MNS 5473:2005 Радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн

MNS: 2016

1

МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ

Ангилалын код . . . .

Радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлэг, цэгээс олон цэгт дамжуулалтай радио системийн тархалтын хүрээ, оронгийн хүчлэг тооцоолох аргачлал

MNS : 2016 Prediction method for field strength of radio and television broadcasting and point to area radio system

Стандартчиллын үндэсний зөвлөлийн 2016 оны xx дугаар сарын xx-ны өдрийн ... дугаар тогтоолоор батлав.

Энэхүү стандарт нь улсын бүртгэлд бүртгэсэн өдрөөс эхлэн хүчинтэй.

1. Хамрах хүрээ

Энэхүү стандарт нь 30МГц-3000МГц давтамжийн цард ажиллах, 1000 км хүртэл дамжууллын зайтай, 3000м хүртэл өндөртэй антенн бүхий хуурай газрын, далай тэнгисийн эсвэл хуурай газар ба далай тэнгис хосолсон радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлэг, цэгээс олон олон цэгт дамжуулалтай радио системийн хамрах хүрээ, оронгийн хүчлэгийг тооцоолоход ашиглагдана.

2. Норматив эшлэл

Энэ стандартад дараахь эш татсан баримт бичгийг хэрэглэнэ. Хугацаа заасан эшлэлийн хувьд эш татсан хэвлэл, харин хугацаа заагаагүй эшлэлийн хувьд хамгийн сүүлийн хэвлэлийг хэрэглэнэ.

[1] Зөвлөмж ITU-R P.1546-5: 30 МГц – 3 000 МГц –ийн давтамжийн цард газрын үйлчилгээнд зориулсан цэгээс олон цэгт хадио системийн хамрах хүрээг тооцоолох арга( хувилбар 13.09, R5) [2] Зөвлөмж ITU-R P.528: 125 МГц –ээс 15,5 ГГц давтамжийн цард, 1800 км хүртэлх зайд агаарын хөдөлгөөнт үйлчилгээнд зориулж цэгээс олон цэгт хамрах холбооны трассд үүсэх алдагдлыг урьдчилан тооцоолох аргачлал [3] Зөвлөмж ITU-R P.452: 0,1 ГГц –ээс дээшхи давтамжуудад Дэлхийн гадарга дээр байгаа станцуудын хооронд үүсэх бичил долгионы шуугианыг дэлгэрэнгүй үнэлэх аргачлал [4] Зөвлөмж ITU-R P.617: 30МГц –ээс дээшхи давтамжийн цард, 100 км –ээс 1000 км –ийн хол зайн дамжуулалтай радио релейний системүүдэд зориулж цэгээс цэгт холбооны трассд үүсэх алдагдлыг урьдчилан тооцоолох аргачлал [5] Зөвлөмж ITU-R P.1411: 1 км хүртэлх зайн радио холбооны гадна үйлчилгээнд зориулж урьдчилан тооцоолох аргачлал

MNS: 2016

2

[6] Зөвлөмж ITU-R P.530: Шууд харалтын зайн газрын системд зориулж цэгээс цэгт холбооны трассд үүсэх алдагдлыг урьдчилан тооцоолох аргачлал [7] Зөвлөмж ITU-R P.2001: 30 МГц-ээс 50ГГц-ийн давтамжийн өргөн цард замхралт болон өсгөлтийн статистик өгөгдлүүдийг тооцсон радио долгионы газрын тархалтын загвар

3. Нэр томьѐо, тодорхойлолт

Энэхүү стандартад дараах нэр томъѐо, тодорхойлолтыг хэрэглэнэ.

Товчлол Англи Монгол

EIRP Effective Isotropic Radiated Power

Идэвхитэй изотропик цацаргалтын чадал

MNS: 2016

3

4. Тооцооллын ерөнхий шаардлагууд

4.1. Тархалт тооцоолох график муруйнууд

4.1.1. 100, 600 ба 2000 МГц номиналь давтамжууд дээр ажиллах, 1кВт

хүртэл идэвхитэй цацаргалтын чадал бүхий өргөн нэвтрүүлгийн болон

цэгээс олон цэгт радио системийн хамрах хүрээ, оронгийн хүчлэгийг

дамжууллын орчин нь хуурай газар эсвэл далай, тэнгис, томоохон

нуур байгаагаас хамааруулан хавсралт 1-ээс 3-д үзүүлсэн график

муруйнуудыг ашиглан тодорхойлно.

4.1.2. Хэрэв дурын давтамж дээр оронгийн хүчлэгийг тооцоолох

шаардлагатай бол 5-р хэсэгт үзүүлсэн аргачлалыг ашиглана.

4.1.3. Эдгээр график муруйнууд нь хойд тэнгис ба газар дундын тэнгис

болон Европ ба хойд Америкийн хуурай газруудад хийсэн хэмжилтийн

үр дүнд тулгуурласан бөгөөд хэрэв өөрийн орны цаг уурын нөхцөлд

хэмжилтээр тодорхойлсон утгууд байгаа бол түүнийг тооцоололд

ашиглаж болно.

4.2. Хамгийн их оронгийн хүчлэг

Дамжууллын өөр өөр нөхцөлүүдэд байж болох хамгийн их оронгийн хүчлэгийн хэмжээ нь график муруйнууд үзүүлсэн хязгаарын утгаас давж болохгүй. /Хавсралтын график мурунуудад үргэлжилсэн шугамаар дүрсэлсэн болно/

4.3. Компьютер ашигласан тооцоолол

Компьютер ашиглан оронгийн хүчлэгийг тооцоолох тохиолдолд Олон Улсын Цахилгаан Холбооны байгууллага(ОУЦХБ)-ын вэб хуудсанд байгаа радио холбооны судалгааны 3-р группээс тусгайлан бэлтгэсэн оронгийн хүчлэгийг ашиглана.

4.4. Шаталсан тооцооллын арга

Оронгийн хүчлэгийг алхам алхамаар тооцоолох тохиолдолд 6-р хэсэгт үзүүлсэн аргачлалыг ашиглана.

4.5. Антенны төрлүүд

Стандартад “нэвтрүүлэх/бааз станцын антенн”, “хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенн”гэсэн байдлаар антенныг ангилсан бөгөөд өргөн нэвтрүүлэгт ашиглагдаж байгаа антенныг нэвтрүүлэх ба хүлээн авах, газрын хөдөлгөөнт холбооны үйлчилгээнд ашиглагдах антенныг бааз станцын антенн ба хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенн гэсэн байдлаар тодорхойлно.

4.6. Нэвтрүүлэх/бааз станцын антенны өндөр

Тооцоонд нэвтрүүлэх/бааз станцын антенны газрын гадаргаас дээшхи идэвхитэй өндрийг ашиглах ба үүнийг хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенны чиглэлд 3-15 км зайд байгаа газрын гадаргын релейф буюу өндөр намын дундаж утгаар тодорхойлно. Энэхүү нэвтрүүлэх/бааз станцын антенны h1-ийг 5.3-д заасан аргачлалаар тодорхойлно.

MNS: 2016

4

4.7. График муруйнуудад ашиглагдах нэвтрүүлэх/бааз станцын антенны өндөр

4.7.1. Нэвтрүүлэх/бааз станцын антенны өндөр h1-ийн 10; 20; 37,5; 75; 150; 300; 600 ба 1200 м утгуудад хавсралтад үзүүлсэн оронгийн хүчлэгийг зайнаас хамааруулан тооцоолсон графикуудыг шууд хэрэглэнэ.

4.7.2. 10м-ээс 3000м хооронд нэвтрүүлэх/бааз станцын антенны дурын өндөрийг тооцоолохдоо 5.4.1-д үзүүлсэн интерполяци эсвэл экстраполяцийн аргачлалыг ашиглана.

4.7.3. 10 м-ээс бага өндөртэй нэвтрүүлэх/бааз станцын антенны хувьд 5.4.2-д үзүүлсэн экстраполяцийн аргыг ашиглана.

4.7.4. Нэвтрүүлэх/бааз станцын антенны өндөр h1 нь сөрөг утгатай байж болох ба энэ тохиолдолд 5.4.3-д үзүүлсэн аргыг ашиглана.

4.8. Хугацааны хувь

4.8.1. Хугацааны 50%, 10% ба 1%-аас давсан оронгийн хүчлэгийг тодорхойлоход хавсралтуудад үзүүлсэн график мрурйнуудыг ашиглана.

4.8.2. Хугацааны 50%-аас 1% хоорондох утгыг тодорхойлохдоо 5.7-д үзүүлсэн интерполяцийн аргыг ашиглана. Бусад утгуудад энэ стандартыг ашиглахгүй.

4.9. Холимог дамжууллын орчин

Тухайн радио систем хуурай газар болон далай, тэнгис дээгүүр дамнан байрласан тохиолдолд оронгийн хүчлэгийг 5.8-д үзүүлсэн аргачлалаар тооцоолно.

4.10. Хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенны өндөр

4.10.1. Хуурай газрын дамжуулалд хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенны өндөр h2 нь антенн байрласан газрын эргэн тойрны газрын гадаргыг төлөөлөхүйц өндөртэй буюу 10 м ба түүнээс дээш байх тохиолдолд график муруйнуудыг ашиглана.

4.10.2. Далай тэнгисийн дамжуулалд график муруйнууд нь хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенны өндөр h2 10 м байх үеийн оронгийн хүчлэгийн утгуудыг харуулна.

4.10.3. График муруйнуудад ашигласнаас ялгаатай хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенны өндөр h2-ийн хувьд оронгийн хүчлэгийн утгыг тооцоолохдоо хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенны орчноос хамааруулан засварлалт хийх ба 5.9-д заасан аргачлалыг ашиглана.

4.11. Нэвтрүүлэх/бааз станцын антенд саадын үзүүлэх нөлөө

Хэрвээ нэвтрүүлэх/бааз станцын антенн нь саадаар халхлагдсан эсвэл саадтай зэрэгцэн оршиж байвал 5.10-ийн дагуу антенны өндөрт засварлалт хийнэ.

MNS: 2016

5

4.12. Шууд нисэлтийн өнцгийн засварлалт 4.12.1. Хуурай газрын дамжуулалд оронгийн хүчлэгийн утгын нарийвчлалыг

дээшлүүлэхийн тулд хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенны эргэн тойрон дахь газарзүйн тогтоцыг харгалзан шууд нисэлтийн өнцгийн засварлалт хийх ѐстой.

4.12.2. Холимог дамжууллын хувьд хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенн хуурай газар талдаа байвал энэхүү засварлалтыг хийнэ.

4.12.3. Нарийвчилсан тооцоололд 5.11-ийг ашиглана.

4.13. Байршлын хувь

4.13.1. 500 м 500 м хэмжээтэй дурын нутаг дэвсгэрийн хувьд байрлалын 50%-

аас давсан оронгийн хүчлэгийн утгуудыг график муруйг ашиглан

тодорхойлно.

4.13.2. Байршлын 50% -аас бусад хувьд шаардлагатай засварлалтыг 5.12-д

үзүүлсэн тооцооллын аргачлалаар хийнэ.

4.14. Тропосферийн сарнилтаас шалтгаалсан засварлалт

Хэрэв тухайн байрлал дахь газар нутгийн тогтоцын талаар хангалттай мэдээлэл байгаа тохиолдолд 5.13-ийг ашиглан тропосферийн сарнилтаас шалтгаалах засварлалтыг хийнэ. 4.15. Антенны өндрийн зөрүүнээс шалтгаалах засварлалт

Газрын гадаргаас дээш 2 антенны өндрийн зөрүүнээс шалтгаалах засварлалтыг 5.14-ийг ашиглан тооцоолно. 4.16. 1 км –ээс бага зай дахь оронгийн хүчлэг

1км-ээс 1000 км хүртэл зай дахь оронгийн хүчлэгийг график муруй ашиглан тодорхойлох ба 1км-ээс бага зайд 5.15-д үзүүлсэн аргачлалыг ашиглана. 4.17. Эквивалент дамжууллын алдагдал

1кВт идэвхитэй цацаргалтын чадалтай дамжууллын оронгийн хүчлэгийг эквивалент дамжууллын алдагдалд шилжүүлэх бол 5.17 аргачлалыг ашиглана. 4.18. Агаар мандлын рефракцийн индексийн өөрчлөлт

Оронгийн хүчлэгийн медиан утга ба түүний хугацаанаас хамаарсан өөрчлөлт нь цаг уурын бүсээс хамаарч тодорхойлогдоно. Хавсралтуудад үзүүлсэн оронгийн хүчлэгийн график муруйнууд нь сэрүүн уур амьсгалтай бүсэд хамаарна. ITU-R P.453 зөвлөмжийн өгөгдөлд тулгуурлан график муруйнуудыг янз бүрийн бүс нутагт тааруулах засварлалтыг 7-д үзүүлсэн аргачлалаар хийнэ.

MNS: 2016

6

4.19. Окумура-Хата аргатай дүйцэх харьцуулалт

4.19.1. Хотын захын бүсэд хөдөлгөөнт холбооны үйлчилгээний оронгийн хүчлэгийг тооцоолоход Окумура-Хатагийн аргыг ашигладаг:

bdHHaHfE ))(loglog55,69,44()(log82,13log16,682,69 121 ,

Энд:

E: 1кВт идэвхитэй цацаргалтын чадалтай дамжууллын оронгийн хүчлэг (дБ(мкВ/м));

f: давтамж (МГц);

H1: Бааз станцын антенны газрын гадаргаас дээш идэвхитэй өндөр;/30м-200м/

H2: Хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн станцын антенны газрын гадаргаас дээш өндөр, м; /1-10м/

d: Зай (км);

a(H2) = (1,1 log f 0,7) H2 (1,56 log f 0,8);

b = 1 d 20 км үед;

b = 1 + (0,14 + 0,000187 f + 0,00107 1H ) (log [0,05 d])0,8 d >20 км

Энд:

2111 0,0000071/ HHH .

