89

mogzauroba sulis saxsnelad

  • Upload
    others

  • View
    8

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: mogzauroba sulis saxsnelad
Page 2: mogzauroba sulis saxsnelad

1

mogzauroba sulis saxsnelad

andalusiis epoqis udidesi swavluli ibn hazmi werda; “ vcdilobdi, mimegno rame sqemisTvis, rome-lic yvela adamianisTvis misaRebi iqneboda, raTa gamxdariyo saukeTeso da Semdgom Rirsi bedniere-bisa. mxolod erTi vipove SiSisgan gaTavisufleba.” am gamonaTqvamis arsi rom aexsna, is iZulebuli gax-da daewera mTeli wigni, romlidanac Zalian bevri daskvnis gamotana SeiZleba.

sazogadoebis yvela wevri, romelmac icis, rogor daaRwios Tavi SiSs, mSvidadaa, da roca es moxdeba, zedapirze adamianis saukeTeso zneobrivi Tvisebebi amotivtivdeba. iseTi, rogoricaa keTilSobileba, keTilmosurneoba, gulmowyaleba, ndoba, pasuxism-gebloba. es yvelaferi gavlenas axdens fsiqikur mdgomareobazec, risi Sedegic, Cveulebriv, kargi janmrTelobaa.

swored amisTvis moevlina islami kacobriobas – raTa adamianebi gaeTavisuflebina SiSisgan, TavianT mdabal survilebsa da axirebebze maRla daeyene-bina, xelaxla STaebera maTTvis Rirsebis grZnoba, romelic gamCenma mianiWa adamianebs, roca maT ga-moucxada, rom am samyaroSi misi xalifebi – misi warmomadgenlebi iqnebodnen.

vifiqre, rom Rirda, dasavleTSi mcxovrebi xalxi gasaubreboda erTmaneTs, eCvenebinaT Tanamemamule-ebisTvis, rom, iyo musulmani, ar aris rasobrivi

Page 3: mogzauroba sulis saxsnelad

2

an kulturuli sakiTxi, aramed es aris adamianis dauRalavi swrafva arsebobis WeSmariti arsis Zi-ebisken.

yuranis mixedviT, erTad erTi poriba islamis gagebisTvis aris misi gaazreba. swored es gaakeTa milionobiT adamianma dasavleTSi bolo aTwleu-lebis manZilze. yovelive es maT daexmara, epovaT simSvide da ganedevnaT SiSi.

amgvarad, zog maTgans vTxove, CaeweraT TavianTi araCveulebrivi Tavgadasavlebi da gaendoT da-savleTSi mcxovrebTaTvis - xalxisTvis, romelic gaanadgura SiSma, idumalma grZnobam da es SiSi, di-lidan saRamomde, maT ubiZgebs eZion is, rac mxolod iluziaa; xalxisTvis, romelic brmad endoba Tavis mecnierebs da SeiaraRebul Zalebs, magram romel-sac unda, da es faqtia, rom gardaisaxos da moxv-des axal samyaroSi, romelzedac man jer araferi icis da romelzedac mis Zlevamosil SeiaraRebul Zalebs da kompetentur swavlulebs warmodgenac ara aqvT. me maT vuTxari; “Tqven erTnairi warsuli gaqvT da yvelam erTnairad gaiareT tkivilis da tanjvis gamoqvabulidan momavali gamaognebeli gza da mojadoebuli xarT sufTa haeriT, romelic ga-jerebulia WeSmaritebis sinaTliT, rasac gamoscems Seuryvneli realoba”. mere maT SevTavaze SeekribaT TavianTi STabeWdilebebi da gamoecaT wignad, ro-melic iqneboda wamali, an, modi ase vTqvaT, sasiyva-rulo werilebi zogierTebisTvis.

pasuxi, romelic miviRe, iyo namdvilad enTuzi-azmiT savse. yvela, visac vesaubre, mowodebuli iyo, rac SeiZleba swrafad, sxvebisTvis gaeziarebina sakuTari gansacvifrebeli gamocdileba. roca me gavaanalize yvelaferi, gakvirvebuli davrCi, Tu

Page 4: mogzauroba sulis saxsnelad

3

rogor gavda maTi istoria Cemsas. adamianTa sule-bi identuri Tu ara, gansacvifreblad msgavsia. am Sedarebam stimuli momca gamomeca es wigni. imedi maqvs, rom wakiTxvis Semdeg xalxi garkveul codnas miiRebs, da rac mTavaria, mSvidobisa da urTierT-gagebis pirobebSi, ufro Rrmad Caxedavs cxovrebis arss.

Cven erTad erTi da erTi da imave gamCenis mier gaCenili arsebebi varT. rodesac kulturul da sa-ganmaTleblo sferoSi yovelgvar tyuils farda a-exdeba, raRa dagvrCeba garda imisa, rom SevasruloT Cveni vali samyaros winaSe – Tayvani vceT gamCens ise, rogorc man gvibrZana da am gziT davafuZnoT samyaroSi samarTlianoba da urTierTmoyvareoba, riskenac ase iswrafoda yvela da risi xorcSesxmac sakmaod rTulia.

miuxedavad imisa, rom sasurvels realobad war-moidgenen, adamianTa umravlesoba dRes-dReobiT mainc srul ukuneTSi imyofeba, radgan isini ver elevian qedmaRlobas da egoizms. amitom Cven maT vTavazobT mogzaurobas yvelaferSi garkvevisTvis.

damaskoSi erT sadilze, doqtorma dahabma Se-momTavaza Cemi azri damefiqsirebina da rom kargi iqneboda, Cem colsac igive gaekeTebina.

- mgoni, saintereso iqneba dasavleTSi mcxovreb-TaTvis, Tu rogor miiRe islami.

me didi siamovnebiT miviRe misi SemoTavazeba da gadaveci Cems cols. ramdenime dRe dagvWirda, rom Camogveyalibebina Cveni azri da dagvewera. radgan aman didi daintereseba gamoiwvia, mogvianebiT, Cven, rogorc ideis avtorebs, gvTxoves mogveZia kidev ramdenime faqti da gveTargmna inglisur enaze.

Page 5: mogzauroba sulis saxsnelad

4

imedia es wigni daexmareba sxvebs, ipovon WeSma-riteba, simSvide da goniereba, rasac Cven veZebdiT uzenaes allahSi.

najaT rozko

ebu beqr galego

najaT rozko (viviana rozko) daibada poloneTSi, cehanovSi, 1950 wlis 18 Tebervals. ojaxi male gada-vida varSavaSi, sadac cxovrobda, vidre ar gaTxovda da espaneTSi ar gadavida sacxovreblad. 1974 wels man daamTavra varSavis universitetis filologiis fakulteti inglisuri enis ganxriT da muSaobda saSualo skolaSi inglisuri enis maswavleblad da Tarjimnad poloneTis mecnierebaTa akademiaSi. gaiara ra ramdenime gamocda da imuSava skolaSi inglisuri enis maswavleblad, espaneTSi iSova sa-jaro samsaxuri. mogvianebiT, roca islami miiRo, is ojaxTan erTad gadavida stambulSi, sadac ingli-suri enis maswavleblad gaagrZela muSaoba. amJamad, is ori welia cxovrobs siriaSi, sadac damaskoSi, al-fadis universitetSi inglisurs aswavlis.

ebu beqr galego (igive xose xavier galego) dai-bada espaneTSi, saragosaSi, 1955 wlis 30 maiss. swav-lobda saragosas universitetSi da 1875 wels gada-vida parizSi, sadac gaagrZela istoriis da filo-sofiis fakultetze swavla sorbonisa da vensanis universitetebSi. sami wlis Semdeg man imogzaura xmelTaSua zRvis garSemo da kargad gaicno ita-lia, saberZneTi da iugoslavia. man ramdenime weli dahyo saberZneTSi da Semdeg gaemgzavra londonSi, sadac cxovrobda sami weli. Semdeg is daojaxda varSavaSi da iq cxovrobda erTi weli. iaruzels-kis winaaRmdeg saxelmwifo gadatrialebis mere dabrunda espaneTSi, sadac aTi wlis ganmavlobaSi

Page 6: mogzauroba sulis saxsnelad

5

aswavlida enebs. is aris avtori wignisa “ imuSave ganviTarebisTvis”, es aris saxelmZRanelo, Tu ro-gor aswavlo inglisuri 3-dan 10 wlamde bavSvebs. islamis Seswavlis interesma is Caiyvana stambulSi, sadac gamoikvlia islami da daaxloebiT erTi we-li xelmZRvanelobda medreses – yuranis Semswav-lel bavSvTa skolas. amJamad cxvrobs damaskoSi, muSaobs espanuri enis maswavleblad.

erovneba - espaneli.

saxeli - xose xavier galego

islamis miRebis Semdgom dairqva

saxeli ebu beqri

ojaxuri mdgomareoba - daojaxebuli

dabadebis TariRi - 1950 wlis 30 ivnisi

dabadebis adgili - espaneTi, saragosa

Zalian Zneli ar unda iyos dasavleTSi mcxov-rebisTvis imis gageba, rom pirovnebas, romelsac praqtikulad yvelaferi aqvs, rac SeiZleba cxovre-baSi inatros, mainc ar aris bednieri. ufro metic, sasowarkveTilebaSia Cavardnili, sakuTari cxov-rebis usargeblobis grZnoba aqvs da dro da dro TviTmkvlelobaze fiqrobs. miuxedavad imisa, rac ar unda brwyinvale ganaTleba miiRon, dasavleT-Si mcxovrebni sakmarisad ar fiqroben cxovrebis gaazrebaze, sakmarisad ar iRwvian, rom daiviwyon TavianTi arsebobis absurduloba, rac ufro da ufro Zlierdeba da misi daZlevis erTad-erTi gza alkoholi da narkotikia. rogorc 60-70 wlebis samecniero fantastikur wignebSi iyo nawinaswar-metyvelebi, umecreba da gonebadabinduloba damk-vidrdeba, rogorc kacobriobis saboloo kredo da am damkvidrebis stimulatori somas sofistikuri sistema iqneba.

Page 7: mogzauroba sulis saxsnelad

6

naTlad maxsovs wlebis win Cem studentTan sau-bari sulier SfoTvaze, SiSze, rasac is ganicdida yoveldRiuri movlenebis gamo; aseve mis unarze, ramdenad SeeZlo yovelives gaazreba da erT har-moniul mTlianobad warmodgena, rac mas sulis simSvides moutanda. mas gamudmebiT qonda SiSis da Sinagani mRelvarebis SegrZneba imis gafiqrebaze, rom mis Tavs raRac xdeboda da TviTonac ar icoda ra SeiZleba es yofiliyo. me vuTxari, rom es seri-ozuli intoqsikaciis Sedegi iyo, rom Cven yvela mowamlulebi varT da amgvarad realobas sruliad damaxinjebulad aRviqvamT, rac periodulad iwvevs sruli gaucxoebis, arabunebrivobis SegrZnebas. man maSinve mkiTxa, “ra unda vqnaTo?”. pasuxi naTelia – pirvel rigSi saWiroa dezintoqsikacia. “rogor?” – mkiTxa man. “TviTonve unda SeZlo da moicilo yvela garegani stimuli, romelmac dagajera, rom siamovnebis wuTieri SegrZneba WeSmariti bednie-rebaa. me girCev, erTi Tvis ganmavlobaSi ar uyuro televizors, ar mousmino musikas, ar CarTo radio, ar waikiTxo gazeTebi, ar iaro diskoTekebze, ar dalio alkoholuri sasmelebi, ar mowio...” vidre davamTavrebdi asketuri cxovrebisTvis aucile-beli pirobebis CamoTvlas, uceb xelebi yurebze aifara da iyvira – “ras ambobT, me amas erTi dRec ver gavuZleb!”

am ubralo saubarma gamagebina, rom dasavlelebi ganwirulni arian, darCnen androidebad, ubralo mokvdavebidan veRarasodes iqcnen gonier adamia-nur arsebebad. TiToeuli zemoTxsenebuli garegani stimuli aris mxolod drois gayvanis saSualeba, droisa, romelic bolo amosunTqvamde mxolod bi-ologiurad miedineba da aranairi kavSiri ar aqvs istoriasTan.

Page 8: mogzauroba sulis saxsnelad

7

nebismieri 40 wels gadacilebuli dasavleli sruliad darwmunebulia, rom rac ar unda gaakeTon, rac ar unda SeemTxveT, maT cxovrebas azri mainc ar Seemateba.

lamazad gaformebuli qalaqebis, sufTa quCebis, ulamazesi parkebis, efeqturi satransporto komu-nikaciebis, uamravi saavadmyofoebis, maRalanazRa-urebadi mosamsaxureebisa da dabali inflaciis miRma rac imaleba – aris Zaladoba, agresia, sigiJe, danaSauli, amoraloba, mevaxSeoba da siRaribe.

Cvidmeti wlis viyavi, roca am absurds pirispir Sevejaxe. maSin ase vTqvaT, ganmartoebul cxovrebas veweodi, Cemi erTad-erTi megobari wigni iyo. TiTq-mis mTel fuls wignebSi vxarjavdi da TandaTa-nobiT Cemi mwiri biblioTeka sakmaod momZlavrda. vfiqrobdi kidec, rom erTxelac amdeni wigni Cems saxlSi aRar daeteoda. wignebi Cemi gataceba iyo. vkiTxulobdi, mtvers vwmenddi, vamowmebdi, romeli iyo sarestavracio da rac mTavaria, maT gareSe wu-TiTac ver warmomedgina samyaro.

1967 wlis zafxulSi me da Cemma ojaxma vimogza-ureT espaneTis Crdilo-dasavleTiT mdebare umS-venieres regionSi -galisiaSi. mis dedaqalaqSi, la koruniaSi bina daviqiraveT da yovel dRe zRvaze sacuraod, an navsadgurSi Tevzis bazrobaze dav-diodiT. es yoveldRiuri rutina ar mbezrdeboda, magram xSirad Zvel qalaqSi xetials wignis Zveli maRaziebis daTvaliereba merCivna. gadavwyvite, Cemi biblioTeka gamemdidrebina da “don kixotis” kargi gamocema meyida. ramdenime dRe veZebe, magram amaod. erT dRes Sevedi wignis erT-erT Tanamedrove maRa-ziaSi, romelic Zalin gavda supermarkets da sadac wignebi ise iyo dalagebuli, gegoneba an xorci iyo,

Page 9: mogzauroba sulis saxsnelad

8

an bostneuli da sadac gamyidveli, romelsac war-modgena ar hqonda, ra ganZi iyo mis xelSi, erTnairi indiferentulobiT fuTavda eleqtroxelsawyos da aristoteles “metafizikas”. miuxedavad yvelafrisa swored aq aRmovaCine “don kixotis” araCveulebrivi gamocema, qaRaldis ufaqizes faqturaze salvador dalis ilustraciebiT, teqsti ki iseTi SriftiT iyo dabeWdili, misi kiTxva erTi siamovneba iyo. rac mTavaria, fasi sakmaod xelmisawvdomi iyo. gadavSa-le da warmovidgine, Tu rogor amayad ideboda es gamocema Cems biblioTekaSi sxva wignebis gverdiT. wigns veferebodi da megona, rom msoflioSi Cemze bednieri aravin iyo. uecrad tuCebze vigrZeni erT-droulad mware da mJave gemo da TiTqos yelSi burTi gameCxira, romelic daxrCobas mipirebda. isev ver vxvdebodi, ram gamoiwvia yovelive es. am simp-tomebs raRac unda mohyoloda da nel-nela mivx-vdi rac xdeboda. bundovnad Camesma xma, romelic meubneboda – “ratom xar ase bednieri? kargi iqneba, Tu am uzarmazari biblioTekis gauTaveblad gam-didrebas Tavs daanebeb, radgan, adre Tu gvian, mainc unda mokvde da es wignebi aRaraferSi dagWirdeba.” am sityvebma, romlebic realuri arc iyo, sruliad gamaSeSa. uecrad Cems irgvliv siCumem daisadgura da wigni, romelic xelSi meWira, uCveulod mZime gaxda. maSin vkiTxe sakuTar Tavs – ra saWiroa cod-na, Tuki sikvdili mainc gardauvalia? rac ar unda gavakeToT, rac ar unda SevimecnoT, Cvens gardacva-lebasTan erTad qreba. wigni Taroze davabrune da uecrad cxovrebaSi pirvelad uzarmazari tkivili vigrZeni. Cemma cxovrebam azri dakarga. me mxolod 17 wlis viyavi. Tavi saSinlad martosulad vigrZe-ni. megona, TiTqos erTad-erTi adamiani viyavi, visac es saSineli WeSmariteba gaandes. yvelafrisgan ga-borotebuli movbrundi, isev Sevedi maRaziaSi, wigni

Page 10: mogzauroba sulis saxsnelad

9

aviRe, safasuri gadavixade da gamovedi imis sruli SegnebiT, rom msgavsi Cems cxovrebaSi aRar ganme-ordeboda. dro mainc Tavisas Sveba, gamiCnda sxva da sxva gegmebi da es SegrZnebebi TandaTanobiT daviwyebas mieca.

meored msgavs absurds 23 wlis Semdeg SeveCexe. situacia sruliad ganxvavebuli iyo. didxans ar gamgrZelebia axalgarzduli ambiciebis da ocne-bebis periodi. TiTqos naadrevad daberebuli, sikv-dils ise vuyurebdi, rogorc didi xnis ocnebas, TiTqos davbrundi xangrZlivi mogzaurobidan, imis magivrad, rom axalSi wavsuliyavi. TiTqos am marS-rutis boloSi viyavi da vcdilobdi, Sevguebodi qaotur da boboqar warsuls da amave dros vcdi-lobdi gamerkvia, Tu darCa raime, risi gakeTebac SemeZlo – gadameSala momdevno axali gverdi da gameRo kidev erTi kari.

eWvsgareSe, me Cemi drois Svili viyavi. istori-ulma movlenebma, romelTa mowmec viyavi, daRi da-asva Cems cxovrebas. davibade 1955 wels saragosaSi, espaneTis CrdiloeTiT, gamorCeul regionSi, sadac romaelma keisarma avgustusma Cveni welTaRricxviT pirvel aTaswleulebSi daaarsa pirvel muslim es-panelTa politikuri da kulturuli centri.

mTeli axalgazrdoba gavatare frankos diqtato-ruli reJimis periodSi, romelic damyarda espane-Tis sisxlismRvreli samoqalaqo omis Sedegad. es iyo Sesavali meore msoflio omisa, romelic erTi wlis Semdeg gaCaRda ori ZiriTadi Zalis – komu-nizmisa da parlamenturi demokratiis dapirispi-rebis Sedegad. es iyo ori Zala – ori ZaRli, ori sxva da sxva sayeluriT, samyaroSi gabatonebisa da globalizaciis erTi da imave idealiT, romlebsac

Page 11: mogzauroba sulis saxsnelad

10

kamuflaJisTvis gansxvavebuli niRbebi ekeTaT. amis Sedegad espaneTi izolaciaSi moeqca da gamoeTiSa saerTaSoriso saomar operaciebs. meore msoflio omis Semdeg gamarjvebulebma Seadgines axali ruka axali dasaxelebebiT da axali sazRvrebiT. espa-neTma TiTqmis Sewyvita arseboba da xangrZlivad iyo ekonomikur da politikur boikotSi imis saz-Raurad, rom faSizmis erT-erTi kera iyo. sinamdvi-leSi es yvelaferi burusiT iyo moculi - evropa dainteresebuli iyo ufro ekonomikiT, vidre poli-tikiT da am mxriv pireneis naxevarkunZuli sauke-Teso gamosavali iyo.

me gavizarde iseT sazogadoebSi, sadac warsuli iyo awmyo. yvela cvlileba, rac xdeboda evropaSi, ar exeboda pireneis naxevarkunZuls. Tumca, evropa gamoirCeoda gansakuTrebuli individualizmiT. axalgazrdobis wlebi gavatare iseT sazogadoe-baSi, sadac naTesaur kavSirebs, axloblobas same-zobloSi, mkacr moralur normebs, avtoritetul principebs Tavisi Sedegi mohqonda. minda giTxrT, rom es samoTxe ar iyo. am Rirebulebebidan arc er-Ti ar iyo pirvelmizezis gaazrebaze dafuZvnebuli. es ufro status kvos SenarCuneba iyo, rac Zalauf-lebaSi myofTa uflebebs daicavda. kaTolikuri eklesia fsons frankoze Camovida, am ukanasknelma ki, piriqiT, eklesia Tavis mokavSired aqcia. ekle-sias unda gaekontrolebina moqalaqeTa cxovreba, maTi ganaTleba, kavSirebi da Seqmna sakuTari sa-dazvervo qseli, romelmac arsebuli xelisufle-bis winaaRmdeg nebismieri saxis daumorCilebloba SeuZlebeli gaxada. espanelma filofofosma, avgus-tin buenom ase aRwera situacia: “erTi mRvdeli 10 policiels udriso”.

roca universitetSi vabarebdi, ukve ver vitan-

Page 12: mogzauroba sulis saxsnelad

11

di samRvdeloebas, gansakuTrebiT ki kaTolicizms. samRvdeloebis pirmoTneobam, gaxrwnilebam da si-xarbem CemSi amoSala survili, mecxovra ise, ro-gorc cxovrobdnen ieso qriste da misi mowafeebi. socialurma usamarTlobam da politikurma repre-siam ukiduresad radikalur komunizmSi gadamisro-la. Tumca, maleve aRmovaCine, rom didi gansxvaveba arc yofila samRvdeloebasa da politbiuros So-ris. mravali wlis fuWi ocnebebis Semdeg aSkara gaxda, rom socialisturi sazogadoebebis mkacri realoba unda uareyoT. espaneTSi frankos reJimis Zlierma agoniam policiis aparati mwvave agoniaSi Caagdo – maTTvis nebismieri axalgazrda ukve saeW-vo iyo. gadavwyvite memarcxene partiebis, saidumlo asociaciebis da gasamxedriebuli jgufebis qaosi-dan Sors vyofiliyavi da parizSi wavsuliyavi. Cemi bargi mxolod erTi CanTisgan Sedgeboda, romelSic ramdenime xeli tansacmeli da oriode wigni ido. me aRarc RmerTis mwamda da aRarc qveyana gamaCnda. aRarc survilebi mqonda da aRarc raimes molodi-ni da warmodgenac armqonda, rogor unda mecxovra ase sasowarkveTils. erTad-erTi, rac siamovnebas maniWebda, iyo laTinur kvartalSi, wignebis Zvel maRaziaSi siaruli, sadac mudam idga sakmevlisa da tyavis suni, romelic amaRelvebel ezoTerul siwmindeebs asdioda. erTi wlis Semdeg gavicani erik tolone, adamiani, romelmac Cemi cxovreba Sec-vala. misi misamarTi momca universitetis megobar-ma, romelTanac sasauzmod da sasaubrod xSirad davdiodi xolme. is unda gamxdariyo Cemi gidi da mfarveli.

kari Zlierma, saSualo tanis kacma gamiRo, ro-melsac uzarmazari wveri da didi, Savi, gabrwyinebu-li Tvalebi hqonda. iseTi SegrZneba mqonda, TiTqos

Page 13: mogzauroba sulis saxsnelad

12

mTeli cxovreba vicnobdi da gulaxdilad daviwye laparaki:

- me Jan fransuas megobari var. astrologiiT da qimiiT var dainteresebuli. faqtobrivad, wavikTxe...

magram man saTqmelis damTavrebis saSualeba ar momca. inkvizitoriviT Semomxeda da samarisebuli, civi xmiT mkiTxa:

- Tqven marTla gainteresebT WeSmariteba, Tu gindaT, mTeli cxovreba msgavs sisuleleebs miuZR-vnaT?

am kiTxviT waqezebulma vupasuxe:

- ra Tqma unda, WeSmaritebas veZeb. cxovrebaSi sxva arc araferi mikeTebia.

