Ngatanan-nga-bahin nga nasulong an rebolusyonaryo nga ... · PDF fileAn mg a signipik ante ng a kadaugan pan-ekonomiya nga ... an nag hahakin han k adak-an han P6 mil yon ng a tinuig

EDITORYAL

Ngatanan-nga-bahin nga nasulong an rebolusyonaryonga pakig-away ha Sinirangan Bisayas

samtang ginpapakyas an OBL2

“Samtang mas naato kita, mas nagkukusog ngan nasulong kita. Samtang mas naato kita,

nakakaamkon kita hin mas damo nga kadaugan.” Tinuod ini nga pamulong ni Kasamang Giap,

kumander han Byetnames nga Pula nga hukbo, diri la ha rebolusyon Byetnames hadto kundi pati

ha rebolusyon Pilipino yana.

REBOLUSYONARYO NGA PANMASA NGA MANTALAAN HAN SINIRANGAN BISAYAS

Ha pag-ato ngan pagpakyas han

Oplan Bantay Laya 2, an rebolusyonaryonga kagiusan ha Sinirangan Bisayas

nakakaamkon hin darudamo nga

kadaugan ha gerilya nga pakiggerra,

kontrapyudal nga pakig-away ngan iba pa

nga panmasa nga pakig-away. Masnaghahaluag, nagkukusog ngan nababaid

an pwersa ngan masa ha proseso han

pursigido nga pakig-away.

An 60 nga magdinaugon

nga aksyon-militar han Bagong Hukbong

Bayan ha iba-iba nga dapit han rehiyontikang han Enero-Setyembre 2008 – o

usa nga aksyon kada upat ka-adlaw –

nakadurot hin 75 nga patay ngan 26 nga samad

ha gapil han kaaway. Kinse kapilo nga mas

damo an patay ha kaaway tanding han lima nga

namartir nga mga kasama hini nga agway.Lakip ha mga aksyon militar han BHB an walo

nga ispesyal nga operasyon kontra ha mga

opisyal-paniktik, elemento han death squads

ngan lanong nga kontra-rebolusyonaryo. An

nakumpiska tikang ha kaaway nga mga riple,

pistola, bala ngan iba pa nga higamit militar igin-aarmas yana ha damo nga bag-o nga rekluta ha

BHB tikang ha kabaryuhan ngan kasyudaran.

Nagtitikang na liwat an utro nga paglarabha tikahaluag nga parte han kabaryuhan ha

rehiyon an mga kontrapyudal nga pakig-away

ngan kampanya, ha pangunguna han mga yunit

han Partido ngan BHB. An mga signipikante nga

kadaugan pan-ekonomiya nga naaamkon han

masa nga parag-uma tikang hini diri la kaypansurapo ha diri na maagwanta nga kakurian

ngan paniniyupi nga igindudurot han

magpakahiribang nga programa pan-

ekonomiya ngan grabe nga pagpapasibaya han

Tuig 31 Ispesyal nga Isyu Numero 2 Oktubre 2008

padayon ha paypay 2...

HINI NGA ISYU:Kontrapyudal nga pakig-

away ha Este Samar

Mga aksyon-militar han

BHB ha Weste Samar

Aktibo nga depensa han

BHB kontra ha 63IBpaypay 2 paypay 5 paypay 8

2 t LARAB Oktubre 2008

rehimen Arroyo. Puhunan liwat ini ha mas hitaas

nga balitang han partisipasyon han masa ngaparag-uma ha rebolusyonaryo nga gerra. Nakikita

nira tikang mismo han kalugaringon praktika ha

pakigbisog nga ini gud la an dalan han ira

katalwasan.

Paspas nga nagtitirok hin kusog an pag-

ato han masa kontra han pandarahug han OBL2han rehimen Arroyo ngan AFP ha rehiyon labina

ha kabaryuhan. Nahahangrit an masa tungod kay

samtang haros mamatay na hira ha kagrabihon

han krisis pan-ekonomiya, gindudugngan pa ini

han brutalidad han kaaway kontra ha ira kinabuhi

ngan panginabuhi. Diri na nakakadulot an mgapitad han rehimen ngan militar nga makagsabrag

hin klima hin kahadlok ngan kahulop ha mga

tawo. Sunod-sunod nga maisugon nga

iginbubuksas han masa ha publiko pinaagi han

midya ngan duruyog nga paggios an

magpakarimadima nga pangangabuso ha ira haniba-iba nga tropa-militar han 8th Infantry Division

hadin naglabay nga mga tuig tubtob ngada yana.

An nasulong nga gerilya nga pakiggerra

ngan kagiusan masa ha kabaryuhan naghahatag

hin inspirasyon ngan dugang nga kaisog ha

kagiusan masa ngan katawhan ha mga syudadngan sentro nga bungto ha rehiyon. Mas naaghat

hira nga ipakig-away an ira makaklase ngan mga

sektoral nga interes, umamot ha nasyunal nga

kagiusan ha pagpapaiwas ha rehimen Arroyo,

bumulig ha kagiusan masa ha kabaryuhan, ngansumuporta ngan pumartisipar ha gerilya nga

pakiggerra. Tikang han panlalasurbo han

ektrahudisyal nga panmatay, pansikmit ngan iba

pa nga terorismo han kaaway hadin naglabay

tubtob yana, papitad-pitad nga ginbabangon an

rebolusyonaryo ngan an demokratiko nga

kagiusan masa ha mga SSB ha rehiyon basar ha

mas solido nga pundasyon tanding han naglabay.

Kundi, damo pa an kinahanglan

paningkamutan agud mas makaamot pa an

rebolusyonaryo nga kagiusan ha rehiyon ha

nasyunal nga paningkamot nga pahiagumon hin

pantiwas nga dugsang an OBL2 ngan rehimen

Arroyo. Kinahanglan magpursigi an BHB ha

rehiyon ha paglansar hin mas damo pa nga

panlipol nga taktikal nga opensiba nga

makakakumpiska hin darudamo pa nga armas

agud maboyluhan an panukod hin mas damo pa

nga platun gerilya. Kinahanglan mas parayhakon

pa an partisipasyon ngan suporta han masa ha

kabaryuhan ngan kasyudaran ha gerilya nga

pakiggerra. Kinahanglan dugang nga paboyluhon

an mga panmasa nga paggios kontra ha pasista

nga terorismo, pagpaka-niyutiyo ngan korapsyon

han rehimen Arroyo. Kadungan, kinahanglan an

maungod nga pagpadako, an lipuyok nga

pagpakusog ngan an waray-hunong nga

pagpanday han rebolusyonaryo nga diwa ha

ranggo han mga organisasyon han masa, BHB

ngan Partido.

Dugang nga magpursigi nga pirdihon an

OBL2 ha rehiyon ha paagi nga urog nga

napapakusog an rebolusyonaryo nga kagiusan ha

ngatanan nga gapil ngan naiisa an rebolusyonaryo

nga gerra ha bag-o ngan mas hitaas nga lebel! 5

Madinaugon nga briktru han BHB ha Este Samar

Buruhaton rekoberi pinaagi han KPP

Madinaugon ngan paspas nga

narekober han BHB an usa nga klaster hin

mga baryo ha usa nga prente gerilya ha Este

Samar pinaagi han pagbriktu hin kontrapyudal

nga pakig-away (KPP) han Hulyo 2007 – Marso

2008.

Ha giya han Partido ngan BHB, naidaug

han mga parag-uma ha lugar an 30% nga

pagluros han plete ngan 20-100% nga pag-

umento han suhol kontra ha mga agaron

maytuna. Kadungan, natukod an mga tsapter

han rebolusyonaryo nga organisasyon masa,

sanga han Partido ngan yunit milisya ha mga

baryo, ngan usa kaiskwad an bag-o nga

narekluta han BHB dinhi.

Kamutangan nga gin-abutan. Konsolidado ini

nga erya han rebolusyon hadton dekada 1970-

1980. Kundi napahugpoy ini tikang han dekada

1990 han suso nga latagan ini han militar hin

mga ditatsment.

tikang ha paypay 1...


Oktubre 2008 LARAB t 3

Gintukalan han kaaway an lugar han

2007, nga ginhakbot han Partido ha prente para

paspas nga bawion ini nga importante nga erya,

nga ginkakahurungkuan hin tulo nga bungto.

Iginpakat dinhi an usa ka-platun han BHB nga

ginbunyugan hin tim hin mga kadre han prente

nga nanguna ha pagdiriher han KPP.

Gintikangan an pagbriktru ha usa nga

baryo, an Brgy. Mabuhay, han Hulyo 2007.

Gintukod han platun gerilya an 10-15 nga grupo

pan-organisa (OG) han mga matatapuran nga

batakan masa. May tim nga tumutok ha pag-

organisa ngan pagkabig han mga igbaw nga

saray nga parag-uma, petiburgesya, konseho ha

baryo ngan nalalamragan nga agaron maytuna

(AMT). Ha ira ngatanan, ginhimo an mga SICA-

miting ngan an mga talakayan-edukasyon ha

rebolusyonaryo nga programa ha reporma ha

tuna ngan panginahanglan han pag-ato ha Oplan

Bantay Laya han rehimen Arroyo.

Pagka-Agosto, nabug-os han BHB an

hulagway ngan kasaysayan pan-ekonomiya han

Brgy. Mabuhay, ngan natudlok an mga landaw

nga porma han paniniyupi ngan mga klase ngan

saray han mga pamilya dinhi. Unom nga AMT

an naghahakin han kadak-an han P6 milyon nga

tinuig nga kita han baryo nga kaudgan tikang

ha lubi ngan humay. Agsa ha pagkopras an

pinakalandaw nga porma han paniniyupi diin an

tinulo nga bahinay (67:33) pabor ha

nagpapaagsa an pinaka-samwak nga kaayusan.

