Nghia Ve Nam Duc Cua Nguoi Xuat Gia - Ns Le Thanh

8/3/2019 Nghia Ve Nam Duc Cua Nguoi Xuat Gia - Ns Le Thanh

1/86

NGH VNM C CA NGI XUT GIA

(Lun vn tt nghip)

GSHD: HT. Phc SnNi Sinh: Thch N L Thnh

--- o0o ---Ngun

http://thuvienhoasen.orgChuyn sang ebook 26-8-2009

Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc LcLi Ni uA.DN NHPLI NI UCHNG I - QU TRNH HNH THNH GII LUT

I. GIO PHP L GIIII. BA PHP QUY Y L GIIIII. GII KINHIV. NI GIIV. GII BN

CHNG II - GII LUT- C S CA O CI. KHI NIM V O CII. THC O CIII. CC QUAN NIM O C QUA CC TN GIO V TRIT HC NGTYIV. MC TIU CA O C

V. GII LUT L C S XY DNG O CCHNG III - NN TNG CA GIII. TR TU NN TNG CA GIIII. T BI NN TNG CA GII

B. NI DUNGI.- VI NT V I SNG XUT GIA

1.- NHNG IM C TRNG CHO I SNG XUT GIA2.- SCC CCH HC O CA NGI XUT GIA
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/Gioi%20Luat/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/Gioi%20Luat/


2/86

II.- NM C CA NGI XUT GIA1. - PHT TM XUT GIA HOI BI O C2. - HU K HNH HO NG PHP PHC C3. - CT I T THN, V THCH MC C4. - Y KH THN MNG, TN SNG O C

5. - CH CU I THA VI O NHN CC. KT LUNPH LC

---o0o---

Li Ni u

Sau l Tt nghip, nhng cnh y vng ca Tng Ni sinh kha III -nhng

ngi nhn danh Nh Lai s gi ln lt s tung bay trn khp mi mint nc (cng c th l ngoi nc). D nhin, tu theo nhn duyn vhnh nguyn, s c nhng ngi nhng vai tr, v tr khc nhau. Song,iu m ch Tn c trong Ban Gim Hiu cng nh chu Gio Th S kvng ni n hu hc tha k mng mch Pht Php ny, phi chng vnkhng ngoi mt iu tm huyt: Hy sng v hnh x xng ng vidanh ngha ngi con h Thch, ngi mc php phc ca c Nh Lai?-Chnh nh bn nm qua, mi khi ng h ti vt cho Tng Ni Sinh tu hc,hng Pht T ti gia vn thng by t lng ngng m i trc nhngcnh y vng gii thot km theo nhng li xng tn: Qu v l rng ctca Pht Php, l bc m phm ca tri ngi, l rung phc ln ca nhngian. Phi sng nh th no khng c ph nhng nim k vng y,nhng li xng tn y? l mt trong nhng iu bn khon ca ngisp ra trng.

Ngh v NM C CA NGI XUT GIA l hnh thc biu hin chotm lng trn qu ca ngi vit khi ngh n phc in ca ngi mc

php phc cng l ni gi gm ni nim u t ca ngi vit khi nhn lihin trng tu hc ca mnh cng nh ca cc php l ng hc vi mnh.

i! Trong thi i khoa hc tn tin, c th t cn ai ngh n vic nhumcho y hoi sc nhng u phi v vy m Nm phc in ca php y trthnh nhng iu li thi, lc hu, khng cn c oi hoi!

Sng xng ng vi danh ngha ngi con h Thch chnh l li hnh xng hp vi nm phc in ca php y (nm c ca ngi ho tm xutgia). Vit v nm phc in ny, ngi vit ch mong gi nhc li phn


3/86

no nhng ci cao p ca i sng phm hnh nhm to c hi mnhcng ch php l hm nng li s tm xut gia cng tc l lm phnchn li ci ch xut trn thng s. Vn bit: em ng tre nh hp mngm bu tri th khng sao thy ht nhng ci cao rng. Du vy, ci thyy t nhiu cng mang li cht v ti sng, rng rang ca bu tri. Vi khnng v iu kin gii hn, ngi vit khng c tham vng son phm camnh hon chnh nh mun, ch mong ngi c cm nhn ni y mttm lng thnh m h x cho nhng g vng v, sai st.

Trc khi i vo ti, xin c hng v ch Tn c trong Ban GimHiu, ch v Gio Th S ( trc tip hoc gin tip tc thnh gii thn tumng cho con) bng tt c tm lng thnh knh nim n. Tht y ny khingh n s truyn t ca qu Ngi nh nhng trn ma to m s lnh hica con ch nh sc ht ca mt thn cy nh ! Son phm ny ra i nu

c c cht thnh tu g, y l nh ni cng gio dng ca ch n S;cn nh c g sai st, y l bi kh nng hn ch ca k hu hc bt tiu ny.Knh mong c qu Ngi i x cho.

Sau cng, xin thay li kt lun bng li k php nguyn ca c Thng tathng MINH h PHT:

Ngi xa i nguyn quyt xut trn

Ngi nay ni gt quyt trn nhn

em li O VNG SOI MUN NO

Chng ung hm nay c trong trn

Kim Lin ni t, ngy 25-12-1996

Son gi knh l

---o0o---

A.DN NHP

Cm trn tay mnh bng Tt nghip Ph thng trung hc, ngi hc sinhthng cm thy phn vn, tam tm lng khi phi chn la: nn thi voi hc no? Hoi bo v s thch c th c cu mang t trc, nhng


4/86

cn: kh nng thc ti? iu kin cho php?... Thi th c v s nhng vn u t, trn tr. Th nhng, np n ri tc l m hnh sinhhot tng lai xem nh s b phc tho. Ri khi bc chn vo gingng i hc, ngi iu kin v ngh lc th khng k, vi nhng sinhvin kinh t gia nh yu km li phi tr hc ni x l qu ngi, i sngvt cht thiu trc ht sau, nhng va chm trong giao t, nhng c sctrong i thng sc mnh g c th gip h khc phc nhng kh khn khng phi bn nhi ph? D nhin, li ng vin ca cha m, likhch l ca thy c, li an i ca bn b rt cn thit trong lc ny. Duvy, bn cnh s h tr tinh thn y, ngi sinh vin cn phi bit t cngc ngh lc cho chnh mnh. C th ni: phng php cng c hu hiu nht

ban u nh mt mnh lc v hnh gip h khng chn bc du rng onng trc mt hy cn nhiu chng gai tr lc

Cng vy, vi Tng Ni tr chng ta, S TM XUT GIA ng mt vaitr kh quan trng. Nu nh bc ngot ln trong i ngi hc sinh lngng ca i hc th bc ngot ln trong i ngi hc o l ngy xtc xut gia. Ngy no y, vi bu nhit huyt mong c i caothng ta dng mnh ct t nhng si dy rng buc ca phm tnh t nguyn hin mnh cho o. Ngy no y, ni Bo in tn nghim,trc mt Tn c, ta dng tc d ch thnh ca mnh vo li k phtnguyn:

Hu hnh th ch tit,

Ct i t s thn,

Xut gia hong Thnh o

th nht thit nhn 1

(Tm dch:

Hu hnh, vn gi tit trong

Dt tnh thn i, vo dng Thch Ca

Xut gia - sng kp khng nh

Hong dng Pht Php, li tha mun loi)


5/86

i ! Cao p v tuyt vi thay ch nguyn ca ngi xut gia trong bui ux thn cu o. Ta thao thc, ch i bao nm thng c cngy ny. Bt mc no t ht tm trng ca ta trong nhng gi pht thingling quyn s i mnh lt sang trang mi. T y, mi trang phi cvit trong trn trng v cuc i ny l u cn l ca ring ta (li cngchng phi ca ring ai). Trong gii bn sa di ni, ngi c Th tng khuynchng ta, nhng hnh gi s c nn chuyn tm trau gii tam v lu hc tinn ca ng Nit Bn chnh l khng c ph CH NGUYN XUT GIABAN U ny. C c cng tng ni: Nht nin Pht hin tin nhm cao sc mnh ca s tm. S tm xut gia chnh l tim lc v bin gip takin tm tr ch trn cuc hnh trnh vt ng him tm n nh trn

bu. Bi vy, c th sng xng ng vi danh ngha ngi con hThch (Thch t) thit tng mi ngi chng ta nn thng xuyn hm

nng s tm xut gia ca mnh.

C nhiu cch hm nng s tm (nh ngh n: n Pht, n S Trng,n th ch, ni kh sanh t; hoc tn trng tnh linh ca mnh v.v). y,trong phm vi tiu lun ny, chng ta s cng nhau hm nng s tm bngcch gi nhc li NM C HNH CA NGI HO TM XUTGIA

--- o0o ---

LI NI U

Con ngi khc vi loi ng vt ch bit t vn v gi tr ca isng; sng nh th no th gi l thin l tt hoc ngc li l c l xu ?Lm th no con ngi th hin hnh vi ca mnh ph hp vi nhntnh ? Cn c mt mc tiu, l tng hng dn con ngi hnh ng, do, trit hc, tn gio, ch ngha ra i.

o Pht ch trng n vn gii thot con ngi ra khi nhng rngbuc, nhng au kh thng thng cho n vt thot bin kh trm lunsinh t, t sinh, bng cch khai thc nng lc tnh Pht tim n ni michng sinh v bng kh nng t lc ca chnh mnh. bt u, o Phtthit lp gii lut ngn nga hnh vi bt thin ca dc vng bn nng, toiu kin cho tnh Pht xut hin, pht trin v hon thin nhn cch n chgii thot hon ton.


6/86

Tc dng ca gii lut trc ht l to nn con ngi c tnh cch n nh,hng v iu thin, trnh xa iu c, biu hin ch kim sot chnh mnh,i x vi mi ngi v hon cnh nh th no em n s bnh an vhnh phc cho i sng con ngi. Sau , trn c s o c y, tm lc thanh lc v t c tr tu, hi nhp thc ti v ng gii thot tihu.

Gii lut ca o Pht khng xy dng trn nn tng tn iu v thit lpgio iu nh cc tn gio khc thng lm bt buc tn phi tun th,m xy dng trn c s thc tin tm l v x hi, trn c s quy lut cahnh phc hay au kh. V vy, nh ngha v gii lut (Sila) rt r l: ngnnga nhng iu bt thin, nh ch cc iu c (phng phi ch c); hoc lnh ch cc iu c, thc hnh cc iu thin (ch c tc thin) gii lut cn

gi l Vinaya, tc l iu phc hnh vi, ngn ng bt thin tr nn thunthin; hay cn gi l Patimokha tc l gii thot tng phn, gi gii no thgii thot, t do v gii y. iu ny c nghi l trnh c iu bt thinno th iu bt thin khng tri buc, khng lm hi c mnh. Nimt cch tng qut th gii lut l kim ch nam cho hnh ng, gip conngi gii quyt nhng vn bt n trong i sng v mt ng x, tm lv nht l i vi l tng gii thot ca ngi pht t.

---o0o---

CHNG I - QU TRNH HNH THNH GII LUT

Sau khi c Pht thnh o di ci B , Ngi n vn Lc Uyn Isipatana gn Beneres ho nm anh em Kiu Trn Nh, nm ngi bnng tu kh hnh vi ngi trc kia. Gio php c c Pht truyn dy lcon ng trung o trnh xa hai cc oan: hng th dc lc v kh hnhp xc. ng thi Ngi cng thuyt ging h thng bn chn l: chn l v

kh (Dukkha), chn l v ngun gc ca kh (Samudaya)Chn l v khdit (Nirodha), chn l v con ng a n kh dit (Magga). Nm Tngi ln lt qun trit bn chn l y v c c Pht chp thun cho lm t xut gia. y l nm v T kheo u tin ca Gio hi. T y ngiTam Bo c hnh thnh: c Pht, gio php v chng Tng, ch trongvng hai thng sau khi Ngi thnh o.


7/86

---o0o---

I. GIO PHP L GII

tr thnh T kheo, nm anh em Kiu Trn Nh ch gic ng chn l,khng cn c mt th tc hay gii iu no cn phi tun th. V sau trnghp ny gi l:" Kin c gii". Theo cc ti liu v s hc cn lu li th

bui ban u ny c Pht ch ni mt cu:" n y, ny cc T kheo,gio php c kho ging, hy sng i phm hnh on tn khau" (c Pht Lch S. Tr 164 VNCPH n hnh)

Thu u thnh lp Tng on, vic th gii T kheo ch l s hp thc hobi chnh c Pht. Khi Ngi thy c ngi t y lnh hi giophp v pht nguyn xut gia. Cha c mt gii iu no, cha c nim g

v s rng buc ca quy ch,bi l gio php chnh l gii. Tnh chn l cagio php cng vi nng lc v i ca c Pht nh hng trc tip ln tmtr ca mt ngi to nn tc dng ca gii l nh ch cc iu c, thchnh cc vic thin. Gio php y nn hiu l bn chn l. Trong nguyn tc hnh tr t c phm hnh thanh tnh l Bt chnh o, conng a n kh dit. Hnh tr Bt chnh o t n l gii, nu phn bitth chnh ng, chnh nghip, chnh mng l ni dung ca gii. Ni mt cchrng ri th lnh hi gio php l tr tu hin hu, c tr tu th ti likhng sinh. Do s gic ng chn l trc tip t li dy v phong cch cac Pht, Tng gi bui ban u khng cn phi c cc gii iu hay quych lm g. Trong lut tng thi k ny c gi l:" V s Tng".

Ngoi nm anh em Kiu Trn Nh, vi thng sau , c Pht cho Yasa,mt thanh nin cn tr v giu c Benares, c xut gia v chng qu ALa Hn. Chng bao lu, 50 bng hu ca Yasa cng gia nhp gio on vu c A La Hn qu. Gio on c 60 v. c Pht v 60 T kheo anc ln u tin ti vn nai Isipatana.

Php v lut m c Pht lun lun ging dy, nhc nh l on tr c

nghip nhng lm li ni thn nghip, khu nghip v nghip.

Nh vy, d cha ch gii nhng nn tng ca gii cng thit lp baogm o c lun v gii thot lun.

