, Ðà¼êî Ëàëè� è Ìèëîðàä Ïà¼è� èç Ïëàâíà, Ðà¼êî Ðàäàí èç Îòîíà, Ìèëå Ñàâè� èç Ïëàâíà è Ëàçàð Êðíåòà èç Ñòðìèöå, òå õàðìîíèêàøè: Ñòåâî �åâî Êîâðëè¼à èç Ñòðìèöå è Íèêîëà �îíè Ìàðòè� ñà Æàãðîâè�à. Ñëèêó ìè ¼å äàî Ðàäå Ìàòè¼àø 16. 02. 1997. ãîäèíå ó Áåîãðàäó.


75

Äàëìàöè¼î, äà òè íè¼å ìîðà,

íå áè çíàëà îêëåí ñâè�å çîðà.

Äà ñè, äðàãè, áèáåðîâî çðíöå, ¼à áè òåáå ñòàâèëà íà ñðöå.

Äà çíàø, äðàãè, êàêî ñðöå áîëè, Äîø�î áè ìè äà òè êó�à ãîðè.

Äî�è, äðàãè, äî�è, ¼à�å ìî¼å, ïà óò¼åøè áîëíî ñðöå ìî¼å.

Äèêà äèêè ñâàêî âå÷å äî�å, ìåíè ìî¼à êàä ãîäèíà ïðî�å.


76

Äî�è, äðàãè, è ñèíî� ñè áèî, ïîä ïðîçîðîì öèãàð îñòàâèî.

Äî�å ëîëà è �åãîâà ñåñòðà, ñåñòðà ïðî�å, à ëîëà ñå ñâðàòè, �î�å ñòàðó �óáàâ äà ïîâðàòè, à ìåíå ñó íàó÷èëà áðà�à

äà ñå ñòàðà �óáàâ íå ïîâðà�à.

Äà ñàì áå�àð êæî øòî ñàì ¼åäèíàö, ñâå áè öóðå ñà�åðà ó ñâè�àö.

Äà ñàì íàêà êà øòà ìè ãîâîðå, ñêî÷èëà áè ñà áðäà ó ìîðå.

Äî�è äðàãè ó ñóáîòó âå÷å, áè�ó òâî¼à àêî ìà¼êà ðå÷å.


77

Äîøî äðàãè íà ïðåëî äà äðåìà, ñàò íà ðóöè, à êàçà�êå íåìà.

Äà ñàì çíàëà äà �ó áèòè î�å, ï¼åâàëà áè, äà ìè äðàãè äî�å.

Äèêó äè÷è êîñà ïîâðõ ÷åëà, ìåíå ìëàäó äâà îáðàçà á¼åëà.

Äà ìè íè¼å ðàäè ëîëå ìîãà, íå áè ñåëà îñòàâèëà ìîãà.

Äà ¼å ÷àøà ôëàøà, äà ¼å ôëàøà áóðå, äà ¼å áóðå ìîðå, ïèî áè äî çîðå.


78

Äà ñàì çíàëà äà �ó çà ñå�àêà, êóïèëà áè âðå�ó îïàíàêà.

Äî�è, ìî¼å ñà Îòðè�à ¼à�å, ÷åêà�ó òå êîä âðåëà Çðìà�å.

Äî�è, äðàãè, çàøòî äîøà� íå áè? Äà ¼� ó ìîäè ¼à áè äîøëà òåáè.

Äî�è, ëîëî, íèêî çíàòè íå�å, ñàêðè�ó òå ó íà¼�åïøå öâè¼å�å.

Äâè ¼àáóêå íà ¼åäíîì îãðàíêó, ¼åäíà ìåíè, ¼åäíà ìîìå ðàíêó.


79

Äðóãàðèöå, øòî ñè íåâåñåëà, øòî ñàì òâî¼å ¼à�å ïðåîòåëà?

Äîøëà ìè ¼å ñëèêà îä âî¼íèêà, Àë� ¼å ìî¼à ó öèâèëó äèêà.

Äà ì� ¼å çíàòè ÷è¼à �ó ñå çâàòè, âîëèëà áè íåãî âå÷åðàòè.

Äðóãàðèöà äðóãàðèöó êëåëà, à ¼à ìî¼ó çà áðàòà äîâåëà.

Äðóãàðèöå, ñêóïà äðóãó¼åìî, è çà ¼åäíèì ëîëîì òóãó¼åìî.


80

Äîê ñàì öóðà, äðæà�ó ñå ðåäà, íå áî¼èì ñå íè÷è¼è� ïîãëåäà.

Äóãà ñòàçà êóä ìî¼ äðàãè áàçà, çà äâà ìî¼à ðóìåíà îáðàçà.

Äóãà �èâà, êóêóðóçè ìàëè, ¼à è äðàãè çà äàí èñêîïàëè.

Äî�è, äðàãè, ¼îø âå÷åðàñ àìî, èìàì æå�ó äà ñå ïîèãðàìî.

Äî�è, äðàãè, è äîâåäè êîãà, ñàìî íåìî¼ áðàòà ðî�åíîãà.


81

Äî�è, äðàãè, è äîâåäè áðàòà, îñòà�å ìè ñåñòðà íåóäàòà.

Äî�è, äðàãè, äà áóäåìî çà¼æíî, íåøòî �åìî ãîâîðèòè òà¼íî.

Äðàãè äðàãî¼ íà ¼àáóöè ïèøå: �Äðàãà ìî¼à, íå âîëèì òå âèøå." Îíà �åìó îòâîðåíî ïèñìî: �Íèêàäà ñå íè âîëèëè íèñìî."

Äî�è, äðàãè, áè�ó íà áóíàðó, äîíåñè ìè ø�èâà ó øóäàðó.


82

�å ¼å îâà ÷àøà ñòàëà,

äàáîãäà ¼î¼ êàï�à ïàëà

�óðî, �óëå, äà ìè äàäå íàíà, �óðî, �óëå òâî¼îì áè ñå çâàëà.

�àâî ¼åñàì, �àâîëà �ó íà�è, ñâåêðâà �å íà áà�ó èçà�è.

�àâîëàñòó ðîäèëà ìå ìà¼êà, �àâîëàñòà ¼à ñàì Áóêîâ÷àíêà.


83

Åâî áðà�å èñïîä Îðëîâèöå,

�å íå ðà�à ìà¼êà êóêàâèöå.

Åâî áðà�å, åâî è äðóãîâà, êðâ áè äàëè ¼åäàí çà äðóãîãà.

Åâî ìåíå è êîëåãå ìîãà, à¼äå, ìàëà, ïî�óáè ¼åäíîãà.

Åâî, ãðìà, �å ñìî, äðàãè, ñòàëè, ¼åäíî äðóãîì ¼àäå êàçèâàëè.

Åíî ìîãà ëîëå, øòî ãà èäå, äàëåêî ãà ìî¼å î÷è âèäå.


84

Åâî áðà�å åâî Ïëàâà�àöà, íå áî¼å ñå ðàñòîâèõ êîëàöà.

Åâî ñ¼åäîõ ¼à ïîä ¼àñåí äðâî äà òè ïèøåì, äðàãà, ïèñìî ïðâî. Åâî, äðàãà, ñàä ìè íà óì ïàäå äà îïèøåì ñâî¼å òåøêå ¼àäå; äà îïèøåì îíî øòî ìå áîëè, íåêà ÷èòà îíà¼ êî ìå âîëè. Îäå ïèñìî ïðåêî êðøíå ãîðå, à ¼à îñòà�, ÷åêàì îäãîâîðå.

Åâî, èìà îñàìäåñåò �åòà, ¼îø ñå Ñòåâî ïî Ðàçäî�ó øåòà.

Åâî ìåíå, ñ� ïëàíèíå ñå ñâóê�î, èìàë� íåêî ñêèì áè ñå ïîòóê�î?


85

Åâî ìåíå è ìî¼åãà ðî�å, íå áî¼èì ñå äà èõ äåâåò äî�å.


86

æåíè�ó ñå è ¼à îâå çèìå,

îâå çèìå, èëè äîãîäèíå.

Æåíè�ó ñå, íè¼å ìåíè ïðåøà, ÷åêàì ìàëó êî¼à áóäå �åïøà.

Æåíè�ó ñå, áàø çà çáè�ó, êàä ìè áàáà îòêà áè�ó.

Æåí� ñå, ëîëî, äîçâîëó òè äà¼åì, ¼à ñàì ìëàäà, ¼îø ñå íå óäà¼åì.

Æåí� ñå äðàãè, è ìåíè ¼å ïðîñòî, äîãîäèíå òè óäîâàö îñò�î.


87

Æå�åì æèòî, àë íå æå�åì òðàâó, äî�è äðàãè è äî�åðà¼ êðàâó.

Æ�åëà æèòî óäîâèöà, ê �î¼ äîëàçè Êóðàèöà. Êàêâî æèòî, óäîâèöà? ïèð, ¼àðèöà, Êóðàèöà.

Æå�åì æèòî, áàöàì ðóêîâåòè, ìî¼ äðàãàíå, ìî¼à çàíîâ¼åòè.

Æåíî - æå�î, à ä¼åâî¼êî - òóãî, æåíè�ó ñå, íå�å ïðî�è äóãî.


88

Íà ñëèöè ¼å ïðåãà÷à (êåöå�à) êî¼ó ¼å îòêàëà íà òàðè (ðàçáî¼ó) ìî¼à ñíà¼à Ìèêà, æåíà Áîøêà Êóðàèöå. Èíà÷å, ïðåãà÷à ñå íàëàçè ó êó�è �åíîã ñèíà à ìîã ñèíîâöà Çäðàâêà, à Ìèêà æèâè ó Øàïöó, ó óëèöè Äàëìàòèíñêà 12. Ñíèìàê ¼å óðàäèî Çäðàâêî Êóðàèöà.


89

Çàï¼åâà�ó, ïà øòà ìè ¼å ñòàëî,

öóðîâàòè íè¼å äîäè¼àëî.

Çåëåíè¼à ãîðà íåãî òðàâà, �åïøà ëîëà ãàðàâà íåã ïëàâà.

Çàï¼åâà�ó ó ñâàêî¼ ìèíóòè � øòà äîáèëà îíà êî¼à øóòè? Êî¼à øóòè è êî¼à ñå ïðàâè, òà ¼å ëîøå ñðå�å ó �óáàâè.

Çà êèì ìî¼å ñðöå ¼àäèêó¼å, ìèëà ìà¼êî - ó Áåîãðàäó ¼å.


90

Çàâàäè ñå ¼à è ìî¼å ìèëî, çàâàäè ñå ñóíöå çàëàçèëî.

Çàøòî, ëîëî, çàøòî î÷è òâî¼å, çàøòî ïðàòå êîðàêîâå ìî¼å?

Çëàòèöà ìè ó êðîìïèðå ñòèãëà, ¼à ¼å ïðàøèì, îíà íîãå äèãëà.

Çíàø ëè, ìàëà, äà ¼à íåìàì íèøòà, êàî ñòàðè ìà÷àê êðà¼ îã�èøòà.

Çåëåí îðà¼, ïà ñå ïîñàâèî, î ìî¼ äèêî, øòî ñè óðàíèî? Óðàíèî äà îáè�åì ïî�à, ïà è òåáå, ãàðàâóøî ìî¼à.


91

Çàï¼åâà¼òå, ìî¼è á¼åëè çóáè, êî ¼å çàñïà íåêà ñå ïðîáóäè.

Çà�óáè ñå, ìî¼ äðàãàíå, ó òå, êàî ìàëà øâåðà ó ìèíóòè.

Çàøòî, äðàãè, çàøòî ìè¼å�àø áî¼å, êàä òå î÷è ïîãëåäà¼ó ìî¼å?

Çîðà çîðè, ìåíè ñðöå çåáå, ìî¼ äðàãàíå, ÷åêà¼ó�è òåáå.

Çàøòî, äðàãè, çàøòî î÷è òâî¼å, ìàìå ìåíå îä ìàòåðå ìî¼å.


92

Çâè¼åçäî Äàíêà, ïðîáóäè ìè ðàíêà, çàñïà çîðîì, ¼àäíà ëè ìó ìà¼êà.

Çóáè ìî¼è, äâà ðåäà áèñåðà, �óáè, äðàãè, òî òè ¼å âå÷åðà.

Çåëåí îðà� ïà ñå ïðåñàâèî, ìî¼ äðàãàíå, øòî ñè ïîðàíèî. Ïîðàíèî äà îáè�åì ïî�à, à è òåáå, äðàãà äóøî ìî¼à.

Çåëåí îðà� íå çåëåíèî ñå, ìî¼ äðàãàíå, íå îæåíèî ñå.

Çåëåíè ñå çåëåíà ëèâàäà, �å ì� ¼å äðàãè äîëàç�¼î íåêàäà.


93

Ìàíàñòèð Ñâ. Àðõàíãåëà Ìèõàèëà, êîä Êèñòà�à (Áóêîâèöà) ïîäèãàî ¼å ñðïñêè öàð Äóøàí 1350. ãîäèíå, êàî ìèðàç ñåñòðè £åëåíè êî¼à ñå óäàëà çà õðâàòñêîã âåëèêàøà Ìëàäåíà Øóáè�à.

Òðåáà íàãëàñèòè äà ¼å ìàíàñòèð Ñâ. Àðõàíãåëà Ìèõàèëà ðèçíèöà íà¼ñòàðè¼èõ è íà¼�åïøèõ íàðîäíèõ íîø�è Êíèíñêå êðà¼èíå, êî¼å ñó ñðå�îì íà âðè¼åìå ñêëîï�åíå ó Ðåïóáëèêó Ñðáè¼ó èñïðåä Óñòàøà 1995. ãîäèíå.


94

È ¼à �ó ñå æåíèò� îâå çèìå

äà ñå ìàìà èìà ñâà�àò� ñ êèìå.

È ñèíî� ñàì íà ñòî¼å�è äâè¼å ó êàôàíè ïîïèî ðàêè¼å.

Èçàáðàî òóêàö òóêó, ïà ¼î¼ ïðè÷à ñâî¼ó ìóêó.

Èø, ïèëå, ïðåêî ïëîòà äð`æ ñå, ìàëà, êîìøèëóêà, äð`æ ñå, ìàëà, ñâîã êîìøè¼å,

óäà�åø ñå ïðè¼å.


95

È ¼à áè ñå óäàëà, àë� ìå çîâå áóäàëà, Íèò� ñå êàêî óäàòè, íè áóäàëó îäáèòè.

Èìàì äðàãîã, èìàì ñâî¼å ¼àäå, íè ñ êèì ìè ñå ñàñòàòè íå äàäå.

Èë� ï¼åâàëà èë� ïëàêàëà äèêî, ¼îø ìå íè¼å ïî�óáèî íèêî.

Èäåì ñåëîì, çàïè�åì ó öèãëó, ìèëè Áîæå, êîëèêî ñàì äóãà÷àê.

Èäåì ñåëîì è íîñèì áàíäåðó, âè÷ó �óäè: �Åâî íàìà ñòðó¼å!"


96

Èìàì äðàãîã, èìå ìó ¼å Ìèëå, ñåêðåòàð ¼å öè¼åëå îìëàäèíå.

Èìàì äðàãîã, èìå ìó ¼å Ìàðêî, çà �� áè äàëà îáà îêà, ìà¼êî.

Èäå �àâî è êîòóðà áóðå, êóïè æåíå êî¼å êóäå öóðå.

Èãðàëå ñå ðèáå ïî ñòîëè�ó, îä ìîìàêà ¼à íà¼âîëèì Ìè�ó.

Èìàì ìàëó íà âð� ìîãà ñåëà, äà�ó, íî�ó, óâ¼åê ¼å âåñåëà.


97

Èìàì ñâåêðà è ñâåêðâó ïðàâó, äâà �åâåðà è ¼åäèíó çàæâó.

Èìàì êðåâåò, èìàì �åáå, ¼îø äà ìè ¼å, ìàëà, òåáå.

Èìàì ïðñòåí, íà ðóêó ìè íå�å. äîê ìå ìî¼å íå çàðó÷è öâè¼å�å.

Èìàì ïðñòåí îä ñóâîãà çëàòà, íà �åìó ¼å ëîëà óñëèêàòà.

Èìàì ïðñòåí, àëè ìè ¼å òè¼åñàí, âðàòè�ó ãà, çàðó÷åíà íè¼åñàì.


98

Èìàì ïðñòåí è íà �åìó áðî¼êà, äà ñå çíàäå ÷è¼à ñàì ä¼åâî¼êà.

Èäåì êîëó, ìàêàð íå èãðàëà, íå áè ë� ñâî¼ó ëîëó óãëåäàëà.

Èäå ìàëà íèçà ñåëî òóæíà, ñëèêàëà ñå ïà èñïàëà ðóæíà.

Èìàì ïðñòåí è íà �åìó ñëîâî, òî ¼å ñëîâî èìå £îâàíîâî.


99

£à ñà ïðåëà, ì¼åñåö ïðåêî ãîðà,

î¼, ì¼åñå÷å, î�å ë� áðçî çîðà?

£à ñà ïðåëà, êó¼à ëà¼å íà ìå�; ìàðø� äå, êó¼î, øòà òå áðèãà çà ìå�.

£à ñâîã äðàãîã ïîçíà¼åì ó ìðàêó, ¼åð ìó êëàï�å æèöà íà îïàíêó.

£à ñàì ñâî¼à ñàëîìèî ëå�à ïðåíîñå�è öóðå ïðåêî ìå�à.

