8/7/2019 Nallar - Masallar

1/39

XIV - Nallar - Masallar

Xoruz ve Padiah

Biri var imi, biri yox imi, Allah'dan baqahe kes yox imi. Bir de bir xoruz var imi.

Bir gn xoruz peyinlikde1 eelenib zne yemarayanda bir qara pul tapd, ad olub balad oxu-maa:

- Quqquluqu! Birce ah tapmam!Padiah xoruzun sesini eidib buyurdu ki

gedib onun pulunu elinden alsnlar. ahm xo-ruzun elinden alandan sonra xoruz balad oxu-

maa:- Quqquluqu! Padah mene mhta imi!Padah buyurdu ki, xoruzun ahsn aparb

zne versinler.- Quqquluqu! Padah da menden qorxar imi!

... Padah bunu eidende xoruza hirslenib bu-

yurdu ki, onu tutub ldrsnler. Xoruzun bankesende oxudu:

- Quqquluqu! Ne iti2 baq imi!Xoruzun ban kesince onu soxdular qaynar

suya ki, tkn yolsunlar. Gaynar qazann iindexoruz oxudu:

- Quqquluqu! Ne isti3 hamam imi!Xoruzu qazann iinden xar b tkn yol-

dular ve biirib qoydular plovun4 bana. Burada

xoruz oxudu:- Quqquluqu! Ne aca tepe imi!Plovu getirdiler padahm qarsma. Padah

plovu yeyende xoruz onun boaznda yene oxudu:- Quqquluqu! Ne darca ke5 imi!Ondan sonra xoruz getdi qaranlq yere, orada

oxudusa da kimse sesini eitmedi.

Qurd ve Qoca6

:s Bir gn qoca oduncu meede teleye7 dm,qurda rast geldi. Qurd qocaya yalvard ki onu te-leden qurtarsn. Qoca teleni a b qurdu braxd.Qurd teleden xnca qocan paralamaq istedi.

Yoldan geen bir dovan bu ii grb ayaq saxlad.Dovan qocanm teleni amasna inanmad. Qurdyeniden ayan teleye sald. Qoca teleni balaybyoluna davam etdi.

Tlk ve Keklik

Bir keklik da banda oxuyurdu. Tlkonun sesini eidib yanna geldi ve dedi:

- Ay keklik, sen ki, beyle gzel qusan vebeyle gzel sesin var, eyle her zaman oxuyursan?Sen he yuxulayb yatmrsan?

Keklik dedi:- Niye yatmram, elbette ki, yatram.Tlk dedi:- ndi ki, beyledir, bir mene gster grm nece

yatrsan?

1. gbre, mays olan yerde 2. hzl 3. scak 4. pilvn 5. sokak. 6. ihtiyar 7. tuzaa

8/7/2019 Nallar - Masallar

2/39

Keklik yatman tlkye gstermek ngzlerini yumdu. Tlk celd atlb onu dutdu.

Keklik grd ki, tlk onu aldadrm. Ax-

maql

k edib onun hiylesine inan

pd

r. Ba

n

tl-knin azndan xarb dedi:- Ay tlk baba, sen ki, bele bacarql ve bele

qolaylqla ovunu dutursan, sen he yeyendeAllah'a kr edirsen?

Tlk cavab verdi:- Nece etmirem, elbette ki, edirem.Keklik dedi:

- ndi dutax ki, sen meni yemisen, bir Allah'akr et, grm nece edirsen?Tlk azn ad ki, kr etsin, keklik biranda uub qondu bir qayann stne. Tlkveziyeti beyle grb dedi:

- Keklik qarda, sen ki, menim azmdan qur-tuldun, get, ama lenet olsun o adama ki, ovunu yememi Allah'a kr edir.

Keklik cavabmda dedi:- Yax deyirsen tlk baba, o adama da lenet

olsun ki, yuxusu gelmemi gzlerini yumub yat-maq isteyir.

englm, Snglm, Menglm

Biri var imi, biri yox imi, Allah'dan baqahe kim yox imi. Bir kei var imi, bu keinin de

balas. Birinin adenglm, birinin ad Sn-glm, birinin de ad Menglm.Bu kei her gn gedib meede ve lde ot-

larm. Balalar da qaplar balay bi evde otu-rarmlar. Kei otlamaqdan dnende qapnn ar-xasmdan ararm:

englm, Snglm, Menglm!An qapy, men gelim!Azmda su getirmiem,Dmde sd getirmiem,

Buynuzumda ot getirmiem. Bunu eidenkimi balalar sevinib tez qapy armlar veanalar onlar doyuzdurub yene ge-dermi leotlamaa.

Bir gn kei gedince qurd gelib durur qapnndalnda ve balayr armaa:englm, Snglm, Menglm!An qapn, men gelim!Azmda su getirmiem,Dmde sd getirmiem,

Buynuzumda ot getirmiem. Balalar eylebildi ki, bunlar aran analardr. Tez qapnadlar. Qurd ieri girib englm, Snglmtutub yedi, ama Menglm qab evin bir

bucanda gizlendi. Qurt onu grmedi.Kei dz, imeni otlay b dnd evine ve

hemin szler ile balad balalarn armaa. Amaieriden bir kes ona cavab vermedi. Nece defe en-glm, Snglm deyib ardsa da, ona cavabveren olmad ve qap almad. xirda z qa-ranlq bir bucaqda Menglm grd.Balarna geleni Menglm anasna syledi. Ozaman kei xt dovann damnn stne ve ayaq-lar ile dam dyd. Tovan ieriden seslendi: - Okimdir?

Kei cavab verdi, menem, balalarm sen miyemisen?

Tovan cavab verdi ki, yox men yemedim, gettlkden xeber al.

Kei getdi, xd tlknn damnn stne vebalad ayaqlar ile dymeye. Tlk ieriden ses-

lendi:

-O kimdir, menim dammn stne xb?Kei dedi:

-Menim balalarm sen mi yedin?Tlk cavab verdi:-Yox men yemedim, get qurddan xeber al.Kei getdi xd qurdun damnn stne. Bu

vaxt qurdda bir qazan a ocan stnde biirirdi.Kei damn dyende bunun ann iine torpakdkld. Qurt bard:

O kimdir damm steToz tker samm ste?

Amor eylediGzm kr eyledi.

Kei cavab verdi:Menem, menem, men paa,Boynuzum qoa-qoa2,

x dar, savaa! Qurd dar xd ki,grsn ne var. Kei dedi:- Sen menim balalarm yemisen, gelmiem se

ninle savaam.Qurt istedi boynundan atsn, ama atabilmedi

ve kei ile sert qoydular ki, her ikisi bir yerde qa-zya3ikayet etsinler.

Kei getdi evine, bir kasa qatq4 ald ve bir des-terxan yal rek biirdi ki, qazya pay aparsm.

Qurd da bir torbann iine -drt noxut de-nesi sald, frb iini yel ile doldurdu. Aznmhkem balayb z ile getirdi. Geldiler qazmnhuzuruna.

Qaz keinin payna baxd ve ok beyendi.

Sonra qurdun getirdiyine baxd. Ab baxmca no-xudun biri atlb qaznm bir gzn xard. Qaz iibele kesdi ki kei ile qurd savasnlar ve qurda da bir buynuz hazrlansn. Qaz keinin buynuzunudaha da keskin etdi. Ama qurda da rk bir aa-dan bir buynuz dzeltdi. Kei ile qurd balad sa-vamaa. Bir iki defe vuraandan sonra qurdun

buynuzu qrld ve kei vurub onun qarnm yrtd.Qurd bard:- Vay barsam, vay!Kei cavabnda dedi:

englm, Snglm yemeyeydin!Vay barsam demeyeydin!

1. kilitleyip 2. ift, ikier 3. kad - yarg 4. yourt

8/7/2019 Nallar - Masallar

3/39

Gyek Fatma

Biri var idi, biri yox idi, bir kiiyle bir arvadvar idi. Gnlerin birinde bu kiinin arvad xes-telenib ld. Bu arvatdan Fatma adnda yetim birqz, bir de olu qald. Kii grd ki, vladlarma

baxabilmeyecek, odur ki ayr bir arvad ald. Ki-inin bu arvaddan da bir olu oldu, bir kz, amaqz ox irkin idi. Bu arvad gelen gnden yetimFatma'n gz gtrmedi. Oz qznm adn daFatma qoydu. Ama bu qzla onun zemin asimanferqi vard. Yetim Fatma gzel bir qz, irkin Fatmaise keel2 idi. Anal Fatmayla qardama gnverib iq vermirdi? Onlar gh suya, gh da odunagnderirdi. Evde xidmeti kimi iledirdi.

Gnlerin birinde arvad iki ayan bir ba-maa direyib erine dedi:

- Kii, eer bunlar

apar

b azd

rmasan, seninleoturmayacaam. Men bu uaqlardan he xo-lanmram, onlara daha baxabilmirem.

Kii ne qeder yalvardsa, arvad raz olmad,dedi ki, eer menim dediyimi etsen gnn qaraedeceyem. Kii grd ki, ayr yol yoxdur, Fatmaylaolunu gtrb getdi meeye. Uaqlarm aldadbdedi:

- Balalarm, siz iyelek3 ya ya gedin derenin dibine men de bu biri terefde bir az odunym, axam gelib sizi gtrerim, gederik.

Uaqlar atalarnn szne inandlar. iyelekya-ya meenin daha sx yerine atdlar.

Size kimden deyim kiiden. Kii uaqlar al-

dadb bu terefden alaya-alaya, peiman dndeve. Axam oldu. Qaranlq dd. Meede gzgz grmrd. Ay, qurd, ir meeye bir grltsalmdlar ki, adamn qorxudan bar atlayrd.

Uaqlar oq gzlediler atalar gelib xmad.xirde bir aacn basma x b orada gecelediler.Sabah erkenden durub baladlar bir rla get-meye. Az getdiler z getdiler, gelib bir bulan4 bana atdlar. Fatma'nn qarda yaman susamt.zn tez verdi bulan bana, istedi sudan doyunca ie. Fatma qoymaq istemedi, eyle bir re-yine danmd ki, bu suda nee var. Fatma neqeder etdi ki, karda bu sudan imesin, olmad.Olan azn bulan gzne dayay b sudan do

yunca idi. O saat dnb oldu qara bir inek. Fatmazn gzn yrt b haray sald ki,5 ay kardasene demedim mi ki, ime, indi men ne edim, bama harann dam salm.

Qarda dedi:- Bac, daha oldu, menimki de beyleymi, gel

gedek. Ama bu sirri he kime deme.Fatma ineyi de qarsma sahb ayaq iziyle o qe-

dere getdi ki, ormandan xd. Bir dan basma qal-xb baxd ki, evleri uzaqdan grnr. Dz geldi ev-lerine? Arvad grd ki, qz geldi, ama yannda da

bir qara inek. Evvelce istedi qz qovsun. Sonra fi-kirledi ki, olan yoxtu yein ki, meede lb. Qzda ki, bir yaxi inek getirib. neyi sab yeyerik. Birazdan qz yene qovarq. Kii de qzn greb se-

vindi, o biri tereften de olunu yadna salb bkef

oldu.Analq her gn Fatma'nn eline bir az yun

verib ineyi otlatmaa gndererdi. Fatma axamakimi ineyi otlatr, yn eirirdi. Bir gn yene ineyiotlatd yerde gl yel esdi, yel Fatma'nn yu-man gtrb apard. Fatma, "a yel baba, yu-mam aparma" deye deye qard. Yel baba yu-ma aparb bir evin bacasndan ieri sald. Fatmagelib bu evin qapsn dyd. eriden qorxun birqar xb dedi:

- A bala, ne var, ne isteyirsen?Fatma dedi:- Qar nene, yel baba yumam senin ba

candan ieri sald gelmiem ki onu veresen.

Qar

dedi:-A qzm, gel menim bama bax, sonra yuman verim. Fatma raz oldu, ieri girib grd ki,qarmn evi zibille7 doludur. Odur ki, dedi:

-Qar nene sprgeni ver evini sprm.Qar sprgeni verdi. Fatma evi sprb ter-

temiz etdi. Sonra da balad qarmm bana bax-maa, grd ki, onun ba doludur ilan ayanla;

baxd ki, qarnm banda bitler var baa b-yklkde.

Qardedi:- A qzm de grm senin ananm ba gzeldi

yoxsa menim? Menim bitlerim gzeldi, yoxsaonun?

Fatma dedi:- Ay nene, elbette senin bam gzeldir. Seninbitlerin daha blbl kimidir.

Bu szler qarmm xouna geldi, dedi:- Bala burdan gedende qarma bulaq -

xacaq, birinin suyu dma, sd kimi o birininkiqapqara, birinin de suyu qpqrmz. A suda imersen, qara sudan sama, qama, kipriyine ekersen. Sonra da gedib qara ineyin bir buy-nuzundan ya, birinden de bal emersen.

Fatma qarmm yanndan xp geldi, yolda gnxan terefde qarsna bir bulaq xd, suyudma, girib suda imdi. Bir az gedib gnbatan te-refde bir bulaa rastlad, bu bulan suyu qapqara

idi. Fatma bu sudan sana, qalarma, kipriineekdi. Qrmz sudan da bir az yanaqlarma, do-daqlarma ekdi. Fatma'nn gzelliyi bir idi, oldumin. Fatma eyle gzel bir qz oldu ki, beraberi ol-mad.

Fatma dz gelib xd qara ineyin yanma,onun ban, gzn sallay b balad buy-nuzlarn emmeye, grd ki, dorudan da ineyin

bir buynuzundan ya, birinden de bal gelir. Fatmaher gn ineyin buynuzlarm emip ele kkeldi kidaha bala dnd.

Fatma'nn anal bu ie mat qald ki, gresenFatma ne edir ki, bele kkelir, gzelleir. Ona grede sabahdan z keel qzn da Fatma'ynan gn-derdi ki, o da gzellesin.

1. gzel 2. dazlak, kel 3. ilek 4. eme 5. feryat etdi 6. keyfsiz 7. ple

8/7/2019 Nallar - Masallar

4/39

ele oldu ki, yene gl yel esdi, bu defe yelkeel Fatma'nn yununu gtrb apard. Yungedib hemin qarnm bacasndan ieri dd. Keel

Fatma ynn arxasmca gedib qarm

n evine

xd

.Qapn dyb yunu istedi. Qar qz ieri arbdedi:

- A qzm, gel bamm bitini temizle- sonra yununu verim.

Qz qarmm bana bax b grd ki, bitle do-ludur, "Tfu" edib geri ekildi. Qar dedi:

- A qzm, menim bam temizdir, yoxsa seninanann

Qz dedi:- Allah vurmudu seni, senin ban ilan qur-

baayla doludur elbette anamn ba temizdi.Qar qza baxb dedi:-A qzm sen ki, bele dedin, al yununu ve-

rirem, ama buradan gidende qarna bulaq -xacaq. Birinin suyu a, birinin suyu qara, birininde suyu qrmz. Seni evvelce qara suya girib i-mersen, sonra a suyla ban yuyarsan, biraz daqama, kirpiyine ekersen, qrmz sudan da alnnasrtersen. Sonra da qara ineyin dlerini emersen.