Basar hini, ginhurma han BHB an borador

han mga isyu ngan demanda han KPP. Pero

temporaryo ginlis-ig han yunit an briktru nga

KPP agud atimanon an buruhaton alyansa

kasumpay ha reaksyunaryo nga eleksyon

pambarangay ha Oktubre 29 ha bug-os nga erya

nga ginlulupgop han yunit. Bisan pa man, hugot

nga iginkawing ha taktika nga alyansa ha

eleksyon an mga kontrapyudal nga isyu han mga

parag-uma.

Pangandam. Utro nagkonsentra an platun

gerilya ha Brgy. Mabuhay han kabutngaan han

Nobyembre. Ginmiting an bag-o nga tukod nga

komite pan-organisa (OC) ngan mga OG han

Pambansang Katipunan ng Magbubukid (PKM),

sugad man an grupo pansuporta (SG) han mga

nakabig nga butnga nga pwersa. Ginpresentar

ha ira an SICA han baryo, an plano ngan borador

han mga demanda han KPP dinhi. Marayhak nga

gin-gakos han masa an plano ngan mas ginpino

pa an mga demanda subay han opinyon nira nga

igpinid anay an pagpahamubo han plete ha

hagna agud malugwayan an mga tag-iya nga

makabawi tikang ha destroso han kalamidad nga

humampak ha probinsya hini nga panahon.

Gintukod an grupo han mga negosyador,

nga may dose nga membro nga mga lider han

PKM ngan pira nga taga-SG, nga amo an

makikighampang ha mga AMT. Hilarum nga

ginkabisar nira an pasikut-sikot han balayan han

mga demanda ngan pumailarum hira ha mga

treyning ngan dry-run. Ginklaro an

responsabilidad han kada tagsa ha negosasyon

sugad han prinsipal nga negosyador, tagpasilitar

han talakayan, tagakwenta ngan iba pa.

Han kabutngaan han Disyembre,

ginpatawag an asembliya han PKM. Antes

tikangan an programa, ginpaseguro nga waray

diri membro o diri matatapuran nga elemento

ha maabot 100 nga tumambong. Ginlatag ha

asembliya an kasaysayan ngan hulagway pan-

ekonomiya han barangay, mga relasyon ha

produksyon dinhi, pinili nga case studies, ngan

balayan han mga demanda. Ginpinal han

asembliya an balayan han mga demanda

kahuman hin pira pa nga pagpipino. Syempre,

ginhimo an mga kultural nga pasundayag ngan

pamulong komo parte han “pampulitika nga

mobilisasyon” antes han aktwal nga away.

Aktwal nga away. Duha ka-

adlaw katapos han

asembliya han PKM,

ginlansar an pakignego-

sasyon ha unom nga AMT.

Nakab-ot han PKM an mga

demanda hini ha usa ka-oras

nga negosasyon. Iginsunod

dayon an negosasyon ha

mga riko nga parag-uma.

Usa han mga

leksyon ha eksperyensya ha iba nga lugar nga

hugot nga ginkatinan han KPP ha Brgy. Mabuhay

amo an hugot nga pagsikreto han bug-os nga

pangangandam ha away agud diri

makagmaniobra an mga AMT hin kontra-pitad.

Lakip na dinhi an pagseguro nga ha takna nga

mailansar an asembliya han PKM maisusunod

dayon an negosasyon ha mga AMT.

Pira ka-adlaw katapos han negosasyon,

ginpatawag han konseho han barangay an

kabug-osan nga asembliya. Gin-arabuyunan han

taghimaryo nga himuon nga ordinansa an mga

kadaugan ha KPP. Nagtukod hin mga grupo nga




magmomonitor han

pagpatuman hini.

Nanguna an konseho

ha paghibauli han

mga naapektaran nga

personal nga relas-

yunes ha proseso han

KPP ngan pagkab-ot

hin mas hugot nga

pagkaurusa han

taghimaryo.

Basar ha eksperyensya ha Brgy. Mabuhay

ginlansar an away ha sapit nga baryo han Brgy.

Silangan han Marso 2008. Diri nahihirayo an

eksperyensya han KPP dinhi labot la nga usa ka-iskwad nala han BHB an tumutok dinhi nganharu-halipot nga panahon an gin-alutaga hapangandam. Gin-atiman han iba pa nga pwersahan platun an pangandam han KPP ha iba ngabaryo ha klaster ngan iba pa nga buruhaton hanyunit.

Usa han nakapadagmit han proseso haiba nga baryo ha klaster amo an pagpaintegreythan pinili nga tinaglawas han mga baryo habriktru ha Brgy. Mabuhay. Ha entusyasmo niranga mailansar dayon an KPP ha ira kada tagsabaryo, nag-inisyatiba hira ha pag-organisa ha irabaryo han mga grupo ngan pagtirok han datospara han SICA komo pangandam han pag-abothan yunit han BHB dinhi.

Mga kadaugan. Sobra 150 nga pamilya hin mgakablas ngan ubos-han-namumutngaan ngaparag-uma ngan trabahador ha uma an prinsipalnga nakatagamtam han mga kadaugan han KPPha Brgy. Mabuhay ngan Silangan. Anpinakalandaw hini an pagbag-o han malunay haagsa ha lubi ngadto ha 55:45 pabor ha agsadordiin gintutunga an mga gastos, tikang ha dati ngatinulo (67:33) pabor ha AMT. (Kitaon an tsart.)

Napaumentuhan liwat hin 20-30% ansuhol ha iba-iba nga trabaho ha pagkopras.Sobra 100% naman an gin-umentuhan hansuhol ha paggani ha hagna tikang ha dati ngaP50 kada adlaw ngadto ha balor nga katugbanghin usa ka-gantang nga bugas (o sobra P100),nga may lakip nga duha kabeses nga pagkaontanding han dati nga usa kabeses la.

Labaw pa hini an mga kadaugan hapulitika. Naorganisa an maabot 300 nga parag-uma ngan natukod an komite pan-organisa hanPKM ha duha nga baryo, labot pa han mga butnganga pwersa nga nakabig ngan naorganisa.

Temprano natukod an yunit milisya (YM)ha duha nga baryo, nga iginkabakyang hanplatun han BHB ha pagsubaybay han gios hankaaway, pagbungkag han pukot-paniktik hankaaway ha lugar ngan paghatag hin seguridadha bug-os nga panahon han KPP.

Kahuman han away ha duha nga baryo,ginrekluta ha Partido an mga abante ngaaktibista ngan gintukod an sanga han Partido hakada baryo.

Nakapalutaw liwat an duha nga baryo hinusa kaiskwad hin mga bag-o nga rekluta ha BHB.

Diri la an masa nga parag-uma an naisaan kumpyansa ngan determinasyon harebolusyonaryo nga pakig-away tungod han KPP,kundi pati an mga Pula nga mangaraway hanBHB nga nakakita han mahinungdanon ngakongkreto nga bunga han ira pagseserbi ha

masa han katawhan. 5

Gatus-gatos, nag-ebakwet

ha Este Samar

Maabot 790 katawo an nag-ebakwet

ngadto ha poblasyon han General

MacArthur, Este Samar han Hunyo 23 tungod

ha mga pangangabuso han 62nd Infantry

Battalion ha ira lugar. Residente han mga

baryo han Roxas, Alang-alang, San Isidro,

Osmeña, Tandang Sora ngan Pinggan an mga

biktima.

Nahiagum an mga biktima hin ilegal nga

pag-aresto, taktikal nga interogasyon,

panarhug, tortyur ngan pagsikmit. Usa nga

lalake an gindakop han militar ha kaagahon,

iginpailarum ha grabe nga interogasyon ngan

gab-i na han buhian. Duha liwat nga bata nga

nagbabaligya hin saging an ginsitar ngan

ginsuntok ha tiyan han nakauniporme nga

militar. 5

Kabug-osan nga kita

Iban: gastos ha pasahe

Bahin han AMT

Iban: gastos

Limpyo nga kita han AMT

Bahin han agsador

Iban: gastos

Limpyo nga kita han agsador

Kita kada adlaw ha 90 adlaw

67:33 pabor

ha AMT

10,800

900

P 9,900

6,600

465

P 6,135

3,300

-

P 3,300

P 36.70

55:45 pabor

ha agsador

10,800

-

P 10,800

4,860

682

P 4,178

5,940

682

P 5,258

P 58.40

Kadaugan

P 1,958

P 21.70

Tsart. Bahinay ha agsa ha 900 kilo nga lukad ha presyo nga P12/kilotikang ha paypay 3...


Brgy. Can-aponte, San Jose de Buan ngan Brgy.Bay-ang, San Jorge han Setyembre 4 han alas 10han aga ngan alas 12 han udto. Usa nga sundaloan patay.

Setyembre 6. Ginharas hin usa ka-tim nga BHBan nag-ooperasyon nga kaaway ha giutan han So.San Pedro han Brgy. Can-aponte, Brgy. Hagbayngan Brgy. Bay-ang. Usa an namatay ha kaaway.

Setyembre 13-14. Tulo kabeses nga gin-isnayphan AOC an usa ka-kolum hin 53 nga tropa han20IB ngan 34IB ha Brgy. Bay-ang. Syahan gin-isnayp an kasundaluhan han alas 12 han udto hanSetyembre 13 ngan ginsundan han alas dos nganalas kwatro han kulop han sunod nga adlaw. Duhaan namatay nga sundalo, hi MSgt. Galis ngan Pvt.Rey Cuandez.