£à ìàëåíà, ñóê�èöà øàðåíà, ñâàêà øàðà ïî òðè ìîìêà âàðà.


100

£à ìàëåíà, ñóê�èöà íà êîöêå, ñâàêà êîöêà ó ñðöå ãà áîöêà.

£à ó ãîðè êîä ìî¼è¼å� êîçà, à ìî¼ äðàãè àâèîíå âîçà.

£à áàðàáà, è áèî è ïðîøà, íåìà öóðå êî¼î¼ íèñàì äîøà.

£à Ïëàâà�àö, �óáèì ëè÷êî äè¼åòå, ¼à ãà �óáèì, ëè÷àíè ìè ïðè¼åòå.

£à áëå¼àëà êàî îâöà, àêî îøëà çà óäîâöà.

£à ìàëåíà, ëîëà ìàëî âå�à,


101

âîëèìî ñå ãîäèíà ¼å òðå�à.

£àî¼, ìî¼å �åòî äâàäåñåòî, ìîãà ëîëå äâàäåñåò è ïåòî.

£à ìàëåíà, îä ìàëåíå ãðàíå, ïà ìè ìî¼å íå çàì¼åðè ¼à�å.

£à ñàì öóðà, èìå ìè ¼å Íàäà, íå âàðà¼ ìå, äå÷êî, ¼îø ñàì ìëàäà.

£à öóðèöà, èìå ìè ¼å Ïåðà, ÷óâàì îâöå îêî Ñàðà¼åâà.

£à öóðèöà, èìå ìè ¼å Âåðà, ìî¼ ¼å ëîëî èç ñóñ¼åäíîã ñåëà.


102

£à öóðèöà, èìå ìè �óáèöà, íå âàðà ìå ñâàêà êóêàâèöà.

£à ñàì ëîëè íàøëà ¼åäíó ìàíó: ñèìïàòè÷àí íè¼å íà äèâàíó.

£à íà ïðóãó, à äðàãè ó Ðàøó - êî �å �óáàâ ñïðîâîäèòè íàøó?

£àî¼ ìî¼å òðèäåñåò è äâè¼å! £îø ñå áðàëå îæåíèî íè¼å.

£à ïðîøåòà� êðà¼ Ìîðàâå è óãëåäà öóðó ìàëó, £à ¼î¼ ðåêî: �Õîäè àìî äà ñå áî�å óïîçíàìî� Îíà ìåíè îäãîâàðà: �£îø ñàì, äðàãè, ìàëà�

�Êàä ñè ìàëà, íåê òå ÷óâà íàíà, à ¼à îäîõ ä¼åâî¼êàìà�

�Âðàò� ñå äðàãè, òî ¼å øàëà, ñóòðà áè ñå ¼à óäàëà�


103

£à ñàì ìàëó ó¼î çà îáðàçå, äà ¼î¼ äðóãå ëîëå íå äîëàçå.

£à ñàì ìî¼ó ìàëó êîíòðîëèðà, äà ¼å êàêâà áàðàáà íå äèðà.

£à áàðàáà, âåæåì ãà�å æèöîì, ïà ìå çàòî çîâó ïðîïàëèöîì.

£à ñàì ìîãà îæåíèî �à�ó, ¼îø �ó �åäà - íåêà ñå ïðèïîâ¼åäà.

£à áàðàáà, óáèî áè îöà, Êàìîë� íå áè êîä öóðå óäîâöà.


104

£à ìàëåíà, äèêè äî øåøèðà, øåøèð áàöè, áè�åìî ¼åäíàöè.

£à Ïëàâà�êà îä ãëàâå äî ïåòå, áèîâè÷êî çàâåëî ìå ä¼åòå.

£à áàðàáà, áëàãî ìî¼î¼ ìà¼öè, êðîç ÷àðàïå âèäå ìè ñå ïàëöè.

£à áàðàáà îöà ñèðîìàõà, ìóøòåðè¼à ìëàäèõ ä¼åâî¼àêà.

£à áàðàáà, íåìàì çåì�å áðàçäå, âîëèì öóðó íà¼âå�åãà ãàçäå.


105

£à ìàëåíà, ñ¼åäèì êîä îâàöà, äî�è, äðàãè, áè�å ïî�óáàöà. £à êîä êîçà, ìàëà êîä ¼àðàäè, îáàäâî¼å íà èñòî¼ çàðàäè.

£à íà ñà¼àì âèøå íå�ó äî�è, êî ìå âîëè è êó�è �å äî�è.

£à ó êîëó, êîñà ìè ñå âè¼å, çà äðàãàíîì øòî êðà¼ ìåíå íè¼å.

£à ó öðêâè íå ãëåäàì ó ïîïà, âå� ó ìîìêà òàíêà è âèñîêà.

£à ìàëåíà, íà ìåíè ãóìàøè,


106

êî ¼� áàðàáà, íåêà ìå ñå ìàøè.

£àî, ¼àäå, øòî äóøìàíè ðàäå, î�å ìåíå ñ äðàãèì äà çàâàäå.

£à ó êîëó, ñâå ä¼åâî¼êå çíà¼òå, äî ìîãà ñå ëîëå íå âàòà¼òå.

£à ìàëåíà è ìî¼ ìàëåí ðàíêî, ¼à ãà âîëèì, ïà øòî �åø ìè, ìà¼êî.

£à è äðàãè æèâèìî ó íàäè, êî ó ãîðè ãîëóáîâè ìëàäè.


107

£à ìàëåíà êàî ìàëè �àâî, ñâà�å ìè ¼å çàï¼åâàòè ïðàâî.

£à ãàðàâà, à ãàðàâ è ëîëà, íå�å �àâî íåãî íà �àâîëà.

£à è äðàãè ïîä îðàñå ñ¼åëè, �óáèëè ñå è îðàñå ¼åëè.

£à ¼àáóêà, à äðàãè ¼å ãðîæ�å, î�å ãðîæ�å äî ¼àáóêå äî�å.

£à ãàðàâà, ìî¼à ëîëà ïëàâà, îáî¼� ìëàäè êî çåëåíà òðàâà.


108

£à ìàëåíà, ëîëà ìàëî âå�à, âîëèìî ñå ãîäèíà ¼å òðå�à.

£à ìàëåíà, ñóê�èöà øàðåíà, ñâàêà øàðà ïî òðè ìîìêà âàðà.

£à ó êîëó ìå�ó ¼åëå äâè¼å: äåñíà òó�à, ëè¼åâà ìî¼à íè¼å.

£åäåì ø�èâå ñëà�è êèêèðèêè, £à îä öóðà íà¼âîëèì Ìèêè.


109

Íà ñëèöè ¼å Òóðñêà êàöà (òàêî ñìî ¼å ìè Ïëàâà�öè çâàëè) ñà îñòàöèìà Òóêëå÷ ãðàäà è ó


110

ïîçàäèíè Ïëåòàðèöà è Êóê îðëîâ. Ñëèêó ñàì 01. ¼óíà 1997. ãîäèíå ó Áàòà¼íèöè äîáèî îä ìî¼å ñèíîâêå Ìèëêå Äèìèòðè¼åâè�, ê�åðêå Ñòàíå è �óáå Êóðàèöå, ìî¼å ñíà¼å è áðàòà îä ñòðèöà Ìèëîøà.


111

Êî�ñêà ãëàâà Óèëèöó çâàëà;

�Óèëèöå, öðíà êóêàâèöå�.

Êàä ó Ëèöè çàïèâà¼ó ïèâöè, ìèñëå öóðå äà ñó Äàëìàòèíöè.

Êî¼è ìîìàê íåìà öèãàðåòå, ïîäà¼òå ìó ïëåòèâî íåê� ïëåòå.

Êî¼è ìîìàê ïóøè, òà¼ ìè ¼å íà äóøè; êî¼è ìîìàê ïè¼å, òà¼ çà ìåíå íè¼å.

Êàä ñå êîñè, äà ñàì êîä êîñàöà, êàä ñå êóïè, äà ñàì êîä îâàöà.


112

Êèøà ïàäà, êóêóðóçè ðàñòó, áè�å ïðî¼å çà ñâàòîâå ìî¼å.

Êî íå ìîã�î ïîïèòè, íå ìîãà� ñå ïîêðèòè, íè ñåáå, íè æåíå, íè ä¼åöå êðà¼ ñåáå.

Êî ñå êàäà âîëèî ñà êèìå, óâ¼åê ðàäî ïîãëåäà çà �èìå.

Êàä ó êîëî - êàíî âèëà, êàä íà ïîñî - êàî ã�èëà.

Êàä ïîãëåäàì äî�å èñïîä ñòðàíå, îêëåí äðàãè íàìèãó¼å íà ìå.


113

Êàä çàï¼åâàì êðîç çåëåíó ãîðó, îä¼åêó¼å Áèîãðàä íà ìîðó.

Êàä çàï¼åâàì, ñåëî ñå ðàçëè¼åæå, ÷ó¼å ëîëî êàä íà êðåâåò ëè¼åæå.

Êàæå ëîëî äà ìå íè¼å çâàî, êîã ¼å âðàãà áè¼åëî ïèñìî ñëàî?!

Êèøà ïàäà, çàð�àëå øèíå, ìî¼à äèêà ò¼åðà âàãîí÷èíå.

Êèøà ðîñè, ìåíå äðàãè ïðîñè, êèøà ñòàëà, ¼à ñå îáå�àëà.


114

Êàä ñàì ïîøà� ó Îðëè� íà ïðåëî, ó ãà�àìà íåøòî ìè ñå ñïëåëî; ïà ñàì äîøà� ó Îðëè� íà ïðåëî, íå áè ëè ãà íåøòî îäàïåëî.

Êàæå �à�à: �Îæåíè ñå, ñèíå!" �Î�ó, �à�à, ¼îø îâå ãîäèíå."

Êàä ñàì ìàëó êîä ìàòåðå âàðà, ïî¼�î ñàì ¼î¼ òðè ïðøóòà ñòàðà.

Êàä ¼à óìðåì, íå çîâ� òå ìè ïîïà, ÷ëàí ïàðòè¼å íåêà ìå çàêîïà.

Êàä ñå óäàì è ïî�åì ó äðâà, ¼à �ó çàä�à, à ñâåêðâà ïðâà.


115

Êî¼à öóðà òàíêà, ïà ñå âè¼å, òà ¼å �ó�à îä øàðåíå çìè¼å.

Êàêî òè ¼å, ñòàðà ëîëî ìî¼à, êàä ìå âèäèø, à ¼à íèñàì òâî¼à?

Êîñî ìî¼à, íàâè ìè ñå, íàâè, äà ìè ìî¼å ëèöå íå ãàðàâè.

Êóäèëà ìå êîëåãèöà ëîëè, - íå çíà, ¼àäíà, äà îí ìåíå âîëè.

Êî ïî íî�è ñêèòà, òà¼ ïî äàíó äðåìà;

êî íå âîëè ëè¼åïå æåíå,


116

òà¼ ïàìåòè íåìà.

Êó�è ïðåëî, âå� ¼å ïîëà íî�è, âå� áè ìîãëà ìèëèöè¼à äî�è.

Êàä ñàì áèî ÷îáàí êîä îâàöà, �óáèî ñàì öóðå áåç íîâàöà: à êàä ïðåñòà ¼à ÷óâàòè îâöå, íå äà¼ó ñå �óáèò íè çà íîâöå.

Êàä íàðàñòå êîïðèâà íà ìîðó, ¼à �ó ñâîãà îñòàâèòè ëîëó.

Êî �óáó¼å, óáèî ãà Áîæå, áåç �óáàâè æèâèò ñå íå ìîæå.


117

Êàæè, äðàãè, êî¼î ¼� öóðà òâî¼à, êîãà âîëèø, ñèðîòè�î ìî¼à.

Êàä ñå ñ¼åòèì, äðàãè, îêà òâîãà, çàáîðàâèì ïîëà ðîäà ìîãà.

Êàä ñå äâî¼å âîëå èç íå¼àêà, íå ðàñòàâè íè îòàö íè ìà¼êà.

Êëåëî ìè ñå ìèëî ¼à�å ìî¼å, äà ìå âîëè íåãî î÷è ñâî¼å.

Êàä çàï¼åâà ñâåêàð è íåâèñòà, ñóâî äðâî ìîðà äà ïðîëèñòà.

Êàæè ìàëà äà òè íè¼åñè ìî¼à,


118

íå áè ëè ìå âîëèëà ¼îø êî¼à.

Êàä çàï¼åâàì ñà ãðóïîì áå�àðà, ñâå ñå ÷ó¼å äî Ðàâíèõ êîòàðà.

Êîëî èãðà, ó êîëó äðàãàíå, êàä ìå âèäèø, íå ñòèäè ñå çà ìå.

Êàä ¼à ï¼åâàì, ìåíå äðàãè ñëóøà: �Îíî ï¼åâà ìî¼à ãàðàâóøà."

Êàä çàòâîðèì î÷è îáàäâè¼å, âèäèì Ïëàâíî, ñåëî íà¼ìèëè¼å.


119

Êàäà óìðåì èë� öðêíåì îä ¼àäà, íà ãðîáó ìè íàïèøèòå èìå Êíèíà ãðàäà.


120

Ëè÷êî Ëåø�å, Îòî÷àö è Áðè�å;

ìàëà ìî¼à, íå çàáîðàâè ìå.

Ëàêî òè ¼å ïîçíàòè Ïëàâà�öà: ïóøè ëóëó è ãîíè ìàãàðöà.

Ëîëî ìî¼à, ëîëèöå, ìàëåøêà, ¼åë� òè òîðáà ïîíè¼åòè òåøêà?

Ëè÷àíè ñó Áîãà ïðåâàðèëè, ñâåòîì Ïåòðó ðàêè¼ó ïîïèëè.

Ëîëî, ìî¼à, ¼àáóêî çåëåíà, äà ñè çðåëà, ¼à áè òå ïî¼åëà.


121

Ëè¼åïå ëè ñó ïî ïëàíèíè ñòàçå, øòî ïî �èìà ìëàäè ìîìöè ãàçå.

Ëèêà ãî¼è êî�à è ¼óíàêà, Äàëìàöè¼à ëè¼åïèõ ä¼åâî¼àêà.

Ëîëî ìî¼à è ëîëî, ëîëèöå, êî ïðî�åòíè öâ¼åòàê �óáè÷èöå

Ëîëî ìî¼à, ëîëî øêîëîâàíà, òè øêîëàíà, à ¼à íåóäàíà.

Ëîëî ïëàâà, ñàä òè ¼å áàäàâà, ãàðàâè ¼å äîëàçèî ïðè¼å.


122

Ëîëà ìî¼à òðè ãîäèíå ìëà�à, �óáàâ íàì ¼å îä øå�åðà ñëà�à. Ëèñòà¼ ãîðî, ëèñòà¼ Áóêîâèöå, æåí� ñå ëîëî, öðíà êóêàâèöå.

Ëè÷êå ñó ìè äîäè¼àëå äàìå, ó áàðàêó äîëàçå�è ñàìå.

Ëàçàðèöå, òè ñè ìè äàëåêî, à Êðà¼èíî, ¼à òå íå äî÷åêî.


123

Äåòà� èç Áóêîâà÷êîã êðà¼à, Æåãàð. Ñíèìèî Ñàâà

Çåëè�. Ìîòèâ: Êó�å ó êî¼èìà ñå íåêàä æèâ¼åëî, à ïðåä

åãçîäóñ èëè áî�å ðå÷åíî íà¼âå�åã åòíè÷êîã ÷èø�å�à ó Åâðîïè ïîñëè¼å Äðóãîã ñâ¼åòñêîã ðàòà èç Êðà¼èíå ñòà¼å çà ñòîêó. Òó ¼å è Áóêîâà÷êè êàð.

Ñëèêó ìè äàî ó Ñóáîòèöè 12. 02. 1997. Ìèðêî Ìèëè� ñèí �èðå.


124

�óáàâ, äðàãè, íå ñòî¼è íà ãðàíè,

íåã� ó ñðöó, íà ëè¼åâî¼ ñòðàíè.

�óáè äðàãè, ñàìî íå ó¼åäè, íàãðèæåíà ¼àáóêà íå âðè¼åäè.

�óáàâ ìè íå ïðåêðàòè, íàíî, òî ¼å ñ¼åìå êî¼å íè÷å ñàìî.

�óáè÷èöå, ¼à áè òåáå áðàëà, íåìàì äèêå, êî¼î¼ áè òå äàëà.

�óáèëà ñàì, íå çíàì íè êîãà ñàì, íî� ¼å áèëà, ïà íèñàì âèä¼åëà.


125

�óáàâ òà¼íà, òî ¼å äóãîòðà¼íà, îòêðèâåíà, çà ìàëî âðåìåíà.

�óáèî ñàì äåâåò ä¼åâî¼àêà: òðè Ïðîìèíêå è øåñò Âðïî�àíêà, òðè ó ñåëó è øåñò ¼å ó ãðàäó, àëà¼ ñó ìè íàìàçàëå áðàäó.

�óáàâ, íàíî, ãî¼è êàêî êîãà, ìåíå ìî¼à äîò¼åðà äî ãðîáà.

�óáè, äðàãè, àëè ïàçè êàêî, ñïóøòà¼ óñòà íà ìî¼à ïîëàêî.

�óáè äðàãè, íå æàëè ìå ìëàäó. íè ìî¼è ìå íå æàëå ó ðàäó.