Qz qarmn yanndan x b yolda qara sudaimdi, a sudan kirpiyine, qama ekdi, qrmzsudan da alnna srtd. Evvelden de bir ey ol-mayan keel Fatma dnb oldu qara qul, birce di-leri, gzleri aarrd. Keel Fatma'nn he neden xe-

beri yox idi. Gelib ineyin dlerini emende grdki, ineyin dnden qan gelir. Durup peimanhalda eve geldi. Anas qzna baxb iki elini dizine

vurub dedi:- Bama kller, ay qz, sene ne oldu, bu gneddn?

Qz bana geleni anasna syledi. Artq olanolmudu. O gnden keel Fatman anas evden heyere braxmad.

Ama gzel Fatma her gn ineyi aparb otladr,z de gnden gne gzelleirdi. Analq bir gn

bir az quru rek biirib paltarnm altndan k-reklerine1 qoydu eri eve gelende yere uzanb arxasste o terefe, bu terefe evrildi, arvad evrildikequru rek qrlrd. Arvad ufuldaya ufuldayadedi:

- A kii grrsen mi nece xestelenmiem. l-rem, mene bir ela et.

Kii dedi:- Arvad, senin dermann nedir, de tapm2.Arvad dedi:- Menim dermanm qara ineyin etidir, onu

kesib etini mene yedirtsen, yaxi olacaam.Kii evvelce ineyi kesmek istemedi, ama arvad

el ekmedi. Nehayet kii ineyi kesdi. Gzel Fatmagrd ki, ineyi kesdiler, bilmedi ne etsin. Durubgetdi hemen qarmm yanma, ii ona syledi. Qardedi:

- Qzm, eybi yoxdur3. Qoy ineyi kessinler, senonun etinden yemezsen, qoy onlar yesinler, sonra

gizlice onun btn smklerin

4

torbaya y

b ge-tirersen menim yanma. Qorxma, qardam bu defe

xoruza dnecek.Fatma qarnn yanndan gelib onun dediyi

kimi etti. neyin etinden yemedi. Fatma ineyin s-

mklerini y

b bir torbaya doldurdu, gizlice ge-tirdi dz qarmm evine. Qar byk bir quyu qazpsmkleri basdrd oraya. stn torpaxlayb qzadedi:

- Bala, qorxma bu smklerden ne istersenhazr olacak.

Qz durub evlerine geldi, bir iki gnden sonrapadahm byk olunun toyu olacaqd, her keiarmdlar. Fatmanm anal da keel qzm be-zendirib toya gedirdi. Gzel Fatma analna yal-vard ki, onu da toya aparsm, anal raz olmad.

- Birce senin yerin eskik idi, otur yerinde, pal-tarn5 da yoxtur ki, geyinib gedesen.

Analq bir anax darn yere tkb, bir bo qap

qoyub dedi:- Men gelene dek bu darn yarsan bu anaa, bu qab da gz yamla doldurasan, eer dediklerimi etmezsen, vay senin halna.

Fatma bilmedi ne etsin. Anal geden kimigeldi qarmm yanna, analnn dediyini ona sy-ledi. Qar dedi:

- Qzm, qorxma bu iler menim elimde suimek kimi bireydir.

Qar qza bir anax dar verdi, bir qab daduzlu su. Dedi:

-Apar bu darn tk analn dar anama,duzlu suyu da tk qaba, ele bilsin ki, alamsan,gznn yadr. Toyuxlar burax qoy yere t-klm darn yeyib qurtarsmlar.

Qar bu szleri qza deyenden sonra geldionunla, ineyin smyn basdrd yere. Qu-yunun azn ap dedi:

- Ey qara inek, senden bir gzel libas, bir deqzl bamaq isteyirem. Fatma geyinib getsin toya.

O deqige grdler ki, bu eyler hazr oldu.Qar qza bir torba kimi, bir torba da kl veribdedi:

-Qzm, bu paltar, qzl bama geyib, tor-balar da gtrb gedersen toya, orada seni ana-ln tanmayacax, toyda seni de oynadacaqlar. Senoynayanda her kesin stne kimi, analn s-tne de kl tkb tez dnersen eve, paltarn so-yunub oturarsan.

Beli, Fatma paltar ve bama gey b getditoya. Her kes bu gzellikde qz grb mat qald.Fatma oynaya oynaya adamlarn qarsmdan ke-dike her kesin qucama kimi tkb, analnngzne kl sepdi. Sonra toydan x b tez evednd. Yolda aydan geende bamann biri aya-ndan x b dd aya. Telesdiinden6 bamaqoyub qad. Hemin gn padahm kiik7 olu avaxbm. Dnerken yolda atn ayda sulamaa ge-tirdi.

At dodam suya vurub geri ekildi. Padahmolu eyilib suya baxt, grd ki, suda bir qzl ba-maq var, tez xarb getirdi. Bu terefden de Fatmagelib paltarn soyunub gizledi. Anal qa-

1. srtma 2. bulaym 3. zarar yok, aldrma, bover 4. kemiklerini 5.elbisen 6. acele ettiinden 7. .kk

8/7/2019 Nallar - Masallar

5/39

qabaqll geldi eve. Fatma dedi:- Ana, syle grm, toyda ne oldu?Arvad dedi:

- He, ne olacaq, b ir qara gnlnn biri oynayanda her kesin stne kimi tkd, bizim qar-mza kl atd.

Bunlar burda qoyaq, grek padahm olu neetdi. Bamaq o qeder gzel idi ki, he padiahn xe-zinesinde belei yox idi. Padahm olu bama zlelesine verib dedi:

- Apar bu bamaehir beehir, kend bekendgezdir, hans qzn ayana olsa gerek onu alam.

Lele her yeri gezdi, btn kendleri, ehirleriarad, ama bamaq he kimin ayana olmad.Axrda xeber aldlar ki, bu bama ayana giy-memi kim qald, dediler ki, birce Fatma adl biryetim qz var, o qalbt. Getirib bama Fatma'nnayana geydirdiler, grdler ki, ele bil ki, ba-mak z eliyle tikilmi dz qzm ayana. Derha1

gedib padahm oluna xeber verdiler ki, bamaqqzn ayana oldu. Olan toya hazrla b Fatma'ngetirmek n z adamlarn gnderdi ki, Fatma'n bezesinler. Bu tereften Fatma'nn anal pa-xllmdan2 az qald atlasn, odur ki Fatma'nn elay an iple bala y b sald tendre, stn dertd. z qz keel Fatma'n bezendirib qoydugzel Fatma'nm yerine. Adamlara geldiler ki, qzaparsmlar grdler ki qz o qz deyil. . Dediler:- A balam, bu qz niye beyle qaralm? -Qzn anas dedi ki bu o Fatma'dr gnn al

t

nda durub, gn de qarald

b. Padahm adam

bama getirib qzn ayana geydirmek istedi, grd

ki, olmur. Fikirledi ki, bu qz menim grdymqz deyil, bunu bezeyib aparsaq padahm olu nedeyer? Ele bu vaxt grd ki, kede3 uaqlar4 oxu-yurlar:

Gn x, gn x,Keher at min x,Keel qz qoy evde

Sal qz gtr x.Adam tez qzn bana baxb grd ki, qz ke-

eldir. Tez gedib bu ii olana sylemek istedi. Bir-den mehellede bir xoruz balad banlamaa5:

Quqqulu-qu,

Fatma xan

m tendirdeEl aya kendirde?

gelib tez tendirin azn ad, grd kiFatma'nm el-ayam kendirle balayb tendire sa-l blar. Qlz xar b getirdiler eve, yetmi yerden

ona bezek vurub apardlar padahm oluna, herkes toyda ahr, oynayr, enlik edirdi, keelFatma'yla anas qan alayrd.

Aradan bir mddet keenden sonra keelFatma'nn anas dedi:

- A qzm olan olub, geen geib, bir dur getgr bacn ne edir?

Keel Fatma geyinib getdi bacsnn yanma,grdkten sonra dedi:

- Ay bac, yaman immek isteyirem, dur gedekderya kenarnda imek.

Gzel Fatma bacsnn szn yere salmaybz kzl testini de gtrb getdi derya kenarna.Keel qz dedi:

- A bac, evvelce sen soyun men seni i-mizdirim, sonra da sen meni imizdirersen.

Fatma sze inan b soyundu, deryann ke-narnda immek isteyende keel Fatma onu ite-leyib suyun derin yerine sald. Gzel Fatma sudanDcabilmedi. Keel qz Fatma'nn paltarn geyinibolann evine geldi. Axam oldu qz zn gizledegizlede zn olann yanma sald. Olan grdki Fatma'nn sa eline deymir. Dedi:

- Ay Fatma, senin san he gzme deymir.Qz dedi:- Bam yumuam deye ylb bir yere, sabah

yine uzanar.Sabah ald, olan atn minib deryann ke-

naryla gedirdi, Bir de grd ki- bir balq toru neqeder ekirse, sudan xarabilmir. Olan atdandb balqya kmek etdi. Toru ekib sudan -xardlar. Grdler ki, tora bir balq dm ejdeha

byklkde, tez baln qarnn yardlar. Olangrd ki- budur gzel Fatma baln qarnmda, tezqz xarb bireye bkb eve getirdi. Fatma ba-sma gelen ilerin hamisini erine6 syledi. Olanemr etdi, bir deli qatr getirsinler, keel Fatma'nqatrm kuyruuna balay b dada data s-rtdler. Keel Fatma'nm her paras bir deredeqald. Sonra gzel Fatma'yla padahm olu kefekib devran geirdiler.

Gyden alma dd, biri menim, birisenin-biri de nal7 syleyenin. -

Melikmemmed

Biri varm, biri yoxmu bir padiah varm.Bu padiahn da banda bir alma aac varm. Buaa birinci gn iek aar, ikinci gn de ieinitkermi, nc gn de bar8 verermi. Bu almanher kes yeseymi, onbe yanda olan olurmu.

Padiah her gn sabah tezden qalxb gidermibaa ki, almam derib yesin, ama grermi ki, almaderilibdir. Peiman geri dnermi. Bir gn bele, be

gn bele, nehayet padiah bykt olunu yannaard. Oul atasnn huzuruna gelince ba eyibdedi:

- Ata, sene feda olum, ne lzm?Atas dedi:- Bele de i olar? Men padiah ola ola ba

mdaki almaya hesret qalam, he ondan ye-meyem. Gerek alman uurlayan9 dutasan.

1. kzgn, surat ask 2. kskanlktan 3. sokakta 4. ocuklar 5. tmee 6. kocasna 7. masal 8. rn 9. alan, hrsz

8/7/2019 Nallar - Masallar

6/39

Olan atasnn elinden pb xd, ox ke-mann gtrb baa getdi.

Olan bir saat gzledi, iki saat gzledi, sabah

erken alma yetien vaxt yuxu onu dutdu. Birzaman ayld ki, alma aada yoxdur. Padiahn

byk olu peiman halda eve dnd. O biri gnpadiah ortancl olunu yanma ard:

-Bele de i olar m? Men zm padiah ola olabamdaki almaya hesret qalam, he ondan ye-meyem. Gerek alma ourlayan dutasan.

Ortancl olan atasnn elinden pb xd. oxkemann gtrb baa getdi. Bu da bir saat, ikisaat gzledi, alma yetien vaxt yuxuya getdi. Birzaman ayld ki, alma derilib, peman halda evednd.

Bu xeberi padahm kk olu Me-

likmemmed eidende atas

n

n yanma geldi, baeyib dedi:-Ata, izin ver bu defe alma aacnn keiyini1

men ekim.Atas dedi:- Senden byk qardalarm deyirdiler o-

runu2 tutacan, ama tutabilmediler. ndi sengedib ne edeceksen?

Melikmemmed z odasma geldi. Gn batbaxam olunca Melikmemmed ox kemann gtrb

baa getdi. O biri qardalar kimi bir saat gzledi,iki saat gzledi, grd ki, yuxusu gelir. Xencerinixarb barmamn ban kesdi, yerine duz tkd.Gece sabaha qeder parmann arsndan ya-tabilmedi. Sabana yaxm grd ki, bir gurultu qop-mu ki, gel gresen. Durub aacn arxasmda giz-lendi ki, grsn bu nedir. Bu vaxt grd ki, bir devgelir boyu minare kimi, adam baxanda bar ya-rlar, ele bilirsen bir da qoyub gelir.

Melikmemmed barnan dileyip dedi:-Aha, alman aparan bu imi.Dev gelib alma aacna yaxmlaanda Me-

likmemmed birden onun bana ele bir qlnvurdu ki, qlm zerbeden iki para olub elindenyere dd. Dev dnb bara bara qad.

Sabah olunca Melikmemmed almalar ybatasna apard. Pardiah almalar grdkte ox se-

vindi.M e l i k m e m m e d d e d i : -Ay ata, izin ver xanm iziyle gedib devi l-

drm.Padiah raz oldu. Melikmemmed'e bir qeder

adam verib o biri olanlarn da onunnan yolasald. Az gidib, z gidib, dere tepe dz gidib birquyuya rast geldiler. Bildiler ki, dev bu quyuya gi-ribdir. Quyunun azna bir deyirman da qo-yulmudu. Padiahn olanlar istediler da g-trb ieri gisinler. evvel byk olan daqaldrmaq istedi, ama yerinden terpetmeyi ba-carmadi. Ortancl olan ireli xd, ne qeder ald,daa gc yetmedi. Sra Melikmemmed'e yetidi.O bir defe g verib da gtrd, kenara atd.

Da atandan sonra devin ardmca quyuya gir-mek lzm idi. Yine byk olan dedi:

-Gerek meni sallayasz.Dediler:-Yaxi.Hemen bir ip gtrb onun beline baladlar,

quyuya sallamaa baladlar. Bir az sallamtlarki, bard:

-Ay yandm, ekin!Padiahm byk olunu quyudan ekdiler.

Ortancl olan dedi:-Meni quyuya sallayn, devin ardmca gedim.Yine raz oldular, ipi beline balayb, onu qu-

yuya salladlar. Ele bir az sallamdlar ki, qu-yudan ses geldi:

-Ay yandm, ekin!Yine ekdiler.Sra Melikmemmed'e yetidi. Melikmemmed

dedi:-Meni quyuya sallayn, ama ne qeder yandm

desen, qulaq asmayn.Melikmemmed'i quyuya sallayanda o da biri

qardalar kimi barmaya balad:-Ay yandm, ekin!Bu szlere qulaq asmadlar. Melikmemmed

bir az aa inmidi ki, grd isti3 yava yava aza-lr. Quyunun dibine atanda etrafna bax b grdki, bir yol var. Belinden ipi a b balad bu yolla

getmeye. Az getdi, ox getdi, gedib bir otaa

4

xd. Qapm ab bir bo otaa girdi, grd ki, buotan iinde de bir qap var, bu qapm da ad birayr otaa girdi. Onun da qapsm at... BeleineMelikmemmed on yedinci qapm at. Grd

burda taxtn stnde ele bir gzel oturmu ki,yime, ime bunun gl camaln seyr et. Qzm diziste bir dev ban qoyub yatmd. QzMelikmemmed'i grnce dedi:

-Ey cavan, kimsen, neisen? Yazqlar sene, qagizlen. Dev yaralanb, qzm. Aylb seni bir de-qiqede sa qoymayb yeyecek.