Setyembre 27. Usa anpatay ngan duhaan samad ngasundalo hanisnaypon hanSPC alas otso han aga an usaka-kolum han militar hagiutan han Brgy. Sto. Niñongan Brgy. Biri, Motiong. 5

Han igdeploy an tropa han 46th Infantry Battalion ha Mindanao han Agosto, gindisponer han 8th

Infantry Division an mga tropa han 81st Division Reconnaissance Company (DRC), 14IB, 34IBngan 20IB ha mga dati ginigiusan han 46IB ha Weste Samar. Ginlalansar hini nga bag-o nga abotnga mga tropa an sunod-sunod nga mga operasyon ha pakyas nga tuyo nga poypuyon an BagongHukbong Bayan ha lugar. Kundi, mga kaswaliti ngan kahibangan la lugod an nahiaaguman nira

tikang ha aktibo nga depensa han mga yunit han BHB ilarum han Arnulfo Ortiz Command.

Hulyo 27. Alas 12:20 han udto, ginharas han usaka-tim han AOC an usa ka-platun han 46IB ilarumni Lt. Ray John Labiao ha giutan han Brgy.Barayong ngan So. Catagbacan, Brgy. Sto. Niño,Motiong. Nagasgas an lohistika han kaaway ha20 minutos nga paturapak nga pagpinabuto nganpagbuhi hin 14 nga launcher grenades.

Hulyo 30. Epektibo nga nakagkontra-reyd an usaka-iskwad han AOC kontra ha usa ka-platun han46IB ha Brgy. Sto. Niño han alas 12:45 han udto.Una nakakita an mga kasama han tiduok ngakaaway nga abtik nira nga ginpabuthan.

Agosto 23-24. Duha nga magkasunod ngaoperasyon isnayp an ginlansar han SerafinPacimos Command (SPC) ha Jiabong-Paranas ngadapit. Usa an patay ngan usa an samaran ha gapilhan 81DRC. Usa naman nga Pula nga mangarawayan namartir ha insidente.

Agosto 28. Ginreyd ngan nakontrol han AOC ankampo han Citizen’s Armed Forces GeographicalUnit ha Brgy. Blanca Aurora, San Jorge han alasnoybe han gab-i. Nakumpiska han BHB an mgabala ngan magasin hin magkalain-lain nga pusil,katsutsera, habersak, ngan iba pa nga higamitmilitar. Usa an samaran nga elemento hanCAFGU.

Setyembre 2. Tulo an patay ngan diri maihap ansamaran ha 14IB ha kontra-reyd han usa ka-platun han AOC giutan han Brgy. Hagbay, San Josede Buan ngan Brgy. San Andres, Motiong.Natunugan han BHB an nagmamaniobra ngakaaway nga ira ginpabuthan hin lima ngaclaymore mine.

Setyembre 3-4. Patay an usa nga sundalo han81DRC ha kontra-reyd han usa ka-iskwad han SPCbanda alas tres han kulop ha giutan han Brgy.Barayong ngan Brgy. Sto. Niño.

Makaduha naman nga gin-isnayp han duhanga tim han AOC an tropa han 14IB ha Brgy.Hagbay ngan Brgy. San Andres han alas 10 hanaga han Setyembre 3 ngan alas tres han kulopkinabuwasan.

Setyembre 4. Makaduha gin-isnayp han duha ngatim han AOC an tropa han 20IB ha Sityo Galutan,

Ginpapakyas han BHB an mga operasyon

han militar ha Weste Samar

Mga aksyon han BHB ha Calbiga

Usa nga sundalo han 34IB an patay haoperasyon isnayp han Jovito Ragay

Command ha Brgy. Buluan, Calbiga, WesteSamar han Hulyo 12.

Samtang diri mamenos ha tulo an patayha militar han mag-urugnay pagpurupsilay anmga tropa han 34IB ha Brgy. Binanggaran,Calbiga han Abril 14. Sobra 50 nga militaran maatake unta han usa nga kampo han JRChan BHB, kundi agap nahibaro an mgakasama sanglit mamingaw ngan talwas hiranga nakaatras. Han tikangan han usa ka-kolum han militar an pagpabuto ha kampo,an bumulos pagpayr amo an ikaduha ngakolum ngahaw han militar. Inabot hin harosusa ka-adlaw an paggiatakihay han igkasi mgatropa-militar.


Antes mahideploy ha Mindanao, nagbilin hin damo nga pagtalapas han tawhanon nga katungodan 46th Infantry Battalion ha pamumuno ni Lt. Ray John Labiao ha Motiong, Paranas, San Jorge

ngan San Jose de Buan ha Weste Samar tikang Abril tubtob Hulyo. Lima an biktima ha kaso hinpag-aresto, pagpatay ug pagsikmit ngan diri mamenos ha 15 ka-pamilya an naringgal ha paturapaknga pagpinabuto.

Abril 24. Gindakop han 46IB ha Brgy. Calapi,Motiong hira Orlando Gaboya, 17 anyos; ArnulfoGaboya, 18 anyos, ulitawo, an SK tsirman ha Brgy.Sto. Niño, Paranas; Jovencio Gabane, 34 anyos,may asawa, tulo an anak; ngan Felix Pepe Gabac,20 anyos, ulitawo. Upat kaadlaw hira ngagindetiner ha kampo ngan ginpailarum hintortyur ngan interogasyon. Ginbuhian han Abril28 an tulo, labot kan Gabacnga ginpatay han Abril 29ha sulod mismo hankampo-militar haatubangan ni Lt. Labiao.

Hulyo 16. Ginpusil hiAlfredo Habonero, 41anyos, ngan iya asawa haBrgy. Lawaan, Paranas ni Pvt. Bolontoy Zosing,ahente-paniktik han 46IB. Namatay hi Alfredongan samaran an iya asawa.

Hulyo 26. Ginsikmit han 46IB ha So. Fernandez,Brgy. Cataydungan, San Jose de Buan hi NonilonGabane, 31 anyos ngan inasaw-an. Nag-uuringan biktima ha iya kalubian han mahiagian hanmilitar. Hasta ngada yana waray pa mahitatad-ian biktima.

Hulyo 28. Paturapak nga nagpinabuto an usaka-platun han 46IB ha Brgy. Bay-ang, San Jorgetikang alas 6:30 han gab-i ngada han alas 5:30han aga kinabuwasan. Gin-istraping ansimbahan han baryo, pira nga kabablayan nganmga parag-uma nga nandadlagan. Grabe nga na-trauma hi Lucena Lazarra, 79 anyos.

Gintirok han militar ha usa nga balay anpito ka-pamilya nga waray pakaona nganpakaturuga ha mag-aga. Nag-erebakwit an ibanga taghimaryo ha kasarapit nga baryo.

Antes an panhitabo, gin-agian han militaran umhanan ni Joaquin Dacles. Ginpangawat aniya tanum nga marigoso. Waray mga nameplatean nag-operasyon nga tropa han 46IB.

Hulyo 31. Ilegal nga gin-aresto ngan gintarhughira Artem Llantos, 39 anyos, may asawa nganArtem Gabin, 40 anyos ha tsekpoynt han 46IBha Brgy. Matalod, San Jorge, Weste Samar. Gin-aliskay an ira dara nga pinamalit, ginkastigongan gin-interogar han waray nameplate ngamga sundalo. 5

Mga panalapas han 46IB ha Weste Samar

Panmatay, pamomba han militar

ha San Jorge, Weste Samar

Setyembre 5. Ginkastigo han militar hiOmbie Labong, 42 anyos, may asawa, taga-Brgy. Bay-ang. Nakadto hiya ha uma han agianhiya han mga sundalo. Ginpiringan, ginkastigongan gintarhug nga papatayon kun dirimagsumat kun may inagi nga NPA ha ira lugar.

Upod an mga barangay opisyal,ginbuksas han biktima ha usa nga istasyon haradyo ha Tacloban City, Leyte an nahitabo haiya.

Setyembre 13. Gin-istraping han tropa han20IB hi JR Llantos, 12 anyos, Ronie Llantos,21 anyos ngan ira patod nga hi Barton, 13anyos ha balay ha uma dapit ha Brgy. Bay-ang,San Jorge, Weste Samar han alas 12 han udto.Namatay hi Ronie Llantos, anay tsirman hanSK ha baryo. Ginsunog han mga sundalo anpatay nga lawas upod an mga salog nga tablahan balay para gamiton nga pangilal-an hanpaglanding han helikopter.

Ginbuksas ini ha usa nga istasyon haradyo ha Calbayog City, Weste Samar mismohan nabuhi nga mga biktima ngan ira mgapamilya.

Samtang, nag-ebakwet an mgaresidente han Brgy. Bay-ang,Libertad, Calundan nganMoboob ngadto habungto. Tindog nira ngadiri hira mabalik ha iralugar samtang diri gin-uundang an mili-tarisasyon dinhi.

Setyembre 16. Ginsunog han militar an mgabalay nira Nonito Llantos ngan Norie Gabaneha Brgy. Bay-ang. Upod ha mga ginsunog anmga gamit ha sakob han balay.

Setyembre 16-18. Maabot 33 nga bomba anginhulog ha upat ka-beses nga pamomba hanmga eroplano han militar ha dapit han Brgy.Bay-ang, San Jorge ngan So. Galutan, Brgy. Can-aponte ngan Brgy. San Nicolas, San Jose deBuan. Damo nga uma an nagkadedestrosohini. 5


Han Hunyo 2008, iginsaysay ha mga istasyon

han radyo han mga residente han mga

interyor nga baryo han San Jose de Buan,

Matuguinao, San Jorge, Motiong ngan Paranas,

Weste Samar an diri-harumamay nga ira gin-

antos nga mga panalapas han tawhanon nga

katungod ngan pandestroso pan-ekonomiya han

8th Infantry Division han 2005-2006.