4.19.2. Энэ стандарт нь h2=H2=1.5м, R=15 үед, 10 км хүртэлх зайд Окумура-

Хатагийн аргачлалтай ижил үр дүн өгнө.

5. Оронгийн хүчлэг тооцоолох аргачлал

5.1. Тооцооны аргачлалын бүтэц

Энэхүү тооцооны аргачлал нь дараалал баримтлах шаардлагагүйгээр хийж гүйцэтгэх тооцооллын үе шатуудыг тодорхойлно./Тодорхой дараалал шаардах тооцооны үе шат, алхамуудыг 6-р хэсэгт тодорхойлсон/

Тооцооны аргачлалын 2-оос 7-р хэсгүүдэд график муруйгаас тодорхойлсон зай, антенны өндөр h1, давтамж ба хугацааны хувийн утгуудын ашиглан интерполяци хийх замаар оронгийн хүчлэгийн хэрхэн тооцоолохыг, 8-р хэсэгт хуурай газар, далай, тэнгис бүхий хосолсон дамжуулалд оронгийн хүчлэгийг хэрхэн тодорхойлохыг, 9-14 бүлгүүдэд оронгийн хүчлэгийг урьдчилан тооцоолох үеийн нарийвчлалыг ихэсгэхийн тулд ашиглах засварлалтын хэмжээг, 15 бүлэгт 1 км-ээс бага дамжууллын зайд ашиглах аргачлалыг, 16-аас 18-р хэсгүүдэд тооцоонд ашиглах нэмэлт мэдээллийг тус тус оруулсан.

5.1.1. Төгсгөлийн төхөөрөмжийн тухай ойлголт

Уг зөвлөмжид ашиглагдаж байгаа нэвтрүүлэх/бааз станц ба хүлээн авах/хөдөлгөөнт станц/төгсгөлийн төхөөрөмж гэсэн ойлголтууд нь эквивалент ойлголтууд биш юм. Хэрвээ уг стандартыг өргөн нэвтрүүлгийн болон/эсвэл бааз станцаас хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн станцын чиглэлийн дамжуулалд хамрах хүрээг эсвэл байршлын харилцан хамаарлыг тооцоолоход ашиглаж байгаа бол нэвтрүүлэх/бааз станцыг “нэвтрүүлэх/бааз” гэж авч үзнэ. Үүнээс бусад тохиолдолд

MNS: 2016

7

аль ч төгсгөлийн төхөөрөмжийг “нэвтрүүлэх/бааз” гэж үзэхгүй бөгөөд аль төгсгөлийн төхөөрөмжийг нэвтрүүлэгч/бааз станц гэж авч үзэхийг дараах нөхцөлүүдээр тогтооно. Үүнд:

a) Хэрвээ хоѐр төгсгөлийн төхөөрөмж хоѐулаа тухайн орчинд орших саадын

түвшинд эсвэл саадын түвшнээс доор байрлаж байгаа тохиолдолд газрын

гадаргаас хамгийн их өндөрт байрлаж байгаа төгсгөлийн төхөөрөмжийг

нэвтрүүлэ/бааз станц гэж үзнэ;

b) Хэрвээ нэг төгсгөлийн төхөөрөмж нь задгай газар байрлаж байгаа эсвэл

тухайн орчны саадаас дээр байрлаж байгаа, харин нөгөө төгсгөлийн

төхөөрөмж нь саадын түвшинд эсвэл тухайн саадын түвшнээс доор

байрлаж байгаа тохиолдолд задгай талбайд байгаа, сааданд хаагдаагүй

төгсгөлийн төхөөрөмжийг нэвтрүүлэх/бааз станц гэж авч үзнэ;

c) Хэрвээ хоѐр төгсгөлийн төхөөрөмж хоѐулаа задгай газар байрлаж байгаа

эсвэл тухайн орчны саадаас дээш байрлаж байгаа бол илүү өндөр үйлчлэх

өндөртэй төгсгөлийн төхөөрөмжийг нэвтрүүлэх/бааз станц гэж авч үзнэ.

5.2. Оронгийн хүчлэгийн хамгийн их утга

Оронгийн хүчлэг дараах байдлаар тодорхойлогдох ба хамгийн их Emax утгаас хэтрэх ѐсгүй:

fsmax EE дБ(мкВ/м) хуурай газрын дамжуулалд (1а)

sefsmax EEE дБ(мкВ/м) далай тэнгисийн дамжуулалд (1б)

Энд: Efs - 1 kВт идэвхитэй цацаргалтын чадалд

харгалзах чөлөөт орон зайн оронгийн хүчлэг:

)log(209.106 dE fs дБ(мкВ/м) (2)

Ese – далай тэнгисийн дамжуулалд харгалзах графикт үүсэх өсгөлт:

)/50log()94.8/exp(138.2 tdEse дБ (3)

Энд: D – зай (км); t – хугацааны хувь.

Зарчмын хувьд ямар нэгэн засварлалт хийснээр оронгийн хүчлэг ихсэж болох ч энэ хэмжээнээс хэтрэх ѐсгүй. Гэхдээ хамгийн их утгын хязгаарлалтыг зөвхөн 6-р хэсэгт үзүүлсэн тооцоололд ашиглаж болно.

5.3. Нэвтрүүлэх/бааз антенны өндрийг тодорхойлох

Тооцоонд ашиглагдаж байгаа нэвтрүүлэх/бааз антенны өндөр h1 нь дамжууллын зай ба төрлөөс, мөн өндрийн тухай мэдээллийн янз бүрийн өгөгдлүүдээс хамаардаг.

Далай тэнгисийн дамжуулалд h1 нь далайн түвшнээс дээшхи антенны өндрийг илэрхийлнэ.

Хуурай газрын дамжууллын хувьд нэвтрүүлэх/бааз антенны ашигтай өндөр heff нь хүлээх авах/хөдөлгөөн хэрэглэгчийн антенны чиглэлд нэвтрүүлэх/бааз антеннаас 3-15 км зайд газрын дундаж түвшнээс дээшхи антенны өндрөөр тодорхойлогдоно. Хэмжих нэгж нь метр байна. Хэрвээ нэвтрүүлэх антенны ашигтай өндөр heff -ийн

MNS: 2016

8

утга мэдэгдэхгүй бол уг өндрийг ерөнхий газарзүйн мэдээллээс үнэлж тодорхойлно.

Тооцоонд ашиглагдах h1 -ийн утгыг тухайн нөхцлөөс хамааруулан 5.3.1, 5.3.2, эсвэл 5.3.3 хэсгүүдэд үзүүлсэн аргуудаар тодорхойлдог.

5.3.1. 15 км хүртэлх хуурай газрын дамжуулал

15 км-ээс бага зайтай хуурай газрын трассын хувьд доор үзүүлсэн хоѐр аргын аль нэгийг ашиглана:

a. Орчны хотгор гүдгэрийн тухай мэдээлэл байхгүй үед: Орчны хотгор гүдгэрийн тухай мэдээлэл байхгүй үед тархалтын урьдчилан тооцооллыг хийхийн тулд h1-ийн утгыг замын урт d-ээс хамааруулан дараах байдлаар тооцоолдог:

d 3км үед ahh 1 м; (4)

3км<d<15км үед 12/)3)((1 dhhhh aeffa м; (5)

Энд ha – газрын гадаргаас дээшхи антенны өндөр (жишээлбэл, цамхагийн өндөр).

b. Орчны хотгор гүдгэрийн тухай мэдээлэл байгаа үед: Орчны хотгор гүдгэрийн тухай мэдээлэл байгаа үед тархалтын урьдчилан тооцооллыг хийхдээ:

bhh 1 м; (6)

Энд bh нь 0.2d-ээс d км зайд дундажилж авсан орчны хотгор гүдгэрийн өндрөөс

дээшхи антенны өндөр болно.

5.3.2. 15 км ба түүнээс дээш урттай хуурай газрын дамжуулал

Эдгээр трассын хувьд:

effhh 1 м; (7)

5.3.3. Далай, тэнгисийн дамжуулал

Дан далай, тэнгисийн дамжуулалд h1 өндрийг далайн гадаргаас дээшхи антенны бодит өндөр гэж тодорхойлно. Энэ стандарт нь дан далай тэнгисийн дамжуулалд

мh 31 утгуудад тохиромжтой биш учраас хамгийн доод хязгаарын 1м-ээр

сонгоно.

5.4. Нэвтрүүлэх/бааз антенны өндөр h1 –ийн хэрэглээ

Нэвтрүүлэх/бааз антенны өндөр h1-ийн утга нь оронгийн хүчлэгийн утгыг гарган авах нэг эсвэл бүлэг график муруйн сонголтыг, мөн шаардагдаж болох экстраполяци, эсвэл интерполяцийг тодорхойлж өгнө. Энд дараах тохиолдлуудыг авч үзнэ.

MNS: 2016

9

5.4.1. 10-3000 м өндөртэй нэвтрүүлэх/бааз антенны өндөр h1

Хэрвээ h1-ийн утга нь график муруйд тодорхойлсон 10; 20; 37,5; 75; 150; 300; 600; 1200м өндрүүдийн аль нэгтэй таарч байвал шаардлагатай оронгийн хүчлэгийг график муруйгаас, эсвэл харгалзах хүснэгтэн өгөгдлүүдээс шууд гарган авах боломжтой. Бусад тохиолдолд шаардлагатай оронгийн хүчлэгийг 2 муруйн утгыг ашиглан дараах томъѐоны тусламжтайгаар интерполяци, эсвэл экстраполяцийн аргаар гарган авна:

)/log(/)/log()( 1 infsupinfinfsupinf hhhhEEEE дБ(мкВ/м); (8)

Энд:

hinf : хэрвээ h1<1200м бол 600 м, өөрөөр хэлбэл h1-ээс бага хамгийн ойрын номиналь ашигтай өндөр.

hsup : хэрвээ h1>1200м бол 1200 м, өөрөөр хэлбэл h1 -ээс их хамгийн ойрын номиналь ашигтай өндөр.

Einf : шаардлагатай зайд hinf –д харгалзах оронгийн хүчлэгийн утга

Esup : шаардлагатай зайд hsup –д харгалзах оронгийн хүчлэгийн утга.

h1>1200м үед эктраполяцийн аргаар гарган авсан оронгийн хүчлэгийг шаардлагатай тохиолдолд 5.2-д тодорхойлсон хамгийн их хэмжээнээс бага байхаар хязгаарлах шаардлагатай. Энэ стандарт нь h1>3000 м үед ашиглагдахгүй.

5.4.2. 10 м хүртэл өндөртэй нэвтрүүлэх/бааз антенны өндөр h1

10м-ээс бага өндөртэй h1-ийн хувьд тооцооны аргачлал нь тархалт хуурай газраар, эсвэл далай тэнгис дээгүүр хийгдэж байгаагаас шалтгаалж тодорхойлогдоно.

a. Хуурай газрын дамжууллын хувьд:

Хуурай газрын дамжууллын хувьд шаардлагатай d зайд үүсэх оронгийн хүчлэгийг

0 h1 < 10 м үед дараах томъѐог ашиглан тооцоолно:

)(1.0 101 zerozero EEhEE дБ(мкВ/м); (9)

Энд:

)(5.0 101102010 neghzero CCEE дБ(мкВ/м); (9a)

20101020 EEC дБ; (9b)

Ch1neg10: h1=10м өндөрт шаардлагатай зайд 5.4.3 хэсгийн (12) томъѐог ашиглан тооцоолсон дБ-ээр илэрхийлэгдэх Ch1 засварлалт

E10 and E20: h1=10 ба h1=20м өндрүүдийн хувьд шаардлагатай зайд 5.4.1 хэсгийн дагуу тооцоолсон дБ(мкВ/м)-ээр хэмжигдэх оронгийн хүчлэгүүд

C1020 ба Ch1neg10 засварлалтууд сөрөг утга руу тэмүүлэх шаардлагатай гэдгийг санах хэрэгтэй.

b. Далай тэнгисийн дамжууллын хувьд:

Далай тэнгисийн дамжууллын хувьд h1 өндөр 1м-ээс бага байж болохгүйг санах хэрэгтэй. Энэ хүрээнд тархалтын зам нь далайн гадаргаас дээш Френелийн нэгдүгээр бүсийн 60%-д ямар нэг саадгүй чөлөөт орон зай үүссэн байх шаардлагатай. Үүнийг дараах томъѐогоор тодорхойлно.

MNS: 2016

10

)10,,( 1061 hfDDh км; (10a)

Энд: f – номиналь давтамж, MHz.

D06 функцийг бүлэг 5.17-д тодорхойлсон.

Хэрвээ d > Dh1 бол нэвтрүүлэх/бааз антенны өндөр 20м үед далай тэнгисийн дамжууллын хувьд Френелийн бүсийн 60%-иар тодорхойлогдох шууд нисэлтийн зайг дараах байдлаар тооцоолох шаардлагатай:

)10,20,(0620 fDD км (10b)

Тэгвэл шаардлагатай зай d ба h1 утгын хувьд оронгийн хүчлэгийг дараах байдлаар тодорхойлно:

maxEE дБ(мкВ/м) d Dh1 хувьд (11a)

)/log(/)/log()( 12011201 hhDhDDh DDDdEEE дБ(мкВ/м) Dh1 < d < D20 (11b)

ss FEFE )1( дБ(мкВ/м) d D20 хувьд (11c)

энд:

Emax : 5.2 хэсэгт тодорхойлсон шаардлагатай зайд харгалзах оронгийн хүчлэгийн хамгийн их утга

EDh1 : 5.2 хэсгийн дагуу Dh1 зайд харгалзах Emax

ED20 : E10(D20) + (E20(D20) E10(D20)) log (h1/10)/log (20/10)

E10(x) : x зайн хувьд интерполяцлагдсан h1=10м өндөрт харгалзах оронгийн хүчлэг

E20 (x) : x зайн хувьд интерполяцлагдсан h1=20м өндөрт харгалзах оронгийн хүчлэг

E’ : E10(d) + (E20(d) E10(d)) log (h1/10)/log (20/10)

E′′: (9) тэгшитгэлийн тусламжтай тооцоолсон d зайд харгалзах оронгийн хүчлэг

FS : (d D20)/d.