Melikmemmed dedi:-Men bu devi ldrmek n gelmiem.

Melikmemmed xencerini xarb devin ayandelmeye balad. Dev gzlerini ab qza dedi:

-Qoyma, ayam milek5 yedi.Melikmemmed bir az sonra yene balad

devin ayam delmeye. Dev gzlerini ab bard:-Qoyma ayam milek yedi.nc defe Melikmemmed devin ayan de-

lende dev yerinden qalxp qza birapalaq6 vurdu,dedi:

-Sene demirem ayam milek yedi?Bu halda Melikmemmed yerinden ir kimi

qalxp devinnen tutat7. Bunlar qrx gn qrrx geceglediler. He biri o birini yxabilmedi. xrda8

her ikisi gden dd. Dev dedi:

1. gzlemek, beklemek 2. hrsz 3. scak 4. odaya 5. sinek 6. sille-tokat 7. gremeye balad 8. sonunda

8/7/2019 Nallar - Masallar

7/39

- Her kimsen, buraya gelmisen, bir az vaxt veryatm, sonra yene gleirik.

Melikmemmed raz oldu. Dev ban yene

qzn dizi ste qoyub yatd. Durdu, yene baladlarglemeye. Bu defe yeddi gn yeddi gece g-lediler. xrda qz Melikmemmed'e dedi:

-Ey cavan, o taxada bire var. Bu devincan o ededir, Onu qrmasan deve g getirebilmeyeceksen.

Melikmemmed taxadaki eni yere arpd.enin iinden bir qu ucb umaq isteyende Me-likmemmed onu dutdu. Dev yerinden qalxb yal-varmaa balad:

-O qua deyme, dnyada ne isteyirsen seneverim. O quu ldrme, o menim canmdr.

Melikmemmed qebul etmeyib dedi:

-Menim ele aradm da bu idi.Sonra quun ban zb yere atd. Hemendev gurultu ile taxtdan yere db ld.

Melikmemmed devi ldrdkden sonra bamqzm dizi ste koyub doyunca yatd. Bir qedergeti, durub o biri otaa gedi.

Melikmemmed grd ki, burada evvelkindengzel bir qz oturupdur, bunun da dizi ste bir devbam qoyub yatbdr. Qz Melikmemmed'i g-rende dedi:

-Ey cavani yazxsan, dn qa. ndice dev oya-nar, seni para para eder.

Melikmemmed dedi:

-Qorxma ay q

z, bunu da ldreceyem.Melikmemmed qlmcn ekib devin ayandelmeye balad. Dev gzlerini ab qza dedi:

-Qoyma ayam milek yedi.Melikmemmed nc defe devin ayam de-

lende dev yerinden qalxp qza birapalaq vurdu,dedi:

-Sene demirem ayam milek yedi?Melikmemmed yene qalx b devinnen g-

lemeye balad. Bunlar qrx gn qrx gece bir- birlerine yxa bilmediler. xrda Melikmemmeddevi yuxuya verdi, taxadaki eni smdrb quudutdu, ban zen kimi dev gurultuyla yxlbld.

Melikmemmed qzm dizi ste ban qoyubbir az dinceldi2. Sonra durub nc otaa girdi.Burada taxtm stnde bir qz oturmutu ki, o biriqzlarn ikisinden de gzel idi.

Melikmemmed qza candan iq oldu. Qzmda gz Melikmemmed'e dd.

Qz yalvard ki, ay cavan yazman, qa gizlen.Dev gelib seni yeyecek.

Melikmemmed qulaq asmay b bir az oturdu.Bir de grd ki, gy gruldad, ildirim axd, dakimi bir dev geldi.

Bunlar qrx gn qrx gece glediler. Bu devin

de cam ede idi. Melikmemmed eni gtrbtez yere arpd, quun boazn zd, dev ld.

Melikmemmed ban qzm dizi stne koyub

yatd.Melikmemmed yuxudan duran kimi qzlan

bana yb vezude yngl, qiymetde areylerigtrb quyunun dibine geldi. Evvel byk qzn beline ipi balad, qardalar yuxar ekdiler,ondan sonra ortancl qzm. Sra kiik qza gelendeqz Melikmemmed'e dedi:

- Qoy evvel senin beline ip balaym, yuxareksinler, sonra da men xaram. Qorxuram ki, qar-dalarn greller ki, men o birilerden gzelem, pa-xllklar3 durup seni quyuya salarlar.

Melikmemmed raz olmad. Qz dedi:- ndi ki, raz olmursan, onda dediklerime

qula as. pi kesecekler yene quyunun dibine d-eceksen. O zaman dye dye iki qo gelecek:biri a, biri qara. A qo qara qou qovacak, ondaatl min a qoun beline. qoun beline mininceixl dnyaya xacaxsan. Qara qoa minsen qa-ranlx dnyaya gedeceksen.

Melikmemmed qzm szne qulax asandansonra onun beline ip balad, qz ekdiler. Kiikqz quyudan xanda qardelarm al bandanxd, dediler:

- Melikmemmed kiik qarda olduu ngzel qz zne gtrecek.

Bunlarn paxll dutdu, yar yolda Me-likmemmed'in ipini kesdiler. O gurultuyla qu-

yunun dibine dd.Quyuda Melikmemmed kefsiz oturmudu. Birde grd ki, qz dediyi a qola qara qo budur ge-lirler; dye dye.

Melikmemmed a qoun beline mindi. Amaqo onu qara qoun beline tullad4. Qara qo daMelikmemmedi qaranlq dnyaya apard.

Burada Melikmemmed bir aacn dibine geldi.Bir az oturmudu ki, grd aaca bir ejdeha qalxr.Ejdeha bir az yuxar qalxmd ki, aacm bandaoxlu qu balasmn sesi geldi.

Deme bu aacda zmrd quunun yuvas var-m. Bu Zmrd quu ne zaman yumurtadan balaxar b bydrm, balalar byyende ejdehagelib onlar yeyermi. Zmrd quu da bala znehesret qalarm. Bu defe de ejdeha aaca qalxrdki, yene Zmrdn balalarn yesin. Melikmemmedbunu grd, tez qlmcn ekib ejdehan iki paraetdi. Sonra aacn dibinde yatd.

Size kimden deyim Zmrd quundan. Zm-rd quu balalarna den getirmeye getmidi,dnb gelende aacn dibinde gzne bir qaraltdeydi. Qu ele bildi ki, balalrn yeyen bu adamdr.Tez gedib dimdiyine5 byk bir da ald, istedi Me-likmemmed'in stne salsn. Ballalar yuvadan sessahb koymadlar, dediler:

- Ejdeha bizi yemek isteyirdi, bu olan ej-

1. gen 2. dinlendi 3. kskanlk 4. frlatd 5. gagasna

8/7/2019 Nallar - Masallar

8/39

.

deham ldrp canmz qurtard.Zmrd quu da kenara atb aa endi, qa-

nadlarn Melikmemmed'in stne ekdi.Melikmemmed yuxudan aylb quu grd,

oxqorxtu.

Qu dedi:- Her kimsense, qorxma, men sene pislik et-

merem. Men nece ildir ki, senin ldrdyn ej-dehanm znden balalarma xesret idim. ndi senejdehan ldrb menim balalarm lmden qur-tardn. Bu yaxilik n ne isteyirsen?

Melikmemmed bana gelen ilerin hamsnqua syledi.

- He ne istemirem, ancaq meni ixl dnyayaxar.

Zmrd dedi:- Onda gerek qrx para et, qrx tuluq1 da su

alb getiresen.Melikmemmed bilmedi ki, qrx para eti, qrx

tuluq suyu haradan2 tapsn. Qu Melikmemmed'innarahat olduunu grb dedi:

- Ey Melikmemmed, qrx aalkda bir padiahn lkesi var. Bir ejdeha suyun qarsn kesmi. Ne qeder pehlivanlar getmise, onu l-drebilmemiler. Yeddi ildir ki, ejdeha suyunqarsn kesibtir. Her gn bir qz aparb onun azna atrlar. Ejdeha qz yeyende bir az su braxr.ndi grrem sen qvvetli pehlivansan, o ejdehanyalnz sen ldrsebilersen. Get o ejdehan ldr.

Padiahdan qrx para et, qrx tuluq su al. Ele ki,dediklerimi ettin, bu tkm3 oda tut, men hazroluram, seni ixl dnyaya xararam.

Beli, Melikmemmed qudan tk al b yoladd. Gelib Zmrd dediyi padiahn lkesinexd. O bir qarnm qapsma gelib dedi:

- Qar nene, Allah qona4 istersen mi? -Qar dedi:- Niye istemirem, Allah'a da qurban olum, qo-

nama da.Melikmemmed grd ki, btn seher ehalisi

qara geyinib. Gardan xeber ald:- Qar nene, bu adamlar neye qara geyinib?

Qar dedi:- Qurban olum, bir ejdeha suyun qarsn kesmi, her gn onun azna bir qz atrq, qz yeyeneqeder bir az su axr, biz de gtrrk. lkeden qzqurtarm. Padiahn gznn a qaras bir qzvar, sabah onu ejdehanm azrna atacaxlar. Onagre de herkes qara geyinib.

Melikmemmed axam qarnm evinde yatd.Sabah tezden qardan ejdehanm yerini yrendi,oraya getdi. Bir de grd ki, herkes alya alya

padiahn qz n ah fean edir. Qz suyun qar-sma getirdiler. Onu ejdehanm azna atmaq is-teyende Melikmemmed ireli xb ejdehaya ele birqlm zerbesi vurdu ki, ejdeha iki para oldu. Me-likmemmed'i padiaxm xzuruna apardlar. Pa-

diah zn Melikmemmed'e tutub dedi:- Ey olan, o ejdeha menim en qwetli peh-

levanlarmm hamisini yemidir. Sen bizim lkeni

beladan qurtardm. ndi gel padiahl sene verim,qzm da al, btn taxt tacma sahab ol.Melikmemmed dedi:- Padiah sa olsun, senden he ne istemirem.

Mene qrx para et, qrx tuluq su ver, iql dnyaya xm.

Padiah emr etdi, Melikmemmed'e qrx paraet, qrx tuluq su hazr etdiler. Melikmemmed ey-leri alandan sonra kenara ekildi. Zmrd verdiyitk oda dutdu.

Hemen1 Zmrd hazr oldu. Eti quun bir qa-nadmn stne qoydu, suyu da o birine. z deZmrdn beline mindi, yola ddler. Qu

gyn zne qalxd, qaranlq dnyadan uzaq-lamaa baladlar. Melikmemmed aa baxdgrd ki, yer daha gzden itmi. Ne zaman qu"qa" dedi, Melikmemmed etten verdi, "qu" dedi,sudan verdi. ql dnyaya birce menzil qalmtki, bir para et Melikmemmedin elinden yeredd, qu "qu" deyende Melikmemmed bilmediki, ne etsin. hlmcn xar b budunun etindenkesib quun azna atd. Zmrd quu grd ki,

bu et o birilere benzemir, ox irindir. Ona gre deyemedi, dilinin altna qoydu. Sonuncu menzil dequrtard, Zmrd quu Melikmemmed'i iql dn-yaya xard, qanadmn stnden yere qoyub dedi:

-Di get.Melikmemmed dedi:i-Sen get, men zm gederem.Zmrd dedi:

- Yox gerek sen gedersen.Melikmemmed axsaya axsaya getmeye balad.

Zmrd dedi:- Ey olan, sebeb nedir ki, axsayrsan?Melikmemmed ii ab syledi.- Daha ne gizledim, sene verdiyim sonuncu

para et budumun eti idi.

Qu dilini alt

ndan eti

xar

b Me-likmemmedin ayana birletirdi. Sonra z t-kden bir az xarb Melikmemmede verdi, dedi:

-Ne zaman dara dsen bu tkleri yandr,men gelib seni dardan qurtararam. Qu szndeyib uub getdi. Melikmemmed yava yavagelib bir derzi dkanmn qarsna xd, dedi:

-Ay usta, Allah rzasna meni yannda eyird5saxla.

Usta buna acy b saxlad. Melikmemmedyama skkden tikirdi, ustasna qulluq edirdi. Birgn adam geldi ki, padiah byk oluna toy edir,usta gelsin paltar tiksin. Derzi sevinerek qaysn6

gtrb padiahn imaretine getdi. Melikmemmed

bir az oturdu, sonra dukan balayb bir keye e-kildi. Zmrd quunun tkn xarb yandrd.

1. tulum 2. nereden 3. ty 4. konuu 5. rak 6. makasn

8/7/2019 Nallar - Masallar

9/39

Hemen Zmrd hazr olub dedi:- Mene gre qulluk?Melikmemmed dedi:- Bu saat mene bir deste1 sar paltar, qlm,

qalxan, bir de sar at getir ki, yel kimi qasm.Zmrd "ba ste" deyib uub getdi, bir az

ekmedi ki, Melikmemed deyen eyler hazr oldu.Melikmemmed paltarlar geyindi, qlncn be-

line balad, qalxan qoluna taxd, atn padiahnevinin qarsma srd. Seher xalq, btn adamlarseyre ylmd. Padiahn byk olu da at a-

prd.Melikmemmed atn meydana salb bir o baa,

bir bu baa apd, Sonra qlmcn ucarb padiahnbyk olunun ban vurdu. Xalq, ordu birbirineqard. Her kes Melikmemmed'in arxasmca t-klb onu oxa basdlar Melikmemmed at apb

yel kimi gzden itti. Yene gelib dkn

a

p otur-du. Birazdan terzi bana dye dye dukana geldi.Melikmemmed yalandan durub derzinin o te-refme, bu terefme geib dedi:

- Ay usta qurbanm olum, ne olubtur?Usta dedi:- Ne olacaq, padiahn evinin qarsmda at ya

rnda hardansa suya dnm bir sar atl geldi,birden qlncm ekib padiahn olunun boynunuvurdu. Arxasnca tkldler, ama tutabilmediler.

Melikmemmed yalandan bir az rahatsz oldu,gidib z yerinde oturdu. Aradan bir mddet kedi.Padiahn byk olunun qrx xd.

Bir gn yene adam geldi ki, padiah ortancloluna toy edir, usta gelsin, paltar bimeye.