Ha bulig han mga organisasyon ha

katungod pantawo, ira liwat iginsang-at an mga

reklamo ha NDFP-GRP Joint Monitoring

Committee han CARHRIHL, International

Committee of the Red Cross ngan iba pa nga

internasyunal nga institusyon nga nag-uundong

han tawhanon nga katungod.

Hinunumduman nga han 2005 an nasabi

nga lugar usa han ginpokusan han mga

operasyon-militar han 34IB ngan 20IB han

panahon nga hi Gen. Jovito Palparan an CO han

8ID. Utro nga ginlasurbo an lugar hin division-

level nga operasyon-militar han Oktubre-

Disyembre 2006, nga gin-gamitan hin tropa

tikang ha 34IB, 14IB, 20IB, duha nga Recon Coy,

ngan Scout Ranger Coy. Pakyas an 8ID ha

paglipol hin bisan na man la usa nga platun han

BHB dinhi, lugod nahiagum pa hin mga

kaswalidad ha aktibo nga depensa han BHB. Ha

luyo nga bahin, lahos pa hin superbagyo nga

kalamidad ngan destroso an igindurot han

kasundaluhan ha mga sibilyan ngan komunidad

dinhi.

Ha walo nga baryo ngan sityo pala han San

Jose de Buan ngan San Jorge, sobra 40 nga parag-

uma an nahiagum hin grabe nga kastigo, tortyur,

taktikal nga interogasyon ngan panarhug. Duha

naman an biktima han ekstrahudisyal nga

panmatay. Unom nga parag-uma an ginsikmit

ngan nawawara tubtob yana.

Duha ka-pamilya an nabiktima han

pangistraping. Biktima an 20 ka-pamilya han

pansunog han militar han ira kabablayan nga

may gintig-ob nga balor nga P128,000. Maabot

naman hin P163,000 an balor han iba pa nga

propyedad nga ginkumpiska, ginhibang ngan

ginkawat han militar tikang hini nga 20 ka-

pamilya.

Samtang, maabot 203 nga pamilya an

napugos nga bumaya han ira bablay ngan

panginabuhian tungod han klima han kahadlok

Pan-ekonomiya nga pandestroso han 8ID,

ginbuksas han mga biktima

nga iginsabrag han

militar. Naabot hin

P4.6 milyones an

kabug-osan nga

danyos ha mga parag-

uma tungod hini, nga

ginlalangkuban han

masunod: P2.5 milyon nga danyos ha humay

ngan mais; P668,000 ha duma; P601,000 ha mga

hayupan; ngan P142,000 nga iba pa nga

destroso. Nagbabalor hin P43,700 an mga

proyekto pambarangay nga nahibang han mga

operasyon-militar.

Pahayag han mga biktima ngan residente

nga diri nira tutugutan nga utro makagpatakas

an mga tropa-militar ha panalapas ngan

pandestroso ha ira lugar. Hul-os nira ini nga

aatuhan ngan papapagbatunon ha ngatanan nga

posible nga pamaagi. 5

Umento ha suhol,

naidaug han PKM

Naidaug han rebolusyonaryo nga

organisasyon han mga parag-uma an

interbaryo nga kontrapyudal nga pakig-away

ha pagpaumento han suhol ha unom nga

baryo ha Weste Samar han Hunyo 2008.

Nakab-ot han sobra 250 nga membro

han unom nga tsapter han Pambansang

Katipunan ng Magbubukid (PKM) an ira mga

demanda ha pakignegosasyon ha tulo nga

pinakalandaw nga agaron maytuna ha lugar.

Pinaagi liwat han maupay nga pakig-alyansa

han PKM ha mga konseho ha barangay,

nahimo nga ordinansa ha mga baryo an

nakab-ot nga mga kadaugan.

Ha trabaho ha banika, napaumento an

suhol ha pagkaingin tikang ha P80 ngadto ha

P100; pagdalos tikang ha P65 ngadto ha P75;

pagkahoy tikang ha P80 ngadto ha P100;

pagbari tikang ha P60 ngadto ha P100; ngan

ha pagdalos hin pakyawan ha 10-por-10

ka-dupa nga uma tikang ha P70 ngadto ha

P100.

Ha pagkopras naman, napaumento an

suhol ha pagsaka/hakot tikang ha P150



ngadto ha P200 kada adlaw; ha pagbunot tikang

ha P10 ngadto ha P20 kada 100 ka-buok; ngan

ha paglukad tikang ha P10 ngadto ha P15 kada

sako.

Maabot 230 nga trabahador ha uma,

kablas nga parag-uma ngan ubos-han-

namumutngaan nga parag-uma an prinsipal nga

nakakatagamtam yana hini nga mga kadaugan.

Para mailansar ngan maidaug an away,

nagin yawe an pagbulig ngan paggiya han

Partido ngan yunit han BHB nga nagios ha erya.

Gintirok hini an mga tinaglawas han mga tsapter

han PKM ngan pinili nga elemento han butnga

nga saray ha usa nga taktikal nga komite ha

kampanya (KamKom). Komo pangandam ha

away, ginpangunahan han KamKom an pagbug-

os han SICA ha mga baryo, paghurma han mga

demanda han pakig-away, paglansar hin

kampanya ha edukasyon ngan propaganda, ngan

pagkabig ha mga butnga nga elemento ha mga

baryo. Mas naisa an kapukawan han kaapihan

han PKM ngan mga taghimaryo hiunong ha

nasyunal ngan internasyunal nga sitwasyon,

rebolusyonaryo nga programa ha reporma ha

tuna ngan panginahanglan han pag-ato ngan

pagpakyas han OBL2. 5

Hulyo 5. Epektibo nga nakagkontra-

opensiba an usa ka-iskwad han Bagong

Hukbong Bayan han Rogelio Bantilo Command

(RBC) ha tropa han 63rd Infantry Battalion ha

Brgy. Gibunawan, Silvino Lobos, Norte Samar.

Banda alas 11 han aga, naabat han iskwad

han BHB nga mayda 22 nga kaaway nga

nagkakamang para reydon hira. Nagdesisyon an

kumand nga hulaton an pagsagka han kaaway

agud mabirahan ini. Ha 20 minutos nga

bubtuhay, duha an patay ngan usa an samaran

ha militar. Samtang, talwas nga nakaatras an

bug-os nga yunit han BHB.

Hulyo 15. Ginkaengkwentro han usa ka-tim han

BHB ilarum han Serafin Pacimos Command

(SPC) an iba pa nga kolum hin 38 nga tropa han

63IB ha Brgy. Inubod, Matuguinao, Weste Samar.

Una nga nasipatan han BHB an

kasundaluhan nga nakadto ha bawbaw han

bukid. Mamingaw nga pumusisyon an iskwad

gerilya ha ubos han bukid ngan ginhulat an

paglugsong han kasundaluhan. Ha 15 minutos

nga pagpabuto han mga kasama, duha an patay

ngan usa an samaran ha kaaway.

Nademoralisa an militar ha semi-

automatic nga pagpabuto han BHB nga kahuna

nira nakadto ha tabok nga bukid. Usa ka oras nga

ginpauranan han militar hin yukot-yukot nga

bala hin M16 ngan 15 nga launcher grenades an

nasabi nga bukid. Samtang, maiha na nga

nakaatras hin waray kaswalti an BHB.

Hulyo 16-20. Gin-istraping han pareho nga

tropa han 63IB an pira nga parag-uma ha usa

nga balay ha uma dapit ha Brgy. Inubod,

Matuguinao. Naigo dayon an tagbalay nga hi

Julito Calagos, 28 anyos, inasaw-an ngan

residente han Brgy. Carolina, Matuguinao. Para

depensahan an kalugaringon ngan iba pa nga

parag-uma nga nakada ha balay, umato hi

Calagos gamit an iya pugakhang. Antes hiya hul-

os nga mabawian hin kinabuhi, nakasamad hiya

hin usa nga sundalo ngan nakabulig ha

pakatalwas han iba pa nga parag-uma.

Nangistraping liwat hira hin parag-uma

ha Brgy. Carolina. Dinhi upat ka-adlaw hira nga

sumalado ha taghimaryo ngan waray gawas-

gawas ha baryo. Ginkada nala hira pinaagi hin

helikopter para dul-ungan hin pagkaon ngan

lohistika ngan para kuhaon adton ira mga patay

ngan samaran.

Nag-ebakwet an mga residente han baryo

ha kahigripid nga barangay ha kabaraka nga

abusuhan hira han mga sundalo ngan gamiton

hira nga taming ha armado nga agway.

Ha kahadlok nga sulungon hira han BHB

ha baryo, naobliga an tropa-militar nga bumaya

ha baryo ngan pumusisyon ha guba ha kabuluran

nga dapit han Brgy. Rizal han Hulyo 20.

Operasyon han 63IB, pakyas ha

aktibo nga depensa han BHB ngan masa




Hulyo 21. Tikang alas-11 han aga, usa ka-oras

nga ginbombahan ngan ginmasinggan hin upat

nga helikopter - duha nga Huey ngan duha nga

MG520 - an ginposisyunan han tropa han 63IB

ha dapit han Brgy. Rizal, kay gin-alahan an ira

aso nga kanan kampo han BHB.

Alas otso han aga ha pareho nga adlaw,

ginharas han usa ka-tim han RBC an iba pa nga

kolum hin 22 nga tropa han 63IB ha Brgy.

Osmeña, Las Navas, Norte Samar komo suporta

ha SPC. Usa an samad nga sundalo.