126

�óáîâà�ó, ïà øòà �åø ìè, íàíî, ìèñëèø, íàíî, äà ¼å ìåíè ðàíî.

�óáè, äðàãè, ìåíå, òåáå ¼à �ó, ñëàòêà ìî¼à íàäî, äî êîãà �ó.

�óáè, äðàãè, è öóðå è æåíå, íåìî¼ ñàìî îñòàâèòè ìåíå.

�óáè, äðàãè, ìåíå ä¼åâî¼÷èöó, òâî¼ êîëåãà ìî¼ó äðóãàðèöó.

�óáè, äðàãè, ñàìî íå ó¼åäè, áè�å ðàíà, óáè�å ìå íàíà, � çàãðèæåíà ¼àáóêà íå âðåäè.


127

Ïðèì¼åð íåèìàðñòâà Êðà¼èøíèêà. Íà ñëèöè ¼å ïîðîäè÷íà êó�à ìîã êóìà Ãî¼êà Ãîëå

Àëôèðåâè�à èç Ïëàâíà êîä Êíèíà ó ×îêàíîâöó íà ïåðèôåðè¼è Êíèíà.

Ñëèêó ìè ¼å äàî êóì ïðèëèêîì ìî¼å ïîñ¼åòå �åìó è �åãîâèìà ó Íîâî¼ Ïàçîâè 03.04.1997. ãîäèíå, ãä¼å ñàäà æèâå êàî ïðîò¼åðàíà ëèöà.


128

Ìèñëè ìàëà îä áóêîâà ïà�à:

�Åâî, äðàãîã, áè�å ìèëîâà�à!"

Ìèñëè ìàëà, êàä ñå íàïèòóðà, äà ¼î¼ íå�å çà âå÷åðó ïóðà!

Ìî¼å ìàëå î÷è íà âð� ãëàâå; êàä íàìèãíå, îä çåì�å ìå äèãíå.

Ìè ñìî áðà�à, ìè ñìî è äðóãîâè, ê�î ¼àáóêà êàä ñå ðàñïîëîâè.

Ì¼åñå÷èíà ñè¼àëà - öóðà íîãå ãðè¼àëà;

äà íå á¼åøå ì¼åñå÷èíå, öðêëà áè îä çèìå.


129

Ì¼åñå÷èíà, òî ¼å ëè¼åïî âðè¼åìå çà áå�àðà êî¼è íåìà æåíå.

Ìèëèöè¼î, ïóøêå íà ðàìåíà, ó ïîò¼åðó, ïîá¼åãëà ìè æåíà.

Ìàëà ìî¼à, áèëè �åëà ìîãà ïî�óáèòè áðàòà ðî�åíîãà?

Ìåíè ìî¼à íåâ¼åðíèöà ïèøå: �Ìèëîðàäå, íå âîëèì òå âèøå�.

Ìåíå äðàãè íà áîíáîíå ìèòè,

ïà ìå ïèòà: �Î�åø ìî¼à áèòè?" �Íå�ó äðàãè íè çà ìèëèîíå, à êàìîëè çà òâî¼å áîíáîíå."


130

Ìî¼ äðàãàíå, ìî¼à ñðå�î ñâàêà, äî�è ê ìåíè, áè�å óøòèïàêà óøòèïöè ñó ïå÷åíè íà ëî¼ó, äî�è, äðàãè, ¼. . . ìà¼êó ñâî¼ó.

Ìóäðî ëè ìå ìî¼à ëîëà âîëè,

êàä êî ãëåäà, ñà ìíîì íå ãîâîðè.

Ìî¼ äðàãàíå, ïðåêî êîëà ïðè�è, ïî�óáè ìå, ïà îïåò îòè�è.

Ìî¼ äðàãàíå, ìî¼à ðàçîíîäî, çàðàñëå ñó ñòàçå êóä� ñè îä�î.

Ìåíè âåëå äà ¼à âðà÷àò� çíàäåì �å ¼� ðóìåíîã äðàãàíà èìàäåì.


131

Ìî¼ äðàãàíå, øòî ìå çàáîðàâ�àø, ¼à òè ïèøåì, à òè ñå íå ¼àâ�àø.

Ìî¼ äðàãàíå, êàä ó âî¼ñêó ïî�åø, íåìî¼ ìî¼ó êàïè¼ó äà ïðî�åø.

Ìèëà ìè ¼å Ìèëàíîâà íàíà, ïî âî�è ìè ðîäèëà äðàãàíà.

Ìî¼ äðàãàíå, äðæàâíî ìàãàðå, äðæàâà òå òàðå, à ¼à áåðåì ïàðå.

Ìî¼ äðàãàíå, êóìîì �ó òå çâàòè, ìà�å �å ñå íàðîä îñ¼å�àòè.


132

Ìèëà ìî¼à è ïðåìèëà äðàãà, ïðòè ñâî¼å è èäè äî âðàãà. Ìî¼à ëîëà âåëè äà óæèâà,

íèò� ñå ÷åø�à íèòè ñå óìèâà.

Ìî¼, ó¼à÷å, ïî¼åî âó�à÷å,

øòî íå ìîã�î, è ¼à òè ïîìîãî.

Ìî¼, äðàãàíå, èäåø íà òåðåíå, çàòî ìîðàø îñòàâèòè ìåíå.

Ìóêå òè ¼å ïîçíàòè áóäàëó, çèìè øåøèð, à �åòè øóáàðó.

Ìèñëèø, ìèëè, äà ñè ìè ¼åäèíè? Ìî¼ ñîêîëå, ¼îø ìå ÷åòðè âîëå.


133

Ìàëà ìî¼à, êàä òå ïîâåäåìî, öè¼åëî ñåëî íå áè òå îòåëî.

Ì¼åñòî Ïëàâíî, òè �åø îñòàò� ñëàâíî, òó ¼å áèëî çáîðîâà�å ãëàâíî.

Ìî¼ äðàãàíå, ìàíãóï÷èíî ¼åäíà, ïðåêî âîäå ïðåâåø�ó òå æåäíà.

Ìî¼, äðàãàíå, ¼àáóêî ñà ãðàíå,

áðàëà áè òå, àë íå ñìåì îä íàíå.

Ìî¼, äðàãàíå, ìî¼à ãðóäî ëåäà, òè ó âî¼ñöè, à ¼à êîä ãîâåäà.

Ìî¼å ìàëå î÷è íà âð� ãëàâå,

êàä íàìèãíå, îä çåì�å ìå äèãíå.


134

Ìåíå ìî¼à ñâåêðâà íå âîëè, Òó�à ìà¼êà, ñðöå ¼å íå áîëè.

Ìî¼ ¼å äðàãè îòèø�î, è äî�å, íåêà íàðîä ãîâîðè øòà õî�å.

Ìî¼ ñå äðàãè óõâàòèî äàìå, çàòî íå�å íè äà ãëåäà íà ìå.

Ìî¼ ñå äðàãè ïî ëèâàäè øå�å, ïà ìå çîâå äà áåðåìî öâè¼å�å; äà áåðåìî ïëàâó �óáè÷èöó, è äà �óáè ìåíå ä¼åâî¼÷èöó.


135

Ìî¼ äðàãàíå, êóäå ìè òå, êóäå, ¼à �ó çà òå, ïà êàêî ìè áóäå.

Ìî¼ ¼å äðàãè ïîãèíî è ðåêà äà ãà æàëèì îä ñàä ïà äî âè¼åêà. æàëèëà ãà äåâåò ãîäèíèöà, ó �óáàâè ñåäàì íåä¼å�èöà, æàëèëà ãà òðè ãîäèíå äàíà, íå áè òàêî íè �åãîâà íàíà.

Ìàëà ìî¼à, ìî¼ ÷óïàâè ¼åæå, çáîã òåáå ìå ìèëèöè¼à âåæå.

Ìàëà ìî¼à, âèñîêè ¼àáëàíå, ¼åë� òè ì¼åñåö âèäèî òàáàíå?

Ìî¼ ñå äðàãè íà ìå íà�óòèî, ¼åð ìå ìëàäó íè¼å ïî�óáèî.


136

Ìî¼å ìàëå î÷è íà âð� ãëàâå, êî ó ðè�å êàä íà çîá èçè�å.

Ìî¼ äðàãàíå, âó÷è¼à òå òàðå, ïðîäà¼ �à�ó, ïà êóïè ìàãàðå.

Ìàëà ìî¼à íè òàìî íè àìî;

õò¼åëà çà äâà, ïà çà íè¼åäíîãà.

Ìèëîðàäå, êóïè ìè ñàíäàëå, ñàìî ïàçè äà íå áóäó ìàëå!

Ìàëà ìî¼à ãðèöêà êàðàìåëå, à ¼à �åíå óñíèöå ðóìåíå.


137

Ìåíå �à�à îæåíèòè �èî,

íà äàí ïðè¼å íåã ñàì ñå ðîäèî.

Ìî¼à ìàëà, è òâî¼ �à�à ëóäè, êàä ãîä äî�åì, ïðøóòîì ìå íóäè. Ìàëà ìî¼à, íåêî ìè òå �óáè, ïî òâîì ëèöó ïîçíà¼ó ñå çóáè.

Ìèçäðàê Ïåòàð �£åáàëèöà� - çàä�à ïîøòà Ñòðìèöà.

Ìèëà ìà¼êî, íà ïðóãó òè íå�ó, äà ìå ìëàäó ó íîâèíå ìå�ó.

Ìàëà ìî¼à, ñëàòêè ðàçãîâîðó, äî÷åêà¼ìî íà òðîìå�è çîðó.


138

Ìåíè âåëå è ìåíè âåëåäå, äà ìè ìî¼å î÷èöå íå âðåäå.

Ìåíè âåëå: �Íåø� ñå óäàò�, ìàëà." Íè¼å âàæíî, ¼à áè öóðîâàëà.

Ìî¼, äðàãàíå, êàä çà âî¼ñêó íèñè, ìî¼ íåâåíå, íèñè íè çà ìåíå.

Ìåíå ìî¼à ñâåêðâà íå âîëè, òó�à ìà¼êà, ñðöå ¼å íå áîëè.

Ìî¼ ñå äðàãè ôàëè äà ¼� áàðàáà, êó�ó áè ìó ïðåñêî÷èëà æàáà.

Ìî¼ ñå äðàãè ôàëè äà óæèâà,

âðå�ó ñòåðå, òîðáîì ñå ïîêðèâà.


139

Ìî¼ ñå ìàëè êî÷è êî øòàôåòà, òó�å ãà�å, �à�èíà ¼àêåòà.

Ìî¼à ëîëà êî âèíîâà ëîçà, ñòðî¼îâî�à ïóòíè÷êîãà âîçà. Ìî¼ ñå äðàãè ó àóòó âîçà,

ìåíå ìëàäó îñòàâè êîä êîçà.

Ìî¼ äðàãàíå, ìî¼à ðóæî ðàíà, øòî óñï¼åâàø îêî Ñïàñîâäàíà?

Ìåíå íàíà íà ñà¼àì îïðåìà, ¼à íà ñà¼àì, à äðàãàíà íåìà.

Ì¼åñå÷èíà ÷åêàëà âåäðèíå,


140

à ¼à ìàëó ÷åòèðè ãîäèíå.

Ìî¼ äðàãàíå, èç äðóãîãà ñåëà, ¼à ñàì òåáè ÷àðàïå èñïëåëà

� ëè¼åïå, óñêå, çà íîãå ìàíãëóïñêå.

Ìî¼ äðàãàíå, ãàðàâî ÷å�àäå, áðåíó¼ êîñó, òà òè íå âà�àäå.

Ìåíå �à�à ñ¼åêèðèöîì ãóðà:

�À¼äå, ñèíå, íà ïðåëî êîä öóðà!"

Ìåíå �à�à óäàðèî êîöîì, à ¼à �åãà êóïóñîì è ëîíöîì; àêî ¼� ìåíå êîëàö óäàðèî, è �åãà ¼å êóïóñ îïðæèî.


141

Ìàëà ëåãëà, î�å äà ñå ïåãëà, íåìà ïåãëå äîê ÷è÷à íå ëåãíå.

Ìèñëèø, ñåêî, ìèñëèø, äóøî �å ¼à âàêî âðàãîëèøåì, äà çà òîáîì ¼à óçäèøåì. £à íå äðæèì íè ó ïåòè äà �ó òåáå ¼à óçåòè.

Ìèëà ìà¼êî, ñïðåìè äå ìè òîðáó, ñàä ¼à èäåì ó êðâàâó áîðáó. Ñàä ó áîðáó ¼à ïîëàçèì è çåëåíî ïî�å ãàçèì. Íà�å äðàãó �å óçäèøå, ìàðàìèöîì ñóçå áðèøå. Íåìî¼ äðàãà, íåìî¼ òàêî, íè ìîì ñðöó íè¼å ëàêî. Îä �óáàâè íåìà çáîðà, ó áîðáó ñå è�è ìîðà. À¼äå, äðàãà, êàæè ðîäó äà ñå áîðèì çà ñëîáîäó, çà ñëîáîäó è çà ïðàâî,

íàø íàðîäå, ìóäðà ãëàâî.

Ìàëà ìî¼à, íå�å�ó òè ìëàäó, øòî íà ìåíå òè äèæåø ïîøàäó?


142

Ìî¼à ìàëà ìðøàâè êî ¼óíå, ó Çðìà�ó ãîíå�è êîðóíå.

Ìèíè ñóê�à, ìèíè øîñ, êîä êó�å ¼î¼ �à�à áîñ.

Ìî¼ó ìàëó Êóðàèöà ïèïî, ñàä ¼å íå áè çà ìèëèîí è ïî.

Ìàëà ìî¼à, òè ìåíè ïîðó÷è, �å òè ëåæå îä ñîáèöå ê�ó÷è.

Ìî¼ äðàãàíå, ìî¼à ëîëî ñòàðà, íåìî¼ äà ìå òâî¼å îêî âàðà.


143

Ìî¼ äðàãàíå, ñëàòêè ñëàäîëåäå, ëè¼åïî ëè ìå òâî¼å î÷è ãëåäå.

Ìî¼ ¼å ëîëà áàðàáà, å íåêà, áåç áàðàáå íåìà íè ÷îåêà.

Ìèëà ìî¼à íåìà íèêîã ñâîãà, ïà ñå âè¼å îêî ñðöà ìîãà.

Ìî¼ äðàãàíå, â¼åðíè �åìî áèòè, âîëèìî ñå, à øòî �åìî êðèòè.

Ìåíå íàíà îäãà¼èëà ñåáè,

ïà ìå íå äà, ìî¼ äðàãàíå, òåáè.


144

Ìî¼å î÷è íà äðàãàíà ëåòå, ñ¼åòèëå ñå �óáàâè ïðîêëåòå.

Ìèãíè äðàãè è îáðâîì ìàíè, òî ñó íàøè ïîòà¼íè äèâàíè.

Ìî¼ äðàãàíå, �óáàâ íàì ñå ñïëåëà,

êàî áðø�àí è çåëåíà ¼åëà.

Ìî¼ äðàãàíå, íåêàäàø�è �óëå, à ñàäà ñè íóëà èñïîä íóëå.

Ìî¼ äðàãàíå, îâàêî ñå �óáè, ïðâî ëèöå, îíäà áè¼åëè çóáè.


145

Ìî¼ ¼å ëîëå îøà ó÷èò øêîëå, íå�ó âèøå ¼à ÷óâàòè âîëå.

Ìî¼ äðàãàíå, ¼åäèíè ó íàíå, ¼à ó òàòå, ïà ìå íå äà çà òå.

Ìî¼à íàíà êîëîâî�à áèëà, îñòàðèëà, ìåíè îñòàâèëà.

Ì¼åñå÷èíî, ñ¼à¼è, íå îäà¼è, ìî¼à �óáàâ ñòî¼è ó ïîòà¼è.

Ìàðàìèöà, íà �î¼ èìå ìî¼å, ìå�å äðàãè ó �åïîâå ñâî¼å.


146

Ìî¼ ñå äðàãè ó àóòó âîçà, à ¼à ¼àäíà ó êðøó êîä êîçà.

Ìî¼ äðàãàíå, íå�ó òåáå êëåòè, ñàìî öðíå î÷è èñïàëå òè.

Ìî¼ó ìàëó ïðåâàðèëà ìîäà, óñêà ñóê�à, íå ìîðå äà îäà.

Ìàëà ìî¼à î�å äà ñå óäà,

ñâå ñïðåìèëà, ñàìî íåìà êóäà.

Ìî¼ äðàãàíå, ìî¼à ðóæî áè¼åëà, ñòàëíî òå ¼å ìî¼à ìà¼êà êëåëà.


147

Ìèñëè äðàãè äà ¼å ìåíè ëàêî, ïîêðà¼ êîëà ñòà¼àòè îâàêî.

Ìî¼ äðàãàíå, âî¼íèöà òå óçå, áèë� òå ìî¼å ïîâðàòèëå ñóçå.

Ìî¼ äðàãàíå, âèñîêè ¼àáëàíå, ñàâè ñâî¼å îêî ìåíå ãðàíå.

Ìà¼êî ìî¼à, íåìî¼ ìè óìðåòè, êî �å ìåíå ñèðîòó óçåòè. £à ñèðîòà è Áîã ìè ¼å äàî,

íè¼åñàì ñàìà ïà ìè íè¼å æàî.


148

Ìî¼ äðàãàíå, è ¼îïå äðàãàíå, íè¼å �óáàâ ðîñà äà ñå ìàíå.

Ìåíå íàíà íà çëî íàãîâàðà, äà ñàì âå�à, äà áè ìå óäàëà.