Derzi sevine sevine qaysn gtrb yoladd. Melikmemmed de durub dukan balad,

bir terefe ekilib Zmrdn tkn yandrd. O sa-atda Zmrd hazr olub dedi: _

- Mene gre qullux?Melikmemmed dedi:- Bu saat mene bir dest qrmz paltar, qlm,

qalxan, bir de qrmz at getirersen.Zmrd "ba ste" deyip, bir deqiqede gedib

at, paltar getirdi. Melikmemmed geyinib pa-diahn imaretine teref getdi.

Orada yene ordu, xalk dzlb padiahn o-

lunun at apmasn seyredirdi.Melikmemmed at meydana salb bir o baa, bir bu baa apd, sonra padiahn ortancl o-lunun ban qlmla vurub yere sald. Ordu neqeder onun ardnca at apdsa da, tutabilmedi, neqeder ox atdsa da, vurabilmedi.

Xalk, ordu yeniden qara geyinib yasa batd.Melikmemmed paltarm deiib dukana geldi.

Yene derzi basma dye dye geri dnd.Melikmemmed dedi:- Ay usta, sana ne olub ki, her yere gedende

bana gzne dye dye geri dnrsen?Usta dedi:- Kim idise de qrmz paltar bir atl gelib, pa

diahn gznn a-qaras bir olu qalmd,

onun boynunu vurub qad. Ardnca ne qeder d-kldlerse tutabilmediler, ox atdlar vu-rabilmediler.

Bu iden bir nece vaxt kedi, il td, ay do-land, gnlerin bir gn yene ustayla seyirdi du-kanda oturmudu. Birden eyird ustasna dedi:

- Dur get, padiaha mjde ver ki, kk olunutapmam2

Usta cevapmda dedi:- Olan, deli olmamsan. Padian demez mi,

kiik olum haradadr? Onda ne cavab vererem?Melikmemmed bana gelen btn ileri der-

ziye syledi. Derzi sevine sevine padiahn evine

getdi. Qapdan ieri girmiti ki, ecele ettiyindenaya daa iliti, yxld. Padiah pencereden bunugrb dedi:

-Yeqin3 derzide bir xeber var. Gedin burayagetirin.

Adamlar tklb derzini padiahn huzurunagetirdiler. Derzi yetien kimi padiaha ba eyipdedi:

- Padiah sene feda olum, mjdemi ver, kiikolun Melikmemmed'in yerini deyim.

Padiah az qald znden getsin, dedi:- Melikmemmed quyuda lbdr, he l de

diriler mi? Tez de grm bu ne idir?

Derzi dedi:- Mjdemi vermesen demeyeceyem.Padiah sz verdi ki, ona z arlxta qzl

versin. Derzi Melikmemmed'in bana gelen btnileri padiaha syledi. Padiah dedi:

- A meni isteyen, derziye xelet4!...Derziye o qeder xelet verdiler ki, ekib apara

bilmedi, vezir, vekil tklb Melikmemmed'in ar-dnca gettiler.Padiah olunun znden gzndenpdler, sonra hamama apardlar, sahzadelerelyq paltar geyindirib atasnn qulluuna ge-tirdiler. Padiah olunu duz kimi yalad, barna

basd.

Melikmemmed ba

na gelen btn ileri ata-sna syledi. Dedi:- Ata, meydanda qardalarm ldren men

idim. Quyuda ne qeder vaxt devlerle vuruub qz getirmitim. Olardirmi ki, onlar ipi kesibmeni quyunun dibine salsnlar, nianlm zlerinegtrsnler?

Padiah olunun alnndan pb, kr etdi ki,o, sa salamattr. Byk qz vezirin oluna, or-taml vekilin oluna, kiiyini de Melikmemmed'everdiler. Qrx gn, qrx gece toy etdiler.

1. takm 2. buldum 3. galiba 4. dl, mkafat

8/7/2019 Nallar - Masallar

10/39

Tepegz

Biri var idi, biri yox idi, gemi zamanlarda

Nebi adl varl bir kii var idi. Bu kiinin dvleti,var, mal, qoyunu heddinden artq ox idi, ancaqvlad yox idi ki, lenden sonra dvletine sahabdursun. Bu kii hemie vlad hesretile yaayrd.Bu kiinin all bir oban var idi.

Gnlerin bir gn Nebi kiinin oban srnbiri dan eteyine getirdi. Birden duman, iskinher terefi basd, gece kimi qaranlq oldu. oban qo-yunlarmm iinden dayand. Bir az sonra dumanekildi, hava ixland, ancaq ele bir tufan oldu ki,oban z aa yere uzand, qoyunlar bir yeretoplandlar. Tufan kesdi. oban grd ki, qoyununiinde yeni anadan olmu bir uaq var, uan te-

pesinde birce gz var. oban qoyunlarmn birinisab uaa iirtdi. Axam oldu. oban ua ke-eye bkb eve getirdi, aasnn arvadna verdi.Aas ve arvad ox sevindiler. Arvad ua zua kimi saxlamaa balad. Bir gn arvad Te-

pegz' yedirdib yyre1 qoydu. Qollarm r-mayb2 bir qab xemir yourdu. Xemiri ierideqoyub ocaq qalamaa getdi. Arvad dar xankimi Tepegz yyrkden db bir deqiqede

btn Xemiri yeyib, yene yyre xd. Arvadoca atd, eve girdi ki, Xemiri apar b biirsin.Qab bo grd. Evde uaqdan baqa he kim yoxidi. Be gnlk uaq da xemir yiyer mi? Arvadgman3 etdi ki, xemiri cinler ve nallar aparmlar.

Yeniden bir qab xemir yourdu. Yene d

ar

-xmca Tepegz yyrkden db xemiri yedi,yine yyre xd. Arvad gelib grd ki, xemiryoxdur. nc defe yourub biirdi. Bir nece gn

bele kedi. Bir gn aa iki qoyun ayrd ki, sabahkessin. Arvad Tepegz yedirib dar xd. Te-

pegz hemen yyrkden enib qoyunlar yedi veyeniden yyre xd. Aa ve xanm ieri giribgrdler ki, qoyunlarm ikisi de yeyilib.

Bu meselen iinden baqa bir eyde gr-mediler. Fikri bir yere qoydular ki, bir baqa yerdeev tikib gsnler. Bunlar qonuya meslehete4 get-diler. Bu zaman bir qonu ua eve geldi. Tepegzonu tek grp yyrkden atlb ua paralayb

yedi. bu iden sonra aa ile arvad qorxudan qon-uda yatdlar. Ancaq gndzler eve gelirdiler. Birnece gn kedi. Tepegz berk5 acxt. Anasnadedi:

- Ana, mene bir az yemek ver, ox acmam.Anas getirib onun qarsma bir qeder rek

qoydu. Tepegz bu reyi bir defeye yeyib dedi:- Ana, bele rekle alm snmez, evde ne

qeder rek varsa getir.Anas ne qeder rek var idise hamisini getirdi.

Tepegz yeyib qurtard, yene doymad. Bu vaxt qa-pya bir inek geldi, Tepegz onu da basb yedi, yenedoymad. Sonra anasnn elinden pb dedi:

- Ana btn var devletinizi yesem de, yene

doymaram. Mene Tepegz deyerler. Meni halal et,

gedib zme bir maara dzeldeceyem.

Tepegz anasnn elinden pb ayrld, dzgedib bir qalaya xd. Buran zne mesken etdi.Tepegz apd, talad, zne ox qoyun toplad.Onun qoyunlarmm bykly at, inek byklkteidi. Qoyunu hemie z otladrd. Bir byk inarkknden xarb omaq etmidi. Bir defeye ko-yunu paralay b yeyerdi. Diinin acsn almaqn stnden bir adam da yeyerdi. Onun qa-laasmm drt terefme insan ve heyvan ya-xnlaabilmezdi.

Tepegz bununla qalmrd. Geceler kendler6

gedib adamlar paralay b yeyerdi. oxunu tutubsa sa maarasna aparrd. Deyirler ehali tamama qald, insan eti yemeye balad. Analarn alqtan

dleri qurudu. Adamlar bu qerara geldiler ki, Te- pegzn elinden baqa lkelere getsinler. Qabgeden zaman sdemer uaqlar olanlar onlar atbqardlar.

mran adl bir kiinin qz Qemer Xanm da ha-mile idi. Qaan zaman meede ars dutdu, uaoldu. Qemer Xanm uan adnskender qoydu.Qoluna bir bazubend balad, meede bir ma-araya atd. Ua qayanm stne db aln ya-raland. Anas yayln yrdb balasnn ban sa-nd ve kiik gzlerinden pb ondan ayrld.Deyirler bu maara bir irin7 yuvas imi.Axamoldu, ir maarasna dnd. eri girende grd ki,

bir uaq alayr. Evvelce istedi onu yesin, sonra

ona acd, dne salb emizdirdi. ir, uaq nyumaq yer dzeldib orada yatrd. ir her gnua doyunca emizdirib ava xard. Axam yenednb emizdirerdi. Belelikle uaq byyb on ya-na atd. Uan bir ok xasiyyetleri ve he-reketleri anasna ire benzeyirdi. O qeder kuv-vetliydi ki, daa el atsa yerinden koparard.

indi size xeberi Tepegz'den verim. Te- pegz'n yaad qalaann etrafna bir qu dauabilmirdi.

Tepegz'n stne ne qeder ordu, pehlevangnderirdilerse, onunla bacarabilmirdiler. nkTepegz'e qlm, nize, ox batmrd. Bunun btnilerim ir, olu iskender'e syledi. skender dedi:

- Ana, izin ver, men sefere xm? Tepegz'nyerini yrenim, gedim grm o nece adamdr.ir dedi:- Ey oul, o tilsimlidir, ehirlidir, gedib te

lesine dersen seni yeyer getme.skender dedi:- Ana, men onun maarasna getmeyeceyem.ir ox dedi, olu sznden dnmedi, xrda

dedi:- Get ancaq Tepegz'n maarasnn etrafnda

gezme, grb seni paralar. Al bu tkm degtr. Dara dsen meni ararsan, gelerem.

skenderir anas ile grb yola dd. Azgetdi, ox getdi, gelib bir yere xd. skender seh-

1. beik 2. svay p 3. umdu 4. danmaya 5. ok 6. kylere 7. aslan

8/7/2019 Nallar - Masallar

11/39

-.

rada iki adama rast gelib xeber ald:-Yolcu qardalar, hara gedirsiz?Dediler:

- Tepegz'n elinden ba alb gedirik.skender sorudu:-Tepegz size ne edir?

Dediler:- Daha ne edecek? Btn uaqlanmz yedi.

Kendlerimizi xaraba qoydu.skendesorudu:

- Onun qalaasn mene gsterebilersiniz mi?Dediler:

7 Bax, o grnen yksek dam tepesindedir.skender sorudu:-Hemie o qalaada olur?Yolcularadan biri dedi:- Gndzler qoyun otarr, geceler kalaada

yatr. Qarda, sohbet qoyunu qurda verir. Tepegzgelib bizi yeyer. Tez buradan qab uzaqlaaq.

skender dedi:- Bura gelib xa bilmez.Bu sohbet zaman bir ses eidildi. Sehranm bir

terefinde Tepegz grnd. Tepegz bunlar g-rnce stlerini ald. Aac ekdi, her n sryeqatd.

Axama qeder heyvanlar gezdirdi. Qaranlqdende qalaasna apard, adamlar heyvanlarla

birlikde maaraya doldurdu. Tepegz'n ma-arasnn qaps da byklkde bir qaya idi. Te-

pegz qoyunu maaraya yanda maarann a-zn hemie bu qaya ile rterdi. ndi maarannazn rtd, skenderin yanma geldi. Adamlarnikisine baxb dedi:

- Sizin hi yemeli etiniz yoxtur, ox arasnz1,gerek sizi kkeldem.

Sonra skender'e teref getdi, ona el uzatmaq is-teyende skender ona bir yumruq vurdu, Tepegzyere serildi. Yerden qalxb dedi:

- Ahsen, qvvetli pehlevansan. Gnlme peh-levan eti db.

skender dedi:-Men toyuam, neyem ki, meni yeyesen?Tepegz dedi:-Menim elimde toyuqdan da kiiksen.Tepegz'n sz skendere toxundu. hlmcekib Tepegz'n bana vurdu. Tepegz glb

dedi:- Ey pehlevan, qolunu yorma, senin qlmcn

meni kesmez.skender grd ki, qlm Tepegz' kesmir.

ekilib bir kenarda dayand. Tepegz'n elindenqurtulmaq n tedbir arad. Tepegz skender'ediqqetle baxb dedi:

- Grrem, ox fikir edirsen, ona gre seni bugn yemirem, sabaha saxlayram. ndi bu arqlaryeyecem.

Tepegz szn bitirib skender'in yol-dalarnie taxd. Bir ocaq qalad, qpqrmz q-

zardb yedi, sonra ban bir qoyunun stne

qoyub yatd. Bu yatan kimi skender tez yerindenqalxd. Qoyunun birini kesip yedi, derisin de ba-na geirdi, qoyunlarm iine girdi. Tepegz yu-

xudan oyanb her terefe baxdsa da skenderi gr-medi, maaran arad, grmedi,, a b qald.maaradan xmaa yol yox idi. Maarann aznab qoyunlar xard. skender de qoyunlarla x-md. O qamaq n frset arayrd. Tepegz qo-yunlar bir dam eteyine g otlaa yayd, z ba-n bir dan stne qoyub yuxuya getti. skender

bunu gren kimi derini bandan xard, qab dzir anasnn yanma geldi. ir anas dedi:

- Aferin olum, ox igidlikle onun elinden qur-tarmsan.

skender dedi:- Ana, onu nece ldrmek olar?ir dedi:

- Oul, onun maarasnda bir ox var, o oxaherkes elini uzatsa, atlb onu ldrer. O oxla onungznden vursan, ler. Baqa hi bireyle lmez.O oxu da gtrmek olmaz.

skender dedi:- Ana, o zalim menim gzmn qarsmda

yoldalarmie taxb yedi. Mene yardm et.ir dedi:- Oul, bu iden el ek, seni de yeyer. Onu l-

drebilmezsen.skender dedi:- Ana men gedeceyem. Ya sele leleni basar, ya

lele seleni.ir dedi:- Oul, sen ir olusan. ir sd ile byyene

tilsim, afsun kr etmez. Ancaq bu Tepegz baqabir beladr.

ir ox dedi, olu az eitdi. Sonunda dedi:- Oul, indi ki, gedirsen onda szme qulaq

as. Menim dediklerimi yerine yetirsen onu ldrebilersen. Yene hemin sahraya gedersen, bir qoyunderisine girib Tepegz'n qoyunlarna qatlarsan.Maarada gzlersen, Tepegz yatar. Al bu qlmc.Bunun polad2 menim dmn sd ile yorulub.Oxu gtrersen. Oul, ele etmelisen ki, bir oxlaonu gznden vurasan. Eer vurabilmezsen qa-ranlq dnyaya deceksen. Gznden vurub kr

edenden sonra onun eline dme, yene seni parapara eder. Maarann ortasnda bir quyu var. Onuitleyib quyuya salarsan, quyunun da azna maarann aznda olan qayan yxarsan.Tepegz ancaq o quyuda lebiler. ndi sylegrm, dediklerime emel ede bilersen mi? skenderdedi:

- Ana, emel ederem. :

ir dedi:- Dara dende tkm oda dutarsan, ge-

lerem.skender anas ile saollab yola dd. De-

relerden sel kimi, tepelerden yel kimi keib yene osehraya xd. Bir qoyun derisine girib Tepegz'n

1. zayfsnz 2. elii

8/7/2019 Nallar - Masallar

12/39

maarasna geden yolda yatd. Axam oldu, grdki, Tepegz qoyunlar getirir. skender Tepegz'nqoyun srsne qatlb onun maarasna getdi. Te-

pegz bir nece qoyunu paralay b yedi, stnden bir adam da qzard b yedi, sonra ban bir qo-yunun stne qoyub yatd. skender derhal qoyunderisinden x b her terefe baxd, grd ki, Te-

pegz'n oxu maarann qapsnn aznda asl-mdr. Dz oxa teref getdi, qlmc xar b oxatutdu. Ox tilsimden dd. iskender oxu g-trende qoyunlar hrkd. Tepegz yerindenqalxd, skender'i grende barb dedi.