5.4.3. Нэвтрүүлэх/бааз антенны өндөр h1 –ийн сөрөг утгууд

Хуурай газрын дамжууллын хувьд нэвтрүүлэх/бааз антенны ашигтай өндөр heff -ийг 3-15 км зайд тухайн газар нутгийн хотгор гүдгэрийн дундаж өндөр дээр тулгуурлан тооцоолсон байдаг тул сөрөг утгатай байж болно. Энэ тохиолдолд ойролцоо байрлах байгалийн саад тотгороос үүсэх дифракцийн нөлөөг тооцох шаардлагатай.

h1-ийн сөрөг утгуудын хувьд 5.4.2 хэсэгт тодорхойлсны дагуу h1 = 0 үеийн оронгийн хүчлэгийн утгыг гарган авах, доор үзүүлсэн аргын дагуу тооцоолсон Ch1-ийг тооцоолох үйлдэлд хийгдэнэ.

Дифракцийн алдагдлын нөлөөг засварлах Ch1-ийг a) ба б) тохиолдлуудад дараах байдлаар тодорхойлон засварлалт хийнэ:

a) Хэрвээ тухайн газар нутгийн хотгор гүдгэрийн талаарх өгөгдлийн сан байгаа бөгөөд h1 = 0 утгын ойролцоо тасалдал үүсэх нөхцөлийг стандартын хэрэглээнд харгалзах шаардлагагүй гэж үзвэл нэвтрүүлэх/бааз антенны

шууд нисэлтийн өнцөг eff1 –ийг хүлээн авах хөдөлгөөнт антенны чиглэлд нэвтрүүлэх антеннаас 15 км хүртэлх зайд байгаа тухайн газар нутгийн бүх

MNS: 2016

11

сааданд радио долгион өртөхгүйгээр өнгөрөх босоо чиглэлийн өнцөг байдлаар тооцоолох шаардлагатай. Энэ шууд нисэлтийн өнцөг нь эерэг утгатай байх ѐстой ба уг өнцгийг 5.11-р хэсэгт харуулсан шууд нисэлтийн

өнцөгийн засварлалтын аргын (32c) тэгшитгэлийн tca –ийн оронд ашиглан Ch1-ийг тодорхойлоно. Энэ аргыг ашигласан үед h1 = 0 утгын ойролцоо оронгийн хүчлэгийн муруй тасалдах боломжтойг санаж байх хэрэгтэй.

b) Хэрвээ орон нутгийн хотгор гүдгэрийн талаарх өгөгдлийн сан байхгүй эсвэл орон нутгийн хотгор гүдгэрийн талаарх өгөгдлийн сан байгаа, гэхдээ уг арга нь h1 = 0 утгын ойролцоо оронгийн хүчлэгийн муруйд тасалдал үүсгэхгүй

байх боломжтой бол шууд нисэлтийн өнцөг eff2-ийг нэвтрүүлэх/бааз антеннаас 9 км-ийн зайд h1 өндөртэй саад байгаа гэж үзэн тооцоолох боломжтой. Энэ аргыг ямар ч урттай трассад, тэр дундаа 9 км-ээс бага урттай трассад ч гэсэн ашиглах боломжтойг тэмдэглэх нь зүйтэй. 1-р зурагт үзүүлсэнчлэн тухайн газар нутгийн хувьд нэвтрүүлэх/бааз антеннаас 3-15 км зайд газрын гадаргын жигд бус байдлыг ойролцоолон бодит утга нь 9 км-т байна гэж үзнэ. Энэ арга нь хэдийгээр хотгор гүдгэрийн өөрчлөлтийг сул тооцох боловч h1 = 0 утгын ойролцоо оронгийн хүчлэгийн муруй тасрахгүй байх баталгааг өгнө. Энэ тохиолдолд оронгийн хүчлэгт нэмэгдэх Ch1 засварлалтыг дараах томъѐогоор тооцоолно.

)(03.61 JCh дБ (12)

энд:

1.01)1.0(log209.6)( 2J for > –0.7806 (12a)

0)( vJ өөрөөр (12б)

2effK (12в)

ба

)0009/arctan( 12 heff градус (12г)

K = 1.35 100 MГц үед

K = 3.31 600 MГц үед

K = 6.00 2000 MГц үед

MNS: 2016

12

ЗУРАГ 1

h1 < 0 үеийн шууд нисэлтийн өнцөг

P.1546-25

3 km 9 km 15 km

h1effTransmitting/base antenna

eff : effective terrain clearance angle (positive)

: transmitting/base antenna height used for calculationh1

Утга нь тэгээс ямагт бага байх энэхүү засварлалтын утгыг h1 = 0 үед гарган авсан оронгийн хүчлэгийн утган дээр нэмнэ.

5.5. Зайнаас хамаарсан оронгийн хүчлэгийн интерполяци

Хавсралтуудад үзүүлсэн зургууд нь 1-1000 км дотор дамжууллын зай d-ээс оронгийн хүчлэг хэрхэн хамаарах хамаарлын харуулна. Хэрвээ оронгийн хүчлэгийн утгуудыг эдгээр графикуудаас шууд тодорхойлох боломжтой бол ямар ч интерполяци шаардлагагүй. Нарийвчлалыг дээшлүүлэхийн тулд, мөн тооцоонд компьютер ашиглах тохиолдолд 4.3-д заасан арга ашиглана. Энэ тохиолдолд хэрвээ d зай нь хүснэгтэлсэн зайн утгуудын аль нэгтэй таарахгүй байгаа бол оронгийн хүчлэг E дБ(мкВ/м) нь дараах тэгшитгэлийн тусламжтай шугаман интерполяцийн аргаар тодорхойлогдоно.

)/log(/)/log()( infsupinfinfsupinf ddddEEEE дБ(мкВ/м); (13)

энд:

d : Тооцоолол хийх шаардлагатай байгаа зай

dinf : Хүснэгтэнд дэхь d –ээс бага хамгийн ойрын утга

dsup : Хүснэгтэнд дэхь d –ээс их хамгийн ойрын утга

Einf : dinf –д харгалзах оронгийн хүчлэгийн утга

Esup : dsup –д харгалзах оронгийн хүчлэгийн утга.

Энэхүү стандарт нь 1000 км-ээс их зайтай дамжуулалд ашиглах боломжгүй.

5.6. Давтамжаас хамаарсан оронгийн хүчлэгийн интерполяци ба экстраполяци

Тухайн давтамжид харгалзах оронгийн хүчлэгийн утгыг 100, 600 ба 2000 МГц номиналь давтамжуудад харгалзах оронгийн хүчлэгийн утгуудыг ашиглан интерполяцийн аргаар тодорхойлно. 100 МГц-ээс доош давтамж, эсвэл 2000 МГц-ээс дээш давтамжуудын хувьд номиналь давтамжийн хамгийн ойр байрлах хоѐр утгаас экстраполяци хийх замаар оронгийн хүчлэгийг тодорхойлно. Ихэнх трассад давтамжийн логарифм интерполяци эсвэл экстраполяцийг ашиглаж болох боловч тухайн ажлын давтамж нь 100 МГц-ээс бага байх зарим далай тэнгисийн дамжуулалд өөр аргыг ашиглах шаардлагатай байдаг.

MNS: 2016

13

Хуурай газрын дамжуулалд эсвэл тухайн ажлын давтамж нь 100 МГц-ээс их байх далай тэнгисийн дамжуулалд оронгийн хүчлэгийг дараах байдлаар тооцоолно.

)/log(/)/log()( infsupinfinfsupinf ffffEEEE дБ(мкВ/м); (14)

энд:

f : Тооцоолол хийх шаардлагатай байгаа давтамж (MГц)

finf : доод номиналь давтамж (хэрвээ f < 600 MГц бол 100 MГц, эсрэг тохиолдолд 600 МГц)

fsup : дээд номиналь давтамж (хэрвээ f < 600 MГц бол 600 МГц, эсрэг тохиолдолд 2000 МГц)

Einf : finf–д харгалзах оронгийн хүчлэгийн утга

Esup : fsup–д харгалзах оронгийн хүчлэгийн утга.

2000МГц-ээс дээш давтамжид экстраполяцийн аргаар гарган авсан оронгийн хүчлэгийн утгыг шаардлагатай үед 5.2 хэсэгт харуулсан хамгийн их утгаас давахгүй байхаар хязгаарлах шаардлагатай.

Тухайн ажлын давтамж нь 100 МГц-ээс бага байх далай тэнгисийн дамжууллын хувьд Френелийн нэгдүгээр бүсийн 60% нь далайн гадарга дээр ямар нэг саадгүй чөлөөтэй тархах, дамжууллын зайд тулгуурласан өөр аргыг ашиглана. Энэ зайг 5.17-р хэсэгт үзүүлсэн аргаар тооцоолно.

Дараах нөхцлүүд бүгд биелэгдэж байвал дээрх аргыг ашиглах шаардлагатай:

– Дамжуулал нь далай тэнгисийн дамжуулал байна.

– Тухайн ажлын давтамж нь 100 МГц-ээс бага байна.

– Шаардлагатай зай нь 5.17 хэсгийн D06(600, h1, 10)-ийн дагуу 600 МГц давтамж дээр Френелийн бүсийн 60%-д шууд нисэлттэй байх далай тэнгисийн дамжууллын зайнаас бага байна.

Хэрвээ дээр тоочсон нөхцлүүдээс аль нэг нь биелээгүй тохиолдолд (14) тэгшитгэлээр тодорхойлогдох интерполяцийн эсвэл экстраполяцийн аргыг ашиглах нь зүйтэй.

Хэрвээ дээр тоочсон нөхцлүүд бүгд биелсэн тохиолдолд шаардлагатай оронгийн хүчлэгийг дараах байдлаар тооцоолно:

maxEE дБ(мкВ/м) d df үед (15a)

)/log(/)/log()( 600600 ffddd ddddEEEff

дБ(мкВ/м) d > df үед (15б)

Энд:

Emax : 5.2-р хэсгийн дагуу тооцоолсон шаардлагатай зайд харгалзах оронгийн хүчлэгийн хамгийн их утга

:fdE 5.2-р хэсгийн дагуу тооцоолсон df зайд харгалзах оронгийн

хүчлэгийн хамгийн их утга

d600 : 5.17-р хэсгийн D06(600, h1, 10) дагуу тооцоолсон, 600 МГц давтамж дээр Френелийн бүсийн 60%-д шууд нисэлттэй байх зай.

df : 5.17-р хэсгийн D06(600, h1, 10) дагуу тооцоолсон, шаардлагатай давтамж дээр Френелийн бүсийн 60%-д шууд нисэлттэй байх зай.

MNS: 2016

14

:600dE (14) тэгшитгэлээр тооцоологдох, d600 зайд ба тухайн

шаардлагатай давтамж дээрхи оронгийн хүчлэг.

5.7. Хугацааны хувиас хамаарсан оронгийн хүчлэгийн интерполяци

Хугацааны 1% ба 50%-ийн хооронд дахь хугацааны өгөгдсөн хувьд харгалзах оронгийн хүчлэгийн утгыг хугацааны 1% ба 10%-д харгалзах номиналь утгуудын, эсвэл 10% ба 50% -д харгалзах номиналь утгуудыг ашиглан интерполяцийн аргаар дараах тэгшитгэлээр тооцоолно:

)/()()/()( supinfsuptinfsupinftinfsup QQQQEQQQQEE дБ(мкВ/м); (16)

энд:

t : Тооцоолол хийх шаардлагатай хугацааны хувь

tinf : Доод номиналь хугацааны хувь

tsup : Дээд номиналь хугацааны хувь

Qt = Qi (t/100)

Qinf = Qi (tinf /100)

Qsup = Qi (tsup /100)

Einf : tinf хугацааны хувьд харгалзах оронгийн хүчлэгийн утга

Esup : tsup хугацааны хувьд харгалзах оронгийн хүчлэгийн утга.

Энд Qi (x) – хуримтлагдсан нормаль тархалтын урвуу функц.

Энэхүү стандарт нь хугацааны 1% ба 50%-ийн хоорондох хугацааны аль нэг хувиас хэтэрсэн оронгийн хүчлэгийн утгуудад хүчин төгөлдөр байна. Хугацааны 1% ба 50%-иас давсан утгуудад экстраполяци ашиглахгүй.

Qi (x) функцийн ойролцоо дүрслэлийг 5.16 хэсэгт харуулав.

1-р хүснэгт

Оронгийн хүчлэгийн хүснэгтэд ашигласан зайн утгууд (км)

1 14 55 140 375 700

2 15 60 150 400 725

3 16 65 160 425 750

4 17 70 170 450 775

5 18 75 180 475 800

6 19 80 190 500 825

7 20 85 200 525 850

8 25 90 225 550 875

9 30 95 250 575 900

10 35 100 275 600 925

11 40 110 300 625 950

12 45 120 325 650 975

13 50 130 350 675 1 000

5.8. Холимог дамжуулал

Доор тайлбарласан холимог дамжуулалын аргад land(d) ба Esea(d) нь нэвтрүүлэх/бааз антеннаас d зайд хүлээн авах/ хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенны орчим тухайн газар нутгийн саадыг төлөөлөхүйц саадын өндөр R2-тэй үед үүсэх

MNS: 2016

15

оронгийн хүчлэг бөгөөд дан хуурай газрын дамжуулал болон дан далай тэнгисийн дамжуулал гэсэн байдлаар нэвтрүүлэх антенны өндөр h1, хугацааны хувь болон давтамжийн хувьд интерполяци, экстраполяци хийх байдлаар тодорхойлогдоно.