Ìî¼ êîëåãà è ãîäèíî ñòàðà, îâî òè ¼å æèâîò çà áå�àðà.

Ìèñëè ìàëà îä êëåíîâà ïà�à, åâî äðàãîã, áè�å ìèëîâà�à.

Ìî¼ êîëåãà è ìî¼ ðî�à÷å,

óò¼åøè ìè ìàëó äà íå ïëà÷å, Óò¼åøè ¼å è ïðèïàçè íà �ó, ñàìî íåìî¼ ñïàâàòè óçà �ó.


149

Ìèñëè ìî¼à ó ñåëó áóäàëà, äà ãà âîëèì, ¼à ñå íàðóãàëà.

Ìàëà ìî¼à íåìà ïðåä�è çóáà, êàä ìå �óáè, ¼åçèêîì ìå áóáà.

Ìåíè äðàãè êóïèî ïàïó÷å, äà ìè ñóíöå ó î÷è íå òó÷å.

Ì¼åñå÷èíà óïðëà ó ãðàíå, ¼à îä áîðà ìèñëèì äà ¼å ëîëà.

Ìàëà ìî¼à ñâîãà �à�ó âåæè,

êàä ¼à äî�åì äà íà ìå íå ðåæè. Î, ìî¼ äðàãè, âåæè è òè ñâîãà, ïà íåê� ðåæå ¼åäàí íà äðóãîãà.


150

Îáðàä Ìèëè� Ðóñ èç Æåãàðà êîä Îáðîâöà (ñàäà

ïðîò¼åðàíî ëèöå ó Ñòàíèøè�ó êîä Ñîìáîðà) ñâèðà íà ¼åäíîì îä íà¼ñòàðè¼èõ ñðïñêèõ èíñòðóìåíàòà - äèïëàìà. Îáðàä ¼å âèøåñòðóêè ïîá¼åäíèê òàêìè÷å�à äèïëàðà íà òðàäèöèîíàëíî¼ ñìîòðè íàðîäíîã ñòâàðàëàøòâà ó Ñòðìèöè êîä Êíèíà òî ¼åñò íà òðîìå�è Áîñíå, Ëèêå è Äàëìàöè¼å.

Ðàðèòåò ¼å - Îáðàä ñâèðà áåç ì¼åøèíå. Ì¼åøèíà ñëóæè çà àêóìóëàöè¼ó âàçäóõà, øòî Îáðàä óñï¼åâà ñïåöè¼àëíîì òåõíèêîì óäèñà�à, êî¼ó ¼å íàñëè¼åäèî îä ñâî¼èõ â¼åêîâíèõ ïðåäàêà èç Æåãàðà êîä Îáðîâöà.

Èíà÷å, Îáðàä ¼å àóòîð è èçâî�à÷ èíòåðåñàíòíîã, àëè è íåñâàêèäàø�åã êîëà êî¼å ñå çîâå: �Îøèíî êîëî�.

Ñëèêó ìè ¼å äàî Ðàäå Ìàòè¼àø 16. 02. 1997. ã. Ó Áåîãðàäó.


151

Íåìî¼, ìàëà, ðå�è äà ñè ìî¼à,

íå áè ëè ìå âî�åëà ¼îø êî¼à.

Íåìî¼, ìàëà, äà òè æàî áóäå êàä� òå ìî¼è ñâàòîâè ïðîáóäå.

Íèç Ñòðìèöó âîäà òå÷å; Ìèçäðàê £îâî ïóëå ïå÷å.

Íà ïðîçîðó ïðîöâ¼åòàëà ëàëà, äîø�î äðàãè, ïà äîçèâà: �Ìàëà!"

Íà Ïðîìèíè ñè¼àëèöå ãîðå, òó ìè äðàãè ëóìïó¼å äî çîðå.


152

Íèøòà �åïøå íè ìèëè¼å íåìà, êàä ñå ìîì÷å ïî ä¼åâî¼÷å ñïðåìà.

Íåìî¼, ìàëà, äà òå çîðà âàòà, ê�î ìàãàðå îêî òó�èõ âðàòà.

Íåìî¼ ìàëà äà òå �óáå ä¼åöà, ÷åêà¼ ìåíå ìëàäà ìèòðà�åñöà.

Íèêî íå çíà øòà ñó ìóêå òåøêå äîê íå äî�å èç Êðà¼èíå ï¼åøêå.

Íå âîëè ìå ñâåêðâà íè çàâà, âîëè äðàãè, �èìà ¼å áàäàâà.


153

Íèñàì ëè¼åïà, àë� ñàì óìè�àòà, ïà ñå ìîìöè íàãàçèøå áëàòà.

Íåìî¼, ìàëà, íåìî¼, ëóòêî ìî¼à, äà ìå �óáàâ èçíåâ¼åðè òâî¼à.

Íåìà âàòðå áåç ñóâè¼å äðâà, íè �óáàâè êàî øòî ¼å ïðâà.

Íåìà ìåäà êî¼è ñå íå âðöà, íè öóðèöå êî¼à íåìà ñðöà.

Íèñàì òðàâà äà ìè ñðöå âåíå, äà ¼à âîëèì êî íå âîëè ìåíå.


154

Íè¼å, äèêî, �óáèî ìå íèêî, íåãî íàíà êàä ñàì áèëà ìàëà.

Íèñàì, äðàãè, âåëèêà òè ôàëà, íè ñà ¼åäíèì ìîìêîì �óáîâàëà.

Íèñàì, äðàãè, ðóæà íàñðåä ïî�à, äà ìå �óáèø êàä ¼å òåáè âî�à.

Íèñàì çíàëà, ãîðèëà êî ñâè¼å�à, äà ¼å �óáàâ îä ïàìåòè âå�à.

Íåìàì, äðàãè, ìèðà íè ïîêî¼à, äîê ìå óñòà íå ïî�óáå òâî¼à.


155

Íèñàì çíàëà ¼åäèíå ìè äóøå, äà ñå óñòà îä �óáàâè ñóøå.

Íåìà îíå êóïèíå çåëåíå, ïîä êî¼îì ñå äðàãè íå ñïîìåíå.

Íåêî ï¼åâà, à ¼à íå çíàì êî ¼å, òàíêî ãðëî, òî ¼å ¼à�å ìî¼å.

Íå�ó öðêâè äà ñå ìîëèì Áîãó, âå� äà ãëåäàì íà ìîìöèìà ðîáó.

Íàøà öðêâà âèñîêà çâîíèêà, èç äàëåêà ãëåäàòè ¼å äèêà.


156

Íåìî¼, äðàãè, áèòè �óáîìîðàí, òåáå âîëèì, çà äðóãîãà ìîðàì.

Íà ñëèöè ñó îñòàöè ðèìñêîã ãðàäà Áóðíóìà,

îäíîñíî, ðèìñêîã âî¼íîã ëîãîðà, êî¼è ñå íàëàçå êîä ñåëà Èâîøåâöè, ÑÎ Êíèí.


157

Î, ìî¼, êóìå, ìî¼å äåñíî êðèëî,

ñâå òè çäðàâî è âåñåëî áèëî.

Î, ìî¼, èç Ñòðìèöå Òîäå,

ì¼åñòî âèíà, ìè ïè¼åìî âîäå.

Îðëîâèöî, âèñîêà ïëàíèíî, ñåëî Ïëàâíî, ìî¼à ïîñòî¼áèíî.

Î¼, áå�àðó, ïëåòå òè ñå ëàíàö, íåê� ñå ïëåòå, íè¼å áå�àð äè¼åòå.

Î¼, áå�àðó, ñðöå áè òè äàëà è ¼îø áè òå ãîäèíó ÷åêàëà.


158

Î, ìî¼, êóìå, øòî ñè ìè çàäðè¼åìà, áåç òåáå ìè ðàçãîâîðà íåìà.

Î¼, ìî¼, áðàëå, íè ìåíå íè òåáå, êàä íàñ íè¼å �å ñå �óáå äâè¼å

Îä ðàêè¼å êó�à ïîñêàêó¼å, à îä âèíà íåìà æåíà ìèðà.

Î¼, ðàêè¼î, ðàêî, ¼à òå âîëèì ¼àêî, à òè ñà ìíîì ðàêî ó êàíàë ïîëàêî.

Î¼, ðàêè¼î, êî òå íåáè ïèî,

ìëàäå ñíàøå êî íå áè �óáèî?


159

Î¼, ðàêè¼î, ìà¼êî òóáåðàíà, ëè¼å÷èø ìî¼à ïëó�à ïîäåðàíà.

Îòâîð� ïðîçîð, öóðèöå, ìàëåíà, åâî ìåíå, èäåì ñà òåðåíà.

Î¼, ãàðàâà, äà ñè ãàðàâè¼à, áèëà áè ìè íà ñðöó ìèëè¼à.

Î¼, Ñòåâàíå, ¼àáóêî ñà ãðàíå, áðàëà áè òå, àë� íå ñìåì îä íàíå.

Îâå ñàì ¼à ï¼åñìå ñëàãà, ó îãðàäè, êîä ìîã� áëàãà.


160

Îâå ñàì ¼à ï¼åñìå ñêè�à, ó Ðàçäî�ó, êîä áóíàðè�à.

Î¼, öóðèöå, êî¼à �åø çà ìåíå. èìàì ðóâî îä ïîêî¼íå æåíå.

Îäå äðàãè, îäå ïîëà ðîäà. îäå äðàãè, ìî¼à ðàçîíîäà.

Î¼, Ìèëàíå, ¼åäèíè ó íàíå, æèâ òè áèî, è ìåíè ñè ìèî.

Îä �óáàâè íè¼å óìðî íèêî, ïà íå�åìî íè ¼à íè òè, äèêî.


161

Î÷è ìî¼å è, äðàãàíå, òâî¼å, íà ðàñòàíêó ïëà÷ó îáàäâî¼å.

Î¼, Ñòåâàíå, âèñîêè ¼àáëàíå, äà ñè íèæè, áèî áè ìè áëèæè.

Îäå äðàãè, îäå ïà äàáîìå, ¼à ñå íåìàì ðàäîâàòè êîìå.

Îä ðàêè¼å íåìà áî�å æåíå, ïî òðè äàíà îíà �ó�à ìåíå.

Î¼, Íåâåíêà, êàä áè ìî¼à áèëà, ìî¼à áè ñå æå�à èñïóíèëà.


162

Î¼, âî¼íèöå, òðè ãîäèíå äàíà, îñòà ìî¼à äðàãà íåóäàíà.

Î¼, Ñòðìèöî, âðàã òè îä��î ñòðàíå, óäà�ó ñå ó Ïà�åíå ðàâíå.

Î¼, Èëè¼à, ¼àáóêî äèâè¼à, äà ñè çðåëà, ¼à áè òå ïî¼åëà.

Î�åø, ìàëà, áèòè ìî¼à, æèâ¼åò �åø ìè êî ãîñïî¼à.

Î¼, Ìèëàíå, îòâîðè äó�àíå, äà ¼à óçìåì ïðñòåí çà â¼åí÷à�å.


163

Î¼, Ìèëàíå, ìî¼à ðóæî á¼åëà, �å ñè äà ñè âîäà òå îäíèåëà.

Îä áå�àðà �ó�å ãó¼å íåìà, íåìà, íåìà îäàâäå äî Ñðåìà.

Îñòàâè ìå äðàãè çàðó÷åíó, êî ó ãîðè ¼åëó íàñ¼å÷åíó.

Î¼, ä¼åâî¼êî, ìîëè ðîäèòå�å, ¼à �ó ñâî¼å, íåê� ñå ñïðè¼àòå�å.

Î¼, ä¼åâî¼êî, ÷àðàïà òè ñïàëà,


164

óñòåãíè ¼å, ðóêà òè îòïàëà.

Î¼, Ñòðìèöå ó òåáè ¼å ëè¼åïî, ñàìî ñó òè äðâà ïîäàëåêî.

Î¼, Ïëàâà�öè, ñâóäà ñå ïîçíàòå, ïî ï¼åâà�ó è ïî ¼óðèøà�ó.

Î¼, Ñòðìèöå, ñåëî íà óäàðöó, âàøå öóðå ¼àøó íà ìàãàðöó.

Î¼, Ñòðìèöå, ñåëî íà âðëåòè, ó òåáè ñó öóðå áåç ïàìåòè.


165

Î¼, �åâî¼êî, æóòà êðóøêî, ïðàâà øòåòà øòî òè íèñè ìóøêî.

Î, ìî¼ êóìå, äà ãà çàï¼åâàìî, îäàâíî ãà çàï¼åâàëè íèñìî, íåãî ëàíè ïî ñâåòîìå Ñàâè, òè ïîòåãíè, à ¼à �ó ïîâó�è, äà âèäèìî õî�å ëè ñå ìó�è.

Î¼, Ìîäðèíî, ñåëî íà âèäèêó, ó òåáè ñàì çàâîëèî äèêó.

Îâèõ íàøèõ áóêîâè÷êèõ ñåëà, èìà öóðà ñâàêî¼àêèõ âåëà.

Î¼, ëèâàäî, áèë� ñå êîñèò� äàëà, êóä ¼å ìàëà ñóçå ïðî�åâàëà?


166

Îäå äðàãè è íå ðå÷å �õâàëà�, �å ñå íèñàì ïî�óáèòè äàëà.

Î¼, âî¼íè÷êî äóïëèðàíî �åáå, ïîêðè ìî¼å çëàòî äà íå çåáå.

Îòîí ïî�å ãî¼è ¼à�å ìî¼å, ñåëî Ïëàâíî ãî¼è ãà îäàâíî.

Î¼, Ïîëà÷î, âåëèêà è ìàëà, ó òå íå áè, ïà ñå íå óäàëà.

Î¼, £îâàíå, äà¼òå èì òàáëåòå, áè�å êàñíî äà ñå îïàìåòå.


167

Î¼, £îâàíå, ëè¼åïî èìå íàøå, äóøìàíè ñå ñâè îä òåáå ïëàøå.

Î¼, ÷îáàíå, óêðàø�ó òè ¼à�å, ïà áàð ñ òîáîì èøëà íà â¼åí÷à�å.

Î¼, ä¼åâî¼êî, ¼å ëè, ¼å ëè, êîìå ïëåòåø ïðñëóê á¼åëè? ïëåòåì áðàòó Ìèëîðàäó, ïà ãà øà�åì ó áðèãàäó.

Îâà ìàëà ¼åäå áàñå, äåáåëà ¼å êàî ïðàñå.

Îâöå ìî¼å, ìèðó¼òå ìè áî�å, äî�� å äðàãè íà øèðîêî ïî�å.


168

Îâöå ìî¼å, ñàä ñàì ÷îáàíèöà, äîãîäèíå äðàãîì â¼åðåíèöà.

Î¼, áå�àðó, ñðöå áè òè äàëà, äà ìè íè¼å êâàðèòè �åäàðà.

Îíà çâè¼åçäà øòî ó çîðó ãðàíå, òî ¼å ìî¼à è òâî¼à, äðàãàíå.

Îâà¼ ïðñòåí øòî ìè ¼å íà ðóöè, äàî ìè ãà ëîëà ó ¼àáóöè.

Î¼ ñå�àíè, âè ñòå ìè äóøìàíè, îñèì Áîãà è äðàãàíà ìîãà.


169

Î¼, Áåíêîâ÷å, ðóøåâèíî ñòàðà, ó òåáè ¼å æèâîò çà áå�àðà.

Î¼ òè Êóëî, âðàãòè îä�î äîëå, îñèì öðêâå ñâåòîãà Íèêîëå.

Î÷è ìî¼å, âàðàëèöå ìî¼å, ñâå âàðà¼òå, �óáèò� ñå íå äà¼òå.

Î¼, âî¼íè÷êî äóïëèðàíî �åáå, ïîêðè ìîãà äðàãîã äà íå çåáå.

Î¼, âî¼íèöå, ïîëà ðîäà ìîãà, ó òåá� èìàì áðàòà ðî�åíîãà.


170

Î¼, Êàðèíå, ìî¼å ñåëî áè¼åëî, ó òåáè ñàì îäãî¼èëà òè¼åëî.

Î÷è ìî¼å, ãðàîðàñòå áî¼å, î�å Ìèëå äà áóäó �åãîâå.

Îãëåäàëî âèñèëî î ãðåäè, ëîëî ìî¼à, ëè¼åïî ñå óðåäè.

Î�å, î�å, è ìî¼ äðàãè äî�å, êàä âå÷åðà è êàä ñå äî�åðà.

Îï �óøêå, �óøêå, �óøêå,


171

ëåãëà ìàëà ïîòðáóøêå; ëåãëà ìàëà, ïà ñå âà�à, íå ìîæå äà ñïàâà.


172

Ïîãëåä íà ì¼åñíî ãðîá�å è öðêâó Ñâ. Ãåîðãè¼à ó

Ïëàâíó. Ó ïðâîì ïëàíó, íà ñàìîì óãëó ãðîá�à ¼å

ïîðîäè÷íà ãðîáíèöà ïðèðå�èâà÷à.


173

Ï¼åâà¼, ï¼åâà¼ íåê� ñå îðè,

íåê� äóøìàíà ñðöå áîëè.

Ïèòà ìàëà:``Îäàêëå ñè ïîáðî?" £à èç Ïëàâíà çàïàìòè�åø äîáðî.

Ï¼åâà¼, ï¼åâ÷å, ò¼åðà¼ êó�è ïðåëöå, äà íå ïðåëå ñâå äî çîðå áè¼åëå.