- Ey pehlevan, sen bu maaraya nece girdin?!Tez syle, yoxsa and iirem anamn sdne, seni

para para edeceyem.skender dedi: .- Da gtrb ieri girdim, sonra yene rt-

dm.Tepegz oxunu skender'in elinde grende ca-

nna yaman qorxu dd. Dedi:- Ey pehlevan, sen iki defe menim maarama

gelib salamat qurtarmsan. Menim seninle dahaiim yoxdur. Gel qarda olax.

iskender dedi:- Seninle menimki tutmaz.Tepegz dedi:- Onda yaxm gel, ox atma sene yredim. O,

baqa adamn elinde atlmaz.skender dedi:- Menim elimden atlar.

Tepegz anlad

ki, skender sirleri bilir, onugznden vuracaq. Gzn eliyle tutub skender'eteref qad. skender ona bir ox atd, ox Tepegz'ngzne deymedi. Bir gurultu qopdu, bir derinquyu ald. skender quyunun dibine dd. s-kender quyunun dibinde o yana, bu yana gezdi,

bir kiik delik grd. Bu deliye girdi, yeddi gnyeddi gece yol gedib bir meeye xd. Bu meede

bir kiiye rastgeldi. Kii skender'i grende dedi:-Qurban olum, hardan gelib hara gedirsen?skender dedi:-Meni Tepegz buraya salmdr.Kii dedi:- Yolunu yrederem, tilsimden xarsan. Bir

yaxm gel. skender kiiye teref getmek isteyende,o, byk bir ejdeha oldu, bard. Her terefden ej-deha, ilan, eqreb kimi heyvanlar tkldlerskender'in stne. skender qlmcm ekib birincirast geldiyi kiinin bana ele vurdu ki, ba iki

para oldu. Hava qaranlq oldu, klek1 esdi, tozqalxd. Her terefden qerib sesler geldi. Bir saatsonra qland, qrmz gne dodu. skender ilan-ejdehanm he birini grmedi.

skender len ejdehanm yannda bir maaragrd, maaraya girdi. Grd ki, burda her ne is-tesen var. Yemeli eyler dize xb. skender do-yunca yeyib maarann iini gezdi. Maarann di-

binde bir qoca grd, istedi sorgu-sualsiz qocan

ldrsn. Qoca skender'in fikrini baa db

dedi:- Ey cavan, meni baqa dona girmi adam

hesab etme, men Yemen padiahnn oluyam.

Otuz ildir ki, bu tilsimde ezab ekirem. Tilsime d-end cavan bir olan idim.skender dedi:- Ey qoca bes biz ne edek ki, bu qaranlq dn

yadan iql dnyaya xaq?Qoca kii dedi:- Bu maarann erq terefmde qanadlanndan

balanm bir Zmrd quu var. Eer onun qa-nadlarm ab tilsimden azad etsen, o bizi qhdnyaya xarar. O quu azat etmek n bu maarann ahabn ldrmelisen.

skender dedi:- Maarann ahab haradadr?Qoca dedi:

-Maarann aznda oturub. Her dona girir.Bilmirem seni nece olub ki, grmeyib. skenderdedi:

- Men hemin ifriteni ldrdm.Qoca glb dedi:- Onda iin bir qeder yngldr2. Gedek, indi

men senin yoldan olum.Kii skender'i gtrb bir qaranlq yere apar-

d. skender grd ki bir Zmrd quunun qa-nadlarn zincirlemiler. Yazq qu gzlerinin ya-n tkr. skender qlmcm ekib Zmrdnqanadmn zencirlerini para para etdi. Zmrd

bir nece defe qanad alb dedi:

- Ey cavan, nece ildir ki, bu zencirde ezab e-kirdim, meni sen azad etdin, ne dileyin varsa de,yerine yetirim.

skender dedi:- Ey qu, bizi iud dnyaya xar.Zmrd dedi:

-ql dnyaya xmak n qaranlq dnyannsahibi devi ldrmek gerekdir. skender dedi:

- Ey Zmrd, qaranlq dnyann sahibini ldrdm.

Zmrd dedi:- Onda yemekden birey gtrn, yola dek.

Yoxsa devin qardalar seferden dnb bizi paralar.

skenderg yemek imek gtrb quun qa-nadlarmn stne mindiler. Qu qanad a b ha-vaya qalxd. Yeddi gn, yeddi gece udu, onlarixl dnyaya xard. skender yoldan Yemenseherine yola sald, Zmrd quu ile saollabdz Tepegz'n qoyun otlana geldi. Tepegzonu grnce barb dedi:

- Ey skender, yene lmedin.skender dedi:- Ey Tepegz, bil ki, seni ldrmeden l-

meyeceyem.Tepegz glb dedi:- Senin kimi adamlarn elinde lseydim, ox-

dan lmtm. skender onun oxunu gizlemidi.

1. rzgar 2. kolay

8/7/2019 Nallar - Masallar

13/39

Birden xarb onun gznden bir ox vurdu. Te-pegz barb skender'e teref qad. skender ye-rini deyidi. Ona ne qeder ox, qdn vurdusa dakr etmedi. Kor olmu Tepegz onu tutma a-

lrd. skender ox yorulmudu, Tepegz'denuzaxlaabilmirdi. Birden anasnn tk yadmadd. Tez oda dutdu. ir hazr olub grd ki, Te-

pegz olunu yaxalamaxtadr. ir bir bar b qo-yunlar rktd. Qoyunlar qalaaya teref gedilar.Tepegz qoyunlarm arxasnca dz maarasmagetdi.

skender btn olanlar anasna syleyib dedi:- Ana, onu kr etmiem, ancaq l-

drebilmirem.ir onun igidliyine aferin syleyib dedi:- Oul, onu ldrmek n maarasnda olan

quyuya salmaq gerekdir. O quyu onun gebridir.skender dedi:

- Bes men onu quyuya nece salabilerem?ir dedi:- Oul, gerek yene de qoyun derisi geyib onun

maarasma giresen, alb onu quyuya salasan.Bundan baqa yol yoxdur. Ama ehtiyatl ol, eereline gesen, seni para para eder.

ir olunun gzlerinden pd, ona xeyr duaverdi, sonra dnb getdi.

skender dz Tepegz'n maarasma geldi.Qoyun derisini geyib maarann aznda me-

lemeye balad. Tepegz qoyunun sesini eidendebildi ki, qoyunlardan biri darda qalb. Tez qapnab skender'i ieri buraxd. skender quyunun ye-rini bilirdi. Dz quyunun yanma getdi. Ara ver-meden melemeye balad. Tepegz'n gz a-ryrd. Qoyunun sesi onu deli eledi. Sese terefqad ki, onu yere alb ldrsn. skender yerini

bir az deyidi. Tepegz quyunun yanma gelendefrseti elden qoymay b tez onu iteleyib quyuyasald. Tepegz quyunun dibinden yalvarmaa ba-lad:

- Ay skender, men daha kor olmuam. Meniquyudan xar, gedim dilenim, bam saxlaym.lene qeder sene dua ederem.

skender dedi:- Qebre giren l geri dnmez.Tepegz ne qeder yalvardsa, skender onun

szne baxmad. Maarann aznda olan bykqayan quyunun azna yxd. Tepegz bara ba-ra ld. skender onun btn var dvletini veqoyunlarm gtrb ir anasnn yanma geldi.

Glaann Nal

Biri var idi, biri yox idi, Glbala ad

nda birqoca kii var idi. Bu kiinin qz, Glaa adndabir olu, bir de qarsmdan baqa kimsesi yox idi.Glaa ox ferasetli, vurub dutan bir olan idi.Amma ox yoxsul idi. Gnlerin bir gn Glaaata anasna dedi:

- Ne zamana kimi yoxsul, a qarna ya-ayacaa? zin verin, pul qazanmaq n seferexm.

Ata ana izin verdiler. Glaa ata anasyla g-rb yola dd. Gne bir menzil yol gedib birqam meeye xd. Glaa meede1 qalmaqtaolsun, size kimden xeber verim, bu lkenin pa-diahndan.

Bu lkenin bir edaletli padiah var idi. Bu pa-diahn birbirinden gzel olu vard. Bir gnahzadeler atalarndan izin al b meeye ova x-dlar. Da da geze-geze gelib Glaa olan me-eye atdlar. Bir maaraya rast geldiler. Axam ol-duundan meedeki maarada gecelemeye qerarverdiler. Deme, maarann iinde bir ejdeha varimi. ahzadeler maaraya girende ejdeha onlarnn de uddu ve maaradan xb bir serv aa-cnn dibine getdi. Serv aacnn banda qarqavar idi. Birinin qanad qara, birinin qanad gy, bi-rinin qanad sar. Bunlar uanda gh qaranlq olur-du, gh iq. Qaralar umaq isteyende ejdeha

bunlar da uddu.Ejdeha meede qalsn, size kimden xeberverim, seherdeki tacirden. Bu tacirlerin her bi-rinin bir olu var idi. Bir gece bunlarn de yu-xuda grdler ki, Hindistan'da qarda sv-deger2 yaayr, bunlarn her birinin bir qz var ki,yeme, ime bunlarn gl camalna bax, heyran ol.Yuxuda kiik qza kiik olan, ortancl qza ortanclolan, byk qza byk olan q oldu. Sabahalanda qardalar ata-analar ile grb Hin-distan'a yola ddler. Az getdiler, z getdiler,yeddi il yol gedib Hindistan yaxnlna atdlar.Bir ayn kenarnda oturub istirahet etmeye ba-ladlar. Ele bu vaxt svdegerlerin qzlar i-

yinlerinde senekleri ayn kenarna geldiler. O-anlar qzlar grnce tandlar. Sohbet izzetdensonra kiik olan kiik kzla, ortancl olan ortanclqzla, byk olan da byk qzla szleib bir bir-leri ile ehd- peyman etdiler.

Bunlar burada irin irin sohbet etmekdeolsun, size kimden xeber verim, ejdehadan.

Bu ejdehann bir yolda da vard ki, ma-arada qalmd, qardam gzleyirdi. z de oxaqmd. Qarda gelende ona dedi:

-Qarda, yaman aqmam, izin ver, gedim,bir az yemek yeyim, gelim.

Qarda dedi:

1. ormanda 2. tacir

8/7/2019 Nallar - Masallar

14/39

-Get, tez geri dn.Ejdeha maaradan xb dz ayn kenarna

geldi, grd olan, qz sarmaq kimi bir bi-

rine sarl b yat blar. Qzlar oyan b ejdahn gr-dler, tez bir efsun oxuyub olanlar gyercin et-d i ler . E jdeha gyercin ler i udub ger iye ,qardammm yanma dnmekde olsun, size kimdenxeber verim, Glaa'dan.

Glaa' nn yolu meede ejdehalarm ma-arasnn qarsmdan dd. Grd burada iki

byk ejdeha yat b. Canna qorxu dd, istedigeri dnsn. Ejdehalar yuxudan oyand lar. Neqeder g verdiler, Glaa'm udabilmediler. G-laa qlncm exib onlarn birini ldrd, birine de qln vurub gcen sald. ldrd ejdehanmqarnm yard, qarnmdan gyercin xd. Gdendrdy ejdehanm qarnn yard, qarnmdan qarga xd . Birinin qanad qara, birinin qanadgy, birinin qanad sar. Bu qular he yana get-mediler. Glaa'nn yannda durdular. Glaa get-mek isteyende qular birlikde dediler:

-Bizi de apar!Glaa dedi:-Gelin gedek!Glaa qular gtrb yola dd. Geceni

gndze qatdlar, dereler adlar tepeler gediler,Glaa yerle, qular gyle gedib bir karvansarayaatdlar. Bunlar karvansarayda qalsm, size xeberverim Glaa'nm ata anasndan.

Glbaba kii, arvad Gher ve qzlar gz ya

tke tke Glaa'nn yolunu gzleyirdiler. Bu ya-zxlar ele bilirdiler ki, Glaa tez dnecek, onlarayemek getirecek. Ne bilsinler ki, Glaa'nn ba

beladadr. Gvher olunun ayrlna dzmeyib1

ld. Be il gelib gedi. Qoca Glbaba grd ki,qzlar ona yaxi baxmr. Bele olsa o da olunu gr-memi lecek. Gedib zne mnasib Tutuxanmadl dul bir arvad ald.

Tutuxamm qzlar ile yola germedi, onlarevden qovdurdu. hzlar baqa bir eve gb qar-dalarmm yolunu gzlediler.

Ay doland, il td. Glaa qularla gelibxd. atasnn evlenib, baclarnn qovulmasmdanox zld. Gedib bac larnn evinde qald. G-yercinlere ve qargalara gzel bir hin tikdirdi.

Bunlar burada mehriban yaamaxda olsun,size xeber verim nianllar udan ejdehadan ve gzelden.