Nagkaatras ha mga bungto an ngatanan

nga kolum han 63IB nga nag-inoperasyon ha

border erya han Matuguinao, Silvino Lobos ngan

Las Navas pag-abot han Hulyo 23. 5

2 nga M16, nakumpiska han BHB

ha ambus ha San Isidro, NS

Duha nga M16, 300 nga bala, mga magasin,

katsutsera, habersak ngan iba pa nga

higamit-militar an nakumpiska han Rodante

Urtal Command han Bagong Hukbong Bayan

han ambuson nira an usa ka-iskwad han 20th

Infantry Battalion ha Kilometro

15 ha feeder road ha Brgy. Palanit,

Norte Samar hadton Hulyo 7,

2008. Upat an patay ngan

duha an samaran ha

militar. Samtang, waray

kaswalti ha gapil han BHB. 5

Maisugon nga ginbuksas ni Jino de la Cruz, 13 anyos, taga-Brgy. Carolina, Matuguinao, Weste

Samar an kaagi niya ngan han iya bugto nga hi Lino, 11 anyos, ha kamot han mga elemento

han 63IB hadton Hulyo 7.

Ginbunyugan hiya han iba pa nga biktima ngan mga membro han konseho han Brgy. Carolina

ngadto ha usa nga istasyon han radyo ha Tacloban City, Leyte han Agosto 25 agud ibuyagyag an

mga krimen han militar ha ira lugar. Ginbuligan liwat hira han mga organisasyon nga tag-undong

han tawhanon nga katungod nga magsang-at hin reklamo ha kaangayan nga mga institusyon ngan

ahensya.

Mga menor-de-edad, ginpagiya ngan gintortyur han 63IB

Mayo 24. Ginpatay han duha nga paramilitar

ilarum han 63IB hi JR Bartolo, 20 anyos ngan

taga Brgy. Inubod, Matuguinao. Gintahapan nga

lider han Kabataang Makabayan an biktima.

Hulyo 7. Alas syete han aga ha umhanan han

Brgy. Carolina, pwersado nga ginpagiya han

militar an magbugto nga Jino ngan Lino de la

Cruz ngadto ha kampo kuno han NPA. Tungod

nga waray man hira naitutdo, gintarhug hira nga

papatayon. Ginlinatik an ira talinga, gintagaan

hin hunting knife an ira liog ngan ginsinukol-

sukol an ira lawas hin manban para han gin-

uukab nga luho nga paglulubngan daw ha ira.

Gintarhug hira nga makakauli la kun lumayog

hin hitaas nga pangpang ngan mabuhi. Alas

singko na han kulop hira ginbuhian.

Ginkawat liwat han kasundaluhan an

moskitero, mga kaldero ngan plato, sundang, bolo

ngan duha nga manok tikang ha balay ngan uma

ni Elveria de la Cruz ha Brgy. Gicbuan, Silvino

Lobos. Gintamak-tamakan nira an tanum nga

humay nga may upat ka-gantang nga pugas.

Ubos liwat nira ipinanugba ngan pinangaon an

tanum nga mais.

Hulyo 15. Ginsunog han mga tropa han 63IB an

bablay ni Jocno, Eyok ngan Nonoy de la Cruz han

umhanan ha Brgy. Inubod ha tahap nga sak-anan

ini han mga NPA. Ginpan-gabot liwat han militar

an 30 ka-puno nga bag-o nga tanum nga lubi

ngan mga utanon ha uma ni Romeo Anterio.

Hulyo 16. Gin-istraping han mga elemento han

63IB ha pamumuno ni Lt. Patrick Retonban an

tulo nga parag-uma nga nakadto han usa nga

balay ha umhanan han Brgy. Inubod. Namatay

dinhi hi Julito Calagos, 28 anyos, may asawa.

Pagka-alas kwatro han kulop, gin-istraping hi

Alvin Tinedero ha Brgy. Carolina.

Hulyo 17-20. Nag-istambay ngan sumalado an

militar ha mga sibilyan ha Brgy. Carolina.

Iginpapaalog ha mga kabatan-unan ngan pati

kalagsan han baryo ultimo an pankarigo nga

tubig han kasundaluhan. Ginpila ngan

ginretratuhan nira an kababayin-an. Waray na

makakapangabuhi an mga parag-uma kay

ginlimitaran nga kumadto ha uma.



Hulyo 21. Usa ka oras nga namomba ngan


Waray wantas nga pangangabuso an ginhihimo han mga tropa han

63IB ha ira operasyon militar ha Pambujan, Silvino Lobos ngan

Las Navas ha Norte Samar. Nahisumat an upat nga kaso hin ilegal nga

pag-aresto, 19 nga harasment, ngan mga kaso hin pagdestroso han

panginabuhi han masa tikang Marso tubtob Hulyo.

Mga panalapas han 63IB ha Norte Samar

Marso 6. Pakyas an pag-aresto han mga tropa

han 63IB kanda Reynaldo Janito, 50 anyos, ngan

Carias Janito, 55 anyos, mga residente han Brgy.

Giparayan, Silvino Lobos. Gintatahapan hira nga

may sumpay ha BHB. Gin-ensirkuluhan an ira

balay, pero kay waray man dinhi an duha,

nagtarhug an militar nga pag-aanitan hira kun

madakpan.

Ginpila, gintarhug ngan gin-interogar

liwat an 16 nga parag-uma nga naglulukad han

maagian hira han pareho nga tropa. Ginpapag-

giya liwat hira ngadto ha Brgy. Osmeña.

Nahiagum hin mga paso hin mga sigarilyo hi Ebo

Bantilo tungod han pagpwersa ha iya nga

magsumat kun hain iton kampo han NPA.

Marso 7. Alas tres han kaagahon, gin-aresto

ngan pirit nga ginpagiya ha operasyon hi

Domingo Obiado han pareho nga tropa.

Nahiagum hiya hin kastigo ngan suntok ha

lawas. Pauru-utro liwat hiya nga ginhulog ha

pangpang nga hinigtan hin balagon an iya hawak

ngan ginpainom hin tubig nga tikang ha lam-aw.

Mayo 9. Ginsunog han kasundaluhan ha

pamumuno ni Lt. Tayaban an bablay nira Walde

Mañuzo ngan Oscar Obiado, mga residente han

Brgy. Capotoan, Las Navas. Lakip ha pagsunuga

an upat ka-sako nga humay, upat ka-gantang nga

bugas, pito ka-gantang nga mais ngan iba pa nga

higamit ha balay. Inabot hin P25,860 an kabug-

osan nga danyos ha panginabuhi han mga

biktima.

Mayo 18. Ilegal nga gin-aresto hi Dexter Sorio,

27 anyos, ha Brgy. San Isidro, Silvino Lobos.

Nahiagum ini hin grabe nga kastigo ngan tortyur

Pirit liwat hiya nga

ginpagiya ha mga

operasyon.

Hunyo 4. Ilegal nga gin-aresto, gintarhug ngan

gin-interogar hi Noriel Orpeza, 23 anyos, may-

asawa, ha ira panimalay ha Brgy. Ynaguingayan,

Pambujan. Samtang nangangaon han

panihapon, tigda la nga sinaka hin waray sarit

an mga sundalo ha ira panimalay. Gintutukan anbiktima hin pusil, gin-gapos ngan gin-guyod

tipakadto ha barangay hall kun diin nagkampo

an tropa ha pamumuno ni Lt. Cadel. Didto,

ginsul-uban hiya hin selopin ha ulo agud

paaminon nga kaapi han rebolusyonaryo ngakagiusan.

Hunyo 12. Gin-aresto pinaagi hin “pag-imbitar”

han tropa ha pamumuno ni Lt. Yacap an usa nga

residente han Brgy. Tula, Pambujan nga nag-

ngangaran kan Nongnong. Ha kampo, gin-

imbestiga hiya ngan ginpa-inom hin usa ka-litronga tubig, ginsuru-suntok ngan ginbanyakan

ngada han iya pagsuka. Bari usa niya nga gusok

ngan lupo an iba nga tul-an. Antes buhian,

gintugon hiya han mga sundalo nga diri

magsumat nga ginkastigo hiya.

Hulyo 5. Ginharas han kasundaluhan ha

pamumuno ni Lt. Tayaban an magpatud ngaEduardo Obiado, 21 anyos ngan Danny Obiado,

23 anyos nga nag-uukoy ha Brgy. Capotoan, Las

Navas. Pirit hira nga ginpaamin nga mga kaapi

han BHB.

Samtang, pwersado nga ginsulod han

militar an balay han negosyante nga hi ALex

Salagindo ha Brgy. Capotoan. Ginkwelyuhan

ngan gin-interogar hiya ngan ginpapaamin nga

kuryer ngan tagsuporta han BHB. 5

nangistraping an upat nga helikopter giutan han

Brgy. Inubod, Brgy. Carolina ngan Brgy. Rizal.

Upat nga bomba an ginhulog samtang gin-

istraping an umhanan han 15 nga pamilya.

Naringgal ngan nag-erebakwit ha kahigripid nga

mga umhanan.Pagka-alas kwatro han kulop, ginrekisa

han tropa han 63IB ngan han usa nga elementohan CAFGU an 32 nga balay ha Brgy. Inubod ngangintirok an taghimaryo ha dancing hall hanbarangay. Gindara hin waray sarit han mgasundalo an chainsaw nga pananag-iya han

barangay. 5


baryo an mga parag-uma nga nakada hini nga

pinaagi hin pagputos han iya ulo hin selopin.


Ginsukna han Rodante Urtal Command han

BHB hi Mayor Edmund Guillamac han Silvino

Lobos, Norte Samar han iya aktibo nga

pagsuporta ha Oplan Bantay Laya 2 han AFP. An

iya kontra-rebolusyunaryo ngan militarista nga

tindog ngan gios naghatag hin karinggal ngan

destroso ha panginabuhi han mga molupyo han

bungto.