- Tu asea, daiviwye es ideologiuri nagavi da mTeli arsiT ecade, Segnebuli gaxde, araarsebiTs Tavi aaride da samyarosgan diferencirebuli iyavi. es martivia da yvelas SeuZlia.

Cven davjeqiT lotosis pozaSi. is mtkice, magram TiTqos moCurCule xmiT Cems pirvel transcenden-talur meditacias xelmZRvanelobda. uceb mivxvdi, rom es iyo pirveli SemTxveva, rodesac me sakuTar TavSi Cavixede, gaviazre, ra iyo arseboba.

am aRmosavlel gurusTan 14 wlis ganmavlobaSi vmegobrobdi. espanurad vTargmne misi wignebis um-ravlesoba. sadac ar unda vyofiliyavi, mis gareSe eqvs Tveze mets ver vZlebdi. amasobaSi davojaxdi kidec, ori vaJi SemeZina. miuxedavad cudi finansu-ri mdgomareobisa, yovelTvis vaxerxebdi parizSi Casvlas da ar gamomitovebia misi seminarebi Tu jgufuri meditacia. vkiTxulobdi yvelafers, rasac is mirCevda – budizmis, induizmis, dasavluri ezo-

Page 14: mogzauroba sulis saxsnelad

13

Terizmis Sesaxeb, vecnobodi evropul literatu-ras. TiTqos yvelaferi erT da imave ideologiur CarCoSi iyo moqceuli – rene renoni, iulius evola, blavackaia, gurjievi, balzaki, Staineri, haidegeri.. mirCia, kargad gavcnobodi qristianul misticizms – ekharts, wminda terezas, san xuan de la kruzs, ucnobi avtoris “ucodinrobis Rrubels”. TiTqos isini adasturebdnen, rom swor gzaze videqiT, gamo-xatavdnen Cvens Tvalazriss, magram miuxedavad amisa, TviToeulSi iyo raRac gadaxra. CemTvis Cemi maswav-leblis cxovrebis wesi didi xniT ver darCeboda misaRebi; im maswavleblisa, romelsac ar undoda hyoloda ojaxi da bavSvebi. aseve, CemSi izrdeboda eWvi ekumenizmsa da religiebs Soris saerTo enis moZebnis mimarT. gadavwyvite, amis Sesaxeb erik to-lonesTvis meTqva. Cemda gasakvirad, sxvas rom Tavi davaneboT, Zalian miamituri, yovelgvar logikasa da gonierebas moklebuli reaqcia hqonda. es iyo mizezi, imisa, rom Cveni urTierToba TandaTanobiT gacivda da bolos saerTod gawyda. momdevno sami wlis ganmavlobaSi absolutur simartoveSi aR-movCndi, inteleqtualur saqmianobas Tavi davanebe da Cems partniorTan erTad enebis Semswavlel ko-lejSi vmuSaobdi. ver vityvi, rom am pedagogiurma saqmianobam, romelsac CemTvis Semosavali mohqonda, warsuli damaviwya, magram vgrZnobdi, rom yvelaf-ris mimarT interesi davkarge, yvelafris mimarT gaucxoebuls iseTi grZnoba mqonda, TiTqos gada-saxlebaSi viyavi.

erTxel megobrisgan raRac jgufis Sesaxeb ga-vige, romlis wevrebic Zen budizmis mimdevrebi iyv-nen. aman Zalian damainteresa. faqtia, rom Zeni da transcendentaluri meditacia – orive budizmidan momdinareobs da saerTo fesvebi aqvT. man mimiyvana

Page 15: mogzauroba sulis saxsnelad

14

jgufSi, sadac ufleba damrTes, davswrebodi medi-tacias, Semdegac gamacnes maswavlebeli, kaTolike monazoni saxelad ana maria, warmoSobiT espaneli, romelsac mama germaneli hyavda. gansakuTrebiT ga-sakvirs arafers velodi. CemTvis ukve nacnobi iyo sxva da sxva saxis moraluri Tu inteleqtualuri gadaxrebi. Zendo, maTi Sekrebis adgili, mdebareobda madridis axlos, qalaq gvadalaxaras gareubanSi. Senoba aRmosavluri tipis iyo, iaponuri zomiereba etyoboda. unda aRvniSno, rom yovelTvis mizidavda iaponuri kulturis mSveniereba, TiToeuli nivTis zust da saWiro adgilas ganlagebis unari, zomieri dekori, garemos irealoba. erTi sityviT, Tavi Zali-an myudrod vigrZeni. saWiro ar aris imis aRniSnva, rom ana maria CemTvis nacnobi maswavleblebidan arafriT gansxvavdeboda – iyo Cveulebrivi mona-zoni, ojaxis, qmar-Svilis da yovelgvari sxva sam-saxureobrivi valdebulebebis gareSe. amasTan, arc aravis uziarebda, Tu ratom iyo Zenis mimdevari. is yovelTvis inarCunebda distancias da yovelTvis, roca sasaubrod vsxdebodiT, Cveni saubari unda gadazrdiliyo kamaTSi, an upirobod unda mimeRo misi Sexedulebebi, muaxedavad imisa, rom TiTqmis yvelas vTvlidi mis axirebad; adamianis axirebad, romelsac ar ainteresebda sicruis garCeva WeSma-ritebisgan. me oTxi wlis ganmavlobaSi mis yvela rCevebis gavlenis qveS viyavi. veswrebodi mis yve-la seminars - ris saSualebasac TiTqos Cemi sam-saxuric maZlevda – rac imas niSnavda, rom dReSi Cvidmetjer, naxevar-naxevari saaTis ganmavlobaSi xan erT fexze Camuxluli unda vyofiliyavi, xan meoreze. mTeli es iaponuri misticizmi iyo narevi jvarcmuli iesos da budis fenomenisa, da rasac yo-veldRiurad xotbas asxamda budisti mRvdli. rac ufro vixedebodi am movlenebis siRrmeSi, miT ufro

Page 16: mogzauroba sulis saxsnelad

15

absurduli xdeboda yovelive is, rac maT ukan idga.

yovelive groteskulad meCveneboda, magram ar vicodi ra unda meqna. me garSemortymuli viyavi mRvdlebiT da monazvnebiT, romlebic kiTxulobd-nen budas sutras, da amave dros uars ar ambobdnen romis papis mimarT morCilebaze, rac gamoixateboda imaSi, rom isini eswrebodnen mesas, aRasrulebdnen evqaristul valdebulebebs da erTi mxriv aRia-rebdnen faqts, rom puri iqca qristes xorcad da Rvino – sisxlad, meores mxriv rCebodnen mimdevre-bad budizmisa, romelic pirwmindad anadgurebda RmerTis Sesaxeb antropologiur warmodgenas. iyo ra mzardi moTxovna mowafeebisgan, mRvdlebma ga-dawyvites, rom komfortuli iqneboda, miemarTaT sim-boloebisTvis. maT asobiT aTasi adamiani awames da mokles, imitom, rom eWvi eparebodaT maT aqsiomebSi, im saidumlo kodSi, romelic RvTis Svilis arsis, misi jvarcmis, misi ormgi bunebis – adamianursa da RvTiuris, wminda mariamis – RvTismSobelis, suliw-midis, mama RmerTis arsis ganmartebisTvis SemoiRes. amasTan, adamianebs imdenad gamouWedes yurebi da ise moxerxebulad daabrmaves am ganmartebebiT, rom maTi ganadgureba, vinc ki eWvs Seitanda maTSi, sru-liad gamarTlebuli yofiliyo.

jvari gadaiqca “egod”, sadac jvars unda ecvaT yovelgvari yalbi asociaciebi da tendenciebi. sa-meba ganixileboda, rogorc ezoteruli gantoleba, sadac ricxvi sami xan erTs aRniSnavda, xan meores – simbolikebi, TiTqos igive iyo, magram sruliad sxvagvarad ganmartebuli; da bolos, rac mTavaria, uzenaesi, TiTqos frankenStaini yofiliyos, warmod-genili iyo rogorc am yvelafris nazavi, romelsac anafora ecva da Calma exura.

Page 17: mogzauroba sulis saxsnelad

16

dadga dRe, roca gadavwyvite maswavleblisTvis gamendo Cemi eWvebi imis Taobaze, saWiro da moti-virebuli iyo Tu ara budizmisa da kaTolicizmis Tanadrouli swavleba. Tu qristianoba WeSmariti religiaa, aucileblad unda Seicavdes yvela saWi-ro elements, rac imis Tavdebi iqneba, rom cxovreba swori gziT miedineba da mas RvTiuri Semecnebis umaRles safexurze aiyvans. da Tuki ar warmoad-gens WeSmarit religias, an iyo da axla usargeblo gaxda, ukeTesi ar iqneba, moviSoroT da is miviRoT, rac CvenTvis ufro misaRebia? Tu budizmi srul-yofili religiaa, romelsac SeuZlia adamiani azi-aros sibrZnes, ra saWiroa misi gaerTianeba kaTo-licizmTan, da Tu es ase araa, raRa saWiroa misi mimdevroba? misi pasuxi, iseve, rogorc Cemi megobari erikisa oTxi wlis win, iyo miamituri da safuZvels-moklebuli, agresiuli laparakiT ki maCvena, rom me Zalian meSleboda.

im dros martosuli viyavi da aranairi imedi ar mqonda, rom aqedan Tavis dasaRwev gzas vipovidi. TandaTanobiT gadavwyvite Semeqmna sakuTari re-ligia. alionze davjdebodi Cems vaJebTan erTad da wavikiTxavdiT monakveTebs bibliidan, an hindis teqstebs, an koans, an aforizmebs budizmidan. Semdeg wakiTxuls gavaanalizebdiT da visauzmebdiT. xan-daxan Cemi colic dagveswreboda. kviraSi erTxel SevikribebodiT sxvenSi, patara oTaxSi da wavikiT-xavdiT mantras, an xanmokle meditacias Cavatareb-diT. vaswavlidi Svilebs sakuTar TavSi Caxedvas da mis Signidan daTvalierebas. vicodi, rom es yve-laferi yalbi, xelovnuri da usargeblo iyo. isic vicodi, rom ase didxans ar gagrZeldeboda, magram sxva arc vicodi, ra gamekeTebina. rogorc etyoboda, sxva gza ar iyo, unda damecada. es molodinic ar

Page 18: mogzauroba sulis saxsnelad

17

iqneboda sasowarkveTilebas moklebuli, vidre ra-ime idea ar gamiCndeboda religiasTan mimarTebaSi, romelic Cixidan gamomiyvanda. am xnis ganmavlobaSi CemSi raRac Caisaxa, iseTi SegrZneba mqonda, rom na-yofi viTardeboda. yvelaferi ucxo da umniSvnelo meCveneboda. erTxel gripi damemarTa, iZulebuli gavxdi, mTeli kvira sawolidan ar avmdgariyavi da es dro wignis kiTxvas davuTme. wigni didi xnis win mqonda nayidi da CrdiloeT amerikis indie-lebis Sesaxeb iyo. Cemi yuradReba miipyro maTma cxovrebis wesma da Rrma morwmuneobam. holivudis mier damaxinjebulad mowodebuli imijis nacvlad, indielebi warmoCindnen, rogorc brZeni da mamaci eri. me gamaoca maTma socialurma sistemam – ara-feri ar iyo bedze, an tomis wevris neba-survilze mindobili. yvelaferi zusti modelis mixedviT iyo Camoyalibebuli, socialuri urTierTobebi mkacrad iyo daregulirebuli, sadac avtoritetul (uzena-es) principebs did pativs cemdnen. maTi cxovreba efuZvneboda harmonias da pativiscemas. is simSvide, rac am wignis kiTxvis dros dameufla, TiTqos mo-wodebasaviT gaisma Cems gulSi da didi survili gamiCnda es grZnoba colisa da SvilebisTvis game-ziarebina, magram ar vicodi, rogor gamekeTebina es.

gamojanmrTelebis Semdeg, erT dRes xelSi aviRe wigni kamanCebis – msoflioSi yvelaze cnobili cxenis qurdebis Sesaxeb. kiTxvaSi viyavi Cafluli, magram mainc gavigone colis xma, umcros biWTan er-Tad rogor imeorebda primatebis da hominoidebis dasaxelebebs, romelTaganac, savaraudod, warmoiS-va adamiani. kiTxva veRar gavagrZele, wigni Cem win mdgar SuSis magidaze davde da Svilis oTaxisken wavedi. zRurblze gavCerdi da gabrazebulma vuy-vire:

Page 19: mogzauroba sulis saxsnelad

18

- ra jandaba xdeba? ra sisuleleebs izuTxav?

colma, romelic aSkarad ganerviulda, radgan es ar iyo pirveli SemTxveva, roca me ukmayofilebas gamovTqvamdi skolis programis mimarT, mipasuxa:

- mniSvneloba ara aqvs, Sen mogwons Tu ara. Cveni Svilebi skolaSi dadian da rasac aZleven valde-buli arian, iswavlon. amitom rogorc SegviZlia, ise unda davexmaroT. SeuZlebelia, isini skolaSi ga-uSva da mere gaakritiko yvelaferi, rasac swavlo-ben. Tu yvelaferi sisuleled migaCnia, gamoiyvane skolidan. Tu ara da saSualeba mieci is iswavlon, rasac iq aswavlian.

misi naTqvami ufro Wkvianuri aRmoCnda, vidre Ce-mi SeniSvna. ufleba ar mqonda, isini Sizofreniul situaciaSi Cameyenebina - skolaSi siarulis neba mimeca da, amave dros, uarmeyo yvelaferi, rasac iq aswavlidnen. gamosavali savsebiT naTeli iyo:

- Tu asea, skolaSi aRar wavlen.

mTeli saRamo da Ramis sakmaod didi monakveTic am sakiTxs vixilavdiT mTeli Tavisi dadebiTi da uaryofiTi mxareebiT. ukve Zalian gviani Rame iyo, roca Cemi coli damTanxmda, rom rasac bavSvebi swavloben, da isic, rogor aswavlian, faqtobrivad sruli absurdi iyo, magram SiSobda, rom sxva al-ternativa ar iyo. aq sxva problemac iyo – bavSvis skolaSi ar gaSveba kanonis darRveva iyo. sabolo-od is mainc dameTanxma skolidan gamoyvanaze, sama-gierod, maTi ganaTleba Cven unda gvekisra, ris Sede-gad ki mkacri ostrakizmi gveloda. Cveni megobre-bisTvis Cveni gadawyvetileba miuRebeli iyo, yvela dagvipirispirda. ar undodaT daenaxaT dasavleTis saganmanaTleblo sistemis uaryofiTi mxareebi, mag-ram verc erTi ver asabuTebda sakuTar pozicias.

Page 20: mogzauroba sulis saxsnelad

19

Cemi gadawyvetilebis winaaRmdegi mamaCemic iyo. saqme iqamdec mivida, rom aRar melaparakeboda. yove-live aman meti gambedaoba da rwmena SemZina. is, rom CemSi raRac Caisaxa da mwifdeboda, ufro aSkara da gardauvali gaxda. amasTan, es gadawyvetileba saSualebas maZlevda gulaxdilad melaparaka Cem ojaxTan, colTan, bavSvebTanac, romlebic meTanxme-bodnen marto imitim ki ara, rom sxva bavSvebiviT ver itandnen skolas. maT naTlad esmodaT, rom skola raRac ufro mniSvnelovans aSorebdaT. yo-velive aman saSualeba momca, maTvis gameziarebina Cemi Sexedulebebi, romlebic Crdilo amerikis in-dielebis Sesaxeb wignis kiTxvis dros gamiCnda. wavukiTxe ramodenime nawyveti, daaxloebiT aRuwere maTi cxovrebis wesi, wes-Cveulebebi da ase Semdeg. yovel naSuadRevs avidodiT saxlis axlos, patara borcvze, wavikiTxavdiT am wignebs da gonebrivad vemzadebodiT xangrZlivi mogzaurobisTvis. oRond maTTvis jer naTqvami ar mqonda, rom SeerTebul StatebSi gamgzavrebaze vfiqrobdi, raTa iq vinme cocxali Samani gamecno.

sxva mxriv, raRac mafrTxilebda, rom es, SesaZloa, ar yofiliyo gamosavali. indielTa civilizacia aRar arsebobda. marTalia, vinme cocxal brZen in-diels vnaxavdi, magram amiT mainc ver Semeqmneboda maTi komunis, tomis Sesaxeb warmodgena. sibrZne komunis gareSe igive iqneboda, rac mimoqcevidan amoRebuli moneta – forma ki aqvs SenarCunebuli, magram Rirebuleba ara.

momdevno dReebSi momxdarma daadastura Cemi eW-vebi. vsadilobdiT, rodesac ufrosma Svilma gulw-rfelad mkiTxa:

- mama, sinamdvileSi, ras warmoadgens Cveni religia?

Page 21: mogzauroba sulis saxsnelad

20

iseTi SegrZneba mqonda, TiTqos Cqarosnulma ma-tarebelma gadamiara. wamiT Cavfiqrdi, sityvebs ve-Zebdi, ra meTqva SvilisTvis, magram TavSi araferi momdioda. TiTqmis warmoudgeneli iyo, rom me, ro-melic evropis sam universitetSi vswavlobdi, ori aTasamde wigni mqonda wakiTxuli da bevr inteleq-tualTanac misaubria, ar SemiZlia Tormeti wlis bavSvs pasuxi gavce. gonebis daZabva ramdenime wams gagrZelda, mxrebi aviCeCe da vTqvi:

- ar vici, Svilo, magram modi, vipovoT, rasac ve-ZebT.

Cven gavagrZeleT sadiloba da mivxvdi, rom aseT siyalbes didxans ver gavuZlebdi. mas Semdeg avdi-odi sxvenSi, im patara oTaxSi, aRvapyrobdi xelebs zecisken da vemudarebodi, ar vici vis an ras, rom moeca religia Cemi da Cemi ojaxis saxsnelad. rac dro gadioda, ufro aSkara iyo, rom sxeulis SigniT raRacas vatarebdi, ufro da ufro miRrmavdeboda dabneuloba, magram aseve vgrZnobdi, rom male pasux-sac miviRebdi.

erTxel, rodesac saCuqrebis patara maRazias Ca-vuare, SevamCnie, rom vitrina savse iyo Tixis qile-biT. gavifiqre, ai, ra unda movinaxuloT – adgili, sadac Tixis qilebs akeTeben. kargi iqneba, Tu Cemi Svilebi raime xelobas daeuflebian, gansakuTrebiT TixiT Zerwvas, da es cols vuTxari. gagvaxsenda, rom ramdenime dRiT dasveneba gvekuTvnoda. Cemi colic maswavleblad muSaobda – cxovrebis kidev erTi paradoqsi! sakiTxavi is iyo, sad unda wavsuliyaviT. megobars davureke da vkiTxe, espaneTSi sad awarmo-ebdnen yvelaze kargad Tixis nivTebs-meTqi. meore dResve damireka da miTxra, rom erTi iyo Crdilo-eTiT, galisiaSi da meore centralur kastiliaSi.

Page 22: mogzauroba sulis saxsnelad

21

me ki cols vuTxari:

- arc erTi da arc meore, Cven granadaSi mivdi-varT.

- granadaSi? ratom?

Zalian gakvirvebuli iyo, radgan granada sul sxva mxares iyo. maSin movuyevi ambavi, rac gadamxda, roca matarebliT iugoslaviaSi mivdiodi. Cem Ta-namgzavrs, romelic sakmaod kargad laparakobda espanurad, vkiTxe, Tu sad iswavla espanuri. miTxra, granadaSio. vkiTxe, granadaSi ra gindoda-meTqi? mi-pasuxa – meTuneobas vswavlobdio, granadaSi ki sa-ukeTesi skolebiao. sul es iyo, rac Cven erTmaneTs vuTxariT. is italiaSi pirvelive sadgurze Camo-vida, me ki gza iugoslaviamde gavagrZele. yvelaze gasakviri is iyo, rom maSin amas yuradReba ar mivaq-cie da axlaRa mivxvdi am sityvebis mniSvnelobas.

radganac granadaSi wasvla gadavwyviteT, didi survili gamiCnda, Sevxvedrodi musulimebs. faqtob-rivad, maTTan urTierToba arasodes mqonia da maTi religiis Sesaxeb mxolod oriod faqti vicodi, da ra Tqma unda, kidev is, rom es iyo arabTa religia.

CavediT granadaSi, davbinavdiT Zveli qalaqis sastumroSi da maleve gavediT saseirnod. maSinve davinaxeT aRmosavluri yaidis Caixana da SevediT. SevukveTeT Cai da saukeTeso arabuli tkbileuli. mimtani aSkarad magribeli iyo. me vkiTxe:

- xom ar ici, sad aris aq meCeTi?

- rogor ara, aqvea, gverdiT quCaze.

is xelebiT mixsnida, radgan SemamCnia, rom darw-munebuli ar viyavi, rom sworad gavige. Mmec vTxove, gamogvyoloda, razec man warmoudgenlad guli-

Page 23: mogzauroba sulis saxsnelad

22

Tadad gagviRima. meCeTis kari daketili dagvxvda. “ramadans vzeimobdiT da, albaT, naxevar saaTSi mov-leno” – gviTxra. CaixanaSi davbrundiT, drois ga-sayvanad isev Cai da namcxvrebi SevukveTeT, mere ki meCeTTan davbrundiT. karze iqamde vakakune, vidre erTma, ocdaaTiode wlis kacma ar gamiRo. grZeli wveri hqonda da xelSi cocxi ekava.

- ra gnebavT?

- es meCeTia?

gakvirvebulma Semomxeda da TiTqos karis da-xurva daapira.

- diax, riT SemiZlia gemsaxuroT?

- muslimebTan gvinda dalaparakeba.

- ratom? – ikiTxa da ise ganagrZo zRurblis dagva, TiTqos Cveni gayra undoda.

maSin ki, rom ar daeketa, kari fexiT daviWire.

- ras hqvia, ratom? Cven budistebi varT da azris gaziareba gvinda.

- gasagebia. budistebi Tu xarT, muslimebTan da-laparakeba raSi gWirdebaT?

is cdilobda, rogorme kari daexura, magram me fexs ufro win vwevdi.

- mismineT, Tqven muslimi xarT?

- diax.

- ratom miiReT es sarwmunoeba? albaT, amaze vin-mes elaparakeT.

- diax, Cem Zmas.

- Cvenc gvinda, vinmes davelaparakoT da raRac vkiTxoT.

Page 24: mogzauroba sulis saxsnelad

23

- xom TqviT, budistebi varTo, ase rom, Tqven gzaze wadiT da Tavi dagvanebeT.

misi naTqvami Zalian agresiuli iyo. man TiTq-mis daxura kari, ramac momiwia, ufro energiulad memoqmeda.

- ra jandabaa? Cven mxolod vcdilobT, vinmes davelaparakoT!

amasobaSi meore kacic movida, romelsac Savi wveri hqonda da CaerTo saubarSi:

- ra xdeba?

axalgazrdam upasuxa, rom Cven viyaviT budistebi da gvindoda, rame gagvego islamis Sesaxeb.

- ra Tqma unda, SemobrZandiT da wamomyeviT.

es kaci RirsebiTa da TavmoyvareobiT iyo aRsav-se.

- xom SeiZleba, Tqvenma meuRlem am oTaxSi moica-dos? islamSi miRebulia, rom mamakacebi da qalebi sxva da sxva oTaxebSi unda iyvnen.

- problema araa.