Bu yazq qzlar geri dnb z sevgilileri ngzlerinin yan ax drd lar. Gnden gne yarpakkimi sarar b solurdular. Atalar onlar zorla ah-zadeye vermek isteyirdi. Etibarl qzlar hele de zsevgililerini gzleyirdiler. Onun n ahzadeleregetmek istemirdiler. Bunlar burada qalsnlar, birg n

Glaa grd ki, gyercinlerle qargalar insankimi irin irin sohbet edirler. Glaa onlar g-

trb eve apard

. Qargalar

n her biri Glaa'nm

bir bacsnn iynine qondu. Glaa bu sini y-renmeye ald. Bu srr evvelce gyercinlerden so-rudu. Gyercinler ona dediler:

-Byk qaradan soru.Glaa byk qaraya dedi:-Allah eqine, meni bu irden agh et.Qarga ona dedi:-Bir gizli ev hazrla, gelim orada bu sirri sene

am.Glaa onu gizli bir eve apard . Qarga bir necedefe gak, gak etdi. Glaa hirslenib ona bir sillevurdu. Qarga ala d, gznden bir gile ya dd. Ya balad bu szleri yazmaa: Biz ahzde idik,

emenzre gederdik.Tilsimkra rast geldik

Tilsimkr kma ekdi,Ejdehaya yem etdi.Glaa qargam vurduuna peiman oldu.

Dedi:-Meni bala, am dutdu, seni vurdum. De

grm ne isteyirsen.Qarga gzlerinin yam silib dedi:-Ey Glaa, ahzde idik, emenzrda sey-

redirdik. Sen ldrdyn ejdeha bizi uddu. Bizdensonra qara da uddu. jaralar qana qaranda

biz onlarn cildine girdik. Biz senin baclarna iqolmuuq. O ejdehalarm can var. O canlar meh-vedilse biz insan donuna derik. Gyercinler de

bizim kimi insand

r, gyercin donuna salm

b.Glaa derhal byk gyercini arb dedi:-Allah eqine, sininizi syleyin.Gyercin alaya-alaya dedi:Ezizim aya sar,Yol geder aya sar,Bizi orada gzelarr aya sar.

Bu da sirlerini men size nal ettiyim kimi G-laa'ya nal edib dedi:

-Amandr bizi tilsimden qurtar.Glaa'nm qan odu. Geyinib qlmcm g-

trd, gyercinlerin, qaralarn zlerinden pd,getmek isteyende, gy furuldad, ildrm axd, ikiejdeha grnd. Qara ve gyercinler ejdehalargrende aladlar. Heresinin gznden bir damlaya dd. Ejdehalarm biri gyercinleri, biri deqaralar uddu. Glaa qlnc ekib bunlarn s-tne hcum etmek isteyende yene gy guruldad ,ildrm axd, hava iiqland, ele bil ki, ejdehalaryox imi, Glaa kefsiz halda baclarmm yanmageldi. Bir nece gn gelib gedi. Glaa qaralar veejdehalar sonuncu defe grdy yere getdi.Grd ele bil ki, bu yere gn doub. Gyercinlerinher damla gz yandan bir ll emele gelib, qar-alarn gz yalarndan da bir aa bitib, bu aacn

ba

nda q

lm var. K

l

nan bir terefinde yaz

l

b:1. dayanamayp

8/7/2019 Nallar - Masallar

15/39

"Ey Glaa, yazya bax, emel et. Glaa gel ar-dmzca. Bu qlnlar seni her tilsimden qurtarar."

Glaa qlmlar aadan gtrd, ox fikregetdi. Baclar fikrin qemin sebebini ondan so-rudular. Glaa btn ii baclarna syleyibdedi:

- Gyercinlerin, qargalarn arxasmca ge-deceyem.

Glaa baclar ile grb yola dd. Da-lar, lkeleri geride buraxd. Bir qaranlx meeyeatd. O terefe, bu terefe baxd, uzaqda bir iltgrd.

Iltya teref gedib bir maaraya atd. Ma-araya girib bir qoca kii grd. Qoca kii G-laa'n grende sevinib dedi:

- Oul, Glaa, sen xo gelmisen. oxdandrsenin yolunu gzleyirdim.

Glaa fikre getdi. Kii onu haradan tanyrd?Qoca glp dedi:- Oul, menim szm seni fikre aparmasn.Glaa qocaya diqqetle baxb dedi:- Yox, ata, senin szlerin meni fikirledirmir.

Meni fikirlediren odur ki, meni haradan ta-nyrsan?Qoca dedi:

- Senin adn men anadan olandan bilirem. Degrm buraya ne n gelmisen?

Glaa ii ona syleyib dedi:- Eer ejdehalarm yerini bilirsense, mene

syle.

Qoca dedi:fi

' - Gel geri dn, zneyazm gelsin.Glaa dedi:

- Yox gedeceyem.Qoca ox dedi, Glaa az eitdi. hrda qoca

dedi:-ndi ki bele oldu, szme qula as. Ey G

laa, bil ve agh ol. Gyercinlerin gz yalarndanemele gelen lel evvelki ejdehanm candr. Qar-galarm gz yalarndan emele gelen qhnlar dasonraki ejdehalarm candr? Gedersen? Byk birmeeye xacaxsan. O meede bir byk sydaac greceksen. Birinci ejdeha syd aacnn di-

bindedir. on sekkiz gnden sonra zne gelecek.Lelden onun gzne tkersen aylar. Aydnca onuqlmla vurarsan, Qoca bir klm xarb ona veribdedi:

-O ejdehanm tilimi de bax budur. O meedebir qaym aac var. kinci ejdeha da onun altndayatb. on sekkiz gn aylmayacaq. Lelden onun da

burnuna tkersen aylar. Evvel birinci qlmla vurarsan, eer deymese, dize qeder qzl olacaqsan,sonra ikinci qnla vurarsan, deymese, yaryakimi qzl olacaxsan. nc qlmla vu-rabilmesen, tamam qzl olacaqsan. al ki, q-lnlar he olmasn.

Glaa qocaya razlq etdi. Yola dd. aylar

iller gedi, o meeye atd. Syd aacnn yanmagelib ejdehan grd. Onun burnuna leli tutdu. Ej-deha asqrb ayld. Glaa tez onun tepesine q-lm vurdu. Ejdeha ld. Glaa arayb qaym aa-cn da tapd. Grd ejdeha yat b. Onun da

burnuna lel tutdu. O da ayld. Glaa onun banabir ql vurdu. Glm geri dnd. Kr etmedi. G-laa dize qeder qzl oldu. Bir de qlm vurdu, o dakr etmedi. Glaa yarya qeder qzl oldu. Glaagcn toplayb nc defe ejdehanm bana ele

bir qlm zerbesi vurdu ki, onun ba para-paraoldu. Glaa onun qarnn yard, gyercinler xd.Onlara dedi:

- Siz azadsmz, gedebilersiniz.Glaa geri dnb o biri ejdehanm yanma

geldi. Onun da qarmm yarb qaralar xard. On-lara dedi:

- Siz de azads

mz.Gyercinler, qaralar ejdehanm qanndan iibinsan donuna ddler. Ondan ayrlmadlar. G-laa onlar gtrb evlerine dnd. Baclarnqara donuna dm olanlara verib, qrx gn,qrx gece toy etdi, adlq geirdi.

Gyercinler de Glaa'dan, baclarndan veqarga olanlardan izin alb, z lkelerine yola d-dler. Yeddi il yol gedib, sevgilileri yaayan yereatdlar. Deme hemin gn qzlarm toyu imi. Ata-lar onlar ahzdeye verirmi. Olanlar yenegyerin donuna dd. Uub qzlar olan evin

penceresine qondular. Czlar onlar grnce ta-ndlar. Kiik qz sevgilisine yaxlab dedi:

Qzl gl unutmaram,Derib onu qurutmaram,Sen ki meni unutmusan,Men ki, seni unutmaram.Bunlar bir birinin boynuna sarldlar. Sonra or-

tancl qz z sevgilisinin yanma gelib dedi:Qzl gl derdiler,Derib yere serdiler,O gn ki seni sevdim,Meni ere verdiler.Bunlar birbirinin boynuna sarlb eve getdiler.

Byk qz xd. Olann yannda fikre getdi. Qzfikre gedende olan asqrd, azndan bir deste gl

dd. Qz bunlar grb alad. Olan da a-layanda gznden bir lel dd. qz dedi:Sinemde biten lle,Od dutub yanan lle,Gznden gvher yar,Azndan glsen lele.Bunlar da biribirine sarldlar. Kzlardan biri

bir afsun oxudu, bunlarn n de olan etdi. Ataanalar bu ie ox teeccb etdiler. Toyu geri eviribqzlar gyerin olanlara verdiler. Qrx gn qrxgece toy etdiler, adlq geirdiler. Bunlar mu-radlarna atdlar. O gn olayd, siz de muradnzaataydnz, biz de.

8/7/2019 Nallar - Masallar

16/39

,

Qarda

Biri var idi, biri yox idi, bir padiah var idi. Bupadiah ox pul xerleyib1 olanlarn oxutmudu.Olanlar z zamanlarnn derslerini oxuyub elmderyas olmudular? Gnlerin bir gn xeber xdki, olanlar derslerini qurtar b gelirler. Seher be-zedildi. Olanlar geldiler. Bir nece gn geendensonra padiah bir gece byk olunu yanma a-rb dedi:

- Oul, daha dersinizi oxuyub qurtardz. Menqocalmam. steyirem sabahdan padiahl ve-sene; ortancl qardam sene vezir, kiik qardamda vekil teyin edirem.

Olan dorudan da ox all olan idi, dedi:

- Ata, men yeni gelmiem. Btn mrmqurbetde geirmiem. Ona gre de xalq, vilayetinece dolandrmaq lzmdr hele bilmirem.

Padiah olundan he bele cavab gzlemirdi.Bunu eidince dedi:

- Get, ancaq bu haqda qardalarna he bir szdeme.

Sabah gece ortancl olunu arb dedi:- Oul, isteyirem padiahl verem sene,

byk qardam vezir, kiiyini de vekil teyin edim.Olan dedi:- Yox, men bunu qebul edebilmerem, menden

byk qardam var, padiahlq ona verilmelidir.

Padiah bu olunu da geri gnderdi, dedi ki,qardalarma bir sz demesin.nc gece kiik olunu arb eyni szleri

ona da dedi Olu cavab verdi:- Byk qardalarm durunca men padiahl

qebul etmerem. padiah bunu da geri gnderdi,dedi ki, qardalarma bir sz demesin Qardalarm de bu iden perian olmudular. Sonunda zlerini saxlaya bilmeyib meseleni adlar. Baxdlarki, padiah ne de eyni szleri deyib. Fi-kirlediler ki, indi ki, biz onun szn red etmiik,

bize bundan sonra pis2 nezerle baxacaq. Yaxi olarki biz de onun hirsi soyuyunca xaq seyahata.

Padiaha adam gnderdiler, padiah raz

l

qverdi. Lzm olan eyler hazrland, olanlar de atalarnn grne geldiler. Padiah byk o-lunun alnndan pb dedi:

- Get oul, ancaq yadmda saxla, qarma xanqismeti tepikleme.3

Ortancl olunun alnndan pb dedi:- Grdn ki, meqsede atacaqsan, onu atmaq

n telesme!4

Kiik olunun alnndan pb dedi:- Her zaman dara dende qocalarm mes-

lehetine5 qula as!Olanlarn de grb atlar minib yola

ddler. Gelib atd

lar baqa bir padiah

n l-

kesine. Bir nece vaxt qaldar burada, bunlarm al-lar her kei heyran etdi. Bu hret axrda gedib bumemleketin padiahna atd. Padiah bunlarnn de qonax ard, bir az sohbet edendensonra yemek geldi.

Padiah ayaa qalxb dedi:- Men a deyilem, siz znz nece kefinizdir,

yeyin, meni balayn!Padiah bunu deyib o biri otaa gedi. Onun

meqsedi ayr idi. O isteyirdi ki, onlar tek qoyub,z onlara baxsm, grsn nece adamlardr. Odurki, qapnn arxasnda oturub onlar seyr etmeye

balad. Byk olan ortadaki qzarm quzudan

bir az kesib az

na qoyunca tprd

6

yere. O bi-rileri sorudurdular:-Neolub?Byk qarda dedi:- Bu quzu eti deyil, it etidir.Padiah bunu eidib qzd. Olan nece cesaret

edib, onun etini it etine benzedebiler? steyirdi ki,ieri girib onlar tutdursun, bu halda ortancl qar-da elini uzatd seraba. erapdan bir bardaq tkbazna yaxmladrmca tprd yere. Sorudular:

-Ne oldu?Dedi:- Bu erab deyil, insan qandr.

Kiik olan dedi:- Yaxi, abazdan7 emele gelmi bicden8 daha

sonra bundan artq ne gzlemek olar ki?Padiah bunlar eidende deli oldu. Az qald

ki, hirsinden bar atlasn. Bir istedi ki, nn de boynunu vurdursun. Ancaq bir az fikir edib zzne dedi:

- Yaxs budur, arm bir abazdan, e-rabdan soruum, sonra.

ard abaz:- De grm bu gn biirdiyin quzunu haradan

almdn?Abaz dedi:-ah sa olsun, oban srden getirmidi.Padiah emr etdi, oban geldi:-Bu quzunu haradan getirmidin?-ah sa olsun, srden.- oban, bu quzudan it eti dad gelir, bir yaxi

fikirle!oban bu sz eidende balad yarpaq kimi

esmeye.Padiah dedi:- Qorxma, de grm, bu ne idir?oban dedi:-Padiah sa olsun, o quzu anadan olandan iki

gn sonra anas

n

qurd paralam

d

. Biz fikirletik1. para harcay p 2. kt 3. tepme, reddetme 4. acele etme 5. danma, danna 6. tkrd 7. a 8. piden

8/7/2019 Nallar - Masallar

17/39

ki, artq bu byyb bize qoyun olmayacaq. Odurki, onu bouna buraxdq. O vaxt bizim itimiz dedomudu. Bir gn men gelib grdm ki, o quzuiti emir, ama fikir vermedim. Siz indi it etinin dad

deyerken yad

ma dd, bu yeqin1

o quzu olacax.Padiah baxd ki, byk olanm dediyi doruxd. oban braxb arderabm. Sorudu:

-Bu gnk serab haradan getirmidin?-Meyxanadan, qbleyi-lem sa olsun!

- Bu erab harann zmndendir?-Gll ban.- Senin rehmetlik atan.

- Bilmirsen, o ban yeri evveller ne imi?- ah sa olsun, o bam yeri evveller mezarlq

idi. Senin rehmetlik atan oran skdrb, zmba eledi.

Padiah baxd ki, ortancl olann dediyi dedoru xd. z zne fikirledi, yaxi bunlardoru oldu. Ama kiiyinin boynunu mtlek vur-duracaam. nk men a bazdan emele gelmi

bic deyilem. Atam me'lm, anam me'lm. stedicellad ara, sonra fikirledi, qoy bir anamdan soruum.

Qlmc ekib girdi anasnn yanna:- Ana, dzn2 de, menim atam kimdir?Arvaddedi:-By, ay bala, bu ne szdr? Senin atan bu ve

layetin padiah Aslan ah idi.-Yox ana, dzn demesen, bax bu qlmdr,

senin canndr. Mene deyibler ki, men padiaholu deyilem, abaz oluyam.