Antes an eleksyon han 2004,

nakapanukod hiya hin pukot-paniktik nga

nagpapatuman han iya mga mando. Han piniliay

nga pambarangay naman han 2007, para

makagpatawag hin ispesyal nga piniliay ha upat

nga baryo han Silvino Lobos, ginharas niya an

oposisyon pinaagi hin pagrekwest hin tropa-

militar nga magseseguro han iya kadaugan. Gin-

isyuhan niya hin mga armas an pira nga kapitan

para gamiton kontra ha rebolusyonaryo nga

kagiusan. Tungod hini, naringgal an maupay nga

pangukoy han molupyo.

Guillamac: kontra-rebolusyonaryo,

militarista ngan kontra-katawhan

Gin-iibanan liwat niya hin 10% an

Internal Revenue Allotment (IRA) han mga

baryo agud seguruhon nga may maipalit hiya

hin armas para ha iya mga special bodyguards,

mga vigilante nga grupo sugad han Doce Pares

ngan Colorum sugadman mga CAFGU, imbes nga

alutagahan hin pondo an mga proyekto para ha

katawhan. Gin-gagamit niya an lokal nga

gobyerno para ig-implementar an mga plano

militar.

Ha pinakaurhi, responsable hi Guillamac

ha nahitabo nga ebakwasyon ha siyam nga baryo

han Silvino Lobos. Tikang Nobyembre 2007

tubtob Hunyo 2008, 476 nga indibidwal an nag-

ebakwet ha mga baryo han Giparayan, Diit de

Turag, Gusaran, Cagdao, Camanggahan,

Camayaan, Imelda, Tubgon ngan Gibunawan. An

mga biktima nga nasarig la ha pag-abaka ngan

pagkopras waray na makapangabuhi tungod

han grabe nga militarisasyon. Maabot hin P9.7

milyon an kabug-usan nga destroso ha

panginabuhi han mga biktima sakob han siyam

ka-bulan nga dislokasyon. 5

aga. Dati nga sarhento hi Dando han 19th Infantry

Battalion.Tikang 2003 nagpaka-nerunegosyante

hin lukad ngan abaka hiya para makapanukodhin pukot-paniktik ha mga barangay han Mabini,El-impon, Paco, Lakandula, Cuenco, Osmeña,Tubang ngan Victory ha Las Navas. Komohandler han mga aset/espiya ha kahilab-an hanHinaga River ha Las Navas, kada semana nganareport hi Dando ha kampo-militar ha bungto.Paragdul-ong liwat hiya han nag-ooperasyon ngatropa-militar ha kairayahan gamit an iya de-motor nga sarakyan ha salog.

Agosto 13. Usa nga aktibo nga intelidyens hanAFP nga hi Jessie del Monte an namatay haspecial operation han Serafin Pacimos Commandha Brgy. Inalad, Motiong, Weste Samar han alas3:30 han kulop. Direkta hi del Monte nga upod-upod han death squads ha mga panmatay nganpansikmit ha panahon nga CO han 8ID hi Gen.Jovito Palparan han 2005. Hiya liwat an utok hanpagpatay kan Rogelio Dacutanan, usa ngakonsehal ha parehas nga barangay.

Setyembre 4. Patay an mga pulis nga hiraSPO2 Samuel Caparroso ngan PO1 Mario

Segovia ha special operation han Silvio PajaresCommand han BHB ha Palapag, Norte Samar.Kaapi hi Caparroso han Police Provincial MobileGroup (PPMG) ngan nangungulo han ProvincialMining Task Force, samtang hi Segovianagseserbe nga iya bodyguard.

Maiha na nga iginrereklamo han mgasibilyan hi Caparroso. Dabi hiya ha pagmasakerhan upat nga membro han pamilya Banicas haLaoang, Norte Samar ngan ha iligal nga pagtotroso

ngan quarrying. Ginpatay liwat niyaan igkasi membro han PPMG nga

maaram han iyamga anomaliya.

Agosto 15. Namatay

an opisyal-paniktik han AFP

nga hi Rio Dando han ambuson

hiya han Rogelio Bantilo

Command ha Brgy.

Poponton, Las Navas, Norte

Samar han alas noybe han

Mga opisyal-paniktik ngan membro

han death squads han AFP, ginbirahan han BHB



Treyning pan-opisyal

han BHB, nasulong

Maabot 100 na nga opisyal ngan kadre han

Partido ngan Bagong Hukbong Bayan ha

rehiyon an nakatapos han ispesyal nga kurso

pagpapahiara pan-opisyal tikang han abrihan

han Efren Martires Command han BHB an

mobile politico-military school hini hanDisyembre 2007.

Gin-aadman dinhi an mga balaud han

gerra ha kabug-osan, mga leksyon ha gerilya nga

pakiggerra ha Tsina ngan Byetnam, mga

partikular nga kinaiya han gerra han katawhan

ha Pilipinas ngan mga leksyon ha eksperyensyahan gerilya nga pakiggerra ha rehiyon ha

naglabay tubtob ha presente. Ginpopokusan han

kurso an pagdiriher han gerra ha taktikal nga

lebel (usa nga aksyon-militar) ngan operasyunal

Agosto 2. Gin-ambus han Jovito Ragay

Command hi Rafael Papiona, lider hin armadonga kontra-komunista nga kulto nga kun

tawagon ‘Lanhan’ ngan aset han militar ha Brgy.

Inasudlan, Villareal, Weste Samar. Maabot 20 nga

elemento han kulto an armado hin mga shotgun,

.45 kalibre nga pistola ngan mga M14 ngan M16

nga hinuram ha militar. Ginriringal hini an mgabaryo dapit ha Sta. Rita, Basey, Daram ngan

Villareal kay ginpapaiwas an mga tawo nga diri

napupugos umapi han ira organisasyon. Patay

hi Papiona ngan usa pa nga membro han kulto

ngan nakumpiska tikang ha ira an usa nga .45

kalibre nga pistola.

Hunyo 12. Ha MacArthur, Este Samar, usa nga

pulis, hi PO1 Rogelio Duque, an namatay ngan

usa nga M16 an nakumpiska han Francisco

Elairon Command han BHB ha special operation

hini ha merkado han bungto.

Marso 1. Ginbira han Rodante Urtal Commandpinaagi hin usa nga special operation hi Sgt.

Gener Rosales ( ginkikilala gihapon nga Sgt. Ner

Rongcales), commanding officer han “Black

Army”, usa nga iskwad hin parupanmatay ilarum

han kumand han 20IB. Mga alas onse han gab-i

ginpusil-patay han mga Pula nga mangarawayini nga sarhento samtang nakasakay han iya

motorsiklo ha Brgy. Balite, San Isidro, Norte

Samar, mga singko minutos la an kahirayuon

tikang ha usa nga ditatsment han 20IB ha Brgy.

Salvacion ha mao manta nga bungto. 5

Treyning-militar han

yunit milisya, naboylo

Madinaugon nga nailansar an batakan nga

treyning-militar han mga yunit milisya ha

usa nga baseng gerilya ha Norte Samar han

Disyembre 2007, ha pangunguna han yunit han

BHB ha erya.

Ginkomponer an upatka-adlaw nga treyning hin pag-

aram han mga oryentasyon

ngan prinsipyo militar nga

ginsusundan hin praktikal nga

aplikasyon. Nagpahiara an YM ha

tama nga pagkatin ngan pagsayt hapusil; indibidwal nga pagmaniobra ngan

panyunit nga pormasyon ngan maniobra

pankombat; ngan mga pamaagi ha pagreyd, ambus,

isnayp, kontra-reyd, ngan engkwentro.

Signipikante nga napauswag han YM an

ira pagsubaybay han gios han kaaway ngan mgakontra-rebolusyonaryo ngan pagpanalipod han

seguridad han baryuhanon. Naisa an ira kadasig

ngan kumpyansa ha pagpatuman han mga

misyon ha ira han BHB, lakip na an pagbunyog

ha mga taktikal nga opensiba.

Ginlalauman nga mas bumoylo pa an mgasugad nga pagpapahiara militar han yukot-yukot

nga kaapi han YM ha bug-os nga rehiyon ha

pangunguna han mga platun gerilya han BHB.

Piho magreresulta ini ha mas marayhak ngan

haluagan nga partisipasyon han masa ha gerilya

nga pakiggerra. 5

tikang ha paypay 11... haluag nga lupgop ngan panahon).Ha teoretikal nga pag-aram,

iginkukumbina an lektura ha mga workshop

ngan pag-aram ha pinili nga eksperyensya o case

studies. Ginhihimo an pira nga military exercises

ngan drills agud maistandardisa an pagdumara

hini han mga upisyal ha ira kada tagsa yunit oerya. Ginsisil-at an pagpahiara ha mga istap nga

opisyal subay han panginahanglan, sugad han

crash-course ha buruhaton paniktik ngan

komunikasyon. Mayda partikular nga

pagpapahiara naman han mga instruktor ngan

giya pampulitika han mga platun gerilya.Ha lima ka-batch nga nailansar hini,

nahagos an treyning hin unom ngada napulo

kaadlaw. Segun ha mga nakatapos han treyning,

signipikante nga nadugangan an ira kumpyansa

ngan kabatiran ha pamumuno militar ngan

pagdidiriher han mga away ngan kampanya

militar. 5

nga lebel (serye hin mga aksyon-militar ha mas


Ha ginlalansar hini nga Oplan Bantay Laya 2, usa han pinakalandaw nga panalapas han militar

ha mga tawhanon nga katungod amo an hamletting. An hamletting han mga komunidad

nangangahulugan han pwersado nga pagpailarum hini ha superbisyon-militar, pagkontrol han pan-

ekonomiya nga produksyon dinhi, pag-ulang han agos han pagkaon ngan iba pa nga panginahanglan

(food blockade) ngan suok nga pagsubaybay han gios han molopyo. An tuyo kulaos hini nga “hikawan

hin rekurso an rebolusyonaryo nga kagiusan agud mamatay ini ha dayuday”. Ha kamatuoran, waray

iba nga nasasakripisyo hini kundi an masa nga parag-uma nga duroy nga nahiluludlod ha kakurian.