---o0o---


8/86

II. BA PHP QUY Y L GII

Sau ma an c u tin, c Pht quyt nh truyn b con ng gii thotmt cch rng ri; Ngi tp trung 60 v T kheo v dy:" Ny cc T kheo

hy i khp ni v an lc v hnh phc ca s ng, do lng t bi i vicuc i, v li lc v hnh phc ca tri v ngi. Ch i hai ngi cngchung ng vi nhau. Ny cc T kheo, hy thuyt ging gio php caothng lc u,cao thng lc gia, cao thng lc cui, trong tm trv trong ngn t. Hy rao ging s vin mn, i sng thanh tnh ca trngthi cao c. C nhng k m tr c ch b che m bi i cht bi bm, nukhng nghe ging php th h khng th t c gii thot; nhng k y shiu php". (Mahavagga I.12)

Th lnh nhng hun th y ca c Th Tn, cc T kheo ln ng hong

ha, tip chng nhn ngy cng ng. T ny sinh ra mt iu bt tinl khi c ngi xin xut gia, cc v Tn gi u phi gii thiu hoc angi y v Isipatana xin c Pht cho th gii. V thu c Phtcha cho php cc v T kheo t truyn gii xut gia. S bt tin na lc Pht khng th yn mt tr x ch i cc t a ngi v; bnthn ca Ngi cng vn du y ho chng sinh. gii quyt vn, Ngi triu tp Tng on hi . Sau khi tho lun, c Pht dy:" Nycc T kheo, ta cho php ch v khi trong nhng x s, thn lng xa xi cquyn truyn tiu gii xut gia (pabbaj, sadi) v i gii xut gia

(Upasampad, T kheo).Vic y phi thc hin theo cch ny: Trc tinhy cho gii t co sch ru tc, p cc y vng v ph ra bn tri vithng y; hy cho php v y qu xung cung knh nghing mnh trc giis vi hai tay chp li. Sau v y phi c dy bo lp li cu:" txin quy y Pht; t xin quy y php; t xin quy y tng." Cu ny phic lp li ba ln." Ny ch T kheo, ta cho php ch v truyn tiu gii vi gii xut gia ca mt tn th T kheo bng cch nhn tam quy ny" (PLS). T , phng php truyn gii v th gii c thnh lp. Ni dungca gii c truyn ch n gin l ba php quy y;mc d c phn bit tiugii v i gii, nhng khng c phn bit v ni dung gii php. y l

trng hp m trong lut tng gi l:" Tam ng c gii"

Sau ny, khi gii lut pht trin y , ba php quy y khng cn ng vaitr quan trng v ln lao nh vy na. C ngi cho rng, ba php quy ykhng phi l gii; nhng trn thc t, ba php quy y vn pht sinh tc dngca gii. Ngha l ngn nga iu c, nhng iu kin bt thin pht sinh.

Ngi Thnh Nghim Trung Hoa vit trong tc phm Gii Lut Hc Cng


9/86

Yu rng:" Tht ra Tam quy cng l gii." Bi v, ngha ca gii l cmngn. Sau khi quy y cng c ba th cm ngn:" Quy y Pht sut i khngquy y thin ma ngoi o; Quy y php sut i chng quy y t thuyt ngoio; Quy y Tng sut i chng quy y chng ngoi o. V th, bn thnca quy y Tam Bol c bao hm c cht ca mt loi gii." (Tu ngdch).

Nh vy, s pht trin gio on thc y hnh thnh mt quy ch truyngii; tuy n gin nhng vn l mt phng thc mang tnh cch quych. i vi hng ng c s ti gia, khi mun tr thnh mt tn Pht gio,

phng thc nhp o cng ch l pht nguyn Tam quy. Cc c s thngtc bch:" Bch c Th Tn, nay t xin quy y Th Tn, quy y php; quyy Tng; c mong Th Tn nhn t lm c s ti gia t nay cho n trni" (Trng B Kinh). Khng thy truyn th 5 gii, c l 5 gii c mc

nhin hnh tr; v l nhng nguyn tc o c ph qut ng thi cc Pht h thng li v sau. Phng thc truyn gii v th gii bng cchc Tam quy ch dnh cho cc T kheo s dng. Ring c Pht, Ngi rt tkhi s dng. Ngi thng dng cu;" Thin lai T kheo"," Hy n y, Tkheo" (Ehi, Bhikka) l mt s v thin nam t tr thnh mt ngi xut giathc th. Cch truyn gii ny ch c c Pht s dng m thi

---o0o---

III. GII KINH

Trong kinh c cp n s tp trung Tng chng vo nhng ngy trngtrn v khng trng c tng gii kinh. Nh vy, d cha hnh thnh rnt gii bn, nhng chc chn c nhng bi kinh gi l gii kinh nhcnh Tng chng thc lim thn tm v thanh lc thn khu .

Trong gii bn T kheo c 7 bi k ca 7 c Pht k t c Pht T BThi cho n c Pht Thch Ca Mu Ni c gi l gii kinh. Hnh thc ca

bi k ngn gn, d thuc, ni dung khch l tu tp lm trong sch thn

khu . Gii bn T kheo ni r rng: " y l gii cn bn ng dng choch Tng V s" thu ban u. Sau ny, gii lut pht trin cng ch lmphong ph thm m thi; c th trch dn 1 trong 7 bi gii kinh nh sau:Gii kinh do c Thch Ca Mu Ni dy:

" Kho lo m gi


10/86

Ming li li ting

T mnh lm sch

Tm tr ca mnh

V thn th na

Cng ng lm c

l ng sch

Ca c ba nghip

Kh nng t c

ng sch nh vy

Chnh l ng i

Ca Bc i Tin".

" Bi tng ny l gii kinh ca Thch Ca Mu Ni ng Nh Lai, ng VTrc, ng Chnh Bin Tri thuyt ra cho ch Tng khng c mi s ti litrong 12 nm u. T v sau, ch l phn tch phong ph gii kinh ny."(T kheo gii. Tr Quang dch 1974)

Qua bi tng gii kinh tiu biu trn, chng ta c th thy rng, thanh lcthn khu l mc tiu ca s hnh tr gii v mc tiu ca i sng phmhnh.

Qua nm th ba sau ngy c Pht thnh o, gio on ln n con s1250 v gm 1000 t ca ba anh em Kassapa, 250 t ca Sriputta v

Mogallna. Vi s lng Tng chng ng o nh vy, c s n nh,ngoi cc bi tng gii kinh, chc chn c Pht c ch ra mt t gii lut ngn nga nhng s rc ri xy ra trong i sng tp th v i vi qunchng x hi. HW Schuman, trong tc phm c Pht Lch S ca ng c cp vn ny:" Bc o s a ra mt lot hun th dy ch v Tkheo bit gi php x giao nh nhn, phi p y ng lut Sa mn, c xkhim tn trc cc th ch v th thc trong im lng.


11/86

Nhng trng hp bt knh i vi cc v thy gio hun lp tn T kheocng khin Ngi ban hnh cc gii lut v vn ny. Ngi truyn lnh ccT kheo phi vng li ca cc gio th, phi chm sc y phc ca cc gioth, phi ra sch bnh bt v lau chi sng ta ca thy mnh". (TrnPhng Lan dch. Tr 232).

---o0o---

IV. NI GII

Nm 504 BC, sau khi c Pht thnh o 5 nm, trong dp Ngi v thmph vng ang bnh nng v sau ng qua i, y l ln th 2 Ngi vhong cung, b Mahapajapati- di mu ca c Pht cu xin xut gia. Mc

d c Pht 3 ln t chi b t co u, khoc o c sa cng vi mt scung phi trong hong tc i t Kapilavatthu n thnh Vaisali gp Ngi xinxut gia. D vy, c Pht vn t chi. Tn gi Ananda, khng cm lngc v ln ting cu xin gip. Cui cng, c Pht dy:" Ny Ananda, numu hu Mahapajapati cam kt tun theo tm trng gii ny th hy xem yl l th gii ca b." B Mahapajapati chp nhn mi diu kin v tr thnhv T kheo ni u tin.

Ni dung ca Bt knh php l cao vai tr ca Tng chng, T kheo niphi phc tng v knh trng Tng chng. Bt knh php quy nh mt Tkheo ni d 100 tui h cng phi cung knh nh l v T kheo 1 h L do c Pht thit lp Bt knh php l phng nga s qu ng ca nigii i vi ch Tng v mi mt. Nh trong kinh Tng Chi Pht dy:" NyAnanda, cng nh mt ngi v ngh n tng lai m lo xy p ngn hnc ln khng cho nc chy qua. Cng vy, ny Ananda v ngh ntng lai ta mi ban hnh Bt knh php ny cho cc T kheo ni h trni khng vt qua".

Nh vy, ngoi nhng nguyn tc n gin l truyn Tam quy, Ni chng cn

c truyn Bt knh php tr thnh T kheo ni. V sau, gii lut ca Tkheo ni cng nhiu hn gii lut ca T kheo; n gin, l v ngi n vmt sinh l, tm l, x hi u phc tp hn nam gii.

Qua qu trnh trn, chng ta nhn thy gii lut ca T kheo v T kheo nithi k ny ch yu l coi trng gii th ch cha t nng gii tng. Vvy, khi mt T kheo hay mt T kheo ni c th gii hoc c gii c


12/86

ngha l gii th v biu pht khi trong thn tm ca ngi th. l ntloi n tng c th to ra nng lc chi phi cc hot ng ca thn khu .

Nng lc y tuy khng thy c bng mt nhng tc dng rt r. lngn nga c s bt thin ca thn, khu, .y chnh l ct li ca Tkheo v T kheo ni gii.

Gii T kheo c gi l gii C tc, ting phn l Upasampda, dch lCn vin, ngha l gn vi s vin mn; hay ni cch khc l gn vi qu vcao thng ca A La Hn. i sng ca mt v A La Hn c 4 s thanh tnh:

a. Bit gii thot lut nghi

b. Cn lut nghi

c. Mng lut nghi

d. Chnh nim tnh gic.

y 4 s thanh tnh ny gi l C tc gii. Tng kt cc trng hp cgii C tc, Lut tng nu ra 10 trng hp:

1. T nhin c gii: y l trng hp ca c Pht hay c GicPht, do t mnh chng ng, khng c ai truyn.

2. Kin c gii: Nh trng hp ca nm anh em Kiu Trn Nh,thy c 4 chn l bc vo thnh o m c gii.

3. Thin lai T kheo: c c Pht gi l Thin lai T kheo m cgii.

4. Do xc nhn Pht l thy: y l trng hp ca Tn gi Ca Dipkhi gp c Pht lin tuyn b:" y l bc o s ca ti" m c gii Ctc.

5. Do khe tr li: y l trng hp ca T Di mi 7 tui tr limt cch kho lo cu hi ca Pht rng:" Nh con u ?". p:" Ba cikhng u l nh" c Pht cho th gii C tc.

6. Do th Bt knh php: y l trng hp b Mahapajapati, di muca c Th Tn, chp nhn 8 php tn trng i vi Tng m c C tcgii.

7. Do gi i din: y l trng hp ca ni c Php Th; do c scp ni ting nn khi hay tin nng xut gia th gii, nhiu thanh nin t chcn ng bt cc. Pht cho php nng gi ngi i din n gia Tngm th, sau v truyn li.


13/86

8. Do ngi th 5 l ngi tr lut: Trng hp bin cng khng tc s 10 Tng, c cho php ch 5 ngi, nhng 1 trong 5 ngi phi

bit php yt ma truyn gii.9. Th gii 10 T kheo truyn: y l trng hp thng thng bt

buc i vi vng th v ni tc s Tng.10. Tam ng c gii: y l trng hp th C tc gii bng cch c

3 ln:" Quy y Pht; quy y php; quy y Tng"

Cch ny l cch truyn gii thu ban u thnh lp Tng on.

Tm li, gii lut trong thi k ban u ca gio on t trng tm vogio php v i sng phm hnh. Nhng gii lut ca ngi xut gia chacn phi thit lp. Nghi thc truyn th C tc gii cng rt n gin, ngngn. Do tnh hnh sinh hot thc t ca gio on, c Pht dn dn thit

lp gii. Theo Lut tng th cho n nm th 12 sau ngy Pht thnh ogii lut mi chnh thc c thnh lp. Nm th 5 sau ngy Pht thnh o,Tn gi upali xut gia, v l ngi c nng khiu v phn tch gii lut,nn c Pht thng giao cho Tn gi nhim v nghin cu gii lut hnh thnh lut tng.s hnh thnh gii bn ko di cho n khi c Phtnhp Nit bn mi chm dt.

---o0o---

V. GII BN

1. Gii ca ngi c s ti gia:

Theo nguyn tc, ngi c s ti gia phi c 2 iu kin tr thnh mtpht t chn chnh. l th nhn 3 php quy y v hnh tr 5 gii cm, 5gii cng c truyn v th ng nguyn tc. Tuy nhin, thi k u cagio on, ngi c s khng cn phi th gii hay c truyn 5 gii mch cn pht nguyn th Tam quy theo nghi thc rt n gin l lp li 3 lnTam quy.

Ngi c s ti gia u tin ca c Pht l hai thng gia Tapassu vBhallika, hai thng gia ny trn ng v qu gp c c Pht va mic o cha i hong ho. Trc phong cch c bit ca mt v gic ng,hai thng gia dng li thm hi nh l v cng dng mt t mt v bt.Sau h qu xung v bch rng:" Bch c Th Tn, chng con xin quyy Pht, quy y php, xin Ngi thu nhn chng con lm thin tn k t nay


14/86

cho n ngy cui cng i chng con". l 2 v thin tn u tin quy ynh bo. (c Pht v Pht php. Tr 78 Narada).

Trong thi gian u tin ny, c Pht cng nhn n thin tn u tin quy ynh bo. l nng Sunjata, ngi dng bt sa u tin khi c Pht t bcon ng tu kh hnh.

Ngi c s u tin quy y Tam bo l thn ph ca Yasa. Yasa l mt thanhnin giu c, con mt, ca mt thng gia. Do chn i sng gia nh xa hoav ngha, mt hm anh ta n vn nai Isipatana gp c c Pht, nghethuyt php; cui cng Yasa gic ng chn l v mun xut gia theo cPht. Thn ph ca Yasa i tm con; ng ta n vn Nai hi thm cPht. c Pht bo ng ta ngi xung v thuyt php cho ng nghe. Nghexong, ng hoan h xin quy y Tam bo. T nhng c s mun tr thnh

t ca c Pht thng c 3 ln quy y Tam bo.

Nm gii cm ca ngi pht t ti gia do c Pht ch v tr thnh giiiu thc s c l khong nm th 12 sau ngy thnh o tr ln; ngha lhnh thnh cng khong thi gian hnh thnh gii bn ca ngi xut gia.

Tht ra, nh chng ta thy, d ni 5 gii l ca ngi pht t ti gia nhngli l gii nn tng, cn bn cho c ngi xut gia. Nm gii c Pht dyc ghi chp li trong kinh Trung A Hm 128 l bi kinh u-b- tc (bnkinh do Sanghadeva dch ra ch hn), tng ng vi kinh gia ch trongAnguttava Nikya. Kinh ny c Pht dy cho c s Cp C c cng vi500 c s bng hu ca Co C c ti tnh x K Hon thuc nc x v(Savatthi).

Ni dung 5 gii c trnh by rt r rng v y c hai mt Ch tr vTc tr, ngha l rt tch cc. V d, gii th nht xa li st sinh, Pht dy:"Bch y thnh t xa li st sinh, vt b kh gii, c tm h thn, c tm t

bi thng thc hnh hnh li ch cho tt c, cho n loi cn trng (phngsinh, bo v sinh vt). y l php th nht m bch y thnh t gi gn v

thc hnh mt cch hon ho".