Хуурай газар ба далай тэнгисийн хэсгээс тогтох дурын холимог дамжуулалд оронгийн хүчлэгийг тодорхойлохын тулд доор дурдсан алхамуудыг хийж гүйцэтгэх хэрэгтэй. Хэрвээ дамжуулал нь хүйтэн ба дулаан далай тэнгисийн хэсгүүдийн нэгэн зэрэг агуулж байгаа бол Esea(d) –г тооцоолохын тулд дулаан далай тэнгист зориулсан график муруйг ашиглана. h1 утгыг 5.5.3-р хэсгийн дагуу далай тэнгисийн гадаргын өндөрийг хуурай газрын өндөрийг тооцоолохтой адилаар авч тооцоолох шаардлагатай. Энд h1 утгыг Eland(d) ба Esea(d)-ийн аль алинд нь ашиглана. Гэхдээ h1 утга 3 м-ээс бага байгаа бол уг утгыг Eland(d)-ийг тооцоолоход ашиглах, харин Esea(d)-г тооцоолоход үүнийг 3 м-ээр сонгоно.

Холимог дамжуулалд оронгийн хүчлэг E-ийг дараах байдлаар тодорхойлно:

totalseatotalland dEAdEAE 1 (17)

Холимог дамжуулалд интерполяцийн коэффициент А нь дараах байдлаар тодорхойлогдоно.

V

seaFAA )(0 (18)

Энд: Fsea – далай тэнгисийн дээгүүр өнгөрч дамжууллын хэсэг; A0 (Fsea) нь 2-р зурагт үзүүлсэн интерполяцийн коэффициент бөгөөд дараах байдлаар илэрхийлэгдэнэ.

3/20 11 seasea FFA (19)

Энд V –г дараах илэрхийллийн тусламжтай тооцоолно:

0.400.1,0.1maxV (20)

( ) ( ) (21)

(17) тэгшитгэлээр харуулсан холимог дамжуулалд зориулсан аргачлал нь ерөнхий шинж чанартай. Түүнийг тархалтын янз бүрийн бүсэд тодорхойлогдсон оронгийн хүчлэгийн бүлэг график муруйнуудад ашиглаж болно.

Хэрвээ тархалтын хоѐр ба түүнээс дээш бүсийг дайран өнгөрөх холимог дамжууллын хувьд оронгийн хүчлэгийг тооцоолох шаардлагатай бол дараах аргыг ашиглах нь зүйтэй:

a) Хуурай газар ба далай тэнгис, эсвэл хуурай газар ба эрэг хавийн бүс нутгийн хооронд шилжилт байхгүй байх тархалтын бүсийн хувьд бүх давтамж ба бүх хугацааны хувь-д зориулж дараах оронгийн хүчлэгийг тооцоолох аргыг ашигладаг:

)( total

i

itotal

i dΕd

dE (22)

Энд:

E : холимог дамжууллын оронгийн хүчлэг (дБ(мкВ/м))

totali dE : холимог дамжууллын урттай тэнцүү байх i дугаар бүсийн

дамжуулал дахь оронгийн хүчлэг (дБ(мкВ/м))

MNS: 2016

16

id : i дугаар бүсийн дамжууллын урт

totald : бүх дамжууллын урт;

b) Хуурай газрын тархалтын нэг хэсэг ба далай тэнгисийн, эсвэл эрэг хавийн бүс нутгийн тархалтын нэг хэсгээс тогтох тархалтын бүсийн хувьд бүх давтамж ба бүх хугацааны хувь-д зориулж (22) тэгшитгэлийг ашиглана.

c) Хуурай газар ба далай тэнгис, эсвэл хуурай газар ба эрэг хавийн бүс нутгийн хооронд зөвхөн ганц хил хязгаартай байх тархалтын бүсийн гурав ба түүнээс дээш хослолуудын хувьд бүх давтамж ба бүх хугацааны хувь-д зориулж дараах оронгийн хүчлэгийг тооцоолох аргыг ашиглана.

sT

n

j

jseaj

lT

n

i

ilandi

d

Ed

Ad

Ed

AE

sl

1

,

1

,

1 (23)

Энд:

E: холимог дамжууллын оронгийн хүчлэг (дБ(мкВ/м))

Eland,i: холимог дамжууллын урттай тэнцүү байх i-р дамжууллын хуурай газрын хэсэгт харгалзах оронгийн хүчлэг, i = 1, …, nl; Энд nl нь дайран өнгөрөх хуурай газрын бүс нутгийн тоотой тэнцүү

Esea,j: холимог дамжууллын урттай тэнцүү байх j-р дамжууллын далай тэнгис ба эрэг хавийн бүс нутгийн хэсэгт харгалзах оронгийн хүчлэг, j = 1, …, ns; Энд ns нь дайран өнгөрөх далай тэнгис ба эрэг хавийн бүс нутгийн тоотой тэнцүү

A: 5.8.1 хэсэгт үзүүлсэн интерполяцийн коэффициент (далай тэнгис

дээгүүр өнгөрөх дамжууллын хэсэг total

sT

d

d гэж тооцоологдоно)

di, dj: i, j-р бүсүүд дэхь дамжууллын урт

dlT: Дамжууллын бүх хуурай газрын хэсгийн урт =

ln

i

id1

dsT: Дамжууллын бүх далай тэнгис ба эрэг хавийн бүс нутгийн

хэсгийн ерөнхий урт =

sn

j

jd1

totald : Нийт дамжууллын замын урт = sTlT dd .

5.8.1. Холимог дамжуулалд ашиглах интерполяцийн коэффициент

Энд дараах тэмдэглэгээнүүдийг ашиглана:

Ns: далай тэнгисийн ба эрэг хавийн бүс нутгийн нийт тоо

n: дамжуулал дахь далай тэнгисийн ба эрэг хавийн бүс нутгийн дугаар; n = 1, 2, …, Ns

Ml: хуурай газрын бүс нутгийн нийт тоо

m: дамжуулал дахь хуурай газрын бүс нутгийн дугаар; m=1, 2, …, Ml

MNS: 2016

17

dsn: далай тэнгисийн, эсвэл эрэг хавийн бүс нутгаар дайран өнгөрөх зай n (км)

dlm: хуурай газрын бүс нутгаар дайран өнгөрөх зай m (км).

Дараа нь:

sN

n

snsT dd1

:дамжуулал дахь далай тэнгисийн ба эрэг хавийн

бүс нутгаар өнгөрөх нийт урт (24a)

lM

m

lmlT dd1

: дамжуулал дахь хуурай газрын бүс

нутгаар өнгөрөх нийт урт (24б)

lTsTtotal ddd : тархалтын нийт дамжууллын урт (24в)

Дараах оронгийн хүчлэгийн утгууд хэрэглэгдэнэ.

Esn(dtotal): Дамжуулал бүхэлдээ n төрлийн далай тэнгисийн, эсвэл эрэг хавийн бүс нутаг байна гэж үзвэл dtotal зайд харгалдах оронгийн хүчлэгийн утга (дБ(мкВ/м))

Elm(dtotal): Дамжуулал бүхэлдээ m төрлийн хуурай газрын бүс нутаг байна гэж үзвэл dtotal зайд харгалдах оронгийн хүчлэгийн утга (дБ(мкВ/м).

Интерполяцийн коэффициент A-г (18)-(20)-р тэгшитгэлүүдээр тодорхойлно. Интерполяцийн коэффициент нь бүх давтамж болон хугацааны хувьд зөвхөн дараах нөхцлүүдэд ашиглагдана Үүнд:

- Хуурай газар-далай тэнгисийн дамжуулалд; - Хуурай газар-эрэг хавийн дамжуулалд; - Хуурай газар-(далай тэнгис+ эрэг хавийн) дамжуулалд;

Харин дараах нөхцлүүдэд ашиглагдахгүй. Үүнд:

- Хуурай газар-хуурай газрын дамжуулалд; - Далай тэнгис эсвэл эрэг хавь-хуурай газрын дамжуулалд

Дамжууллын тодорхой хэсэг нь 2-р зурагт үзүүлсэн болон (18)-р тэгшитгэлд тодорхойлсны дагуу далай тэнгис дээгүүр дайран өнгөрөх үед дараах тэгшитгэлээр тооцоолно.

total

sTsea

d

dF (25)

.

Ингэснээр (20)-р тэгшитгэлд ашиглагдах Δ дараах илэрхийллээр тодорхойлогдоно:

ls M

m lT

lmtotallm

N

n sT

sntotalsn

d

ddE

d

ddE

11

(26)

2-р зурагт хугацааны бүх хувьд ашиглагдах A0 (Fsea)-г үзүүлэв.

MNS: 2016

18

2-Р ЗУРАГ

Холимог тархалтын интерполяцийн суурь коэффициент, A0,

P.1546-26

A0

Fraction of path over sea, Fsea

0 0.2 0.4 0.6 0.8 1

0.8

0.6

0.4

0.2

0

5.9. Хүлээн авах /хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенны өндрийн засварлалт

Энэхүү стандартад график муруй байдлаар болон хүснэгтэн хэлбэрээр тодорхойлогдсон оронгийн хүчлэгийн утгууд нь хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэлэгчийн антенны эргэн тойрны газрын гадаргатай тэнцүү, эсвэл газрын гадаргаас дээш R2 өндөрт (10 м байна) байрлах эталон хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антеннд хамаарна. Тухайлбал хот суурин газарт 20м, нягтрал ихтэй хот суурин газарт 30м, хотын захын нутаг дэвсгэрт 10м-ээр эталон өндөрийг сонгон авна. Далай тэнгисийн дамжууллын хувьд R2-ийн эталон утгыг 10м гэж авна.

Хэрвээ хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенн хуурай газар байрлаж байвал юуны түрүүнд дараах илэрхийллээр тодорхойлогдох тухайн газар нутгийн саадыг төлөөлөхүйц сайжруулсан өндөр R2’-ийг тооцоолох замаар ирж байгаа цацрагийн босоо чиглэлийг өнцгийг зөв тодорхойлно.

)150001/()150001( 122 dhdRR м (27)

Энд: h1 ба R2 нь метрээр илэрхийлэгдэнэ. Харин хэвтээ чиглэлд зай d нь км-ээр илэрхийлэгдэнэ. Газар нутгийн саадыг төлөөлөхүйц өндөр R2’-ийг нэвтрүүлэгчээс шүргэн тусах цацрагийн замд саадны цаана 15 м-ийн зайд байрлах хүлээн авагчид зориулсан өндрийн эталон цэг маягаар тооцоолно.

Төлөөлөх өндөр R2’ гэдэг нь хүлээн авагч шүргэх уналтын ( = 0) нөлөөг мэдрэх эталон өндөр юм.

h1 < 6.5d + R2 үед R2’ ≈ R2 байдгийг санах шаардлагатай.

MNS: 2016

19

Шаардлагатай тохиолдолд R2’ утгыг 1 м-ээс багагүй байхаар хязгаарлаж болно.

Хэрвээ хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэлэгчийн антенн хотын нутаг дэвсгэрт байрлаж байгаа бол засварлалтыг дараах илэрхийллээр хийж өгнө:

Засварлалт )(03.6 J дБ h2 < R2′ үед (28a)

)/log( 222 RhKh дБ h2 ≥ R2′ үед (28б)

Энд: J() –г (12a) тэгшитгэлээр тодорхойлох ба:

= 22 clutdifnu hK (28в)

2difh = 22 hR м (28г)

2clut = )27/arctan( 2difh градус (28д)

2hK = )log(2.62.3 f (28е)

nuK = f0108.0 (28ѐ)

f: давтамж (MГц).

Хотын нутаг дэвсгэрт R2’-ийн хэмжээ 10м-ээс бага байгаа үед (28a) ба (28б) тэгшитгэлээр өгөгдсөн засварлалтыг Kh2 log(10/R2′) хэмжээгээр багасгах ѐстой.

Хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенн хуурай газарт хөдөө аж ахуйн бүс нутагт, эсвэл задгай талбайд байрлаж байгаа үед R2’-ийн хэмжээг 10м-тэй тэнцүү гэж авч, h2-ийн бүх утгуудад (28б) тэгшитгэлээр засварлалтыг тооцоолно.

Доор дурдах “далай тэнгистэй зэрэгцээ” гэдэг ойлголтод нь хүлээн авах/ хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенн далай тэнгис дээр, эсвэл далай тэнгисийн яг хажууд нэвтрүүлэх/бааз антенны чиглэлд ямар нэг саадгүйгээр байрлаж байх тохиолдлуудыг хамааруулна.

Далай тэнгистэй зэрэгцээ байрлах хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэлэгчийн антенн h2 ≥ 10 м өндөртэй үед R2’-ийн хэмжээг 10м-тэй тэнцүү гэж авч засварлалтыг (28b) тэгшитгэлийн тусламжтай тооцоолно.

Далай тэнгистэй зэрэгцээ байрлах хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэлэгчийн антенн h2 < 10 м өндөртэй үед Френелийн бүсийн 60% нь далай тэнгисийн гадарга дээрх саадын яг дээгүүр өнгөрөх дамжууллын уртад тулгуурласан өөр аргыг ашиглах ѐстой. Энэ зайг ойролцоо тооцоолох аргыг 5.18 хэсэгт үзүүлсэн.

Өгөгдсөн h1 утга ба h2 = 10 м утгуудад Френелийн бүсийн 60% шууд нисэлттэй байх d10 зайг 5.18 хэсэгт дурдсан D06(f, h1, 10) дагуу тооцоолно.