Cemi meuRle darCa, me da Cemi Svilebi ki SevediT vrcel oTaxSi, romelic meCeTi aRmoCnda. oTaxi sruliad sufTa da asketuri iyo. im axalgarzrdas, romelic ase daJinebiT icavda kars, usama erqva da mogvianebiT, Cven davmegobrdiT. Cven davsxediT mosaxerxebel baliSebze da uecrad oTaxi Zalian myudro meCvena. miuxedavad imisa, rom erTmaneTs mSvenivrad icnobdnen, maT Semosvlisas guliTa-dad gauRimes erTmaneTs da mxurvaled gadakocnes. uecrad erT-erTma nawyveti waikiTxa wignidan. rac movismine, iseTi axlobeli iyo CemTvis, vifiqre, rom

Page 25: mogzauroba sulis saxsnelad

24

yvelaferi gavige.

- ra waikiTxa?

- nawyveti yuranidan. – mipasuxa gverdiT mjdom-ma.

mere yvela avdeqiT da erTma aRavlina locva. yvela idga swor xazze da uZRva erTı, romelic unda waZRomoda locva. gaognebuli viyavi. locvis Semdeg, isev dasxdnen iatakze mimoyril baliSebze. or kacs Semohqonda gadasafarebeli, ors ki wvniani, romlis sadaric arasodes gamesinja.

- Cven, muslimebi, axla ramadanis TveSi vmarxu-lobT, romelic ukve mTavrdeba.

me mrcxvenoda maTTan erTad sakvebis miReba. ase-Ti praqtika cxovrebaSi arasdros mqonia. am adami-anebma icodnen, ra, rodis da rogor ekeTebinaT. maT icodnen, rogor misalmebodnen, rogor gamaspinZle-bodnen, visTan erTad damsxdariyvnen sufrasTan. yvelaferi zustad iyo gawerili. yovel dRe tar-deboda locvebi. manamde ki saWiro iyo sxeulis garkveuli nawilebis ganbanva. maSin dainaxavdiT, rom adamiani iyo bednieri da gawonasworebuli. trapezis dros gacxarda kamaTi zogierTi isla-muri wes-Cveulebebis Sesaxeb. me vamjobine maSinve amexsna, rom maT hqondaT ufleba, gamoexataT da da-ecvaT TavianTi Sexedulebebi, vidre sawinaaRmdego ar gamoaSkaravdeboda. amis Semdeg Cveni gulTbili damokidebuleba gagrZelda. dro da dro, mindoda Semexeda SvilebisTvis da gamego, iseTive kmayofil-ni iyvnen, rogorc me Tu ara. mogvianebiT gamovediT meCeTidan da isev mezoblad mdebare CaixanaSi Seve-diT. misi mflobeli aRmoCnda is adamiani, romelmac locva aRavlina. es CemTvis didi aRmoCena iyo.

Page 26: mogzauroba sulis saxsnelad

25

- islamSi mRvdlebi ar arseboben?

yvelam sicili daiwyo.

- ara. yvela muslims, Tu gind imami iyos, Tavisi cxovreba aqvs. islami aris gza, romelsac qali Tu kaci miyveba. islamSi aranairi saidumloeba araa da arc okulturi wignia sadme damaluli. islami aris adamianTa xelaxali aRzrda, maT sawyis bunebasTan dabruneba.

qali Cvengan moSorebiT mdgar magidasTan ijda. ase gamoxatavdnen isini pativiscemasac da TviTm-yofadofadobas, rac ase gaugebari iyo dasavle-TisTvis. Cven Sua Ramemde visaubreT, mere me da Cemi ojaxi wavediT sastumroSi da maSinve daviZineT. ase advilad da mSvidad arasodes CamZinebia. momdevno dRe mivuZRveniT alhamras daTvalierebas, Tumca Cven axladgacnobilebTan ufro gvindoda Sexved-ra. Cven maTTan erTi kvira gavatareT. erT saRamos mteli ojaxi vbrundebodiT seirnobidan. me vTqvi:

- isini namdvili indielebi arian... namdvili bu-distebi da namdvili qristianebi.

Cemma Svilma mipasuxa:

- ho, mama, Cven arasdros SevxvedrilvarT aseT xalxs. maTTan yofna kargia. isini sxvebisgan gans-xvavdebian.

bolo Rame, romelic granadaSi gavatareT – gas-xivosnebis Rame iyo. Cem SigniT yvelaferi ganaTe-buli iyo. is, rac Cemi sulis siRrmeSi viTardeboda, gaqra da uecrad mis magivrad uzarmazari sinaTle akaSkaSda. CaZinebamde gavifiqre:

- RmerTo, rasac mTeli cxovreba veZebdi, islami yofila! is saxeli vipove, rasac veZebdi – allahi.

Page 27: mogzauroba sulis saxsnelad

26

ormoci wlis viyavi. Sua okeaneSi dakargulma, uzarmazari qariSxlebi gadavitane da navsadguram-de mivaRwie. me movedi saxlSi. samudamod!

erTi kviris Semdeg, ukve mSobliur qalaqSi, ga-davwyvite, sajarod damedasturebina, rom ar arse-bobs sxva RmerTi, garda allahisa da rom muhammedi misi warmogzavnilia . granadidan sami manqana Camo-vida, romlebic 10 saaTis ganmavlobaSi gzaSi SeuCe-reblad modiodnen, da Camoiyvana xalxi, romlebsac undodaT yvelaferi sakuTari TvaliT exilaT da Cem gverdiT yofiliyvnen im dRes, romelic araso-des damaviwydeba, dRes, rodesac xelaxla davibade da saxelic momeniWa – ebu beqri, dRes, romelmac sibrZnemde da rwmenamde mimiyvana.

saxeli viviana rozko

islamuri saxeli najaTi

dabadebis TariRi 1950 wlis 18 Tebervali

dabadebis adgili cehanovi, poloneTi

socialuri statusi gaTxovili

darwmunebuli var, Cemi qmris, ebu baeris isto-ria srulyofili ar iqneba Cemi istoriis gareSe, romelsac, SeZlebisdagverad, sul dasawyisidan mo-giyvebiT.

Svidi wlis viyavi, pirvelklaseli, cxovrebaSi pirvelad rodesac gaviazre, rom varsebobdi da Cem garSemo raRac xdeboda. es iyo 1957 wels, varSavaSi, poloneTSi.

erTxel, Cemi skolis direqtori, saSualo ta-nis, Cafskvnili qali saklaso oTaxSi Semovida da usityvod gaemarTa maswavleblis magidisken. mas-wavlebeli, romelic im dros raRacas werda dafa-ze, Zalian gakvirvebuli, ganze gadga. me Sua rigSi,

Page 28: mogzauroba sulis saxsnelad

27

pirvel merxze vijeqi da amitom yvelafers kargad vamCnevdi. direqtorma aiRo maswavleblis skami da dafasTan dadga, kedelTan Zalian axlos. es Zalian uCveulo movlena iyo, skolis yoveldRiuri ruti-nidan amovardnili. uecrad mivxvdi, rom direqto-ri, romlis aRwerac erTi sityviTaa SesaZlebeli – “mZime” - skamze asvlas apirebda. marTlac ase moiqca. sunTqva Semekra. imis magivrad, rom davin-teresebuliyavi, ratom akeTebda amas, SemeSinda, moa-xerxebda Tu ara asvlas. warovidgine, rom skami mis wonas ver gauZlebda, rogor ecdeboda, vardnisas, Tavis Sesakaveblad dafas moWideboda, magram amaod da bolos, rogor egdeboda mkvdari skamsa da dafas Soris. maxsovs, isic gavifiqre, rom Tuki asvlas moaxerxebda, ukan ise veRar Camovidoda, rom maswav-lebels Tavze ar dacemoda. ar vici, rogor, magram misi mcdeloba warmatebiT damTavrda. Semdeg aswia marjvena xeli, moglija liTonis jvari, romelzec qristes liTonis gamosaxuleba iyo da ise Camo-vida skamidan, TiTqos, mTeli cxovreba, yovel dRe sauzmis Semdeg amas akeTebda. mere xmis amouReblad gavida klasidan. uxerxuli pauzis Semdeg, maswav-lebelma dafaze wera gaagrZela. vici, rom Svidi wlis bavSvisTvis uCveuloa aseTi movlenis axsna da arc vfiqrob, rom yovelive es, rac aRvwere, im dRis ZiriTadi salaparako Tema iqneboda. miuxeda-vad amisa, maxsovs, roca saxlSi vbrundebodi, Zalian gakvirvebuli viyavi, amis gakeTeba Tavisi xelit ratom gadawyvita. skolaSi sami-oTxi daraji mainc gvyavda da Tanac oci saklaso oTaxic iqneboda. ver vityvi, rom es didad aRsaniSnavi movlena iyo Cems cxovrebaSi, magram darwmunebuli var, rom maSin pirvelad mominda raRacis garkveva.

realurad ki es imas niSnavda, rom skolaSi ma-

Page 29: mogzauroba sulis saxsnelad

28

le religiis swavleba aRar iqneboda da is, saSi-nel Sav sutanaSi gamowyobili mRvdelic, romelic kviraSi orjer modioda, ise uCumrad gaqreboda, rogorc Tavis droze gamoCnda. e. i., imis magivrad, rom CvenTvis skolaSi eqadaga, is axla amas sadRac Sors, eklesiaSi, mdidrulad mowyobil, ucnauri niv-TebiT savse darbazSi gaakeTebda. ver vityvi, rom ar momwonda iq siaruli, magram, warmodgena ar mqonda, iq ra unda meswavla. maxsovs, vxatavdi did sam-kuTxedebs, romlis SigniTac Tvali iyo Caxatuli. samkuTxeds gars ertya TeTri mtredebi totebiT niskartSi. mindoda, damejerebina, rom es zeTisxi-lis xis totebi iyo, Tumca warmodgenac ar mqonda, rogori iyo zeTisxilis xe, arasodes menaxa da arc is vicodi, iq ratom unda yofiliyo. isic maxsovs, rom RmerTis daxatvis mcdeloba mqonda.

im bavSvebidan, romlebic mecadineobebs veswrebo-diT, cnobismoyvare aravin iyo. ramdenadac maxsovs, vinmes zedmeti, an, ase vTqvaT, momabezrebeli kiTx-vebi dagvesvas. kargad viqceodiT, pativs vcemdiT maswavleblebs, ganurCevlad imisa, saeklesio piri iyo Tu ara. gamonakliss rusuli enis maswavlebeli warmoadgenda. rusuli enis swavla TerTmeti wlis asakidan daviwyeT. aravis araferi uTqvams, magram yvelam vicodiT, rom aravin, an araferi unda mogv-woneboda, rasac rusulTan rame akavSirebda. amito-mac, rodesac is gamoCndeboda, yvela erTad amayad unda SemovtrialebuliyaviT. yvelas, visac “damak-mayofilebelze” maRali Sefaseba hqonda, yvelas “qvewarmavlebs” veZaxdiT, rac namdvili saSineleba iyo 11 wlis bavSvisTvis. meores mxriv ki, madlieri unda vyofiliyaviT wiTeli armiisa imisTvis, rac man gaukeTa poloneTs meore msoflio omis dros da Semdegac. am mosazrebas Cven sruli morCilebiT

Page 30: mogzauroba sulis saxsnelad

29

viziarebdiT da monawileobas viRebdiT oqtombris revoluciis wlisTavTan dakavSirebul yvela sas-kolo zeimSi da xmaamouReblad vuyurebdiT saSi-nel filmebs omze. albaT 14 wlis viyavi, rodesac pirvelad vnaxe filmi, romelic meore msoflio omze iyo gadaRebuli.

Cven omis Semdgomi periodis kidev erTi Taoba viyaviT, Taoba, romelmac omi istoriis gakveTilebi-sa da im wignebis meoxebiT gamoiara, romlis wakiTx-vasac gvaZalebdnen. Cvenc bejiTad vswavlobdiT da vkiTxulobdiT, Tumca, warmodgena ar maqvs - ratom? imperiebi iqmnebian da iSlebian, mefeebi mefoben, xde-ba revoluciebi da omebi, sazareli kanonzomierebis Tanaxmad milionobiT adamiani iRupeba – am faqtebs yovelTvis CixSi Sevyavdi. me unda meswavla TariRe-bi da movlenebis detalebi da aseT daskvnamde unda mivsuliyavi - es iyo erTad-erTi safuZveli imisa, rom msgavsi movlenebi aRar moxdeboda. maswavlebe-li xom daJinebiT gvimtkicebda, rom istoria Cveni “maswavlebelia”. yovelive es Zalian mikvirda. daw-yebiTi skolis damamTavrebel klasSi, maSin ase 13-14 wlis viqnebodiT, xSirad davyavdiT im adgilebSi, rasac “polonelTa da ebraelTa wamebis adgile-bi” erqva da aucileblad unda CagveniSna wamebul, moklul, CamoxrCobil da gadasaxlebul adamianTa raodenoba. unda gveyurebina dokumenturi filme-bisTvis, romlebic asaxavdnen sakoncentracio bana-kebis gaTavisuflebas da wagvekiTxa im polonuri ojaxebis Sesaxeb, romlebic bavSvebianad gaJlites, radgan ebraelebs exmarebodnen damalvaSi. Sedegad, rbilad rom vTqva, SokSi Cavvardi, roca sadRac wavikiTxe, rom ebraelebi SeSfoTebulebi iyvnen im faqtiT, rom polonelebi TanamSromlobdnen gesta-posTan da aqtiurad monawileobdnen maT dasmenaSi.

Page 31: mogzauroba sulis saxsnelad

30

iyo sxva istoriebic, Tavgadasavlebi, romlebsac saxlSi vigebdi, wignebi, romlebic cota mogviane-biT Camivarda xelSi. es iyo ambebi im adamianebisa, romlebic meore mxares ibrZodnen, gadarCnen, magram omis damTavrebis Semdeg saxlebSi ar dabrunebu-lan; aseve im adamianebisa, romlebic daiRupnen sa-moqalaqo omSi, romelic swored msoflio omamde da mis Semdegac garkveuli periodi grZeldeboda. zogi xSirad, gvian RamiT usmenda ucxour radios, zogs warmodgena ar hqonda, ra xdeboda, radgan ra-dios xmamaRla CarTva ar SeiZleboda.

erTma skolaSi gaigo, rom germanelebi saSineli xalxia. isini mxolod moments elodebian, rom isev Cven dagvesxan Tavs.

sxva mxriv, erTma gaigona, rogor Tqva meores deidam, rom ukidures SemTxvevaSi mas germanelebis xeliT sikvdili erCivna rusebis xelSi cxovrebas. arsebuli xmebidan TiTqos verc erTi ver aRwerda realobas. zustad vicodi, rom erT Cven mezobel, romelic Tavgadakluli komunisti iyo, Ramis or saaTze jvriswera hqonda danisnuli eklesiaSi sa-moqalaqo omis dawyebis meore dRes. es yvelaferi gamaRizianebelic iyo da dambnevic da me isRa damr-Cenoda imedad, rom sadme vinme iqneboda iseTi, visac ecodineboda, ra iyo simarTle da visac SeZlebda eTqva, visi ndoba SeiZleboda da vin unda SemZule-boda. saerTo jamSi vigrZeni, rom sadRac raRac Zalian arasworad xdeboda.

bevri sxva problemac arsebobda. dedaCemi morw-mune kaTolike iyo da Cemgan eloda, rom odesme kviris cxrasaaTian mesas daveswrebodi. mesa mci-rewlovnebisTvis da mozardebisTvis tardeboda. warmodgena ar maqvs, ra iyo am molodinis mizezi,

Page 32: mogzauroba sulis saxsnelad

31

SesaZloa is, rom iq Cven, met-naklebad Tanatoli bavSvebi ufro mSobliur garemoSi vigrZnobdiT Tavs; mizezi bevri sxvac SeiZleboda yofiliyo. ise, eklesiaSi wasvlis didi survili arc mqon-da, miuxedavad imisa, rom maSin mesa erTi saaTis ganmavlobaSi tardeboda da, klasis amxanagebisgan gansxvavebiT, arasodes micdia, gamego, Tu ra xdebo-da. momwonda sagaloblebi da orRanis mosmena da swored aman ganapiroba, rom me eklesiaSi wavedi. miuxedavad amisa, mozards mainc megona, rom, aRsa-rebis Tqma SeuZlebeli iyo. warmoudgenlad meCve-neboda, vinmesTvis momeyola Cemi codvebis Sesaxeb da is , RmerTis saxeliT, am codvebs Semindobda. rom davinteresebuliyavi, mainc saidan unda gamego, rom Tavad maT RmerTi Seundobda? me im faqtmac aRmaSfoTa, roca gavige, rom yvelas epatieboda cod-vebi, Tuki mRvdlis mier dadebul umniSvnelo da arafrismTqmel sasjels moixdida. maSin ki marTla davrwmundi, rom sadRac raRac Zalian arasworad xdeboda. amas TiTqmis ynosviT vgrZnobdi da aRsa-rebis molodini mTeli kvira aCrdiliviT damyve-boda. Cveulebriv, es iyo mTeli mwkrivi bavSvebisa da mozardebisa, romlebic aRsarebis saTqmelad TavianT rigs elodebodnen. es rigi iyo gza, ro-melsac sul axlos da axlos mivyavdi aRsarebis oTaxTan. iq misuli, nabijs ukan vdgamdi da isev rigis boloSi vdgebodi. amas isev da isev iqamde gavimeorebdi, vidre marto ar davrCebodi da ukan dasabruneblad nabijs veRar gadmovadgamdi. Tumca, erTxel, rodesac, Cveulebriv, ukan davbrundi, cota Sevyovndi, rigis boloSi aRar davdeqi da, saboloo jamSi, saerTod wamovedi iqidan. Cemma saqcielma wirvis dros mZime mdgomareobaSi Camayena, radgan vicodi, rom codvebis Sendobas ver veRirsebodi, Tu aRsarebas ar Cavabarebdi. magram mivxvdi, rom, zogi

Page 33: mogzauroba sulis saxsnelad

32

cdilobda, mRvdlisTvis Tavi moeCvenebina, TiTqos aRsareba Caabara da ise miiRo ziareba. mec SemeZlo movqceuliyavi, ramac Zalian matkina guli, magram maSin erTi ram naTlad davinaxe – araferi mesaq-meboda mRvdlebTan, romelTa uflebamosilebaSic eWvi mepareboda, ara imitom, rom konkretulad ra-Rac vicodi maTze, aramed imitom, rom vgrZnobdi –me marTali viyavi, isini ki mtyuanni. gadavwyvite, amis Sesaxeb dedasTvis meTqva, magram man dabejiTebiT miTxra, rom mRvdlebi iyvnen RmerTis wargazavnile-bi da maT gareSe, verc warmoedgina, Tu ra SeiZleba momxdariyo. kargi, magram vin daadgina, rom mRvdle-bi RmerTis wargzavnilebi iyvnen? papma da TviTon papi vin airCia? kardinalebma. da is kardinalebi xom imave papis daniSnulebi iyvnen. yvelaferi es CemTvis misaRebi unda yofiliyo? diax.

warmoudgeneli iyo, rom mamaCems am sakiTxze dav-laparakebodi da amitom diplomatiuri midgoma mWirdeboda. da mainc, me gavige, rom misi qorwinebis dRe iyo ukanaskneli, rodesac is eklesiaSi iyo mi-suli da isic, rom misTvis mRvdeli, rogorc aseTi, miuRebeli iyo. Tanac, im periodSi is yovelTvis saxlidan gasuli iyo da or kviraSi ori Tu sami dRiT modioda saxlSi. poloneTi jer kidev ar iyo ferflidan aRmgari da imas, vinc saxlidan mo-SorebiT muSaobda, gvariani premia ekuTvnoda. im periodSi me samiode iseTi megobari mainc myavda, romlebsac igive, an msgavsi problemebi hqondaT, magram ar maxsovs, maTTan amaze vlaparakobdiT Tu ara. mizezi albaT is iyo, rom aseTi saubrebis dro ar iyo da dedaCemic SeniSvnebs maZlevda xolme – Sen bevrs laparakob. an – frTxilad iyavi. an – arasodes ici, vis elaparakebi. mokled rom vTqva, ramdenadac dedaCemi cdilobda, CaveTrie religia-

Page 34: mogzauroba sulis saxsnelad

33

Si, mamaCemi yovelTvis poulobda saSualebas amis gasakicxad. imis gaTvaliswinebiT, rom Cemi winaaRm-degoba saeklesio ierarqiis da maTi swavlebis mi-marT ufro da ufro mZafrdeboda, me mamaCems ufro veTanxmebodi da Tan da TanobiT sakvirao wirvebze siaruls Tavi davanebe, rac niSnavda mTliand saek-lesio praqtikisgan mowyvetas. ramac bevri wlebis Semdeg gamakvirva - Tumca im dros es Cveulebrivi ambavi iyo – iyo is, rom saxlSi biblia ar gvqonda da arc vicnobdi vinmes, visac SeiZleboda hqonoda. biblia religiis gakveTilebzec ki ar gvinaxavs. am wignidan erTi gverdic ar mqonda wakiTxuli, vidre 20 wlis ar gavxdi. mxolod eklesiaSi wirvaze Tu gamoitandnen, raTa axali aRTqmidan nawyvetebi wae-kiTxaT. mere mRvdeli wakiTxulis garSemo iwyebda saubars da me vcdilobdi, mis gagebas. miuxedavad imisa, rom saubari seriuzulad da amaRlebulad JRerda, TiTqos sulac ar iyo saCemo da saerTo araferi hqonda imasTan, rac CemSi Tu Cems garSemo xdeboda, amasTan, verc veranair ganmartebas iZleo-da. erT-erTi im kiTxvaTagani, romlebisac im dros sulis siRrmeSi sakuTar Tavs vusvamdi, iyo – Tu RmerTi iseTi kargia, rogorc mRvdlebi amboben, ratom aris aseTi cudi? ratom arsebobda da arse-bobs Cem qveyanaSi, da praqtikulad yvelgan, amdeni tanjva? Tu RmerTi Cveni mamaa, ratom ar gveqceva mamasaviT da ratom aris aseTi civi da Soreuli? ratomaa, rom zogi mdidaria da zogi – Raribi da, amasTan, xSirad mdidrebi cudebi arian, Raribebi ki kargebi? es samarTliania? aris rame azri adamianis cxovrebaSi? ra saWiroa viyo kargi, rodesac isedac yvelaferi mepatieba?

gasakviria, magram mRvdlebi arasodes mogviwo-debdnen, Cven TviTon wagvekiTxa biblia. gasakviri,

Page 35: mogzauroba sulis saxsnelad

34

arc isaa, rom xelisufleba ar mogviwodebda mis wakiTxvas. meore mxriv, es ukanasknelni arc imas ambobdnen, rom ar unda wagvekiTxa da arc wakiTx-vas gvikrZalavdnen. skolaSi gvaswavlidnen, rom adamiani evoluciis aramTavari produqtia (mov-lenaa) sxva danarCeni ki ubralod nagavia, opiumi masebisTvis, raRac arasasurveli da gamousadegari, imaTze ki vinc Wkviania, ubralod uari unda iTqvas. me advilad veTanxmebodi yovelives, rac Cem pozi-ciebs emTxveoda eklesiaSi siarulis sakiTxSi, mag-ram, yvelafers ar vamarTlebdi. sadRac wavikiTxe, rom Tu vinmes mxolod imis sjera, rasac sakuTari TvaliT uyurebs, gamodis, rom saturni mxolod da mxolod erTi patara nawilakia im okeaneSi dakar-guli, romelsac “cas” eZaxian, maSin, roca yvelam Zalian kargad icis, rom es aris giganturi planeta, romlis diametri 75 aTasi milia. Znelia, am azrs ar daeTanxmo.