Ïèøåì ïèñìî íà êðåâåòó ìîìå, ïà ãà øà�åì ó âî¼ñêó äðàãîìå.


174

Ïðâè îòêîñ - çåëåíèêà òðàâà;

äðóãè îòêîñ - äâà áîíáîíà ïëàâà; òð�è îòêîñ - çåëåíà ðåæåòà; ìèëà ìà¼êî, äîáèëà ñè çåòà.

Ï¼åâàò� î�ó, à ðàäèòè ìîðàì, íå äà äðàãè äà ñå âèøå ëîëàì.

Ïàäà¼, êèøî, àë� íåìî¼ ïî ïóòó, ìî¼ ¼å äðàãè ó íîâîì êàïóòó.

Ïèøåì ïèñìî, îëîâêà ìè øå�å, âîëèì äðàãîã, à îí ìåíå íå�å.

Ï¼åâàò� õî�ó, à äà øòà �ó, êàä ñàì ñèíî�, è ñàäà �ó.


175

Ï¼åâà¼, ï¼åâà¼, îðè, îðè, ïà ìå ìëàäó ðàçãîâîðè.

Ïèòà¼ó ìå �å ìè äðàãè ðàäè, ÷óâà îâöå äâî¼å ìàãàðàäè.

Ïèòàëè ìå: �øòà òè ¼å îêî âðàòà?" �Áèñåð ëàãàí, êóïèî ìè äðàãàí."

Ïèòà¼ó ìå: �Îäàêëå ñè ñåêî?" �Èç Òèøêîâöà, òî íè¼å äàëåêî."

Ïèøåì ïèñìî, îëîâêà ìè øå�å, äåñíà ðóêî, ïîçäðàâè ìè öâè¼å�å.


176

Ïðåøàî ñàì ïðåâ¼åñ ïðåâè¼ó è ñòèãàî ó Ñòðìèöó; òó ñàì áðàëå íà ñè¼åëó íàøàî ä¼åâî¼÷èöó.

Ïëåòåì, âåçåì è ÷àðàïå øàðàì, ñà ñâî¼èì ñå ñòàäîì ðàçãîâàðàì. �Ñòàäî ìî¼å, ñàìî �åø îñòàòè, ìî¼è ñó ìå ðè¼åøèëè óäàòè."

Ïèòè, ïèòè, ïèòè �ó, êàä íåñòàíå, è�è �ó;

êàä íåñòàíå, êàä íåñòàíå, ¼à �ó èç êàôàíå, ¼à �ó èç êàôàíå.

Ïðîäà¼ ìàëè è êðàâó è òåëå, ïà ìè êóïè öèïåëèöå á¼åëå.


177

Ï¼åâà¼, ìî¼å ãðëî ãëàñîâèòî, ê�î ó �åòî ¼óíå áàêîâèòî.

Ï¼åâà¼, áðàòå, òè ñå íåáî¼ âèëå, ¼åð ñó âèëå Ñðáå îäãî¼èëå.

Ï¼åâà ï¼åâàö ó çîðó íà ïîäó, ñâåêðâà ìè çàì¼åðèëà õîäó, à ¼à �îçè è �åçèíó ðîäó; îíà ìåíè è ìîìå ãåíäàðó, à ¼à �åíîì òîðó è àìáàðó; îíà ìåíè è ìîìå ïåð÷èíó,

à ¼à �åíîì áàø ¼åäèíîì ñèíó.

Ï¼åâà¼, ïîáðî, áå�àðèíî ñòàðà, ñàìàð òè ñå ïðàâè êîä Äðâàðà.


178

Ï¼åâà¼, êîëå, ï¼åâà¼, êîëåãèíî, ï¼åâà¼, ìî¼à ñòàðà áå�àðèíî.

Ï¼åâà¼ ãðëî, ïà íåê� îä¼åêó¼å, äàëåêî ¼å äðàãè, ïà íåê� ÷ó¼å.

Ïðåëî ïðåëè, ìîãà ëîëå íåìà, èëæ ãà áîëè èëè äðóãó âîëè?

Ïè¼àí ¼åñàì è íå âèäèì ëå�à, òåøêî îíîì êî ìå áóäå âðå�à.

Ïè¼åì âèíî - òî ¼å ìî¼å ïè�å, ãðëèì, �óáèì, ðàçâè¼àì ìèøè�å.

Ï¼åâàëà áè, àë� íåìàì äîçâîëå, äîçâîëà ìè îñòàëà êîä ëîëå.


179

Ïðî�è, äðàãè, ïîêðà¼ êó�å ìî¼å, è çàäèïëè, ¼à, �ó çíàòè êî ¼å.

Ï¼åâàëà áè, àë íå çíàì ï¼åñàìà, äîê íå ÷ó¼åì êî¼ó îä ÷îáàíà.

Ï¼åñìå ìî¼å ó øêàòóëè ñòî¼å, êàä çàï¼åâàì, ñàìå ìè ñå áðî¼å.

Ïëàâå î÷è ñàäà ñó ìîäåðíå, àëè íèñó ó �óáàâè â¼åðíå.

Ïîñàäè�ó ðåä çåëåíè áîðà


180

îä ìî¼åãà äî ëîëèíà äâîðà.

Ïèøè, äðàãè, òè íå æàëè êàðòå, íåêà ìî¼å ñðöå çíàäå çà òå.

Ï¼åñìå ìî¼å ó øêàòóëè ñòî¼å, êàä è ï¼åâàì, ñàìå ìè ñå áðî¼å.


181

Èàêî Äèâîñåëî êîä Ãîñïè�à òåðèòîðè¼àëíî íå

ïðèïàäà Êíèíñêî¼ êðà¼èíè, èïàê ñàì îäëó÷èî äà îâó ñëèêó óâðñòèì ó ê�èãó. È òî èç âåëèêå çàõâàëíîñòè è ïèåòåòà ïðåìà êðàñíîì è ïëåìåíèòîì ÷îâ¼åêó Àíäðàø Âåðáàñè¼ó èç Áà÷êå Òîïîëå, êî¼è ¼å äóøîì è ñðöåì âåçàí çà Äèâîñåëî ðîäíî ì¼åñòî �åãîâîã ëèêîòå (òàêî Âåðáàñè èç ìèëîøòå çîâå ñâîãà ïàøàíöà Ñòåâó Ðèáàðà).

Èíà÷å, Ñòåâî `èâè êàî ïåíçèîíåð ó Áåîãðàäó. Â¼åðó¼åì äà ê�èãà ñà îâîì ñëèêîì íå�å èçãóáèòè

íà âðè¼åäíîñòè. Íàïðîòèâ. Ñëèêó ñàì äîáèî 21. 02. 1997. ãîäèíå ó Áà÷êî¼ Òîïîëè îä Çîðàíà Ìèø�åâè�à.


182

Ðåöè ìàëà èë� î�åø èë� íå�åø,

äà áàðàáà íå äîëàçè �àáà.

Ðîäè, ìà¼êî, ¼îø ¼åäíîãà ñèíà, ìèëèöè¼à íåêà íåìà ìèðà.

Ðîäè, ìà¼êî, ¼îø ¼åäíîã ê�î ìåíå, äà îä �óäè îòèìàìî æåíå.

Ðàñòè, ðóæî, ó ãîëó êàìåíó, ëè¼åïî òå ¼å âèä¼åòè ðóìåíó.

Ðàñòå ¼àáëàí ïîðåä Áóòèæíèöå, íà¼�åïøå ñó öóðå èç Ñòðìèöå.


183

Ðàñòè, ðóæî, ðóìåíà è ïëàâà, íà êóøèíó �å ìî¼ äðàãè ñïàâà.


184

Ñâè áå�àðè æåíå î�åðàëè,

ìî¼à äàìà ïîá¼åãëà è ñàìà.

Ñèíî� ñàì ñå ïðåâàðèî ó ìðàêó, ì¼åñòî öóðå ïî�óáèî áàêó

Ñðöå ìî¼å ö¼åïà ñå íà äâî¼å, ïîëà ìåíè, ïîëà êî ìå æåëè.

Ñ¼å�àø ëè ñå, äðàãè, îíèõ äîáà, êàä ñå ðåêà: �Ìî¼à ñè äî ãðîáà�.

Ñâåêðâà ìå ìî¼à íå áåãåíà, è îíà ¼å ñèëîì äîâåäåíà.


185

Ñâåêðâèöå, àêî ñàì òè ëîøà, êóíè ñèíà øòî ¼å ìåíè äîøà�.

Ñâåêðâèöå, íàøëà ñàì òè çãîäó, äóáîê áóíàð è ëåäåíó âîäó.

Ñâåêðâèöå, ëè¼åïî ñå ïðèðåäè, êàä ¼à äî�åì, âèñè�åø î ãðåäè.

Ñâåêðâèöå, áóäè çà ìå äîáðà, ñòåðà�ó òè ïîñòå�ó äî ãðîáà; ñòåðà�ó òè ñà êóïèíå ãðàíå, òè ñè ìåíè íàëàçèëà ìàíå.

Ñè�è, Áîæå, äà òè âèäèì ëå�à, ¼åñó ë� òâî¼à ãðáàâà ê�î ìî¼à.


186

Ñåëî Ïëàâíî, íå çíàëî ñå çà òå, äðàãè ïîø�î, äóøìàíè ãà âðàòå.

Ñå¼î ìî¼à, òè íå âàðà¼ ìîìêà, óáè�å òå ìó�à èç îáëàêà.

Ñðöå áîëè, íå áîëè çà íàíîì, âå� çà ìî¼èì âî�åíèì äðàãàíîì.

Ñòàðè ìîìöè, à¼òå ó ãàðàæó, �å ñå ñòàðå àóòèíå ñëàæó.

Ñòàðà ëîëî - îñòàð¼åëî �åáå, èìàì äðóãîã, âèøå íå�ó òåáå.


187

Ñâå ñó ñåêå ó íå�å�ó ëè¼åïå, êàä ñå ñâóêó, êî äà �óáàð âóêó.

Ñðöå ìî¼å ó ¼àäó ñå êóïà, âå� òðè äàíà íå ÷ó¼åì äà ëóïà.

Ñ¼åäèëà ñàì, ñ¼åäèëà ó äîëè è èçâåçëà ìàðàìèöó ëîëè. Ïðî�å ëîëî è íå ðå÷å õâàëà øòî ñå íèñàì ïî�óáèòè äàëà.

Ñòàí�òå, îâöå, ïðîëàçå çâîíàðè, ñòàíè ìàëà, ïà ñà ìíîì äèâàíè.

Ñèòíà êèøà ïàäàëà ïî áðè¼åãó, ¼à çàâîëè äèêèíà êîëåãó.


188

Ñâå áè ðåäîì íàïî¼èëà ¼åäíîì, à ëîëó áè øå�åðîì è ìåäîì.

Ñóíöå ñè¼à ïî çåëåíî¼ òðàâè, à òè ìåíè ïðè÷àø î �óáàâè. Òî òè äðàãè çàáîðàâèòæ íå�å äîê ñå ñóíöå îêî íåáà êðå�å.

Ñåëî Ïëàâíî, òè ñè ì¼åñòî ôèíî, �åïøà âîäà íåãî íàøå âèíî.

Ñâå ìëàäè�å âîëèì ïîä¼åäíàêî, ¼åð íå çíàäåì êî¼è ìè ¼å ðàíêî.

Ñåëî Ïëàâíî, âåëèêîã ñè ÷óäà,


189

õðàáðå áîðöå ðàçâèëî ñè ñâóäà.

Ñèíî� ìè ñå ¼åäàí ìîìàê õâàëè, äà ¼å æèòî ðîäèëî êî ëàíè:

ñâà ìó ñëàìà ó ïî âðå�å ñòàëà, à ïøåíèöó êîêîø ïîçîáàëà.

Ñëèêàëè ñå ¼à è ìî¼à äèêà, ó Êèñòà�ó ïîðåä ñïîìåíèêà.

Ñå�àê ¼åñàì è ïîøòåíî æèâèì, ïðàâèì ëóëå è êàìèøå øè�èì.

Ñåëî Ïëàâíî, ñåëî íà¼ìèëè¼å, òè ñè ïîíîñ öè¼åëå Äàëìàöè¼å.


190

Ñåëî Ïëàâíî, ó òåáè ¼å ëè¼åïî, ñàìî òè ¼å ñòàíèöà äàëåêî.

�Áóêîâà÷êà ñâàäáà� Ñíèì�åíî íà ñìîòðè Áóêîâà÷êîã ôîëêëîðà:

�Øàðåíè êàðàâàí� 1990. ãîäèíå ó Êèñòà�àìà êîä Êíèíà Ôîòîãðàôè¼ó ¼å ñíèìèî £îâàí Ðàêè�

Ñâå ñàì äî ñàä ¼à ìèñëèî äà ñå íå áè íè æåíèî, à ñàä î�ó äà ñå æåíèì, î�ó æèâîò äà ïðîì¼åíèì.


191

Ñâåêðâèöå, ïîäèãíè ñå ðàíî, îñòàëî ¼å ñó�å íåîïðàíî.

Ñâà�àëà ñå âàð�à÷à è ïóðà, ¼åäíà äðóãó ïî áðóíçèíó ãóðà.

Ñâåòîì Ïåòðó åâàëà è âàëà, êîä �åãà ìå ìà¼êà íå êîïàëà.

Ñ¼åò� ñå, ìàëà, íà íàøå âåñå�å, óáèëî òå èç íåáà êàìå�å.

Ñåëî Ïëàâíî, ó òåáè ñàì ðî�åí, ¼åäâà ÷åêàì äà ó òåáå äî�åì.

Ñâåêðâèöå, ìèðèñ îä �óáèöå,


192

ñèí òè âåíå êàä íå âèäè ìåíå.

Ñâåêðâèöå, êî ðî�åíà ìà¼êî, ïèøå ëè òè èç àðìè¼å ðàíêî?

Ñåêðâà ìè áî�à íåãî èêî, èñòó÷å ìå êàä íå âèäè íèêî.

Ñåêðâà ìè áî�à íåãî ìà¼êà, êàä ¼å ðó÷àê èñò¼åðà ìå âàíêà.

Ñåëî Ïëàâíî, àëà¼ ñè ó êðóãó, ¼îø äà èìàø æå�åçíè÷êó ïðóãó.


193

Ñåëî, Ïëàâíî òà äîëèíà òâî¼à, òó ¼å êó�à ëîëèíà è ìî¼à.

Ñèðîìà ñàì, ñèðîìà ñàì, � òî ¼å ìî¼à ãðåøêà, ñèðîòè�î, Áîã òå, ¼. . . è �åìó ñè òåøêà.

Ñâå ñàì ñòàçå è ãà¼å îáàøà, äîê ñàì ìàëó êîä îâàöà íàøà.

Ñâèðà¼, äðàãè, òè ó äèïëå ñâî¼å, íå�åø áî�å íåãî ãðëî ìî¼å.

Ñðöå ìî¼å, àêî òè ¼å òè¼åñíî, ñ ëè¼åâå ñòðàíå ïðå�è ìè íà äåñíî.


194

Ñðöå ìî¼å, ¼åäíà ìàëà ñàëà, �å ìî¼ ëîëî äà�ó¼å è ñïàâà.

Ñåëî ìàëî, àë� �àêóëàâî, çàòî ñàì òè íåóäàíà, íàíî.

Ñâàêà öóðà çà ñå ìîìêà áèðà, ¼à îíîãà øòî ó êîëó ñâèðà.

Ñâàäèëè ñå ¼à è ìî¼å äðàãî, ïðåä £îâà�ó, ÷óâà¼ó�è áëàãî.

Ñèíî� ñàì ñå �óáèëà ñ áå�àðîì, ïðîãîðè ìè òðàâåæó öèãàðîì.


195

Ñâè�à ìè ñå òà ìàðàìà òâî¼à, ìèñëèì, ìàëà, äà �åø áèòè ìî¼à.

Ñóâà êðóâà è ïóðå ëåäåíå, ñ òèì ¼å ìà¼êà îäðàíèëà ìåíå.

Ñ¼à¼, ì¼åñå÷å, àë� íåìî¼ íà áðåãó, âå� ó äîëè �å ñå äâî¼å âîëè.

Ñâåêðâèöå, âåæè ñâîãà ñèíà, âåæ� ãà ñà ìíîì äà íå èäå çà ìíîì.

Ñâàêà öóðà èìà äóøìàíèíà, à ¼à òðèñòà, íå ìîãó ìè íèøòà. Äóøìàíè ìè ñâàêå ¼àäå ðàäå, î�å ìåíå ñ äðàãèì äà çàâàäå.


196

Ñâåêðâèöå, àêî ñàì òè ëîøà, êóíè ñèíà êàä ¼å çà ìíîì ïîøà.

Ñâåêðâèöå, ¼åñè ëè ìè �óòà, àêî ¼åñè, ñêëîíè ìè ñå ñ ïóòà.

Ñåëî ìî¼å, ñåëî íà óäàðöó, åâî äðàãîã, èäå íà ìàãàðöó.

Ñâåêðâà ìå íà âå÷åðó çâàëà, íå�ó ôàëà, ¼à ñàì âå÷åðàëà.


197

Òðè ÷åòðè ñàì ïðåâàðèëà áåíå,

íè¼å âàæíî øòî ¼å ¼åäàí ìåíå.

Òðè ÷åòðè ñàì ïðåâàðèëà ìîìêà, ñ¼à¼íà çâ¼åçäî, áóäè ìè çà ñâ¼åäîêà.