Хэрвээ шаардагдаж байгаа зай нь d10-тай тэнцүү, эсвэл их бол тухайн h2-ийн утганд хийгдэх засварлалтыг R2’-ийн хэмжээг 10м-тэй тэнцүү гэж аван, (28б) тэгшитгэлийн тусламжтай тооцоолох шаардлагатай.

Хэрвээ шаардагдаж байгаа зай нь d10-ээс бага бол оронгийн хүчлэг E-ийн утган дээр нэмэх ѐстой засварлалтын хэмжээг дараах байдлаар тооцоолох шаардлагатай:

Засварлалт = 0.0 дБ d ≤ dh2 үед (29a)

= )/log(/)/log( 210210 hh ddddC дБ dh2 < d < d10 үед (29б)

Энд:

C10: R2’=10м үед (28б) тэгшитгэлээр d10 зайд тухайн h2 утгын засварлалт

MNS: 2016

20

d10: 5.18 хэсэгт дурдсан D06(f, h1, 10)-аар тооцоологдох, h2 = 10м үеийн Френелийн бүсийн 60% шууд нисэлттэй байх зай

dh2: 5.18 хэсэгт дурдсан D06(f, h1, 10)-аар тооцоологдох, h2-ийн шаардлагатай утганд Френелийн бүсийн 60% шууд нисэлттэй байх зай

Энэ стандарт нь хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенны өндөр h2 –ийн хуура газарт 1м-ээс бага, эсвэл далай тэнгисийн ойролцоо 3м-ээс бага үед ашиглагдахгүй.

Дээр өгүүлсэн хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенны өндрийн бүрэн засварлалтийг 3-р зурагт харуулсан блок схемээр дүрслэж болно.

3-Р ЗУРАГ

Хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенны өндрийн засварлалтийн блок схем

P.1546-27

Finish

Start

Land Sea

Urban Non-urban

Reduce by log(10/ )C K Rh2 ’2

C R = eq (28b) with = 10 m'2

h2 10 m h2 < 10 m

C = 0 eq (29a) C = eq (29b)

d d h2d d >

2h

d D f h10 06 1 = ( , , 10) using eq (41)

d d < 10

d d10

d D f h hh2 06 1 2 = ( , , ) using eq (41)

R < 10 m'2 R 10 m'2

C = eq (28b)C = eq (28a)

h R2 '2h R2 < '2

R R' = eq (27), ensure 1 m2 '2

5.10. Саадаар халхлагдсан нэвтрүүлэгчид хийх засварлалт

Хэрвээ нэвтрүүлэх/бааз төгсгөлийн төхөөрөмж нь саад байгаа хуурай газраас дээш, эсвэл ижил түвшинд байрлаж байгаа бол энэ засварлалтыг ашиглана. Энэ засварлалтыг бүх ийм тохиолдлуудад, тэр дундаа антенн саадын өндрөөс дээш өндөрт байрлаж байгаа үед ч гэсэн ашиглах ѐстой. Хэрвээ төгсгөлийн төхөөрөмж нь давтамжаас хамаарсан саадын дээших шууд нисэлтийн өндрөөс илүү өндөрт байрлаж байвал засварлалтыг тэгтэй тэнцүү гэж авна.

Засварлалт )( J дБ (30a)

Энд: J() –г (12a), эсвэл (12б) тэгшитгэлээр тодорхойлно ба:

= 11 clutdifnu hK R1 ha үед (30б)

= 11 clutdifnu hK эсрэг тохиолдолд (30в)

hdif1 = 1Rha м (30г)

1clut = )27/arctan( 1difh градус (30e)

MNS: 2016

21

nuK = f0108.0 (30д)

f: давтамж (MГц).

R1-нэвтрүүлэх/бааз төгсгөлийн төхөөрөмжийн ойролцоо газрын гадаргаас дээшхи саадын өндөр, м.

5.11. Шууд нисэлтийн өнцгийн засварлалт

Хуурай газрын дамжуулалд, мөн холимог дамжууллын хувьд хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенн нь хуурай газрын хэсэгт байрлаж байгаа тохиолдолд оронгийн хүчлэгийг илүү өндөр нарийвчлал тооцоолох шаардлагатай байгаа бол шууд нисэлтийн өнцгийн засварлалт оруулж болно. Шууд нисэлтийн өнцгийг дараах илэрхийллээр тодорхойлно:

tca градус (31)

Энд:

-хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антеннаас нэвтрүүлэх/бааз антенны чиглэлд 16 км хүртэл зайд тухайн газар нутгийн бүх саадыг шүргэхгүйгээр өнгөрөх, нэвтрүүлэх/бааз антенныг давж тусахгүй байх шугамаас авсан босоо чиглэлийн өнцөг.

тооцоолох үед дэлхийн газрын гадаргын муруйлтыг тооцох шаардлагагүй. tca өнцгийг +0.55° -аас багагүй, +40.0° -аас ихгүй байхаар хязгаарлах шаардлагатай.

Шууд нисэлтийн өнцгийн тухай харгалзах мэдээлэл байгаа үед оронгийн хүчлэг дээр нэмэх засварлалтыг дараах байдлаар тооцоолно:

)(–)(Засварлалт JJ дБ (32a)

Энд: J(ν) - (12a) тэгшитгэлээр тодорхойлогдоно:

f036.0 (32б)

ftca 065.0 (32в)

tca : Шууд нисэлтийн өнцөг (градус)

f : Шаардлагатай давтамж (MГц).

4-р зурагт номиналь давтамжуудын хувьд шууд нисэлтийн өнцгийн засварлалтыг харуулав.

5.12. Хуурай газрын бүрхэлт дэхь байрлалын өөрчлөлт

Бүрхэлтийн талбайг урьдчилан тооцоолох аргууд нь ямар нэгэн цэг дээрх биш, харин тухайн өгөгдсөн бүсэд хүлээн авалтын нөхцлийн тухай статистик өгөгдлийг гарган авахад хэрэглэгдэнэ. Ийм статистик өгөгдлүүдийг авч үзэж байгаа бүс нутгийн хэмжээнээс хамаардаг.

Радио дамжуулалд нэг төгсгөлийн төхөөрөмж нь хөдөлгөөнгүй, харин нөгөө нь хөдөлгөөнтэй үед нийт нөлөөллийн улмаас үүсэх дамжууллын алдагдал нь байрлалаас хамаарч тасралтгүй өөрчлөгдөнө. Ийм нөлөөллийг гурван үндсэн бүлэг болгон ангилах нь тохиромжтой байдаг:

MNS: 2016

22

Олон замын тархалт: олон замын тархалтын үед газрын гадарга, байшин барилгаас гэх мэт зүйлээс ойлт үүсэж ойсон дохио ба үндсэн дохио фазын хувьд ялгаатай байдлаар нэмэгдсэнээс дохионд долгионы уртаас хамаарсан байдлаар өөрчлөлт ордог. Энэ өөрчлөлт нь ихэвчлэн релейн тархалтын хуульд захирагддаг.

Газар нутгийн гадаргын өөрчлөлт: Тухайн орчинд байгаа байшин барилга, мод бут зэрэг овор хэмжээ ихтэй объектуудын нөлөөгөөр үүссэн дохионы өөрчлөлт. Ийм өөрчлөлтийн хэмжээ нь олон замын тархалтын үед үүсэх өөрчлөлтөөс хамаагүй их байна.

Трассын өөрчлөлт: Тархалтын нийт трассын геометр өөрчлөлтийн улмаас үүсэх дохионы өөрчлөлт. Жишээлбэл, дов толгод гэх мэт. Маш богино зайн дамжуулалаас бусад бүх дамжуулалд ийм өөрчлөлтийн хэмжээ нь тухайн орчны газрын гадаргын өөрчлөлтөөс хамаагүй их байна.

4-Р ЗУРАГ

Шууд нисэлтийн өнцөг (градус)

P.1546-28

100 MHz

600 MHz2 000 MHz

0 10 20 30 5040–10–40

–35

–30

–25

–20

–15

–10

–5

0

5

Cor

rect

ion

(dB

)

Terrain clearance angle (degrees)

Ерөнхий тохиолдолд байрлалын өөрчлөлт нь газрын гадаргын өөрчлөлтөөс хамаарна гэж үзэж болно. Энэ тохиолдолд трассын өөрчлөлт маш бага, олон замт тархалт нөөлөөлөхгүй гэж үзнэ гэсэн үг.

Радио системийг төлөвлөх үед олон замын тархалтын нөлөөллийг заавал анхаарах шаардлагатай. Энэ нөлөөлөл нь тухайн системийн зурвасын өргөн, модуляц, кодлолын схем зэргээс хамаарна. Эдгээр нөлөөллийг загварчлахдаа ITU-R P.1406 зөвлөмжийг ашиглана.

Байрлалын өөрчлөлтийг янз бүрээр тодорхойлж болно. - Зарим тохиолдолд газар нутгийн нэмэлт нөлөөнөөс гадна тухайн газар

нутгийн хотгор гүдгэрийн нөлөөллөөр нэвтрүүлэгчийн үйлчлэх нийт бүсэд

үүсэх дамжууллын нэмэлт алдагдлын хэмжээгээр тодорхойлж болно.

MNS: 2016

23

- Бусад тохиолдлуудад нэвтрүүлэгчийн тодорхой үйлчлэх хүрээнд байрлах бүх

цэгүүдийн хувьд дамжууллын алдагдлын өөрчлөлтөөр тодорхойлж болно.

- Гурав дахь тодорхойлолт нь 500 м-ээс 1 км хүртэл талуудтай квадратаар

дүрслэгдэх жижиг нутаг дэвсгэрт үүссэн оронгийн хүчлэгийн өөрчлөлтөөр

тодорхойлж бас болно.

Энэ стандартын 5.9 ба 5.11-д үзүүлсэн засварлалтууд байрлалын өөрчлөлттэй холбоотой учраас давхардуулан хэрэглэхээс зайлсхийх хэрэгтэй.

Дараах арга нь жижиг нутаг дэвсгэрт байрлалын өөрчлөлтийн үнэлгээ хийх боломжийг олгодог бөгөөд оронгийн хүчлэгийн медиан утгыг илүү нарийн тодорхойлохын тулд шууд нисэлтийн өнцгийг ашигладаг тохиолдлуудад тохиромжтой байна.

Шууд нисэлтийн өнцгийг ашиглаагүй тохиолдлуудад байрлалын өөрчлөлтийн утга илүү их байх ба газар нутгийн хотгор гүдгэрийн олон янз байдал болон саадын нөлөөнөөс хамаарч тодорхойлогдоно.

Өгөгдлийг өргөн цар хүрээтэй шинжилснээр (анализ хийснээр) хотын болон хотын захын бүс нутгуудад газрын гадаргын өөрчлөлтаас хамаарсан оронгийн хүчлэгийн медиан түвшний тархалт нь логарифм нормаль тархалттай болохыг тоорхойлсон.

Хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенн хуурай газрын бүс нутагт байрлаж байгаа үед газар нутгийн q%-иас хэтрэх оронгийн хүчлэгийг дараах байдлаар тодорхойлно:

)()100/()median()( fqQEqE Li дБ(мкВ/м) (33)

Энд:

Qi (x): магадлалаас хамаарсан урвуу нэмэлт хуримтлагдсан нормаль тархалт

L: авч үзэж байгаа бүсэд орон нутгийн дундаж утгуудын гауссын тархалтын стандарт хазайлт

Qi (x) функцийн ойролцоо дүрслэлийг 5.16-р хэсэгт харуулав.

Стандарт хазайлтын утгууд нь давтамж ба орчноос хамаарах ба туршилт

судалгаанаас харвал ихээхэн хазайлттай байдаг байна. 500 м 500 м хэмжээтэй бүсийн хувьд авч үзсэн утгуудыг дараах илэрхийллээр тодорхойлдог:

)log(3.1 fKL дБ (34)

Энд:

K = 1.2-Хотын эсвэл хотын захын бүсэд тухайн газар нутгийн саадын өндрөөс нам өндөрт буюу автомашины дээвэрийн өндрийн түвшинд байх чиглэлгүй антеннтай хөдөлгөөнт системийн хүлээн авагчуудын хувьд

K = 1.0-Тухайн газар нутгийн саадын өндөртэй ойролцоо өндөрт буюу дээвэр дээр суурилуулсан антеннтай хүлээн авагчуудын хувьд

K = 0.5-Хөдөө орон нутагт байрлах хүлээн авагчийн хувьд

f : шаардлагатай давтамж (MГц).

Дээр тэмдэглэсний дагуу, хэрвээ байрлалын өөрчлөлтийг тодорхойлж байгаа бүс

нутаг 500 м 500 м хэмжээнээс их бол, эсвэл өгөгдсөн бүсийн хэмжээнд

байрлалын өөрчлөлтйиг тодорхойлж байгаа бол L илүү их утгатай байна.

MNS: 2016

24

Туршилт судалгаагаар байрлалаас хамаарсан өөрчлөлт 2 км радиуст 4 дБ хүртэл, 50 км-ийн радиуст 8 дБ хүртэл нэмэгддэг болох нь батлагдсан.

Энэ стандартын хувьд байрлалын хувь q нь 1-ээс 99 хүртэл өөрчлөгдөх боломжтой. Дээр дурдсан утгууд 1 км-ээс бага зайд хамаарахгүй болно.

Хүлээн авах/хөдөлгөөнт антенн далай тэнгистэй зэрэгцэн байрлаж байх үед газар нутгаас хамаарсан засварлалтыг ашиглахгүй.