oficialurad Cven vcxovrobdiT iseT wyobaSi, romelsac proletariatis diqtatura hqvia, magram sulac ar meCveneboda, rom proletariati bednieri iyo. faqtobrivad, yvela Cioda da xSirad gaigebdiT aseT naTqvams –“omamde aseTi an aseTi ram arasodes momxdarao”, rac CemTvis Zalian gasakviri iyo, rad-gan skolaSi gveubnebodnen, rom omamdeli polone-Ti reaqciuli Zalebis da oligarqebis xelSi iyo. erTni ambobdnen, rom viRacam sadRac seriuzuli Secdoma dauSva, ramac yvela sferoSi didi siZnele-ebi Seqmna. meoreni ambobdnen, rom yvelaferi sruli tyuili iyo. zogi yvelafers korufcias abralebda, zogi ki eklesias adanaSaulebda pirmoTneobaSi. yvelam icoda, rom erT mSvenier dRes raRac ifeT-qebda da zogierTebi aqcents akeTebdnen imaze, rom ruseTi isev ganaxorcielebda intervencias da isev

Page 36: mogzauroba sulis saxsnelad

35

iqneboda didi sisxlisRvra. ase rom, umjobesi iq-neboda, wynarad vyofiliyaviT. mamaCemi amtkicebda, rom mesame msoflio omi gardauvali iyo. bevri eTanxmeboda im azrs, rom Cveni erTad erTi mxsneli amerika iyo. me vTvlidi, rom isini cdebodnen da yo-veldRiuri cxovrebis problemebSi gaxlarTulma, gadavwyvite, rom usargeblo iqneboda imis gageba, Tu ra xdeboda sinamdvileSi, leTargiuli ZiliT da-meZina da rac sirTuled momeCveneboda, yvelafris mimarT gulgrili vyofiliyavi. vfiqrobdi, ukeTesi iqneboda, rac SeiZleba male movmkvdariyaviT, vidre gvefiqra yoveldRiuri cxovrebis siZneleebze da maT gavmklavebodiT, Tavi gvemtvria amouxsnel sai-dumloebebze istoriisa, romelic migvaniSnebs, rom bedniereba gemrieli namcxvaria, romelic SegiZlia Wamo yoveldRe, garda dRevandeli dRisa. dro da dro momecemoda bundovani imedi imisa, rom erT mSvenier dRes moxeboda is, rac jer aravis mosvlia azrad da yvelaferi Tavis adgilze dalagdeboda.

erTxel nawarmoebSi “vis uxmobs zari?” wavikiT-xe, rom adamianma sikvdili ise unda miiRos, rogorc aspirini. azri Zalian mimzidveli meCvena, miT umetes, rom gmiri, romelic amas ambobs, swored ase kvdeba. da me im azramde mivedi, rom unda ganvixiloT aseTi SesaZlebloba da bolo movuRoT istoriis sirTu-leebs, rac dausrulebel koSmarad iqca. wignma Ca-mafiqra sikvdilze da marTlac, ra araCveulebrivi iqneboda, rom misi miReba iseve SegveZlos, rogorc aspirinisa. mere ki mivxvdi, rom mec movkvdebodi, mi-uxedavad imisa, aspiriniviT miviRebdi mas Tu ara. es saSineli grZnoba iyo. wigni, romelzec vlaparakob, mSvenier ambavs mogviTxrobs lamazi frazebiT, mag-ram ar gvTavazobs aranair miTiTebas an gamosavals, Tu rogor SeiZleba problemis gadaWra. saSineli

Page 37: mogzauroba sulis saxsnelad

36

gulgatexiloba dameufla.

universitetSi swavlis periodi sakmaod mdored miedineboda. megona, roca studenti gavxdebodi, Ce-mi cxovreba Seicvleboda, magram msgavsi araferi momxdara. ramdenime studentur gaerTianebas gawev-rianebaze uari vuTxari, erTad-erTi, sadac Cavewere, iyo biblioTeka. demonstraciebis da saprotesto msvlelobebis ar mjeroda. Tuki meore msoflio omis mniSvnelovanma movlenebma, faqtobrivad, vera-feri Secvala, sxva raRa unda momxdariyo?

pirvel kursze unda wagvekiTxa msoflio lite-raturis Sedevrebi. leqtoris asistentma, romel-mac mogvawoda nawarmoebebis sia da gangvimarta, ra unda gveqna, uecrad SeniSna, rom siaSi ar ewera biblia. misi SeniSvnas yuradReba mivaqcie da ga-davwyvite, wamekiTxa. sul raRac oci wuTi damWirda, rom axali aRTqmis asli momeZia, romelsac univer-sitetis centraluri SeSasvlelis win mdebare wig-nis maRaziaSi mivageni. detalurad davaTvaliere, Tan alag-alag vkiTxulobdi. rogorc vnaxe, oTxive saxareba, praqtikulad, erTsa da imaves mogviTx-robda da gamikvirda, ra saWiro iyo, erTi da imave istoriis oTxjer dawera. kidev erTi, ramac gamaoca iyo Txrobis manera, romelic, miuxedavad imisa, rom ambebi da movlenebi qronologiurad, Zveli eniT iyo gadmocemuli, romanis Txrobis analogiuri iyo. wignSi iseTi veranairi miTiTeba, rCeva Tu ganmarte-ba ver vipove, romelic axsnida yovelive imas, rac eklesiaSi wirvis, jvrisweris an panaSvidis dros xdeboda. dro da dro, me isev vubrundebodi bib-lias da yovelTvis iseTi SegrZneba mqonda, rom is verafers mixsnida. Zveli aRTqmis wakiTxva SeuZle-beli aRmoCnda. ramdenjerme wavikiTxe “ Sesaqme” da mainc ver mivxvdi, ra ris Semdeg Seiqmna da, saerTod,

Page 38: mogzauroba sulis saxsnelad

37

ra azri hqonda am yvelafris wakiTxvas. ramdenime sxva wigns roca gadavxede, aRmovaCine rom isini savse iyo saxelebiT, genealogiebiT, marSrutebiT, mRvdelTa samosis detaluri aRweriT. damaintere-sa, vis da raSi sWirdeboda yovelive es. saboloo jamSi, yvela wigni Cem sxva wignebTan erTad davala-ge da daviviwye. ukve didi xani iyo, rac eklesiaSi aRar davdiodi da es ambavi arc mawuxebda, mas Sem-deg, rac mivxvdi, rom religia, rogorsac me mas vic-nobdi, sruliad usargeblo ram iyo. darwmunebuli viyavi, rom isini, vinc ganacxada, “religia opiumia xalxisTviso”, sruliad marTlebi iyvnen. aqedan gamomdinareobda, rom adamians ise unda ecxovra, rom Tavi ar emtvria iseT sakiTxebze, rogoric iyo sikvdili an sicocxlis azri da moewyo sakuTari cxovreba ise, rogorc SeeZlo.

mogvianebiT aRmovaCine, da ramac gamakvirva, rom ucxo enebis fakultetis studentma, romelsac ga-dakiTxuli hqonda msoflio literatura, “odisea-dan” dawyebuli “danaSauli da sasjelis” CaTvliT, araferi Sexvedria, da arc mouZiebia, raime naTarg-mni arabulidan. ucnauri iyo, rom me, rogorc moyva-ruls, gadakitxuli mqonda TiTqmis mTeli istoria da literatura da maSin ukve vicnobdi budizms da induizms, islamis Sesaxeb arasodes araferi msmenia. is CemTvis ise Rrmad iyo damaluli, rom mis sapov-nelad ormocdaaTi weli damWirda.

swavlis periodSi mogzauroba momiwia. viyavi SvedeTSi, daniaSi, sabWoTa kavSirSi, ungreTSi, da-savleT germaniaSi, CexoslovakiaSi. 1969 weli iyo, pirveli kursis daxurvis Semdeg ardadegebze did britaneTSi wavedi, sadac maSin erTi Cemi megobari cxovrobda. CasvlisTanave, pirdapir erT indoel gurusTan wavediT, romelic im zafxuls londonSi

Page 39: mogzauroba sulis saxsnelad

38

qadagebebs kiTxulobda. me pikadilis naxva merCivna, magram man daiJina, rom es unikaluri saSualeba iyo da, rom guru male miemgzavreboda londonidan. da Cvenc wavediT. is sakmaod moSorebiT cxovrobda im adgilidan, sadac Cemi megobari Tavis Seyvare-bulTan erTad cxovrobda. es iyo raRac angaris msgavsi, siRrmeSi kaTedris msgavsi amaRlebuli ad-gili iyo, sadac grZelwverani, naxevrad Semosili guru mimobneul baliSebze ijda. haeri gajerebu-li iyo marixuanisa da sakmevlis suniT, yvela da yvelaferi Zalian ucnaurad meCveneboda da imis magivrad, rom gurusTvis momesmina, mTeli dro maT daTvalierebas movandome. roca yvelaferi dam-Tavrda, Cems megobars vkiTxe, ras fiqrobda qadage-baze. man mipasuxa, rom Cven iq qadagebisTvis ki ara, gasarTobad mivediT. miuxedavad imisa, rom droSi da saxsrebSi SezRuduli viyavi, mainc movaxerxe pikadilis wris, londonis koSkis, skverebisa da sxva RirSesaniSnaobebis naxva. londoni savse iyo sxva da sxva saxis guruebiT da Tavgadaparsuli axalgazrdebiT, romlebsac narinjisferi samosi ecvaT da ganuwyvetliv “hare kriSnas” mRerodnen. kacebi grZel Tmas atarebdnen, im dros, rodesac qa-lebs mokle erCivnaT, xolo maTi tansacmeli imaze metyvelebda, rom isini mudmivad mogzaurobdnen. maT yvelas swamdaT siyvarulis da ara omis, yva-vilebs ikeTebdnen TmaSi da ikidebdnen gulze da eZebdnen kiTxvebze pasuxebs, romlebic haerSi iyo gabneuli. yvela erTxmad akritikebda istebliS-ments. usmendnen biTlzs, romelTac “sjerodaT gu-Sindeli dRis” , roling sTounzs, romlebmac ver “miaRwies dakmayofilebas”. qeT sTivenss, romelic gvafrTxilebda - “patarav, es veluri samyaroa”, jo-an beizs, romelmac Tavi miuZRvna samarTlianobas yvela mebrZolisTvis. Ddavinteresdi, vifiqre, iqneb

Page 40: mogzauroba sulis saxsnelad

39

erTxelac Sevicvalo damokidebuleba, magram es ar moxda. me maTze kargad vicodi, rom samyaro Se-sacvleli iyo. miuxedavad imisa, rom ar vicodi, es rogor unda momxdariyo, maTi gza mainc mcdarad mimaCnda. aranairad ar SemeZlo TmaSi yvavili ga-mekeTebina, meditaciisTvis davmjdariyavi lotosis pozaSi, an haSiSi momewia. da mainc, mindoda, yovel wels isev Cavsuliyavi londonSi sami-oTxi TviT, magram, samwuxarod unda vaRiaro, rom am mizezis gamo ase ar moxda. sruliad sakmarisi iyo, rom me ufro Wkvianuri gasarTobi mqonda – damexvewa Cemi inglisuri, dameTvalierebina RirSesaniSnaobebi da SemeZina wignebi da firfitebi.

rodesac bolos londonSi Cavedi, turistebi rom ar CavTvalo, qalaqi carieli momeCvena. yvela guru da kriSnaidi gamqraliyo. yvela rokerma Tavisi Svili saukeTesi fasian skolaSi miabara, joan be-izma kontraqtSi Caawerina, rom gastrolebis dros sWirdeboda TeTri rols roisi, da Tu kargad max-sovs, sastumros nomerSi unda daxvedroda ormoci pirsaxoci, romelTa faqtura da feri naTlad iyo aRwerili. pol makkartni warmatebuli biznesmeni gaxda, jon lenoni mokles. qaT stivensze ki ara-feri msmenia. kidev erTma revoluciam ganicada kraxi. vicodi, rom asec moxdeboda. sxvagvarad arc SeiZleba yofiliyo. bednieri sulac ar viyavi, rom marTali aRmovCndi. sakiTxavi is iyo, Semdeg ra iqne-boda. samwuxarod, pasuxi ar mqonda da arc vicodi sad unda meZeba. da mainc, unda momecada, imitom, rom iseTi kataklizma ar momxdariyo, rac me Zalian ga-mitexda guls.

1974-Si institutis damTavrebisTanave, gavemgzav-re SeerTebul StatebSi, sadac Cemi bevri naTesavi cxovrobda, zogi me-19 saukunidanac. magram es ar

Page 41: mogzauroba sulis saxsnelad

40

iyo mxolod naTesavebis monaxuleba. mec, iseve, ro-gorc bevr sxvas, mindoda menaxa, Tu rogori iyo qalaqi, romelsac arasodes eZina da romelsac vi-Racam Wkvianurad Searqva “didi vaSli”, memogzaura avtostopiT da dameTvalierebina sxva da sxva Sta-tebi, mecurava atlantikisa da wynar okeaneSi, gamec-no pol niumeni, an, Tundac, SesaZloa gavTxoviliyavi kidec. imedi mqonda, rom bolos da bolos raRac mniSvnelovani gadamxdeboda da rom im pasuxis pir-velmizezs mainc mivagnebdi, romlis Sesaxebac cota ram gamegeboda.

daviwyeb imiT, rom mivxvdi, adamiani aRar iyo su-lieri arseba da ukve didi manqanis nawilad, ra Tqma unda, mniSvnelovan nawilad – wamyvan borblad qceuliyo, magram Znelia, amas damamSvidebeli faqto-ri daarqva. sxva, patara aRmoCenebic gavakeTe, ramac maiZula ufro yuradRebiT vyofiliyavi. sityva rom ar gamigrZeldes, vityvi, rom, niu uiorki, garkveul wilad, gavicani; vicurave atlantikisa da wynar okeaneSi,. Tumca, usafrTxoebidan gamomdinare, ar mi-mogzauria avtostopiT; gasagebi mizezebis gamo ver gavicani pol niumeni. ver vnaxe holivudi, radgan fuli gamomelia da arc aravin myavda iseTi, vinc Cems mgzavrobis xarjebs ikisrebda. ar gavTxovil-var, Tumca es ufro advili iqneboda, vidre wynar okeaneSi curva. Zneli aRmoCnda, damerwmunebina Cemi amerikeli naTesavebi, rom sazRvargareT pirvelad ar vimyofebodi. ar mijerebdnen. isini moelodnen, rom dReSi ocdaoTxi saaTi gaognebuli da pirda-Rebuli viqnebodi amerikuli STabeWdilebebisgan da Znelad Tu davijerebdi, rom moiZebneboda adami-ani, romelic am yvelafrisgan aRfrTovanebuli ar iqneboda. is, ramac Cems gonebaSi samudamod amoSala “ amerikuli ocneba”, rom ar vTqva sruli ucodin-

Page 42: mogzauroba sulis saxsnelad

41

roba – iyo mwiri azrovneba, rasac yovel fexis nabijze vxvdebodi, rac moulodneli iyo CemTvis da rasac ver vurigdebodi. faqtobrivad, es ufro sasacilo iyo vidre gamaRizianebeli, radgan Cemi amerikeli naTesavebi, isinic ki, vinc poloneTi ma-Sin datova, roca mozardi iyo, da maTi sxva da sxva erovnebis, ueWvelad megobrulad ganwyobili da gulisxmieri axloblebis da mezoblebis msgavsad, ver malavdnen SeSfoTebas, rom me viyavi “wiTeli” . xandaxan vfiqrobdi, rom isini, mcirewlovani bavSve-bis CaTvliT, ise uimedod iyvnen “mowamlulebi”, rom biZaSvils da sabWoTa uSiSroebis agents erTmane-Tisgan ver arCevdnen. CemTvis mowmendil caze mexis gavardnasaviT iyo is, rom saxelmwifo uSiSroebis komitetma bevri ram aiTvisa Tavisi amerikeli ko-legebisgan, gansakuTrebiT “tvinebis gamorecxvis” saqmeSi, rac gansakuTrebiT gamanadgurebeli iyo. eqvsi Tvis Semdeg Zalian gulgatexili gamovemg-zavre amerikidan.

momdevno zafxuls isev londonSi viyavi. ramde-nime axlobels mokiTxvis baraTebi gavugzavne. se-riozulad vfiqrobdi yvelasTvis gamegzavna, magram amas jaSuSur xrikad miiRebdnen da gadavifiqre. miuxedavad imisa, rom britaneli ar viyavi, londo-ni CemTvis Zalian axlobeli iyo. im zafxuls erTi espaneli gavicani, aTi Tvis Semdeg ki poloneTSi vi-qorwineT. Cven gvindoda, poloneTSi gvecxovra, rac Cemi qmris idea iyo. miuxedavad amisa, qorwinebidan aTi Tvis Semdeg, poloneTSi Cveni cxovreba dam-Tavrda da espaneTSi gadavediT. es iyo gaficvebis, “solidarobis”, sakvebi talonebis da “rusuli in-tervenciis” mudmivi muqaris, Cemi qmrisTvis “qveyana-Si cxovrebis uflebis “ miRebasTan dakavSirebuli problemebis, mSvidobiani xvalindeli dRis gaurk-

Page 43: mogzauroba sulis saxsnelad

42

vevlobis periodi. umravlesoba erTxmad aRiarebda, rom Cveni mxsneli iyo amerikis SeerTebuli Statebi, romis papi da proletariati. iaruzelskis winaaRm-deg saxelmwifo gadatrialebis Semdeg Cemma qmar-ma gadawyvita, rac SeiZleba male dabrunebuliyo espaneTSi. me garkveuli droiT kidev davrCi. pir-veli vaJi varSavaSi SemeZina da oTxi Tvis Semdeg mec espaneTSi gavemgzavre, sadac erTi wlis Semdeg meore vaJic daibada. aTi weli dagvWirda, rom uz-runvelyofili da samomavlod perspeqtiuli cxov-reba gvqonoda. mudmivad win miviwevdiT, magram, ra Tqma unda, imedgacruebis periodebic gvqonda. Cemi qmari ukmayofilo, martosuli Canda, rac me Zalian maRizianebda. xandaxan is Zalian autaneli xdeboda. magaliTad, mas SeeZlo saaTobiT mjdariyo, ekiTxa an eTargmna erik tolones nawerebi. Tavisufal dros Seeswavla induizmi, Caetarebina meditacia, Casuliyo parizSi masTan Sesaxvedrad da daswre-boda seminarebs. erTxel mec Tan wavyevi im imediT, rom parizs davaTvalierebdi, magram saamisod dro ar gamoinaxa, radgan erikis saxlSi, gareubanSi Sev-yovndiT. meditaciis da gurusi ar mjeroda. saer-Tod ar mainteresebda araferi RmerTebis Sesaxeb; magaliTad, rom isini cxovrobdnen adamianTa Soris, romlebic ibrZodnen, romlebsac uyvardaT an sZul-daT, iyvnen “wiTlebi” YTu “cisfrebi”, arc mesmoda, rogor SeeZlo vinmes, xorcis miRebis akrZalviT da sunTqviTi varjiSebis CatarebiT mieRwia nirva-nisTvis. ubralod vicodi, rom es drois, energiis da, miT umetes fulis uazro xarjva iyo. me moxaru-li viyavi, roca maTi Sekreba damTavrda. ramdenime xnis Semdeg, movxvdiT Zenis mimdevarTa meditaciis seansze gvadalaxaraSi. gavifiqre, oRond isev es ara-meTqi! garkveuli Zalisxmeva damWirda, rom ga-mego, ra xdeboda. daveswari seminars damwyebTaTvis,

Page 44: mogzauroba sulis saxsnelad

43

magram, samwuxarod, es CemTvis uintereso aRmoCnda. gamonaklisi iyo iaponur yaidaze momzadebuli u-gemrielesi vegetarianuli sakvebi. verc imas vityo-di, rom am yvelafriT garToba SeiZleboda – didad saintereso ar iyo Tavyrulobis yureba, sadac erTi sruliad gaunZrevlad iseT pozaSi ijda, romelic tvinsac da mTel organizmsac daRlida da datan-javda. CemTvis naTeli iyo, rom adamiani imisTvis Seiqmna, rom imoqmedos, da ara imisTvis, rom mcenare-saviT iarsebos. da ratom unda vecado, gamovirecxo tvini yovelgvari fiqrisgan? sainteresoa, rogor unda gavakeTo es? marTali ar iqneba, Tu vityvi, rom monawileebma ratom unda dadon “siCumis aRTqma”, rodesac adamianebs jer kidev aqvT raRac saTq-meli? raSi mWirdeba es siCume da uZraoba? aris yovelive amasa da sikvdils Soris raime kavSiri, rasac aseTi momzadeba Wirdeba? amgvar kiTxvebze araviTari pasuxi ar arsebobs. albaT, pasuxebi ma-inc usargeblo, arafrismTqmeli iqneboda. amgvarad, gamodis, rom adamiani weliwadSi orjer, sam-sami dRe asketurad icxovrebs, rac uzrunvelyofs da amarTlebs mis warmodgenas sulierebaze, samagie-rod, danarCeni dro SeuZlia miuZRvnas garTobas, im dRis molodinSi, rodesac is TviTon gardaiqmneba da gaxdeba kvalificirebuli maswavlebeli, raSic, marTali rom vTqva, didad vecade, magram mimzidve-li veraferi vnaxe. yovelgvari enTuziazmis gareSe kidev erT seminarze wavedi, sadac vlaparakobdiT guruze, hipebze, hare kriSnaze da msgavs Temebze da gadavwyvite, rom ukve sakmarisi iyo. ise, winaaRmde-gi ar viyavi, am seminarebs Cemi qmari daswreboda, radgan danamdvilebiT vicodi, rom mas es gansakuT-rebuls verfers SeZenda. saxlSi, Cveulebriv yvela, xandaxan ki mxolod Cven orni, dro da dro vatareb-diT xanmokle meditaciebs. amas xaTriT vakeTebdi,

Page 45: mogzauroba sulis saxsnelad

44

radgan vgrZnobdi, rom siyalbe iyo. saboloo jamSi, budizmic gaqra Cveni cxovrebidan.

unda vaRiaro, rom ukmayofilo viyavi, radgan mo-velodi, rom Cveni normaluri ekonomikuri mdgoma-reoba bolos da bolos komforts mogvitanda, mag-ram vcdebodi. miWirda Tavis dajereba, rom es arc ise Zneli iyo. im daskvnamde mivedi, rom jobda gamo-savali mepova, vidre sul mudam sxvisi mosazrebebi gameziarebina. vxvdebodi megobrebs kafeebSi, vuyu-rebdi televizors, vusmendi musikas, mivdiodi dasa-levad.. yvelaferi Zalian sasiamovno iyo da unda gavexalisebine. sayidlebze siarulic vcade, magram yovelive uSedego gamodga, radgan, ubralod, vicodi, rom es uazro, egoisturi da usargeblo xarji iyo. sad iyo Tanasworoba, Zmoba da samarTlianoba yve-lasTvis? imaTze raRa vTqvaT, visac puris yidvac ar SeuZlia? amgvarad, an naWrebi unda meyida da Tavad Semekera axali tansacmeli, an saxlSi davr-Ceniliyavi da Zveli momewesrigebina, SemekeTebina samzareulos Zveli da dazianebuli WurWeli da nivTebi da droebiT Tavi mSvidad da Tavisuflad megrZno. magram, sadRac CemSi, Cem garSemo, yvelgan arsebobda ucnauri, amaforiaqebeli SegrZneba, rom yvelaferi arc ise mSvenivrad da mowesrigebulad iyo, rogorc me vTvlidi.

viyideT bina dupleqsiT da danazogiT samza-reulo gadavakeTeT. saboloo jamSi, samzareulo iseTi gamovida, rogoric im JurnalebSia xolme, romlebicGgvTavazoben axal ideebs da rCevebs, ro-gor gadaaqcioT Cveni bina sasaxled. samzareulo mdidruli, myudro da komfortuli gamovida. Cemi bedniereba daaxloebiT erTi kvira gagrZelda, ris Semdegac im daskvnamde mivedi, rom gqondes Zvirfa-si samzareulo, vulgaruli Tu ara, banaluri mainc