Òåøêî ñâîìå áåç ñâî¼åãà, à ¼îø òåæå êàä ñå ñ ð�îì ñâåæå.

Òåøêî ìåíè è ìî¼åì êàïóòó, âà�à¼ó�æ ñå öóðàìà ïî ïóòó.

Òðè ñàì äàíà êóêóðóçå áðàëà, è íà¼�åïøó êèê�ó ïîäåðàëà.


198

Òðè èìåíà íà ìîì ñðöó ëåæå, Ñòåâî èìå, òî ìè ¼å íà¼òåæå.

Òðè ñó ìè ñå èìåíà äîïàëà: Ñòåâî, Áðàíêî, Çäðàâêî ìè ¼å ðàíêî.

Òåøêî äîëó �å ñå âîäà ñ�åâà, à ¼îø òåæå êî ðîäáèíå íåìà.

Òðè ìè íîãå íàïðàâèî �à�à: äâè¼å èñòå, ¼åäíà ìàëî êðà�à,

Òóãî ìî¼à, ïðå�è íà äðóãîãà, ñàìî íåìî¼ íà äðàãàíà ìîãà.


199

Òðàâåæà ìè äóæà îä âóøòàíà, îâî ìè ¼å êóïîâàëà íàíà.

Äîê ñó ìè ¼å êóïîâàëà áðà�à, áèëà ìè ¼å îä âóøòàíà êðà�à.

Òîðáó ¼å îòêàëà íà òàðè (ðàçáî¼ó) ìî¼à ïîê.

ñòðèíà Ìèëêà Ìèêà Êóðàèöà, êî¼à íà ïóòó áåç ïîâðàòêà ó Áà�à Ëóöè 11.08.2005.ãîäèíå èñïóñòè ñâî¼ó áëàæåíó äóøó. Ñëèêó ìè ¼å íà Äàí æåíà äàî �åí ñèí, à ìî¼ áðàò îä ñòðèöà �óáîìèð, êîä �åãîâå áàáå, à ìî¼å ïðè¼àòå�èöå, êðàñíå æåíå Äðàãèöå Ìàëåø.


200

�àïàíè ìå, Áîæå, êî øè�åæå,

ïà ìå áàöè �å öóðèöå ëåæå.

�àêóëà¼òå è öóðå è æåíå, íå�å ëîëà îñòàâèòè ìåíå.


201

Óäîâèöå, ñêëîíè ìè ñå ñ ïóòà,

äà ñ� íå äîòè÷åì òâî¼åãà ñêóòà.

Ó÷è, ìàëè, øêîëå è çàíàòå, ¼à �ó òå÷à¼, ïà �ó ïî�è çà òå.

Óäàëà áè ñå, äà ìè íè¼å æàî, íàïóñòèòè ä¼åâî¼à÷êî ïðàâî.

Óäà�ó ñå è ïîêà¼à�ó ñå, äà ñó ïîâðàöè êî ïîêà¼öè,

ñâàêà áè ñå ïîâðàòèëà ìà¼öè.


202

Óäàëà ñå - íå óäàëà, ìà¼êî,

ñâàêîì ñìå�ó ïîä êîìàíäó íå�ó.

Óäà�ó ñå è ¼à îâå çèìå, äà ñå èìàì çàáàâ�àòè ñêèìå.

Ó ìîã ëîëå ëèâàäà íà ãëàñó, òðè ¼å îâöå çà óðó ïîïàñó.

Ó ìîã äðàãîã êó�à îä äâà ñïðàòà: äî�å ñâè�àö, ãîðå êîêîøè�àö.

Óìðè, Áîæå, äà òè óçìåì ê�ó÷å, äà ñå �îêî äî ðà¼à äîâó÷å.


203

Óìîã ëîëå âåëèêà èìà�à: âèíîãðàäà ñåäàì - îñàì ïà�à.

Ó ìîã ëîëå ôèíîãà îäè¼åëà, çåëåí �åìïåð, à êîøó�à á¼åëà.

Óäà�ó ñå, èìà è âðåìåíà, áî�å áèòè öóðà íåãî æåíà.

Ó ìîã �à�å äåâåò ä¼åöå èìà, ¼à íà¼ìëà�à áàðàáà ó �èìà.

Ó ìîã �à�å øåñò ñèíîâà èìà, ¼à íà¼âå�è ìàíãóï ìå�ó �èìà.


204

Ó ñðöó ìè Äèíàðà ïëàíèíà, ¼à ñàì æå�àí èç áóêàðå âèíà.

Ó ìîã ñâåêðà âåëèêî ¼å ñòà�å, òðè ñó ñèíà, òî ìó ¼å èìà�å.

Óäà�ó ñå, à ó Êàðèí íå�ó, òðè øòàöè¼å äà�å Äàëìàöè¼å.

Ó ñâåêðâå òðè ñå ñèíà ãî¼å, è ÷åòâðòî, ìèëî ¼à�å ìî¼å.

Ó ìàëå ìè íîãå êà ó çåöà, âàëà Áîãó, áè�å áðçà ä¼åöà.


205

Óíóòðàø�îñò ìëèíà (âîäåíèöå) ó Ðàä�åâöó êîä

Êíèíà. Ìëèí ¼å ñâî¼èíà ïîê. Öâè¼å Òèíòîðà. Îâó, êàî è ñëèêå íà ñòðàíèöàìà 168 è 208

ñíèìèî ¼å ìî¼ ïðè¼àòå� Ñïàñî¼å Êðóíè� èç Áåîãðàäà ïðèëèêîì �åãîâîã áîðàâêà ó ìîì ðîäíîì Ïëàâíó 1990. ãîäèíå.


206

Õòèî ñàì ñå æåíèòè, ïà íå�ó,

íåìàì âî�å, îâàêî ¼å áî�å.

Ïëàêåòà Äîñèòå¼ Îáðàäîâè� êî¼ó ¼å èçðàäèî

Èâàí Ìåøòðîâè�. Äîñèòå¼ Îáðàäîâè�, ê�èæåâíèê è íàðîäíè

ïðîñâ¼åòèòå�, íà¼óìíè¼è Ñðáèí ñâîãà âðåìåíà, íà¼âå�è ñðïñêè ïðîñâ¼åòèòå� 18. âè¼åêà, áîðàâèî ¼å è ä¼åëîâàî ó Êíèíó è îêîëíèì ì¼åñòèìà ñà ïðåêèäèìà îä 1761. äî 1770. ãîäèíå, êàäà ¼å ó ïðî�å�å èç Ïëàâíà îòèøàî ó Ñêðàäèí. Ó Ïëàâíó ¼å àïðèëà 1770. ãîäèíå, ñà ãð÷êîã ïî÷åî äà ïðåâîäè �Õðèñòîèòè¼å�.

Ó Äàëìàòèíñêîì Êîñîâó íà ìîëáó ê�åðêå ïîïà Àâðàìà Ñèìè�à - £åëåíå íàïèñàî ¼å ïðâó ñðïñêó ê�èãó íà íàðîäíîì ¼åçèêó �Áóêâèöó�. Íà ñòîòó ãîäèø�èöó Äîñèòå¼åâå ñìðòè, 1911. ãîäèíå, íàì¼åðà ¼å áèëà äà ñå ó ÷àñò Äîñèòå¼à èçãðàäè ìîíóìåíòàëíè ñïîìåíèê. Èâàí Ìåøòðîâè� ¼å èçðàäèî ó Âåíåöè¼è ñàìî îâó ïëàêåòó. Íà àâåðñó ¼å ãëàâà Äîñèòå¼à, è òåêñò �ÄÎÑÈÒÅ£ ÎÁÐÀÄÎÂÈ] ÑÐÏÑÊÎ � ÕÐÂÀÖÊÈ ÏÐÎÑÂ£ÅÒÈÒÅ��. Íà ðåâåðñó ¼å ëèê æåíå, êî¼à äî¼è äâî¼å ä¼åöå.

Ó ìîì ðîäíîì Ïëàâíó áèî ¼å 1769. è 1770. ãîäèíå, ãä¼å ¼å çàâðøèî �Èæèöó� îäíîñíî �Äðóãó


207

Áóêâèöó�. Ìî¼à ãåíåðàöè¼à ¼å îòïî÷åëà, íà ðóøåâèíàìà ñïà�åíå Î. Ø. �Äîñèòå¼ Îáðàäîâè�� Ïëàâíî (èçãîð¼åëà 24/25 12.1972.ãîäèíå) èçãðàä�ó Ñïîìåí-äîìà �Äîñèòå¼ Îáðàäîâè�� Ïëàâíî, àëè íàñ ¼å ðàò ó òîìå ñïðå÷èî. Î òîìå ñâ¼åäî÷è è ïðèâ¼åñàê �Ïëàâíà�êî¼è ¼å èçðàäèî ïðèðå�èâà÷ îâå ê�èãå ó 50.000 ïðèì¼åðàêà. Íà �óäñêî¼ ïîìî�è ïðè èçðàäè îâèõ ïðèâ¼åñàêà âèøå íåãî çàõâà�ó¼åì ìîì êîìøè¼è �óðè Ãðóáîð ïîê. Òàíàñè¼å. �óðî æèâè è ðàäè ó Áåîãðàäó.

Íà ëèöó ¼å Äîñèòå¼åâ ëèê ñà òåêñòîì �Äèãíè îíîãà êî¼è ¼å ïàî, ñâè ìîæåìî ïàñòè�. Áàø òàêî. �Àëàë â¼åðà, �åäå Äîñèòå¼� !!!.

Íà íàëè÷¼ó ¼å ñëèêà èçãîð¼åëå øêîëå, ãä¼å ¼å ïðèðå�èâà÷ çàâðøèî îñíîâíó øêîëó.


208


209

Öóðèí ïðîçîð ïîòîïèëà âîäà

�å ¼å áèëî äîëàçèòè çãîäà.

Öðíå î÷è ðîäèëà ìè íàíà, à îáðâå ¼à ãàðàâèì ñàìà.

Öðíå ñó ìè îáðâå è î÷è, î�å äðàãîì ñðöå äà èñêî÷è.

Öóðà ¼åñàì, çà óäà¼ó íè¼åñàì, êî ñå ¼àâè, äîáè�å ïî ãëàâè.

Öðíà êîñà ïîêðèëà ìè ÷åëî, äà íå âåíå ìî¼å ëèöå á¼åëî.


210

Öðíå î÷è íà¼�åïøå ñó áî¼å, òî ¼� ó ìåíå è ó äèêå ìî¼å.

Ö¼åëà âèêà äà ñå æåíè äèêà, äà ¼� ìî¼ áèî, íå áè ñå æåíèî.

Öóðó¼, öóðî, äîê ñè êîä ìàòåðå, íåø êîä ìåíå, òðàâå ìè çåëåíå.

Öóðà Ðóæà îñòàëà áåç ìóæà, ¼à áåç æåíå, äðæ` ñå, Ðóæî, ìåíå.

Öðíà îêà ó ¼åäíîãà ìîìêà, ìèëè Áîæå, äà ìå çàïàñò� ìîæå.


211

Öóðîâà�ó, øòî ìå áðèãà, íàíî, öóðîâà�å - òî ¼å óæèâà�å. Öðíå î÷è - ëåòðèêå ó íî�è, à çåëåíå �óáèëå ñó ìåíå.

Öóðà ¼à ñàì, çà óäà¼ó íè¼åñàì, êî ñå æåíè, íåê� íå èäå ìåíè.

Öðíå î÷è ñàäà ñó ó ìîäè, ïëàâå î÷è ìåíè ìà¼êà ðîäè.


212

Êàðàêòåðèñòè÷íè êàìåíè íàäãðîáíè ñïîìåíèöè ó

ì¼åñíîì ãðîá�ó ó Ïëàâíó êîä öðêâå Ñâ. Ãåîðãè¼à.


213

×àøå, ôëàøå - òî ñó ñåêå íàøå,

à áèðòè¼å, òî ñó ãèìíàçè¼å.

×óâàì îâöå ó ëèâàäè ñàìà, íèêîã íåìà îä íàøèõ ÷îáàíà.

×óâàì îâöå è ñ¼åäèì ó æëàäó, è ñòóäèðàì êîìå äà ìå äàäó.

×óâà¼, ìàëè, âîëîâå íå ãóáè, ¼à �ó ëèöå äà äðóãè íå �óáè.

×óâàì îâöå, ïà èõ ïîãóáèëà, èäåì êó�è, ïà áè ñå óáèëà.


214

×óâàì áëàãî, ¼à è ìî¼å äðàãî, äðàãè ïëà�à êî ìè îâöå âðà�à.

×óâàì îâöå, èìàì èõ ïåäåñåò, êàä ñå óäàì, îäàãíà�ó äåñåò.

×óâàëà ñàì ìàòåðèíå îâöå, ïà ìè íå äà çà öèïåëå íîâöå. Äà ¼à çíàäåì êî¼å ñó îâöå ìî¼å, íå áèõ, ìà¼êî, ¼à ÷óâàëà òâî¼å.

×åêàëà òå, äðàãè, è ÷åêàëà, òåáå íåìà, ïà ñå ¼à óäàëà.

×ó¼åì, ìàëà, íå âîëå ìå òâî¼è, íè òåáè ñå íå ðàäó¼ó ìî¼è.


215

×óâàì îâöå íà ëèâàäè ñàìà, íèêîã íåìà îä ìî¼èõ ÷îáàíà. Äî�è, äðàãè, è ïðåñêî÷è æèöó, ïà ïî�óáè ìåíå ÷îáàíèöó.

×åòèðè ñàì ïîäåðà êàïóòà, ïðàâå� êðåâåò öóðàìà êðà¼ ïóòà.

Öðêâà Ñâåòîã Ãåîðãè¼à (�óð�à) ó Ïëàâíó êîä

Êíèíà, îáíîâ�åíà 1618. ãîäèíå è îñòàöè çàïà�åíå îñìîãîäèø�å îñíîâíå øêîëå �Äîñèòå¼ Îáðàäîâè�� ó Ïëàâíó. øêîëà ¼å èçãîð¼åëà 24./25. äåöåìáðà 1972. ãîäèíå. Ñëèêó ¼å ñíèìèî ìî¼ ïðè¼àòå� Ñïàñî¼å Ïà¼î Êðóíè�, àðõèòåêòà èç Áåîãðàäà, ïðèëèêîì �åãîâå ïîñ¼åòå Ïëàâíó 1990. ãîäèíå ñà ïðîô. äð Áðàíèñëàâîì Äèìèòðè¼åâè�åì ðàäè èçãðàä�å Ñïîìåí-äîìà �Äîñèòå¼ Îáðàäîâè�� Ïëàâíî.


216

�àáà ëîëî ãèìíàçè¼à òâî¼à,

ïðåâàðè òå íåïèñìåíîñò ìî¼à.

Ñïîìåíèê óñòàíè÷êî¼ ïóøöè îä 27.¼óëà 1941.ãîäèíå íà Ðàøòåëàìà (äèî ñåëà Ïëàâíà) � íà ñàìî¼ òðîìå�è Áîñíå, Ëèêå è Äàëìàöè¼å. Íà ñëèöè ñó ñ ëè¼åâà íà äåñíî: Èëè¼à Îïà÷è� ïîê. �óðèöå, �åãîâ ñèí �îð�å è ñóïðóãà Äàðà, òå âî¼íèê Æå�êî Ðàäó¼êî ïîê. Áëàãî¼à.

Ñëèêó ñàì äîáèî îä èìåíîâàíîã Èëè¼å 01.ìàðòà 1997.ãîäèíå ó Âåëèêîì Ìîêðîì Ëóãó êîä Áåîãðàäà.


217

Øòî �ó Áîæå øòî ñàì �óáîìîðàí,

�å ãîä êî¼à, ðàä áè äà ¼å ìî¼à.

Øòî ñè, ìàëà, òàêî ðàíî ëåãëà? äî çîðå áè ïèëè�å èçëåãëà!

Øòà �å ñåëî êàä� íåñòàíå ìåíå? î êîìå �å �àêóëàòè æåíå?

Øàðà¼, âàðà¼, ìî¼ ïðåìèëè ëîëå, øàðà¼, âàðà¼, êàä òå öóðå âîëå.

Øòî �åø, Áîæå, îä ìåíå ñèðîòå, çåì�å íåìàì, íàì¼åøòà¼ íå ñïðåìàì.


218

Øòî ó ï¼åñìè ï¼åâàòè ñå ìîðà, êîãà âðå�à, íåê îêðåíå ëå�à.

Øòî ñè ìàëè ïîñàâèî ãëàâó, êî ìàãàðå êàäà ïàñå òðàâó.

Øòî ¼å îâî ïðîëèñòàëà ãîðà, êàä ó ¼åñåí îòïàäàòè ìîðà?

Øòà �å íàìà áàðàáàìà êó�à, êàä ¼å íàøà êó�à ïóòó¼ó�à.

Øàìàö - ïðóãî, ¼å ë� òè âèøå äîñòà, ìî¼å ñåëî áåç ìîìàêà îñòà.


219

Øâèêíè, ëîëî, êàä ïî�åø ó êîëî, ¼à�å ìåäíî, ïà �åìî çà¼åäíî.

Øòî ñè, ìàëà, ìðøàâà êî ãðàíà? Èë� ñå �óáèø èë òè ñëàáà õðàíà!

Íàðîäíà íîø�à èç Êíèíñêå êðà¼èíå (÷ëàíîâè

ÊÓÄ �Ãîëóáè�� èç Ãîëóáè�à êîä Êíèíà).