Hamlet: mga komunidad nga iginpapailarum

ha paghahadi han militar

Pagsensus ngan panggigipit pinaagi han

sedula. Daug pa an mga natutungdan nga

sibilyan nga otoridad ha ginhihimo han militar

nga pag-obliga ha molopyo nga manlukat hin

sedula ngan ipapirma ini ha mga opisyal-militar.

Iginbuksas han mga taga-Brgy. San Andres,

Motiong, Weste Samar nga gin-oobliga hira nga

ipapirma an ira mga sedula kanda Lt. Reynold

Patriarca, opisyal han civil-military operations

(CMO), ngan Lt. Ray John Labiao, kumander han

kampo han 46IB Alpha Company ha Brgy. Calapi,

Motiong.

Ha Brgy. San Isidro, Las Navas, Norte

Samar naman, gin-iimbistigar, gindadakop ngan

ginkakastigo han mga elemento han 52IB nga

nagkakampo dinhi an mga parag-uma nga

waray sedula. Damo na an ginbiktima hini nga

mga taga-Weste Samar nga napakadto ha Brgy.

San Isidro para mangumpra o magbaligya han

ira produkto ha uma.

Pinugos nga pagpapagwardya han mga

sibilyan. Gintitipahan han mga taga-San Jose de

Buan, usa nga interyor nga bungto han Weste

Samar, an panmimirit ha ira han militar nga

magwardya kada gab-i ha kampo han 46IB

sakob han bungto. Tikang Marso 14, pinirit nga

ginpapagwardya

han 46IB an mga

membro han

s a n g g u n i a n g

bayan; kapitanes,

kagawad ngan

tanod han mga

barangay ngan

purok; mga

m a g t u r u t do ;

ngan iba pa nga

sibilyan nga 17

anyos an edad

tipaigbaw.

Han Marso 17, ginbanyakan ngan

makadamo ginbundol han butt han M14 han usa

nga sundalo han 46IB an parag-uma nga hi

Dionisio Rebato, 52 anyos, taga-Sityo Aringit hini

nga bungto, may asawa ngan mga anak, nga

waray sumugot ha paggwardya. Tungod han

grabe nga kastigo, nag-antos an biktima hin pag-

inihi hin dugo ngan iba pa nga kahibangan ha

lawas.

Kamadarahug ha mga tsekpoynt. Gintindog

han 46IB ha pamumuno ni Lt. Labiao an mga

tsekpoynt ha iba-iba nga parte han kalsada tipa-

San Jose de Buan labi ha panahon hin tabo. An

mga waray sedula, gindetiner, gin-interogar ngan

ginlambahan ha paa hin paddle o barateha. Han

Abril 28, gindakop ngan ginkastigo hi Gilberto

Gabane, 30 anyos nga parag-uma ngan may

asawa, ha tsekpoynt ha tabo ha Brgy. Canligis,

Paranas, Weste Samar han mga elemento han

46IB tungod kay waray hiya naipakita nga

sedula.

Pagkontrol han pamalit ngan agos han

pagkaon. Tikang han Mayo 4, gin-imponer han

46IB ha pamumuno ni Lt. Labiao an lima ka-

gantang nga maksimum nga poyde paliton nga

bugas ha Brgy. Calapi, Motiong, Weste Samar han

kada molopyo. Biktima an mga residente han 23

nga barangay nga nasasakop han mga bungto

han San Jose de Buan, Motiong, Paranas ngan

Jiabong. Gindadakop ngan gin-iinterogar han

mga sundalo an hin-o man nga napalit hin bugas

nga sobra han talaan, ha pagtahap nga para ini

ha BHB.

Pareho an ginhihimo han mga elemento

han 34IB nga nakabase ha Brgy. Guirang, Basey,

Weste Samar. Han Pebrero 2008, usa nga

negosyante an ira ginkumpiskaran hin 10 ka-

sako nga bugas ha pagtahap nga kanan BHB ini.



Sugad liwat an ginhimo han mga

elememto han 52IB nga gindudumara ni Lt.

Ogalesco (CO) ngan Lt. Gobuay (vice-CO), nga

nagkakampo ha Brgy. San Isidro, Las Navas,

Norte Samar. Tikang Agosto 23, ginkontrol nira

an pamalit hin bugas han mga residente han

baryo ngan iba pa nga agpiki nga baryo subay

ha talaan nga usa ngan tunga ka-salmonan nga

bugas para han kada tawo ha kada adlaw. Gin-

iimbestiga han mga sundalo kun pira an

membro han pamilya ngan kanan pira ka-adlaw

an bugas nga pinalit han kada naagi ha

tsekpoynt.

Iba pa nga panggigipit. Ultimo kakarabwan

kinahanglan magkaada hin ligal nga papeles. Ha

miting han Municipal Peace and Order Council

ha San Jose de Buan, gindeklara ni Sgt. Abacquiao

han 46IB nga angay iparehistro han mga parag-

uma ha munisipyo an ira mga karabaw, kabalyo

hin P300 kada usa. Tarhug han militar nga ira

kukumpiskaron ngan iihawon an kakarabwan

nga ira mahiaagian ha ira operasyon nga warayrehistro tungod kay ini kuno tikang ha BHB.

Masyado gin-aabaga han mga parag-uma han

Motiong, Jiabong, Paranas ngan San Jose de Buan

an sugad nga kamahal nga gastos.

Mahinunumduman nga han 2005, ha

panahon han pamumuno ni Gen. Jovito Palparanha 8ID, damo nga mga karabaw an ginlapi,

ginkumpiska ngan gin-ihaw han militar tungod

han alegasyon nga hinatag ini han BHB ha

masa. 5

Aktibo nga nagpopropaganda an BHB ha

importansya han pananum hin pagkaon labi hamga lugar nga mas landaw an pagsarig han masa

ha cash crops sugad han lubi, abaka ngan pati

kahoy ngan uway ha guba. Ginbubuligan hini

an mga tsapter han PKM nga magpalutaw hin

mga gahi ngan liso ngan magpauswag han mas

syentipiko nga mga pamaagi han pagtanum.Ginpapakanap hini agud diri mapuo an mag-

upay nga dinhianon nga gahi. Ha kada may

higayon, naintegreyt an mga Pula nga

mangaraway ha trabaho han masa ha uma.

Gin-aapi ha regular nga pag-ases han mga

platun gerilya an agi hini ha integrasyon ha masangan ihap han aktwal nga naitatanum hini ha

mga uma han masa ha kada panahon. An usa

ka-iskwad han Rogelio Bantilo Command

nakatanum hin 1,500 ka-puno hin duma, prutas

ngan utanon ha tulo ka-bulan. An usa nga platun

han Serafin Pacimos Command nakatanum hinsobra 5,000 ka-puno ha Matuguinao, Weste

Samar ha usa kapanahon. An EMC naman

bumulig hadi ha kampanya han PKM ha

paghimo hin mga pispan ngan pagpalutaw hin

mga fingerlings nga tilapya ngan bangus ha pira

nga baryo ha Calbiga ngan Pinabacdao, WesteSamar.

May praktis an iba nga platun sugad han

main units han EMC hin pag-istablisar hin

Kampanya han BHB ha pananum hin pagkaon, nagpapadayon

kalugaringon mga lote-produksyon diin man ini

nga erya nadidisponer ha kada panahon.Gintatamnan ini han mga Pula nga mangaraway

hin panmaihaan nga tanum sugad han duma

ngan prutas, ngan utanon para han pagsustiner

han BHB ngan para ha masa nga parag-uma.

Ginpupulsan yana han usa nga platun han Jovito

Ragay Command an ira duha nga lote-produksyon nga ginpugsan hin usa ka-lata hin

humay ngan mga utanon.

Ha Leyte naman ha naglabay, bumulig an

Mt. Amandewin Command ha mabayanihon nga

pakig-away han yukot-yukot nga trabahador ha

uma ha pagposisyon ha hagluag nga bakantenga katunaan han mga asyendero han tubo ngan

rantsuhan agud makapananum hin humay ngan

mais pankonsumo. Padayon nga sandigan hini

nga mga kadaugan han masa an naiksister nga

rebolusyonaryo nga armado nga kusog ha isla. 5

Permanente nga buruhaton han mga yunit han Efren Martires Command (EMC) an kampanya

ha pananum hin pagkaon. Kaparte ini han pagdebelop han usa nga ekonomiya ha kabaryuhannga makakabulig ha masa nga parag-uma ngan makakasustiner han nasulong nga gerilya nga

pakiggerra.



An mga peligro han pananum hin tuba-tuba ha Samar

Syete syentos ektarya an karuyag tamnan hin

jatropha o tuba-tuba han rehimen Arroyo ha

isla han Samar, ikaduha ha pinakahaluag sunod

ha Negros Oriental, ha syahan nga boylo han

biofuels nga programa hini. Ginpatikangan nahan Kibio Co. Ltd., usa nga Koreano nga

kumpanya, an paglalong han tuba-tuba ha lima

ka-ektarya ha San Roque, Norte Samar ngan

pag-istablisar hin mga contract-growing

arrangements ha mga lokal nga tag-iya hin tuna.

Ha Basey, Weste Samar, mismo an 801st InfantryBrigade han Philippine Army an nag-uundong

han pananum hin tuba-tuba pinaagi han

“Baktas-Kabubwason” nga civil-military nga

programa hini.