Page 46: mogzauroba sulis saxsnelad

45

aris; rom aseTi sxvebsac aqvT. hoda, ra mniSvnelo-ba hqonda am yvelafers? imedgacruebuli viyavi, radgan es yvelaferi amao iyo. amas garda, Cem qmars janmrTelobis mxriv problemebi Seeqmna. SuaRames gaRviZebuli ambobda, rom sunTqva uWirda da guli cudad hqonda. cotas gaivlida, an ramdenime xniT sawolze Camojdeboda da mere saavadmyofoSi midi-oda gasasinjad. msgavsi ram, sxva da sxva interva-lebiT, aTjer mainc gameorda. pirvelad mec gavyevi, Semdeg ki saavadmyofoSi marto midioda. eqimebi ambobdnen, rom cudi araferi xdeboda, rom gulis daavadebebze araferi miuTiTebda. am yvelafriT uk-ve Zalian daRlili viyavi da arc vicodi, ra meqna. ramdenadac mesmoda, ganaTlebis uvargisi sistemis gamo, is Zalian dardobda Svilebis momavalze da, zogadad, aseve Cveni arasrulfasovani cxovrebis gamo. is TiTqos me mdebda brals, rasac kategori-ulad uarvyofdi, magram argumentebi ar momyavda, radgan veWvobdi, rom mainc ar gaWrida. bolos, da-Tanxmebis garda meti araferi damrCenoda. rogorc saSualo skolis maswavlebeli, kargad vicnobdi am sistemas, romelic reformebis, pompezuri ritori-kis da xangrZlivi imediani molodinis miuxedavad mainc ar muSaobda. yvelasTvis savaldebulo swav-leba kargia, magram SerCeviTobis gaTvaliswinebiT. realurad es niSnavda qaoss da alternativis ar arsebobas maTTvis, visac, ama Tu im mizezis gamo, ar SeeZlo am sistemaze morgeba. mxolod zogadi mosazreba ki ara, aramed kvlevebis Sedegia is, rom nebismier klasSi moswavleebi sakmaod gaunaTleb-lebi iyvnen. gasakviri is iqneboda, vinmes rom mxed-velobaSi mieRo maT SesaZleblobebs, monacemebs, interesebs da midrekilebebs Soris gansxvaveba, rasac sistema arafrad agdebda. imaves Tqma SeiZ-leba maswavleblebzec. es iyo mojadoebuli wre,

Page 47: mogzauroba sulis saxsnelad

46

sadac erTad-erTi Rirebuli sertifikati iyo da ara codna. saboloo jamSi gadavwyviteT, bavSvebi skolidan gamogveyvana.

granadaSi muslimebTan Sexvedris dros reli-giisa da sulierebisgan sakmaod Sors viyavi. me zrdilobis gulisTvis, uyuradRebod vismendi yve-lafers, rasac ambobdnen da Zalze saeWvod mimaCn-da am yvelaferSi Cemi qmris monawileoba. Tumca, aRtacebuli viyavi maTi SeuvalobiT da im zustad dasaxuli gziT, rasad isini miyvebodnen. pirvelad cxovrebaSi vnaxe adamianebi, romlebsac cxovrebaSi konkretulad garkveuli mizani da miswrafebebi da aseve maTi miRwevis mkafiod gansazRvruli meTode-bi hqondaT. maT qmedebaSi iseTi sasoeba igrZnoboda, rom gulwrfelobasTan gavaigive, radgan yalbi da xelovnuri Sveba sakmaod bevrjer mqonda nanaxi. pirvelad cxovrebaSi vigrZeni, rom isini marTle-bi iyvnen, me ki vcdebodi; da aseve mivxvdi, rom im sawinaaRmdego mosazrebebSic, romlebic aucileb-lad gamiCndeboda, Zalian martivad gamarkvevdnen. Cemi yvela uaryofiTi mxare vicodi, magram Tavi yo-velTvis patiosan adamianad mimaCnda da amitom mi-uRebeli iqneboda, damemala es grZnoba da Tavi ise momeCvenebina, TiTqos arc arsebobda. es iqneboda sakuTari Tavis motyueba, Zalze suleluri tyuili da me mivyevi am grZnobas im pirobiT, rom Tu Sevc-debodi, Tu aRmoCndeboda sxva raime mizezi Cemi aq yofnisa, aucileblad vityodi “mapatieT, SemeSala”, rac adre bevrjer miTqvams. magram amjerad imedi ar gamicruvda.

gaognebuli viyavi muslimad qcevis aqtis mSveni-erebiT, sisadaviT da simartiviT, da aseve Cemi Svi-lebis gasxivosnebuli saxeebis danaxviT, rac cxov-rebaSi pirvelad moxda. naTlad vigrZeni, rom Cems

Page 48: mogzauroba sulis saxsnelad

47

cxovrebaSi raRac gansakuTrebulad mniSvnelovani moxda da amjerad ar Sevcdi, Tumca ramdenime Tavsa-texi mainc mrCeboda amosaxsneli. male yvelaferi Tavis adgilze dalagda da miviRe mSvenierebiTa da imediT savse suraTi. es araCveulebrivi iyo, rad-gan im kiTxvebs, romlebic warsulSi mawvalebda, erTmaneTis miyolebiT gaeca pasuxi, im uCveulo sa-kiTxsac ki, rom “sikvdili ise unda miiRo, rogorc aspirini”, da yvela im faqtisa Tu qmedebis raciona-luri axsna miviRe, rac Svidi wlis asakidan mainte-resebda. didi imedi momeca, radgan cxovreba aRar iyo mxolod politikosebis Zalauflebis anarekli, carieli da umizno, ufro metic – saxifaTo, aramed, vidre gagrZeldeboda, is iqneboda mSvenieri da ga-daiqceoda gansacvifrebel ambad, romlis erT-erTi monawile mec viqnebodi. momavlis perspeqtivis gaT-valiswinebiT, es mTavari mamoZravebeli Zala iyo.

erovneba: frangi

saxeli: alen oaro

islamuri saxeli:

ebu bilal muhammed salehi

asaki: 49

ojaxuri mdgomareoba: daojaxebuli

Svilebi: eqvsi

erTia, gaecno statistikur monacemebs alkoho-lizmis Sesaxeb specializebul JurnalSi an soci-ologiur naSromSi da sul sxvaa, cxovrobde ojax-Si, romlis ufrosi loTia. visac es Tavis Tavze ar gamoucdia, Znelad warmoidgens, ra tanjva moaqvs alkoholizms ojaxis wevrebisTvis. sityvebiT ver aRwer, ras niSnavs, xedavde, rogor inadgurebs cxov-rebas SenTvis yvelaze sayvareli adamiani, rogor riyavs mas sazogadoeba da rogor sruldeba es yve-

Page 49: mogzauroba sulis saxsnelad

48

laferi misi gonebrivi da fizikuri degradaciiT. saaTebi ar meyofoda Cemi, Cemi dedis da dis tanjvis aRsawerad, rom gadmomeca Tundac sul mcire nawi-li am gancdisa.

pirvel yovlisa, eCvevi dumils. gaviwydeba, sa-xis romeli kunTebis moZraobiT iRimebi, gamoxatav bednierebas an sixaruls. sicocxle iqceva Sens mtrad, romelsac ginda gaeqce. jer kidev mozardi xar, Sinagani samyaro ki ukve dacarielebuli gaqvs, TiTqos aTasobiT weli gecxovros. miuxedavad am gamocdilebis damangreveli Zalisa, axla mesmis, ra madlieri unda viyo gamCenis, radgan Cemi cxovrebis adreul etapze ganvlilma am gansacdelma maiZula, meZebna pasuxi kiTxvebze, romlebic adamianTa umrav-lesobas arasdros awuxebs. erTi mxriv, sicocxle hgavda koSmars, boroti sulis dacinvas, meore mxriv, igive koSmari mexmareboda, gamecnobierebina harmo-nia, silamaze da srulyofili struqtura samyarosi, romliTac me viyavi garemoculi. am ori winaaRm-degobrivi SegrZnebebis dakavSireba miWirda. ar mesmoda, rogor gamimeta aseT adreul asakSi esoden autaneli tanjvisTvis aTasgvari formis, ferisa da surnelis yvaviliT gazafxulis Semamkobelma gamCenma.

sabolood, mamas saylapavi milis kibos diag-nozi dausves. qirurgiulma Carevam Sedegi ar ga-moiRo. is ver Wamda da ver svamda. mama rCeboda saavadmyofoSi, sadac mas sicocxles xelovnurad uxangrZlivebdnen mkerdSi Cadgmuli miliT, ro-melic pirdapir muclis Rrus ukavSirdeboda. am yvelaferma janmrTeloba Seuryia dedas. tanjvaSi gatarebulma wlebma gaanadgura misi nervuli sis-tema da isic saavadmyofoSi aRmoCnda. yoveldRe vakiTxavdi saavadmyofoSi mamas da TvalnaTliv

Page 50: mogzauroba sulis saxsnelad

49

vxedavdi eniTauwereli tanjvis Sedegs: misi sxeu-li nel-nela Zvalgadakrul ConCxad iqceoda, xolo adamianebTan komunikaciis erTaderT saSualebad misi kvnesa rCeboda. iqidan wamosuli, vjdebodi avtobusSi da mivemarTebodi sxva saavadmyofoSi _ amjerad dedis mosanaxuleblad. Tan ar mtovebda SegrZneba saSineli usamarTlobisa, rom patara biWs aseTi tanjva marguna bedma. Tavad cxovreba bneliT mocul, gaugebar ramed meCveneboda.

19 wlis viyavi, mama rom momikvda. ori wlis Sem-deg mas dedac mihyva. Cems sulSi dasadgurebulma sicarielem, Rrma mdumarebam sakuTar TavSi Cake-tiloba Cems bunebriv Tvisebad aqcia. cxovrebas aRviqvamdi groteskul farsad, sadac Cvens arsebo-bas boroti Zala da tanjva warmarTavs. uSedegod vcdilobdi, mepova pasuxi, romelic amixsnida amas yvelafers da cxovrebis azrs damanaxvebda. ukidu-resi gaRizianebis mdgomareobam, cxadia, Cems nervul sistemazec imoqmeda. male autaneli Tavis tkivile-bi damCemda. eqimebi miwerdnen wamlebs, romlebic ar mSveloda. bolos, erTma maTganma macnoba, rom Cemi problema mentaluri disbalansis Sedegi iyo da, Tu es didxans gagrZeldeboda, momavalSi kiboTi das-neuleba meloda. aman ise amaRelva, rom aRaraferi maxsovda, im saSineli tkivilebis garda, rasac mama sikvdilis win ganicdida.

Cemi janmrTelobis problemebma sxva yvelaferi damaviwya. Sedegad, sauniversiteto gamocdebis did-ma nawilma warumateblad Caiara, Tumca es maincda-mainc arc maRelvebda. yvelafris mimarT gulgri-li gavxdi; Cemi pesimizmi mafiqrebinebda, rom Cemi sxeuli Cems cxovrebaSi datrialebuli tragediis Semdeg msxverplad iqceoda.

Page 51: mogzauroba sulis saxsnelad

50

erT dRes Cemi universiteteli megobari mewvia. misgan Sevityve, rom sauniversiteto auditoriaSi evangelisturi eklesia marTavda leqcias. Cveu-lebriv, am tipis RonisZiebebiT ar vinteresdebodi, magram im dRes es ambavi gulze momxvda. pirvelad gamoviCine daintereseba zogadad msgavsi sakiTxi-sadmi. me wavedi leqciaze savse molodiniT, TiTqos es iyo Cemi ukanaskneli SesaZlebloba, ukanaskneli Sansi, rom gamego, rogor unda mecxovra. marTali giTxraT, Cemi molodini gamarTlda.

leqtori saubrobda zustad im sakiTxebze, rac im dros ase mawuxebda: ras warmoadgens adamiani? risTvis modis am qveynad? sad xvdeba sikvdilis Semdeg? es iyo CemTvis mTavari kiTxvebi. sanam maTze pasuxs ar miviRebdi, yvelaferi danarCeni azrmok-lebulad meCveneboda. saubari rom damTavrda, Ta-visuflebis grZnoba dameufla. leqtors vkiTxe, ra unda gamekeTebina, rom ufro Rrmad gavcnobodi sa-kiTxs, razedac is saubrobda. man miTxra, rom erTa-derTi gza amisTvis yoveldRiurad axali aRTqmis kiTxva iyo da ara mxolod kiTxva, me unda mefiqra wakiTxulze da mecxovra iq gatarebuli ideebis Sesabamisad. is Rimiliani saxiT marwmunebda, rom es arc ise Zneli amocana iyo. vgrZnobdi, rom mzad vi-yavi, gamekeTebina yvelaferi, raTa dameZlia sulieri da fizikuri tkivili, romelic im dros mtanjavda. imave Rames, sanam dasaZineblad wavidodi, Sinaganad movemzade, rom pirnaTlad amesrulebina sakuTari Tavis winaSe dasaxuli valdebulebebi. gadavSale axali aRqma da daviwye kiTxva. garkveuli drois Semdeg, tkivilma, romelic mtanjavda, ukan daixia. Tavs ise vgrZnobdi, TiTqos axlad davibade.

ramdenime kviris Semdeg Cemi fizikuri mdgomare-oba ukve mowesrigda. Zala damibrunda. sicocxles

Page 52: mogzauroba sulis saxsnelad

51

pozitiurad, SeiZleba iTqvas, aRfrTovanebiTac vu-yurebdi. am yvelaferma mafiqrebina, rom saxarebis yoveldRiuri kiTxva umklavdeboda imas, ris wina-Sec eqimebi uZlurni aRmoCndnen, radgan WeSmariteba swored am wignSi iyo mocemuli. erT dRes, sanam bib-lias gadavSlidi, Tavs aRvuTqvi, rom Cemi cxovre-biT xorcs Sevasxamdi yvelafer imas, rasac wignSi amovikiTxavdi. Semdeg mivxvdi, rom amis Tqma ufro advili iyo, vidre Sesruleba. rogor unda ganme-xorcielebina es praqtikaSi? me daveSvi muxlebze da RmerTs vevedrebodi, eCvenebina gza, rameTu mzad viyavi, gamekeTebina yvelaferi, raTa iesos mimdeva-ri gavmxdariyavi. male mivadeqi lukas saxarebis meTvramete Tavis 22-e muxls: “es rom gaigona, iesom uTxra mas: erTiRa gaklia: gayide yvelaferi, rac gabadia, da mieci glaxakT; da geqneba saunje caSi; modi da gamomyev me.” me ramdenjerme gadavikiTxe es monakveTi, sanam ar gavacnobiere, rom am sityve-bis adresati mec viyavi. mivxvdi imasac, rom es iyo Cveni_ qriastianebis problema_ Cven mivyvebiT ara qristes, aramed sakuTar survilebs. Tumca ieso zedmetad radikaluri iyo. axalgazrda kacs, ro-melsac qriste mimarTavda, unda aResrulebina wmin-da kanoniT gaTvaliswinebuli yvela valdebuleba. magram qristesTvis arc es iyo sakmarisi. Ze RvTisa moiTxovda axalgarda kacisgan, am ukanasknels praq-tikulad ganexorcielebina is, risic swamda, Tan e-ubneboda, rom WeSmaritebis misaRwevad is upirobod unda gahyoloda iesos_ gadaeWra Toki, romliTac RuzadaSvebuli gemi, navsadgurSi iyo mibmuli. es rom gaigona, axalgazrda kaci “damwuxrda, radga-nac Zalian mdidari iyo”_ rogorc Cans, mas erCia iesos rCevis koreqtireba da Tavisi cxovrebisTvis misadageba. es axalgazrda adamiani CemSi simpaTias iwvevda. Cven yvela xom aseTebi varT_ uRonoebi, mer-

Page 53: mogzauroba sulis saxsnelad

52

yevni, miwaze aramyarad mdgomni. saxarebis Semdegma muxlma namdvil SokSi Camagdo: “... radgan aqlemi ufro advilad gaZvreba nemsis yunwSi, vidre mdida-ri Seva RmerTis sasufevelSi”. CemTvis naTeli iyo, rom aq sityva “mdidari” naxsenebi iyo ufro farTo gagebiT, vidre es erTi SexedviT SeiZleba Candes. Cven yvela “mdidrebi” varT. yvela mijaWvuli varT nivTebs, grZnobebs, imedebs, idealebs da es tvirTi xels gviSlis, rom mivsdioT WeSmaritebas, mivsdioT qristes gzas da moZRvrebas. Tavs ise vgrZnobdi, TiTqos videqi daWimul bagirze: sul mcire moZrao-ba da iataks davenarcxebodi. Zala ar myofnida, rom Semdegi nabiji gadamedga, magram vrZnobdi imasac, rom am nabijis gadaudgmelad axali aRTqmis kiTxva fuWi, uazro da uSedego qmedeba iqneboda.

me miwaze daveci da vtirodi gamCenis winaSe: RmerTo, momeci Zala, radgan, Sen arafers moiTxovdi Cvengan iseTs, risi Sesrulebac ar SegviZlia. dauZ-lurebuli viyavi, magram daZabuloba ar iklebda. ramdenime dRis Semdeg daviwye Cemi kuTvnili niv-Tebis gadayra-gaCuqeba. bolos universitetic miva-tove. amas Cemi ojaxi ar Seurigda. Cemi mSoblebi qristianebi iyvnen, magram cxadi iyo, rom diplomi, prestiJuli samuSao, kargi anazRaureba maTTvis ufro mniSvnelovani iyo, vidre is, rom maTi Svili apirebda, qristes mimdevari gamxdariyo. es yvelafe-ri ufro Rirebuli iyo maTTvis, vidre is saganZuri, romelsac gamCeni Tavis mimdevrebs hpirdeba. sazo-gadoeba, gansakuTrebiT qristianebi, akritikebda da ar iwonebda Cems gadawyvetilebas. megobrebi da mezoblebi xmas aRar mcemdnen. ojaxis wevrebic ki amreziT miyurebdnen. uhaerobisgan TiTqos sunTqva miWirda.

kunZuli reunioni, sadac me davibade da gavi-

Page 54: mogzauroba sulis saxsnelad

53

zarde da sadac es movlenebi viTardeboda, mTiani tropikuli peizaJebiT gamoirCeva. Tavad bunebam mibiZga, mimetovebina sazogadoeba da gandegiliviT martos mecxovra_ meWama is, rasac buneba momcemda da mTeli dro bibliur WeSmaritebebze gansjaSi gametarebina. nel-nela miwis patara nakveTis da-muSaveba SevZeli, msxvilfexa saqonelic gaviCine. reunioni patara kunZulia, sadac yvela erTmaneTs icnobs. cnobismoyvareebma CemTan siaruli daiw-yes. male yoveldRiuri rutina daviwyebas mieca da mTel dros qristianuli cxovrebis wesis qadageba-Si vatarebdi, adamianebs vmoZRvravdi, rom ecxovraT WeSmariti rwmeniTa da morwmune kacis valdebule-bebis erTgulebiT.

unda aRiniSnos, rom kunZulis pirveli emigran-tebis did nawils muslimebi, ZiriTadad indoeTidan Camosuli muslimebi warmoadgendnen. es mosaxleo-bis sakmaod mravalricxovani nawili iyo. erT-erT maTgans_ pakistanidan Camosul muslims gagonili hqonda Cem Sesaxeb da uCveulod eCveneboda, rom qristiani adamiani cdilobda ecxovra srul siw-mindeSi_ saxarebis suliskveTebiT. man gadawyvita, mosuliyo CemTan. Cven urTierTsimpaTiiT ganvewy-veT da saaTobiT vmsjelobdiT religiur Temebze. is cdilobda Cems gadabirebas islamisken, me ki qristianuli ideebiT mis moxibvlas vcdilobdi. magram orivem marcxi ganvicadeT. RmerTisgan ise-Ti saCuqari mqonda miRebuli, rom Cemi cduneba Se-uZlebeli iyo. Cemi nacnobi far-xmals ar yrida da periodulad mstumrobda xolme. bolos mixvda, rom diskusiiTa da brZnuli mtkicebulebebiT vera-fers gaxdeboda da momitana wigni saxelwodebiT “wmindanTa cxovrebis aRwera”. avtori_ farod-ud-din’atari aRwerda 72 muslimis mistikosis (/sufis)

Page 55: mogzauroba sulis saxsnelad

54

cxovrebas. ar velodi, Tu aseTi wigni arsebobda. iq saubari iyo udidesi siwmindiTa da daxvewili azrovnebiT gamorCeul qalebsa da kacebze. wignis kiTxvisas, erTi mxriv, udidesi simSvidis grZnoba me-ufleboda, meore mxriv, Tavidan ver viSorebdi zaf-xulis mwerebiviT abezar SemaSfoTebel fiqrebs. wigns xelidan ver vuSvebdi. am adamianTa cxovreba miCvenebda, rom islami sulac ar iyo SeSlilTa religia, rogorc manamde warmomedgina.

Cemi megobris Semdegi vizitis dros vcdilob-di, gulgrili gamometyveleba mqonoda. man mkiTxa, wavikiTxe Tu ara wigni, romelic maTxova. wavikiT-xe-meTqi, viTom sxvaTa Soris, vupasuxe. dainteresda, ra azris viyavi wakiTulze. mindoda, misTvis meTqva, rom es iyo siyvaruliTa da TangrZnobiT savse sao-cari monaTxrobi, magram SemeSinda. mTeli arsebiT vcdilobdi, am sulieri kraxisTvis gamewia winaaRm-degoba. amitom mxolod es vTqvi: saintereso iyo-meTqi. sxva araferi ukiTxavs, mxolod kidev erTi wigni damitova. es iyo Suamaval muhammedis cxov-rebis aRweriloba. amjerad sakuTar Tavs veRar gavuZaliandi. es saocrad srulyofili kaci WeS-maritebis cocxali gansaxiereba iyo. wakiTxulma ambavma damarwmuna, rom gandegilis cxovreba Zalian hgavda amputacias, damarcxebas, dasanan gaugebrobas yofierebis realur azrTan mimarTebaSi. wignSi aRwerilia cxovreba kacisa, romelic erTdroulad iyo qmari, mama, meomari, vaWari, politikuri lideri, wmindani, megzuri (/ gzis gamkvlevi), maswavlebeli... imavdroulad, is iyo Tavad gamCenid wargzavnili (/ Suamavali). vigrZeni udidesi Sinagani Sveba, CemSi simSvidem daisadgura. ukve miWirda, ise dameWira Tavi, TiTqos am wignis wakiTxviT araferi momxdara. me vkiTxe Cems megobars, xom ar SeeZlo eSova CemT-

Page 56: mogzauroba sulis saxsnelad

55

vis yurani frangul enaze. ra Tqma unda, SemiZliao_ mxolod es mipasuxa. magram SevamCnie, rogor aRebeW-da saxeze sixaruli. roca ramdenime dRis Semdeg man yurani momitana, Cemi suli ukve mzad iyo.

yuranis teqstma bolo eWvebi da meryeoba dama-viwya. ramdenime kviris Semdeg, roca Cemi megobari isev mestumra, me gadavexvie mas da vkiTxe, rogor unda gavmxdariyavi muslimi. mis gaocebas sazRvari ar hqonda. is sixaruliT aRivso da miTxra, rom es Zalian martivi procedura iyo. me unda damemowme-bina, rom ar aris sxva RmerTi allahis garda da rom muhammedi aris misi Suamavali_ es unda meTqva eniTa da guliT damejera. asec moviqeci. megobarma momca islamuri saxeli_ muhammed salehi. Tavs ise vgrZnobdi, TiTqos xelmeored davibade_ savse rwme-niTa da bednierebiT.