Arvad mecbur olub iin dzn dedi:- Bala, indi ki, bilirsen bil, Allah'dan gizli

deyil, senden ne gizli. Menim hemie qzm olurdu, he olum olmurdu. Aslan ah da olan is-teyirdi. Bir gn vaxtm tamam olanda, sancm balayan zaman ah mene dedi:

- Eer bu defe de qzm olsa, seni ldreceyem.in tersliyinden uaq yene qz oldu. Menim

yaxi bir dayem vard. Gelib gizlice mene dedi ki,bu gece abazm bir olu olub, gel uaqlar onunladeyiek. Sen o uaqsan.

Padiahn gzleri heyretden berelib drd oldu:- Bes menim esi atam anam nece oldu?- Senin esi atan, anan da, menim esi qzm da o

byk taunda ldler.Padiah daha he bir sz demeyib xd. Daha

mat qalmd. Olanlarn dedikleri hamisi doruolmudu. Gelib olanlarn yannda oturub onlarlasohbet etmeye balad:

- Men buna daha mat qalmam. Siz yemek yiyende men qapmm deliyinden qula asrdm. Sizinszlerinizin hamisini eitdim.

Olanlan utanb qzard.

Padiah dedi:- Yox, qzarmym! Dedikleriniz hamisi doru

xd. Btn bunlar siz haradan bilirsiniz?Byk olan dedi:

- ah sa olsun, men quzunun etini yeyendededim ki, bu it etidir. nk grdm ki, bu qoyundad vermir. Demek bu baqa heyvan olacaq. Srde de itden baqa heyvan olmaz. Odur ki, dedim

bu yeqin it eti olacaq.Padiah ortancla dedi:-Yahi, sen haradan bildin ki, erab insan qa-

ndr?-ah sa olsun, men serab azma alcaq,

meni bir cr iy3 basd. Men ondan bildim ki, buinsan qan olacaq.

Padiah zn tutdu kiik olana:- Bes sen niye bandan byk yanllq etdin?Olan dedi:- ah sa olsun, dzdr, menim dediyim yaxi

sz deyil. Ancaq mesele odur ki, deyesen eledir ki,var. Biz sene dedik ki, biz tacir oluyux, ama yalandemidik. Biz senden de byk padiahn oluyux.Bizim atamz gelen qonaqlarla oturar, durar, soh

bet eder, ama he yemek haqqmda sohbet etmez.Ama senin sohbetin ancaq yemek haqqmda idi: pi-lavun yan ne zaman tkerler, dolman beyle bi-irerler. Men grdm ki, sen yemekden baqa he

bir sohbet etmirsen, fikirledim ki, yeqin bunun a-bazla bir qar var.

Gece padiah byk olan arb dedi:

- Olum, grrem sen all, kemall bir o-lansan. Men de qocalmam. Yaxi bir qzm var.Gel onun kebinini4 sene kesdirim, Padiahl daverim sene.

Olan meseleni qardalarma ad. Onlar razolmadlar. Byk olan dedi:

- Yox, atam mene deyib ki, qarma xan qis-meti tepikleme. Bu, bir qsmetdir ki, menim qar-ma xb. Men qalacaam.

Atalarnn sz onlarn da yadna dd, ha-misi razlad. Qrx gn qx gece toy etdiler. Pa-diah qz da, tac da verdi olana. Qardalar bu-nunla grb yola ddler. Bir nece gn

gedenden sonra bir yol ayrcna gelib xdlar.Opdler, grdler, ortancl olan bir yolla,kiik olan da baqa yolla getmeye baladlar.Kiik olan getmekde olsun, biz grek ortancl o-lann bana ne geldi.

Ortancl olan gedib gedib bir sehere xd. Se-herin meydanna atanda grd xalq ylb divaravurulmu birekle baxr. Yaxnlab baxd ki, birqz eklidir. Amma qz ne qz!

Ele bir qzdr ki,yeme, ime, xetti xalma, glcemalim bax! Orada duranlardan birine yaxmlabsorudu:

- Qarda, bu ne eklidir?

1. muhtemelen 2. dorusunu 3. koku 4. nikhm

8/7/2019 Nallar - Masallar

18/39

-.

-Yeqin ki, sen bu sehere yeni gelmisen?-Beli.

-Bu bizim padiahn qizmn eklidir.-Bes, bura ne n vurublar?-Ere vermek n.Olan bir knlden, min knle bu qza vu-

ruldu. Sorudu:-Bes yaxi, men anlamram, bunu bura niye

vurublar? Niye alan yoxdur ki, bele mteri ara-yrlar?

-Yox, isteyen oxdur. ndiye qeder bir oxpehlivanlar bir ox ahzdeler gelib bu qz is-teyibler. Ancaq burada bir sir var ki, o qz istemekn saraya girenler bir de dnb bayra1 xmr.Bu saat btn bu seher xalg bu qza iqdir. Ama

bu iin qorxusundan bir adam cesaret edib elignderebilmir.Olan dedi:- Bu qz men alacaam.Kii glb dedi:- Yazqsan, olan! Sen yaxi bir cavansan2, bu

sevdadan vaz ge!Olan dedi:- Yox, nece olsa da men gerek bu qz alam.Kim ona ne dedise de, basma girmedi3. Sabah

dz getdi padiahn yanna:- Padiah sa olsun, men gelmiem senin q-

z

n

almaa.Padiah onu ox razlqla qebul etdi. Ancaqdedi:

- Dorudur, sonunda bir qz bir olanndr. Oda dorudur ki, qzm menim szmden xmaz.Ancaq men onun sonraki bedbextliyine sebebolmaq istemirem. Sen menim xouma gelsen de,

belke qzm xouna gelmedin. Ya da qz senin xo-una gelmeyecek. Menim sertim budur. Seni sabahqzmla geirirem bir otaa. Orada bir iki saat bir-

birinizle sohbet edersiniz. Eer ikiniz de birbirinizibeyenseniz, ondan sonra ba ste!

Olan bu teklife reqden raz oldu. z deox ad oldu.

Sabah olunca olan getirdiler qzm otana.Qz ne qz, ekildekinden daha gzel. Olan bihuyerinde dayand. Nazenin qz yava yava olanateref gelmeye balad. Olan daha da zn itirdi.Yxlmak zereydi ki, qzm qollar Hindistan ilankimi doland olann boynuna. Olan ayld, tez ar-xaya ekildi, qz onu gle qucaklamaq isteyirdi.Olann gzleri kellesine xmd. Bir az qalrd ki,o glab szlen dodaqlarndan doyunca iibzn sirab etsin, birden atasnn szleri yadnadd:

- Grdn ki, big meqsede atacaqsan, ona at-maq n telesme!.4

Olan ele bil ki, yuxudan ayld. lan vurmu5

adamlar kimi yerinden frlayb geriye qad. Qzqovdu, olan qad. Qz qovdu, olan qad, olangrd ki, bunun elinden qurtarmayacaq, znvurdu qapya, qap da bal... ekildi geriye, qzonu tutana qeder qapm qrb zn bayra atd.Grd ki, elinde qlm bir adam orada hazrdurub. Yxlb bayld.

Bu iten gn sonra olan yuxudan oya-n b zn yataxda grd. Yannda bir ox davaderman var idi. Baxd ki, ba yaman aryr.Elini atd basma, grd ki, ban saryblar.Daha da mat qald.6 Bu zaman bir de ne grd.Qz barmaqlarnm ucunda yava yava girdi eve.Hefte kedi, gn kedi, olan yaxi oldu. Biradama ki, z sevgilisi dava derman vere, oadam z yarinin elindan derman ie, elbette ki,

saalar.ndi olan yava yava balamd gezmeye.Bir gn yene olanla qz oturmudular bada,

padiah geldi bunlarn yanma. Olan ondan so-rudu:

- ah sa olsun, men bireye mat qalmm.Men yxlan gn elinde qlm qapda duran kimidi.

Padiah glb dedi:- Men qzm halal sd emmi bir adama ver

mek isteyirdim. Kim gelib menim gizim is-teyirdise, onu salrdm qzm yanna. zm deelimde qlm qapmn deliginen baxrdm. Qza da

demidim ki, olanla naz etsin. Sen zn de bunugrdn. Qz byle edince olann hali deiib ayrfikirlere drd. Hemen namussuz adam olduunu bilirdim. Elimdeki qlmla ban bedeninden ayrrdm, yer yzn bylelerden te-mizleyirdim. Ama sen dorudan da halal sdemmi adamsan. nk qz sene ne qeder so-xuldusa da sen qadn.

Olan dedi:- nk menim atam mene vesiyyet edib ki,

"Ele ki grdn bir meqsede atacaqsan, ona atmaqn telesme."

Padiah toy edib qz verdi olana, padiahlda ona verib, qoca gnlerinde ekildi z he-

remxanasma. Bu da burada z kefinde olsun, bizgrek kiik olana ne oldu.Kiik olan gedib gedib bir sehere xd. Seheri

geze geze gelib xd lap kenarna. arsna gzelbir ev xd. Evin penceresiden bir qz baxrd, birxz giz baxrd ki, getme gzmden, gederim zm-den. Olan bir knlden min knle qza vuruldu.axama qeder qald orada. Gece raqlar7 yanandansonra geldi sehere, ama fikri oradayd. Gece qaldhcredeki yoldana sirrini ad.

Deme, bu qz padiahn qz imi. Padiah onukime vermek istese de qz getmemi, ona gre de

padiah onu dede malndan mehrum edib evindenqovub.

1. dar 2. gensin 3. dinlemedi 4. acele etme 5. ylan sokmu 6. ard 7. lambalar

8/7/2019 Nallar - Masallar

19/39

O da hemin evi tiktirib zn de tilsimbendedib oturub orada. ndi o tilsimi amaa ne qeder

pehlevanlar gelibse, db qalblar orada.Olan dedi:

- Men o qz alacaam.Sabah getdi padiahn yanna. Padiah onu ra-

zlqla qebul edib derdini sorudu, olan z fikinidedi. Padiah dedi:

-Men buna rekden adam. Ancaq onun ix-tiyar mende deyil.

Olan dedi:- Men onun tilsimini qraram. Ancaq sen onun

atas olduun n evvelce senin yanma gel-miem.

Olan oradan xb arayb yrendi, bu seherdeox qoca bir adam tapb onun yanma getdi. Qocaona dedi:

- Bala o tilsimi sndrmaq1 n birce yol var.O da budur ki, qzm iki qulluqusu var. Bunlarheftede bir gn gelirler bazardan lzm olan eylerialb aparrlar. O qulluqular pul gcne aldadbtilsimin sirrini yrenmek olar.

Olan gedib bazarm yolunun stnde durdu.Qzlar aldadb tilsimin sirrini yrendi. O biri gngedib padiaha dedi ki, men bu gn tilsimi k-racam.

Bunu deyib seherin kenarndaki eve teref get-meye balad. Seher xalq bunu eitib ydlar bu-raya. Olan iki byk para et gtrb girdi eve.Baxt ki, qulluqularm dediyi kimi pillekenin2 qar-

smda bir aslan, bir de bir qaplan balan

b. Q

z-larm yrettiyi kimi etin bir parasn aslana, birparasm da qaplana atd, ayaq qoydu pil-lekene.Qapdan geende yuxardan aslm sihirliqlm aa endi. Olan tez yanndaki divardaduran dymeni basd.

Qlm qrlb yere dd. Girdi eve. Baxd ki,her teref od tutub yanr. Odun iinde de bir ejdeha

buna hcum edir. Czlarn yretdiyi kimi znatd ejdehanm stne. Boazndan tutub onu

bodu. Her terefi tst brd. Tilsim qrld. Xalqdiarda oturub olana acyrdlar. Bir de grdlerki, olan budur, qz qucamda xd balqona. Xalq-dan bir gurultu qoptu ki, gel gresen. Qz dd

olanm qucamdan, geldi atasnn yanma. Onunelinden pb dedi:- Ata, sen meni her yoldan geene vermek is-

teyirdin, men de buna raz deyildim. ndi bu olana sual vererem, cavablarm bilse, gederem

buna.Padiah raz oldu. Qz olana dedi:- ndi get, menim sorularm gzle!Sabah olunca qz olana bir zmrd yollad.

Olan getdi bazara, bir dene zeberced alb qoydu

bunun yanma, yollad geriye. O biri gn qz olana bir dene almaz yollad. Olan almaz bir da alt-dan, bir da stden qoyub ezdi, bir desmala3

bkb geri yollad. nc gn qz olana bir prl-

yant yollad, olan bazara gedib ondan da qiymetliprlyant ald, iki dene de yaqut, hamiim bir yerdeyollad qza.

Qz atasna xeber yollad ki, olan suallaracavab verib. Kebin kesildi, toy oldu. Toy qurtarmca

padiah olan da, qz da yanma arb sorudu:- Yaxi, i qurtarb, indi mene de grm, bu til

simi nece qrdm?Olan dedi:- Mene atam demiti ki, etinliye dende

qoca adamlarn meslehetine qulaq as. Odur ki,men de bir qoca tapb onun meslehetiyle tilsimiqrdm.

Padiah zn qzna tutub dedi: ;> - Bes sen nesual verdin, o sene ne cavab verdi? Qz dedi:- Men birinci defe ona bir zmrd yolladm ki,

men atam anam n zmrd kimi bahahyam, senmeni ala bilmezsen.

Olan dedi:- Men senin fikrini anladm. Ona gre de bi

dene zeberced alb yolladm ki, ox da ynme.Men de atam anam n zeberced kimi qiy-metliyem.

Qz dedi:- Men ikinci defe bir almaz yollayb dedim ki,

men almaz kimi berkem, sen menim isteklerimi ye

rine getirebilmezsen.Olan dedi:- Men baa ddm4, ona gre de almaz ezib

sene gnderdim ki, eer isteklerin heddini asa, oistekleri men bylece ezerem.

zdedi:

- Sonra men bir dene prlyant yolladm ki, menprlyant kimi gzelem.

Olandedi: :

- Men baa ddm. Ona gre de ondan daqiymetli bir prlyant alb sana yolladm ki, men degzelem. Ancaq yanma da iki dene yaqut qoydumki, indi gr bizim kimi iki gzelden iki dene yaqut

kimi olan dnyaya gelse, ne qyamet olar5

...Padiah bunlarn allarn bele grb yavaadurdu ayaa, tac gtrb qoydu olann bana.

Qardalar bir nece ldan sonra birleib gettileratalarnn yanma. Atalar bunlar qarlayb eve ge-tirdi. i bilenden sonra onlarn alnndan pbdedi:

- Men onda qesden ele etdim ki, siz xb gedibznze azuqe xarasmz. nk z eli ile qa-zanmayb ata malna gz tikenler sonra bedbextolurlar.

8/7/2019 Nallar - Masallar

20/39

.