Cn c vo bi kinh trn trn chng ta c th rt ra vi nhn nh nh sau.i tng m c Pht thuyt ging 5 gii l c s ht sc ng h v sngknh c Pht cng nh gio on. y l ln u tin c Pht thuyt v 5gii nh l nhng tiu chun o c cho ngi c s ti gia.


15/86

Thi gian thuyt kinh ny khong t nm th 10 n th 12 sau ngy thnho. Cp C c c duyn gp Pht rt sm vo nm th 3 sau ngy thnho v ng dng cng tnh x K Hon X V (Savatthi) nm sau ,tc khong 526-527 BC. Nhng c Pht khng K Hon cho n 515(hn 10 nm sau) Ngi mi an c ln u tin ti y. T cho n cuii, phn ln cc ma an c c Pht u ng ti tnh x K Hon, theo sghi li khong 19 ln Ngi an c ti ni ny. Ngi Narada vit trong tc

phm c Pht v Pht php rng:" c Pht an c 19 ln jetavana. a scc bi php lin quan n hng c s l do c Pht ging cho Cp Cc".

Trong phn duyn khi ca kinh ni Cp C c n thm ngi X Li Phtchuyn ho cc c s cha hiu o ny. iu cn ni thm y l migiao tnh gia ngi X Li Pht v Cp C c rt c bit.Ngi X Li

Pht dn dt 500 c s n trnh din c Th Tn vi thm l c ThTn trc tip ging dy h. c Pht nhn thy rng, y l c hi chnhthc dy cho hng ng c s thc hnh 5 gii nh l nhng nguyn tc c

bn ca mt c s theo Pht. Vic Cp C c dn dt s lng c s khmnh, nhu cu tu hc cao. iu cng ni ln s bt r vng chc cagio on Savatthi.

Thi gian u ca c Pht ti Savatthi, ngoi s h tr ca c s Cp Cc, c Pht v gio on cn c s h tr ca mt n c s ni ting lViskh. C l con gi triu ph Dhanrjaya, lc ln 7 tui, c c cduyn gp Pht nhn dp Ngi du hnh n Bhaddiya, qu hng ca c.Sau khi nghe c Pht thuyt php, c tr thnh mt pht t thun thnh.(Sch ghi l c chng qu Tu Hon) khong nm 17 tui c ly chng,cng con mt triu ph, tn l Punnavadhana. V nh chng Savatthi,c gn gi c Pht v ch Tng, c rt vui mng v ht lng ng hPht php. C chuyn ha cha chng t mt t c lc ca gio phi

Nigantha tr thnh t ca c Pht. B cng dng c Pht vchng Tng y n sut i theo tm nguyn ca mnh. c bit,Viskh dng cng c Pht mt tnh x tn l Pubbrma(ng Vin

Trng Cc) cch tnh x Jetavana khng xa.

c Pht an c ti y 6 ma ma. B l ngi n c sc c Phtdy rt nhiu bi kinh lin quan n i sng ca ngi c s, c bit l

php Bt Quan Trai Gii.


16/86

Bt Quan Trai Gii m cc pht t ngy nay th tr tu tp khi nguyn lc Pht dy cho Viskha. Ni dung Bt Quan Trai c ghi chp li trongkinh A Hm IV, kinh Tr Trai 202. T bi kinh ny ta c th rt ra mt vinhn nh sau:

Bt Quan Trai Gii c c Pht thuyt ln u cho Visakha ti ngVin Trng Cc, vo dp an c ma ma. C l l sau thi gian thuyt 5 giicho Cp C c.Viskh thng n tnh x hu thm c Pht vonhng ngy trng trn. Nng pht nguyn tr trai trn ngy; nhn cPht dy cho Viskh v phng php tr trai chn chnh gi l Tm ChiThnh Trai.

Ni dung tm gii, 5 gii u tng t 5 gii ca ngi c s m c Phtdy cho Cp C c, tr gii th 3 thm l khng dm dc. Nhng gii cn

li l khng nm ging cao rng ln, xa la trang sc, ca v nhc v khngn phi thi. Ba gii sau tng ng vi gii ca sa di, ngha l gii cangi xut gia. Chng t gii sa di cng c thit lp hon chnh. Mcch ca Bt Quan Trai l to c hi cho hng ng c s c diu kin tu tpgii thot, nng cao i sng tm linh v tr tu, t nht l thc hnh hnhxut gia. Trong kinh Tr Trai c Pht coi Tm Thnh Trai ny tngng vi phm hnh ca mt v A La Hn; c th ly mt gii v d,nh gii th ba:" Ny n c s, a vn thnh t khi tr trai t duy nhvy:" A La Hn cn nhn rn i xa li phi pham hnh, on tr phi phmhnh, tu hnh phm hnh, ch tm thanh tnh, sng khng x u, ly dc, ondm. i vi phi phm hnh, nay ti tnh tr tm y". Ta coi chi ny nhca A La Hn ngang nhau khng khc, do gi l trai (Kinh Tr Trai tngng Tng Chi III. Phm Ngy Trai Gii).

Nh vy tuy gi l 5 gii hay 8 gii ca ngi c s ti gia nhng vn l giilut nn tng ca ngi xut gia. Bi l mc tiu gii thot l mt v conng i n gii thot cng l mt.

Qua trnh by trn, chng ta c th tm kt lun qu trnh hnh thnh gii

ca ngi pht t ti gia n khi hon chnh vo thi im gio on hngthnh hng ng c s ng o c nhu cu tu hc cao; tc l thi gian tnm th 12 cho n th 15 sau ngy thnh o. Hai v c s ni bt l CpC c v Viskh c xem nh l khi nguyn gii lut ca ngi phtt ti gia. Ni dung ca cc gii iu y rt c th, mang tnh tch cc v

ph hp vi i sng con ngi x hi v l tng gii thot.


17/86

---o0o---2. Gii ca ngi xut gia:

Nh chng ta bit, bui ban s ca gio on cha thit lp gii. ChngT kheo di s hng dn trc tip ca c Pht rt thanh tnh. Theo luttng, thi gian ny ko di 12 nm. Tuy nhin, khong nm th 6 tr inhng hun th ca c Pht v nhng iu nn lm thuc v php x giao,s khim tn, i x vi cc thy gio th phi sn sc v l chnh thnh.

i vi ngi xut gia, gii nh nht l sa di gii gm c 10 gii. Ngic coi l v sa di u tin ca gio hi l La Hu La, Ngi theo Pht t lcc Pht v thm hong cung ln u tin k t khi b thnh ra i, khongnm 526 BC. By gi, La Hu La c 9 tui. c Pht giao La Hu La

cho Tn gi X Li Pht dy d. Tn gi X Li Pht ch hng dn La HuLa nhng c hnh cn bn ca ngi xut gia v phng php luyn tmn gin, tun th l tng tu tp bn thn nh mt v t kheo; cha c gkhc bit ch ch tui tc, cha 20 tui th cha thnh T kheo c.

Mi gii sa di cha hnh thnh vo thi k ny, lc khong 15 tui, La HuLa vi phm li ni di, c Pht ch thn dy La Hu La phng phpkim sot, kim ch thn khu (Xem kinh Gio Gii La Hu La, Trung BKinh II"; khng thy c Pht cp n li ni di nh l vi phm giith t ca ngi sa di. Ngay c gii khng c ung ru cho n 520 BCmi c quy nh, tc nm th 8 sau ngy thnh o.

Khi y, c Pht n x Kosambi, hnh vi cc cc T kheo y thng bch trch. Ni bt l t kheo Sagata, sau khi ung ru say nm trc cngthnh Kosambi, cc T kheo khc phi khing v, Nhn , c Pht banhnh lut cm Tng chng ung ru v ra iu lut nu sa di ung ru s

b bt b quyn th c tc gii (sd T.28).

Ap lc hnh thnh gii lut ngy cng mnh, v Tng chng ngy mi ng,

nhng thnh phn phc tp xen ln vo Tng on nn phi b sung nhngiu gii ph hp bo m s thanh tnh ca gio on. Nhng diu gii cangi xut gia c hnh thnh sm hn ca ngi ti gia, ban u gm 10gii (Sau gi l gii sa di):

1. Khng st sinh hi mng.2. Khng ly ca khng cho.


18/86

3. Khng dm dc.4. Khng ni di.5. Khng ung ru.6. Khng th thc sau gi ng.7. Khng tham d cc bui ca v nhc kch.8. Khng dng trnh hoa hng liu, son phn vng ngc trang sc.9. Khng dng sng to cao sang rng ln.

10. Khng nhn tin, vng, bc

Mi gii trn l gii ca ngi xut gia, sa di hay t kheo cng phi ginh vy; mc ch l gi s thanh tnh ca Tng on, trnh xa cc hnh vi

ph phim th tc d dng tu tp chnh nim. Gii bn quy nh r 10gii trn l ca sa di, c l t nm th 12 khi m gii lut T kheo cthnh lp.

Qu trnh hnh thnh gii T kheo tri qua thi gian kh di. c Phtkhng ch trng thit lp h thng gii lut kim ch chng Tng, dotnh hnh thc t v thun theo nhu cu ca Tng m thit lp gii. Khi mtT kheo phm vo mt bt thin php no, c Pht hp tng v ch giiy. S tnh ch gii c l vo nm th 5 ko di n cui i Ngi. Luttng thc s c thnh lp phi l thi k kt tp th nht sau khi Pht dit 3 thng. Lut tng K ghi li s kin Tn gi X Li Pht thy s cnthit phi c khung gii lut hon chnh, nn yu cu c Pht ch gii y. c Pht t chi, ngi dy:" ny X Li Pht, trong chng ca ta chatng c php hu lu. Trong chng ny ca ta, ngi nh nht cng c quTu Hon. Cc c Pht Nh Lai khng v cha c php hu lu m ktgii cho cc t". Vy cho thy, gii lut ca c Pht khngmang tnhcng ch.

Trng hp ch gii T kheo, theo lut tng k th gii u tin l gii btdm, c thit lp vo nm th 5 sau ngy thnh n nm th 12 th gii tkheo ln n 120 iu. Lut chp:" c Th Tn thnh T X Ly, saukhi thnh o c 5 nm, na thng th 5 ca ma ng, ngy 12 sau khi

th trai xong bng mt tri ng v hng ty mt ngi ri, c Pht chgii ny cho con trai ca mt trng gi Da x ca lan ". Gii th hai lgii trm cp, Pht ch thnh vng x vo nm th su, ch cho ngith gm tn l t Ni Ca. iu th ba l gii st sinh, c Th Tn thnhT X Ly vo nm th su, nhn cc T kheo tu bt tnh qun, nhm chnxc thn nn nh Lc Trng git, Lc Trng (Migalandika) l mt tkheo, trc kia l ngoi o tr trn vo chng T kheo, c bin ti cht t


19/86

u mt cch nhanh chng nhng ngi mun t st, by gi ngi lin chgii ny. Gii th t l i Vng Ng, c Th Tn ti X V, nm thsu, nhiu T kheo i volng xng l A La Hn. Nh vy, cc trng giica T kheo c ch trong vng 2 nm. l theo quan im ca lutTng K. Vn lch s v qu trnh hnh thnh gii lut rt phc tp, khm chnh xc c.

Lut tng gm cc b lut ghi chp cc gii iu ngn cm v phng cchx l khi c ai vi phm gii tng ca T kheo gii c 250 iu, T kheo nic 348 iu. Sau khi c Pht dit , ln kt tp th nht Tn gi u BaLy c tng 80 ln mi hon thnh, nn gi l:" Bt Thp Tng Lut".Sau ny thi k phn phi lut tng chia ra nhiu b na. Lut tng chnh thnh khng theo h thng m da theo cc s kin thc t. Ngi uBa Ly sp xp theo mc nng nh tun t 8 phn nh sau

1. Baladi (Parjika) c 4 ti: Hnh dm, o tc, st nhn v i vngng. Gi l Baladi nghi l tht bi, s b tn xut ra khi gio hi (Ni c 8ti).

2. Tng gi b thi sa (Sanghdisesa): nghi l yu cu hi hp tnhchng. Gii ny Tng c 13, Ni c 17. V no phm cc gii ny, ngi cti phi th nhn trc cuc hp tng chng.

3. Bt nh (Aniyat): Nhng s vi phm gii ny l trng hp cnphi diu tra quyt nh xem chng thuc mt hay hai. Cch x pht skhc nhau tu theo trng hp. C 2 gii bt ng cho T kheo.

4. Ni tt k ba dt (Nissaggaya- Pcittiya): Ngha l:" X o" ngiphm phi em ti vt y x cho tng ri n trc Tng sm hi. C 30 giicho tng v Ni.

5. Ba dt (pcittiya) ngha l cn phi chuc ti. y l gii lut nuvi phm l khng thanh tnh cn phi chuc ti bng cch th nhn trcchng Tng hay trc v T kheo. C 90 gii cho T kheo v 166 gii chot kheo ni.

6. Ba la x ni (Ptidesaniya) ngha l cn phi th nhn sm hitrc mt v tng. C 4 gii cho Tng v 8 gii cho Ni.

7. Php chng hc (Sekhiya) l nhng nguyn tc x th, nhng phpc x lch s ca Tng ni v y phc, thi lc i kht thc, v sinh cnhn. Khng c hnh pht chnh thc no dnh cho vi phm.C 100 phpcho Tng v Ni.

8. Php dit trnh (Adhikarama) ngha l n nh thanh chp, l ccgii lu\in h n phng cch n nh cc mi tranh chp v loi tr cc s


20/86

sai bit v kin. C 7 phng php (tham kho c Pht lch s VNCPPHVN n hnh).

Lut bt Thp Tng c truyn tr nghim cn qua 5 Tn gi: Ca Dip(Mahakassapa), Anan (Ananda), Mc Din a (Mad- hyntika), Thng NaHo Tu (Snavsa), u Ba Cc a (Upagupta), Tng lut vn khng c gthay i. Nhng u Ba Cc a c 5 t, mi ngi u c d kin v lutm chia thnh 5 b. V sau kin gii v lut tng cn phong ph hn. Nhngnhn chung, ni dung ca gii iu m c Pht dy t thi nguyn thuvn nguyn vn, nhng d bit ch l tiu tit.

---o0o---

CHNG II - GII LUT- C S CA O C

I. KHI NIM V O C

" o c l mt trong nhng hnh thi thc x hi, mt ch nh x hithc hin chc nng iu chnh hnh vi ca con ngi tronh mi lnh vcca i sng x hi" (T in trit hc). Vy, o c l vn lin h ngi tr tt xu,thin c ca i sng con ngi. Da vo cc quan nim, cc

nguyn tc o c, con ngi c th iu chnh hnh vi ca mnh ph hpvi o l x hi. iu c biu hin qua nhng hnh thc khc nhaunh lng tm, trch nhim, bn phn

o c c hnh thnh t pht bi nhu cu v li ch x hi c mingi chp nhn. o c khc vi php lut ch ngi c thc hin oc c mi ngi xung quanh kim nh l mt con ngi c thc hino c khng gn lin vi mt quyn hn thc s no.

o c c t tnh thc tin, gn lin vi sinh hot ca con ngi, t ra

nhng nguyn tc ng x, nhng quan nim v cc mi quan h x hi nhi vi bn thn, gia nh, dng h, x hi v thin nhin. V vy, tnh thityu ca o c kh mnh m; n tc ng thun hay nghch vo qu trnhxy dng hnh phc v pht trin ca x hi. Gii quyt vn o c, conngi thng da vo phong tc, tp qun, tn gio trit hc chn chomnh mt li sng, mt cch ng x tt p nht.


21/86


22/86

ngi v ho hp vi tri t. T nhn, cc c tnh nghi, l, tr, tn c thit lp. Ch nhn ca Khng T rt bao qut, c th hiu l hiu hay lng nhn i. Trong lun ng, Khng T ni:" Ngi c c nhn l bnthn mnh mun ng vng trong cuc sng, bn thn mnh mun thnh tth cng nn gip ngi khc thnh t. Mi vic u c th t mnh mngh n ngh ngi khc c th ni l bin php thc hin o nhn".

Mun t c nhn t th phi tu nhn, mun tu thn th phi chnh tm.Mun chnh tm th phi nh vo L v Nhc. Nh l m nh chnh clng ngi gi o Trung Dung. L k vit:" L l nh thn s, quyt shim nghi, phn bit ci ging nhau khc nhau, lm r ci phi tri". Nhcc th cm ho c lng ngi, lng ngi xc ng m thnh nhc, lngvui th nhc vui, lng bun th nhc bun. Ngc li, nhc vui th lng vui,nhc bun th lng bun. Nn tc dng ca nhc l cm ho c lng

ngi. Khng T ni:" Xt cho cng th ci l v nhc l lm lmg ngi trnn t i, thnh tn, gin d, chnh trc, t nhin (Nhc k) L v Nhcc mc ch chung l cng sa i tm tnh con ngi cho c trung chnh,

bi dng tnh cm con ngi cho c nhn hu. Nhc tc ng bn trong,L tc ng bn ngoi; nh vy m c s ho thun".

2. Lo gio: Lo gio do Lo T sng lp. T tng ca Lo T nm trongtc phm o c Kinh. Vn vt sinh ra v bin i nh c.

"o" Con ngi sng thun theo tnh t nhin l hp vi o, nghi lsng v dc mi nhn c ch huyn diu ca o. o c kinh vit:"Thng v dc d quan k diu, thng hu dc d quan k hiu" (nghi lthng sng khng t dc mi nhn c ch huyn diu ca o, thngsng vi t dc nn ch thy ch chia la ca o). Sng khng t dc cngc nghi l sng tri tc, tri ch, nh ni:

"Thm i tc thm ph

a tng tt hu vong

Tri tc bt nhc

Tri ch bt i

Kh d trng cu


23/86

(Thng nhii th tn nhiu

Cha nhiu tt mt nhiu)

Bit tc khng nhc

Bit dng tc khng nguy

Nh vy mi tn ti lu di"

Trn c s y, cch x s ca ngi bit o l dng:" V vi" m x s,dng v ngn m dy d (X v vi chi s hnh v ngn chi gio o ckinh) biu hin hnh ng c th trong cuc sng l:" Hu k thn nhi thntin, ngoi k thn nhi thn tn"

( thn ra sau m thn trc thn ra ngoi m thn ng cn).

Tm li, o l ca Lo T nm ch v dc v tranh, nh o c kinhvit:" Ph vi v tranh c v vu", i v khng tranh nn khng sao lm li !

3.C c Gio: C c Gio c khai sng bi Jesus. o c c cgio, cn bn l lng bc i,y tnh nhn o. Jesus c bit quan tm ntng lp ngho kh, ght k tm a gi di v cy quyn th ca giithng lu. Nguyn tc:" mn cha yu ngi" l nn tng ca o c cc. Ngi c lng yu cha m khng yu yu ngi l k gian di. ThnhJean ni mt cu rt hay l:" Ci thy c m cn cha yu th lm sao yuc ci mnh khng thy". Theo Jesus th thng l cha ca nhn loi;v vy cha yu thng con l thin tnh, nn con phi tin tng vo cha camnh. Jesus rao ging nhng nguyn tc o c nh ng ght, ng gin,ng dm lon, ng lm chng di, ng tham ca ci ngi khc, phinhu ho yu thng, khim tn, thnh tht, v bao dung tha th Nhngquy phm o c ca C c Gio mang tnh ph qut. Tuy nhin, s giihn ca o c ca con ngi kh vt qua l t t tng. Con ngi mun

t c o c cao thng phi c nim tin tuyt i vo Thng vc s mc khi ca thng , ch Thng mi c o c utyti.Phm hnh o c cao nht ca con ngi l nin tin v nim hy vngv iu kin v s ban n ca cha tri.

4. Pht gio: o c Pht gio khng ch l nhng nguyn tc o c png nhu cu xy dng hnh phc n nh cho c nhn v thng siu vit v


24/86

gii thot;hay ni cch khc l a con ngi ta ra khi con ngi vnti l tng gii thot. Nguyn tc o c Pht gio c gi gn trong BtChnh o,l o trong T Diu . Bt Chnh o gm c: Chnhkin (hiu bit chnh xc), Chnh t duy (suy ngh ng n), Chnh ng(ngn ng ng n), Chnh nghip (hnh vi ng n), Chnh mng(phng tin mu sinh chn chnh), Chnh tinh tn (n lc ng n),Chnh nh (tp trung tm ng n). Tm chi thnh o ny c tc dngthanh lc ngn ng, hnh vi v tm l ca con ngi. Theo T Diu , conngi au kh v con tham lam sn hn v si m, t to ra ngn ng vhnh vi bt thin, nghi l to c nghip ri gt hi hu qu kh au. Mctiu ca o Pht l chm dt kh au, em n an lc v gii thot. Khau theo o Pht c 2 lnh vc:

Mt l kh au thng thng nh gi, bnh, cht, tht bi, khn cng

nghi l nhng au kh thuc v tm l, sinh l, hon cnh vt l.

Hai l ni au kh do lun hi sinh t trong ba ci.

Gii quyt au kh thng tc, c Pht dy:" ng lm cc iu c, hylm cc vic lnh". (Ch c mc tc chng thin phng hnh). Mun thchin iu ny cn phi gio dc v mt nhn thc, t duy, nhn r iu c,iu thin (qua Chnh kin, Chnh t duy) cn phi gi gn ngn ng nhkhng ni di, khng ni m thc, khng ni c c, khng ni li ph

phim v ch; Cn phi gi gn hnh vi nh khng c git hi, khngc trm cp, khng c t dm; gi gn phng tin mu sinh chnchnh nh khng lng gt trong ngh nghip, khng hng ngh c c nh

bun bn v kh, cht c ru, bun ngi, t Nhng gii iu nyc c kt thnh 5 gii ca ngi pht t: Khng c st sinh, khngc trm cp, khng c t dm, khng c ni di, khng c ungru, ma ty.

Gii quyt ni kh v b lun hi sinh t, o pht cho rng phi thanh lctm chp ng thnh v ng, on tr hon ton tham, sn, si, bng ba

Thnh o: Chnh tinh tn, Chnh nim, Chnh nh a n Chnh tr,Chnh gii thot.

o c Pht gio mang tnh ph qut, l c s o c cho x hi. Hnh vio c Pht gio mang tnh t gic, khng p buc bi Thng hay mtp lc no, ch v nhu cu hnh phc v an n cho i sng c nhn v cng


25/86

ng mt cch lu di. l nhng nguyn tc o c cho bt c ngino, thi i hay x hi no. y l tnh u vit ca o c Pht gio.

5. Socrate (649 399 BC): L mt nh hin trit rt ni ting thi Hy Lc ci. i vi vn o c, ng cho rng:" Mt nn o c thc tinkhng th cn c vo mt gio l m h, ta c th to dng mt nn lun lhon ton khng l thuc thn hc, hon ton thch hp vi ngic tn giocng nh khng c tn gio th x hi c th c n nh m khng cnthn hc" (Will Durant Cu chuyn trit hc). ng cho rng tinh hoa camt nn lun l chnh l nhn thc sng sut v quyn li chnh ng, thutrit c lut nhn qu, kim sot c lng ham mun mi ti li udo nhu si m ra. ng phn bit hai hng ngi: Mt l hng ngi v minh;Hai l hng ngi tr tu. Ngi c tr tu cng b cm d bi tham sn sinhng h bit dng tr tu ch ng s cm d v khng ri vo vng ti

li.

Theo Socrate, bn tnh con ngi l thin. Khi ngi ta bit iu thin thngi ta s lm iu thin. Cho nn, s phn bit thin c rt quan trngtrong i sng ca con ngi, ngi c tr tu chnh l ngi bit r thinc.

6. Platon (427- 347 BC): l hc tr ca Socrate. Vn o c ng chorng l s cng bng hay l s thng bng:" Mi c nhn l mt s phihp cc c mun, cc tnh cm, cc suy ngh. Nu cc yu t c iuho th c nhn s c tn ti thnh cng nu cc yu t y khng lm ng

phn s ca mnh, nu tnh cm hng dn hnh ng con ngi s mtthng bng, thng bng l s n c ca tm hn. Tt c nhng s xu xa trni u do s thiu iu ho, ngha l thiu s thng bng gia con ngi vv tr, gia con ngi vi con ngi, gia con ngi vi x hi". ng nhnmnh s thng bng hay cng bng l mt s quan h gia c nhn, tuthuc vo t chc x hi.

Tuy nhin, ng cng nhn s au kh ca con ngi xut pht t trong tm

hn ca con ngi. ng cho rng con ngi khng c hnh phc v:" Dolng tham v s xa hoa.Con ngi khng chu bng lng vi mt i snggin d, h lun mun chim ot, mun ao c, mun ganh ua, mun ghenght. H bt mn vi nhng g h c v cht theo nhng g h cha c, hch mun nhng g thuc v k khc (Cu chuyn Trit hc).ng cng chtrng nh thy ca ng l hnh vi con ngi c gi tr khi tham, sn, si


26/86

c hng dn chuyn ho bi tr tu. ng ch trng ci ho lng ngibng m nhc

iu ny tng t nh ch trng ca Khng T Trung Hoa. ng ni:"Cn phi dy cho dn chng bit m nhc. Nh m nhc m tm hn conngi thc c s iu ho v nhp iu, do m thc c cng l".

7. Aristote (384-322): ng l hc tr xut sc ca Platon. ng ch trngthuyt Trung Dung dy con ngi hnh ng hp l gia cc thi cc. Cngnh cc bc thy ca ng vn o c vn t trn nn tng l tr:" oc tu thuc vo s suy lun chnh xc, s kim sot tinh thn, s qun

bnh ca lng ham mun. Thi quen suy lun a ngi ta n ch thnhthin. Mt ngi hnh ng chnh ng khng phi v l do h l mt ngic o c nhng ngc li v h c o c do s hun luyn suy t, cng

phu m h hnh ng chnh ng". (sd) iu c ngha l s thnh thino c ca mt con ngi khng phi t n c m phi do tp luyn hnhtr lu ngy tr thnh thi quen. t bit, Aristote hng o c n cucnh ca l hnh phc cho i sng ca con ngi. ng ni:" Mc chtrc tip ca cuc i khng phi ci hay ci p m chng l hnh phc".nh ngha v hnh phc, ng ni:" Hnh phc l s pht trin hon tony cc c tnh ca con ngi. c tnh ni bc nht ca loi ngi lkh nng suy lun, chnh nh c tnh ny m loi ngi ng trn tt ccc loi khc. Chnh v vy m kh nng suy lun mt khi c pht trinhon ton y s em n hnh phc hon ton cho con ngi".

Tm li, trn y ch nu tiu biu v s lc v quan nim o c ca mts tn gio, Trit hc ng Ty. Nu cn thit c th tham kho rng hn v hn qua cc tc phm chuyn mn. Nhn chung quan nim v o c l:

1. Con ngi phi c lng t bi nhn i bao, bao dung.2. Phi c tr tu bit r thin c3. Phi bt dc vng, bit tri tc khim tn.4. o c l nhng c tnh mang tc dng chuyn ho con ngi bn

nng thnh con ngi t ch, con ngi au kh thnh con ngi hnhphc.

---o0o---

IV. MC TIU CA O C


27/86

Cc tiu chun o c v cc hnh vi o c nhm mc ch em n chocon ngi v x hi mt cuc sng hnh phc. Banzeladze, mt t tng gia

phng ty vit:" Vn l tng ti cao v ngha ca cuc sng thccht l vn hnh phc. Con ngi l gi tr cao nht, l c s, l ngnngun ca mi gi tr, mi th u l phng tin cho con ngi v cucsng ca con ngi". (o c Hc NXB H Ni)

Nhng quan im v hnh vi o c nu khng p ng c mc tiuhnh phc cho con ngi th khng th coi l o c c; khng th chpnhn cc tiu chun o c m a n s p bc, hm hi, bt cng vau kh. Nh vy, mc tiu ca o c l hnh phc. Hnh phc l g ?Mt vn kh phc tp.C ngi quan nim rng hnh phc n t vtcht nh ti sn, sc p, danh vng hoc n t sc kho ca c th; n ttnh yu (mt mi nh tranh hai qu tim vng chng hn) hoc n t cm

th thm m ngh thut hoc s n sng ca Thng

Mc d quan nim v hnh phc khc nhau nhng c mt kinh nghimchung v hnh phc, l mt cm th c iu kin, ngha l cm gic thoimi sung sng vui ti do cc iu kin ph hp c mt. Nhng cm gicy o Pht gi l Lc th, l mt trong 3 cm gic: Lc, Kh, v Trungtnh, l cm th th n v thng. V vy c nhng cm th thong quanhanh, c nhng cm th tn ti lu di, c nhng cm gic hnh phcnhng n li l nguyn nhn ca cm gic kh au, c nhng cm gic hnh

phc l nn tng cho nhng cm gic hnh phc cao hn.

Nhn chung th hnh phc n t yu t tinh thn c nhiu ngi chpnhn hn, t ngi cho rng hnh phc n t vt cht. Aristote, Trit gia ci Hy Lp cho rng:" Mc d tin nghi vt cht cn thit cho i sng hnh

phc nhng yu t chnh l s sng sut ca tm hn. Nhng khoi lc gicquan khng phi l cha kho ca hnh phc. Hnh phc phi l s khoi lcca tm tr". (Cu chuyn trit hc) ng ta cng nhn gi tr ca vt chtnhng coi hnh phc thuc gi tr tinh thn cao hn, y l ci nhn cnhiu trit gia chia x. Banzeladze vit:" Tronh lnh vc khoi cm vt cht,

khoi cm cng mnh th cng ngn ngi. Cng khoi cm t l nghchvi di thi gian ca n trong lnh vc nhng khoi cm v tinh thnnhn t thi gian c mt giai tr hon ton khc, thi gian tc ng c licho con ngi. y, khng c quy lut t l nghch, ngc li cng khoi cm cng cao trong lnh vc ny th n cng ko di".

(o c Pht gio T. Chn Thin)


28/86

c Pht c ln so snh hnh phc ca vua Bimbisara v hnh phc cangi, Ngi dy rng hnh phc m vua Bimbisara hng th khng ko ditrong mt ngy mt m, cn hnh phc m ngi hng th mt cch thuntu ko di 7 ngy 7 m v l hnh phc ca tm linh (thin nh) (Kinhtiu kh un Trung b I). c Pht thng dy t phi bit r bn chtca lc th (cm gic hnh phc) sau khi bit r hy an tr vo ni lc (hnh

phc tm linh) (Kinh Trung B)

cp n hanh phc ca mt con ngi bnh thng trong x hi, cPht dy c 4 loi hnh phc:

1.Hnh phc khi c c ti sn s hu hp php.

2.Hnh phc ca s hng th hp l ti sn y.

3.Hnh phc ca s khng vng mc n nn ca ai.

4.Hnh phc ca s khng c ti li (tm hn trong sng thanh thn)

(Kinh tng Chi chng 4 php)

Hnh phc th t c coi l cn bn v cao nht, nu hnh phc tinh thnny khng c mt th 3 loi hnh phc trn tr nn v ngha. Mt ngi cnhiu ti li khng th sng hnh phc c, ngc li mt ngi khng cgy to ti li th c th sng hnh phc, ngha l tm hn thanh thn, lngtm trong sch khng c lo u s hi n hn mt ngi nh vy phi lmt ngi sng c o c, sng khng b chi phi, thc bch ca tham lam,sn hn v t kin.

Quan nim hnh phc theo Pht gio n ng ngha vi gii thot. Nh vyton b h thng gio l Pht gio noi chung v h thng gii lut ni ringu l con ng i vo o c v hnh phc. S gii thot hay hnh phc

ca mt con ngi nhiu hay t, cao hay thp tu thuc vo hnh vi o cca ngi y, ngha l tu thuc vo s ch ng dc vng nhiu hay t, nhthti hay trit . Ngi pht t xut gia hay ti gia khng phi sng hai lisng khc nhau m chnh l sng trn mt trnh gii thot khi dc vng vau kh, tu theo iu kin v cp tu tp m c s khc nhau gia hai isng xut gia v ti gia.


29/86

---o0o---

V. GII LUT L C S XY DNG O C

Mc tiu ca o c l hnh phc hay ni cch khc, mun sng c hnhphc th phi sng c o c. o c phi c xy dng trn c snhng tiu chun ph hp vi thc tin ca con ngi v hon cnh x him con ngi ang sng. C nhng tiu chun c coi l o c nhngn khng thc s cn thit v thc s ph hp vi quy lut hnh phc. Cnhng tiu chun o c ch ph hp vi mt giai on lch s no .

Tm li n khng c tnh ph qut, khng t chun mc o c ton din.

V vy, thit lp nn tng o c phi mang tnh ph qut, ph hp vi

chn l v thc tin i sng con ngi. o Pht c th cung cp mt hthng o c nh vy.

Mt ngi mun tr thnh mt pht t, t nguyn t mnh vo k lut tmlinh m c Pht thit lp, h phi tun th 5 gii, 10 gii hay nhiu giihn na nh 250 gii ca T kheo, 48 gii ca B tt Nhng gii lut yl nhng nguyn tc hnh tr, sng c phm cht hn, c tc dng hngthng v hng thin tm l v hnh vi ca cin ngi ch khng phinhng nguyn tc bt di bt dch hoc cng nhc gio iu. Gii lut y gipcon ngi nhn ra c mt cch su sc hn v bn cht ca cuc sng vrt ra c h qu o c, nui dng nhng nin tin vo cuc sng hinti v hng i ca tng lai.

Nu mt ngi hnh tr cc nguyn tc o c hay nhng gii lut ny mh khng cm thy mt s bnh an, thanh thn no th h khng hiu vhnh tr ng. Trong thc t, c nhng pht t tun th cc nguyn tc cagii nhng i sng ca h vn thiu o c, mi tng h ca h vi thanhn bt n, cc mi quan h khc b khng hong, c Pht dy y l rivo gii cm th, mt trong nhng kit s, nhng c ch tm l.

Nguyn tc hnh tr m c Pht thit lp cho cc t khp mng vo lm nh ch dc vng bn nng c th ni l nhng nguyn tc khchquan v ph qut. l 5 gii ca ngi pht t:

1. Khng git hi.2. Khng trm cp.


30/86

3. Khng quan h tnh dc phi php.4. Khng di gt hi ngi.5. Khng ru ch say sa.

Mt nh tr thc phng ty nhn nh:" Nm gii ny cho thy 5 hngchnh m ngi pht t t mnh kim sot (hnh tr) tri hnh. l giith nht rn ngi pht t kim ch nng gin, gii th hai kim ch thamm vt cht, gii th ba kim ch nhc dc, gii th t kim ch s khipnhc v c (nguyn nhn khng chn tht) v gii th nm kim ch lngham mun cc s kch thch nh bn.(Edmond- Homs Tn iu ca cPht). D pht t hay khng l pht t, cc nguyn tc o c ny cn phic thc hnh, d trong iu kin thi gian hay khng gian no, nu khngmun c hu qu xu. c Pht xc nh rng mt ngi nu c hnh vi stsinh, ly ca khng cho, t hnh trong cc dc, ni lo v m say ru men

ru nu th s c mt cuc sng s hi v hn th ng thi ci c au khang ch i h; ngc li mt ngi (pht t) t b st sinh th cucsng khng c s hi, hn th v ci thin ang ch i h. gi tr ca mtcon ngi phi c nh gi qua ti sn, thn tng, dng h, a v mc nh gi qua 5 nguyn tc o c trn. c Pht dy thm rng:" Mtngi m hnh tr ca h c bo v bi 5 nguyn tc (gii) trn th ngiy c th thnh tu mt cch nhanh chng bn tng thng tm hin ti lctr". (Tng Chi III)

i su hn cc nguyn tc cn bn trn, c Pht thit lp 10 gii (10 iuthin) nhm nng cao hn na hnh vi v tm l o c ca con ngi 10iu y c thit lp trn c s hnh vi, ngn ng, tm l.

Hnh vi gm c:

Khng st sinh

Khng trm cp

Khng quan h tnh dc phi php

Ngn ng gm c:

Khng ni di.

Khng ni hai li.


31/86

Khng ni li c c.

Khng ni li ph phim ba hoa.

Tm gm c:

Khng tham lam.

Khng sn hn.

Khng si m t kin.

10 gii iu ny thc s bc vo l trnh ca gii thot, y l gii cn bn

cho c ti gia v xut gia, khc vi 5 gii l bc u ch quy nh trongphm vi, hnh vi v ngn ng l nhng biu hin o c c th gy hutrc tip, tuy vy vn cha th hin c ngun gc, ng c bn trong cngi c th gi gn v b ngoi nh l c o c la gt ngi khcnhng h vn khng th l ngi tt thc s, v ng c bn trong khnglnh mnh, ch tt b ngoi cha phi l thin tht s. lut php ca x hicng ch gii hn mc hnh vi v ngn ng m thi. c Pht dyrng:"mt ngi thc hnh 10 iu bt thin th cuc sng ca h l phi oc ng thi khng t c mc tiu hnh phc"." Ny cc T kheo, stsinh, ly ca khng cho, t hnh trong cc dc, ni lo, ni hai li, ni lic c, ni li ph phim, tham lam, sn hn v t kin, y gi l phi phpv phi mc ch" (Kinh tng Chi III). Ngi khuyn mi ngi nn sng ngthe0 iu thin, nh vy ph hp vi nguyn tc o c v quy lut cahnh phc.

Trong 10 iu thin phn lm 3 lnh vc: Thn, Khu, Theo Pht giolnh vc tm l rt quan trng, nhng hnh vi ca thn khu u c ngc t thc Nhng hnh vi bt thin ch l nhng biu hin ca ng lc

bn trong: Tham, sn hay t kin. V vy, o pht thng coi trng tu tm

hn tu tng, nu lng tham khng c nhn din v tu tp ch ngchng th ti c s pht sinh, thin php s tn gim. c Pht dy:"ny cct kheo, do nhn tham, sn, si m c st sinh, ly ca khng cho t hnhtrong cc dc, ni lo, ni hai li, ni li c c, ni li ph phim Nhvy, tham l nhn duyn cho nghip sinh khi, sn l nhn duyn cho nghipsinh khi, si l nhn duyn cho nghip sinh khi; ngc li tham sn si ondit th nghip on dit". (Kinh tng Chi III) S pht trin gii iu trong


32/86

cc sinh hot ca Tng chng cng ch khai trin su v rng hn 3 ci nglc thin v bt thin bn trong tm ny. Tham lam l gc nhng tham cnhiu loi: tham sc, tham ti, tham danh, chp ng s m rng gii lutchnh l tng ng vi nhiu sc thi khc nhau ca 3 tm bt thin ny.

Nhng nguyn tc gii lut va ch ng, nh ch 10 c nghip nhngng thi cng pht trin 10 thin nghip, trong lut gi tnh cht 2 mtny ca gii: Ch tr v Tc tr.

o pht ch trng vo ng c tm hay nghip iu khng c nghil coi thng hnh vi ca thn v khu v kt qu ca i tng. V d giist:" C t tay mnh lm dt sinh mng con ngi hoc cm dao angi khc git, hoc khen ngi s cht hoc khch l cho cht Ngi kiav cc iu trn m cht th phm ti git ngi phi b trc xut" (Gii Tkheo) Mt gii nu vi phm phi c tc , hay c lm cn bn nhng

thnh mt hnh vi phi o c phi c biu hin thn khu v kt qu cai tng. C trng hp thn khu hnh ng c hu qu cho i tngnhng khng c , khng tc th khng phm ti hay ti rt nh. l ldo o c Pht gio thng i su vo ng lc tm ca con ngi.

Nhng ng lc tm y tr thnh gii lut c tc dng phng nga v lmcho con ngi tr nn thnh thin.

i vi ngi xut gia gii lut rt nhiu v chi tit T kheo 250 gii, Tkheo ni 348 gii, B tt 48 gii nhng cng ch pht trin t s on trcc ng lc bt thin ca tm l tham, sn, si. Nu mt ngi khng ctham sn si th o c hon thin khng cn gi cc gii iu trn lmg V vy, c tnh ca mt T kheo c c Pht dy bao gm cc thintm m ngun gc l v tham, v sn, v si din ra nh sau:"Ngi c tmxu h (tm qu) s a n tm s hi cc ti li, a n khng phngdt, a n bit khim cung, a n nghe li dy bo, a n a gnngi hin a n c lng tin vo chnh php, a n lng v tha, a ntinh cn trong thin php, a n ch ng cc dc vng, a n thin giic tun th, a n gn gi bc thnh hin, ngi tr tu, a n anghe php, a n khng quan tm ch trch k khc, a n chnh nim

tnh gic, a n tm nh tnh, a n tc hp chn l, a n khnglm theo t o, a n tm tnh bn nhy, tch cc, a n on tr thnkin, gii cm th v nghi, a n on tr tham sn si thnh tu oc hon ton v tham, v sn, v si". (Kinh Tng Chi III)

Tm li, o c Pht gio c xy dng trn c s gii lut m nhnggii lut y l nhng nguyn tc nu c tun th s em n hiu qu ch


33/86

ng dc vng bn nng, thit lp cc mi quan h gia con ngi vi conngi, con ngi vi thin nhin mt cch ho iu; xa hn na c th tnhho tm thc thot ly cc chng ngi v c ch tm l sng mt ihnh phc chn thc.

---o0o---

CHNG III - NN TNG CA GII

Gii lut c thit lp do nhu cu thc tin ca gio on, hay ni cchkhc l do nhu cu gio dc k lut hng thng tm linh ca tngchng, tc l thit lp mt hng i, khng cho con ngi qu qung tmkim mt cch mt mi m khng c kt qu.

Nguyn tc ca gii nh l nhng tiu chun cho nh v Tu; mc tiu cagii vn l gii thot kh au hay dng sinh t lun hi. V vy, khng thcoi gii l nhng gii iu bt di bt dch, to nn nhng gii hn lm p lcln tm t ca con ngi. Gii cng khng phi l phng tin tranh oata v hay tranh chp quyn li. Gii c thit lp trn nn ttng thundng php tnh thanh tnh v trn nn tng tr tu v t bi.

---o0o---

I. TR TU NN TNG CA GII

Gii c thit lp trn nn tng tr tu, bi l tr tu mi soi thy ci ngunca thin c, thy c s vn hnh ca quy lut hnh phc v kh au, quylut ca gii thot v tri buc. Trn mnh t tr tu, gii c thc hnhmt cch t gic, t nguyn v mi c s n lc chn chnh thnh tunhng g cn thnh tu. Theo nguyn tc th Gii sinh nh th nh sinhTu; tuy nhin mc khc tr tu vn sinh Gii v nh sinh Gii m gii luti tha gi l o Cng Gii v nh Cng Gii. Gii, nh, Tu nngta vo nhau to thnh tc dng on tr phin no, s tri buc ca lu

hoc, Kinh Tng ng c Pht dy:

" Ngi tr gii c tr

Tu tp tm v hu

Nhit tm v thn trng


34/86

T kheo y thot trin"

(Kinh Tng ng Tr. 36)

Ngha l ngi gi gii l ngi c tr tu, c tr tu mi gi gii, trn c sy pht trin nh Tu mt cch vng chc v t gic, nh mthot khitri buc ca phin no, mi lin h gia tr tu v gii hnh tronh kinhTrng A Hm c ni rt hay:" Tr tu lm cho gii hnh thanh tnh, giihnh lm cho tr tu thanh tnh. Ch no c gii hnh ch c tr tu, chno c tr tu ch c gii hnh. Ngi c gii hnh nht nh c tr tu,ngi c tr tu nht nh c gii hnh. Tr tu v gii hnh c coi l tithng i, mi quan h ca chng ging nh ly bn tay ra bn tay, ly

bn chn ra bn chn" (Kinh Sonadanda).

Gii thit lp trn nn tng tr tu, c th n c mt gii nh khng st sinhchng hn. Khng git hi sinh vt khng phi v l mun ca bc os hay ca Thng m bi v thy r s vn hnh ca c nghip a nqu bo au kh. V thy r rng, trong mi quan h duyn sinh tt c miloi u lin h vi nhau ni au kh ca mt ngi lin hoan n nhn loi.Khng th c mt chng sinh no tn ti c lp, vy lm hi mt sinh vtchnh l hi mnh. V tht r rng tt c chng sinh u c pht tnh, ung th tnh thanh tnh v bnh ng, khng ai c quyn xm phm nsinh mnh ca chng sinh khc, d ch l mt chng sinh nh b. Nichung gii bn u da trn c s tr tu m thit lp. V vy, ng c cagii l tr tu v cng t gii m Tu sinh.

Di s soi chiu ca tr tu khng th c loi gii a n tri buc, c chv au kh nh mt s ngi thng cm nhn v c thi khng my coitrng gii lut. Nu c nhng gii lut em n cho ta s kh chu, s rng

buc th c ngha l ta cha thy r mc tiu v tc dng ca gii. C lnc Pht dy cc T kheo khng nn n phi thi ban ngy cng nh banm. Mt s T kheo phn i cho rng c Th Tn qu t nng v s

cm on, qu n nhng tiu tit khng ng quan tm, nn h khngnghe li Ngi. c Th Tn dy rng nhng T kheo y cho l nhng iunh nht. Nhng nhng iu nh nht y tri buc c h th n khngcn l nh nht na. Ging nh con chim ci b vng vo si dy leo nh

b m vn b tri cht khng thot c. Vy khng th ni dy leo nh by l khng ng k i vi con chim cy, ngc li l ng khc. cnnhng T kheo vng li Th Tn dy bo nn t b vic ny vic kia, h


35/86

lin thc hnh mt cch hoan h th vic nh t khng tri buc c h;nh mt con voi to kho d b tri bng dy da chc chn n c th bc dyy bng mt cch chuyn mnh. Tn gi Udayi l mt trong nhng v chngi nhng ngn cm ca c Th Tn sau mt thi gian va chm thc tmi hiu c gi tr ca nhng iu ngn cm m Ngi dy Tn gi hihn v by t s thy bit ca mnh i vi c Pht (Kinh V D ConChim Cy K. Trung B II). Tr tu ca Pht l vin mn, nhng g Ngi dyu xut sinh t tr tu v t bi ca Ngi. Ngi thy r hu qu ca 3 nghipv mun t ca mnh c li ch m thuyt ging.

Mt ngi gi gii m khng ly ci tu lm nn tng th khng th tin xahn trn l trnh tu tp. H s bin gii lut thnh nhng si dy tri buc;h tr nn con ngi hp hi, c chp, bo th. H c th c nhng c chtm l m lch lc nhn cch, cng tu lu cng kh chu. T hn na h s

to mt s mu thun ni ti bt an gia nguyn gi gii vi tnh btthin thm kn, mt bi kch c th xy ra.

Nh vy, gii lut tr nn tri buc hay gii thot tu thuc vo tr tu cumi ngi. Ngi hiu gii v gi gii trn nn tng tr tu l ngi lng v an lc. Gi gii i vi v y l t nhin, tt yu v nim vui tithng.

---o0o---

II. T BI NN TNG CA GII

Song song vi tr tu, t bi l nn tng ca gii. Thc ra, tr tu v t bi lmt, ci ny c th ci kia c, ci ny khng th ci kia khng. Nh mtngi c hai chn i; cng vy tr tu v t bi l hai chn i n Nit bn.

Gii c thit lp trn nn tng T bi, tc l tnh thng yu i vi miloi chng sinh. Nh vy gii c thit lp khng ch thun l m cn l scm thng, s c mun tt c chng sinh thot kh. Cho nn mt ngi c

gii l ngi y lng nhn i, bao dung, lng, sn sng v mi ngi,qun mnh v li ch chng sinh. Tronh khi tr tu thy r s vn hnh caquy lut thin c to tc dng nh ch cc iu c th T bi thc y thchnh cc iu thin. Tm t bi lm nn cho mi hnh ng, soi chiu chomi vic lm i vi chng sinh nh tronh Kinh Ph Mn ni:" T nhn thchng sinh, phc t hi v lng". Lun lun nhn chng sinh vi con mt


36/86

y tnh thng, do thc y hnh ng hin thin li ch chng sinh nnc phc c ln.

Hnh nh ca mt thy T kheo thng c quan nim l mt hnh nh nc, lng l v lnh lng, iu khng ng bn cht ca mt T kheo.Hnh nh v T kheo phi l hnh nh ca s trm tnh, thanh thot v y trtu, y tnh thng. Mt trong nhng nh ngha v Gii l thanh lng,ngha l ngi gi gii cm thy mt m, s mt m y do tr tu v tnhthng em n.

Da trn c s tnh thng bao la m lp gii l con ng t bit caPht gio, c th n c 5 gii cn bn:

1. Gii khng st sinh: V thng yu chng sinh, khng phn bit loi no.

Chng sinh no cng tham sng s cht, cng cm xc au kh khi b xmphm thn th. Cm nhn c nim au ca chng sinh nh ni au camnh m mnh gi gii khng git hi.Tm cm thng v thng yu y an gi gii mt cch t nhin khng gng p.

2. Gii khng trm cp: V cm thng c s mt mc v ti sn em nau n, tic nui, than khc. Mnh khng mun b mt mc cho nn mnhgi gii khng trm cp ca k khc. Ni theo cch ca Khng T:"K s

bt dc vt thi nhn".

3. Gii khng t dm: V cm thng c ni au n kh s ca ngi bphn bi, ph tnh, s mt mc hnh phc ca k khc. Do s hiu bit vthng yu y m ta gi gii khng t dm, nh ch c c mun btthin.

4. Gii khng ni di: V cm thng c tnh cnh ca ngi b di gt, btrch mng, b hm hi, v b au kh do li ni di, li ni bt thin mmnh t b s ni nng di tr. V thng yu m mnh ni nhng li chntht n ho, c ch.

5. Gii khng ung ru: V cm thng c ni au kh ca thn th mnh,ca tr no mnh, v cm thng c s tn ph, s m mui do ru emn, v cm thng ni lo lng s hi ca ngi thn, ca lng ging, mmnh nguyn t b ru ch say sa, cc cht gy nghin


37/86

Tng t nh vy ton b gii bn m c Pht dy c xut sinh t lngthng yu v cu kh chng sinh ca Ngi.

Gi gii l phng php tp tu tri tim tnh cm lm cho tm hn tr nnsinh ng, y cm xc thanh cao, qun bnh ho iu tri tim v khi c,hay ni cch khc ho iu , tnh, tr vn ti con ngi ton din.

Nu gi gii m tm a hp hi, kh chu, bo th, chp cht th khngcn bn cht gii ca Pht na m tr thnh phin no, gii cm th.

C trng hp ngi mi vo o cha quen khp mnh vo k lut, vogii quy s c cm gic kh chu v b buc nn khng thy thoi mi,thanh thn. l iu t nhin, trong tm mnh ang cha y tnh phm

phu tc t, nhng thi quen, tp kh nhim, bung lung khng d g thay

i nhanh chng. By gi mun thay i chng khc no lm mt cuc cchmng thn tm th t phi kh chu. Nhng vi nguyn xut gia v tmnguyn hng thng mnh m th s vt qua cm gic kh chu khnglu.

C trng hp gp nhng nghch cnh trong i sng tu hnh nh b Bn shay i chng thng ly gii lut trch mng, ch trch hay hnh pht minhn qua ta c cm tng gii l iu kin ngi ln p bc mnh nn takhng c thin cm vi gii lut. Nhng l nhng phng tin, l tnhthng ca Bn s hay i chng mong cho ta c sm thnh tu thinhnh

Mt ln n, vng t Abhaya c s tham mu ca Nagantha Nataputta,mt gio ch ngoi o, n hi c Th Tn vi mt cu hi c 2 mc vi nh bi Ngi, rng: C khi no Samn Gotamalm cho ngi khcau kh khng ? Nu Samn Gotama p l c, th ni rng: vy chng khc

phm phu ! Nu Samn Gotama p l khng, th cht vn ti sao Samngotama nhng li nng n lm cho Devadatta phn n su mun ?

Thay v p l c hay khng, c Th Tn hi vng t Abhaya: phichng vng t ang ch i cu tr li mt chiu ? Vng t th nhnng nh vy. c Th Tn dy v nh a tr con ca Vng t b mtque nhn hay mt hn si ri vo trong c hng th Vng t phi tc tcmc hng n ly cc vt y ra d n c b au n hay b chy mu. Vthng yu a b m lm nh vy. Nh Lai cng th, ch v lng thngst i vi chng sinh m c khi phi ni li lm chng khng thch. (Kinh


38/86

V U? Vng T.Trung B II). Gii lut lun lun c tc dng tt cho tatrong bt c trng hp no, bi T bi l nn tng ca gii lut. Mi quanh gia T bi v Gii lut bt kh phn ly. T , ta thy tnh tch cc cagii v s cn thit ca gii i vi bn thn v cuc i.

Tm li, c thit lp trn nn tng T bi v Tr tu, biu hin ca gii lutl T bi v Tr tu, mc tiu ca gii lut vn l T bi v Tr tu. Vi tmc trang b bng gii lut, mi c hnh u c mt v thin php utng trng. T bi l tu tp tm gii thot, Tr tu l tu tp tu gii thot. Vi ngha nh vy, gii lut tr thnh sinh mnh ca Pht gio:

" Bit vi phm, bit khng vi phm, bit phm nh, bit phm nng, c giilut, sng ng vi s ch ng ca gii bn, y oai nghi chnh hnh, thys hi trong trong ci l nh nht, chp nhn v hc tp cc hc php, chng

c khng kh khn, khng mt nhc, khng ph sc i vi Bn ThinTng thng tm, hin ti lc tr, on tr cc lu hoc t mnh vi thng trngay tronh hin ti, chng ng, chng t V lu tm gii thot. Thnh tu

by php ny gi l ngi tr lut". (Kinh Tng Chi II- 7 php).

Hiu nn tng ca gii, l trnh tu tp ca ngi pht t rt thnh thang, giinh l khng kh th, nh gi mt ma h, bi v gii l Tr tu l tnhthng v tn.

--- o0o ---

B. NI DUNG

Ni n nm c ca ngi ho tm xut gia tc l ni n nhngnt cao p trong i sng phm hnh. Trc khi bn v nhng nt cao pny, chng ta cng nn s lc tm hiu nhng im c trng cho i sng

phm hnh.

I.- VI NT V I SNG XUT GIA

1.- NHNG IM C TRNG CHO I SNG XUT GIA


39/86

Ca ngi v cng hnh ca ngi xut gia, c iu Ng Gic Hongc li k:

Ph th gian ti qu gi

Bt nh x tc xut gia

Nhc c vi tng,

Tin th nhn thin cng dng

Tc Nh Lai chi s gi

D Hin Thnh chi tn thn 2

(Tm dch:

Th gian, cao qu hn ngi

Sao bng x tc, sng i xut gia

Lm Tng, s gi Pht

Tri ngi cung dng, Thnh l Tn thn)

V sao ngi x tc xut gia li c xem l bc th gian tiqu? xng ng l s gi ca Nh Lai, l tn thn ca cc bc Hinthnh, khng h thn khi lnh th ca cng dng, hng xut gia phi cmt np sng phm hnh bt tc siu qun nh th no? Vn s sng tkhi chng ta tm hiu v nhng im c trng cho i sng xut gia.

a/- ngha ca vic xut gia:

Xut gia (Nekkhamma) c ngha l khc t nhng iu m c cath gian chn ly i sng tu s, cng c ngha l tm thi vt qua khicc php che lp Nit Bn bng cch thc nghim con ng Gii-nh-Tu. Kinh tng Nikya thng m t: Xut gia l co b tc ru, p o csa, t b gia nh sng khng gia nh, sng trong php v lut ca c ThTn. i sng xut gia cn c gi l i sng phm hnh. PHMHNH y ch cho s c gng lin tc hng n s thanh tnh ti


40/86

thng, s on tn mi th bt tnh nhim , s ch phc i vi nhngnhu cu kht vng ca cuc sng th tc

Theo kinh in i tha, danh t XUT GIA c 3 ngha:

1 - Xut th tc gia: l ra khi ngi nh th tc, t gi lc thn quynthuc, x b ti sn i, co tc nhum o theo thy hc o.

2 - Xut phin no gia: l ra khi cn nh phin no: tham, sn, si,mn khp mnh vo np sng ha hp thanh tnh ca on th tng gi.

3 - Xut tam gii gia: l dt tr nhng h phc chn trn lao, rakhi nh la tam gii: dc gii v v sc gii.

Trn ay l s lc v ngha 2 ch XUT GIA. Cng cn nithm: c mt s danh t ngi ta thng dung gi ngi xut gia nh l:Thch t, Np t (Nt t), Sa mn, Tu s. y, xin lc nu ngha cacc t ny nhm lm r thm ngha ca vic xut gia.

THCH T:

L con Pht (Pht t), t ca c Pht Thch Ca, noi theo s gioha ca bc Thy l Pht Thch Ca m tu hnh. c bit, ch PHT T y nn hiu theo ngha sau:

Tng Pht khu sanh - Tng php ha sanh

c Pht php phn - C danh Pht t

(T ming Pht sanh ra - T Php m ha sanh

ng php phn ca Pht - Nn gi l Pht t)

Thch t tc l: ngi con h Thch, ngi h Thch.

Kinh A Hm chp: Trm sng chy vo mt bin, nc bin ngmt v mn. Bn h xut gia ng xng Thch t. iu ny cho thy gioon ca Pht khng phn chia cao thp sang hn, vo nh Pht th uc mang h Pht.


41/86

NP T:

Cng gi l: np tng, nt t; l ngi mc o np

o np (Np y) cn gi l phn to y, l o vi th s c chp vbng nhiu mnh.

Thu xa, Sa mn t Pht thng tu theo hnh u , mc ochm v v kht thc nht, n gin ha cc nhu cu hng ngy, dnh htthi gi v tm tr v vic trau gii i sng phm hnh. Danh xng nyhin nay t c dng, thnh thong ch thy c chp trong Thin LmBo Hun.

SA MN:

Trong cc kinh Nikya, danh t SA MN thng c dng chcho ngi xut gia.

Sa mn: dch m t ting Phn, ni l Sa-mn-na (samana) gmc 2 ngha chnh:

1 - Cn tc gi: cn tc li c 2 :

+ Cn hnh chng thin, tc dit ch c.

(Sing lm cc vic lnh, dt b cc vic c)

+ Cn tu gii nh tu, tc dit tham sn si.

(Sing tu gii nh tu, dit tr tham sn si)

2 - Bn gi, bn o:

Ngi chu ngho, chng gi ca ci (an bn th o)

TU S:

L t dng ch chung cho ngi tu hnh ( k c ngi tu theo oThin Cha, o Tin Lnh. o Hi ). Ring o Pht, TU S l t dnhcho ngi hc Pht xut gia khc vi c s cng l ngi hc Pht nhng


42/86


43/86

b/- Sinh hot ca ngi xut gia:

Ni n sinh hot ca ngi xut gia, u tin chng ta phi lintng ngay n gii lut. Bi v: Gii lut l th mng ca Pht Php; giilut cn, Pht Php cn. Thiu gii lut, tng on kh mong c hahp thanh tnh. Xa kia, khi c Th Tn cn ti th, sau 13 nm thnh o,nhn thy tng chng bt u sanh hu lu php, ngi bn ch nh ra giilut lm tiu chun cho s tu hnh v np sinh hot cho chng t. SauPht dit , cc bc k tc trng lo ln lt gp nhat, bin son li lm k cng tu hnh. on th xut gia u phi tun th theo gii lut,tn trng gii lut nh bc i o S ( theo li Pht Di gio). Tuy nhin,v trong khi hnh tr c s bt ng kin, cc tng phi ln lt hnhthnh: li tu theo phong tc quc nn cc vn bn v gii lut c phn

sai khc hoc chnh lch v s lng. in hnh nh : theo lut T phnca Bc tng th T kheo c 227 gii. T kheo ni c 321 gii. Cc gii iutuy c sai khc nhng ch khc v tiu tit cn i cng th vn ging nhau.

Nm chng xut gia tu theo kh nng m lnh th nhiu t. th gii rith phi nng theo cc gii diu trong gii bn m hnh tr, ly lm mcthc trong sinh hot hng ngy, d dt chng tri phm. Bn cnh ,ch T cn ch thm thanh quy (nh Bch Trng thanh quy) nghimchng, ly lm qui c cho chn Tng lm. Do vy, ngi xut gia cch ng tnh u phi noi theo php tc. Ring i vi Lc ha knh

php, ngi no tri phm b xem nh ph ha hp tng, nu nng c th btn xut.

Trn y l ni v thin mn qui c, tc tiu chun chung cho misinh hot ca ngi xut gia. V sinh hot c nhn, mi ngi t to chomnh mt np sng thiu dc tri tc, khng mong cu, khng cht cha,khng ch trng vo vt cht, ch ly s thanh m lm mn nguyn an bnth o. Cn v thi kha tu tp cng nh cng tc hng ngy th tu theocch t chc, qui nh ring ca mi tng lm m c phn sai khc. Nh:Thin tng ch trng v ta thin, Mt tng chuyn v ch quyt, Tnh

tng thin v tng kinh nim Pht Ch trng phn no th phn y cdnh thi gi nhiu hn. Trong khi hnh tr, hnh gi phi ly c tinh tnlm u, ch mt nim bung lung gii i. Ngoi nhng thi kha vcng tc n nh, thi gi cn li, ngi c lo h th cng phu n tm

bi dip v.vC th ni: v sinh hot tinh thn cng nh vt cht, ngixut gia u phi noi theo li Pht dy, ly lm cn bn tin tu; lun


44/86

lun v lc no cng ghi nh vai tr trch nhim ca mnh c li hnhx ph hp v thch ng.

A V (VAI TR) CA NGI XUT GIA:

+ a v Trng t: Ngi xut gia l ngi i din Pht tuyndng chnh php, i biu v ch tr Pht Gio. Cho nn trong Pht Gio,a v ca ngi xut gia l a v Trng t

+ a v Chng trung tn: Chnh php ca Pht l phng php lmcho con ngi xng ng vi danh ngha con ngi (kin ton v hon thinha thn cch), ci to con ngi c c, ngu mui, hn nht thnh conngi bi, tr dng. Chnh php y do ni ngi xut gia truyn b. Do vy,trong x hi, ngi xut gia gi a v Chng trung tn.

NHIM V CA NGI XUT GIA: c 2 iu trng yu.

+ Tr tr chnh php: trong vic duy tr v lm hng thnh mngmch Pht Php, ngi xut gia khng nhng c trch nhim phi hong

php, h php m c bit phi nh php m tu hnh.

Ngi tu m ph gii ph kin th mng mch Pht Php sm bbng hoi. l hin tng S t trng thc s t nhc.

+ Gio ha x hi:

Mun x hi khng au kh, c an lc, ngi xut gia phi gioha mi ngi bng c thn gio, khu gio, gio.

Vai tr v trch nhim ca ngi xut gia ln lao nh vy nn trongsinh ht hng ngy, ngi xut gia phi n lc tng tn hnh gii.

c/- Con ng tu tp ca ngi xut gia:

Quanh qun trong rng gio in kinh-lut-lun, i lc chng ta cmthy phn vn, bt quyt khng bit nn th hng v u v ngn gio hunh mun mu mun v. Nhng, iu lm cho chng ta cm thy an tml: Rng thin thm thm, b lut mnh mng, chung quy khng ngoiTAM V LU HC. Tht vy, ri rc trong cc kinh l v lng phpmn tu tp nhng tu trung u nhm hin by ba mn hc: Gii-nh-Tu.


45/86

Nh chic li du nhiu mt vn c ging mi d tm thu, y c vithen cht Gii-nh-Tu ta s d dng thng tin trn l trnh gic nggii thot. C c tng hng dn chng ta:

Buc tm ly GII lm dy

Vng tm ly NH dng xy o trng

R tm uc TU soi ng

Tm khng cnh tnh, Nit Bn an vui

Ti y, v khng thuc phm vi kho st ch yu nn chng ta tmgii thiu tin trnh tu tp ba php hc ny da theo i kinh xm nga. 5

Trc khi tuyn thuyt ba php hc ny, c Pht khuyn cochng T Kheo: Ny cc T kheo, cc ng c ng l Sa mn, tnhn l Sa mn th phi tu tp nh th no xng c chn chnh v st nhn c nh tht. C th th i vi nhng cng dng m cc ngth hng mi c c li ch ln, c kt qu ln v s xut gia ca ccng mi khng thnh v dng, c kt qu, c thnh tch.

Ln lt sau , c Pht gii thiu: Php tc thnh Sa mn c 3. l: Gii hc-nh hc-Tu hc.

Php tc thnh Sa mn thuc GII HC: gm 7

1) Tm qu

2) Thn khu hnh thanh tnh.

3) Mng sng thanh tnh.

4) H tr cc cn.

5) Tit trong n ung.

6) Ch tm cnh gic


46/86

7) Chnh nim tnh gic.

Php tc thnh Sa mn thuc NH HC: gm 3

1) Ta thin (ngi xp bng, lng thng, an tr nim trc mt)

2) Thay th 5 trin c bng 5 thin chi

Tm hn trm thu mien

T nghi

H sn

Lc tro hi

Nht tm tham dc.

3) Chng v tr 4 tng thin

Php tc thnh Samn thuc TU HC:

Vi tm nh tnh, thun tnh, trong sng, khng cu nhim, khng phinno, nhu

nhuyn, d s dng, vng chc, bnh tnh, v y dn tm hng n:

Tc mng minh

Thin nhn minh.

Lu tn tr

T y, v y hng tm n thng tr, chng c tm gii thot v tu gii

thot; on tr v thot ly ton b cc lu hoc, gii thot cc sanh y. ychnh l lc v y nhn bit:

Sanh tn


47/86

Phm hnh thnh

Nhng vic ng lm lm

Khng cn th thn sau

Trn y trnh by qua 3 php tc thnh Sa mn. C th ni: Cuc sngtinh

thn ca v Sa mn s d c cao thng l do thnh tu Gii c tc. Phphnh ca Sa mn s d c tin trin l do thnh tu nh c tc. Ni tmca Sa mn s d c minh trit, thnh thin l do thnh tu Tu c tc. VSa mn s khng cn dnh mc trong vng sanh t, s i n mc ch gii

thot Nit Bn khi c tc hon ho v tam v lu hc.

Cc kinh thng v tam v lu hc nh ci nh ba chn lun lunv lc no cng h tr cho nhau: nhn ni gii m ph sinh nh, nhn ninh m tr tu hin by. Ngc li, nh c tr tu m nh ch c vngnim (thnh tu nh), nh nh ch vng nim m trong ngoi khi li( thnh tu gii). Vy nn vi ngi cu o Gii thot khng th b st

phn no trong tam v lu hc. Ni cch khc: con ng tu tp tt yu cangi xut gia chnh l con ng tng tin v kin ton ba mn hc: Gii-nh-Tu

Xuyn qua 3 bc kho st v:

ngha ca vic xut gia.

Sinh hot ca ngi xut gia.

Con ng tu tp ca ngi xut gia.

Chng ta thy rng: Ngi xut gia chn chnh l ngi ct t misi dy tri buc ca phm tnh sng i phm hnh, mt np sng cthn, vin ly, thiu dc, tri tc nng theo gio php ca Pht ( ch yu lGii-nh-Tu) chuyn ha v ci to nhng php h lit, u nhim i(tiu biu l tham-sn-si). Bn trong, v y t lm cho mnh c thanh tnh,


48/86

c gii thot. Bn ngoi, v y gip cho ngi khc cng nh mi loichng sanh u c thanh tnh gii thot nh mnh. Gia dng i xuingc, chng cht nhng buc rang, ngi xut gia l hin thn ca s thanhthot:

Nht bt thin gia phn

C thn vn l du

Ch vi sanh t l

Gio ha Xun thu

(Mt bt cm ngn nh

Thn chi mun dm xa

Ch v ng sanh t

Gio ha sut i ta)

---o0o---

2.- SCC CCH HC O CA NGI XUT GIA

Cng l mt hnh ng ngha hip cu ngi khi cht ui nhngnh tm l hc da vo mc tt xu ca ng c m c s nh gi saikhc v phm cht ca ngi cu (mc xu tt c sp xp theo trnh ttrc sau):

V bit nn nhn con nh giu c, cu c thng.

V bit nn nhn l c gi p, cu gieo duyn

V danh d mnh l vn ng vin bi li c khi

V ng c trch nhim mnh l ngi bo v h bi

V lng nhn o, thng hi ngi b nn.


49/86

Trong thc t, v kh bit c ng c ca ch th (bn thn ngilm mi bit r) nn ngi ta phn nhiu ch ch trng n kt qu, xem ktqu l chnh. Du vy, cng c th da vo mt s biu hin m suy onc phn no mc tt hay xu ca ng c. Tm l hc khng nhrng: Mt hnh vi thc s c gi tr o c phi l hnh vi hon ho c haikhu: ng c v kt qu (c hai u tt). Lm vic ho hip nhng ving c v li hn mn vn b nh gi l k thp hn. Ht lng v i cucnhng nng lc km ci, c tht bt minh, chuyn lm nhng chuyn dtrng xe ct th du kh cng nhc sc vn chng c ngi tn vinh.

S i nh vy, l o c khc g chng? Tht ra, vi Pht Gio,chn l tuyt i xa nay vn bt ngn ng, tuyt suy lng, khng cn cctng i i: hn-thua, cao-thp. Khench, c-mt cng ch nh nhngng ph vn tri ni trn bu tri chn tnh. Tuy nhin, khi cn ca

phng tin chng ta cng nn bit qua nhng loi hnh tng tt-xu, hay-d chn ch th hng cho tm ca mnh. Qua phn kho st trn (mc1), chng ta ai cng bit: ngi xut gia l ngi sng i cao thng v mp mt hoi bo cao thng v c gng thc thi mt hnh ng cao thngl: cu chng sanh khi cht ui trong bin sanh t lun hi. Song, hnhng y c thc s cao thng hay khng cn tu thuc vo ng c phttm v thi tu hnh ca mi ngi. Nh nhn m thu, lnh non t tri,

phi Thnh nhn v bc tu chng my ai thu r tm nguyn ca ta hn lmnh t bit mnh. y, ch xin nu mt s cch phn loi ca ngixa (qua kinh in) mi hnh gi t soi ri, nh gi cho ng c phttm cng nh thi tu hnh ca chnh mnh

TM LOI TM NGUYN (theo Khuyn pht B tm vn)

Chng sanh sa gii chng loi ngn sai nn vic pht tm lp nguynng nhin cng c nhiu tng d bit. Tm nguyn c nhiu tng d

bit: thng-lit, u-khuytkhc nhau, nu khng am tng tht kh trnhkhi s lm ng lc li. Bi vy, mun i ng vo no chnh, khng trivi ch nguyn xut gia ban u cn phi kho st cc ng ngch thng bt

ca vic pht tm:

Theo Tnh Am i s, tng trng ca tm nguyn c 8. l: t,chnh, chn, ngu, i, tiu, thin, vin.

1) Th no l T? - Ngi xut gia ch mt b tu hnh khng chu cuxt tm


50/86

tnh, chuyn lo ngoi v, hoc chy theo danh vn li dng, hoc ham lcth hin ti, hoc cu qu vui v lai.

2) Th no l CHNH ? - Ngi xut gia khng cu li dng danh vn,li

khng ham qu bo dc lc, ch v mc ch thot ly sanh t, chng c B.

3) Th no l CHN ? - Ngi xut gia nim nim lin tc trn mongcu Pht

o, di ha chng sanh. Nghe Pht o di xa khng li bc khip

s, thy chng sanh kh khng chn nn mt mi. Nh ngi tro nicao mun trng quyt ln thu nh, nh ln thp chn tng c ln tn nc.

4) Th no l NGU ? - C ti khng sm hi, c li khng dt tr,ngoi sch

trong nh, trc sing sau nhc, tuy c tm tt nhng phn nhiu b danh lixen ln, tuy c php lnh li b vng nghip lm nhum bn.

5) Th no l I ? - Ngi pht tm nguyn rng ln: Ci chng sanhht

nguyn ca ta mi ht, o B thnh nguyn ca ta mi thnh.

6) Th no l TIU ? - Ngi tu vi tm ym x: xe ba ci nh lao ngc,thy

sanh t nh oan gia, ch mong t , khng mun ngi.

7) Th no l THIN ? - Ngi xut gia ngoi tm thy c chng sanh , c

Pht o thnh, cng phu khng x, thy bit khng tan.

8) Th no l VIN ? - Bit t tnh l chng sanh nn nguyn thot,t tnh


51/86

l Pht o nn nguyn thnh tu. Khng thy mt php no ngoi tmring c. em tm v tng, pht nguyn v tng, hnh hnh v tng,chng qu v tng. Sau cng, ci tng v tng cng xem l bt khc.

i vi 8 loi tm nguyn k trn, hnh gi no pht tm lp nguynng vi 4 loi : chnh, chn, i, vin th c xem l ngi chn chnhxut gia, chn chnh pht tm B .

C th ni: tm nguyn xut gia l ng c chnh, gi vai tr ch ochi phi v nh hng n thi tu hnh ca ngi xut gia xuyn sutqu trnh hc o v hnh o. c xem l bc Thin nhn m phmhay b xp vo hng lm x tng lun l tu thuc vo mc tt hay xu

ca ng c ny. Th nn, di y hnh thc tuy phn nhiu loi khcnhau; k thc, bn cht ca vic phn chia u y c vo ccloi tm nguyn.

BN LOI XUT GIA (theo Php Un tc lun) :

1) Thn xut gia, tm ti gia: thn vo cha hc o lm o nhng tmvn cn

lu luyn th tc.

2) Thn ti gia, tm xut gia: tuy vn c gia nh nhng tinh tn tu hc,khng

b vng tnh th gian lm am m nhim trc.

3) Thn tm u xut gia: tm khng cn lu luyn i vi cc dc cnh,knh

m Tam Bo, gi gii thanh tnh, quyt dt b cc phin no, quyt tm c

qu B .

4) Thn tm u chng xut gia: th dng i dc, am nhim rt su.Hnh


52/86

thc l ngi xut gia nhng thc cht th khng khc g ngi th tc.(Thn tr khng mn, tm hnh trn tc). Sa di lut gii gi y l Hc cs (c s trc)

Trong 4 loi trn, c nh loi th 3 l qu nht.

BN LOI SA MN (theo Du Gi lun v Cu X lun) :

1) Thng o Sa Mn: bm sinh mn m Pht m xut gia, c kh nngdit tr

phin no v chng thng o

2) Thuyt o Sa Mn (Th o Sa mn): chuyn dt tr m hoc, chngng

chn l, c kh nng tuyn ging chnh php, khin cho chng sanh vo viPht Gio.

3) Hoi o Sa mn ( o Sa mn): phm gii cm, lm iu c, lmhoen

ca Thin, h hoi mng mch Pht Php. (S t trng thc s t nhc).

4) Hot o Sa mn (Mnh o Sa mn): c kh nng ch phc phinno, sing

nng tu hnh thin php khin cho mnh cn tr tu ngy cng pht trin.

Trong 4 loi ny, loi th 3 l loi nn trnh

BN CCH TH DNG (theo Thanh tnh o lun):

Ring xt v mt gii hnh, ngi Buddhaghosa chia hng xut gia ra lm 4loi:

1) Mt ngi khng gii c, s dng 4 vt dng c cng dng,ngay


53/86

c s c mt trong tng chng cng gi l dng NH K TRM

2) Mt ngi c gii m khng chn chnh gic st trong khi dng 4 vtthc

cng dng gi l dng NH MC N

3) Mt ngi s dng 4 vt cng dng t c By bc Hu hc (4o, 3

qu) th gi l dng NH HNG GIA TI CA T TIN. (V h lnhng ngi con ca Nh Lai, h dng nhng vt dng nh tha hng giati ca cha li)

4) Mt v on tr ht phin no, khng cn b cc dc sai s, v nydng cc

vt cng dng NH NGI CH.

i vi 4 loi ny, cch dng tt nht l dng nh ngi ch.

BN LOI THA GII (Theo Hoa Nghim tu s):

1) Tha cp gii hn : ngi tu hc trong chnh php ca Pht v hamchung

danh xng dng, hoc v mun mau thnh ti phng s Pht Php nnchuyn tm n vic trau gii ti nng hc lc. Ngoi thi gi hc hiny, khng cn tha thit g n s trau gii gii hnh.

2) Gii cp tha hn: ngi xut gia chuyn lo trau gii gii hnh,khng mt

pht no l ng. Tuy nhin, lng v ny khng a thch nghe php cngkhng a hc hi.

3) Tha gii cu cp: ngi xut gia hc o lc no cng c gng vahc hi


54/86

va thi hnh ng nh li Pht dy. Sut i chuyn tm trau gii nghincu gio l su nhim pht minh tm a, hnh gii tng ng.

4) Tha gii cu hn: ngi xut gia km thiu nng lc hc tp, cngkm

thiu tm ch hng thng nn trn nm mn thng lu lo qua ngy. Cuci ngi ny thc nh k say, ng nh ngi cht, khng c g ng luli cho ngi sau, cng khng c phc duyn to thnh qu gii thot.

Ngi xut gia hc o nn th hng vo loi tha gii th 3.

NM LOI TNG (Theo Hin Tng lun):

1) V s tng: nhng ngi hu phm cm gii, chng gi chn phonggii thot

ca o qu v thng. Hnh dng tuy d vo Tng lu m hnh vi chngkhc k th tc. l hng khng bit s nhc.

2) dng Tng: trong ba tng Thnh gio, khng mt my may hiubit,

ging nh con d cm, khng bit nhng phng tin ng dng trong PhtPhp.

3) Bng ng Tng: nhng ngi ch a do chi, ph b thi gi qu bu. C

i a tranh ua phi quy, hn thua, toan tnh m mu, kt phe lp ng.

4) Th tc Tng: nhng ngi ny tuy mang danh xut gia nhng tht lm mt

bn phn xut gia, lung sng qua ngy, nhn nh ht bui, lng ch ham asung sng, thn hay gy to duyn i.

5) Thng ngha Tng: nhng bc ny thuc v hng hu ch h tm, trtu c


55/86

d, gii hnh khm , ti bin thuyt rnh r khng b ngn ngi, tu cdin ni, tip vt li sanh. Cuc i ca bc ny tht l lng gm minghoa, xng ng l bc long tng trong chn thin mn, l quy cnh (khun

php) cho hng hu hc.

khng c ph ch xut gia th nn phn u theo loi th 5

NM LOI PHM HNH (Theo Tiu Kinh th d li cy):

C nm loi ngui tu phm hnh ng vi nm hng ngi i tm li cy:

1) Phm hnh cnh l: c tn knh cng dng sinh t mn khen mnh

ch

ngi khng chu tu tp thm na, v nh ngi vo rng cht cnh l emv cho l li cy.

2) Phm hnh v ngoi: t mn khng c gng tu tp thm na sau khi thnh

tu gii c, v nh ngi vo rng cht v ngoi em v cho l li cy.

3) Phm hnh v trong: t mn khng c gng tu tp thm na saukhi chng nh hc, v nh ngi vo rng cy cht v trong em v cho lli cy.

4) Phm hnh gic cy: t mn khng c gng tu tp thm na sau khichng

c tu hc (thnh tu tri kin), v nh ngi vo rng cht gic cy emv cho l li cy.

5) Phm hnh li cy: khng t mn i vi nhng g thnh tu (vs tn

knh cng dng, v gii hc-nh hc-tu hc), c gng tu tp thm, ontr cc lu hoc, chng c Thnh qu. V nh ngi vo rng cht b ttc ch ly li cy:


56/86

Trong 5 loi phm hnh ny, ch c loi sau cng (phm hnh li cy) l loim

c Pht tn than, cho l mc tiu cui cng ca phm hnh, l ci chm Sa mn hc o phi gng t n.

Trn y trnh by qua cc cch phn loi da theo ng c phttm v thi tu hnh ca ngi xut gia. Trong , cch thc phn chiatuy nhiu nhng nhn chung c th gom li thnh 3 loi chnh:

Xng php phc : hp vi o

V xng php phc : cha my hp vi o.

Bt xng php phc : khng hp vi o, tri vi o

Ring loi Bt xng php phc, trong kinh cn gi l hng ungphi php phc hoc lm x tng lun tc l nhng k ln ln vo hngng xut gia, tng chng ra tng, tc chng ra tc, v nh con la ln votrong by tru, da lng tuy ging nhng u sng khng ng v ting kucng khc.

Li k trong Sa di lut gii c chp:

Ch LM c ngha l tr trn. Ch X l ln lo. C thn nmthc m khng tr tu, Pht gi l Si Tng (ng thy ngy ngy di di).C li ba tc m khng thuyt php c Pht gi l dng Tng (ngthy nh d cm). Tc khng phi tc, tng chng phi tng, Pht gi liu th Tng (ng thy nh chim, chut) cng gi l Hc c s (c strc u). Pht ni: Th no l a gic? Mn y phc ca ta, ln bnchnh php Nh Lai, to th ti. y chnh l a gic xen ln trong caThin vy 6

Ngn ng phong Ty cng c cu: Khng phi ci gai bn nglm chn anh au m chnh ht sn trong giy anh mang.

Ngi c lng hiu knh Pht, thit tha vi chnh php suy gmnhng li ny h chng au lng sao?


57/86

L mt trong nhng ngi ho tm xut gia, c th chng ta khngn i nh nhng k mn o to i, thn tr khng mn tm hnh trntc. Tuy nhin, np sng an tnh thanh thot chn thin mn d thng lmcho ta c cm gic mnh l ngi thc s ly trin thot phc, xng ngd hng Chng trung tn. Nh mt dng s mi m em knh chiu yuv bo kim gip i tr t dit bo, cht mt ngy n ri mo ma qui cachnh mnh. Vi danh ngha Nh Lai s gi, l ch quy ngng cachng sanh, ta hng hi khuyn ha th nhn (nht l Pht t ti gia) dt clm lnh, vin ly trn cu, loi b i thNhng, khi r sot li cng huntu tp ca chnh mnh (da vo cc cch phn loi trn), ta s gii thch rasao nu nh mnh ri vo loi ung phi php phc? Than i:

Vng tnh d tp

Ch o nan vn

Bt tc siu qun

Vn trung v nht 7

(Vng tnh d tp nhim

Ch ch o kh nghe

Vt tc hn phm tnh

Mun ngi khng c mt)

Bc c c l ngi o cao c trng m hy cn tht li than nhvy. Chng ta l hng ngi no m khng ly lm iu rn d, lo hiquan phn tnh kp thi chnh n li nhng thi h d cn tn ti nichnh mnh?! Phm hnh cha trn, vng tnh cha dt th ch vi t ho ltrang Thch t!

--- o0o ---

II.- NM C CA NGI XUT GIA


58/86

Qua phn kho st trn (phn I), chng ta nm c phn nonhng im c trng cho i sng xut gia cng nh bit c mt s iuc-tht trong cc li hnh x ca ngi mc php phc. Bc sang phn IIny, chng ta s kho st v Nm c ca ngi xut gia thy cnhng nt cao p trong i sng phm hnh, t m c ra li hnh xng hp vi phc in ca php phc m mnh ang mc.

Theo t in Thiu Chu, ch C c ngha l o c, l ci o lpthn, l thin, l n, l ci kh tt (vng) trong 4 ma. Nho gia th chorng: c l ci gc ca mun hnh cng l ci gc con ngi lp thn(c g bn d). Theo m suy: Nm c ca ngi xut gia chnh lmt trong nhng nn tng lp cng hnh xut th. Kinh Phc in cngi NM C ny l NM TNH C, ni y l nm hnh thanh tnhca ngi mc php y. Nh hnh x ng hp vi nm c ny m ngi

xut gia c xng tn l bc m phm ca tri ngi, l rung phc canhn gian

Li k trong Sa di lut gii c chp: Ngi xut gia chng b th lc nhvua p bc, chng v tham cu mng sng, chng v lnh nn, chng v thiun, vn v mong cu chnh php, v lng chnh tn m vo trong ca PhtPhp nn gi l HO TM XUT GIA. 8

Ngi ho tm xut gia nh vy c 5 tnh c:

Pht tm xut gia, hoi bi o c.

Hu k hnh ho, ng php phc c.

Ct i t thn, v thch mc c.

(Vnh ct thn i, v thch mc c)

U kh thn mng, tn sung o c.

Ch cu i tha, v nhn c.

Chng ta hy ln lt tm hiu ngha ca 5 tnh c ny:

---o0o---


59/86

1. - PHT TM XUT GIA HOI BI O C

(Pht tm xut gia v thit tha vi o php)

Bn v s pht tm trong Khuyn Pht B tm vn c chp Thng vn:

Nhp o yu mn pht tm vi th, tu hnh cp v lp nguyn c tin.Nguyn lp tc chng sanh kh , tm pht tc Pht o kham thnh. Cubt pht qung i tm lp kin c nguyn, tc tng kinh trn kip y nhinhn ti lun hi; tuy hu tu hnh tng th lao tn kh 9

(Tng nghe: ca thit yu vo o ly s pht tm lm u, vic cp thit tuhnh t s lp nguyn trc. Nguyn c lp th chng sanh c th ;

tm c pht th Pht o mi kham thnh. Nu khng pht tm rng ln, lpnguyn kin c th du tri qua trm ngn mun kip vn mi quanh quntrong vng lun hi. D c tu hnh cng ch lung cng kh s)

Tri xem: cc ngi Pht t u nh pht qung i tm lp kin cnguyn m thnh tu Diu qu V thng B (nh Pht Di vi 48li nguyn, Pht Dc S vi 12 li nguyn v.v) v gn gi nht l cBn S Thch Ca, trong kip cui cng lm thi t Tt t a nhn phttm tm con ng thot kh cho mun loi m vt thnh xut gia, di

ci B lp nguyn kin c m chin thng ma qun thnh tu o qugic ng.

Xem th bit: vi ngi Xut gia, vic pht tm lp nguyn rt l quantrng. Vo rng bt cp hn phi l ngi c l gan to, xung m bt rnkhng th l ngi c ti mt nh. Th th, mun thnh tu c i s,u tin quyt l phi pht khi i tm. c bit, vi ngi ho tm xutgia, th i tm y c pht khi nh th no? Theo Tnh Am i s, itm y tc l 4 loi tm nguyn: chnh, chn, i, vin m chng ta khost phn trn (Cc loi hc o). Li na, theo Khi Tn Lun, c 3 loi

pht tm:

1) Trc tm: tm thng cht trc, la cc s gim xim dy v, hay thchnh

chnh php, thng tin n o gic ng.


60/86

2) Thm Tm: tm sanh lng tin su vo chnh php, vui vi tt c hnhlnh.

3) i bi tm: tm t bi thng xt tt c ni kh au ca chng sanh,thng

ngh tm phng php cu khin cho chng sanh c an vui.

Ngi ho tm xut gia l ngi pht tm ng hp vi cc loi tm ny. Tiy, duyn do pht khi cc tm ny l lng thit tha m o v thit thac nm gi ging mi o.

Phu ch: Theo t in Thiu Chu, ch BI c 2 ngha : 1. eo, mang; 2.Nh mi- Do y m c 2 thuyt dch v nhm t Hoi bi o:

1)- Cm mn o php.

2)- Gnh vc diu o.

dung hp 2 thuyt ny, xin tm dch Hoi bi o l thit tha vi ophp. V trong thit tha tc c cm mn; v v thit tha hn phi lognh vc.

Ch O y ch cho DIU O (o mu), I O (o c), oGic ng, o gii thot, l con ng chn chnh hon ton sng suta n bn th ca s vt, l l tnh tuyt i, la tt c h vng phn bit.i theo o ny phi l ngi lp cng hnh t gic, gic tha v tin ti gichnh vin mn (noi theo con ng ch Pht i). Li na, cng c thhiu ch O ny l ngi Tam Bo:

Documents

Nghia Ve Nam Duc Cua Nguoi Xuat Gia - Ns Le Thanh