Cemma megobarma macnoba, rom “islami” codnis sinonimi iyo. “Sen axla bevri ram gaqvs saswavli, magram pirvel yovlisa arabuli,”_ miTxra man. ar vicodi, ra meTqva. marTali xar, magram eg rogor movaxerxo-meTqi, vkiTxe. SemomTavaza, wamomyevi pa-kistanSi islamuri mecnierebis saswavlado. rogor wavidodi pakistanSi. me xom araferi mebada_ arc fuli, arc qoneba_ araferi. “amaze ar inerviulo, Sen mxolod dameTanxme, danarCenze me vizrunebo, miTxra. me dedaqalaqSi gadavedi da mis saxlSi er-Ti Tve gavatare. erT dRes is Semovida Cems oTaxSi TviTmfrinavis ori bileTiT xelSi. ramdenime dRe-Si pakistanSi CavediT. Cven vmogzaurobdiT pakis-tanSi, movinaxuleT ramdenime medrese. Tavs sakmaod arakomfortulad vgrZnobdi, SeiZleba imitom, rom pakistanSi arabulad ar laparakobdnen. amasobaSi, Sevxvdi sirielTa jgufs, romlebic muslimur qvey-nebSi mogzaurobdnen. maT SemomTavazes, damaskoSi

Page 57: mogzauroba sulis saxsnelad

56

gavyolodi. me vesaubre Cems megobars da, situaciis ganxilvis Semdeg, gadavwyviteT, rom maT SemoTava-zebas davTanxmebodi. me da Cemma megobarma erTad davtoveT pakistani, Tumca Semdeg is isev reunionis kunZulze dabrunda.

damaskom momxibla. iq Tavs vgrZnobdi mSobliur garemoSi, magram, amavdroulad, ar vicodi, rogor movqceuliyavi. me stumris statusiT vcxovrobdi adamianTa erT jgufTan erTad. erTxel maT gamac-nes brZenkaci, romelic Zalian magonebda wmindanebs ataris wignidan.

erT dRes brZenma miTxra, me mgoni, unda daqor-windeo. colis moyvanaze maSin yvelaze naklebad vfiqrobdi. ver warmomedgina, es rogor unda gameke-Tebina. me ar mqonda fuli, arc samuSao, damaskoSi sxvas aravis vicnobdi, iqauri enac ki ar vicodi. “amaze ar iRelvo,_ wamoiZaxa moxucma,_ gaqvs 10 siriuli funti?” es Tanxa namdvilad mqonda ( es iyo daaxloebiT dolaris mexuTedi) “eg sruliad sakmarisia, allahi dagexmareba, nu geSinia.” dabne-uli viyavi da cota xnis Semdeg gadavwyvite, re-unionis kunZulze davbrunebuliyavi. ar mindoda, Cems siriel megobars eyida TviTmfrinavis bileTi, amitom gaveSure xangrZliv da im dros saxifaTo mogzaurobaSi egviptis, sudanis, keniis da madagas-karis gavliT. reunionze rom davbrundi, ramdenime dRe Cemi pakistaneli megobris saxlSi gavatare, Semdeg ki Cems ojaxs vestumre. saxlSi gadmomces ramdenime werili Cemi biZaSvilisa, romelsac ma-masTan erTad ramdenjerme moukiTxavs CemTvis, sa-nam me mTebSi vcxovrobdi. rogorc gavige, nanaxs iseTi STabeWdileba mouxdenia masze, rom, parizSi dabrunebuls, gadauwyvetia, Cems kvals gamohyolo-da. universiteti miutovebia, mTel dros saxarebis

Page 58: mogzauroba sulis saxsnelad

57

kiTxvaSi atarebda da sxvebs esaubreboda wminda wignis Sesaxeb. mamamisi ise gabrazebula, rom Svi-li saxlidan gaugdia, ris Semdegac Cemi biZaSvili sulier ZmebTan gadasula sacxovreblad. misi we-rilebi, romelsac axla vkiTxulobdi, aRsavse iyo silamaziTa da mtkice rwmeniT. Cemma pakistanelma megobarma Tavazianad mTxova, wamekiTxa ramdenime adgili misTvis. Semdeg man miTxra, wuTiTac ar da-fiqrde, CemTvis dResaviT naTelia, rom eg gogo Seni coli unda gaxdes, is nadvilad Seni coliao. mec imaves vgrZnobdi, magram Cemi finansuri mdgomareoba, rogorc yovelTvis, Zalian mZime iyo. rogor unda meyida parizSi Casasvleli TvTmfrinavis bileTi, daqorwinebaze xom saubaric warmoudgeneli iyo. ramdenime dRis Semdeg Cemi megobari movida CemTan da momitana TviTmfrinavis bileTi. is marTlac yvelaze guluxvi adamiani iyo yvela Cems nacnobs Soris. Tu, SemTxveviT, es adamiani axla am striqo-nebs kiTxulobs, minda, kidev erTxel mTeli guliT gadavuxado madloba im sikeTisTvis, rac mas CemTvis gaukeTebia.

ramdenime saqmis mogvarebis Semdeg me Cavedi pa-rizSi. Cemi Casvla sruliad moulodneli aRmoCnda. biZaSvilma uzomod gaixara, me rom daminaxa, magram Zalian Secba, roca gaigo, rom islami miviRe. Sewu-xebulma miTxra, islami ram migaRebina, es xom qris-tes da saxarebis komprometaciaa, muslimebi uvici eretikosebi ariano. me mas Zalian kargad gavuge, Cemma cnobierebam xom igive gza gaiara. vupasuxe, ara, Zvirfaso, muslimebi WeSmariti qristianebi arian, israelis namdvili Svilebi, vinc gaaerTiana mTeli Suamavaluri gza (? prophetic way), visac uyvars da aRiarebs ibrahims, musas, isas_ RmerTma acxonos isini, agreTve muhammeds ( s. a. s), vinc misca azri

Page 59: mogzauroba sulis saxsnelad

58

Torasa da injils ( Injil) , vinc flobs erTaderT WeSmarit wigns, romelmac ucvlelad moaRwia Cve-namde-meTqi. me miveci Cems biZaSvils yuranis fran-guli Targmani da Suamaval muhammedis cxovrebis wigni. man interesiT waikiTxa isini da Cven Soris xangrZlivi msjeloba gaimarTa am wignebis Sina-arsze. Cemi naTesavi Tavdapirvelad yovelgvari enTuziazmis gareSe, SiSiT gauyva am sulier gzas, rogorc yvela Cvengani, visac nacnobi kulturuli garemodan srul sicarieleSi mouwia gadasvla. sa-kuTari gamocdilebiT vici, rom es ar aris advili nabiji, advili gadawyvetileba, wylis dalevasaviT yovelgvari Zalisxmevis gareSe ganxorcielebuli qmedeba. da mainc, is adamiani iseTi sufTa grZnobiT eZiebda WeSmaritebas, rom misi guli gaexsna rea-lobas da is mixvda, rom islami moicavda mTel is-toriul dros adamidan dRevandel dRemde, bolos uRebda davas ebraelebsa da qristianebs Soris da mis Tanamdev daufarav tyuilsa da xrikebs, rom es religia yvela ideas, yvela Suamavals Tavis kuTv-nil adgils miuCens. islamma uCvena mas modeli (/nimuSi) imisa, Tu rogor unda iqnes gagebuli ara marto religia, an sulieri gza, aramed, zogadad, ada-mianuri yofa. Cemi biZaSvilis gulica da gonebac daipyro yuranisa da Suamaval muhammedis cxovre-bis wignis sityvebma da man islami miiRo. Cven dav-qorwindiT, gavemgzavreT damaskoSi da mas Semdeg aRarasodes davbrunebulvarT kunZul reunionze.

is, rac dasasruli egonaT, dasawyisi aRmoCnda. is rac zogierT megobarsa da naTesavs sikvdili egona, sinamdvileSi dabadeba aRmoCnda. ambavi mxolod iw-yeboda. mas Semdeg, rac muslimebi gavxdiT, warsul-Si davtoveT bevri ram iseTi, rasac Cveni Tanamemamu-leebi absoluturad aucileblad Tvlian_ kariera,

Page 60: mogzauroba sulis saxsnelad

59

kultura, ojaxi, ena, keTildReoba da komforti.... da ara mxolod es. gulis siRrmeSi Cven evropelebi viyaviT_ aRsavseni pativmoyvareobiTa da siamayis grZnobiT, rasac CvenSi iwvevda azri Cveni tradici-ebis yvela sxva tradiciebTan mimarTebaSi upira-tesobis Sesaxeb. magram allahi, romelic mudmivad gviCvenebs, rom misTvis miuRebelia pativmoyvareoba, ar aZlevs codnas pativmoyvares. is gvaiZulebs, sir-Tuleebis gadalaxvis gziT davinaxoT, ras warmo-vadgenT sinamdvileSi_ araraobas, sacodav arsebebs, visac qariSxali erT wuTSi mouRebs bolos Tavis sacxovreblianad, visac ramdenime saaTSi virusi gamoasalmebs sicocxles da vinc gamudmebiT gasa-WirSia Seryeuli janmrTelobis gamo. Cven gaviareT yvela sirTule_ avadmyofoba, usaxsroba, Secdo-mebi... gamudmebiT vicvlidiT sacxovrebels, sanam Cveni ojaxi izrdeboda. meuRle sul mxarSi medga da araerTxel dacemas gadamarCina. is mamxneveb-da, roca yvelaferi wyvdiadiT garemoculi Canda. bnels Cem garSemo is aqcevda sinaTled da imedad da, bolos, uzenaesma allahma migviyvana usafrTxo miwaze, saidanac kargad Cans gzis dasawyisica da misi boloc.

mizani, romelic davisaxeT, marTlac didebuli iyo: ojaxis ganaTleba_ im codnis micema, rac Cven gagvaCnda da, rac mTavaria, am codnis, rac SeiZleba, meti adamianisTvis gadacema. erT dRes, damaskos Zvel nawilSi muhedinis ( muheddin) bazarSi rom davdiodi, uceb mivxdi, ra azri ido wminda lukas sityvebSi, oci wlis win rom wavikiTxe. CemTvis naTe-li gaxda, rom saganZuri, romelsac gamCeni hpirdeba imas, vinc amqveyniur cxovrebaze mijaWvulobisgan ixsnis Tavs_ islamSi Cadebuli WeSmaritebaa. isaa usafrTxo gza maradiuli cxovrebisaken. es didi

Page 61: mogzauroba sulis saxsnelad

60

aRmoCena Cems cols gavuziare. da swored am dros ibn arabis meCeTis minareTidan muezzinma morwmu-neebs locvisken mouwoda.

suli iRviZebs. axalgazrda muslimis mogzauro-bis gaxseneba. laika riCardsi.

pirvelad gamoqveynebul iqna inglisur gamoce-maSi (marti, 2002 weli) Turquli Jurnalisa alTi-noluqi~.

pirvelad xadijas Sesaxeb Cemi qmrisgan selma-nisgan Sevityve. cnobili amerikeli muslimi ga-momcemeli _ eiS haringtoni stambols stumrobda. kairoSi ramdenimedRiani gaCerebis Semdeg is Seer-Tebul StatebSi miemgzavreboda. xadija _ axlad moqceuli muslimi masTan erTad mogzaurobda.

rogorc Cemi qmris naambobidan Sevityve, axal-gazrda qali islamze moeqca mas Semdeg, rac niu-iorkSi `tyupebis~ afeTqebis mowme gaxda. Tavad faqti, rom viRacam miiRo islami mas Semdeg, rac msgavs movlenas Seeswro, Sokismomgvreli iyo CemT-vis. CemSi cnobismoyvareobam gaiRviZa. sabolood, gadavwyviteT, dagvepatiJebina xadija da ramdenime sxva megobari sadilze im imediT, rom gavicnobdiT mas da is dawvrilebiT mogviTxrobda Tavis saocar istorias. mTeli dRe vemzadebodiT da daTqmul dros stumrebic movidnen. adamianTa ramdenime jgu-fi gvestumra. is iyo, megobrebis bolo jgufi unda mosuliyo, rom xadijac gamoCnda.

es iyo maRali, simpaTiuri qali muqi JRali TmiT da Wkvianuri gamometyvelebiT. pirveli Sexedvis-Tanave mis mimarT simpaTiiT ganvewyve da survili gamiCnda, ufro meti gamego masze. emociebiT aRsavse sasiamovno sadilis Semdeg yvela stumari sastum-ro oTaxSi davpatiJeT, rom hadijas ambavi mogvesmi-

Page 62: mogzauroba sulis saxsnelad

61

na. ai, ra gviambo im saRamos hadijam:

davibade indianaSi, SeerTebuli Statebis cent-ralur raionSi. Cemi saxeli da gvari iyo pamela sterni... Cems mSoblebs ferma hqondaT. dasTan er-Tad iq gavizarde. gamimarTla imiTac, rom bevri biZaSvil- deidaSvili myavda. vcxovrobdiT sof-lis ubralo cxovrebiT _ cota ZvelmoduriT da bunebriviT. saswavleblad ki Tanamedrove, qalaqis skolaSi davdiodi. iq gavecani Suadasavlel ameri-kelTa Zalian gaTanamedrovebul cxovrebis stils.

Cveni ojaxi presviterianuli rwmenisa iyo da amitom eklesias Cems bavSvobaSi mniSvnelovani ad-gili eWira. eklesiaSi yovel SabaTs davdiodiT da, Tumca sulier doneze Tavs WeSmarit qristianad arasdros aRviqvamdi, miyvarda siaruli im lamaz XVII saukunis eklesiaSi, sadac ubralo xis merxebi idga. eklesiaSi Tavs iyridnen keTilganwyobili mSromeli adamianebi. Tavs ki dagvtrialebda maTi winaprebis sulebi _ aseTive keTili da Sromismoy-vare adamianebis, romlebic iqve mimdebare sasaf-laoze iyvnen dakrZaluli. ase rom, Cemi ojaxuri cxovrebis mogonebebad darCa lamazi xedebi, fermis xmebi, ojaxi da eklesia; saskolo cxovreba ki Sua-dasavluri Tanamedrove gareubnebis suliTa da im idealebiT iyo gaJRenTili, romlebic im wreSi iyo miRebuli.

roca saSualo skolaSi wasvlis dro dadga, me erT Zalian Tanamedrove qalaqSi gavemgzavre da swavla daviwye did sajaro skolaSi. gars mexvia adamianebi, romelTa cxovrebis mTavar mizans war-moadgenda manqanis tareba, televizoris yureba da `Sopingze~ siaruli. da mainc, maT Soris me aRmova-Cine ramdenime araCveulebrivi adamiani, romelsac

Page 63: mogzauroba sulis saxsnelad

62

davumegobrdi kidec. dro gadioda da movida uni-versitetSi swavlis gagrZelebis dro.

gadavwyvite, aRmosavleTSi gamegrZelebina swav-la da braunis universitetSi Sevitane sabuTebi. universitetSi swavlis meore wels binas erT ira-nelTan erTad vqiraobdi. is gogo pirveli mus-limi iyo, romelic me gavicani. da, radgan swavlis periodSi vxvdebodi adamianebs msoflios yvela kuTxidan, gansakuTrebuli yuradReba ar mimiqcevia misi rwmenisTvis. Tumca, maxsovs, didi STabeWdileba moaxdina misma Sinaganma siZlierem da silamazem. man amixsna, ratom atarebda Tavze TavSals da, mar-Tali giTxraT, gamikvirda, rom es misi sakuTari arCevani iyo. radgan manamde muslim qalebs axlos ar vicnobdi, sadRac cnobierebis siRrmeSi warmo-medgina, rom muslimi qali iyo susti, morCili da daCagruli. Cemi axali nacnobi sruliad sapirispi-ros saocari magaliTi iyo. sabolood, aman maiZula, sul sxva TvaliT Semexeda muslimebisTvis.

Cemi saskolo ganaTleba grZeldeboda. gansa-kuTrebuli interesiT vekidebodi literaturas da Teatrs. gamiCnda survili, Teatris istoria Semes-wavla, romelic Tavisi fesvebiT mezRapreobis tra-dicias ukavSirdeboda. am axalma interesma Camiyva-na marokoSi, dasavleT afrikaSi, sadac mezRapreo-bis istorias vswvlobdi. ase rom, swavlis pirveli wlis meore semestri dasavleT afrikaSi gavatare, muslim marokoelTa ojaxSi. warmoidgineT: maro-koSi Sua ramazanis dros Cadis gogona indianidan, romelic manamde saxlidan mxolod skolaSi wa-sasvlelad Tu gadioda. ver vxvdebodi, ratom ar Wamda normalur dros iqauri xalxi. ratom miirT-mevdnen saWmels miwaze damsxdarni. ra saWiro iyo is ucnauri namReri yovel sam saaTSi. es yvelaferi

Page 64: mogzauroba sulis saxsnelad

63

ZiriTadad auxsneli rCeboda CemTvis.

nel-nela mec viswavle Wamis dros mxolod marj-vena xelis gamoyeneba, misalmeba oTaxSi Sesvlisas da iq myofTaTvis salmis Tqma. am yvelaferma didi STabeWdileba moaxdina Cemze_ ara imdenad Cems azrovnebaze, ramdenadac Cems sulze. xuTSabaTs Rame vfxizlobdi, rom mlocvelTa mowodebisTvis mesmina. cxovrebis es vibracia nel-nela Cems cno-bierebaSi aRwevda.

marokoSi yofnis dros saSualeba momeca, Cavsu-liyavi tombuktuSi _ maliSi. es mogzauroba ukidu-resad sarisko iyo, amitomac mSoblebisTvis amis Se-saxeb araferi miTqvams. gzad vxvdebodi gasaocrad guluxv da keTil adamianebs. isini mTavazobdnen saWmels, miTmobdnen adgils, ise, rom sanacvlod ara-fers elodebodnen. da Tumca erT enaze ar vlapara-kobdiT, isini mudam mzad iyvnen daxmareba gaewiaT CemTvis. gaocebuli viyavi. yvela es adamiani mus-limi iyo. tomboktuSi rom Cavedi, vnaxe ulamazesi, uZvelesi meCeTebi, romlebsac xisa da vercxlis or-namentebi amSvenebda. es suraTebi Rrmad CamebeWda gonebaSi da SemdgomSi araerTxel miocnebia imaze, rac maSin vnaxe.

Semdeg davbrundi kasablankaSi da semestri dav-xure. amerikaSi rom davbrundi, ukve sul sxva ramem gamaoca. mikvirda, rom fexsacmeli saxlSic ecvaT da karTan ar tovebdnen da uamravi aseTi wesi rac manamde ar mxvdeboda TvalSi da me mivxvdi, rom Zalian Sevicvale.

bolos da bolos, braunis universitetSi swavla dasrulda, qeba dideba mxolod allahs ekuTvnis! codnis asamaRleblad centralur amerikaSi ga-vemgzavre. erTi suli mqonda, Tavi megrZno bunebriv

Page 65: mogzauroba sulis saxsnelad

64

garemoSi_ SeerTebuli Statebis sazRvrebs miRma. amerikul gareubanSi cxovreba, rasac me miveCvie, dakavSirebuli iyo plastikatis sagnebTan, materi-alur RirebulebebTan. da axla dauokebeli sur-vili mqonda, gavclodi am garemos cota xniT mainc, sanam isev amerikuli cxovrebis dinebaSi CaviZire-bodi.

gasul Semodgomas, roca centraluri amerikidan davbrundi, sacxovreblad niu-iorkSi gadavedi. sa-nam iqaur universitetSi vswavlobdi, misi warmate-biT dasrulebis Semdegac vkiTxulobdi msoflio religiebze _ maT Soris islamze. islamze kiTxva daviwye doqtor seid husein nasris wignebiT. am literaturam Rrma STabeWdileba moaxdina Cemze. me vkiTxulobdi agreTve sufistur poezias, ZiriTadad rumis. erT dRes Sevxvdi. eiS haringtons _ amerikel muslim gamomcemels, kentukidan. roca am qalbatons saxlSi vestumre, man Tbili, guluxvi maspinZloba gamoiCina, rasac mxolod muslimur samyaroSi Tu SexvdebiT. amis axsna mxolod gacemis surviliT SeiZleba albaT. man bevri ram miambo islamze da ramdenime wignic momca.

imave periodSi, niu iorkSi, vmonawileobdi ramde-nime Teatralur proeqtSi, bedi mwerlobaSic vcade. magram zafxulis bolosTvis fuli mTlianad amo-mewura da gadavwyvite, arasrul ganakveTze muSao-ba iuridiul firmaSi damewyo. axali samuSao gu-lisxmobda arcTu sasiamovno xSir vizitebs uol-stritsa da brodveize. iq namdvili cieb-cxeleba mxvdeboda. yvelaferi elvis siswrafiT icvleboda. iqauri cxovreba swrafi, cvalebadi da daundobeli iyo. adamianebi cdilobdnen, maqsimaluri siswrafiT daedoT garigebebi, raTa dRis bolosTvis fulis sqeli Sekvrebi CaejibaT. Tavbrudamxvevi siswrafe

Page 66: mogzauroba sulis saxsnelad

65

amosunTqvis saSualebas ar iZleoda. radgan mec ga-miCnda fulis swrafad Sovnis saWiroeba, droebiTi samuSao aviRe uol-stitze.

im dRes pirvelad wavedi axal samsaxurSi. ad-reuli Semodgomis warmoudgenlad lamazi dRe iyo. zemodan kristalurad gamWvirvale naTeli ca dagvyurebda, romelsac samefo cisferi dahkravda. im dilas eqvs saaTze avdeqi, rom merbina, rac ad-re arasdros gamikeTebia. manhetenze mosaxvedrad metroSi Cavjeqi da bruklinidan qalaqis centrSi gaveSure. matarebeli gaCerda da mgzavrebi meore matarebelSi gadavsxediT. yvelas samsaxurSi agvi-andeboda. me, rogorc Cveulebriv, vaSli viyide da wignis kiTxvas Sevudeqi. matarebeli isev gaCerda da me savaWro centris siaxloves aRmovCndi.