Bextiyarn Nal

Biri var idi, biri yox idi, Bextiyar ad

nda birqoca kii var idi. Bu kii ox yoxsuldu. Gnlerin birgnnde bu kii iden yorgun gelib caddan ktdenyeyib yatd. Gece bir yuxu grd. Sabah tezdenduran kimi arvadma dedi:

- Ay arvad, heybeye1 bir az caddan zaddan.qoy, sefere gedeceyem.

-A kii, ne sefer, hara sefer edirsen?Kii dedi:-Gedirem yuxumu tapam.Arvad dedi:- A kii, deli olma, yuxunu da tapmaq olar m,

her gece adam min trl yuxu grr.Kii qzb dedi:

- Ay arvad, sen menim iime qarma, dediklerimi hazr et.Arvad qalxb yol hazrl grd. Kii heybeni

at b iynine, arvad ile halalla b dd yolunana. ekib arn dabanm, qrb yerin damarn,gne bir menzil, nallarda menzil olmaz, az getdi,ox getdi, xd bir sehraya. Grd bir oban s-rsn otarr. Kii zn sald qoyunun iine, o-

bana yaxmlab dedi:- Bereketli olsun. Deyerler: aqdan obana,

yoruldun sarvana. Nece gndr yol gelirem, bir azcadm vard, qurudu. Bir az sd sa, reyimi sladm.

oban o saat bileklerini rmayb2 bir nece qol-

yun sad. Bir qab sd getirib qoydu Bextiyarmqarsna. Bextiyar caddan qaba doldurub toqqanmaltn berkitti, istedi getsin. oban ona dedi:

- Emi3, hardan gelib hara gedirsen? Belkeyolun uzaqdr, gzle, bir az yadan, zaddan hazrlaym. Bextiyar grd bu oban yaxi bir olandr.

Ona dedi:- Bala, bir yuxu grmem, gedirem o yu-

xunun arxasmca.oban dedi:- Emi, ne yuxudur, yuxunun da arxasnca ge

derler mi? Adam her gece min yuxu grr.Kii dedi:- Beli, oul, menim grdym yuxu ele yu-

xudur ki, onun arxasmca getmeliyem.oban dedi:-Emi, gelsene, o yuxunu mene sataan.Kii dedi:-Ne olar, sataram.Kii yuxunu obana sat b, onun btn s-

rsn ald, adn da deyiib oban qoydu. Bex-tiyar kiinin de ad oldu Melikmemmed. Beli, bex-tiyar heybeni iynine atb getmekde olsun.

Melikmemmed qoyunlarm yb yava -yavaz kendlerine4 geldi. Arvad onu grende dedi:

- A kii, bu qoyun kimidir? ndi de xalq de

yecek Bextiyar kii asaqqal amda gedib obanoldu.

Melikmemmed dedi:- Ay arvad, deli-zad olmamsan ki, qoyun z-mndr. Yuxumla deyimiem. kinci, men Bex-tiyar deyilem, adm indi Melikmemmeddir, admobana vermiem, onun adn almam.

Arvad ele bildi ki, bu, z eri deyil, ona ben-zeyen bir adamdr. Dedi, qarda, bala, men ele

bildim sen menim erim Bextiyarsan, ona gre elededim. Melikmemmed arvadnn giliyini5 ev-velceden bilirdi. Dedi:

- Ay arvad, delisen neen? Bes men senin erindeyilem? Yuxunu deyiende adm da deyimiem.

Arvad derhal baa dd. Balad erinin banadolanmaa. Melikmemmedle arvad burada kef et-

mekde olsun, size kimden deyim, Bextiyardan. Bex-tiyar az getdi, z getdi, dere tepe dz getdi.Gelib axam bir seherin kenarna atd, grd

ki, seherin qaplar yenice qapan b. Bextiyar neqeder etdi, onu sehere buraxmadlar. ekilib yol-dan kenara, heybeni qoydu bann altna, uzand.oban lde yatmaa adet etmi adamdr. O saatonu yuxu tutdu, yatd. Sabaha yaxn eitdi ki, biradam Bextiyar, Bextiyar deye arr. Ayaa durubo yan bu yana baxd. Grd bir adam qalanm ba-ndan arr. Qalanm bandaki yene seslendi:

- Niye durmusan, gel tut, sabah alr. Men debu saat gelirem.

Bextiyar ireli yyrb, grd bir xurcun6 areydir. Xurcunu yere qoydu, grd bir azdan oadam iki atla gelir. Kiik qapm ab hasardan xd

bayra, yene qapm balad.zn Bextiyara tutub dedi:- Ne durmusan, tez xurcunu bala atn ter

kine, min ata, qaaq, bu saat atam xeber tutar. kimizi de tutdurub ldrer. Axamdan bir nece defegelib qapnn bana iare etmiem, grmem yox-san. Sonuncu defe eve dnmek isteyirdim, axlmageldi ki, belke yatmdr. Ne edek, artq evden x-mam, tez ol, ata min qaaq.

Bextiyar mat qalmd, bilmirdi bu ne sirdir,ne desin, bunun adm haradan bilig, bu adam kim-dir? Axirda, Allah'a yardm et deyib mindi ata. Buadam nde, Bextiyar arxasnca baladlar apmaa,sabah oluncaya qadar atlarn aptlar. Sabah ald,Bextiyar grd ki, bu bir qzdr ki,yeme, ime,

bunun gl cemalini seyret. Qz dnb geri ba-xanda ne grd, bunun arxasnca gelen ele bir o-

bandr ki, he mrnde alca turusu yemeyib. Qzmat qalb bilmedi ne etsin. Biraz sonra dedi:

-Olan, adn nedir?Bextiyar cavab verdi:-Adm Bextiyardr.Qz dedi:

- Senin de adn Bextiyardr?Olan dedi:

- Xan

m, beli, nece, menden de baqa Bextiyarvar?

1. torba 2. svay p 3. amca 4. kentlerine, kylerine 5. aptalln 6. byk kese, torba

8/7/2019 Nallar - Masallar

21/39

327

Xanm cavab verdi:-Beli, vard. Bil ve agh ol, ey Bextiyar, men

hemin seherin padiahnn qzyam. Adma da Perizad deyirler. Atamn vekilinin bir olu vard,adna da Bextiyar deyerdiler. Biz birbirimizi se-virdik, amma atam meni Bextiyara vermek is-temirdi, isteyirdi versin vezirin oluna. Men deona germek istemirdim.

Odur ki, Bextiyarla szledik ki, bu gecehemin sen yatan yere gelsin, men de atam atan yu-xuya gedenden sonra gelim qaaq. Men dediimkimi eyledim, iki at, iki xurcun qzl da gtrbgeldim, Qezadan vekilin olu qorxub, ya ne olubsagelmeyib, sen gelib hemin yerde yatbsan, men deseni vekilin olu bilib qamam. indi ne edek qs-met bele imi, sr at qaaq. Atamn toprandanne qeder ki, xmamq, atdan enebilmerik.

Bextiyar ata bir qam vurub dd ne, qz

da onun arxasmca. Gac ha qa, axama qeder qa-dlar. Axam gnn sars qaralanda baqa bir pa-diahn yerine at b atdan indiler. Biraz yemekyeyib istirahet etdiler. Qz zzne fikirledi:

"Eer Behtiyar oban olubsa, yene ondan birey olar, yox eer naxrc olubsa, sonu he olacaq.Vaxt yar iken bunu tez azdrmaq! gerekdir.

zn Bextiyara tutub dedi:-Bextiyar dedemin2 gl ibcs var, de grm

ibcici olabilersen mi?n Bextiyar dedi:

- l x n e d i r ? .Perizad Xanm dedi:-Altmzdaki atn srsne ilx deyerler, iban

otarana da ilxc deyerler.Bextiyar dedi:-Xeyr, Xamm, men ilxclq bcrmaram.Qz dedi:-Onda atamn oxlu qaramal var, naxr ola

bilersen mi?Bextiyar dedi:

-Xanm, qaramal ne olan eydir,,onu da bil-mirem. Men naxrc olabilmerem.

Qz dedi:-Ne edek, deveci ol, qatr ol.Qz grd Bextiyar bunlarn hi birini gr-

meyib, dedi:- Bextiyar, atamn oxlu qoyunu var, de

grm qoyn abanl bcrarsm mi?Qoyun ad ekilen kimi Bextiyar'n smy3

onyamaa balad, dedi:- Xanm, menim ele dede baba iim o

banladr. Qoyunun lsn bele verseler, di-rilderem.

Qz bu cavab eidenden sonra biraz sakthktapd. Gecenin bir qederini yatdlar, sabaha yaxmatlara minib ddler yolun ana. Derelerden selkimi, tepelerden yel kimi geib sabaha yaxn bir sehere atdlar. Atlarn srb bir karvansaraya ddler. Atlarn rahatlayb, xurcunlarm gtrb, birhcre kire edib hcrede qerar tutdular.

Q

z dedi:

- Bextiyar, karvansaray ele yerdir ki, ora heradam gelir. ndi sen x bazara, bir delll tap, evvelatlar sat, ondan sonra bir mnasib menzil tut, y -aq ora, getirdiimiz maldan, dvletden sataqdolanaq Allah kerimdir.

Bextiyar o saat sehere x b, atlar yaxi qiy-mete satd. Sonra da baheli, heyetli4 gzel bir ima-ret alb, ydlar ora. Perizad Xanm o saat mollagetirib z kebinini Bextiyara kesdirdi. Bextiyar' ha-mama yollad. Bir dest tacir paltar al b Bextiyar'ageydirdi. Bextiyar oldu bir gzel olan. Balad Pe-rizad Xammla kef etmeye.

Bir mddet bele yaadlar. Bir gn dellek5 gel-midi Bextiyar'm san kessin. Nece oldusa dagz Perizad xamm grd. Az qald bihu olsun.Bir teher Bextiyar'm san kesib haqqm da al-may b, zn yetirdi padiah n yanma, dedi:

- Padiah, taxtm mehvolsun, yeherin qanl dol

sun, ne yatm san?Padiah dedi:- Ne var, ne olub, syle grm?Dellek qz o qeder terif etdi ki, padiah gr-

meye grmeye qza aiq oldu. Dedi:- Vezir, tedbir! Men gerek nece olsa da o q z

grm.Vezir glb dedi:- Gbleyi alem sa olsun, ondan asan ne var,

ara rq Bextiyar', deyerik sabah gnorta seneqonaq olacaq. Qoyduumuz vaxtdan biraz evvelgederik, birden ieri girib qz grerik.

Padiah vezirin tedbirini beenib o saat Bex-tiyar artd rb dedi:

- Bextiyar, eitmiik yaxi olansan, zn degeribsen. Sene he kim satamasn deye seninledost olmaq isteyirem. Get haz rl a, sabah seneqonaq geleceyik.

Bextiyar ba eyib geri dnd. Yolla gede gedefikirleirdi ki, bu nece idir? Eve gelib atanda qzgrd ki, Bextiyar bikefdir. Tez durub Bextiyar'mboynunu qucaqlad, dedi:

- Bextiyar, qurban olu m, de grm niye bi-kefsen? Bu qerib elde sen bikef olanda gr men nehala derem? Derdini gerek mene deyesen.

Bextiyar ii men size nal etdiyim kimi qzanal etdi.

Qz o deqiqe baa dd ki, bu dostluq me-

selesi deyil, ayr meseledir ve bu da delleyin iidir.Bextiyar'm reyini qrmamaq n dedi:

- Bextiyar qurban olum, burda pii yoxdur,reyini niye zrsen? Padiahla dost olsan, senedorudan da xeyr olur. Get bazara dyden, yadan, turudan, etden al ver hambala6, getirsin evimize, sabaha lzm olar.

Bextiyar bazara gedib deyilen eyleri ald,dnd evine. O geceni qzla keirdi. Sabah oluncabaladlar hazrl q grmeye. Gnortaya bir saatqalm padiahla vezir qapy ab girdiler ieri. Pa-diah qz ba aq, qolu irmekli7 grd. Padiahqz grnce bir oq qzm iki qamm arasndan ay-rlb deydi padiah n reyinin bandan. Padiah

1. saptrmak 2. babamn 3. kemii 4. avlusu olan 5. berber 6. hizmeti, hamal 7. svam

8/7/2019 Nallar - Masallar

22/39

.

yere yxlb reyi getdi. Vezir tez onun zne susepib onu zne getirdi. Qulana dedi:

- Olu lmemi, ne edirsen, zn ele al!

Padiah zn toplay

b geldi oturdu oca

nkenarnda. Yemek hazr olandan sonra biraz ye-diler .Sonra durub getdiler. Padiah evine atncaz aa yxlb dedi:

- Vezir, tedbir, barm atlad.Vezir dedi:- Qbleyi alem, ne tedbir? Sabah arb de-

yersen ki, mene gerek cennet almas getiresen. Oda haradan cennet almas getirecek? Geder, ya zgelmez, bo da gelse, boynunu vurdurarsan. Ayrelac yoxdur. Gle arvadn elinden alabilmezsen,sebebsiz ldrebilmezsen. Gerek bir sebeb tapaq.Onu da ki, sene deyirem.

Padiah vezirin fikrini beyendi. Bextiyar' a-

rtdrb dedi:- Bextiyar, men xesteyem, hekimler mene cennet almas derman deyib. gid, gerek mene neceolsa da, cennet almas tapasan.

Bextiyar dedi:- Qibleyi alem sa olsun, men bir qerib ada

mam, cennet almasn haradan tapm? z vilayetinden bilen bir adama desen yax olar!

Padiah hirslen dedi:- Uzun danma2, qrx gne alman getirdin

getirdin, getirmedin boynunu vurduracaam.Bextiyar lm adam kimi dnd eve. Qz

Bextiyar' bu halde grende dedi:- Bextiyar, ne n bikefsen?

Bextiyar btn ii qza syledi.Qz dedi:- Qorxma, men sene bir kaz vererem, qbleye

teref gidersen, gn yol gedenden sonra -xacaxsan dev padiahn vilayetine. Menim bacm

bu padiahn arvaddr. Kaz hans deve gs-tersen, seni aparacaq padiahlarnn yanma. O, nedese emel edersen. Sakn, arvad filan ge-tirmeyeceksen.

Bextiyar kaz ald, xanmyla grb xd.Bazara gedib bir yaxi at alb minib yola dd. gn, gece yol gedib xd o padiahm torpama.Devler bunu grb dediler:

- Aparaq bunu padiahmz yesin.Bextiyar' getirdiler padiahm yanma. Bextiyar

kaz padiaha verdi. Dev grd ki, bu z ba-canadr, dedi:

- Bextiyar xo gelmisen, sen hara, bura hara?Bextiyar ii padiaha dand. devler padiah

Bextiyar' konaq kimi saxlad. Bir dev arb bex-tiyar' gsterdi ve dedi:

- Bunu apararsan hara lzmdr ora.Sonra dev Bextiyar' gtrb udu? Gyn

zyle gn, gece uandan sonra bir yeredd. bir inar gsterib dedi:

- Gedersen, o inarm arxasmda gizleners