220

ÊÓÄ �Ãîëóáè�� ¼å ñà èçâîðíèì Ãîëóáè�êèì êîëîì îñâî¼èî ìíîãà ïðèçíà�à íà òàêìè÷å�èìà (ñìîòðàìà ôîëêëîðà) øèðîì áèâøå ÑÔÐ£.

Ñëèêó ìè ¼å äàî Ðàäå Ìàòè¼àø 16. 02. 1997. ã. ó Áåîãðàäó.

Ó ê�èçè �Êíèí è ÒÂÈÊ�, ÐÎ ÒÂÈÊ Òâîðíèöà âè¼àêà Êíèí, Êíèí, 1986. ãîäèíå, êî¼ó ñàì ïîñóäèî 10. ìà¼à 1997. ãîäèíå ó Áåîãðàäó îä ìîã ðî�àêà Íèêîëå ñèíà Èëè¼å Êåñè�à èç Ãîëóáè�à êîä Êíèíà î íàðîäíî¼ íîø�è Êíèíñêå êðà¼èíå äîñëîâöå ïèøå: �Ãðàä Êíèí íè¼å ôîðìèðàî ñâî¼ó âëàñòèòó íîø�ó. Îä äðóãå ïîëîâèíå 19. ñòî�å�à ó ãðàäó ñå ðàçâè¼à òðãîâà÷êè ñëî¼ øòî ñå ìàíèôåñòèðà è íà îáëà÷å�å ñòàíîâíèøòâà. Íà îñòàëèì ïîäðó÷¼èìà Êíèíñêå êðà¼èíå ðàçâèëà ñå áîãàòà íàðîäíà íîø�à, ñà êàðàêòåðèñòè÷íèì îáè�åæ¼èìà ãîòîâî ñâàêîã ñåëà.

Ìóøêà íàðîäíà íîø�à ñå ñàñòî¼è îä ïëàòíåíå êîøó�å, ðàâíî êðî¼åíå äî áîêîâà, äóãèõ ðóêàâà ñà êðóòèì îêîâðàòíèêîì. Õëà÷å - áåíåâðåêå - èçðà�åíå ñó îä ìîäðîã ñóêíà, óñêî êðî¼åíèõ íîãàâèöà. Êðîæåò - ïðñëóê áåç ðóêàâà, îä ìîäðîã äîìà�åã ñóêíà, íîñè ñå èçíàä êîøó�å. Óêðàøåí ¼å ðàçíîáî¼íèì âåçîì, à êîï÷à ñå ñðåáðíèì ôèëèãðàíñêèì äóãìàäèìà - ïóöàòèìà. £å÷åðìà, ïðñëóê îä öðâåíå è ìîäðå ÷î¼å îáëà÷è ñå ó ñâå÷àíå çãîäå. Áîãàòî ¼å óêðàøåí òîêàìà, ñðåáðíèì óêðàñîì ïîïóò îêëîïà. Çáîã âåëèêå ìàòåðè¼àëíå âðè¼åäíîñòè ¼å÷åðìó ñó ïîñ¼åäîâàëå èìó�íè¼å îáèòå�è. Ãó�àö, à�àê, êàïóòè� ñà ðóêàâèìà îä öðíîã äîìà�åã ñóêíà îáëà÷è ñå ïîâðõ ¼å÷åðìå. Óêðàøåí ¼å öðâåíîì ÷î¼îì è ñâèëåíèì ðåñàìà. Îêî ïàñà ìóøêàðöè ñó íîñèëè âóíåíè ïî¼àñ óêðàøåí âåçàíîì ãðà�îì è èñòðèãàìà, èëè ïàø�à÷ó, êîæíàòè ïî¼àñ <, ó êî¼è ¼å áèëî çàä¼åíóòî îðóæ¼å. Íà ãëàâè ñó íîñèëè öðâåíó êàïó, ëè÷êó èëè ïðîìèíñêó. Îñèì îâèõ äè¼åëîâà íàðîäíå íîø�å ìóøêàðöè ñó çèìè íîñèëè êàáàí, äóãà÷êè îãðòà÷ ñ êàïó�à÷îì îä öðíîã äîìà�åã ñóêíà. Êàáàí ¼å èìàî ðóêàâå êî¼è ñå íå îáëà÷å.

Æåíñêà íàðîäíà íîø�à Êíèíñêå êðà¼èíå ñàñòî¼àëà ñå îä êîøó�å îä ïëàòíà, òèïà òóíèêå, øèðîêèõ ðóêàâà è âåçåíå íà ïðñèìà, îâðàòíèêó è ðóáó ðóêàâà - ðàçíîáî¼íèì âåçîì. Îêî ñòðóêà ñå íîñèëà òêàíèöà, êàíèöà, âóíåíè ïî¼àñ óêðàøåí ãðà�îì è èëèöèìà. Ïðåãà÷à ¼å òêàíà ó ãåîìåòðè¼ñêèì óçîðöèìà è


221

óêðàøåíà íà ðóáîâèìà äóæèì òàìíèì âóíåíèì ðåñàìà. Ñàäàê, ñóêíåíè õà�åòàê, äîñåæå äî áîêîâà, ìîäðå ¼å áî¼å à îáëà÷è ñå �åòè íà êîøó�ó èëè çèìè íà õà�èíó. À�èíà ¼å îä äîìà�åã ñóêíà, à îáëà÷èëà ñå çèìè ïðåêî êîøó�å. Ä¼åâî¼à÷êà à�èíà ¼å áè¼åëà, à óäàòèõ æåíà ìîäðà èëè öðíà. Ä¼åâî¼êà ¼å íà ãëàâè íîñèëà öðâåíó êàï÷ó, à óäàòå æåíå áîø÷ó, ÷åòâðòàñòó áè¼åëó ìàðàìó ïðåñàâè¼åíó íà äâî¼å. Âàæíó êîìïîíåíòó æåíñêå íîø�å, ïîñåáíî ó ñâå÷àíèì ïðèëèêàìà, ¼å íàêèò, óãëàâíîì ñðåáðíè íîâàö, êî¼è ñó ñà÷è�àâàëè òàëèðè Ìàðè¼å Òåðåçè¼å, öâàíöèêå, êðóíå, êðèæàðè è äð. Îä íîâàöà ñó ñå ïðàâèëè �åðäàíè, îãðëèöå, êî¼è ñó ó èìó�íèõ ä¼åâî¼àêà ïðåðàñòàëè ó ïðåãà÷ó äóæèíå îä âðàòà äî ðóáà îä¼å�å. �åðäàí ¼å îñèãóðàâàî óäà¼ó, òå ¼å èãðàî âåëèêó óëîãó ó æèâîòó ä¼åâî¼êå. Íîâöåì ñó ñå êèòèëå ä¼åâî¼à÷êå è ìóøêå öðâåíêàïå. Íîñèëè ñó ñå è êèò�àöè, óïëåò�àöè, ïðèâåñöè çà ïëåòåíèöå, ñàñòà�åíè îä íîâöà, èëèêà è ïî êî¼åã íàïðñòêà.

Ìóøêà è æåíñêà îáó�à èçðà�åíà ¼å îä íåêîëèêî ñëî¼åâà ïëåòåíèõ âóíåíèõ ÷àðàïà ëè¼åïî óêðàøåíèõ ãðà�îì. Íà íîãàìà ñó îáóâàíè îïàíöè, îïóòàøè, äîìà�å èçðàäå îä íåøòàâ�åíå ãîâå�å êîæå è óñóêàíå îïóòå. Óç âóíåíó îáó�ó îïàíöè ñó íà¼óäîáíè¼à îáó�à çà êðøåâèòî òëî. Äàíàñ ñå æèâîïèñíà íàðîäíà íîø�à Êíèíñêå êðà¼èíå ìîæå âèä¼åòè ñàìî ó èçóçåòíèì ïðèëèêàìà, íà ñåîñêèì ñâàäáàìà èëè äðóãèì ñâå÷àíîñòèìà�.


222

Ó óòîðàê, 17. ñåïòåìáðà 1996. ãîäèíå óñòàøêà ÕÄÇ âëàñò ñðóøèëà ¼å íà áðäó Ñïàñ, èçíàä Êíèíà, îâà¼ ñïîìåíèê îñëîáîäèîöèìà Êíèíà. Ñïîìåíèê îñëîáîäèîöèìà Êíèíà, ¼åäàí îä íà¼âå�èõ ó Õðâàòñêî¼, ïîäèãíóò ¼å 1969. ãîäèíå. Áèî ¼å âèñîê 25 ìåòàðà, à èçðà�åí îä àðìèðàíîã áåòîíà. £îø ñàìî äà êàæåìî äà ¼å áèòêà çà îñëîáî�å�å Êíèíà òðà¼àëà îä 25. íîâåìáðà äî 03. äåöåìáðà 1944. ãîäèíå.


223

ÊÀÇÈÂÀ×È Ï£ÅÑÀÌÀ:

1. Ðà¼êî ïîê. Îáðàäà Ìàæèáðàäà èç Êèñòà�à êîä Êíèíà,

2. £îâî ïîê. Áîæå Àëôèðåâè� ``Òóð÷èí`` èç

Ïëàâíà êîä Êíèíà, 3. Ìî¼à ñåñòðà Àí�à Êóðàèöà èç Ïëàâíà êîä

Êíèíà, 4. Ìî¼ ïîê. îòàö Ñòåâàí Êóðàèöà èç Ïëàâíà

êîä Êíèíà, 5. Íèêîëà ``Íèíå`` �óðèöà èç Ñòðìèöå êîä

Êíèíà, 6. Êîâè�êà Àëôèðåâè� æåíà Ìèðêà èç

Ïëàâíà êîä Êíèíà, 7. Ìî¼à ìà¼êà Ñèìåóíà Êóðàèöà èç Ïëàâíà êîä

Êíèíà, 8. Ïîê. Äàíèöà Îïà÷è� æåíà Ìè�å ïîê.

``Êîâà÷à`` èç Ïëàâíà êîä Êíèíà, 9. Ìèëàí Îïà÷è� ñèí Ìè�å ïîê. ``Êîâà÷à`` èç

Ïëàâíà êîä Êíèíà, 10. Ïîê. Ðàäèâî¼ Êîëóí�è� èç Ìîäðèíà ñåëà

êîä Êíèíà, 11. Äðàãàí Òðàæèâóê èç Êèñòà�à êîä Êíèíà, 12. Ñàâà Ðàäóëîâè� èç Ïîëà÷å êîä Êíèíà,


224

13. Íèêîëà Øè¼àí èç Ïð�åâà êîä Ãðà÷àöà, 14. Ìàðè¼à ``Ìàðèöà`` Ìåäîø ðî�. Äóáà¼è� èç

Ïëàâíà êîä Êíèíà, 15. £îâàí ``£îâàíèöà`` �óðè� èç Ïëàâíà êîä

Êíèíà, 16. Ïîê. Ìèëàí ``Ìè�î`` Êóðàèöà èç Ïëàâíà êîä

Êíèíà, 17. Äóøàí Àëôèðåâè� ``Ëîâðå`` èç Ïëàâíà êîä

Êíèíà, 18. Ðàäå Ìàòè¼àø èç Ñòðìèöå êîä Êíèíà, 19. Ðàäå Ìè�åâè� èç Äî�åã Ðàä�åâöà êîä

Êíèíà, 20. �óðî ``�óêàí`` Ðóñè� èç Ïëàâíà êîä Êíèíà, 21. Ïîê. Àä�åëè¼à ``�åêà`` Ðóñè� èç Ïëàâíà êîä

Êíèíà, 22. Äðàãàí Á¼åëèíè� èç Ïëàâíà êîä Êíèíà, 23. Ðàäîâàí Ðóñè� ``Ãàðî�à`` èç Ïëàâíà êîä

Êíèíà, 24. Ìèëèâî¼ Ðóñè� ``Ïåêè� � Ï�óñ`` èç Ïëàâíà

êîä Êíèíà, 25. Äðàãî�óá Ðóñè� ``Ìàðèî`` èç Ïëàâíà êîä

Êíèíà,


225

26. Íåäà Ðàäè� èç Ðàäó÷è�à êîä Êíèíà, 27. Ñàâà ``Ñàêî`` Êîëóí�è� èç Ìîäðèíà ñåëà

êîä Êíèíà, 28. Ïåòàð Ãðóëîâè� èç Êèñòà�à êîä Êíèíà, 29. Íàäà �óðè� ê�åð ``Áåïå`` èç Ïëàâíà êîä

Êíèíà è 30. Ñàâà Öâè¼àíîâè� ïîê. Ìèðêà èç Ïëàâíà êîä

Êíèíà


226

Ð£Å×ÍÈÊ ÌÀ�Å ÏÎÇÍÀÒÈÕ ÐÈ£Å×È È ÈÇÐÀÇÀ

À ÀÌÎ � îâàìî

Á ÁÀÄÀÂÀ � �àáå, áåñïëàòíî

ÁÀÇÀÒÈ � ñêèòàòè, áåñöè�íî ëóòàòè

ÁÀÊÎÂÈÒÎ � ¼óíå êî¼å íè¼å óøòðî¼åíî

ÁÀÍÄÅÐÀ � äðâåíè èëè áåòîíñêè ñòóá çà ïðåíîñ åëåêòðè÷íå åíåðãè¼å. Ó Ñ¼åâåðíî¼ Äàëìàöè¼è áàíäåðà ñå ¼îø íàçèâà ``ïàëà``.

ÁÀÑÀ � ñèð, íåîáðàíî îöè¼å�åíî êèñåëî ìëè¼åêî êî¼åì ñå äîäà ñêîðóï

ÁÀ�À � îòâîð íà êðîâó êó�å êî¼è ñëóæè çà ïðîëàç ñâ¼åòëîñòè îäíîñí äèìà, ðóïà

ÁÅÃÅÍÀÒÈ � öè¼åíèòè, îäàáðàòè

ÁÅÍÀ � ãëóï ÷îâ¼åê

ÁÅ�ÀÐ � âåñåî, ðàñêàëàøåí, ðàçóçäàí ÷îâ¼åê, áåêðè¼à, ìàíãóï, ìîìàê ñàìàö, íåæå�à

ÁÈ�À � áè�àö,

ÁÈÐÒÈ£À � êàôàíà, ãîñòèîíà

ÁËÅ£ÀÒÈ � ëà¼àòè, ãîâîðèòè - ``îâöà áëå¼è``, ãëåäàòè ó íåêîãà òóïàâî

ÁÎÒÀ � ãðóäà íåêîã òâðäîã ¼åëà, îáè÷íîïóðå(êàæå ``áîòà ïóðå`` )

ÁÐÀËÅ � áðàò

ÁÐØ�ÀÍ � (Õåäåðå õåëèx), çèìçåëåíà äðâåíàñòà ïóçàâèöà èç ôàì. Àðàëèàöåàå. Ðàñòå íà ñòè¼åíàìà, çèäîâèìà è äðóãîì äðâå�ó çà êî¼å


227

ñå ïðèõâàòààäåêâàòíèì êîð¼åíîâèìà; äî�å ëèø�å ðåæ�åâèòî, ãîð�å âèøå îâàëíî. Ñòàðè¼å ëèø�å ñàäðæî ñàïîíèí õåäåðèí êî¼è ñå êîðèñòè ó ôàðìàöåóòñêî¼ èíäóñòðè¼è. Ìàñò îä ñâ¼åæèõ ëèñòîâà áðø�àíà êîðèñòè ñå êîä ðåóìàòè÷íè îáî�å�à. Áîáèöå ñó îòðîâíå.

ÁÓÁÀ � òó÷å ÁÓÊÀÐÀ � äðâåíà ïîñóäà, ñóä çà ïè�å, óãëàâíîì âèíà è âîäå ó Êíèíñêî¼ Êðà¼èíè. Íà¼áî�å ¼å âèíî ïèòè èç áóêàðå îä ñìðå÷å ñìðåêå, ¼åð òàäà èìà íà¼áî�è óêóñ, àðîìó, îäíîñíî áóêå.

Â ÂÀËÀ£ � âàëà, òóð. (âàëàõ, âàëàõè) óçâèê: òàêî ìè Áîãà, áîãà ìè; ïà è äî �àâîëà; èñòî è âàëàõ

ÂÀ�ÀÒÈ ÑÅ � îêðåòàòè ñå îêî ñâî¼å îñè, ñòîìàêîì îäíîñíî ëå�èìà ïî

ÂÀÍÊÀ � èäå íàïî�å, âàíè

ÂÅËÀ � âðñòà, êàðàêòåðèñòèêà

ÂÎ£ÍÈÖÀ � âî¼ñêà

ÂÐËÅÒ � êðø

ÂÓ�À×Å � áðàâ÷å (îâöà èëè êîçà)

ÂÓ×È£À � äðâåíà, äóãó�àñòà è ï�îñíàòà ïîñóäà çà íîøå�å è ÷óâà�å âîäå è äðóãèõ òå÷íîñòè

ÂÓØÒÀÍ � âðñòà äóãà÷êå ñóê�å Ã

ÃÅÍÄÀÐ � (ãåðäàí) � �åðäàí, íèñêà áèñåðà èëè ìåòàëíîã íîâöà, êî¼à ñå íîñè îêî âðàòà êàî íàêèò

Ã�ÈËÀ � ñëàáà, íåìà êâàëèòåòà, ìåêàíà, íåêàðåêòåðàí ÷îâ¼åê


228

ÃÐÀÁÎÂÈÍÀ � ãðàá, ãðàáàð. Òî ¼å âðñòà äðâåòà. Ó Öðíî¼ Ãîðè äåáåëà çìè¼à êî¼î¼ ïî ïðè÷à�ó ïóøêà íå ìîæå ïðîáèòè êîæó. Îâàêî ¼å íàçâàíà ¼åð ¼å èñòå áî¼å êàî ãðàáîâà êîðà.