Senobebi uzarmazari iyo. erT-erTis wvers gver-didan avxede da uceb iqidan gamomavali boli Sev-niSne. daviwye fiqri imaze, rogor aitandnen iqamde Slangebs, rom cecxli CaeqroT. sanam imaze fiqriT vitexdi Tavs, im simaRlemde wylian Slangebs ro-gor miawvdidnen, afeTqebis xma gaisma da mTeli ca Savad SeiReba. saSineli gruxunis xma iyo. aravin icoda, ra moxda. wuTic ar gasula, rom sakuTari saxis siaxloves ramis danaxva SeuZlebeli gaxda. adamianebi yvirodnen da sadRac garbodnen. kidev ramdenime wami da iqauroba garindebulma siCumem moicva. garSemo haeri morCilebis ucnauri grZno-biT gaiJRinTa. yvela iq myofi moicva SegrZnebam, rom samyaros aRsasruli dadga.

yoveli Cvengani cdilobda gverdiT mdgomis xels CasWideboda. Tavidan fexebamde nacrisferi ferfli gvfaravda_ sul sxvadasxva rasisa da so-cialuri fenis adamianTa ferflis nazavi. SiSic

Page 67: mogzauroba sulis saxsnelad

66

grZnobac ki gagviqra, radgan guli gardauvali da-ucvelobis SegrZnebas daepyro. nanaxma Cemi goneba da guli “allahs” gauRo.

roca meore caTambjenic afeTqa, vigrZeni, rogor daingra Cem garSemo materialuri samyaro. gonebaSi erTmaneTs cvlida gamoTqmebi_ “ ver endobi xeli-suflebas”, “ar SeiZleba, myarad igrZno Tavi xidze”, “sando aRaraferia”. da uecrad yvelaferma, rac wignebSi amovikiTxe, axali azri SeiZina. dawerili sityva cxovrebiseul realobad iqca_ “ cxovrebis gzad”. gulSi ki simSvidem daisadgura_ allahis rwmenam.

niu-iorkSi kidev sami kvira davrCi. gulwrfelad davemSvidobe Cems axlo megobrebs, radgan indianaSi dasabruneblad vemzadebodi. niu-iorkSi yofnis bo-lo dReebSi vnaxe, rom tragediis adgili sruliad Secvliliyo. iq myof adamianebSi didma siyvarulma da TanagrZnobam daisadgura. sruliad ucxo ada-mianebi erTmaneTis daxmarebas cdilobdnen. yvelam gauRo guli siyvarulis SesaZleblobas. am ganwyo-biT davbrundi Cems mSobliur StatSi_ indianaSi. davbrundi sruli mzadyofniT, rom movmzadebuliya-vi im gzaze dasadgomad, romelsac mTeli cxovreba velodi da romelsac islamisken mivyavdi.

xadijas monaTxrobma yvela agvaRelva. misma (su-lierma) mogzaurobam TiToeuli Cvengani STaagona. madlierni viyaviT, rom Tavisi gamocdileba gag-viziara. aseT momentebSi gansakuTrebiT naTlad grZnob mniSvnelobas gamoTqmisa “dideba allahs”.

erovneba: iaponeli

saxeli: ioko maeno

islamuri saxeli: safvahi

qaliSvilobis gvari: kusaba

Page 68: mogzauroba sulis saxsnelad

67

dabadebis TariRi: 1978 wlis 27 ivlisi

dabadebis adgili: fukuokaaraerTxel mqonia saSualeba davkvirebodi, rom

iaponia sulisSemZvreli siswrafiT icvleba. sam-wuxarod, yvelaferi miuTiTebs imas, rom es ar aris cvlileba ukeTesobisken. me ar vgulisxmob ekono-mikas, saerTo erovnul Semosavals, eleqtroxelsaw-yoebis, aparaturis radenobas, rasac saSualo SeZ-lebis iaponeli flobs. Tumca es yvelaferi, bevris TvalTaxedviT, pozitiur cvlilebebad SeiZleba ganixilebodes da “progresadac” SeiZleba CaiT-valos. me vgulisxmob cxovrebis wess, socialur urTierTobebs, zneobasa da qcevas.

yoveldRiurad, yvelgan da nebismier epoqaSi Se-amCnevT zemoTqmulis cxad miniSnebebs. ufrose-bis mimarT axalgazrdebis upativcemuloba amis erT-erTi TvalsaCino magaliTia. meore magaliTia damokidebuleba qurdobisadmi, ramac bolo dros dramatuli cvlileba ganicada. adamianTa umrav-lesoba am saqciels dResac “cuds” uwodebs, Tumca ukve “normalur” qmedebad miiCnevs.

erTma Cemma amxanagma Cveni umaRlesi saswavleb-lis TviTmomsaxurebis kafeteriaSi aiRo saWmeli da magidaze miitana ise, rom fuli ar gadauxdia, radgan mas im momentSi aravin akontrolebda, Tumca esmoda, rogor iTxovdnen xmamaRla, yvelas gadaexa-da fuli.

aRarafers vambob sul ufro mzard “seriozul” danaSaulebebze, rogoric iyo Tundac skolis mo-wafeebis mier diasaxlisis mkvleloba mxolod im mizeziT, rom ainteresebdaT, ras grZnobs adamianis mkvleli. da es sul ufro metad iqceva saerTo mov-lenad. axalgazrdebi sruliad umizezod acdenen

Page 69: mogzauroba sulis saxsnelad

68

gakveTilebs da mTel dros garTobas an Tavisi fi-zikuri moTxovnilebebis dakmayofilebas uTmoben. matarebliT mogzaurobis dros Tavad gavxdi mowme, orma axlagazrdam rogor gaixada kupeSi dacvis wevris uniforma da rogor Caicva Cveulebrivi tan-sacmeli. iqve sxva ori mgzavri ijda, romlebic al-baT CemsaviT daamwuxra am suraTma. darwmunebuli var, msgavsi ram ramdenime wlis win ar moxdeboda.

cxadia, rom iaponuri tradiciebi nel-nela war-sulis sakuTrebad iqceva. maT Tvlian samarcxvinod da cdiloben, daviwyebas miscen. mizezi yovelTvis erTia_ es tradiciebi ar miesadageba dasavlur cxovrebis stils. adamiani sul ufro emorCile-ba Tandayolil instinqts. qalebis naxevarma Tma qerad SeiReba. axalgazrdebi Zalze adreul asak-Si iwyeben sapirispiro sqesis warmomedgenlebTan Sexvedrebs. spirtiani sasmelis yidva avtomatidan SeiZleba. adamianTa umravlesoba, maT Soris qa-lebi, Tambaqos eweva. mamakacebi samsaxuris Semdeg dasalevad midian da saxlSi, rac SeiZleba, gvian brundebian, riTac cdiloben maqsimalurad Seam-ciron ojaxTan gatarebuli saaTebis raodenoba. Sedegad bavSvebi, praqtikulad, umamod izrdebian. axalgazrdebi gvian asakSi qorwindebian, ganixila-ven ra qorwinebas cxovrebis dasasrulad.

xSirad vfiqrobdi momaval Taobebze, maT Svileb-ze, vinc im dros oci wlis iyo, imaze, Tu rogori iqneboda is momavali Taobebi, ra aRzrdas da ra Rirebulebebs miiRebdnen mSoblebisgan, romlebic Tavad mSoblebis mxridan yuradRebis gareSe gai-zardnen.

meore mxriv, am yvelaferma damafiqra sazoga-doebis rolze, mis urTierTobaze individTan. rac

Page 70: mogzauroba sulis saxsnelad

69

ufro mets vfiqrobdi samomavlo perspeqtivebze, miT ufro pasimisturad mimaCnda isini. cota xnis Semdeg wavikiTxe “alqimikosi”. da gamaogna nawar-moebSi amokiTxulma mesijma _ kerZod iman, rom ar-sebobs “bediswera”_ raRac Zala, romelic marTavs Cvens yofierebas. swored maSin pirvelad ganvixile zemoxsenebuli sakiTxebi am TvalsazrisiT, ramac, Tavis mxriv, ufro meti gansjis sababi momca.

me viyavi inglisuri enis fakultetis studenti da saerTo sacxovrebelSi vcxovrobdi. erTxel, raime winaswari ganzraxvis gareSe, CemTan erTad binaSi mcxovrebma megobarma momitana oriode wigni islamze, romelic Seicavda metad zogad informa-cias da komentarebs. im dros am literaturisTvis raime gansakuTrebuli yuradReba ar mimiqcevia, mag-ram CemSi raRac iZra, roca gavige, rom sityvebiT “ar arsebosbs RvTaeba garda alllahis”, adamiani muslimi xdeboda da es CarCa Cems cnobierebaSi.

universitetSi myavda erTi Turqi megobari, ro-melic mirCevda TurqeTSi samogzaurod wasvlas, rac mec mimzidvel winadadebad mimaCnda. male ga-vemgzavre kidec aTdRian mogzaurobaSi, romlis pirveli nawili_7 dRe, stambolSi gavatare Cemi megobris ojaxis kuTvnil saxlSi.

erT dRes maRaziaSi SevediT, sadac Cemma maspin-Zelma gogonam saubari gauba maRaziis gamyidvels_ axalgazrda qals, romelic evropels waagavda da saubris dros, sxvaTa Soris, uTxra, rom me gamarTu-lad SemeZlo warmomeTqva arabuli sityvebi “ ar arsebosbs RvTaeba garda allahisa” . gamyidvelma ar daijera es da mTxova, warmomeTqva es sityvebi, rac gavakeTe kidec. mas arabulad aRmoxda “dideba allahs.” “alhamdulillah”), ramac, Tavis mxriv, me

Page 71: mogzauroba sulis saxsnelad

70

gamaoca. maSinve vikiTxe am sityvis Sinaarsi.

Semdeg moviareT ramdenime meCeTi, sadac mTxovd-nen Semomexvia Tavze TavSali, romelic Cems Tavze ar Cerdeboda da Tavisuflad iyo dakidebuli. bo-los Cemi megobari Sevida erT-erT meCeTSi da me mTxova, gareT davlodebodi.

Cveni eqskursiebis dros xSirad gviwevda avto-busiT siaruli. yovelTvis mikvirda, rom avtobusSi mamakacebi adgils miTmobdnen. maSin oci wlis viya-vi d verafriT amexsna, rom Cemze ufrosi mamakacebi fexze dgebodnen da dajdomas mTavazobdnen. viyavi gaocebuli, radgan msgavs rames ver naxavdiT iapo-niaSi da, imavdroulad, bednierebas maniWebda Cem mimarT gamoxatuli aseTi pativiscema. sabolood davrwmundi, rom maTi aseTi qceva islamur religi-as ukavSirdeboda.

Cemi mogzaurobis meore etapi orduSi gavatare_ Savi zRvis piras mdebare qalaqSi, sadac matareb-liT 18-saaTiani mogzaurobis Semdeg Cavedi. ojaxSi, sadc gavCerdi, gamorCeulad keTilganwyobili da yuradRebiani xalxi cxovrobda. momxibla urTi-erTgagebiTa da pativiscemiT savse maTma mSvid-ma qcevam. gansakuTrebiT gaocebuli viyavi maTi 15 wlis qaliSviliT. Tavidanve Cemi yuradReba mi-ipyro naTelma, saxeze rom efina mas da TavSalis tarebis maneram, romlis silamazis eniT aRwera miWirs. makvirvebda gogonas momxibvleloba, mSvidi, STambeWdavi qceva da, Tumca 5 wliT masze ufrosi viyavi, Tavs umcrosad vgrZnobdi. is exmareboda dedas saWmlis momzadebasa da dalagebaSi ise, rom amis Sexseneba aravis sWirdeboda. me TviTon cxov-rebaSi arasdros movqceulvar ase.

iaponiaSi rom davbrundi, gavagrZele swavla da

Page 72: mogzauroba sulis saxsnelad

71

periodulad vxvdebodi statiebs TurqeTze, mis kulturasa da istoriaze, ris Sesaxebac ukve meti ram vicodi. maxsovs, vkiTxulobdi muslimTa brZo-laze islamisTvis, Tumca sityva “allahs” ar vxvde-bodi.

erTxel, saswavlo programis farglebSi Cemma jgufma uyura films “ingliseli pacienti”. fil-mis ramdenime personaJi muslimi iyo. erT epizodSi erTma muslimma da erTma aramuslimma erTad imog-zaures ori manqaniT udabnoSi. erT-erTi manqana gzaSi gafuWda da darCa udabnoSi, meore ki daxmare-bis saTxovnelad gaeSura. RamiT qviSis qariSxlis gamo darCenili manqana qviSiT daifara da roca, bolos da bolos, maSvelebi movidnen, maT dasWir-daT qviSis gaTxra. sabednierod, Camarxuli manqani-dan xma moismoda. manqanidan amoyvanilma muslimma mgzavrma_ qviSiT dafarulma, magram cocxalma da uvnebelma, warmoTqva erTaderTi sityva_ alhamdu-lillah “dideba allahs.” am scenam guli amiCuya. is samudamod CarCa Cems gulSi. vgrZnobdi, rom axla ufro mainteresebda islami, miT ufro, rom Cemi bi-nis meore mobinadre SigadaSig mesaubreboda am re-ligiaze da mudmivad kiTxulobda wignebs islamze.

erT dRes gadavwyviteT, mivsuliyaviT meCeTSi, romlis mSenebloba axali damTavrebuli iyo. ver vityvi, rom es iyo uaxloesi meCeTi _ iqamde or saaT-naxevris savali iyo. magram Cven iq yovel Sa-baTs mivdiodiT da vxvdebodiT muslimTa jgufs_ ZiriTadad indonezielebs, malaizielebs da egvip-telebs. me mizidavda siTbos da siaxlovis SegrZne-ba, romelic maT Soris sufevda da romelsac mec uxvad miwiladebdnen. mouTmenlad velodebodi maT-Tan Sexvedras da zogierTTan saxlSic vstumrobdi xolme. vgrZnobdi, rom Cven gadavlaxeT erovnulo-

Page 73: mogzauroba sulis saxsnelad

72

bis sazRvari, rom viyavi kargad da rom es bedniere-ba Tu ara, masTan miaxloebuli mdgomareoba mainc iyo. dRis meore naxevarSi veswrebodi mecadineo-bebs_ sadac iswavleboda iaponuri axlad moqceul muslimTaTvis.

TiTqmis gaucnobiereblad ramadanis dros loc-va da marxva daviwye. viswavle mlocvelisTvis au-cilebeli naTargmni sityvebi.

ramadanis TiTqmis sami kvira Sevasrule. Tan isev vkiTxulobdi islamze, Tumca yurani ar wamikiTxavs, Tu ar CavTvliT citatebs yuranidan, romlebic im wignebSi mxvdeboda. me mivxvdi, rom islami xazs usvams Temis (/sazogadoebis) da misi wevrebis ur-TierTobis mniSvnelobas, aswavlis erTierTobas am TemTan (/sazogadoebasTan), damyarebuls pativisce-masa da pasuxismgeblobaze, did mniSvnelobas ani-Webs ojaxur urTierTobebs, Raribebze, sneulebze da oblebze zrunvas... gavocdi, roca aRmovaCine, rom islami sulac ar iyo `rTuli~. sadRac Cemi cno-bierebis siRrmeSi swored aseTi molodini mqonda, arada sruliad sapirispiro suraTs wavawydi.

erTxel, erT-erT Cvens SabaTis Sexvedraze vi-Racam mkiTxa, warmomiTqvams Tu ara oficialurad shahadah “var mowme” (/”davamowme”) da me vupasuxe, ara-meTqi. imave dRes _ 1998 wlis 18 marts, 20 wlis asakSi, zustad 6 Tvis Tavze im dRidan, roca pir-velad gavigone islamis Sesaxeb, me warmovTqvi es sityva meCeTis imamis da ori mowmis TandaswrebiT.

viyavi ra iaponeli, CemTvis ar arsebobda `Rmer-Tis~ cneba manam, sanam islami ar miviRe. Cems qveyana-Si adamianma SeiZleba Tavis Tavs budisti uwodos da Tan Soba izeimos. zogadad, iaponiaSi ara aqvT naTeli warmodgena religiis Sesaxeb da maincda-

Page 74: mogzauroba sulis saxsnelad

73

mainc ar awuxebT, romeli sarwmunoebis mimdevaria adamiani. piriqiT, Rrma emocia an Tavgamodebuli rwmena, gansakuTrebiT religiuri, safrTxis Semcve-lad iTvleba. miuxedavad amisa, jer kidev manam, sa-nam muslimi gavxdebodi, me mivedi daskvnamde, rom am warmodgenebSi bevri ram mcdaria. maTi matarebeli adamiani uTuod ifiqrebs, rom yvelaferi dasaSvebia, rom adamians SeuZlia moiqces, rogorc surs da ar izrunos misi qmedebis Sedegebze. islamma momca ara mxolod rwmenis naTeli sistema, me mivxvdi, rom is amave dros aregulirebs adamianis sicocxles, mis mdgomareobas sazogadoebaSi da aZlevs azrs imas, rac, erTi SexedviT, azrmoklebuli Cans. is gvTava-zobs qcevis models, rac aadvilebs adamianTa ur-TierTobas am samyaroSi da uCvenebs pirdapir gzas warmatebuli saiqio cxovrebisaken.

me kvlavindeburad vagrZelebdi SabaTis vizi-tebs meCeTSi da vocnebobdi mepova muslimebi, visac Cemi ojaxis siaxloves SeiZleboda ecxovraT. erT dRes, matarebliT Sin rom vbrundebodi, SevniSne erTi axalgazrda wyvili. isini Cemze cota win isx-dnen. qals TavSali ekeTa, vifiqre, albaT muslimebi arian-meTqi. Zalian mominda, maT davlaparakebodi da meTqva, rom mec muslimi viyavi, magram ver gavbede. bolos gadavwyvite, rom, Tu isinic Cems gaCerebaze Cavidodnen, me mividodi da gavecnobodi. asec moxda, Cven cota xans vilaparakeT da gavcvaleT tele-fonis nomrebi da misamarTebi. aRmoCnda, rom isini CemTan axlos cxovrobdnen. gamikvirda, roca Cemma axalma nacnobebma miTxres, rom viRacasTan stumrad midiodnen da, Tumca es maTi pirveli viziti ar iyo im ojaxSi da gzac icodnen, mainc daaviwydaT Sesa-bamis gaCerebaze Casvla da sul sxva _ Cems gaCere-baze Camovidnen. me ki _ am faqtma gamaxara, radgan, am

Page 75: mogzauroba sulis saxsnelad

74

Secdomis wyalobiT, Cven gavicaniT erTmaneTi, rac me ase mindoda.

am yvelafers ramadanis dros siriaSi vwer, sadac arabuls vswavlob. cota xnis win Cemi qmris mego-barma dampatiJa ifTarze da magidaze moitana gans-xvavebulad damzadebuli puri. arada, Cveulebriv, aseT SemTxvevaSi adamianebs gamoaqvT tkbileuli an xili. SemdgomSi ramdenjerme vcade meyida iseTive puri erT-erTi kerZis mosamzadeblad. magram an maRazia daketili mxvdeboda an me ver vaxerxebdi wasvlas mis sayidlad. bolos, davkarge yovelgvari imedi odesme im kerZis momzadebisa.

msgavsi patar-patara SemTxvevebi isev da isev mi-maniSnebs uflis Carevaze da mis arsebobaze adami-anis cxovrebaSi, Tumca, imave dros, vacnobiereb, rom zogierT adamians urCevnia, mizezi ubralo damT-xvevaSi an gamarTlebaSi eZios_ TiTqos an erTs an meores aseTi zegavlena hqondes. bednieri da mad-lieri var im codnisTvis, romelic mkarnaxobs, rom msgavsi SemTxvevebi SemTxveviTi sulac ar aris.

bismillahi rrahmani rrahiim

mowyale da mwyalobeli alllahis saxeliT

sanam mogiTxrobdeT, ratom gavxdi muslimi, min-da mkiTxvelTan erTad gavixseno bavSvobaSi da axalgazrdobaSi gavlili wlebi da ramodenime mogonebani.

Cemi moTxroba, anu Tavgadasavali saqarTveloSi iwyeba. saqarTvelo imdroindel sabWoTa kavSirSi gaerTianebuli 16 respublikidan erT-erTi iyo, amis da mixedviT qveyana sadac me davibade da gavizarde komunisturi wyobiT da reJimiT imarTeboda.

socialisturi wyoba, Tanasworobasa da Zmobas

Page 76: mogzauroba sulis saxsnelad

75

qadagebda. mec am periodisTvis gankuTvnil ojaxSi davibade. deda da bebia (mamis deda) morwmune qris-tianebi iyvnen. mama imdroindeli komunisturi par-tiis ubnis mdivani iyo, ojaxis morwmuned aRiareba Zalian saSiSi iyo, radgan ojaxis wevrebi, mamaCemi da dedaCemi partiis wevrebi iyvnen, CvensaviT iqneb, asobiT an aTasobiT ojaxi malavda Tavis RvTismsa-xurebas, radgan ar galanZRuliyo sabWoTa krebaze an ar daekarga Tanamdegoba. am sinamdviles davupi-rispirdi, roca viyavi pirvel klasSi, ramdenjerac ar unda gavixseno es Tavgadasavali (mas mere ga-vida 35 weli) mainc Tvalebi mevseba cremlebiT im mware simarTlis gamo.

rogorc cnobilia qristian samyaroSi aRsdgo-mis anu paskis dResaswauli umaRlesi doniTa da moculobiT aRiniSneba. 7 wlis viyavi, rom rogorc yovel weliwads wodebuli dResaswaulis aRsa-niSnavad Cveni ojaxi didi mondomebiT emzadeboda. dedikom da bebiam daacxes fumfula aromatuli paskebi, mraval-mraval ferebSi, SeiReba kvercxebi, waikiTxes locvebi, mec viziarebdi am sixaruls da erTi suli mqonda rodis gaTendeboda, rom yve-lasTvis momeloca aRdgoma mamaCemi miuxedavaT imi-sa, rom iyo Rrmad CarTuli komunistur samsaxurSi da am yvelafers ugunebad Tvlida, mainc gemrielad miirTmevda dacxobil paskebs.

kvira dRem mSvenierad Caiara, naTesavebma da ax-loblebma dResaswaulis brwyinvaleba erTmaneTs gauziares.

gaTenda orSabaTi dRe. dedaCemi skolaSi maswav-leblad muSaobda, mec igive skolaSi vswavlobdi, magram meore anu SuadRis cvlaSi mivdiodi skola-Si, movemzade, rom uceb brwyinvale azri momivida,

Page 77: mogzauroba sulis saxsnelad

76

kalaTidan amoviRe 3 cali SeRebili kvercxi da gaveqane skolisaken, skolaSi mivedi Tu ara, samas-wavleblos karebze davakakune da mWeqare xmiT: -„qriste aRsdga“! SevZaxe. kvercxebi maswavleblebs gauwode. dedaCemic iq iyo, misma gaocebulma da Se-Sinebulma saxis gamometyvelebam Wkua amiria, mivxdi, rom didi danaSauli Cavidine, magram ra? aTasi azri mitrialebda patara gonebaSi, guli mifancqalebda, am dros Weqa-quxiliviT daigruxuna direqtoris xmam: vin aswavlis am bavSvs crumorwmune gamosv-lebs? dedaCemma Tavdaxrili sawyali xmiT: „iciT batono saxlSi moxuci diabetiani bebia gvyavs, rac arunda uTxraT da auxsnaT mainc ar iSlis am uaz-ro adaTwesebs, gTxovT mogvitevoT. direqtorma daiyvira: axlave gadayare es uazro kvercxebi da sawrafod wadi jgufSi.