Зарим төлөвлөлтийн үед олон замт замхралтын түвшинг тооцсон “байрлалаас хамаарсан өөрчлөлт” гэх тодорхойлолтыг ашиглах шаардлагатай гардаг. Энэ нь хөдөлгөөнт хүлээн авагч олон замт замхралтгүй суурин байх, эсвэл дээвэр дээр байрлуулсан антеннаар хэд хэдэн давтамжийг хүлээн авах шаардлагатай боловч тухайн антенн бүх давтамжууд дээр оновчтойгоор тохируулагдаагүй байх нөхцөлүүдийг авч үзэх боломжтой болгоно. Үүнээс гадна ийм төлөвлөлтийн үед энэ стандартад авч үзсэнээс илүү том бүс нутагт хамаарах байрлалын өөрчлөлтийг тооцож үзэх шаардлага гарна.

Ийм нөхцөлд 2-р хүснэгтэд харуулсан утгуудыг төлөвлөлтөнд ашиглахад тохиромжтой.

2-р хүснэгт

Төлөвлөлтийн зарим тохиолдлуудад ашиглагдах байрлалын өөрчлөлтийн утгууд

Стандарт хазайлт (дБ)

100 MГц 600 MГц 2 000 MГц

Аналог өргөн нэвтрүүлэг 8.3 9.5 –

Тоон өргөн нэвтрүүлэг 5.5 5.5 5.5

5.13. Тропосферийн сарнилтаас шалтгаалсан оронг хүчлэгийн хязгаарлалт

5.1-5.12 хүртэл хэсэгт үзүүлсэн аргачлалуудыг ашиглан тооцоолсон оронгийн хүчлэг нь тропосферийн сарнилтийг бүрэн тооцоогүйн улмаас бага утгатай гарах магадлалтай байдаг.

Газар нутгийн хотгор гүдгэрийн тухай хангалттай мэдээлэл байгаа тохиодолд тропосферийн сарнилтаар хамаарсан оронгийн хүчлэгийн утгыг дараах аргачлалыг ашиглан тооцоолно. Ингэж тооцоолсон оронгийн хүчлэгийн утгыг “хамгийн бага утга” гэж авч үзэж болно. (6-р хэсгийн 13-р алхам).

дамжуулалын сарнилтын өнцөг s-ийг дараах томъѐог ашиглан тооцоолно:

effska

d180 градус (35)

энд:

eff: 5.4.3-р аргачлалын a) нөхцөлийн дагуу буюу h1 эерэг эсвэл сөрөг утгатай байхаас үл хамааруулан тооцоолсон h1 төгсгөлийн төхөөрөмжийн шууд нисэлтийн өнцөг, градус

: h2 төгсгөлийн төхөөрөмжийн шууд нисэлтийн өнцөг бөгөөд 5.11-р хэсэгт тооцоолсноор газрын гадаргатай харьцангуй босоо чиглэлийн өнцөг, градус

MNS: 2016

25

d: Дамжууллын урт (км)

a: 6370 км, Дэлхийн радиус

k: 4/3, рефракцийн нөхцөлд тооцсон Дэлхийн радиусын коэффициент.

Хэрвээ s тэгээс бага бол s-ийг тэгтэй тэнцүү гэж авч үзнэ.

Тропосферийн сарнилтыг тооцсон оронгийн хүчлэг Ets-ийг дараах томъѐог ашиглан тооцоолно:

tfsts GNLdE 015.010)log(204.24 дБ(мкВ/м); (36)

Энд:

Lf : давтамжаас хамаарсан алдагдал

= 23.3)log(5.2)log(5 ff (36a)

N0 = 325, медиан гадаргуугийн рефракц, сэрүүн уур амьсгалтай бүсэд

Gt: хугацаанаас хамаарсан сайжруулалт

= 7.0)02.0log(1.10 t (36б)

d: дамжуулын урт, эсвэл шаардлагатай зай (км)

f: шаардлагатай давтамж (MГц)

t: шаардлагатай хугацааны хувь.

5.14. Антенны өндрийн утгын зөрүү

Хоѐр антенны өндрийн ялгааг тооцохын тулд засварлалт хийх шаардлагатай.

Энэ засварлалтыг дараах байдлаар тооцоолно:

sloped

dlog20Засварлалт дБ; (37)

Энд: d – хэвтээ чиглэл дэхь зай бөгөөд налуу чиглэл дэхь зай dslope –ийг дараах байдлаар тодорхойлно.

Хэрвээ газар нутгийн хотгор гүдгэрийн тухай мэдээлэл байгаа бол:

2262 10 rtertteraslope hhhhdd

км; (37a)

Хэрвээ газар нутгийн хотгор гүдгэрийн тухай мэдээлэл байхгүй бол:

2262 10 hhdd aslope

км; (37б)

htter ба hrter -нэвтрүүлэх/бааз станц ба хүлээн авах/хөдөлгөөнт төгсгөлийн төхөөрөмж байрласан газруудад харгалзах далайн түвшнээс дээшхи өндөр, м

(37a) тэгшитгэлээр үүссэн гипотенуз хэлбэрийн зай нь дэлхийн гадаргын тэгш бус байдал мэдэгдэхүйц байх алс дамжууллын хувьд бодит бус боловч ийм хол зайн дамжууллын хувьд үүсэх алдааг тооцохгүй байж болно. (37) тэгшитгэлээр тооцоолсон засварлалт нь дамжуулалын зай бага, h1-ийн утга их байхаас бусад тохиолдолд маш бага утгатай байна.

MNS: 2016

26

5.15. 1 км-ээс бага зай дахь оронгийн хүчлэг

Энэ хэсэг буюу 5.1-5.14 хүртэл хэсгүүдэд 1км-ээс 1000 км хүртэлх зайд график муруй ашиглан оронгийн хүчлэгийн утгыг хэрхэн тодорхойлох аргачлалыг тусгасан. Эдгээрт интерполяци болон эктраполяци ашиглах, мөн янз бүрийн засварлалтууд хэрхэн хийхийг тусгасан.

1 км-ээс бага зайд үргэлжлэх дамжуулын хувьд тоцооллын загварыг дараах байдлаар өргөтгөн ашиглана:

Хэрвээ хэвтээ зай 0.04 км-тэй тэнцүү, эсвэл түүнээс бага бол оронгийн хүчлэг E-г дараах байдлаар тодорхойлно:

slopedE log209.106 дБ(мкВ/м); (38a)

Эсрэг тохиолдолд:

infsupinfinfsupinf ddddEEEE slope log/log дБ(мкВ/м); (38b)

Энд:

dslope: Шаардлагатай хэвтээ чиглэл дэхь зай d-ийн хувьд (37a), эсвэл (37б) тэгшитгэлээр тооцоологдсон налуу зай

dinf: d = 0.04 km үед (37a), эсвэл (37б) тэгшитгэлээр тооцоологдсон налуу зай

dsup: d = 1 km үед (37a), эсвэл (37б) тэгшитгэлээр тооцоологдсон налуу зай

Einf: 106.9-20 log (dinf)

Esup: d = 1 км үед 5.1-5.14 хэсгүүдийн дагуу тодорхойлсон оронгийн хүчлэг

Энэхүү загвар нь трассын уртыг 1 км-ээс бага байхаар багасгах үед саадыг давж гарах биш, харин саадыг тойрсны улмаас бага алдагдалтай дамжуулал үүсэх магадлал нэмэгддэг гэсэн төсөөлөл дээр суурилсан байдаг. 0.04 км ба түүнээс бага урттай дамжууллын хувьд хоѐр төгсгөлийн төхөөрөмж хооронд Френелийн бүс сааданд өртөөгүй, шууд харалт байна гэж үзэж оронгийн хүчлэгийг налуу зайд тулгуурласан чөлөөт орон зайн утга байдлаар тооцоолно.

Хэрвээ энэ төсөөлөл нь тухаййн тохиолдолд ойр зайн шаардлагатай нөхцлийг хангахгүй байвал “гудамж-хавцал”-ын тархалт, байшин барилгын үүд, дотор орчинд үүсэх замын хэсэг, эсвэл бие махбодийн нөлөөлөл гэх мэт нөлөөллийг тооцохын тулд тохирох засварлалтыг хийх хэрэгтэй.

Орй зайд ашиглах энэхүү загвар нь огцом налуу чиглэлийн дамжуулал эсвэл, ha > h2 үед үүсэх босоо чиглэлийн дамжуулалд оронгийн хүчлэг тооцоолох боломж олгоно. Гэхдээ энд тооцоолж байгаа оронгийн хүчлэг нь нэвтрүүлэх/бааз антенны босоо хавтгай дахь чиглэлийн диаграммыг илэрхийлэхгүй. Энэ нь цацаргалтын чиглэлд дэхь 1кВт идэвхитэй цацаргалтын чадалд харгалзах оронгийн хүчлэгийг илэрхийлнэ.

5.16. Урвуу нэмэлт хуримтлагдсан нормаль тархалтын функцын дүрслэл

Qi (x) урвуу нэмэлт хуримтлагдсан нормаль тархалтын функцын дүрслэл нь 0.01 ≤ x ≤ 0.99 хязгаарт хүчинтэй байна:

MNS: 2016

27

)()()( xxTxQi if x ≤ 0.5 (39a)

)1()1()( xxTxQi if x > 0.5 (39б)

Энд:

)ln(2–)( xxT (39в)

1)()())((

)())((=)(

123

012

xTDxTDxTD

CxTCxTCx (39г)

C0 = 2.515517

C1 = 0.802853

C2 = 0.010328

D1 = 1.432788

D2 = 0.189269

D3 = 0.001308

Дээр үзүүлсэн тэгшитгэлүүдээртодорхойлсон утгуудыг 3-р хүснэгтэд харуулав.

3-р хүснэгт

Урвуу нэмэлт хуримтлагдсан нормаль тархалтын ойролцоо утгууд

q% Qi (q/100) q% Qi (q/100) q% Qi (q/100) q% Qi (q/100)

1 2.327 26 0.643 51 –0.025 76 –0.706

2 2.054 27 0.612 52 –0.050 77 –0.739

3 1.881 28 0.582 53 –0.075 78 –0.772

4 1.751 29 0.553 54 –0.100 79 –0.806

5 1.645 30 0.524 55 –0.125 80 –0.841

6 1.555 31 0.495 56 –0.151 81 –0.878

7 1.476 32 0.467 57 –0.176 82 –0.915

8 1.405 33 0.439 58 –0.202 83 –0.954

9 1.341 34 0.412 59 –0.227 84 –0.994

10 1.282 35 0.385 60 –0.253 85 –1.036

11 1.227 36 0.358 61 –0.279 86 –1.080

12 1.175 37 0.331 62 –0.305 87 –1.126

13 1.126 38 0.305 63 –0.331 88 –1.175

14 1.080 39 0.279 64 –0.358 89 –1.227

15 1.036 40 0.253 65 –0.385 90 –1.282

16 0.994 41 0.227 66 –0.412 91 –1.341

17 0.954 42 0.202 67 –0.439 92 –1.405

18 0.915 43 0.176 68 –0.467 93 –1.476

19 0.878 44 0.151 69 –0.495 94 –1.555

20 0.841 45 0.125 70 –0.524 95 –1.645

MNS: 2016

28

21 0.806 46 0.100 71 –0.553 96 –1.751

22 0.772 47 0.075 72 –0.582 97 –1.881

23 0.739 48 0.050 73 –0.612 98 –2.054

24 0.706 49 0.025 74 –0.643 99 –2.327

25 0.674 50 0.000 75 –0.674

5.17. Эквивалент дамжууллын алдагдал

Шаардлагатай тохиолдолд өгөгдсөн оронгийн хүчлэгтэй эквивалент байх дамжууллын алдагдлыг дараах илэрхийллийн тусламжтай тодорхойлдог:

fELb log203.139 дБ (40)

Энд:

Lb : Дамжууллын алдагдал (дБ)

E : 1кВт идэвхитэй цацаргалтын чадалтай үеийн оронгийн хүчлэг, дБ(мкВ/м)

f : давтамж (MГц).

5.18. Френелийн бүсийн 60%-д шууд нисэлттэй байх дамжууллын уртын дүрслэл

Өгөгдсөн давтамж ба h1, h2 өндөртэй антенн бүхий дамжуулалд дэлхийн гадаргуу толигор үед Френелийн нэгдүгээр бүсийн 60%-д харгалзах шууд нисэлтийн өндрийг хангах дамжууллын уртыг дараах илэрхийллээр ойролцоогоор тооцоолдог:

D06 = hf

hf

DD

DD

км (41)

Энд:

Df : давтамжаас хамаарсан коуффициент

= 210000389.0 hh f км (41a)

Dh : шууд харах зайн хязгаарын утга

= )(1.4 21 hh км (41б)

f : давтамж (MГц)

h1, h2 : Дэлхийн толигор гадаргуу дээрх антенны өндөр (м). Дээр үзүүлсэн тэгшитгэлүүдэд h1-ийн утгыг шаардлагатай тохиолдолд тэгээс багагүй байхаар хязгаарлаж өгөх ѐстой. Үүнээс гадна, D06-ийн утгыг шаардлагатай үед 0.001 км-ээс багагүй байхаар хязгаарлаж өгөх ѐстой.

MNS: 2016

29

6. Шаталсан тооцооллын аргачлал

Дараах шаталасан тооцооллын арга нь ОУЦХБ-ын Радио Холбооны судалгааны багаас гаргасан зайнаас оронгийн хүчлэг хамаарах хамаарлын хүснэгтээс гарган авсан утгуудыг ашиглахад зориулагдсан. Энэ аргыг мөн график муруйгаас гаргаж авсан утгуудад ашиглаж болох бөгөөд энэ тохиолдолд 8.1.5-р алхамд заасан зайнаас хамаарсан интерполяцийн үйлдлийг хийх шаардлагагүй болно. 4-р хүснэгтэд зайнаас оронгийн хүчлэг хамаарах хамаарлын хүснэгтээс тодорхой утга гарган авахад ашиглах оролтын параметрүүд болон тэдгээрийн хязгаар утгуудыг үзүүлэв. Тооцооны аргыг хүснэгтэд заасан алхмын дагуу ашиглана.