ÃÐÀÎÐÀÑÒ � ïåïå�àñò

ÃÐÁÀÂ � ïîãóðåí

ÃÓÌÀØÈ � ãóìåíè ``Áàòèíè`` îïàíöè

Ä ÄÈÂÀÍ � ãîâîðèòè, ðàçãîâàðàòè; ó ñëàâîíñêèì

äè¼àëåêòèìà: àøèêîâàòè, âîäèòè �óáàâ, ãîâîð ïî äóøè

ÄÈÊÀ � ïîíîñ, äðàãè - à

ÄÈÏËÅ � íàðîäíè äóâà÷êè èíñòðóìåíò ñëè÷àí ãà¼äàìà ÄÀÍ ÎÐÀ�À � ïîâðøèíà êî¼à ñå ìîæå óçîðàòè íà äâà êî�à çà ¼åäàí ðàäíè äàí. Ïîâðøèíà ¼å 3300 ì2 (ì¼åðà âðåìåíà) âðåìåíñêå ìåðå

� �ÓÁÀÐ � èçìåò îä ñèòíå èëè êðóïíå ñòîêå, ïåðàäè

Ç ÇÀÍÎÂ£ÅÒ � îìåòà�å, íåêî ¼å äîñàäàí - çàíîâè¼åòà

ÇÀÐÓ×È � â¼åðèòè

ÇÀÎÂÀ � ìóæåâ�åâà ñåñòðà

ÇÁÈ�À � îçáè�íî

ÇÃÎÄÀ � ïðèëèêà

£ £ÀÄÈ � íåïðèëèêå, íåñðå�å

£ÀÊÅÒÀ � ñàêî, êàïóò


229

Ê ÊÀÌÈØ � äèî ëóëå

ÊÀÏ�À ÏÀËÀ � èíôàðêò ñðöà îäíîñíî øëîã

ÊÈÊ�À � ñóê�à, õà�èíà

ÊÈ�ÈÒÈ � ìó÷èòè

ÊËÀÏ�Å � óäàðà

ÊÎÐÓÍ � ÷óòêà, êëèï îä êóêóðóçà

ÊÎÒÓÐÀ � ``âà�à ñå èëè êîòð�à áóðå``

ÊÎ×È � ïðàâè ñå

ÊÓ£À � êåð æåíñêîã ðîäà

ÊÓÍÅ � êëåòå

ÊÓØÈÍ � ¼àñòóê, ïîãëàâà÷

Ë ËÅÒÐÈÊÀ � åëåêòðè÷íî îñâ¼åòëå�å ËÎ£ � ìàñò îä îâöå èëè êîçå

ËÎËÀ � áàðàáà, ìàíãóï, ñêèòíèöà, íåâà�àî ÷îâ¼åê, áåñïîñëè÷àð, íåñòàøíî ÷å�àäå, âðàãîëàí

ËÓÌÏÎÂÀÒÈ � âåñåëèòè ñå

ËÓ×Å � ñâåòè�êå, �åïîòàí

Ì ÌÅ�À � ãðàíè÷íè êàìåí èçìå�ó äâè¼å �èâå, äâà êîìøè¼ñêà ïîñ¼åäà

Í ÍÀÊÀ � îíàêâà

ÍÀÏÈÒÓÐÀÒÈ � íàøìèíêàòè � èòàëè¼àíñêîã ïîðè¼åêëà (ïèòîðå � ñëèêàð)

�


230

�ÅÄÐÀ � ãðóäè, ïðñè


231

Î Î�Å � îâä¼å

ÎÒÊÎÑ � êîëè÷èíà òðàâå êî¼à ñå çàõâàòè ¼åäíèì çàìàõîì êîñå

ÎÊËÅÍ � îäàêëå Ï

ÏÀ� � ÷îêîò âèíîâå ëîçå, òàêî�åð, îñòàòàê îä ïîñ¼å÷åíîã ñòàáëà

ÏÅÐ×ÈÍ � êîñà

ÏÎÁÐÎ � äðóã, ïðè¼àòå�, çàì¼åíà çà ðî�åíîã áðàòà. Óñòàâ�åíî ó ïðàäàâíà âðåìåíà. Ïî ñðåä�îâ¼åêîâíèì ñðáó�àìà, ÷èí ``áðàòñòâîðåíèà`` äâî¼å �óäè èñòîãà èëè ðàçëè÷èòîãà ïîëà, âðøèî ñå óç îáðåäíå ìîëèòâå è ôîðìóëå

ÏÎÊÎ£ � ñàõðàíà

ÏÎÑÒÎ£ÁÈÍÀ � çàâè÷à¼

ÏÎØÀÄÀ � íîæ

ÏÐÅËÎ � ñè¼åëî

ÏÐÅØÀ � áðçèíà

ÏÐÒÈÒÈ � äèçàòè

ÏÐØÓÒ � øóíêà

ÏÓËÅ � ìëàäî îä ìàãàðèöå

ÏÓÐÀ � êà÷àìàê, ïàëåíòà

Ð Ð�À � ëîø ÷îâ¼åê, èñòî òàêî êîðîçè¼à íà ìåòàëó

ÐÅÄ � ïîøòîâà�å

ÐÅÆÈ � çâóê êî¼è ïðîèçâîäè ïàñ ó ñìèñëó ïðåò�å

ÐÎ�Î � ðî�àê


232

ÐÓÂÎ � ìèðàç èëè îäè¼åëî

ÐÓÊÎÂÅÒ � êîëè÷èíà æèòà êî¼à ñå ìîæå îáóõâàòèòè ðóêàìà

Ñ ÑÀÌÀÐ � ñåäëî çà ìàãàðöà ÑÈÍÒÅÐÀÒÈ � ñâèðàòè íà óñíî¼ õàðìîíèöè � ñèíòåðè

Ò ÒÎÐÁÀ � ïëåòåíà èëè òêàíà íîñè�êà

ÒÐÀÂÅÆÀ � ïðåãà÷à, êåöå�à ÒÐÎÏ � ìó� îä ãðîæ�à êàä ñå ïðàâè âèíî

ÒÓÁÅÐÀÍ � áîëåñòàí îä òóáåðêóëîçå (ÒÁÖ � à)

ÒÓÊÀÖ � �óðàí, ïóðàí

� �ÀÊÓËÀ � îãîâàðà�å �ÓØÊÅ � øàìàðè ñëàáè¼åã èíòåçèòåòà

Ó ÓÄÎÂÀÖ � ÷îâ¼åê êî¼åì óìðå æåíà

ÓÐÀ � ñàò, ÷àñ

ÓÑÒÅÃÍÓÒÈ � íàâó�è ÷àðàïå

ÓØÒÈÏÖÈ � êðîôíå

Ö ÖÓÐÀ � ä¼åâî¼êà

× ×ÓÏÀÂ � äëàêàâ, ðó�àâ,


233

×Å�ÀÄÅ � ÷îâ¼åê

� �ÀÁÀ � áåñïëàòíî

Ø

ØÂÅÐÀ � ñêàçà�êà

ØÂÈÊÍÓÒÈ � çâèæíóòè

ØÈ�ÅÆÅ � ¼àã�å èëè ¼àðå, îä ãîäèíó äàíà

ØÈ�ÈÒÈ � îøòðèòè äðâåíè êîëàö

ØÊÀÒÓËÀ � êóòè¼à ØÊÎÄÈÒÈ � øòåòèòè

ØÒÀÖÈ£À � äðóãî èëè ìî¼å ì¼åñòî, ñòàíèöà

ØÓÄÀÐ � ìàðàìà, ðóáàö, ïîâåçà÷à


234

ØÒÀÌÏÀ�Å Ê�ÈÃÅ ÏÎÌÎÃËÈ ÑÓ:

Ïðèâðåäíà êîìîðà Êîñîâà è Ìåòîõè¼å, Ðåïóáëè÷êè çàâîä çà òðæèøòå ðàäà, Êðà�à Ìèëóòèíà 8, Áåîãðàä, Ñëóæáà çà çàïîø�àâà�å Ñóáîòèöà, Òðã ñëîáîäå 3/3, Ñóáîòèöà, Èíôî Ñåðâèñ, Ðàäå Êîí÷àðà 55/À, Áà÷êà Òîïîëà, �Ñâèëà¼à� åêñïîðò-èìïîðò, Ðà÷êîã á. á., Ïåòðîâàðàäèí, Íîâè Ñàä, Âåðáàñè Àíäðàø èç Áà÷êå Òîïîëå, Ìèëîñàâà Ãàâðè� èç Ñóáîòèöå, Ñèìî Êîçè� ñ Ïàëè�à, Äðàãàí �îñî èç Ãîð�åã Êàðèíà êîä Îáðîâöà, Ïåòàð Áà�àê èç Æèòíè�à êîä Äðíèøà, ñàäà ïðîò¼åðàíî ëèöå ó Áà÷êî¼ Òîïîëè, Îìëàäèíñêà çàäðóãà �Ïîëåò� Ëîâ�åíàö, Íàðîäíè óíèâåðçèòåò �Ìàëè È�îø�, Ëîâ�åíàö, Íèêîëà Êåñè�, ìî¼ ðî�àê èç Ãîëóáè�à êîä Êíèíà, ñàäà ïðîò¼åðàíî ëèöå ó Áåîãðàäó,


235

ÓÒÏ �Âî¼âîäèíà� Áà÷êà Òîïîëà, Áîæèê Ëà¼îø èç Ñóáîòèöå, Æå�êî Ãëàäîâè� èç ñåëà �åâðñêå êîä Êíèíà, ñàäà ó Ïðè¼åäîðó, Ïîðîäèöà Íèêîëå Áåðè�à èç ñåëà Óçäî�å êîä Êíèíà, ñàäà ó Ñóáîòèöè, Íèêîëà Ãàìèðîæà Ãàìáå èç ñåëà Ïðåâ¼åñ êîä Êíèíà, ñàäà ó Àóñòðàëè¼è, Çëàòíè äå÷êî Àíäðå¼ Ïàâè�åâè� èç Êîòîðà, £àñìèíà Íèêè� èç Ñóáîòèöå, Ìèëèöà Ïîëîâèíà ñà Óäáèíå, ñàäà ó Ñóáîòèöè, Ñëîáîäàí Êóêî� èç ñåëà Âðïî�å êîä Êíèíà, ñàäà ó Ñóáîòèöè, Äðàãàí Äîáðè¼åâè� èç ñåëà Ðàä�åâàö êîä Êíèíà, ñàäà ó Ñóáîòèöè, Ïîðîäèöà Âî¼èñëàâà Æàðêîâè�à èç Êíèíà, ñàäà ó Áåîãðàäó �Êîìâàë� èç ×àíòàâèðà êîä Ñóáîòèöå, Ïðîô. äð Îáðàä Çåëè� èç Áåîãðàäà, Ìð �îð�å Ëàçè� èç Áåîãðàäà,


236

Àëåêñàíäàð Öîëè� Öîëå èç Íèøà, Áëàæî Íèêîëè� èç Óæèöà, Ðàäîìèð Ðîäè� èç Ïðè¼åäîðà, Àöa £åâðîñèìîâ èç ×óðóãà, Ìèëàí Òðáîâè� Öâåòàí èç Áà¼ìîêà, Ñâåòèñëàâ Ãðó¼è� Øèïòàð èç ñåëà Ñàæè¼å êîä Ñëàâîíñêå Ïîæåãå, ñàäà ó Ñóáîòèöè, Èãîð Óçåëàö £óãî èç Ëèøàíà òè�ñêèõ êîä Áèîãðàäà, ñàäà ó Ñóáîòèöè, Äóøêî £îêè� Êðàêàí èç Ëèøàíà òè�ñêèõ êîä Áèîãðàäà è �åãîâà ôèðìà �City express� èç Áåîãðàäà, Äðàãàí Áóêàðèöà èç Ëèøàíà òè�ñêèõ êîä Áèîãðàäà, ñàäà ó Ñóáîòèöè, Ñëàâêî Ìàðèíêîâè� èç ñåëà Ïëàâíî êîä Êíèíà, ñàäà ó Ñóáîòèöè, Ìèëåíêî Êðè÷êà Îìåð èç ñåëà Áàòèøêîâöè êîä Ñêðàäèíà, ñàäà ó Íîâîì Ñàäó, �óáîìèð Ìàðêîø èç ñåëà Ïà�åíå êîä Êíèíà, ñàäà ó Ñóáîòèöè, Ç. Ç. �Ðàâíèöà� Áà¼ìîê, ÑÓÐ �Áîðäî� Ñóáîòèöà,


237

Äðàãàí Âóêìèðèöà èç ñåëà Ìîêðî ïî�å êîä Êíèíà, ñàäà ó Ñóáîòèöè, Ñàâà Öâè¼àíîâè� ïîê. Ìèðêà èç ñåëà Ïëàâíî êîä Êíèíà, ñàäà ó Ëîíäîíó, �îð�å Äîáðè� èç ñåëà Äîáðîïî�öè êîä Áåíêîâöà, ñàäà ó Ñóáîòèöè, Ïåòàð Ìàãëîâ èç ñåëà Ïîëà÷à êîä Êíèíà, ñàäà ó Ñîìáîðó, Èëè¼à Îïà÷è� Êåñåð èç ñåëà Ïëàâíî êîä Êíèíà, ñàäà ó Ñîìáîðó, Ìèëîðàä Øàðîâè� èç Ñóáîòèöå.

Çàõâà�ó¼åì ñâèìà íà ïîìî�è!


CIP - Êàòàëîãèçàöè¼à ó ïóáëèêàöè¼è Áèáëèîòåêà Ìàòèöå ñðïñêå, Íîâè Ñàä 821. 163. 41�1 : 398

ÍÀÐÎÄÍÅ ï¼åñìå èç Êíèíñêå êðà¼èíå (åëåêòðîíñêè èçâîð) / ñàêóïèî è ïðèðåäèî Ìèëîðàä Ñ. Êóðàèöà. � 2. äîïó�åíî è ïðåðà�åíî èçä. � Ñóáîòèöà Ì. Ñ. Êóðàèöà, 2005. � 1 åëåêòðîíñêè îïòè÷êè äèñê (CD - ROM) : ñëèêà; 12 öì Íàñë. ñà íàñëîâíîã åêðàíà. � Òèðàæ 500. ISBN 86�907659�0 - 5 Êóðàèöà, Ìèëîðàä Ñ. COBISS. SR-ID 207785991

ÐÅÖÅÍÇÈ£À

Èäå¼à äà ñå çàïèøó ï¼åñìå íàðîäà èç Êíèíñêå êðà¼èíå è òàêî ñà÷óâà¼ó îä çàáîðàâà, çàñëóæó¼å ïîõâàëó. Èç îâèõ ñòèõîâà íàðîäíîã ï¼åâà÷à ñíàæíî èçáè¼à ðåàêöè¼à íà ñàâðåìåí íà÷èí æèâ�å�à, ñóäàð ñòàðîã è íîâîã. Íå áè ñå ìîãëî ðå�è äà îâå ï¼åñìå èìà¼ó íåêó óì¼åòíè÷êó âðè¼åäíîñò, àëè òî íå óìà�ó¼å �èõîâ çíà÷à¼. Ñâå ñó îíå íàñòàëå ó íîâè¼å âðè¼åìå è ãîâîðå, íà¼÷åø�å, î �óáàâè äâî¼å ìëàäèõ, î êàôàíñêîì æèâîòó, î îäíîñó ñíàõå è ñâåêðâå. Êðîç �èõ ïðîâå¼àâà �óáàâ ïðåìà ì¼åñòèìà ó Êíèíñêî¼ êðà¼èíè.

Îñ¼å�à¼ ïîíîñà è ðàäîñòè çáîã ïðèïàäíîñòè òîì ïîäíåá�ó ïðîæèìà âåëèêè áðî¼ ñòèõîâà. Îíè ñó ñëèêå æèâîòà òîã íàðîäà, �åãîâèõ íàäà�à, òóãà, ðàäîñòè è ñòðàõîâà�à ó ¼åäíîì âðåìåíó è ó òîìå ¼å �èõîâ îñíîâíè çíà÷à¼.

Ðåöåíçåíò: Ìèëêà Ãîðàíîâè�

Êàä ¼à óìðåì èë� öðêíåì îä ¼àäà, íà ãðîáó ìè íàïèøèòå èìå Êíèíà ãðàäà

Ðîäíè çàñåëàê ïðèðå�èâà÷à ñà ïîãëåäîì íà ïëàíèíó Îðëîâèöó ó ïîçàäèíè. Ïðè¼å íà¼âå�åã åãçîäóñà ñðïñêîã íàðîäà (04.08.1995. ã.) ó Êóðàèöàìà ¼å æèâ¼åëî 42 (÷åòðäåñåò) è äâà ñòàíîâíèêà è òî 16 (øåñíàåñò) ìóøêàðàöà è 26 (äâàäåñåò è øåñò) æåíà, îäíîñíî 11 (¼åäàíàåñò) ïîðîäèöà (äèìîâà).

Documents

Milorad Kurajica Pjesme iz Krajine