SeSinebulma, gaocebulma mivedi jgufSi, mik-virda es xom dResaswauli iyo, direqtorma didi sixaruli Camimwara da gonebaSi gaugebari SiSi damitova.

roca saxlSi davbrundi, ojaxis wevrebi warb-Sekrulni damxvdnen, mamaCems ojaxuri kreba Cauta-rebia da Cems mimarT gankuTvnili sasjelis gan-xorcielebis dro damdgariyo. mamam moixsna weli-dan qamari da sastikad gamlaxa.

dasaZineblad bebiasTan davweqi, dedam bevri mefe-ra daZinebis win, mainc viTxove erTi cali wiTeli kvercxi, dedam ar momitana da arc araferi miTxra, mxolod bebiam, yvelam rom daiZina maSin momiyva, Turme skolaSi roca direqtorma daamTavra dedi-kos gakicxva, dedas amxanagebma daurekes saxlSi bebias da uTxres, sanam raikomidan komisia mivido-da Sesamowmeblad, kvercxebi da paskebi daemala da

Page 78: mogzauroba sulis saxsnelad

77

gadaeyara sadme, Zalian damwyda guli, CemTvis Zneli misaxvedri iyo ra saidumloeba iyo Cafluli „wi-Tel kvercxSi“?

am ambis mere deda da bebia sastikad mafrTxi-lebden, rom RmerTi mxolod gulSi unda gvexsene-bia. locvebi Cumad, farulad unda gvekiTxa, sul vfiqrobdi; ratom farulad? nel-nela mikvlevda gzas WeSmariti gzis sapovnelad, ubralo “wiTeli kvercxis“ simbolo romelmac didi wvlili moipo-va Cems cxovrebaSi.

mere mogonebaT minda aRvniSno rom dedaCemi xan-daxan eklesiSi dadioda salocavad, Tan mec dav-yavdi. im dros locva-wirva didi maStabiT ar imar-Teboda. eklesiaSi mxolod moxucebi, upatronoebi da maTxovrebi dadiodnen. deda xels Camkidebda, bebiaCemis TavSalSi Seibudreboda, TiTqos moxuci iyo, mikvirda arc cioda da arc wvimda, da Cqari nabijebiT eklesiaSi Sevidoda. sul mafrTxilebda, rom aravisTvis ar meTqva Cveni eklesiaSi wasvlis ambavi. erTxel Zalian cxeloda, dedam isev amoiRo CanTidan bebias didi TavSali da isev Seibudra. vkiTxe amas ratom akeTebda, Cumad mipasuxa: „eklesi-is garSemo, axlo-maxlo an SesaslelSi myofi maT-xovrebi jaSuSebi arian, Tu ki micnoben davisjebi, mamasac da mec samsaxuridan gagvanTavisufleben.“

gadioda dro, mikvirda da patara gonebaSi uam-ravi kiTxva mebadeboda. nel-nela vizrdebodi, mivy-vebodi im dinebas, rogorc sxva danarCeni, gardaic-vala bebia, is iyo Cemi mesaidumle. skolaSi warma-tebiT vswavlobdi, RmerTs mudam gulSi movixseneb-di, Cem zrdasTan erTad patara gonebac izrdeboda, rom komunisturi reJimi anu wyoba adamianebs keTil mowyobil pirobebs uqmnida, an iWerda Tanasworo-

Page 79: mogzauroba sulis saxsnelad

78

bas da yvelanair Tavisuflebas, magram samagierod arTmevda RvTis Semecnebas, abrmavebda da ayruebda, adamianis arsebaSi RmerTis mier boZebul RvTis msaxurebas, aRmokveTda da anadgurebda.

urwmunos mTeli msoflios meufeoba rom mie-niWos, mainc ver Seavsebs im sicarieles, romelic unda iyos savse maradiuli RvTismsaxurebisTvis.

komunizmi „RmerTobda.“ apurebda da acmevda xalxs, civ niavs ar akarebda, radgan adamianebs namdvili dampurebeli da gamCeni daviwyebodaT, ar gaeSalaT misTvis xeli, ar moexaraT qedi da loc-va-vedreba ar gaewiaT. magram dro gadioda, dawyebu-li kacobriobis dasabami pirveli dRidan saukune-saukunes cvlida, sikvdili ar kvdeboda, saflavis karebi ar iluqeboda, saflavis qvebi da yoveldRiu-rad milionobiT sikvdili, sikvdilis gardauvloba zedxels awerden da beWeds urtyamden. “yoveli sulieri-sikvdils igemebs,“ amis gardauvlobas amt-kicebda yoveli dabadebuli bavSvi, Tu ki vibadebo-diT da aucileblad asakis miuxedavad, pataras Tu dids, axalgazrdas Tu moxucs, sikvdili esjeboda, maSin sicocxlis arsi ra unda yofiliyo?

socialisturi reJimiT da uRmerTobis azriT: muSaoba, Wama-sma, gamravleba, ganviTareba, droista-reba, qorwilebi, koncertebi dasveneba, amdeni sitkbo da bolos gardauvali mware sikvdili?

rogor SeiZleba yvelaferi SemTxveviToba zemi-kuTvniliyo, maSin risTvis movediT da ratom mivdi-varT, saiT mivdivarT, sul es azri mawuxebda. dedas vekitxebodi, is mokled mixsnida, rom saiqioSi cxov-reba iyo, aq Tu patiosnad keTilad icxovrebdi, sai-qioSi bednieri viqnebodiT. es pasuxi srulyofili ar iyo. raRac sxva iyo saWiro. vxdebodi rom arc

Page 80: mogzauroba sulis saxsnelad

79

erTi qmnileba Semqmnelis gareSe ar Seiqmneboda, rogorc yovel sasaxles, qarxanas, dawesebulebas, qalaqs hyavs patroni anu ufrosi am did qveyanasac, msofliosac mTel arsebebTan erTad (sulierebi da usuloebi) hyavda gamCeneli, ufrosi, romelmac mis mier yovelive arsebas (adamianebs, cxovelebs, mcenareebs, zRvebs, qvebs, mTebs, Rrublebs, qars da a.S) miuZRvna da daakisra udidesi misia, arsebobs mTavari azri da mizani. es iyo RmerTis Semecne-ba da misadmi msaxuri (locva-vedreba). am misiis SesrulebiT mTeli kacobrioba iqneboda keTili da patiosani, riTac moigebda amqveyniur da saiqio bednierebas.

vxedavdi rom qveyana unaklo qmnileba iyo, emo-sili lurji ciT da ulamazesi bunebiT, samyaros romelsac anaTebda milionobiT weli mze, mze rome-lic minaTebda mTvares da gvinaTebda bnel Rameebs, iyo zRvebi, okeaneebi da maTSi ubadlo samyaro; mcenareTa da Tevzebis samefo, vsvamdiT da viklav-diT wyurvils sicocxlis sawyisiT ankara wyliT, romlis movlenas da moculobas angariSi ara aqvs. vxedavdi amden samadlos samadlobeli gaaCnda RmerTi, gamCeneli da Cven misi madlieri, morCili msaxuri unda vyofiliyaviT. magram amis saSualebas ar gvaZlevda uRmerTo. damCagvrelic da daCagru-lic yvela sikvdils gemobda da imqveyniur udides sasamarTlos gadaecemoda.

gavxdi 17-wlis, Cavabare universitetSi, rusuli enisa da lit. fakultetze, pirvel kursze viyavi, rom sayvarelma dedikom am qveyanas dauxuWa Tvale-bi, maSin ufro kargad gavige rom es farTo samyaro ramdenad viwro iyo. dedas gardacvalebis Semdeg, Zalian martod vgrZnobdi Tavs RvTiur sakiTxebze veravis ver vesaubrebodi, gavida xuTi weli, rom

Page 81: mogzauroba sulis saxsnelad

80

socialisturi respublikis kavSiri saerTod da-iSala da saqarTveloSic nel-nela xma aimaRla sloganebiT „RmerTi erT ars.“

nel-nela moqmedebaSi Sevida umoqmedo an gauq-mebuli eklesiebi, mec davdiodi eklesiaSi, veZeb-di Svebas, vevedrebodi xatebs, magram srul yofil Svebas ver vpoulobdi, megobrebi meubnebodnen rom mimemarTa sulier mamisaTvis, aRsareba meTqva amisT-vis, Zalian miWirda, ratomRac Tavad RmerTs da ek-lesiaSi myof xatebs ufro axlos vgrZnobdi vidre „sulier mamas.“

am ZiebaSi da am mousvenrobaSi myofma erT zaf-xulis Rames ucnauri sizmari vnaxe, romelmac gana-xorciela islamTan pirveli kavSiri, magram maSin CemTvis gaurkveveli iyo.

islamisa da muslimebis Sesaxeb bevri araferi vicodi, saqarTveloSi Zveli droidan SemorCenili muslimuri da qristianuli megobrul da pativmoy-vare urTierTobiT cxovrobdnen, magram rogorc rjuli, crumorwmune, „nusxebiT“ da CamorCenili adaT-wesebiT iyo cnobili saqarTveloSi umetes na-wils aseTi warmodgena hqonda istoriul wignebSi da mxatvrul filmebSic barbarosoba, adamianebis mimarT daundobloba da Zaladoba JRerda.

Cems irgvliv myof islamur rjulSi gaerTia-nebulebs, muslimebs TavianTi rjulis kanonebze srulyofili warmodgena ar hqondaT, amitomac is-lamuri sarwmuneobiT arasodes ar davinteresebul-var raTqmaunda, namdvili islamis Secnebis Semdeg mivxdi, rom esev rogorc islamis, aseve qristianobis da sxva sarwmuneobis am doneze dayvana, komunizmisa da socialuri wyobis mizani da idea iyo.

rogorc zemoT vaxsene zafxulis erT Ra-

Page 82: mogzauroba sulis saxsnelad

81

mes gaognebuli da Sewuxebuli gameRviZa, suls Zvlivs viTqvamdi, mesiszmra TiTqos moxuci mola, („mola“nasredinis moTxrobebidan gamigonia) maxr-Cobda da maZalebda: „salavaTi“ Tqvi-mimeorebda SeSinebulma gaviRviZe „salavaTi“ ra iyo ar vico-di, molas muslimuri tansacmeli ecva. meore Rames isev mesizmra, TiTqos isev is molla memuqreboda mquxare xmiT; „salavaTi“ Tqvi-da ukve yovel Rame sxvadasxva formiT, magram sul muqariT isev „sala-vaTis“ warmoTqmas moiTxovda Cemsgan, ase gagrZelda mTeli Tve, ukve daZineba meSinoda, im dros vmuSaob-di skolaSi maswavleblad, zafxulis ardadegebs bevri ar eklo, veravis verafers vuyvebodi, uZilo-bisagan Zala gamomelia. bolos dedaCemis Zvel da axlobel deidas mivmarTe, dedaCemisagan gagonili mqonda rom muslimi iyo, vTxove rom aravisTvis eTqva, mouyevi naxuli sizmrebi, zustaT aseTi pa-suxi gamca; „neni Sen saxojao xaro, xojam unda Segilocoso.“ me vTxove, rom Tu ki man icoda ra iyo „salavaTi“ CemTvis eTqva, radgan me araviTar xojasTan ar wavidodi, bolos miTxra, veraferi ver gavige da vTxove, rom daewera, damiwera; „lailahe ilellah muhammedun resulullah.“ wavikiTxe, ga-mecina, „namdvili xojuria“-meTqi. naweri Cavdevi CanTaSi da gauyevi saxlisaken da isev daRamda, unda dameZina, gavjiutdi, gavsZaxe molas ar vambob Sens „salavaTs’ ra ginda Cemsgan Seni ar meSinia-Tqo ga-daviwere pirjvari, romelsac yoveli daZinebis win vasrulebdi da CaZineba davapire, CameZina Tu ara Weqa-quxiliT movida, Zalian maRali iyo goliTiviT, Cemsken moiwevda, karebis kakunma gamaRviZa, mamaCemi meZaxoda ra mogivida rato yvirixaro, araferi, siz-mari vnaxe da cota SemeSinda-Tqo vupasuxe. sul vkankalebdi. amoviRe CanTidan dawerili „salavaTi“ da damarcvliT Zvlivs wavikiTxe. TiTqos davmSvid-

Page 83: mogzauroba sulis saxsnelad

82

di, Zilma momeria, CamZinebia ise rom, dilamde arc ki gameRviZa da im Ramis Semdeg yoveli daZinebis win warmovTqvamdi CemTvis ucnob da gaurkvevel „salavaTs“ Tan viwerdi pirjvars da mSvidad meZina.

cxovreba grZeldeboda „salavaTi“ Cemi saidum-lo iyo. masTan erTad eqvsi weli gavida axlobel mezobelTan TurqeTidan axalgazrda Camodioda, warmoSobiT isic qarTveli iyo, anu rogorc „Cve-neburebs“ eZaxian, imaTagani iyo. muslimi morwmune da Tavazian pirovnebad gamoiyureboda am mezobel ojaxTan, Cven ojaxsac ZvelTaganve misvla-mosvla da axlobluri urTierToba gaaCnda, miuxedavad imi-sa, rom muslimebi iyvnen, erTmaneTSi stumrianobis droze imarTeboda saubari sxvadasxva Temaze. stu-marma Zalian gamarTuli qarTuli ar icoda, magram Cvens saubarSi aqtiur monawileobas Rebulobda. oTxi wlis ganmavlobaSi ukve qarTulic kargad gamarTa, rogorc „ucxoelma“ qarTuli laparakiT ,saqarTvelosadmi gamomJRavnebuli siyvaruliTa da interesiT, SeZenil megobrebsa da axloblebSi popularoba da pativiscema moipova, imaT Soris mec viyavi. axalgazrda yofa-qcevebiT, miTumetes RvTiu-ri ceremoniebiT, mag.locvebis SesrulebiT, marxvis dacviT, TavdamblobiT, sisufTaviT da a.S. CvenSi interes iCenda. miTumetes rodesac Tavis sarwmune-obaze saubrobda, vadarebdiT erTmaneTs Cvens sarw-muneobas, ojaxis ufrosebi usvamdnen muslimanuri sarwmunoebis Sesaxeb sxvadasxva SekiTxvebs, mec maTTan TandaswrebiT gulmodgineT vusmendi.

TandaTan mec vusvamdi SekiTxvebs, mag: ra iyo misi sarwmuneobis arsi, safuZveli? an ratom iyvnen islamSi qalebi daxuruli? ratom iyo alkoholu-ri sasmeli akrZaluli? is hyveboda, rom islamuri sarwmuneoba socialuri da saerTaSoriso msofli-

Page 84: mogzauroba sulis saxsnelad

83

os mxedvelobiT Semosuli bolo da ukanaskneli, srulyofilad Camoyalibebuli rjuli iyo.

vkiTxe, Tqveni allahi ra aris? axalgazrdam locva wagvikiTxa, romelic nel-nela qarTulad gadagviTargmna mec Caviwere, rom gaurkveveli ra-me Tu ki iqneboda, isev mekiTxa. agvixsna rom is-lamis safuZveli da arsi moicavda aseT rwmenas: (amenTubillah) anu me mwams „allahis (RmerTis) erTisa,“ mwams angelozebisa ,RmerTisagan movle-nili wignebisa (zeburis-daviTisa, TevraTis-mosesa, bibliis-iesosa da yuranis-muhammedisa), SuamavalTa, (dawyebuli admidan damTavrebuli muhammedamde) mwams warRvnis dRisa (msoflios dasasrulisa) be-diswerisa (bednierebis da ubedurebisa) sikvdilis gardauvlobisa nebiTa RmerTisa da mowme var rom RmerTi erTi ars da mwams,rom muhammedi RmerTis warmogzavnili da Suamavalia.

roca axalgazrdam daasrula moTxroba, isev ara-bulad gaimeora, ise gavvocdi rom yvelani me Semyu-rebda, am locvisTvis bolo „frazebi“ CemTvis ucxo ar iyo. mec Zala uneburad xmamaRla warmovTqvi „la illahe ilallah muhammedun resulullah,“ es xom Cems mier wlebis manZilze warmoTqmuli „salavaTi“ iyo, anu anu mniSvneloba, „ar arsebobs RvTaeba garda allahisa da muhammedi misi msaxuri da Suamavalia.“ „Cveneburma“ axalgazrdam; „Sen sai-dan ici es“? veraferi upasuxe mxolod, „salavaTi“? vkiTxe. diax es xom damowmebis sityvaa, safexuria anu „qelime-i SehadeTi.“gaocebulma bodiSis mox-diT mivatove Tavyriloba da wavedi saxlSi. azrebi ameria, vRelavdi, Cawerili ramodenimejer wavikiTxe, ukvirdebodi da mikvirda rjuli romelic moicav-da mTel sarwmunoebebs da gaurCevlad akavSirebs, RmerTis mier movlenil mTel Suamavalebs. arcer-

Page 85: mogzauroba sulis saxsnelad

84

Ti RvTiur wingsa da Suamavals ar uaryofs. qris-tianuli sarwmunoeba mxolod wm. iesos cnobda, eb-raelebi wm.moses qadagebas misdevs, es axalgazrdas sarwmunoeba anu islami-qadagebda; Tu ki adamidan dawyebuli yvela SuamavalTagan (amaTSi Sedioda CemTvis cnobili; wm.abrami, wm.solomoni, wm.zaqaria, wm.mose, wm.ioane, wm.ieso, wm.daviTi, wm.iosebi, wm.iakobi da bolo wm.muhammedi ) damTavrebuli wminda mu-hammedamde, maT Soris erTaderTi maTgani Tu ki gamoklebuli iqneba rjuli srul yofilad ar Ca-iTvleba. islami RvTiur arcerT WeSmaritebas ar uaryofda.

yvelaze metad maRelvebda Cems saidumlo „sala-vaTis“ am rjulTan SemTxveviTi kavSiris arseboba.

isev axalgazrdas Sexvedra gadavwyvite, isic dainteresebula CemiT da Cemi saidumloTi. kvlav ojaxur wveulebaze SevxdiT erTmaneTs. momzade-bul kiTxvebiT gauCaReT saubari. kiTxva marto me ara, TiTqmis yvelas ainteresebda Tu ra roli eWi-raT qalbatonebs maT sarwmuneobaSi?

axalgazrda pasuxs vgcemda, rom qalis qmnileba-Si anu RmerTis maTze miZRvnil arsebaSi aris Casa-xuli sinaze, ridi da SiSi, qali advilad SeiZleba gatydes da motyuvdes. aseve samosi aris misi fari anu damcveli yovelive avisa da Seuracyofisagan, islami qalebs anu RmerTi qalebisadmi did pati-viscemas da Sefasebas gvibrZanebs. islamSi qalebi namdvili qalbatonebi arian da aRniSna, rom samosi da mandili anu Tavsafari yvela RvTiuri sarwmu-noebis WeSmariti simbolo iyo.

es movlenac minda avRniSno, rom islamSi RmerT-sa da mis mona-morCils sxva mesame piri an raime sxva damakavSirebeli ar iyo saWiro. sadac ar unda

Page 86: mogzauroba sulis saxsnelad

85

yofiliyavi SegeZlo pirdapir RmerTan aRsarebis, monaniebis an vedrebis warmoTqma maxsendeboda, rom eklesiaSi mRvdels mamaos aRsareba an monanieba ver uziare. sul vfiqrobdi, rogor SeiZleba yvela-feri mouyve sxvas, miTumetes mamakacs. RmerTi xom yvelaze axlos iyo SenTan. axalgazrda ambobda uzenaesi allahi gvibrZanebs rom.“geficebi rom, adamiani Cven gavaCineT da viciT mas suli (arsi) misi ra mRelvarebas (SfoTvas) aZlevs da Cven mas-Tan aortaze ufro axlos varT.“ aseve islamSi „sa-mebac“ ar yofila „mama-Ze da suli wminda“ RmerTi xom erTi ars.

gamCeni da yvelafris Semqmneli. is ar dabade-bula da arc daubadebia, da ar cyofila aravis mSobeli

islamuri sarwmuneoba RmerTis erTianobaze anu monoTeizmze aris damyarebuli, RmerTis garda sxva saTayvano aravin da araferi ar aris. mxolod mis mier gamogzavnili Suamavalebis yofaqcevebiT, gad-monacemebiT, wminda wignebiT unda gvexemZRvanela.

yovel dasmul SekiTxvaze srulyofili pasuxi miviRe, mainteresebda ratom iyo akrZaluli alko-holuri sasmeli, saocaria, erTi wveTic aramia.

sxvaTa Soris Zalian ubralo pasuxi miviRe, mag-ram dakvirveba iyo saWiro. Tavad sityva; „fxize-li da mTvrali“ leksikonSi rom avxsnaT fxize-li niSnavs normalur Wkuaze myof adamians, xolo mTvrali an „nasvami“ normaluri Wkuidan, gonebidan gadaxrili an gamosuls. e.i . alkoholuri sasmeli adamianSi aryevs normalurobas, yovelive aranor-maluroba, yvela Secdomis da danaSaulis sababia. es iyo yvelaze mokle da konkretuli pasuxi da ar-cerT wmindansa da mociquls alkoholuri sasmeli

Page 87: mogzauroba sulis saxsnelad

86

ar usargeblia.

es yvelaferi marTebulad mimaCnda, davrwmundi rom islami calke, gamoyofili sarwmuneoba ar iyo, samwuxaroa rom rac ar ici is SenTvis bnelia an viRacis mier SenTvis Cabnelebulia. mivxdi rom mzesaviT iyo gabrwyinebuli, anaTebda mTel msof-lios da kacobriobas, arasodes ar Caqreba da ar daaRamdeba, mxolod vinc Tvals daxuWavs, misTvis mudam bneli iqneba.

da mivxdi rom islamis safuZvelTagan erTader-Ti, “mwams bediswerisa, dawerili RmerTis mier“-iyo Cemi gadarCenis sababi. Cemi mxsneli sityva „laila-he ilallah muhammedur resulallah“ e.i. RmerTis erTianobis da wm. muhammedis Suamavalobis, misi RmerTis elCisa mona-morCilis WeSmaritebas niS-navda da am WeSmaritebas wlebis ganmavlobaSi Za-launeburad vaRiarebdi. mec mivxdi rom islamuri sarwmuneoba Sors iyo cru morwmunoebisagan, bar-barosobisagan, uTanasworobisagan, piriqiTis iyo daxvewili yoveli saukunisaTvis damaxasiaTebeli da gankuTvnili rjuli da 1400-wlis ganmavlobaSi Seucvleli kanonebiT, daculi, RvTiur wingSi yura-Si, 14-saukunis miuxedavaT arc erTi bgera, arc erTi sityva ki ar iyo Secvlili.

TandaTan uaxlovdebodi islams, axalgazrdac ixveWeboda Cemi interesiT, bolos gadavwyviteT rom SevuRlebuliyaviT.

zafxulis erT-erT dRes islamSi SesvliT cxov-rebis axali furceli gadavSale, me da axalgazrda davyeviT istanbulisken mimaval gzas. pataraobaSi „wiTeli kvercxis“ mware mogoneba gadameqca tkbil simSvideSi, romelsac wlebis ganmavlobaSi veZebdi, ganvTavisufldi eWvmitanil sibnelisagan da mad-

Page 88: mogzauroba sulis saxsnelad

87

lieri var RmerTisa da im axalgazrdisa romelmac damexmara WeSmaritebis mopovebaSi.

RmerTma swori gzidan ar agvacdinos da rogorc namdvil „murwmunes“ anu mona-morCils ekadreba,ise gagvawevinos es wuTi sofeli. „elhamdulilah“. qe-ba-dideba mxolod uzenaes alllahs ekuTvnis!

yuranis-bayaras suras 136-aiaTSi RmerTi mogvi-wodebs;

وإسحاق وإسماعيل إبراهيم إلى أنزل وما إلينا أنزل وما بالله امنا قولوا

ويعقوب والسباط وما أوتي موسى وعيسى وما أوتي النبيون من ربهم ل

ق بين أحد منهم ونحن له مسلمون نفرTqvi rom: ,,viwameT Cven allahi da is, rac mog-

vevlina Cven, da rac moevlina ibrahims, ismaRils, ishays,iayubs da Stoebs ; da rac eboZa musas, Risas da Suamavlebs maTi RmerTisgan. da ar ganvasxvavebT romelsames maT Soris, da Cven morCilni (muslimni) varT misi (allahisa).

(sura bayara136. )

سلم دينا فلن يقبل منه وهو في الخرة من الخاسرين ومن يبتغ غير الda vinc eZiebs sxva sarwmunoebas, garda islamisa,

misgan ar miiReba (RmerTis winaSe) igi (sarwmunoeba), da is iqneba, saiqioSi wagebulTa Soris. (ali imran 85. )

سول حق وجاءهم قوما كفروا بعد إيمانهم وشهدوا أن الر كيف يهدي الله

ل يهدي القوم الظالمين البينات واللهrogor daadgens allahi swor gzaze (im) xalxs,

vinc sarwmunoeba uaryo mas mere, rac irwmunes da

Page 89: mogzauroba sulis saxsnelad

88

daamowmes, da moevlinaT maT, cxadi mtkicebani, rom, Suamavali WeSmaritia. ueWvelad, allahi ar daad-gens WeSmarit gzaze mkacrn xalxs! (ali imran 86. )

لا لا ا ذ او كلذ دعب نم اوبات ني ناف اوحلص هللا حر روفغ ه ميimaT garda, vinc amis Semdgom moinanies da gamos-

wordnen. swored rom, allahi (codvebis) Semndobi da Semwyalebelia. (ali imran 89.)

keTilo mkiTxvelo, ase minda davanTavro Cemi moTxroba, da minda gisurvoT, rom RmerTma (allah-ma) WeSmaritebiT SegamkoT, gaginaTod amiersofelic da sasufevelic. amiin.