4-р хүснэгт

Оролтын параметрүүд ба тэдгээрийн хязгаар утгууд

Параметр Нэгж Тодорхойлолт Хязгаарын утгууд

f МГц Ажлын давтамж 30–3000MГц

d км Дамжууллын урт 1000км-ээс ихгүй

p % Хугацааны хувь. 4.8 хэсэгт тодорхойлсон.

1–50%

h1 м График муруйд ашигласан нэвтрүүлэх антенны өндөр. 5.3 хэсэгт үзүүлсэн (4)–(7) тэгшитгэлүүдээр тодорхойлсон. Хязгаар утгуудыг 5.4.1 хэсгээр тодорхойлсон.

Хуурай газар-доод хязгаар байхгүй, дээд хязгаар-3000 м

Далай тэнгис-доод хязгаар 1 м-ээс багагүй, дээд хязгаар-3000 м

ha м Газрын гадаргаас дээшхи нэвтрүүлэх антенны өндөр. 5.3.1-ийн a) хэсэгт тодорхойлсон. Хязгаарын утгуудыг 5.3-р хэсэгт тодорхойлсон.

1-ээс их

hb м 0.2d-ээс d км зайн хувьд дундажласан газар нутгийн хотгор гүдгэрийн өндрөөс дээших бааз антенны өндөр. Энд: d нь 15 км-ээс хэтрэхгүй ба газар нутгийн хотгор гүдгэрийн тухай мэдээлэл байна.

Хязгаар байхгүй. Гэхдээ энэ параметр нь зөвхөн d < 15 км байх хуурай газрын дамжуулалд хамаарна.

h2 м Хүлээн авах/хөтөлгөөнт хэрэглэгчийн антенны газрын гадаргаас дээших өндөр. 4.10-д тодорхойлсон.

Хуурай газар-1м-ээс багагүй, 3000м-ээс ихгүй

Далай тэнгис-3м-ээс багагүй, 3000м-ээс ихгүй

R1 м Тухайн газар нутгийн саадыг төлөөлөхүйц өндөр (нэвтрүүлэгч байрласан газрын эргэн тойронд)

Хязгаар байхгүй

R2 м Тухайн газар нутгийн саадыг төлөөлөхүйц өндөр (хүлээн авагч байрласан газрын эргэн тойронд)

Хязгаар байхгүй

tca Градус Шууд нисэлтийн өнцөг 0.55°-аас 40° хүртэл

eff eff1 eff2 Градус Нэвтрүүлэх/бааз антенны ашигтай шууд нисэлтийн өнцөг. 5.9 хэсэг

Эерэг утгатай байх ѐстой.

Хэрвээ хэвтээ хавтгайн дагуух шаардлагатай зай 0,04 км ба түүнээс бага бол 17-р алхамаас эхлэн тооцоог гүйцэтгэнэ.

Хэрвээ шаардлагатай хэвтээ зай 0.04 км-ээс их, 1 км-ээс бага бол d зайг 1 км-тэй тэнцүү гэж үзэж 1-ээс 16-р алхамуудыг хийж гүйцэтгэх шаардлагатай бөгөөд үүний дараа d зайг шаардлагатай утгаар авч бусад алхамуудыг хийж гүйцэтгэнэ. Эсрэг тохиолдолд, d зайг шаардлагатай утгаар авч бүх алхамуудыг хийж гүйцэтгэнэ.

MNS: 2016

30

Алхам 1: Тархалтын дамжууллын төрлийг хуурай газар, хүйтэн далай тэнгисийн дээгүүр, эсвэл дулаан далай тэнгисийн дээгүүр гэж тодорхойлно. Хэрвээ тархалтын орчин холимог бол тархалтын нэг ба хоѐрдугаар төрөл гэсэн байдлаар дамжууллын хоѐр төрлийг тодорхойлно. Хэрвээ дамжууллын орчин нэг төрлийн байвал түүнийг тархалтын нэгдүгээр төрөл гэж үзэх ба 11-р алхамд үзүүлсэн холимог дамжуулалд зориулсан аргыг ашиглах шаардлагагүй болно.

Алхам 2: Дурын өгөгдсөн хугацааны хувьд (1%-ээс 50% хүртэл хязгаарт) дараах байдлаар хоѐр хугацааны номиналь хувийг тодорхойлно:

– Хэрвээ шаардлагатай хугацааны хувь нь 1-ээс их, 10-аас бага бол доод ба дээд номиналь хувийг 1 ба 10-аар авна;

– Хэрвээ шаардлагатай хугацааны хувь нь 10-ээс их, 50-аас бага бол доод ба дээд номиналь хувийг харгалзан 10 ба 50-аар авна.

Хэрвээ шаардлагатай хугацааны хувь нь 1%, 10%, эсвэл 50% -тэй тэнцүү бол энэ утгыг хугацааны доод номиналь хувь гэж үзэх ба 10-р алхамын интерполяцийн үйлдэл шаардлагагүй болно.

Алхам 3: Дурын шаардлагатай давтамжийн хувьд (30МГц-ээс 3000МГц хүртэл цард) дараах байдлаар хоѐр номиналь давтамжийг тодорхойлдог:

– Хэрвээ шаардлагатай давтамж 600МГц-ээс бага бол доод ба дээд номиналь давтамжууд харгалзан 100МГц ба 600МГц-тай тэнцүү байна;

– Хэрвээ шаардлагатай давтамж 600МГц-ээс их бол доод ба дээд номиналь давтамжууд харгалзан 600МГц ба 2000МГц-эай тэнцүү байна

Хэрвээ шаардлагатай давтамж 100, 600, эсвэл 2000МГц-тэй тэнцүү бол энэ утгыг доод номиналь давтамж гэж үзэх ба 9-р алхамын интерполяцийн ба экстраполяцийн үйлдлийг хийх шаардлагагүй болно.

Алхам 4: 1-р хүснэгтээс шаардлагатай зайд хамгийн ойр орших зайн доод ба дээд номиналь утгуудыг тодорхойлно. Хэрвээ шаардлагатай зайн утга 1-р хүснэгтийн утгатай таарч байвал түүнийг доод номиналь зай гэж үзэх ба 8.1.5-р алхамын интерполяцийн үйлдэл шаардлагагүй болно

Алхам 5: Тархалтын нэгдүгээр төрлийн хувьд 6-аас 11-р алхамуудыг хийж гүйцэтгэнэ.

Алхам 6: Доод номиналь хугацааны хувьд 7-оос 10-р алхамуудыг хийж гүйцэтгэнэ.

Алхам 7: Доод номиналь давтамжид 8-аас 9-р алхамуудыг хийж гүйцэтгэнэ.

Алхам 8: Шаардлагатай зай ба нэвтрүүлэх/бааз антенны өндрийн хувьд орон нутгийн саадыг төлөөлөхүйц газрын гадаргаас дээш өндөр R2-тэй хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антеннд ирэх байрлалын 50%-аас давсан оронгийн хүчлэгийг дараах алхамуудыг ашиглан тодорхойлно:

Алхам 8.1: Нэвтрүүлэх/бааз антенны өндөр h1 нь 10м-тэй тэнцүү, эсвэл

түүнээс дээш бол 8.1.1-8.1.6 алхамуудыг хийж гүйцэтгэнэ.

Алхам 8.1.1: 5.4.1 хэсэгт үзүүлсэн аргын дагуу h1-ийн доод ба дээд номиналь утгуудыг тодорхойлно. Хэрвээ h1 нь 10; 20; 37,5; 75; 150; 300; 600, эсвэл 1200м-ийн номиналь утгуудын аль нэгтэй таарч байвал энэ утгыг h1 –ийн хувьд доод номиналь утга гэж үзэх ба 8.1.6 алхамын интерполяцийн үйлдлийг хийх шаардлагагүй болно.

Алхам 8.1.2: Доод номиналь утга h1 хувьд 8.1.3-8.1.5 алхамуудыг хийж гүйцэтгэнэ.

MNS: 2016

31

Алхам 8.1.3: Зайн доод номиналь утгын хувьд 8.1.4 алхамыг хийж гүйцэтгэнэ.

Алхам 8.1.4: Шаардлагатай зай ба нэвтрүүлэх/бааз антенны өндөр h1-ийн хувьд орон нутгийн саадыг төлөөлөхүйц газрын гадаргаас дээш өндөр R2-тэй хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антеннд ирэх байрлалын 50%-аас давсан оронгийн хүчлэгийг тодорхойлно.

Алхам 8.1.5: Хэрвээ шаардлагатай зай нь зайн доод номиналь утгатай таарахгүй бол 8.1.4 алхамыг зайн дээд номиналь утгын хувьд давтан гүйцэтгэх ба 5.5-р хэсэгт үзүүлсэн аргыг ашиглан шаардлагатай зайд оронгийн хүчлэгийн хоѐр утгаар интерполяц хийнэ.

Алхам 8.1.6: Хэрвээ нэвтрүүлэх/бааз антенны шаардлагатай өндөр h1

номиналь утгуудын аль нэгтэй таарахгүй бол 8.1.3-8.1.5 алхамуудыг дахин хийж гүйцэтгэх ба 5.4.1 хэсэгт үзүүлсэн аргын тусламжтай h1-ийн хувьд интерполяц/экстраполяц хийнэ. Шаардлагатай бол үр дүнг 5.2 хэсэгт үзүүлсэн оронгийн хүчлэгийн хамгийн их утгаар хязгаарлана.

Алхам 8.2: Нэвтрүүлэх/бааз антенны шаардлагатай өндөр h1 нь 10м-ээс бага үед 5.4.2 хэсэгт үзүүлсэн аргын тусламжтай шаардлагатай өндөр ба зайн өгөгдлөөр оронгийн хүчлэгийг тодорхойлно. Хэрвээ h1<0 бол 564.3 хэсэгт үзүүлсэн аргыг ашиглах хэрэгтэй.

Алхам 9: Хэрвээ шаардлагатай давтамж доод номиналь давтамжтай таарахгүй бол 8-р алхамыг дээд номиналь давтамжын хувьд дахин хийж гүйцэтгэх ба 5.6 хэсэгт үзүүлсэн аргыг ашиглан оронгийн хүчлэгийн хоѐр утгаар интерполяц/экстраполяц хийнэ. Шаардлагатай бол үр дүнг 5.2 хэсэгт үзүүлсэн оронгийн хүчлэгийн хамгийн их утгаар хязгаарлана.

Алхам 10: Хэрвээ шаардлагатай хугацааны хувь нь хугацааны доод номиналь хувьтай таарахгүй байвал 7-оос 9-р алхамыг хугацааны дээд номиналь хувьд дахин хийж гүйцэтгэх ба 5.7 хэсэгт үзүүлсэн аргыг ашиглан оронгийн хүчлэгийн хоѐр утгаар интерполяц хийнэ.

Алхам 11: Холимог дамжууллын тооцооллын үед 5.8 хэсэгт үзүүлсэн үйлдлийг хийж гүйцэтгэнэ. Үүний тулд тархалтын төрөл бүрд харгалзах дамжуулалд 6-аас 10-р алхамуудыг хийж гүйцэтгэх шаардлагатай. Дамжуулал нь дулаан далай тэнгис ба хүйтэн далай тэнгисээс тогтох хэд хэдэн хэсгээс бүрдэж байгаа бол бүх далай тэнгисийн хэсгүүдийг дулаан далай тэнгист хамаарна гэж ангилах шаардлагатай.

Алхам 12: Хэрвээ хуурай газартай зэргэлдээ байрлах хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антенны хувьд шууд нисэлтийн өнцгийн тухай мэдээлэл байгаа бол 5.11 хэсэгт үзүүлсэн аргыг ашиглан хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэглэгчийн антеннд зориулсан шууд нисэлтийн өнцгийн засварлалтыг оронгийн хүчлэгт оруулж өгнө.

Алхам 13: 5.13 хэсэгт үзүүлсэн аргыг ашиглан тропосферийн сарнилт тооцсон үеийн оронгийн хүчлэгийг тооцоолж, E ба Ets -ийн хамгийн их утгыг гаргаж авна.

Алхам 14: 5.13 хэсэгт үзүүлсэн аргыг ашиглан хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэлэгчийн антенны h2 өндрийн хувьд оронгийн хүчлэгт засварлалт хийнэ.

Алхам 15: Хэрвээ нэвтрүүлэх/бааз төгсгөлийн төхөөрөмжийн эргэн тойронд байгаа саад нь антеннтай харьцуулахад газрын гадаргаас дээш бага өндөрт байрлаж хэвий ч уг саадыг нөлөөг тооцохын тулд 5.10 хэсэгт үзүүлсэн аргыг ашиглан засварлалт оруулж өгөх хэрэгтэй.

Алхам 16: 5.14 хэсэгт үзүүлсэн налуу дамжууллын замд зориулсан засварлалтыг хийнэ.

MNS: 2016

32

Алхам 17: 5.15 хэсэгт үзүүлсэн аргачлал нь 1км-ээс бага зайтай дамжуулалд зориулагдсан. Аргачлалын дагуу d = 1 км үед 1–16 алхамуудыг хийж гүйцэтгэх шаардлагатай.

Алхам 18: Хэрвээ хуурай газартай зэргэлдээ байрлах хүлээн авах/хөдөлгөөнт хэрэлэгчийн антеннд ирэх оронгийн хүчлэгийн хувьд байрлалын 50%-иас өөр хувиас хэтэрсэн утгыг тодорхойлох бол 5.12 хэсэгт үзүүлсэн аргыг ашиглан шаардлагатай байгаа байрлалын хувьд харгалзах оронгийн хүчлэгийн утгад засварлалт хийнэ.