An tuba-tuba usa nga surok hin lana nga

ginpoproseso ngadto ha biofuel para igsakot oigsaliwan ha ordinaryo nga gasolina o petrolyo

nga produkto. Nauuso an biofuel nga

produksyon ha iba-iba nga dapit han kalibutan

tungod kay tikaubos na an surok han petrolyo

ngan gasolina tikang ha ilarum han tuna ngan

tikamahal na an presyo hini.Sering han mga tag-undong han biofuel

nga produksyon ha Pilipinas makakapalutaw

kuno ini hin damo nga trabaho ngan pakabuhi,

makakapadukwag han lokal nga industriya han

lana ngan makakabulig ha kalibungan.

Dako ini nga buwa. An mga dagko ngaagaron maytuna an maghahakin han ganansya

komo suplayer han hilaw nga materyales sugad

han tuba-tuba samtang an mga parag-uma

magpapabilin nga saop o trabahador dinhi.

Tungod kay tagdagko nga kapital an kinahanglan

ha pagproseso han biofuel, diri mga Pilipino nganegosyante kundi mga langyaw nga kapitalista

an kaudgan magtatag-iya han mga planta o

pabrika hini ha Pilipinas. Kun sugad,

panginahanglan han langyaw, diri han Pilipinas,an babatunon han biofuel nga produksyon ha

nasud.

Makahiribang ha tuna an tuba-tuba kay

malamon ini ha tubig. Aada liwat an peligro han

haluagan nga paghawan han kagugub-an ngan

pagpahaligot han mga gintatamnan hin mgapagkaon nga pananum para la may haluag nga

matamnan hin tuba-tuba. Tungod ini kay

kinahanglan hin tagdamo nga hilaw nga

materyales para la makaproduser hin pira ka-litro

nga biofuel. Basar ha patikang nga pag-aliskay,

an tulo ka-kilo nga bunga han tuba-tuba kada tuignakakahimo la hin usa ka-litro hin biofuel.

Ini an rason kay-ano gin-uundong han

mga abante nga kapitalista nga nasud an biofuel

nga produksyon ha mga atrasado nga nasud

sugad han Pilipinas. Gabay an mga atrasado nga

nasud an magsakripisyo han produksyon hanpagkaon ngan maghibang han ira kalibungan

para magproduser han biofuel nga kinahanglan

han mga abante nga nasud. 5

Iginpaparayaw han rehimen Arroyo an wala-

tuo nga mga proyekto hini ha Sinirangan

Bisayas. Pero ginpapasagdan naman hini nga

gumuhap an mga epidemya ha pananum ngan

hayop ha rehiyon nga dugang nga nagpapakuri

ha masa nga parag-uma.

Maabot 450 na nga kakarabwan an

nagkamatay ngan mas damo pa an apektado han

sakit nga hemorrhagic septicemia (HS) ha isla

han Samar. Unob nga aada ha lawas han

karabaw an bacteria o kagaw nga hinungdan han

HS. Kun magluya an resistensya han hayop,

Mga epidemya ha agrikultura, ginpapabay-an han rehimen Arroyo

nadamo an kagaw tubtob nga maluob hin

impeksyon an dugo ngan iba-iba nga parte han

lawas nga poyde hini ikamatay. Madagmit

tumapon an HS ha iba pa nga karabaw pinaagi

han baya, ihi ngan laway. Gin-anunsyo han

Department of Agriculture ha rehiyon han

Agosto nga namakuna ngan nagkwarantina na

ini hin kakarabwan ha pira nga bungto. Kundi

padayon an pagguhap han HS ha Lapinig,

Catubig ngan Las Navas ha Norte Samar; Arteche


ngan Oras ha Este Samar; ngan iba pa nga parte


han Weste Samar.

Sobra 220,000 naman ka-puno hin lubi

an gin-atake han coconut leaf beetle o bagang

ha 20 nga bungto ha mga isla han Samar ngan

Leyte yana nga 2008, tanding han 6,000 ka-puno

la han 2007. Ginkakaon han mga mananap an

ubod ngan ugbos han lubi. Nagkakalalaya an mga

dahon hini ngan nagdudurot hin 25% nga

pagluros han kutsetsa kun di man kamatay gud

han puno.

Gin-amkon han Philippine Coconut

Authority ha rehiyon (PCA-8) han Hunyo nga

kanan 100,000 la nga puno an akos hini

tambalon tungod han kakulang han pondo tikang

ha nasyunal nga gubyerno. Diri pa kuno angay

ikaalarma an epidemya, sering han PCA-8, kay

guti ka-porsyento pa man la kuno han kalubian

ha rehiyon an apektado. Pero an ahensya mismo

an nagsusumat nga masyado madagmit

kumanap an bagang, ngan kemikal nga tambal

an pinakaepektibo nga magpoproteher han

kalubian kontra hini. Ikaduha nga tagproduser

hin lubi an rehiyon ha bug-os nga nasud.

Samtang, ha Sur Leyte padayon an

panhibang han mga sakit nga mosaic virus ngan

bunchy-top ha hagluag nga kaabakhan, nga pira

na ka-tuig nga gin-aabaga han mga parag-uma

ha probinsya. An rehiyon an numero uno nga

tagproduser hin abaka ha Pilipinas.

Tikahaluag naman nga kabanikahan an

gindedestroso han black bug o kumaw-kumaw

labi ha Paranas, San Jose de Buan ngan

Matuguinao ha Weste Samar ngan ha Las Navas

ha Norte Samar. Alagid-agid hin guti nga ipus

ini nga mananap nga may lima ka-milimetro an

kahilaba, may mabaho ura-ura nga hurak,

tagdamo nga nag-uukoy ha ilarum han tuna ngan

nagkukutkot ha mga gamot labi han humay ngan

duma. Haros waray na maani ha mga uma nga

gin-aatake hini nga mananap. Hul-os nga waray

ginhihimo nga pitad an mga ahensya han

reaksyunaryo nga gubyerno pagbulig ha mga

apektado nga parag-uma. 5

Natural nga mga pestisidyo, nadiskubre han PKM

Naproybaran han mga kaapi hanPambansang Katipunan ng Magbubukid

(PKM) ha Las Navas, Norte Samar ngaepektibo nga pestisidyo kontra ha kumaw-kumaw an tubli ngan kurot.

Haluon an tubig nga ginpaluoyan hintubli ngan han tubig nga ginpaluoyan hin kurot.Dugangan hin tubig agud mapalapsaw antimpla kun kinahanglan. Ispreyhan hini an bug-os nga uma antes magpugas. Tungod kaynaaanod an isprey ha kada pag-uuran, pauro-utro nga mag-isprey kadungan han pagdalostubtob han pagburod han humay. Waray inimaraut nga epekto ha tuna, ani ngan panlawashan tawo tungod kay natural an mga sangkaphan pestisidyo.

Kinahanglan an duruyog nga pag-ispreyha haruhaluag nga erya agud hul-os ngamapukan an mananap. Kun ha patag-usa la ngauma ini himuon, mabalhin ngan magbabalik-balik la ngahaw an kumaw-kumaw ha mgauma. Planuhon an pag-isprey komo kampanyahan tsapter han PKM ha usa nga baryo o piranga magkahigripid nga baryo.

Obserbasyon liwat han PKM nga masmadig-on an resistensya han mga dinhianonnga tulin han hayop ngan gahi han pananum

kontra ha mga sakit. Mas hitaas an insidentehan hemorrhagic septicemia ha mga lugar ngakanap an mga hybrid o diri-dinhianon ngatulin hin kakarabwan tikang ha carabao

dispersal nga programa han reaksyunaryo ngagubyerno. Mas kanap an sakit nga mosaic virus

ngan bunchy-top ha Sur Leyte diinpinakasamwak an hybrid nga gahi han abaka.

Komon naman nga pansapar-sapar hanmga parag-uma han lubi kontra ha bagang anmananap nga sipit-sipit nga nakaon han bunay

ngan misa han bagang. Ginbubutang ngan

ginpapadamo an sipit-sipit ha dapit han tayok

ngan ugbos han lubi. 5



LITERATURA NGAN ARTE

Usa nga luwa

Sulog han Sag-od, sulog han pakigbisog

Haganas han tubig, kusog han pakigbisog

Ika-15 han Setyembre 1981, ikaw ginbay-og

Puraok hin panginyupo, nguyngoy ug kulaog

Testigos ka han kasaysayan, linumos nga mga tingog!

Sadang na ba an magtangis; igo na la ba an magnguyngoy?

Inutang nga ginhawa – mga kabataan, amay ngan iroy.

Tipaunan-o makakabangon tikang ha pagkamakaluluoy?

Panumduman nira Itay, Inay, Inday ngan Nonoy!

O, Salog han Sag-od, salog nga makusog,

Paabya kami han imo tubig, han imo sulog.

An imo daralwa, an imo agos

Susug-on hin pag-abid han amon pakigbisog!

Salog han katulinan, nagpapabilin ka nga saksi

Pag-awas han dugo han 42 nga kinabuhi

Ano an angay hini nga mapait nga kaagi?

Pamilngon an hustisya para han mga inosente!

Baynte-syete ka tuig na an humagos

Mga ulat nan-gagataw pa ngan diri mahihimos

Padayon nga nagsusukot hin hustisya

Nangangandoy, nagguguliat nga igbulos, igbulos!

Sugad man katangkod han imo sulog

Tikang ha iraya, piho an pagpailawod

Kami nga imo mga anak, takos, madig-on ngan mabakod,

Makikigrebolusyon kutob ha pagdaug!

Ginhimo ha okasyon han ika-27 ka-tuig nga pagtagbo

han masaker ha Sag-od, Las Navas, Norte Samar.

Documents

Ngatanan-nga-bahin nga nasulong an rebolusyonaryo nga ... · PDF fileAn mg a signipik ante ng a kadaugan pan-ekonomiya nga ... an nag hahakin han k adak-an han P6 mil yon ng a tinuig