Алхам 19: Шаардлагатай гэж үзвэл оронгийн хүчлэгийн утгыг 5.2-р хэсгийн дагуу хамгийн их утгаар хязгаарлана. Хугацааны хувь 50%-иас бага байх үед холимог дамжуулалд зориулан тооцоо хийж байгаа бол дан хуурай газрын болон дан далай тэнгисийн дамжуулалд тооцож гаргасан утгуудын хооронд шугаман интерполяци хийх замаар оронгийн хүчлэгийн хамгийн их утгыг тооцоолох шаардлагатай. Түүнийг дараах илэрхийллээр тодорхойлно:

totalsesfsmax /dEdEE дБ(мкВ/м); (42)

Энд:

Efs: 5.2-р хэсгийн (2)-р тэгшитгэлээр тодорхойлогдсон чөлөөт орчны оронгийн хүчлэг

Ese: 5.2-р хэсгийн (3)-р тэгшитгэлээр тодорхойлогдсон далай тэнгисийн дамжууллын маш бага хугацааны хувийн сайжруулалт

ds: Далай тэнгисийн хэсгийн замын урт(км);

dtotal: Хуурай газрын хэсгийн замын урт (км).

Алхам 20: Шаардлагатай гэж үзвэл тухайн дамжуулал дахь оронгийн хүчлэгийн утгыг 5.17 хэсэгт үзүүлсэн аргыг ашиглан эквивалент дамжууллын алдагдал руу шилжүүлж болно.

MNS: 2016

33

7. Янз бүрийн цаг уурын бүсд зориулан хийгдэх засварлалт

Хавсралтуудад үзүүлсэн график муруйнуудыг сэрүүн уур амьсгалтай бүс нутагт хийсэн хэмжилтүүд дээр тулгуурлан гаргасан. Агаар мандлын рефракцийн индексийн босоо градиент нь ихээхэн ялгаатай байх дэлхийн бүс нутгуудад ерөнхий тохиолдолд оронгийн хүчлэгийг нарийвчлан тооцоолох боломжгүй байдаг.

Хавсралтуудад харуулсан график муруйнуудыг дэлхийн ямар ч бүс нутгийн хувьд ашиглах боломжтой болгож засварлалт оруулахын тулд ITU-R P.453 зөвлөмжийн рефракцийн индексийн босоо градиентийн тухай мэдээллийг хэрхэн ашиглах тухай дараах аргачлалыг хэрэглэж болно. ITU-R P.453 зөвлөмжийн өгөгдлийн санд рефракцийн индексийн градиентийг N-нэгж/км-ээр, агаар мандлын 65м хүртэл доод хэсгийн хувьд сөрөг утгатай байхаар оруулсан байна.

Хавсралтуудад харуулсан график муруйнуудад ийм засварлалт хийхийн тулд dN0

градиентийн дараах тулгуур утгуудыг ашигладаг.

Хугацааны 50% -аас давсан оронгийн хүчлэгийн хувьд:

dN0 = –43.3 N-нэгж/км (43a)


dN0 = –141.9 N-нэгж/км (43б)


dN0 = –301.3 N-нэгж/км (43в)

Дэлхийн радио цаг уурын янз бүрийн бүс нутгуудад оронгийн хүчлэгийн бүлэг

муруйнуудыг тохируулан засварлахын тулд N градиентийн ялгаварыг дараах байдлаар тооцоолдог:

NNN ddΔ 0 ; (44)

Энд:

dN: ITU-R P.453 зөвлөмжийн хугацааны 50%, 10% ба 1% хувьд харгалзах DNDZ_50.TXT, DNDZ_10.TXT, DNDZ_01.TXT өгөгдлийн утгуудаар засварлагдсан байх график муруйнуудын өгөгдсөн хугацааны хувиас давсан градиент

dN0: (43) тэгшитгэлийн тусламжтай засварлагдсан байх график муруйд харгалзах тулгуур градиент.

Дурын d (км) зайд, хэрэв dN нь -301.3-аас бага бол оронгийн хүчлэгийн хамгийн их утганд дараах засварлалтыг нэмнэ:

)0006/exp()50/exp(1)3,301(007,0 dddNEmax дБ; (45)

Хэрвээ dN нь -301.3-тай тэнцүү эсвэл их бол оронгийн хүчлэгийн хамгийн их утганд ямар ч өөрчлөлт оруулахгүй.

Масштабчилах K коэффициентийг дараах илэрхийллийн тусламжтай тооцоолно:

26 )4941(10693,694,14 NK N > 0 (46a)

NΔ08,0 N 0. (46б)

Засварлагдаж байгаа бүлэг график муруйн хамгийн доод график муруйн хувьд,

өөрөөр хэлбэл, h1=10м үед засварлалт нэмж өгөх ба E1 нь:

)0006/exp()50/exp(1δ 1 ddKE дБ; (47)

Шаардлагатай үед E1 утгыг дараах байдлаар хязгаарлах ѐстой.

MNS: 2016

34

Засварлагдсан оронгийн хүчлэг засварлагдсан оронгийн хүчлэгийн хамгийн

их утгаас давахгүй байхаар E1-ийг хязгаарлах ѐстой.

Хэрвээ N тэгээс их бол засварлагдсан оронгийн хүчлэгийн хамгийн их утга ба h1=10м-ийн хувьд тооцоолсон оронгийн хүчлэгийн хоорондох ялгавар эдгээр график муруйнууд засварлагдаагүй байх үеийн ялгавараас давахгүй

байхаар E1-г хязгаарлах шаардлагатай. Энэ нөхцөл N тэгээс бага үед ашиглагдахгүй.

h1-ийн бусад утгуудад дараах илэрхийллийг ашиглан оронгийн хүчлэгийн хамгийн их утга ба h1=10м-ийн хувьд тооцоолсон оронгийн хүчлэгийн хоорондох харьцангуй байршил нь засварлалтгүй муруйнуудын оронгийн хүчлэгт харгалзах өмнөх байршлаа хадгалж байхаар оронгийн хүчлэгийг засварлана:

)–(/)–()–( 1111 EEEEEEEE maxmaxnn , (48)

Энд:

E1:h1=10м утганд харгалзах оронгийн хүчлэг;

En:h1-ийн утга 10м-ээс их байх үеийн оронгийн хүчлэг;

Emax: оронгийн хүчлэгийн хамгийн их утга

Штрих нь засварлагдсан утгуудыг илэрхийлнэ.

MNS: 2016

35

Хавсралт 1

30МГц - 300МГц давтамжийн цард хамаарах график муруйнууд

1. Энэ хэсэгт 100 МГц давтамж дээрх дамжууллын зай ба оронгийн хүчлэгийн хамаарлын график муруйнуудыг харуулсан. Эдгээр график муруйнуудыг 30МГц-ээс 300МГц давтамжийн цард ашиглах боломжтой бөгөөд илүү нарийвчлалтай тодорхойлохын тулд 5.6 хэсэгт үзүүлсэн аргачлалыг ашиглах хэрэгтэй. Энэ аргачлалыг зайнаас хамаарсан оронгийн хүчлэгийн хүснэгтэн утгуудад мөн ашиглаж болно.(4.3 хэсгийг хар)

2. 1-р хавсралтын 1-ээс 3-р зурагт харуулсан график муруйнууд нь хуурай газрын

дамжуулалтай 500м500м хэмжээтэй дурын газарт нутгийн хувьд хугацааны

50%, 10% ба 1%-д харгалзах, байршлын 50%-аас хэтэрсэн оронгийн хүчлэгийн

утгыг илэрхийлнэ.

3. Байрлалын хувиас хамаарсан функц байдлаар оронгийн хүчлэгийн тархалтыг

5.12-р хэсэгт байгаа мэдээллийг ашиглан тооцоолж болно.

4. 1-р хавсралтын 4-өөс 8-р зурагт харуулсан график муруйнууд нь хүйтэн ба

дулаан далай тэнгисийн дамжууллын хувьд хугацааны 50%, 10% ба 1%-д

харгалзах, байршлын 50%-аас хэтэрсэн оронгийн хүчлэгийн утгуудыг харуулна.

5. Супер рефракцийн нөлөөл маш тод ажиглагдах бүс нутгуудад 4.18 хэсэгт

агуулагдах мэдээллийг авч үзэх шаардлагатай.

6. Ионосферийн тогтвортой бус Е давхаргын иончлол нь VHF царын доод хэсэгт,

ялангуяа 90 МГц хүртэл давтамжт нөлөө үзүүлж болно.

Зарим тохиолдолд тархалтын энэхүү горим нь 500км-ээс дээш дамжууллын

зайд хугацааны бага хувиас хэтэрсэн оронгийн хүчлэгт нөлөөлж болно.

Гэхдээ, энэхүү стандартын ихэнх хэрэглээний хувьд ионосферийн нөлөөллийг

тооцохгүй байж болох бөгөөд хавсралтад харуулсан график муруйнуудыг мөн

ионосферийн нөлөөллийг тооцохгүйгээр байгуулсан болно.

MNS: 2016

36

ЗУРАГ 1

100 МГц, Газрын дамжуулал, хугацааны 50%

MNS: 2016

37

ЗУРАГ 2

100 МГц, газрын дамжуулал, хугацааны 10%

P.1546-02

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations

: representative clutter heighth2

Maximum (free space)

Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

38

ЗУРАГ 3


P.1546-03

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations



Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

39

ЗУРАГ 4

100 МГц, тэнгисийн дамжуулал, хугацааны 50%

P.1546-04

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations

= 10 mh2


Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

40

ЗУРАГ 5

100 MГц, хүйтэн тэнгисийн дамжуулал, хугацааны 10%

P.1546-05

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations

= 10 mh2

Maximum

Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

41

ЗУРАГ 6


P.1546-06

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations

= 10 mh2

Maximum

Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

42

ЗУРАГ 7

100 MГц, дулаан тэнгисийн дамжуулал, хугацааны 10%

P.1546-07

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations

= 10 mh2

Maximum

Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

43

ЗУРАГ 8


P.1546-08

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations

= 10 mh2


Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

44

Хавсралт 2



2. 2-р хавсралтын 9-өөс 11-р зурагт харуулсан график муруйнууд нь хуурай

газрын дамжуулалтай 500м500м хэмжээтэй дурын газарт нутгийн хувьд

хугацааны 50%, 10% ба 1%-д харгалзах, байршлын 50%-аас хэтэрсэн оронгийн

хүчлэгийн утгыг илэрхийлнэ.



4. 2-р хавсралтын 12-оос 16-р зурагт харуулсан график муруйнууд нь хүйтэн ба





MNS: 2016

45

ЗУРАГ 9

600 MHz, газрын дамжуулал, хугацааны 50%

P.1546-09

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations



Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

46

ЗУРАГ 10

600 МГц , газрын дамжуулал, хугацааны 10%

P.1546-10

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations



Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

47

ЗУРАГ 11

600 MГц, газрын дамжуулал, хугацааны 1%

P.1546-11

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–80

10 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(d

B(

V/m

)) f

or

1 kW

e.r.

p.m

50% of locations



Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

48

ЗУРАГ 12


P.1546-12

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 mh1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations

= 10 mh2


Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

49

ЗУРАГ 13


P.1546-13

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–7010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations

= 10 mh2


Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

50

ЗУРАГ 14


P.1546-14

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations

= 10 mh2

Maximum

Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

51

ЗУРАГ 15


P.1546-15

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations

= 10 mh2


Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

52

ЗУРАГ 16


P.1546-16

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations

= 10 mh2


Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

53

Хавсралт 3



2. 3-р хавсралтын 17-оос 19-р зурагт харуулсан график муруйнууд нь хуурай

газрын дамжуулалтай 500м500м хэмжээтэй дурын газарт нутгийн хувьд

хугацааны 50%, 10% ба 1%-д харгалзах, байршлын 50%-аас хэтэрсэн оронгийн

хүчлэгийн утгыг илэрхийлнэ.



4. 3-р хавсралтын 20-оос 24-р зурагт харуулсан график муруйнууд нь хүйтэн ба





MNS: 2016

54

ЗУРАГ 17

2 000 МГц, газрын дамжуулал, хугацааны 50%

P.1546-17

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations



Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

55

ЗУРАГ 18


P.1546-18

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations



Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

56

ЗУРАГ 19


P.1546-19

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations



Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

57

ЗУРАГ 20


P.1546-20

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

fo

r 1

kW

e.r

.p.

m

50% of locations

= 10 mh2


Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

58

ЗУРАГ 21

2000 МГц, хүйтэн тэнгисийн дамжуулал, хугацааны 10%

P.1546-21

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–80

10 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(d

B(

V/m

)) f

or

1 kW

e.r.

p.m

50% of locations

= 10 mh2

Maximum

Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

59

ЗУРАГ 22

2000 МГц, хүйтэн тэнгисийн дамжуулал, хугацааны 1%

P.1546-22

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–80

10 100 1 0001

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(d

B(

V/m

)) f

or

1 kW

e.r.

p.m

50% of locations

= 10 mh2

Maximum

The single solidcurve represents

all values offrom

10 m to 1 200 mh

1

MNS: 2016

60

ЗУРАГ 23

2000 МГц, дулаан тэнгисийн дамжуулал, хугацааны 10%

P.1546-23

1 200 m

600 m

300 m

150 m

75 m

20 m

10 m

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 000

h1 = 1 200 m

h1 = 10 m

1

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations

= 10 mh2


Transmitting/base

antenna heights, h1

37.5 m

MNS: 2016

61

ЗУРАГ 24

2000 МГц, дулаан тэнгисийн дамжуулал, хугацааны 1%

P.1546-24

120

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

–10

–20

–30

–40

–50

–60

–70

–8010 100 1 0001

Distance (km)

Fie

ld s

tren

gth

(dB

(V

/m))

for

1 k

W e

.r.p

.m

50% of locations

= 10 mh2

Maximum

The single solidcurve represents

all values offrom

10 m to 1 200 mh

1

Documents

MNS 5473:2005 Радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн