I HC KINH T - LUT

TIU LUN:

NGOI THNG VIT NAM T NM 2000 N NAY

Nhm sinh vin thc hin: Nhm 1Hong Th Ngc Nguyn Th Ngn L Th Hin Lng Tiu Linh Tng Ngc Phng Linh Trn Phong Ph Nguyn Thanh Duy on Quc Huy Nguyn V Trung Hiu K084040539 K084040670 K084010028 K084040523 K084040526 K084040686 K084040487 K084050936 K084040640

Ging vin hng dn:TS. Hong Vnh Long

TP.HCM, thng 04/20101

MC LCLi m u .......................................................................................................... 4 Chng 1: C cu ngoi thng ca Vit Nam .............................................. 5 1. Nhng li th ca Vit Nam trong thng mi quc t............................ 5 1.1. V tr a l .............................................................................................. 5 1.2. Tnh hnh chnh tr - x hi n nh ..................................................... 6 1.3. H thng giao thng vn ti .................................................................. 6 1.4. Ngun nhn lc di do......................................................................... 8 1.5. Ngun ti nguyn phong ph ................................................................ 9 1.6. Tham gia cc t chc thng mi quc t ........................................... 10 2. Li th so snh ca Vit Nam ...................................................................... 11 3. C cu ngoi thng ca Vit Nam qua cc thi k ................................. 14 3.1. Thi k t 2001 n trc thi im Vit Nam gia nhp WTO nm 2007 ......................................................................................................... 14 3.2. Thi k t sau khi Vit Nam gia nhp WTO n nay ........................ 21 Chng 2: Chin lc pht trin ngoi thng v chnh sch thng mi ca Vit Nm giai on 2001- 2010 ......................................................................... 29 1. M hnh chin lc pht trin .................................................................... 29 2. Chin lc pht trin ngoi thng 2001- 2010 ....................................... 30 2.1. ng li kinh t x hi v quan im pht trin ca Vit Nam thi k ny ........................................................................................................... 30 2.2. Chin lc pht trin ngoi thng Vit Nam thi k 2001 2010 . 31 3. Nguyn tc v chnh sch nhp khu ........................................................ 33 4. Phng hng v chnh sch xut khu ................................................... 33

2

Chng 3: Ngoi thng Vit Nam giai on 2000 2010 ........................... 48 1. Kt qu thc hin cc mc tiu, ch tiu pht trin xut khu ................ 48 1.1. Tng mc lu chuyn hng ha xut khu ......................................... 48 1.2. Gi xut khu hng ha theo khu vc kinh t v phn theo nhm hng. ........................................................................................................ 51 1.3. Tr gi xut khu phn theo khi nc ............................................... 59 1.4. Mt s mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam ............................ 64 2. Kt qu thc hin cc mc tiu, ch tiu pht trin nhp khu ............... 94 2.1. Quy m v tc tng trng nhp khu t nm 2000 n 2009 .... 94 2.2. C cu mt hng nhp khu ................................................................. 98 2.3. C cu th trng nhp khu ............................................................... 104 2.4. Ch th tham gia nhp khu ................................................................ 106 3. Nhng thnh tu v hn ch ....................................................................... 107 3.1. Thnh tu ............................................................................................... 107 3.2. Hn ch ................................................................................................... 108 Chng 4: Phng hng, bin php thc y ngoi thng Vit Nam pht trin ..................................................................................................................... 125 1. Vn bo h mu dch v pht trin kinh t i ngoi .................... 125 2. Tng cng cc bin php h tr ca Nh nc nhm tip cn v m rng th trng ........................................................................................ 127 3. Tip tc i mi cc chnh sch tin t, ti chnh, tn dng ................ 128 4. Tip tc hon thin mi trng php l v ci cch th tc hnh chnh ............................................................................................... 129 5. Xy dng v pht trin h thng c s h tng ................................... 131 6. Nng cao nng lc cnh tranh cho cc doanh nghip Vit Nam ........ 132 Danh mc ti liu tham kho ............................................................................ 135

3

LI M UChng ta ang sng trong nhng thp nin u tin ca th k XXI, th k ca s hi nhp ton cu. Th gii ang tng bc tin ti s nht th ha, v s m ca nn kinh t s lm cho tri t thc s tr thnh mt cng ng vi y ngha hn bao gi ht. Thnh vin trong cng ng ny l cc quc gia chp nhn s l thuc v nh hng qua li ln nhau va cng khai va v hnh. Qu trnh ph thuc ngy cng ln n mc nu mt quc gia thnh vin b c lp vi th gii bn ngoi, chc chn n s b tt hu v suy thoi. Khi hiu c tnh lin kt tn ti l mt tt yu, ta s thy h thng kinh t v cc th ch ca n s l nhng bc dn nhp u tin cho s hp nht ny. Thng mi quc t l cu ni xa xa nht gia cc vng v cc nc t thi c i. Thng mi chnh l nhn t gip cho th gii thc c s cn c ln nhau v s tn ti chung. Cho ti ngy nay, hu ht mi ngi trn th gii v tnh tt yu ca cuc sng vn lun phi quan tm ti khng ch tnh hnh trong nc m c tnh hnh kinh t v thng mi quc t. Bi v nhng thay i ngoi bin gii tng chng khng c lin quan, nhng li nh hng trc tip v su sc n i sng mi ngi. Hiu bit tt v kinh t quc t s gip ch cho c nhn cng ng v cc nn kinh t d dng iu chnh khng nhng thch ng vi mi hon cnh mi lun bin i trong nn kinh t m cn c th vn dng mt cch c li cho s pht trin khu vc. L nhng sinh vin ang theo khi ngnh kinh t, vi mong mun c thm kin thc v kinh t hc quc t v tm hiu v xut nhp khu ca Vit Nam trong nhng nm qua, chng em quyt nh thc hin ti: Ngoi thng Vit Nam giai on t 2000 n nay

4

CHNG I

C CU NGOI THNG CA VIT NAMVit nam hin nay l mt nc ang pht trin, ang trong tin trnh m ca, hi nhp vi nn kinh t th gii. Chnh s pht trin ca ngoi thng gp phn a nn kinh t Vit Nam hi nhp su rng vo nn kinh t th gii; gp phn tng tch lu ni b nn kinh t nh s dng hiu qu li th so snh trong trao i quc t; l ng lc thc y tng trng kinh t; nng cao trnh cng ngh v chuyn dch c cu ngnh ngh trong nc; to vic lm, tng thu nhp, ci thin i sng cho ngi lao ng. 1. Nhng li th ca Vit Nam trong thng mi quc t: 1.1 V tr a l: Vit Nam l mt quc gia nm trn bn o ng Dng, ven bin Thi Bnh Dng, c ng bin gii trn t lin di 4.550 km tip gip vi Trung Quc pha Bc, vi Lo v Campuchia pha Ty; v c ba mt ng, Nam v Ty-Nam gip bin vi b bin di 3.260 km, t Mng Ci pha Bc n H Tin pha Ty Nam, phn Bin ng c thm lc a, cc o v qun o ln nh bao bc. Vit Nam nm v tr trung tm ng Nam , v nm trong khu vc Chu Thi Bnh Dng, l mt trong nhng khu vc kinh t nng ng nht trn th gii. Vi v tr a l thun li nh vy, to iu kin thc y vic hp tc, pht trin hot ng ngoi thng ca Vit Nam vi cc nc trong khu vc v trn th gii. Trong Trung Quc, Nht Bn, M v cc nc ASEAN l cc i tc quan trng ca Vit Nam trong hot ng thng mi.

5

ng bin di vi sn lng hi sn di do, cng gp phn pht trin ngnh nh bt thy hi sn v xut khu. Vit Nam hon ton nm trong vng nhit i gi ma vi cc c im kh hu nng m, ma nhiu v ma theo ma, thun li pht trin ngnh nng nghip. 1.2 Tnh hnh chnh tr - x hi n nh: Vit nam c nh gi l nc c mi trng chnh tr v x hi n nh so vi cc nc khc trong khu vc. T chc T vn Ri ro Kinh t v Chnh tr (PERC) 2007 ti Hng Kng xp Vit nam v tr th nht v kha cnh n nh chnh tr v x hi sau s kin 11/9. So vi cc nc ASEAN khc nh Indonexia, Malayxia, Philipin, v Trung quc, Vit nam c t cc vn lin quan n tn gio v mu thun sc tc hn. Sau khi a ra chnh sch i mi, Vit nam v ang t c mc tng trng GDP n nh. S n nh chnh tr v kinh t v m ang c duy tr, gip cho cc ngnh sn xut ca Vit nam pht trin mnh m, tng sn phm GDP u tng qua mi nm, to iu kin thun li cho cc hot ng thng mi quc t, v tnh hnh hot ng xut nhp khu ca Vit nam ngy cng gia tng c v s lng v gi tr. 1.3 H thng giao thng vn ti H thng giao thng vn ti c tp trung u t pht trin. Cc tuyn giao thng huyt mch v trng yu c nng cp m rng v lm mi, bo m thng sut trong c nc thc y qu trnh xut nhp khu hng ha c thun li. ng b Tnh n cui nm 2005, tng chiu di ng quc l trong c nc vo khong 17.300 km. Trc dc Bc - Nam gm hai tuyn: Quc l 1A v ng H Ch Minh. y l cc trc ng b quan trng nht trong h

6

thng ng b Vit Nam. Vic xy dng, khi phc, nng cp cc tuyn ny l nhn t quan trng thc y pht trin kinh t - x hi, gi vng an ninh chnh tr, quc phng. ng st Mng li ng st Vit Nam vi tng chiu di 3.400 km ni lin cc khu dn c, trung tm vn ho nng nghip v cng nghip, tr khu vc ng bng sng Cu Long. ng st Vit Nam ni lin vi ng st Trung Quc qua hai hng: Ti Vn Nam Trung Quc qua tnh Lo Cai. Ti Qung Ty Trung Quc qua tnh Lng Sn. ng st Vit Nam cng c tim nng ni lin vi mng li ng st Campuchia, Thi Lan v Malaysia n Singapore v tuyn ng st ca Lo khi c pht trin. Hng khng Hng hng khng quc gia Vit Nam (VietnamAirlines) c 17 ng bay quc t, v 16 ng bay ni a. Cc sn bay ln: Ni Bi (H Ni), Tn Sn Nht (TP.HCM) , Nng, Ph Bi (Hu), Ct bi (Hi Phng), in bin (Lai chu), Vinh (Ngh An), Nha Trang, Cn Th... Cng bin H thng cng bin Vit Nam bo m thng qua ton b lng hng ha xut nhp khu bng ng bin theo yu cu tng trng ca nn kinh t t nc, d kin t khong 200 triu tn/nm vo nm 2010.

7

H thng cng bin Vit Nam c qui hoch phn b trn phm vi c nc ti nhng v tr c iu kin v nhu cu xy dng cng bin, nhm khai thc u th thin nhin, tn dng kh nng vn ti bin, phc v tt cc vng kinh t, cc khu cng nghip, tit kim chi ph u t v chi ph khai thc cng. Mt s Cng bin chnh: Hn Gai, Hi Phng, Nng, Qui Nhn, Cam Ranh, Vng Tu, Si Gn ...Tng nng lc thng qua cng bin hin vo khong 73 triu tn. 1.4 Ngun nhn lc di do Dn s C nc nm 2009 l 85.8 triu ngi, tng 9,47 triu ngi so vi nm 1999, bao gm 49,5% nam v 50,5% n. T l tng dn s bnh qun nm trong giai on 1999-2009 l 1,2%/nm. T l tng dn s khu vc thnh th vn mc cao do tc th ho nhng nm gn y tng nhanh, dn s thnh th hin chim 29,6% tng dn s c nc, tng bnh qun 3,4%/nm; trong khi t l tng dn s khu vc nng thn ch l 0,4%/nm. Ngun nhn lc S lao ng t 15 tui tr ln ang lm vic trong nn kinh t ti thi im 1/7/2006 l 43,44 triu ngi, tng 2,1% so vi cng thi im nm trc. T trng lao ng ang lm vic trong khu vc nng, lm nghip v thu sn tip tc gim t 57,2% trong nm 2005 xung 55,7% trong nm 2006 chuyn dch sang cc khu vc c nng sut lao ng cao hn, ph hp vi ch trng cng nghip ho, hin i ho t nc; tng ng, t trng khu vc cng nghip, xy dng tip tc tng t 18,3% ln

8

19,1% v khu vc dch v t 24,5% ln 25,2%. Trong cc thnh phn kinh t, lao ng thuc khu vc nh nc vn tng nh so vi nm trc. T l tht nghip ca lao ng khu vc thnh th tip tc gim, t 4,4%, trong t l tht nghip ca nam l 4,8%, ca n l 3,9%. Tnh n ngy 1/4/2009, c nc c 43,8 triu ngi trong tui lao ng ang lm vic, chim 51,1% dn s (thnh th c 11,9 triu ngi, nng thn c 31,9 triu ngi), lao ng n chim 46,6% tng lc lng lao ng. T s liu trn cho thy, Vit nam c ngun nhn lc rt di do, y tim nng. 1.5 Ti nguyn thin nhin phong ph Ti nguyn t: t Vit Nam rt a dng, c ph cao, thun li cho pht trin nng, lm nghip. Vit Nam c h thc vt phong ph, a dng (khong 14 600 loi thc vt). Thm thc vt ch yu l rng rm nhit i, gm cc loi cy a nh sng, nhit ln v m cao. Rng v t rng chim mt din tch ln trn lnh th Vit Nam. Cc khu rng quc gia c nh nc bo v v c k hoch pht trin du lch sinh thi bn vng: rng Ba V (H Ty), rng Cc Phng (Ninh Bnh), rng Ct Tin (ng Nai), rng Cn o, rng ngp nc (C Mau) v.v.. Ngun ti nguyn khong sn phong ph. Di lng t c nhiu khong sn qu nh: thic, km, bc, vng, angtimoan, qu, than . thm lc a ca Vit Nam c nhiu du m, kh t. Ti nguyn nc Vit Nam c mt mng li sng ngi dy c (2.360 con sng di trn 10 km). Hai sng ln nht l sng Hng v sng M Cng to nn hai vng

9

ng bng rng ln v ph nhiu. H thng cc sng sui hng nm c b sung ti 310 t m3 nc, ngun sui nc khong cng rt phong ph. Vi din tch mt nc rng ln c v nc ngt ln nc mn to iu kin cho Vit nam pht trin ngnh thy sn. Qun th ng vt Vit Nam cng phong ph v a dng, trong c nhiu loi th qu him c ghi vo Sch ca th gii. Hin nay, lit k c 275 loi th c v, 800 loi chim, 180 loi b st, 80 loi lng th, 2.400 loi c, 5.000 loi su b. 1.6 Tham gia cc t chc thng mi quc t Nm 1993 khai thng quan h vi Qu tin t quc t (IMF), Ngn hng th gii (WB), Ngn hng pht trin chu (ADB); Vic t c tha thun sm vi EU, mt i tc thng mi ln c 25 nc thnh vin, c tc ng tch cc i vi qu trnh m phn ca Vit Nam); Ngy 25/7/1995 chnh thc gia nhp Hip hi cc nc ng Nam (ASEAN), Tham gia vo AFTA Chng trnh thu quan u i c hiu lc chung (CEPT); Thng 3/1996 tham gia Din n - u (ASEM) vi t cch l thnh vin sng lp; 15/6/1996 gi n xin gia nhp APEC; 11/1998 c cng nhn l thnh vin ca APEC; Nm 2000 k Hip nh thng mi song phng Vit - M Thng 1/1995 gi n xin gia nhp WTO; ngy 11/01/2007 T chc Thng mi Th gii (WTO) tuyn b Vit Nam s chnh thc tr thnh thnh vin th 150.

10

K t khi thc hin ng li m ca, Vit Nam k cc hip nh hp tc kinh t - thng mi khu vc mu dch t do AFTA ca ASEAN (2001), tham gia APEC (1998). Vit nam tham gia vo cc t chc thng mi th gii gp phn tng cng, m rng cc mi quan h, giao lu bun bn vi cc nc trn th gii, m rng th trng xut khu v nhp khu, tng s lng bn hng. ng thi, cng to ra nhiu iu kin thun li, h tr cho hot ng ngoi thng ca Vit nam vo cc nc, nh vic lm gim cc hng ro thng mi, t do thng mi. 2. Li th so snh ca Vit Nam T nhng li th trn cho thy c tim nng ca ngoi thng Vit Nam rt cao. Ngun lao ng di do, gi r v ngun ti nguyn phong ph l hai li th ni bt nht ca nn kinh t Vit nam so vi nhiu nc khc. Theo hc thuyt v li th so snh trong thng mi quc t, Vit nam nn xut khu cc mt hng m mnh c li th, v nhp khu cc mt hng m mnh khng c li th, lm tng hiu qu ca nn kinh t khi tn dng c ngun lc hn ch, cng nh mang c li nhiu li ch kinh t x hi cho quc gia qua hot ng trao i, bun bn. V tn dng c li th trn, theo m hnh Heckscher-Olin, Vit nam nn tp trung sn xut, xut khu cc mt hng thm dng yu t m Vit nam d tha ( l lao ng v ti nguyn); v nhp khu cc mt hng c ngun lc khan him. C cu cc mt hng xut khu ca Vit nam trong giai on t nm 2000 - nay: Nhm nng, lm, thy sn: go, c ph, cao su, ht iu, ht tiu, rau qu, ch, ng, g, qu

11

Nhm nhin liu, khong sn: crm, du th, than , thic Nhm cng nghip v th cng m ngh: hng dt may, giy dp; hng gm s; hng my, tre, ci, l, thm; hng thu Nhm hng khc y u l cc nhm mt hng thm dng yu t lao ng v ti nguyn thin nhin, l cc yu t m Vit nam ang d tha. V d: go, c ph, cao su (thm dng lao ng v ti nguyn t); thy sn (thm dng lao ng v ti nguyn nc); hng dt may, giy dp (thm dng lao ng); than , du th (thm dng ti nguyn khong sn) C cu cc mt hng nhp khu: T liu sn xut: My mc, thit b: thit b, ph tng ngnh dt, may, ngnh da giy, ngnh giy, ngnh nha; my v ph tng sn xut xi mng; my mc thit b hng khng; linh kin in t Nguyn, nhin vt liu: xng, du cc loi; du m nhn; st; thp; phn bn; nha ng; bng; thuc tr su; bt m Hng tiu dng: my iu ha nhit , xe my, t, sa, thuc Cc mt hng nhp khu l cc mt hng m Vit nam hin c ngun lc khan him(ngun nhn lc c trnh cao, t bn) v cha iu kin sn xut: (c s h tng, cng ngh, k thut cao), ch yu l cc mt hng thuc nhm ngnh cng nghip. Trong mc tiu cng nghip ha, hin i ha c t ra cho nn kinh t Vit nam. Nc ta ang dn chuyn dch c cu sn xut t ngnh nng nghip sang ngnh cng nghip.

12

d phn tch, ta c th chia cc ngnh cng nghip thnh nm nhm: Nhm A: Nhng ngnh c hm lng lao ng cao, ch yu l lao ng gin n, nh vi vc, qun o, giy dp, dng c l hnh, dng c du lch, v.v.. Nhm B: Nhng ngnh va c hm lng lao ng cao va s dng nhiu nguyn liu nng lm thu sn nh thc phm gia cng cc loi, ung, v.v.. Nhm C: Nhng ngnh c hm lng t bn cao v da vo ngun ti nguyn khong sn nh thp, ho du. Nhm D: Nhng ngnh c hm lng lao ng cao, ch yu l lao ng lnh ngh, lao ng c k nng cao vi nhiu trnh khc nhau, nh in gia dng, xe my, my bom nc v cc loi my mc khc, b phn in t, linh kin in t, v.v.. Nhm E: Nhng ngnh cng nghip c hm lng cng ngh cao nh my tnh, xe hi, my cng c, cc linh kin, b phn in t cao cp, v.v.. Nhm A v nhm B l nhng nhm ngnh m Vit Nam c li th so snh. Nhng trong hai ngnh ch lc l may mc v giy dp, hin nay Vit Nam ch mi tp trung trong cng on gia cng v ch yu da vo lao ng gin n. Cc giai on cao hn trong chui gi tr hon ton ph thuc nc ngoi. Vit Nam cn n lc ni a ho cc cng on c gi tr tnh thm cao. Nhng d sao cc ngnh ny vn l nhm thuc cc ngnh Vit Nam c li th so snh tnh, ngha l nhng ngnh v hin ang c sc cnh tranh. Li th so snh tnh l li th hin ti, c ngnh pht huy c, cnh tranh mnh m trn th trng quc t, nhng cng c ngnh

13

cha pht huy c do mi trng hot ng ca doanh nghip cn nhiu hn ch. Vn quan trng hn, chuyn dch c cu sn xut v xut khu ca Vit nam trong tng lai, cn phi xc nh c nhng lnh vc m nhu cu th gii ang tng, ng thi Vit Nam phi c li th so snh ng. Li th so snh ng l li th tim nng s xut hin trong tng lai gn hay xa khi cc iu kin v cng ngh, ngun nhn lc v kh nng tch lu t bn cho php. Nu c chnh sch tch cc theo hng to ra nhanh cc iu kin , s lm cho li th so snh ng sm chuyn thnh sc cnh tranh hin thc. Vn khn cp i vi Vit Nam hin nay l xc nh c nhng ngnh hi hai iu kin ny, v t a ra cc chnh sch to ra cc tin , iu kin tim nng bin thnh hin thc. Trong cc nhm ngnh cng nghip trn, nhm D v E l nhm Vit nam c li th so snh ng, v c hai iu kin nu trn: nhu cu th gii vn ang tng cao v cc mt hng trong nhm , v li th so snh ng ca Vit nam th hin ch cc nc c iu kin tng ng vi Vit nam lm c iu ny, v hin ti Vit nam cng ang thu ht c u t ca cc cng ty nc ngoi vo vic pht trin cc nhm ngnh ny. 3. C cu ngoi thng ca Vit Nam qua cc thi k 3.1 Thi k t 2001 n trc thi im Vit Nam gia nhp WTO nm 2007 Chnh sch i mi, m ca v cng nghip ha 1986 m ra cho Vit Nam nhng c hi mi pht huy nhng li th so snh vn c v ti nguyn thin nhin v ngun lao ng di do, gi r, s dng nhng li th vo vic pht trin cc ngun hng xut khu ngy cng ln, tiu th

14

ti th trng cc nc, mang li mt ngun thu ngoi t ngy cng cao phc v cho tng trng kinh t v cng nghip ha. Chnh sch ch ng v tch cc hi nhp kinh t quc t gip Vit Nam hi nhp ngy cng su rng hn vi nn kinh t th gii v khu vc. Nu nh trc nm 1990, Vit Nam mi c quan h thng mi vi 40 nc, th ngy nay nh thc hin chnh sch i ngoi rng m, lm bn, hp tc vi tt c cc nc trn th gii trn c s bnh ng, cng c li, Vit Nam c quan h ngoi giao vi 170 nc trn th gii, k kt cc hip nh thng mi a phng v song phng vi trn 80 quc gia, thc hin ch ti hu quc vi trn 70 quc gia v vng lnh th, trong c nhng nc v khu vc c ngun vn ln, cng ngh cao v th trng ln nh M, Nht Bn, EU v cc nn kinh t mi cng nghip ha ng . Trong thi k i mi, kim ngch xut nhp khu ca Vit Nam mi nm tng khong 20%, nh a tng gi tr xut khu ca Vit Nam t mc khong na t USD/nm trong nhng nm trc i mi ln 26 t USD nm 2004 v 32,23 t USD nm 2005. Nm 2001, tng trng xut nhp khu ch t 3,7% do tnh tnh kinh t - chnh tr th gii bin ng. Ch s ny c ci thin vo nm 2002, v bt ph trong hai nm 2004-2005. Sau khi suy gim nh vo nm 2005, tc tng trng tip tc gi mc cao. Tc tng trng trung bnh hng nm l 20,5%. Kim ngch xut khu c nc nm 2006 t 39,6 t USD, vt 4,9% so vi k hoch v tng 22,1% so vi nm 2005. Hng xut khu: C cu mt hng xut khu c s chuyn dch tin b. Trong giai on 1991-1995, hng xut khu ch lc ca Vit Nam gm du th, thy sn,

15

go, dt may, c ph, lm sn, cao su, lc, ht iu. n nm 2005, cc mt hng xut khu ch yu l du th, dt may, giy dp, thy sn, sn phm g, in t v go. C cu ny phn nh xu hng gia tng cc chng loi mt hng ch bin, ch to, v s gim i v t trng ca cc mt hng xut khu th, ch yu l cc mt hng nng, lm, hi sn v khong sn. D c s tin b nh vy, nhng cc mt hng xut khu th ca Vit Nam n nay vn cn chim t trng cao, i hi mt s n lc ln hn na tng nhanh cc mt hng cng nghip xut khu. Cc mt hng xut khu ch yu: a. Nhm hng khong sn, nhin liu: Sn lng xut khu du th v than tng trng khng n nh. Khi lng xut khu du th ch tng nh trong nhng nm u ca giai on 2001-2006 ri gim dn. S d c s st gim ny l do cc m du c dn cn kit trong khi cng tc thm d v mua li m du mi ca cc nc khc khng t nhiu tin trin. tit kim ti nguyn v bo v mi trng, trong nhng nm ti kim ngch xut khu cc mt hng ny s gim dn. Trong n xut khu 2006-2010, B thng mi iu chnh mc tiu xut khu khong sn, nhin liu xung cn 9,6% vo nm 2010, trong gi tr xut khu du th cn 6,1 t USD v than cn 325 triu USD. b. Nhm hng nng lm thy sn Trong vng 6 nm 2001-2006, gi tr xut khu cc mt hng ny tng ln gn gp 3 ln. y l nhng mt hng chu nhiu tc ng ca th trng th gii. Trong nhng nm 2001-2003, do nh hng ca kinh t th gii suy gim, nhu cu v nng sn, thy sn gim lm gim gi hng lot

16

mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam. Kim ngch xut khu tng rt chm trong giai on ny. Nhng nm cn li ca giai on 2001-2006, do tnh hnh kinh t th gii phc hi v chi ph sn xut gia tng; gi tr xut khu nng, lm, thy sn tng nhanh. Tm li, do c qu trnh pht trin lu di, khai thc phn ln tim nng nn hot ng xut khu nng, lm, thy sn ca Vit Nam nhng nm qua c xu hng tng trng chm li v khi lng, nhng vn gia tng nhanh v gi tr do gi c th gii c xu hng tng ln. Vic gia nhp WTO t ngnh xut khu nng, lm, thy sn trc nhng thi c v thch thc mi. cc mt hng ny thc s tr thnh th mnh ca xut khu Vit Nam, v lu di cn pht trin theo hng: nng cao dn cht lng sn phm, gia tng hm lng ch bin, y mnh hot ng xy dng v qung b thng hiu, pht trin h tng php l. c. Nhm hng ch bin: y l nhm hng gm nhiu mt hng xut khu ch lc nh: dt may, giy dp, sn phm c kh, sn phm g, sn phm nha, in t, th cng m ngh C th phn chia cc mt hng ny thnh hai nhm: + Hng ch bin chnh: th cng m ngh, dt may, giy dp, thc phm ch bin, ha phm tiu dng, sn phm c kh in, vt liu xy dng, sn phm g. + Hng ch bin cao: in t v linh kin my tnh, phn mm. (1) Dt may, da giy: Tnh hnh xut khu dt may, da giy ca Vit Nam 6 nm qua lun n nh. Tc tng trng bnh qun ca ngnh dt may l 23%, da giy

17

l 15,3%. Hai ngnh ny c chung c im l s dng nhiu lao ng, ph hp vi li th lao ng gi r Vit Nam. Nhng hn ch ca cc ngnh ny l ph thuc vo ngun nguyn liu ca nc ngoi (60%-70%), hao ph in nng ln. (2) Sn phm g Cc sn phm g gia tng gi tr xut khu mt cch u n trong giai on 2001-2006. Trong vng 6 nm, gi tr xut khu tng gp 7 ln. Nm 2004 c tc tng trng k lc 81%, qua a g vo nhm hng c gi tr xut khu trn 1 t USD. (3) My tnh v linh kin in t: Ngnh xut khu hng in t v linh kin my tnh ang ngy cng c vai tr quan trng trong c cu xut khu ca Vit Nam. Nu nh khng tnh nm 2002 xut khu mt hng ny gim i do nh hng ca suy thoi kinh t th gii th tc tng trng xut khu bnh qun ca mt hng ny giai on 2003-2006 t 29,4%, cao nht trong s cc mt hng ch lc. Tm li, vn nan gii i vi cc sn phm ch bin: dt may, da giy, sn phm g, sn phm nha l ngun nguyn, ph liu phn ln phi nhp khu t nc ngoi. Do vy, gi tr gia tng ca sn phm xut khu cha cao, cc doanh nghip cha thc s ch ng trong vic k kt cc hp ng. Nhiu sn phm ch bin cn mang tnh cht gia cng. Chuyn dch c cu hng ha xut khu giai on 2001-2006 cha p ng c yu cu ca thc tin cng nghip ha hin i ha t nc. Nhn chung, c cu hng xut khu ca Vit Nam thi gian qua ch yu da vo khai thc li th so snh sn c m cha khai thc c li th cnh tranh

18

thng qua vic xy dng cc ngnh cng nghip gn b, lin kt cht ch vi nhau hnh thnh chui gi tr gia tng xut khu ln. Hng nhp khu Nhp khu nm 2006 phc v tt cho nhu cu sn xut, xut khu v tiu dng trong nc. c bit, mc d cung-cu v gi c ca mt s mt hng chin lc c bin ng mnh trn th trng th gii nhng nhp khu vn m bo phc v tt nhu cu trong nc v khng xy ra cc cn st gi trn th trng trong nc (c lc xng du cc k khan him ngun cung trn th trng th gii, tng t gi phn bn cng c lc tng mnh trn th trng th gii). Tc tng trng nhp khu bnh qun ca ba nhm hng: my mc, thit b, dng c, ph tng; nguyn, nhin vt liu; hng tiu dng trong giai on 2001-2006 ln lt l 17,4%; 25,9% v 19,3%. Sau 5 nm 2001-2006, c cu nhp khu c thay i theo hng tng dn t trng nhm hng nguyn, nhin vt liu, gim t trng hai nhm hng my mc, thit b v hng tiu dng. Tnh trng nhp siu: Nhp siu xy ra lin tc trong c giai on 2001-2006. Ngoi tr nm 2005 c gi tr nhp siu gim nh, cc nm cn li gi tr nhp siu tng lin tc. Nhp khu nm 2006 tng tt c cc th trng. Quy m v tc tng ca tng khu vc th trng so vi nm 2005 nh sau:

19

Chu lc

T.hin nm 2005 Kim ngch T trng

c nm 2006 Kim ngch T trng

Tc tng/ gim (%)

(tr.USD) (%)

(tr.USD) (%)

Chu Chu M Chu u Chu Dng Chu Phi Tng cng

29.844 1.569 4.528 i 648

81 4,3 12,3 1,8

35.843 1.885 5.438 778

80,7 4,2 12,2 1,8

42,6 20,6 26,4 31,9

268 36.978

0,7

322 44.410

0,7

77,7

- Chu : l th trng c kim ngch nhp khu cao nht, t trn 35,84 t USD, tng 42,6% so vi cng k nm trc, chim t trng 80,7% KNNK ca cc th trng. Trong , khu vc ng Nam t kim ngch 10,85 t USD, tng 39,7% so vi cng k nm 2005. - Chu u: l th trng c kim ngch nhp khu ng th hai vi gn 5,44 t USD, tng 26,4% so vi cng k nm trc, chim t trng 12,2% KNNK ca cc th trng. Trong , cc nc EU (25) t kim ngch 3,72 t USD so vi cng k nm trc. - Chu M: L th trng c kim ngch nhp khu ng th 3, t gn 1,9 t USD, tng 20,6% so vi cng k nm trc, chim 4,2% KNNK ca cc th trng. - Chu i Dng: t kim ngch 778 triu USD, tng 31,9% so vi cng k nm trc, ch chim 1,8% KNNK ca cc th trng.

20

- Chu Phi - Ty nam : tuy l th trng c KNNK thp nht trong cc th trng nhp khu ca Vit Nam, t 322 triu USD, ch chim 0,7% KNNK ca cc th trng nhng li l th trng c tc tng trng cao nht, tng 77,7% so vi cng k nm trc 3.2 C cu ngoi thng Vit Nam t sau khi gia nhp WTO 2007 n nay Gia nhp WTO l mt bc ngot ln trong tin trnh hi nhp kinh t quc t v c tc ng tch cc ti s pht trin kinh t ca Vit Nam. y l thi c ln cho nc ta trong hot ng ngoi thng, c bit l hot ng xut nhp khu hng ho c bc pht trin mnh m. Bi xut khu l hng u tin v l trng im ca hot ng ngoi thng cc nc ni chung v Vit Nam ni ring. Xut nhp khu hng ho Vit Nam sau 2 nm gia nhp WTO Sau 2 nm gia nhp WTO, hot ng ngoi thng ni chung, c bit hot ng xut nhp khu hng ho ca Vit Nam ni ring c nhiu thun li pht trin. Cc nh xut khu Vit Nam c iu kin tip cn th trng th gii d dng hn, nhng hn ch v ro cn thu i vi hng ho Vit Nam c ct gim. Chng ta c th trng xut khu rng ln v s c ct gim cng cc bin php phi quan thu cng s c loi b theo Ngh nh th gia nhp ca cc thnh vin ny m khng b phn bit i x; tng c hi thm nhp th trng nc ngoi cho cc sn phm ca nc ta. V xut khu hng ho: Hin nay cc mt hng c tim nng xut khu hng u ca Vit nam vn l cc mt hng s dng ti nguyn thin nhin v cng nghip nh, s dng lao ng r.

21

Nm 2007, xut khu t mc cao nht t trc n nay v tng trng vi tc cao. Kim ngch xut khu t 47,7 t USD, tng 21% so vi nm 2006 (7,9 t USD) v vt 15,5% so vi k hoch. Trong , khu vc kinh t trong nc chim 42% v tng 22,3%; khu vc FDI chim 58% v tng 18,4%. C 10 mt hng t trn 1 t USD. Thng li tng i ton din ca ngoi thng nm 2006 v vic gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO) to ra th v lc mi cho nc ta khi bc vo nm 2007. Tuy nhin, do nhiu kh khn tc ng nn trong 6 thng u nm 2007, xut khu ch t 3,74 t USD/thng. n 6 thng cui nm, c bit trong hai thng cui cng, do c nhiu c gng vt bc nn xut khu c nm t kt qu nh mong mun. Nm 2007, c 10 mt hng xut khu t t 1 t USD tr ln v c s phn ho r rt: 4 mt hng bt ph mnh hn t trn 3 t USD, 2 mt hng t trn 2 t USD. Vic bi b hn ngch xut khu dt may vo Hoa K u nm 2007 v cc bin php iu hnh ch ng ca nc ta ph hp vi bi cnh b Hoa K p t Chng trnh gim st hng dt may nhp khu t Vit Nam, lm cho cc doanh nghip trong nc yn tm u t, m rng sn xut, doanh nghip nc ngoi tin tng k hp ng, nh vy xut khu dt may vn tng u, trong ring vo th trng Hoa K tng 27%. y l nm th hai lin tip, hng dt may ng th nh sau du th, thm ch c lc b qua du th, ng u cc mt hng xut khu. Cng nh gii quyt c nhng kh khn v nguyn liu, xut khu sn phm g vo cc th trng chnh nh Hoa K, EU, Nht u tng t 12 n 28% so vi cng k nm 2006, ng th 5 trong danh sch cc mt hng xut khu ch lc. g c mt ti cc th trng ca 120 nn kinh t, vt Thi Lan v In--n-xia cng vi Ma-lai-xia ng u v xut khu mt hng ny ng Nam . Xut khu than vo cc th

22

trng chnh tng 22%, ni bt l Trung Quc (chim 80% lng than xut khu), y l mt hng u tin v ch k hoch nm ngay t 6 thng u nm. Do mt cn i gay gt cung - cu v go trn th trng th gii, trong khi cht lng go ca ta c ci thin nh tin b trong gieo trng, bo qun v xay st, nn ch 11 thng u nm t mc tiu xut khu nm. Ln u tin go xut khu ca Vit Nam vn ln ngang gi vi go Thi Lan, thm ch c chng loi cn trng thu vi gi cao hn. Go Vit Nam xut khu sang hn 70 quc gia v vng lnh th, k c EU, Hoa K, Nht Bn - l nhng th trng c yu cu kht khe. C ph xut khu cng gp thun li v th trng, gi tng t 800 n 1000 USD/tn, nn y l nm u tin kim ngch c ph vt go. D nh hng ca bo lt khin nh bt, nui trng thu sn b thit hi, song trn ton cc, bc tranh xut khu thu sn vn sng sa, v to c ch ng trn th trng ca EU, M, Hn Quc, i Loan, Hng Kng... , c gi cao v nng lc ch bin tng. Xut khu ht iu tip tc khng nh ngi v cao nht, c mt trn 40 th trng, trong lng cung vo Hoa K, Trung Quc, EU, Nht Bn v Trung ng u tng, ring th trng Hoa K tng ti 33%, gi cng tng hn khong 190 USD/tn. T ch chng ta ch ch bin t ht iu th thu gom ni a, nay phi nhp khu thm ht iu th ch xut cho cng sut cc dy chuyn ch bin v cn xut khu c cng ngh ch bin ht iu, nn cng lm cho hnh nh mt hng ny thm n tng. Thm na, 100 nghn tn ht tiu xut khu (chim hn 50% th phn ton cu) duy tr v tr s 1 ca Vit Nam v xut khu mt hng ny. Nm 2007 l nm u tin khu vc doanh nghip 100% vn trong nc c mc tng trng him thy, tng 23,1%, v trc y, mc tng

23

trng ca khi ny thng thp hn mc tng trng chung v khi doanh nghip c vn u t trc tip nc ngoi (FDI). Tuy vy cc doanh nghip c vn FDI vn chim t trng 58,6% tng kim ngch xut khu. Nhm cc a phng l cc trung tm kinh t ln vn tip tc dn u. Bnh Dng vt qua 5 t USD, tng 27,5% so vi nm 2006. H Ni vt 4 t USD. Hi Phng trong 11 thng t 1 t USD. Thnh ph H Ch Minh tip tc gi v tr hng u, vi tng kim ngch (khng k du th) trn 6 t USD. Cng c a phng cha t mc tiu, song do kim ngch nh nn khng lm nh hng n mc tng trng cao ca c nc. Ch trng y mnh xut khu cc mt hng c tr gi ln, cng ngh cao ang c trin khai vi tn hiu tt. Ln u tin chng ta xut khu c thit b l hi cho Tp on TKZ ca Nga bn lp rp Nh my in ti n . Cng ty dch v c kh hng hi cng h thy ti cng Vng Tu dn khoan khai thc du kh xut khu sang Ma-lai-xia... Nhiu hot ng xc tin thng mi c t chc: Hng trm hi tr trin lm vi quy m khc nhau din ra trong v ngoi nc, trong c cc hi ch c ting v g Hoa K, thy sn chu u v hi ch Trung Quc - SEAN (CAEXPO) ln th 4 ti Nam Ninh, Trung Quc; nhiu lt on cn b i kho st cc th trng trng im, tim nng, th trng xa, lng ging, tip tc khi phc th trng truyn thng Nga, ng u; nhiu doanh nghip thp tng cc v lnh o ng v Nh nc trong nhng chuyn thm nc ngoi hoc tham gia hot ng trong nhng Ngy Vit Nam nc ngoi t chc ti Php, Hn Quc, n k kt c nhiu hp ng, bn ghi nh tr gi hng t USD. Cc hot ng gp phn qung b tim nng kinh t - thng mi Vit Nam; gng mt mi v xut khu ca Vit Nam, nht l thng hiu quc gia; gip cho doanh nghip nng cao nng lc tip cn th trng, nm bt c nhu cu,

24

th hiu ca khch hng, trn c s t chc sn xut, kinh doanh; gip cc nh qun l hc tp kinh nghim, m rng tm nhn. Bn cnh nhng thnh tu t c, trong xut khu vn cn bc l mt s tn ti: Hng da giy, do cn nhiu bt cp t t chc sn xut n phng thc xut khu, nht l khi b p mc thu 10% trong v kin Chng bn ph gi giy m da vo th trng EU; nhiu doanh nghip cha thc s linh hot trong vic chuyn dch c cu sn phm v th trng, nn mt hng ny t mc tiu kh cht vt. Vn cn mt t l kh ln cc mt hng xut khu di dng th, qua trung gian, t l gia cng cao, n hng tr gi thp, khin phn ln gi tr gia tng u ri vo tay cng ty nc ngoi. Hng th cng m ngh sau chui tng trng cao, n nm nay tnh trng thiu gay gt v nguyn liu bt u bc l, t ch 90% dng nguyn liu trong nc, nay t l nhp khu ti 60%. Mu m t sng tc cn ngho nn, nn phi dng gn 90% s mu do nc ngoi t hng, v th cha to c nt bn sc ca Vit Nam trong mi sn phm. Xe p v ph tng xe p l mt hng duy nht c kim ngch xut khu b tt dc. Kim ngch xut khu tng trng vo cc th trng khng u, trong khi vo th trng ASEAN, EU, Hoa K tng kh cao th mt s th trng quan trng khc nh Trung Quc, Nht Bn, t-xtry-lia, Nga cha c nh k vng. Th trng chu Phi Ty Nam , c trin vng tt, song kim ngch vn nh cha th lm thay i c cu th trng. Nm 2008, gi tr xut khu hng ho c t 65 t USD, tng ng 73% GDP, tng 33,9% so vi nm 2007. Tng kim ngch xut khu hng ho ca nm 2008 t mc cao gp nhiu ln so vi nhng nm trc . Khu vc doanh nghip FDI t kim ngch xut khu 37,3 t USD (k c du kh), chim t trng 57,4% tng kim ngch c nc v tng 34,6%

25

so vi nm 2007. Doanh nghip vn trong nc ch t 27,7 t USD, chim t trng 42,6% tng kim ngch c nc v tng 36,5% so vi nm 2007. Nm 2007 2008, tc xut khu tng nhanh hn 2 ln so vi tc tng GDP; tng kim ngch xut khu v nhp khu cao gp 1,6 ln so vi tng gi tr GDP. Gia nhp WTO, to nhiu iu kin thun li cho Vit Nam duy tr v m rng c th trng truyn thng v th trng xut nhp khu ln ca th gii nh M, EU v Nht Bn, n nm 2008 Vit Nam c quan h thng mi vi 230 nc trn th gii, trong hng ho ca ta xut sang 219 nc. Trong 3 thng u nm 2009, tng kim ngch xut khu tng. Mt s mt hng tng kh, mt hng go t 1.743 nghn tn, tng 71,3%; Ht tiu: 25 nghn tn, tng 64,5%. Ch tng 10,2% v lng v t 29 triu ha, tng 10,5% v kim ngch. Rau qu t 91 triu USD, tng 2,6%

Biu : Kim ngch xut khu hng dt may v giy dp theo tng thng giai on 2007 - 2009

26

V nhp khu hng ho: n nay Vit nam nhp khu t 151 nc trn th gii. Nm 2007, kim ngch nhp khu ca Vit Nam l 60,8 t USD, tng 35,5% so vi nm 2006, ng th 41 trn th gii. Nm 2007 nhp siu ln trn 13,1 t USD, bng 27,5% kim ngh xut khu. C 3 mt hng nhp siu ln hn 2 ln so vi nm 2006 l t nguyn chic, xe my nguyn chic v du m ng thc vt, khng c mt hng no gim so vi nm 2006 v kim ngch. Kim ngch nhp khu nm 2008 ca Vit nam t 84 t USD, tng 34% so vi nm 2007. Trong kim ngch nhp khu ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi l 28,5 t USD, chim 33,9% tng kim ngch nhp khu ca cc doanh nghip 100% vn trong nc c t 55,5 t USD, chim 66,1% tng kim ngch nhp khu c nc v tng 35,5% so vi nm 2007. Cc mt hng nhp khu ch yu vn l my mc, thit b, ph tng, xng du, thp Th trng nhp khu nm 2008 tp trung ch yu vo Chu , trong ni bt l cc th trng Trung Quc, Singapore, i Loan, Hn Quc, Thi Lan Nhp khu qu I/ 2009 gim mnh, nhp khu thng 1 t 3.344 triu USD (gim 55% so vi cng k nm trc), thng 2 t 4.188 triu USD (gim 31,9%), thng 3 c 4.300 triu USD (gim 45%). Mt s mt hng gim mnh nh: sa v sn phm sa (-20%), thc n gia sc v nguyn ph liu(-51,9%), xng du (-60,2%), ho cht ( -31,3%), sn phm ho cht (-28,2%), Thi gian qua chng ta cng thc hin tch cc cc bin php kim ch nhp khu nh tng thu nhp khu vi mt s mt hng nh t v linh kin t, vng; kim sot ngun ngoi t cho nhp khu; tit gim tiu

27

dng v ct gim u t gp phn kim ch nhp khu v gim nhp siu mt cch hiu qu. Tuy vic nhp khu v t l nhp siu ang c kim ch, nhng vn mc cao. C th mc nhp siu nm 2007: 14,3 t USD, tng 2,8 ln nm 2006; 2008: nhp siu 17,5 t USD. Theo B Cng thng, trong nm 2009, Vit Nam s nhp khu hng ho tr gi 96,6 t USD, tng 15% so vi nm 2008, trong cc doanh nghip (DN) trong nc tng 15,1% v cc DN c vn u t nc ngoi tng 14,9%. Nhm mt hng my mc, thit b ph tng, nguyn, nhin vt liu phc v cho u vo sn xut xut khu s tip tc gia tng, chim t trng 76% vi 74,2 t USD. Nhm mt hng cn kim sot nhp khu bao gm giy, du m ng thc vt, sn phm du gc, gas, chim t trng 16,7% vi 16,3 t USD. D kin nhm hng hn ch nhp khu bao gm nguyn ph liu thuc l, t v ph tng t di 12 ch ngi, linh kin xe gn my s chim 7,2%, khong 7 t USD. Chu vn l th trng nhp khu chnh ca Vit Nam, vi t trng khong 75-85%, tip theo l EU v chu M. D kin trong nm 2009, cc bin php kim sot nhp khu thng qua cc bin php thu quan v phi thu quan s c p dng mnh gim nhp siu. Cc mt hng nhp khu: my mc, thit b, dng c, ph tng; xng du; st thp; phn bn; cht do nguyn liu; my vi tnh, sn phm in t v linh kin

28

CHNG II CHIN LC PHT TRIN NGOI THNG V CHNH SCH THNG MI CA VIT NAM 2000 - 20101. M hnh chin lc pht trin 1.1 Vi nt v chin lc Chin lc thng c hiu l ng hng v cch gii quyt nhim v t ra mang tnh ton cc, tng th v trong thi gian di. Chin lc xc nh tm nhn ca mt qu trnh pht trin mong mun, th hin s nht qun v con ng v cc gii php c bn thc hin. Chin lc l trong thi gian di, nh vy thc hin chin lc th trong mi giai on cn c chin thut ring. Chin thut l ng hng v cch gii quyt nhim v mang tnh tng mt, tng thi im , tng khu vc nhm thc hin chin lc t ra. 1.2 Cc yu t nh hng n m hnh chin lc Ch chnh tr, x hi v con ng pht trin c la chn c nh hng quyt nh n ni dung ca chin lc. Hon cnh lch s v trnh pht trin tng giai on ca t nc, gn vi cc yu cu thc hin cc nhim v t ra trong giai on . 1.3 Phn loi m hnh o Cn c vo ngun lc: Chin lc da vo ngun lc bn trong v chin lc da vo ngun lc bn ngoi. o Cn c vo m hnh c cu kinh t: Chin lc la chn cc ngnh then cht, chin lc pht trin ngnh mang li hiu qu nhanh nht, chin

29

lc thay th nhp khu, chin lc hng vo xut khu, chin lc pht trin ton din o Cn c vo chc nng: Chin lc tng trng, chin lc qun l v chin lc con ngi. T chc pht trin cng nghip ca Lin hp quc UNIDO cng a ra cc m hnh chin lc: Tng trng nhanh, da vo ngun lc trong nc, nhm vo cc nhu cu c bn, tp trung vo to vic lm. Ni chung, mt quc gia khng th theo ui mt m hnh chin lc ring bit no bi v tng loi hnh chin lc nu trn ch p ng tng mt trong tng giai on c th m khng p ng c mc tiu pht trin tng th ton din. Trong thc tin, mt chin lc ph hp quy lut pht trin phi l chin lc hn hp, kt hp cc loi hnh trn, trn c s xem xt nhiu chnh sch v m hnh pht trin khc nhau, nhm t ti s pht trin p ng c ba yu cu: pht trin nhanh, hiu qu v bn vng. 2. Chin lc pht trin ngoi thng Vit Nam thi k 2001-2010 2.1. ng li kinh t x hi v quan im pht trin ca Vit Nam thi k ny i hi ng ln th IX xc nh ng li kinh t ca Vit Nam l: y mnh cng nghip ha, hin i ha, xy dng nn kinh t c lp t ch, a nc ta tr thnh mt nc cng nghip, u tin pht trin lc lng sn xut, ng thi xy dng quan h sn xut ph hp theo nh hng x hi ch ngha; pht huy cao ni lc, ng thi tranh th ngun lc bn ngoi v ch ng hi nhp quc t pht trin nhanh c hiu qu v bn vng; tng trng kinh t i lin vi pht trin vn ha, tng bc ci thin i sng vt cht v tinh thn ca nhn dn, thc hin tin b v cng bng x hi, bo v v ci thin mi trng; kt hp pht trin kinh t x hi vi tng cng quc phng an ninh.

30

Mc ch chin lc pht trin kinh t x hi Vit Nam thi k 2001 2010 l a nc ta ra khi tnh trng km pht trin; nng cao r rt i sng vt cht, vn ho, tinh thn ca nhn dn, to nn tng n nm 2020 nc ta c bn tr thnh mt nc cng nghip theo hng hin i. Ngun lc con ngi, nng lc khoa hc v cng ngh, kt cu h tng, tim lc kinh t, quc phng, an ninh c tng cng; th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha c hnh thnh v c bn; v th ca nc ta trn trng quc t c nng cao. Quan im pht trin: Pht trin nhanh, hiu qu v bn vng, tng trng kinh t i i vi thc hin tin b, cng bng x hi v bo v mi trng. Coi pht trin kinh t l nhim v trung tm, xy dng ng b nn tng cho mt nc cng nghip l yu cu cp thit. y mnh cng cuc i mi, to ng lc gii phng v pht huy mi ngun lc. Gn cht vic xy dng nn kinh t c lp t ch vi ch ng hi nhp kinh t quc t. Kt hp cht ch pht trin kinh t- x hi vi quc phng - an ninh. 2.2. Chin lc pht trin ngoi thng Vit Nam thi k 2001 2010 Tip tc m rng quan h kinh t i ngoi theo hng a phng ha, a dng ha; ch ng hi nhp kinh t quc t theo l trnh ph hp vi iu kin ca nc ta v m bo thc hin nhng cam kt trong quan h song phng v a phng nh AFTA, APEC Nh nc c chnh sch khuyn khch mnh m mi thnh phn kinh t tham gia sn xut, kinh doanh xut nhp khu hng ha v dch v. Nng cao nng lc canh tranh, pht trin mnh nhng sn phm hng ha v dch

31

v c kh nng cnh tranh trn th trng quc t; gim mnh xut khu sn phm th v s ch, tng nhanh t trng sn phm ch bin v t l ni a ha trong sn phm; nng dn t trng sn phm c hm lng tr tu, hm lng cng nghip cao. Xy dng cc qu h tr xut khu, nht l i vi hng nng sn. Khuyn khch s dng thit b, hng ha sn xut trong nc. Tng nhanh kim ngch xut khu, tin ti cn bng xut nhp. Thc hin chnh sch bo h c la chn, c thi hn i vi sn phm sn xut trong nc. y mnh cc lnh vc dch v thu ngoi t: du lch, xut khu lao ng, vn ti, bu chnh vin thng, ti chnh tin t, dch v k thut, t vn, thu ht kiu hi. Ch ng tch cc thm nhp vo th trng quc t, ch trng cc th trng trung tm kinh t th gii, duy tr v m rng th phn trn cc th trng quen thuc, tranh th mi c hi m th trng mi. y mnh hot ng tip th, xc tin thng mi, thng tin th trng bng nhiu phng tin v t chc thch hp, k c cc c quan i din ngoi giao nc ngoi. Khuyn khch cc t chc, cc c nhn trong v ngoi nc tham gia cc hot ng m gii, khai thc th trng quc t. im ng ch trong chin lc pht trin ngoi thng ca nc ta l: Coi xut nhp khp khu cng cc quan h kinh t i ngoi khc khng ch l nhn t h tr cho s pht trin kinh t quc dn m cn l ng lc pht trin kinh t ca t nc. Ch ng c hi pht trin, a dng ha th trng xut khu, nhanh chng hnh thnh mt s tp on kinh t thng mi.

32

Coi trng vic xut khu c hm lng ch bin, sn phm c hm lng tr tu v cng ngh cao; ch trng xut khu dch v, to cho xut khu tng tc v t hiu qu. 3. Nguyn tc v chnh sch nhp khu: 3.1. Mt s nguyn tc c bn trong chnh sch nhp khu S dng vn nhp khu tit kim, hp l em li hiu qu kinh t cao Nhp khu thit b k thut tin tin hin i, ph hp vi iu kin ca Vit Nam Bo v v thc y sn xut trong nc pht trin, tng nhanh xut khu 3.2. Chnh sch nhp khu trong chin lc pht trin kinh t - x hi Thc hin mc tiu chin lc pht trin kinh t - x hi ca nc ta n nm 2010, tm nhn 2020, chnh sch nhp khu ca nh nc ta trong nhng nm ti l: Trc mt dnh mt phn ngoi t nhp khu nguyn nhin vt liu phc v sn xut trong nc. v lu di, mt s nguyn liu c th t lc cung cp bng ngun lc trong nc nh xng du, phn bn, bng si u tin nhp khu my mc thit b cng ngh mi phc v cho vic thc hin nhng mc tiu ca cng nghip ha, hin i ha t nc, cho tng trng xut khu. ch nhp khu dng c ph tng thay th ng chng loi. Tit kim ngoi t, ch nhp khu vt t phc v cho sn xut hng xut khu v sn xut hng tiu dng gim thiu nhu cu nhp khu, dnh mt t l ngoi t thch hp nhp khu t liu tiu dng thit yu, v bo h chnh ng sn xut ni a. 4. Phng hng v chnh sch pht trin xut khu: 4.1. Phng hng pht trin xut khu:

33

xc nh phng hng xut khu, ta cn c vo ngun lc trong nc (nh dn s v lao ng, ti nguyn thin nhin, v tr a l, c s h tng), nhu cu ca th trng nhp khu (cc th trng truyn thng v cc th trng trong khu vc), v hiu qu kinh t (tc l li th tng i ca mt hng xut khu). Cn c vo ngun lc trong nc v bi cnh quc t, trong Chin lc pht trin xut nhp khu thi k 2001 2010 do B Thng mi xy dng trnh Chnh ph v nm 2000 c a ra k hoch n nm 2010 tng kim ngch xut khu d t 50 t USD. Trong , khong sn t 1,75 t, nng lm thy sn t 8,6 t, hng ch bin chnh t 20,6 t, hng ch bin cao t 7 t, cc mt hng khc t 12,05 t. Thc t nm 2005, kim ngch xut khu ca Vit Nam t 32,233 t USD, vt mc k hoch t ra l 27 t (bng 104,9% ch tiu) tng so vi nm 2004 l 21,6%. Do vy, theo d on ca cc nh kinh t, kim ngch xut khu ca Vit Nam n nm 2010 s t khong t 54 n 65 t USD theo 2 phng n sau

Nm PA thp (XK tng 12%/nm) Tc tng (%) PA cao (XK tng 16%/nm) Tc tng (%) KN(tr.USD)

2006

2007

2008

2009

2010

20062010

KN(tr.USD)

35.305 +15 36.273 +18

40.600 +15 42.802 +18

45.879 +13 49.65 +16

50.008 +9

54.174 225.996 +8.3 +12

56.601 64.3564 249.89 +14 +14 +16

Ngun: ti khoa hc Vin nghin cu thng mi, B Thng mi M s: 2004-78-23

34

t c mc tiu trn, phng hng xut khu ca Vit Nam cn nhm ti Tng nhanh v vng chc tng kim ngch xut khu hng ha v dch v. Chuyn dch mnh c cu sn xut, xut khu m bo cn cn thng mi mc hp l. M rng, a dng ha th trng v phng thc kinh doanh. Hi nhp kinh t khu vc v th gii. a dng, nng cao cht lng v gi tr gia tng cc mt hng xut khu.

4.2. Chnh sch pht trin xut khu 4.2.1. Chnh sch chuyn dch c cu xut khu a) Chnh sch hnh thnh v pht trin cc vng sn xut hng xut khu Trong chin lc pht trin kinh t - x hi n nm 2010 v tm nhn 2020 c a ra nh hng v vic pht trin cc vng: cc vng, khu vc u pht huy li th pht trin, to thm th mnh ca mnh theo c cu kinh t m, gn vi nhu cu trong nc v ngoi nc.

Vng

Nng nghip

Cng nghip, dch v

ng bng Pht trin cy lng thc gn Ch trng pht trin cc khu cng sng Hng vi cc vng chuyn canh nghip, khu cng ngh cao, cng v kinh vng rau, cy n qu, m rng nghip xut khu, in t, thng tin t nui trng thy sn. v mt s c s c kh ng tu, luyn kim, phn bn. Cc dch v c hm lng tri thc cao, o to, khoa hc cng ngh, thng mi, y t, vn ha, du lch.

trng im

35

Min ng Cy cng nghip, cy n qu, Hnh thnh v pht huy vai tr ca Nam B v chn nui cng nghip, i cc trung tm thng mi, xut khu, vng kinh gia sc, hnh thnh cc vng vin thng, du lch, ti chnh ngn t im trng chuyn canh tp trung gn hng, khoa hc, cng ngh v vn vi cng nghip ch bin. ha ca c nc.y mnh cng nghip khai thc du kh, sn xut in, phn bn v ha cht t du kh. Bc Trung Tng nhanh sn xut cy Hnh thnh cc khu cng nghip ven B, Duyn cng nghip, cy n qu, bin, khu cng nghip-thng mi hi Trung chn nui i gia sc, kt tng hp trn cc ca khu v hnh b v vng hp vi cng nghip ch lang cc tuyn ng. Ch trng kinh t bin, y mnh trng rng, pht trin c ngnh cng nghip ch li thy sn, pht huy hp tc v cc loi hnh dch v khc nh du vi nc bn Lo. lch, cng bin. trng im khai thc c hiu qu ngun o: lc, ha du, ch bin, ch to min Trung Trung v

du Pht trin mnh cy cng Ch trng pht trin c s h tng: min nghip, cy n qu, cy dc thy in, ng lin tnh, tp trung i gia sc gn vi ch bin.

ni Bc B liu. cy c sn, chn nui cc khu vc ch bin nng lm sn xut khu. Pht trin du lch sinh thi, y mnh pht trin cc th trung tm, nng cp cc ca khu bin gii v pht trin kinh t thng mi vi Trung Quc. Ty Nguyn Thm canh cy cng nghip, Ch trng pht trin cng nghip kt hp trng v bo v rng, khai khong, nng lng v ch bin. pht trin chn nui i gia y mnh hot ng kinh t thng

36

sc gn vi cng nghip ch mi, dch v vi 2 nc lng ging bin. Lo v Campuchia.

ng bng Tp trung u t pht trin y mnh cng nghip c kh, ch sng Long Cu cc vng sn xut la go, bin nng nghip, kt hp vi thy sn, cy n qu vi cc thng mi dch v, ch trng pht trng, vin nghin cu nng trin du lch sinh thi. Pht trin hp nghip v cc khu cng tc kinh t vi Campuchia. nghip ch bin.

b) Chnh sch pht trin cc ngnh hng sn xut v xut khu Cc ngnh kinh t trng im, bao gm cc ngnh c kim ngch xut khu ln v tng trng tng i nhanh, c nh hng xut khu tr thnh ngnh c v tr chi phi i vi nhiu ngnh khc, c t trng ln trong nn kinh t v xut khu, c tp trung u t vn v nhn lc mc ti a. Ngnh kinh t mi nhn nh hng xut khu l ngnh c trin vng xut khu ln trong tng lai. Sn phm trong ngnh p ng c nh cu ln v ngy cng tng, ng thi khai thc c li th trong nc. Trong ton b nn kinh t: cn chuyn dch c cu theo hng cng nghip xy dng v dch v chim t trng ngy cng cao. Trong tng ngnh, vic xy dng chin lc pht trin phi da trn nhu cu v khuynh hng tiu dng ca th trng th gii. Cng nghip: pht trin xut khu nhng ngnh cng nghip ch bin thm dng lao ng, i hi trnh cng ngh trung bnh; to s t ph trong cng nghip ch bin nhng sn phm nng nghip ang c li th; tng cng lin kt cng nghip, pht trin cc ngnh cng nghip h tr. Ch trng u t v pht trin cng nghip theo chiu su, m bo ngun

37

cung cp nguyn, nhin vt liu u vo v dch v h tng hp l. Tng sc cnh tranh ca sn phm cng nghip, gim chi ph trung gian. Nng nghip: gim dn t trng ngnh cng nghip trong c cu kinh t, nhng vn ch trng u t nhng ngnh c th mnh, c kh nng xut khu, chuyn dch c cu ngnh trc ht u tin cho mc tiu an ninh lng thc quc gia, tng ngun nng sn cho ch bin xut khu, y nhanh cng nghip ha, hin i ha cng nghip v nng thn theo hng hnh thnh nn nng nghip hng ha ln ph hp vi iu kin sinh thi vng v nhu cu th trng, xy dng c cu sn xut hp l, tng cng tim lc khoa hc cng ngh trong nng nghip, chuyn giao ging mi, ci tin k thut canh tc, tip tc pht trin v hon thin h thng thy li ngn mn, gi ngt, kim sot l, bo m ti, tiu an ton, ch ng trong sn xut v i sng. nng cao kh nng d bo thin tai, ch ng phng chng, hn ch thit hi, nng cao cht lng cy trng, cung cp nguyn liu cho cc ngnh ch bin trong nc v xut khu. Dch v: cng ngh thng tin v phn mm: khuyn khch cc t chc kinh t - x hi tin hc ha hot ng ca mnh nhm thc y pht trin th trng phn mm. Du lch: khai thc li th cnh quan, truyn thng vn ha, lch s, lin kt vi cc nc trong khu vc, vn ti (ng bin, hng khng): nng cp cc bn cng, sn bay c kh nng khai thc cao. Xy dng: pht trin cc t chc nghin cu, t vn, thit k xy dng, cc trang thit b cng ngh trong xy lp. thc hin chnh sch hin i ha cng ngh ph hp vi trnh pht trin, tn dng ti a lao ng th cng trong nc. khuyn khch xut khu lao ng k thut, tham gia u thu v nhn cng trnh nc ngoi. c) Chnh sch chuyn dch c cu sn phm xut khu

38

Theo nh hng ra trn, ta cn ch ng gia tng xut khu cc sn phm ch bin c gi tr gia tng cao, ch trng cc sn phm c hm lng cng ngh v tri thc cao, gim dn t trng cc mt hng th, ch trng gia tng hot ng dch v xut khu. Nhm hng nguyn liu: Vi 2 mt hng chnh l du th v than , chim trn 20% kim ngch xut khu c nc, d kin s gim n 3,5% trong nm 2010. L do l trong nm 2009, d n lc du Dung Qut c a vo hot ng, du th c a vo phc v nhu cu trong nc nhiu hn. Bn cnh , xut khu than tuy lm tng kim ngch xut khu nhng li c tc ng tiu cc ti mi trng sinh thi. Cc khong sn khc ch yu phc v cho cc ngnh kinh t trong nc, kh nng xut khu hu nh khng c. Nhm hng ch bin: c d bo tng t trng t 40% nm 2002 ln 70% nm 2020, tng hm lng xut khu hng ch bin su nh dt may, giy dp, sn phm in t, c kh, ha cht, xng du, ha cht, vt liu xy dng, thc phm, dc phm.. Nhm dch v: pht trin cc dch v thu ngoi t gm: dch v phn mm my tnh, du lch v cc loi dch v khc nh kho vn, bo him, sa cha tu thy, phc v du kh, hng khng, ti chnh, ngn hng d bo t trng s tng t 8% nm 2002 ln 20% nm 2020. Nhm hng th, s ch: d bo s gim t trng t 62% nm 2002 xung cn 10% nm 2020. 4.2.2. Chnh sch v phng hng pht trin th trng xut khu Ti i hi i biu ng ton quc ln th 9 nm 2001, chin lc pht trin kinh t x hi giai on 2001-2010 v tm nhn 2020 nhn mnh: Ch ng v tch cc thm nhp th trng quc t, ch trng th trng cc trung tm kinh t th gii, duy tr v m rng th phn trn cc th trng quen thuc, tranh th mi c hi m th trng mi.

39

a) Khu vc Chu -Thi Bnh Dng y l mt th trng rng ln, nhu cu a dng, phong ph, chim 30% tng kim ngch bun bn ca th gii, l th trng quen thuc ca Vit Nam. Trong nh hng pht trin trong nhng nm ti, th trng ny vn tip tc l th trng trng im ca ta v v tr a l gn, dung lng ln v pht trin tng i nng ng. trng tm ca cng tc th trng l cc nc ASEAN, Trung Quc, Nht Bn, i Loan v Hn Quc. Cc nc ASEAN: l mt th trng kh ln vi hn 500 triu dn. tin ti cn bng thng mi vi ASEAN, ta cn thc hin mt s phng hng sau: Tng cng xut khu hng qua ch bin v ch bin su, gim mnh t trng hng gia cng v ti xut. Khai thc li th v a l v ch u i thu quan tng kim ngch xut khu hng ha v dch v. Tng cng mu dch i lu, t chc u thu hng i hng. y mnh xut khu hng qua bin gii Lo v Campuchia, ng thi coi nh th trng trung gian a hng Vit Nam sang cc th trng khc trong khu vc. Nghin cu vic thanh ton bng bn t trong quan h thng mi song phng vi cc nc ASEAN. Khuyn khch cc doanh nghip c vn u t nc ngoi xut khu vo khu vc ny. i vi nhng nhm hng trng lp cn c nhng m phn, tha thun trnh nhng tranh chp khng ng c trong trao i thng mi.

40

Trung Quc: thc y quan h bun bn gia hai nc, cn thc hin theo cc phng hng sau: Khuyn khch xut khu hng ha sang Trung Quc bng chnh ngch, tiu ngch, mu dch, phi mu dch vi th tc n gin ti a. Pht trin mnh bun bn chnh ngch vi Trung Quc. Cho php vn dng nhiu phng thc thanh ton: bng ngoi t mnh, Nhn dn t, Vit Nam ng, i hng qua ngn hng hay khng qua ngn hng. Yu cu l xut c hng v hn ch ri ro trong thanh ton. Xy dng v thng nht vi pha Trung Quc danh mc hng ha xut nhp khu gia hai nc. Nghin cu c ch thng cho cc doanh nghip xut khu sang Trung Quc t kim ngch ln hoc xut khu nhng mt hng c khuyn khch. Nht Bn: Tn dng mc thu quan u i ca quy ch Ti hu quc MFN xut khu nhng mt hng ch yu. Hp tc vi t chc Xc tin thng mi Nht Bn (JETRO) cung cp thng tin v th trng cho doanh nghip 2 nc. Xc tin k Hip nh thng mi song phng vi Nht Bn h thp mt s hng ro phi thu quan nh cc tiu chun v cht lng, v sinh sn phm i vi hng xut khu ca Vit Nam. H gi thnh, nng cao cht lng sn phm, bm st cc khch hng c, pht trin khch hng mi. Tng cng tm hiu cc thng tin lin quan n phng thc phn phi, th tc xin du chng nhn cht lng JIS, JAS, v Ecomark cng nh ch xc nhn trc v thc phm nhp khu ca Nht.

41

Hn Quc: Kin tr thuyt phc c nhng nhn nhng c ngha v m ca th trng. Ch trng ti mi quan h ngy cng c ci thin gia Nam-Bc Triu Tin, tng kh nng bun bn vi Bc Triu Tin. Duy tr v y mnh kim ngch xut khu nhng mt hng quen thuc nh dt may, giy dp, c ph ch trng nhng mt hng mi theo s thay i ca nhu cu th trng. H gi thnh, nng cao cht lng sn phm, bm st cc khch hng c, pht trin khch hng mi. i Loan: li dng xu th di chuyn sn xut t i Loan ra nc ngoi nng cao nng lc sn xut trong cc ngnh da giy, may mc, c kh, ch bin g b) Khu vc Chu u: Chin lc thm nhp th trng v m rng th phn c xc nh trn c s chia chu u thnh 2 khu vc: Ty u (ch yu l EU) v ng u. Phn u xut khu vo khu vc ny tng trung bnh 18,9%/nm, n nm 2010 t khong 15,9 t USD v t trng gi mc khong 22%. Th trng EU: thc y hn na quan h thng mi vi EU, doanh nghip ca ta cn phi nng ng hn, a dng ha mt hng, tng cht lng, tm hiu lut l ca EU, nm bt c hi v phi hp tt vi nhau trong quan h bun bn vi EU. Xy dng cc lung tiu th hng qua cc knh nh siu th ln, cng ty chuyn doanh, cng ty nhp khu thu thp, cp nht thng tin v th trng v bn hng. Ch ng tham gia cc hi ch, trin lm,

42

tranh th s gip , h tr ca cc c quan xc tin thng mi ca ta th trng ny m rng hn na th phn hng ha Vit Nam. ng u v SNG: Nh nc cn c nhng chnh sch h tr cho cc doanh nghip thm nhp vo th trng ny. Qu H tr Tn dng xut khu cn sm thc hin bo lnh tn dng, xy dng mt s trung tm tiu th hng ha, tn dng cng ng ngi Vit a hng vo Nga v ng u. c) Khu vc Bc M: Trng tm ti khu vc ny l th trng Hoa K. phn u t t trng khong 15-20% vo nm 2010 v 23-25% nm 2020. t ch tiu trn ta cn ch M l mt th trng ln c sc mua cao, nhu cu nhp khu hng nm ln ti 1200 tUSD, nhu cu a dng v tng i d tnh, do M l mt th trng a chng tc, mc sng rt khc nhau, i hi v tiu chun cht lng hng ha rt cao, h thng php lut v cng phc tp, kht khe i vi hng nhp khu. d) Khu vc Chu i Dng: Trng tm l Australia v New Zealand, l th trng c tim nng khng nh nhng mc pht trin cn thp. do cn kin tr tm kim, to lp v cng c quan h bn hng. Phn u duy tr mc tng trng 15,7%/nm, n nm 2010 t kim ngch khong 5,6 t USD chim t trng khong 7,7%. e) Khu vc Chu Phi, Nam , Trung cn ng v M Latinh: Trng im ca cc khu vc ny l Nam Phi, n , cc tiu vng quc rp thng nht (UAE), Irag, Th Nh K, Mexico, Argentina v Brazil. Th phn ca ta trn cc th trng ny hin cn kh thp nhng c tim nng pht trin trong tng lai. 4.2.3. Chnh sch v bin php h tr xut khu

43

Trong qu trnh thc hin chin lc pht trin hng ngoi, y mnh xut khu tr thnh phng hng ch yu ca chnh sch ngoi thng. a) Cc bin php to ngun hng v ci bin c cu xut khu Xy dng cc mt hng xut khu ch lc: c ngha ln trong vic m rng quy m sn xut trong nc, ko theo s dch chuyn c cu kinh t theo hng cng nghip ha, m rng v lm phong ph th trng ni a, tng nhanh kim ngch xut khu, gp phn tng ngn sch nh nc, ci thin cn cn thanh ton quc t, to iu kin gi vng, n nh th trng xut khu v nhp khu, v to c s vt cht m rng cc quan h hp tc kinh t, khoa hc k thut quc t. Gia cng xut khu l mt hot ng gip chng ta c iu kin gii quyt cng n vic lm cho nhn dn, gp phn tng thu nhp quc dn, c bit l ngun thu ngoi t, bn cnh cn thc y cc c s sn xut trong nc nhanh chng thch ng vi i hi ca th trng th gii, gp phn ci tin cc quy trnh sn xut trong nc theo kp trnh quc t, to iu kin thm nhp th trng cc nc, trnh nhng bin php hn ch nhp khu do cc nc ra, khc phc kh khn do thiu nguyn liu sn xut cc mt hng xut khu, c bit l cng nghip nh, tranh th vn v k thut nc ngoi. Khi thc hin gia cng ta cn ch tp trung vo nhng mt hng tiu dng truyn thng nh th cng m ngh, lp rp hng cng nghip tiu dng, ch trng nhn gia cng nhng mt hng i hi cng ngh cao nng cao trnh qun l v thc hin chuyn giao cng ngh nhm hin i ha nn kinh t; tng hm lng ni a ha, dn dn khc phc hin tng lm thu. Bn cnh , ta cng ch tm n nhng khch hng c nhu cu gia cng ln, c tnh cht lu di v n nh., gii quyt nhng kh khn trong nc nh thit b my mc, cht lng gia cng

44

Cc bin php u t lin quan n t chc ngun hng, ci bin c cu xut khu gip lm tng nng lc sn xut hng xut khu, nng cao trnh qun l sn xut kinh doanh, gp phn chuyn giao, tip nhn cng ngh mi, tng nng lc cnh tranh cho xut khu. Hn na, u t l c s m rng hp tc kinh t i ngoi v gii quyt mt s vn x hi to mi trng thun li cho xut khu. khuyn khch b vn u t ra lm hng xut khu, nh nc cn c chnh sch u tin cho lnh vc ny nh: cho php vay vn vi li sut u i, thu, cc chnh sch h tr c iu kin u tin u t nhng ngnh ch lc, cc d n nng cao cp ch bin, tng kh nng cnh tranh; ch trng u t nhm ci bin c cu kinh t nng nghip, i mi ging cy trng, cng ngh, nng cao cht lng v ph hp vi nhu cu th trng. To mi trng thun li thu ht mnh vn u t trc tip nc ngoi cho xut khu. Xy dng cc khu kinh t m nh cc khu bo thu, cng t do, khu vc mu dch t do, khu ch xut, khu cng nghip, c khu kinh t, thnh ph m, tam gic pht trin hoc Nh-T pht trin thu ht vn u t nc ngoi, thc y qu trnh cng nghip ha, hin i ha t nc, tng xut khu, m rng hp tc quc t. b) Cc bin php, chnh sch ti chnh nhm khuyn khch sn xut v thc y xut khu Tn dng xut khu c nhiu hnh thc, do Nh nc hoc Ngn hng cho doanh nghip vay vi li sut u i nhm khuyn khch xut khu. Tr cp xut khu l nhng u i m Chnh ph mt nc dnh cho cc doanh nghip nhm y mnh hot ng xut khu, bao gm trc tip cp vn, cho vay, gp c phn, bo m tn dng...

45

Chnh sch t gi hi oi Duy tr t gi hi oi chnh thc c th trng chp nhn. Gim t l lm pht trong nc xung nhiu v lu phc hi t gi

chnh thc st vi t gi thc t trn th trng. Mt khi lm pht trong nc thng xuyn xy ra th cn ph gi ng ni

t so vi ngoi t khi phc li nhun cho nh xut khu. Thu xut khu v cc u i v thu Thu xut khu rt t c s dng mt cch rng ri, c bit l ti cc nc cng nghip pht trin. Vit Nam, thu xut khu c p dng vi rt t mt hng, nhm nng cao trnh ch bin nguyn liu th trong nc. Ngoi ra, Vit Nam cng c nhng chnh sch u tin v thu i vi cc u vo nhp khu sn xut hng xut khu. Hu ht cc nguyn liu v bn thnh phm phc v cho xut khu u khng b nh thu hoc nh thu rt thp. c) Cc bin php v th ch v xc tin xut khu Cc bin php v th ch l cc bin php m qua Chnh ph to ra mi trng php l thun li cho xut khu hng ha v dch v. khu. m phn, k kt cc Hip nh thng mi song phng v a Th ch ha tt c c chnh sch, bin php khuyn khch h tr xut

phng... trn c s bo v li ch cho ngi xut khu to thun li cho xut khu. Gia nhp v k kt cc Hip c quc t to iu kin thc y t do

bun bn. Xc tin xut khu c vai tr quan trng trong vic ci thin kh nng cnh tranh v nng cao hiu qu hot ng sn xut kinh doanh xut

46

khu ca doanh nghip, m bo thc hin mc tiu tng trng xut khu ca t nc. Cc hot ng ny bao gm vic tham gia vo cc hi ch thng mi, c cc phi on thng mi ra nc ngoi, tin hnh qung co... hay thit lp chin lc pht trin nhn mnh n m rng xut khu thng qua cc chnh sch h tr nhm khai thc li th so snh ca t nc.

47

CHNG III NGOI THNG VIT NAM GIAI ON 2000 20101. Kt qu thc hin cc mc tiu, ch tiu pht trin xut khu: 1.1 Tng mc lu chuyn hng ha xut khu. NM XUT KHU(TRIU USD) 2000 14482,7 2001 15029,2 2002 16706,1 103,8 111,2 CH S TNG TRNG(%)

2003

20149,3

120,6

2004

26485,0

131,4

2005

32447,1

122,5

2006

39826,2

122,7

48

2007

48561,4

121,9

2008

62685,1

129,1

Trong 10 nm k t nm 1997, xut khu ca Vit Nam c nhng bc tin vt bc. Nu t nm 1997 n 2003, phi mt n 6 nm th kim ngch xut khu mi tng gp i th ch cn 3 nm t 2003 n 2006, kim ngch xut khu ca chng ta li tng gp i t 20 t USD ln 40 t USD. c bit, nm 2006 c xem l ct mc nh du bc pht trin mi ca Vit Nam v kinh t, chnh tr. y l nm u tin chng ta c 9 mt hng c kim ngch xut khu trn 1 t USD. 9 mt hng c kim ngch xut khu trn 1 t USD: n v tnh : triu USD Mt hng Du th Dt may Giy dp Thy sn Go in t 610 789 545 709 608 605 693 855 859 1.075 1.330 1.442 1.310 1.770 1.100 1.300 1.479 1.816 2.036 2.200 2.397 2.771 3.300 2.360 1.472 1.578 1.875 2.281 2.692 3.005 3.550 2.720 1.892 1.975 2.752 3.689 4.386 4.806 5.800 5.000 3.700 5.700 6.900 8.320 5.100 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 8T/2007

49

g 294 Cao su C ph 538

324

431

567 280

1.139 579

1.517 610

1.920 1.300

1.500 799

382

263

429

576

736

1.100

1.400

Ngun : Tng cc Thng k. Tc tng trng xut khu hng hu hnh giai on 2001-2005 t bnh qun 17.4%/nm v ngy cng chim t trng cao trong GDP. Trong khi xut khu dch v trong giai on 2001-2005 tng bnh qun 15.7%/nm. V th trng xut khu : hin nay chng ta xut i trn 230 nuc trn th gii. Trong th trng tiu th ch yu l chu vi kim ngch 56,067 triu USD chim 50.6% tng lng xut khu trong giai oan 20012005, k n l th trng chu u v chu M vi kim ngch ln lt l 22,765 triu USD v 20,995 triu USD. Nhiu doanh nghip ngoi quc doanh ngy cng tham gia mnh vo hot ng xut khu : cc doanh nghip c vn FDI nm 2004 xut khu 14,486 t USD (chim t trng 54.6%) nm 2005 :18,553 t USD (chim 57.6% kim ngch xut khu). Hin c trn 35700 doanh nghip ngoi quc doanh tham gia xut khu, c doanh nghip t nhn c kim ngch xut khu trn 100 triu USD/nm. Trong 8 thng u nm 2007, kim ngch xut khu t gn 32 t USD bng vI kim ngch nm 2005 v tng 19.3% so vI cng k nm ngoi. Trong nhiu ngnh hng ang v ch t k hoch v c 8 mt hng c kim ngch trn 1 t USD. Vi tc xut khu nh nhng thng qua, cc chuyn gia kinh t k vng c th t mc tng 20% trong nm nay nu nhng thng cn li gi c tc xut khu nh u nm, bnh qun 4,4

50

t USD/thng. Vi tc ny, xut khu c nm nay c th t kim ngch 47 t USD. Hai ngnh hng c kim ngch xut khu cao nht vn chnh l du th v dt may. Du th t kim ngch 5,091 t USD, gim 10% so vi cng k nm ngoi. Ngc li, phi ghi nhn s n lc ca ngnh dt may, bt ph t 5,084 t USD, tng gn 30% so vi cng k. Tnh n ht thng 12/2008, c nc c 12 nhm hng t trn 1 t USD, c bit mt hng du th vt 10 t USD; c 5 nhm hng xut khu ch lc vt k hoch nm (go, ht iu, hi sn, hng giy dp, hng rau qu). Tuy nhin, c rt nhiu nhm hng c kim ngch cao khng th hon thnh k hoch nm v sn lng nh c ph, cao su, du th, than , ch cc loi, ht tiu. V c mt s nhm hng khng hon thnh k hoch nm v kim ngch nh hng dt may, my vi tnh sn phm in t & linh kin, g & sn phm g. Trong bc tranh tng trng xut khu chung c ng gp ln ca khi doanh nghip c vn u t trc tip nc ngoi (FDI). Thng 12, khi ny xut khu 2,17 t USD v ht 12 thng t gn 24,26 t USD, chim t trng kh cao (38,7%) trong tng kim ngch xut khu. 1.2 Tr gi xut khu hng ha theo khu vc kinh t v phn theo nhm hng. V: Triu USD.Nm TNG S Phn theo khu vc kinh t Khu vc kinh t trong nc7672,4 8230,9 8834,3 9988,1 11997,3 13893,4 16764,9 20786,8 28155,9

200014482,7

200115029,2

200216706,1

200320149,3

200426485,0

200532447,1

200639826,2

200748561,4

200862685,1

51

Khu vc c vn u t nc ngoi Phn theo nhm hng Hng CN nng v khong sn Hng CN nh v TTCN Hng nng sn Hng lm sn Hng thy sn4903,1 5368,3 6785,7 8597,3 10870,8 13293,4 16389,6 21598,0 28575,0 5382,1 5247,3 5304,3 6485,1 9641,9 11701,4 14428,6 16000,0 19200,0 6810,3 6798,3 7871,8 10161,2 14487,7 18553,7 23061,3 27774,6 34529,2

2563,3 155,7 1478,5

2421,3 176,0 1816,4

2396,6 197,8 2021,7

2672,0 195,3 2199,6

3383,6 180,6 2408,1

4467,4 252,5 2732,5

5352,4 297,6 3358,0

7200,0

10400,0

3763,4

4510,1

Phn theo khu vc kinh t, t nm 2000 ti nay, tr gi xut khu ca Vit Nam c s pht trin mnh, c bit l khu vc c vn u t nc ngoi. Nm 2000 tr gi xut khu ca khu vc c vn u t nc ngoi l 6810,3 triu USD, ti nm 2008 con s ny l 34529,2 triu USD. Khu vc kinh t c vn u t nc ngoi c gi tr xut khu thp hn khu vc kinh t trong nc vo nhng nm 2001-2002, xp x trong nm 2003 v vt ln trong nhng nm sau ca giai on 2001-2007. iu ny cho thy khu vc s dng vn FDI c tc tng trng xut khu hng nm cao hn khu vc trong nc Giai on trn ghi du s kin quan trng cho nn kinh t Vit Nam, nm 2007 Vit Nam chnh thc thnh vin ca WTO. Tc tng trng GDP qu I/2007 t 7,7%, l mc cao nht k t nm 2001 n nm 2007 . Vic Vit Nam gia nhp WTO c nhng tc ng u tin n mt s lnh

52

vc ca nn kinh t, nht l xut nhp khu v u t trc tip nc ngoi (FDI). Theo s liu ca B Thng mi, tng kim ngch xut khu qu I/2007 t 10,483 t USD, tng 17,8% so vi cng k nm 2006; tng kim ngch nhp khu t 11,799 t USD, tng 33,6% so vi cng k nm 2006. Ti khu vc kinh t trong nc qu I / 2007 xut khu t 4,646 t USD, cn ti khu vc c vn u t nc ngoi l 5,837 t USD . Bng 1. Xut nhp khu qu I nm 2007 QI-2007 (t USD) Xut khu c nc - DN 100% vn trong nc - DN vn FDI Nhp khu c nc - DN 100% vn trong nc - DN vn FDI Cn cn TM c nc - So vi KN xut khu (%) - DN 100% vn trong nc - DN vn FDI Xut khu dch v Nhp khu dch v Cn cn thng mi dch v - So vi KN xut khu (%) 10,483 4,646 5,837 11,799 7,556 4,243 - 1,316 12.55 -2,910 1,594 1,260 1,380 -120 9,5 114,5 111,3

QI-2007/QI-2006 (%) 117,8 124,7 112,9 133,6 139,8 123,8

Xut nhp khu nhng thng u nm 2007 c th nhn thy mt s xu hng mi rt ng quan tm. N phn nh mt s tc ng ban u ca vic Vit Nam gia nhp WTO. Tc tng xut khu 22% ca 4 thng u nm thp hn mc 25% ca cng k nm 2006, cho thy xu hng tng trng

53

xut khu ang chm li. Kim ngch xut khu cha t mc k vng 3,96 t USD/thng, mc trung bnh thp nht t mc tiu 46,75 t USD ra cho c nm 2007. Nguyn nhn chnh l do khi lng du th xut khu gim 5,4% v gi tr xut khu mt hng ny gim hn 10% so vi cng k nm trc. Ngoi du th, xut khu mt s mt hng ch lc khc cng gim nh go, xe p v ph tng xe p. Tuy nhin, b p cho s st gim xut khu du th, xut khu nhiu mt hng khc tng mnh nh: hng dt may tng 31,8%; sn phm nha tng gn 49%; hng in t tng 27,5%; cc sn phm g, dy in, th cng m ngh u tng trn 24%; thu sn tng 20,5%; rau qu tng 21%... S gia tng kim ngch xut khu nhng mt hng trn l do tng c lng v gi, tuy nhin tng v lng ng gp phn ng k. iu ng mng l xut khu ca khu vc doanh nghip 100% vn trong nc 4 u nm tng vt, t 27%- cao hn ng k mc 14% ca cng k nm trc. Xut khu ca khu vc doanh nghip u t nc ngoi phi du m vn tip tc tng cao, t ti 35,2%. Trong 4 thng u nm, c 4 mt hng c gi tr xut khu xp x hoc vt ngng 1 t USD (tr du th), bao gm: thu sn (trn 1 t USD); hng dt may (xp x 2,2 t USD); giy dp (1,2 t USD); v c ph (947 triu USD) Vic gim xut khu du th lm gim s l thuc vo xut khu ti nguyn thin nhin ny. Xut khu ca khu vc doanh nghip ny ng vai tr thay th xut khu du th. Cc th trng xut khu truyn thng tip tc tng mnh v mt s th trng khc cng tng kh. t c kt qu trn mt phn l do cc doanh nghip Vit Nam tn dng c c hi khi Vit Nam gia nhp WTO, vi cc ro cn v hn ngch b d b, ro cn v thu sut thu nhp khu vo cc nc c ct gim...

54

40000.0

35000.0

34529.2

30000.0 28155.9 27774.6 25000.0 23061.3 20000.0 20786.8 18553.7 16764.9 15000.0 14487.7 13893.4 11997.3 10161.2 10000.0 9988.1 8834.3 8230.9 7871.8 7672.4 6810.3 6798.3 5000.0 Khu vc kinh t trong nc Khu vc c vn u t nc ngoi(*)

0.0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 S b 2008

Hnh 1. Tr gi xut khu phn theo khu vc kinh t

55

35000.0

30000.0

25000.0 Hng cng nghip nng v khong sn 20000.0 Hng CN nh v TTCN Hng nng sn 15000.0 Hng lm sn Hng thy sn

10000.0

5000.0

0.0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 S b 2008

Hnh 2.Tr gi xut khu phn theo nhm hng Tc tng trng xut khu bnh qun giai on 2001-2006 nhm hng cng nghip nng v khong sn, cng nghip nh v tiu th cng nghip, hng nng, lm, thy sn ln lt l 18,4%; 22,2% v 15,2%. Nh vy, nhn chung nhm hng Cng nghip nh v Tiu th cng nghip gia tng nhanh v gi tr v chim vai tr ngy cng quan trng trong c cu xut khu quc gia. Vai tr ca nhm hng nng, lm thy sn gim ng k. Nhm hng khong sn, nhin liu:

56

Nm 2007 ch ring hai mt hng du th v than chim gn 20% tng kim ngch xut khu c nc. Sn lng xut khu du th v than tng trng khng n nh. Khi lng xut khu du th ch tng nh trong nhng nm u ca giai on 2001-2007 ri gim dn. S d c s st gim ny l do cc m du c dn cn kit trong khi cng tc thm d v mua li m du mi ca cc nc khc khng t nhiu tin trin. tit kim ti nguyn v bo v mi trng, trong nhng nm ti kim ngch xut khu cc mt hng ny s gim dn. Trong n xut khu 20062010, B thng mi iu chnh mc tiu xut khu khong sn, nhin liu xung cn 9,6% vo nm 2010, trong gi tr xut khu du th cn 6,1 t USD v than cn 325 triu USD. Nhm hng nng lm thy sn Trong vng 7 nm 2001-2007, gi tr xut khu cc mt hng ny tng ln gn gp 3 ln. y l nhng mt hng chu nhiu tc ng ca th trng th gii. Trong nhng nm 2001-2003, do nh hng ca kinh t th gii suy gim, nhu cu v nng sn, thy sn gim lm gim gi hng lot mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam. Kim ngch xut khu tng rt chm trong giai on ny. Nhng nm cn li ca giai on 2001-2007, do tnh hnh kinh t th gii phc hi v chi ph sn xut gia tng; gi tr xut khu nng, lm, thy sn tng nhanh. Trong nm 2007, khi lng xut khu cc mt hng nng sn c phn gim hoc tng khng nhiu. Tuy nhin, gi tr xut khu li tng rt cao so vi nm 2006. Nguyn nhn l gi nng sn th gii ang trn ln gi. u nm 2008, th gii i mt vi cuc khng hong lng thc khi gi hu ht cc nng sn chnh nh: bp, la m, go u tng gp 2-3 ln trong vng cha y hai nm. *Tm li, do c qu trnh pht trin lu di, khai thc phn ln tim nng nn hot ng xut khu nng, lm, thy sn ca Vit Nam nhng

57

nm qua c xu hng tng trng chm li v khi lng, nhng vn gia tng nhanh v gi tr do gi c th gii c xu hng tng ln. Vic gia nhp WTO t ngnh xut khu nng, lm, thy sn trc nhng thi c v thch thc mi. cc mt hng ny thc s tr thnh th mnh ca xut khu Vit Nam, v lu di cn pht trin theo hng: nng cao dn cht lng sn phm, gia tng hm lng ch bin, y mnh hot ng xy dng v qung b thng hiu, pht trin h tng php l. Nhm hng ch bin: y l nhm hng gm nhiu mt hng xut khu ch lc nh: dt may, giy dp, sn phm c kh, sn phm g, sn phm nha, in t, th cng m ngh C th phn chia cc mt hng ny thnh hai nhm: Hng ch bin chnh: th cng m ngh, dt may, giy dp, thc phm ch bin, ha phm tiu dng, sn phm c kh in, vt liu xy dng, sn phm g Hng ch bin cao: in t v linh kin my tnh, phn mm Dt may, da giy: Tnh hnh xut khu dt may, da giy ca Vit Nam 7 nm qua lun n nh. Tc tng trng bnh qun ca ngnh dt may l 23%, da giy l 15,3%. Hai ngnh ny c chung c im l s dng nhiu lao ng, ph hp vi li th lao ng gi r Vit Nam. Nhng hn ch ca cc ngnh ny l ph thuc vo ngun nguyn liu ca nc ngoi (60%70%), hao ph in nng ln. Sn phm g Cc sn phm g gia tng gi tr xut khu mt cch u n trong giai on 2001-2007. Trong vng 7 nm, gi tr xut khu tng gp 7 ln. Nm 2004 c tc tng trng k lc 81%, qua a g vo nhm hng c gi tr xut khu trn 1 t USD. Gia nhp WTO m ra nhng thun li v c kh khn cho ngnh ch bin g xut khu. My tnh v linh kin in t:

58

Ngnh xut khu hng in t v linh kin my tnh ang ngy cng c vai tr quan trng trong c cu xut khu ca Vit Nam. Nu nh khng tnh nm 2002 xut khu mt hng ny gim i do nh hng ca suy thoi kinh t th gii th tc tng trng xut khu bnh qun ca mt hng ny giai on 2003-2007 t 29,4%, cao nht trong s cc mt hng ch lc *Tm li, vn nan gii i vi cc sn phm ch bin: dt may, da giy, sn phm g, sn phm nha l ngun nguyn, ph liu phn ln phi nhp khu t nc ngoi. Do vy, gi tr gia tng ca sn phm xut khu cha cao, cc doanh nghip cha thc s ch ng trong vic k kt cc hp ng. Nhiu sn phm ch bin cn mang tnh cht gia cng. 1.3 Tr gi xut khu phn theo khi nc:

59

40000.0

35000.0

30000.0

25000.0 ASEAN APEC EU 15000.0 OPEC

20000.0

10000.0

5000.0

0.0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 S b 2008

Ngy 14/11/1998, cc thnh vin ca APEC thng qua vic kt np Vit Nam lm thnh vin chnh thc ca APEC; nh du bc i quan trng trong tin trnh hi nhp kinh t khu vc, quc t ca nc ta. Giai on t nm 2000 ti 2008, tr gi xut khu ca Vit Nam vo th trng APEC tng mnh m. Th trng APEC cng c tim nng rt ln i vi Vit Nam, chim trn 80% kim ngch bun bn, 75% vn u t nc ngoi v trn 50% ngun vin tr pht trin (ODA). Xut khu ca Vit Nam vo cc nc v vng lnh th thuc APEC kh ln. Nm 2005 chim 71,6% tng kim ngch xut khu sang tt c cc nc trn th gii. Nh vy y l mt th trng tim nng ca Vit Nam cn quan tm ti.

60

Trong nhng nm qua, th trng xut khu sang cc nc EU cng t c nhiu kt qu to ln. Nm 2000, Vit Nam v Lin minh chu u (EU) k nim 10 nm ngy thit lp quan h ngoi giao (28-11-1990 - 28-112000) v 5 nm ngy k Hip nh khung v hp tc Vit Nam - EU (17-71995 - 17-7-2000). Quan h hu ngh v hp tc nhiu mt gia Vit Nam v EU t c nhng kt qu ln, to tin cho nhng bc pht trin tip theo. Quan h bun bn thng mi Vit Nam - EU pht trin rt kh quan. Nm 1999, tng kim ngch xut nhp khu hai chiu t gn 4.500 triu USD, trong Vit Nam xut khu hn 3.300 triu USD, nhp khu 1.120 triu USD. Su thng u nm 2000, Vit Nam xut khu sang EU t khong 1.400 triu USD. Nhng mt hng ch yu Vit Nam xut khu sang EU bao gm hng dt may, giy dp, thy sn, c-ph, th cng m ngh... Vit Nam nhp khu t EU ch yu l my mc, thit b cng nghip, ha cht, tn dc, thc phm ch bin... Vit Nam v EU dnh cho nhau ch i ng ti hu quc (MFN) v EC cam kt dnh cho hng ha xut x t Vit Nam ch u i ph cp (GSP), gia hn v tng hn ngch nhp khu hng dt may ca Vit Nam. c bit t cui nm 1999 n tha nhs 10/2000, EU cng nhn hn 40 doanh nghip xut khu thy sn Vit Nam vo danh sch 1, tc l t tiu chun cht lng v v sinh ca EU, c xut vo th trng EU m khng b kim tra thng xuyn. y l mt li th quan trng i vi cc hng xut khu thy sn ca Vit Nam v cc doanh nghip cha c cng nhn vo danh sch 1 cn tip tc phn u t c tiu chun v cht lng v v sinh m EC quy nh. Nm 2000, xut khu sang EU chim khong 25% tng kim ngch xut khu ca Vit Nam, trong khi , gi tr thng mi ca EU vi Vit Nam ch chim 0,12% tng kim ngch ngoi thng ca h. Do , vic nhp siu i vi th trng Vit Nam khng c nh hng g i vi quan h bun bn - thng mi ca EU ni chung. Tuy vy, v lu di lc nn kinh t Vit Nam pht trin n nh v c tch ly kh, chng ta cng cn tranh th

61

nhp khu nhng mt hng c hm lng cng ngh v k thut cao t khu vc Ty - Bc u. u nm 2007, thi gian khi Vit Nam gia nhp WTO , xut khu ca Vit Nam qua tr trng EU tng 28% so vi cng k nm 2006. Cc nhm hng ng u v gi tr xut khu trong 7 thng qua ch yu vn gm cc mt hng truyn thng l thy hi sn (tng hn 26%), dt may (tng 16%), cc sn phm g (tng 16%) v giy dp (tng 10%) Nm 2009, tng kim ngch xut nhp khu Vit Nam EU t 15,2 t USD, gim 6,67% so vi nm 2008, trong xut khu ca Vit Nam vo EU t 9,38 t USD, gim 13,57%, nhp khu ca Vit Nam t EU t 5,83 t USD, tng 7,07% so vi kim ngch nm 2008.Theo , c, Anh, Php v H Lan lun l nhng th trng xut khu ln nht ca Vit Nam trong khi EU vi tc tng trng trung bnh 20%/nm. Tuy vy, hin nay cc doanh nghip xut khu ca Vit Nam ang ng trc nhng ro cn ln khi bc sang th trng EU. Kh khn th nht l th hiu, phong cch tiu dng, ngn ng, vn ha kinh doanh ca mi nc, mi vng khc nhau, trong khi hng ha vo th trng EU li c lu thng trn ton b 27 nc. Nh vy, vic to ra mt sn phm v a sn phm vo c mt nc v phi thch ng vi 26 nc cn li l mt thch thc khng nh i vi cc doanh nghip Vit Nam. Bi nu khng th cc doanh nghip Vit Nam s phi chuyn tng l hng nh vo thch ng vi tng vng, min, quc gia hay nhm tiu dng. Nh vy th hiu qu quy m kinh t s khng cao. Kh khn th 2 m doanh nghip Vit Nam gp phi hin nay l th trng EU l th trng c nhiu quy nh k thut kh kht khe vi mc ch l bo v tt nht sc khe con ngi, bo v mi trng, pht trin bn vng...V v vy khng th doanh nghip no cng c th p ng c cc

62

tiu chun, yu cu k thut ny. C th, nm 2009, Lut Ha cht Reach c hiu lc, vic s dng bt k ha cht no u phi ng k v nghin cu tc ng ca ha cht. Tuy doanh nghip Vit Nam khng xut khu ha cht nhng li s dng ha cht cho hng ha khc, do vy doanh nghip phi mua ha cht c ngun gc v phi nghin cu tc ng nn chi ph gia tng. ng thi quy nh v IUU (chng nh bt c bt hp php, khng khai bo v khng qun l) cng c p dng t thng 6/2009, yu cu giy php nh bt vi cc sn phm hi sn, to thm th tc hnh chnh cho vic xut khu. Cng vi vic p dng cc quy nh mi trong nm 2009 va qua, y ban Chu u (EC) cng y mnh vic kim tra an ton v sinh thc phm vo nhm hng thy sn, nng sn, mt ong, kim tra xut s hng Vit Nam, iu tra gian ln thng mi...EU hin ti vn ang c gng duy tr chnh sch bo h sn xut ni khi. Vic tng trng xut khu qu nhanh vo y cng c th a n nhng hu qu khng mong mun l EU s tin hnh cc bin php t v, chng bn ph gi. y cng l mt trong nhng kh khn ca doanh nghip Vit Nam bi doanh nghip va phi tm cch tng cng xm nhp th trng v va phi tnh mc th no khng phi l i tng ca cc bin php bo h. Trong bi cnh khng hong kinh t nm 2008 2009, ch ngha bo h cng gia tng ti EU. Hin ti, mt s sn phm ca Vit Nam nh giy m da, xe p, cht ci inox vn b p thu chng bn ph gi cao trn th trng chu u. Thng 12/2009, trc sc p bo h sn xut ni khi, EC cng b gia hn thu chng bn ph gi giy m da ca Vit Nam vi mc thu 10% trong vng 15 thng k t thng 1/2010. C ph l mt trong nhng mt hng xut khu truyn thng ca Vit Nam. Nm 2009 xut khu

63

c ph ca Vit Nam vo EU gim 18%.EU l th trng xut khu mc tiu khng ch ca Vit Nam m cn ca nhiu nc khc. Nm 2009, trong bi cnh suy thoi kinh t ton cu, khi nhu cu tiu th gim, nhng nhiu nc li chn gii php y mnh xut khu vt qua khng hong khin cnh tranh ti EU ngy cng gay gt, nht l cnh tranh vi cc doanh nghip trong khi EU m mnh m nht l doanh nghip cc nc ng u mi gia nhp EU. Nhng nc ng u ny c mt s ngnh hng kh tng ng vi nhm hng xut khu ca Vit Nam trong khi li c hng c ch u i thng mi ni khi. Nh vy thc y hn na quan h thng mi vi EU (trc ht l vi cc nc thnh vin quan trng nh c, Php, Anh, Italy), doanh nghip Vit Nam cn phi nng ng hn, a dng mt hng, nng cao cht lng, tm hiu lut l ca EC, nm bt c hi v phi hp tt gia cc doanh nghip trong quan h bun bn vi EU.

1.4 Mt s mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam. Du th.Nm Sn lng 2000 15423.5 2001 16731.6 2002 16876.0 2003 17142.5 2004 19500.6 2005 17966.6 2006 16442.0 2007 15062.0 2008 13752.3

Nm 2006, Tng cng ty Du kh Vit Nam b tr k hoch khai thc 20,86 triu tn du th quy i (tng 1,5 triu tn so vi mc thc hin trong nm 2002). y l nm u tin nc ta khai thc trn 20 triu tn du th quy i. Trong c 17,6 triu tn du th v 3,7 t m3 kh thin nhin. D kin n nm 2010, ngnh Du kh nc ta s khai thc t trn 30 n 32

64

triu tn du th quy i, nhm p ng cc ngnh nng lng v sn xut cng nghip ca c nc. Theo s liu ca tng Cc Thng K:

Biu gi tr xut khu du th ca Vit Nam qua cc nm 2004-2008 Hin nay, th trng tiu th du th Vit Nam ch yu l khu vc chu - Thi Bnh Dng nh: Trung Quc, Singapore, Australia, Indonesia, Thi Lan, Nht Bn... Cc khch hng mua du ch yu l cc hng v tp on du kh ln trn th gii nh: Shell, BP (Anh quc); Exxon Mobil, Chevron (M); Chinaoil, Sinopec, Sinochem... (Trung Quc); Sumitomo, Sojitz, Mitsubishi (Nht Bn)... Bn cnh cc khch hng mua du truyn thng, Petechim cng Tng cng ty Du kh Vit Nam v ang thit lp cc mi quan h hp tc kinh doanh du th vi cc khch hng mi trong v ngoi khu vc. Dt may Dt may l 1 trong nhng mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam trong nhng nm gn y bn cnh du m, thy sn. Hin nay ngnh dt

65

may v ang to ra hn 2 triu vic lm trn c nc, s lng lao ng ny tp trung ch yu cc thnh ph ln, c bit l H Ni v Thnh ph H Ch Minh v cc tnh ln cn. Vit Nam vi th trng rng ln, lc lng lao ng sn c vi gi r, c bit sau khi chng ta gia nhp WTO ro cn v hn ngch c xa b th xt khu dt may c xem l mc tiu trng tm pht trin trong thI k mi. V xut khu, xut khu hng dt may Vit Nam nm 2006 t 5,8 t USD, trong , kim ngch xut khu ca Vinatex chim trn 1,7 t USD. Nhng do ch yu lm gia cng hoc lm hng FOB s dng nguyn ph liu nhp khu nn kim ngch nhp khu ca ngnh dt may cng... xp x kim ngch xut khu (khong 5,65 t USD). Trong , nhp vi 52%, nguyn ph liu 34%, si 10%, bng x 4%. Hin Vit Nam ang c xp hng 16/153 nc xut khu dt may trn th gii. Mc tiu hng n l a Vit Nam ln top 10 nc xut khu hng dt may.

Kim ngch xut khu hng dt may giai on 2000 2006 n v : Triu USD Nm 2000 2001 2002 2003 Kim ngch 1.892 1.975 2.752 3.689

66

2004 2005 2006

4.386 4.806 5.800

Nm 2005, ngnh Dt may Vit Nam duy tr, pht trin sn xut vi mc tng trng kh. Gi tr sn xut cng nghip ca cc doanh nghip thuc Tng cng ty Dt may Vit Nam t hn 9.780 t ng, tng 13% so vi nm 2004, kim ngch xut khu t 1,14 t USD. Mc d kt qu xut khu ca ngnh dt may u nm 2007 khng nh mong i, bi s lo ngi c ch gim st ca Hoa K, nhng nim tin tng trng cao v kim ngch ca ngnh dt may s vn c gi vng, thm ch s vt qua du kh tr thnh ngnh xut khu s mt Vit Nam. Xut khu dt may trong su thng u nm 2007 t 3,43 t USD, tng 25,9% so vi cng k nm ngoi. Nu khng v cc nh nhp khu Hoa K lo ngi c ch gim st ca B Thng mi nc ny th tc tng trng xut khu khng th thp hn 30%. Sau khi Vit Nam gia nhp WTO, dt may Vit Nam t ch b khng ch theo hn ngch vo th trng Hoa K th nay c php xut theo nng lc v nhu cu th trng. Vi quy ch ca mt thnh vin WTO, cc DN c hng iu kin kinh doanh bnh ng. Thu nhp khu dt may Vit Nam vo mt s th trng s gim, to iu kin thun li cho hng Vit Nam thm nhp cc th trng nc ngoi. Bn cnh , u t nc ngoi vo dt may Vit Nam s tng ng k, nht l u t vo h tng ca ngnh dt may s to iu kin cho DN sn xut ch ng, h gi thnh... y mnh xut khu. Go Ngnh sn xut la go nc ta trong nhng nm va qua c nhng bc chuyn tch cc. N thc s gi vai tr quan trng trong nn kinh t

67

t nc. Hng nm, ngnh la go ng gp t 12 13% trong tng GDP. Gi xut khu go ca chng ta khng thua km nhiu so vi Thi Lan. L mt hng c gi tr xut khu ng th 5, la go em v cho t nc mi nm t 600 800 triu USD. Khng nhng th n cn c vai tr quan trng trong vic m bo an ninh lng thc trn ton th gii. ng th 2 v xut khu go, nc ta mi nm gp t 13 17% lng go xut khu trn ton th gii. Xut khu go qua cc nm Nm Sn lng (Triu tn) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 3,37 3,53 3,24 3,90 4,06 4,99 4,70 Ngun: Vinanet Nm 2005 l nm nm u tin sau 17 nm c mt th trng go th gii, kim ngch xut khu go Vit Nam vt ngng 1,3 t USD. Cng l ln u tin khi gi go th gii xung, c B Thng mi, B Nng nghip v Pht trin nng thn ln Hip hi Lng thc Vit nam ngh nng dn gi la go li, ch c gi mi bn. Nh ngun hng trong nc di do, Hip hi lng thc Vit Nam v Tng cng ty Lng thc Min nan bc u ch ng trong vic xut khu

Tr gi (Triu USD) 610 545 608 693 859 1.330 1.310

68

v la chn bn hng. Ch ng tham gia u thu v thng thu nh cht lng v gi c cnh tranh. Gi go xut khu mc cao v n nh trong mt thi gian di, do , khuyn khch nng dn u t thm canh tng nng sut. Mc d, gi cc loi u vo tng, song tnh chung th ngi nng dn vn c li cao trong sn xut la. Tnh bnh qun ngi sn xut c li hn 75% i vi nng dn DBSH, v hn 95% i vi nng dn BSCL. Ring trong 8 thng u nm 2007, kim ngch xut khu t 1.1 t USD tng 12.2% so vI cng k nm trc. Kt qu xut khu go trong nm 2008 t 4.679.050 tn, tr gi FOB 2,663 t USD. Xut khu trong 7 ngy u thng 1/2009 t 73.140 tn, tr gi 30,113 triu USD. Hin nay t ch bi ca Vit Nam trn th trng chnh l go gi r, m gi r th phi ly mc tiu s lng lm chnh, lm th no xut khu c ngay c nhng sn phm go cht lng thp nht, l 1 chin lc cn phi lm. g. Trong nhng nm gn y, ngnh ch bin g Vit Nam tng trng vi tc nhanh, vn ln l mt trong 7 mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam, a nc ta tr thnh mt trong 4 quc gia xut khu hng g ch bin ln nht khu vc ng Nam , sau Malaysia, Indonesia v Thi Lan. Hin nay c nc c khong 2.000 doanh nghip ch bin g vi nng lc ch bin 2,2 -2,5 triu mt khi g trn mi nm, trong c 450 cng ty chuyn sn xut hng xut khu (120 cng ty chuyn sn xut hng ngoi tri v 330 cng ty sn xut hng ni tht), thuc nhiu thnh phn kinh t, thu ht khong 170.000 lao ng. Cc doanh nghip sn xut v ch bin g Vit Nam bao gm cc cng ty nh nc (374 doanh nghip), cc cng ty trch nhim hu hn v do

69

chnh sch u t nc ngoi m ca ca Chnh ph, n nay c 49 doanh nghip c vn u t nc ngoi t Singapore, i Loan, Malayxia, Na Uy, Trung Quc, Thy in... ang hot ng trong lnh vc sn xut v ch bin cc sn phm g ti Vit Nam, vi tng s vn ng k ln n 105 triu USD. a s cc cng ty sn xut v ch bin cc sn phm g tp trung ch yu cc tnh min min Nam (TP.HCM, Bnh Dng, ng Nai...), cc tnh min Trung v Ty nguyn (Bnh nh, Gia Lai, c Lc...), mt s cng ty thng l cc cng ty sn xut v xut khu g m ngh, tp trung cc tnh pha Bc v khu vc ng bng sng Hng nh H Ni, Bc Ninh, H Ty, Vnh Phc... Nhn chung quy m ca cc x nghip sn xut g xut khu l cc x nghip va v nh, sn xut kt hp gia th cng v c kh. Cc doanh nghip sn xut cc mt hng g cng nghip thng c s u t mi v cc trang thit b v cng ngh tin tin phc v sn xut, trong khi i b phn cc doanh nghip sn xut g m ngh c h thng thit b kh lc hu, khng p ng c yu cu ca cc n hng ln hay cc th trng yu cu cht lng cao

Bng: Kim ngch xut khu g v sn phm g ca Vit Nam 2001-2005 (vt: triu USD) 2001 Tng EU M Nht Bn Cc nc khc 311,9 93,093 16,124 96,074 106,61 2002 460,2 99,464 51,265 117,663 191,81 2003 688,9 160,747 120,350 136,349 271,45 2004 1.101,7 2005 1.562,5 456,868 566,968 240,873 297,79

Ngun:Nin gim thng k 2005, B Thng mi

70

Bng: Kim ngch nhp khu g v sn phm g ca Vit Nam 2001-2005 (vt: Triu USD)

2001 Tng Malaysia Lo Campuchia Trung Quc M Thi Lan i Loan Myanma New Zealand Brazil 163,945 30,554 34,788 17,580 1,622 5,172 5,866 6,932 2,297 4,168 1,652

2002 255,343 -

2003 357,012 101,010 52,850 34,246 7,967 14,655 11,292 16,490 5,729 13,098 10,556

2004 542,291 150,906 59,042 44,247 25,555 30,721 21,885 29,352 7,985 19,040 17,812

2005 135,088 69,515 57,680 5,808 39,339 36,481 31,069 30,073 25,157 24,303

Ngun: B Thng mi Bng: Kim ngch xut khu g qua cc nm (VT: Triu USD) Nm Kim khu Ngun: Vinanet Trong 8 thng u nm 2007, kim ngch xut khu ca mt hng g t c 1.5 t USD tng 23.3% so vi cng k nm ngoi. y l mt hng khng nh c v tr tng i vng chc trong c cu xut khu hng ho ngch

2003 xut 567

2004 1.100

2005 1.600

2006 1.920

71

ca Vit Nam trong nhng nm gn y, c bit l k t nm 2004 vi kim ngch xut khu vt mc 1 t USD v tng trng bnh qun t gn 40%/nm trong vng 5 nm qua. Ch tiu tng trng xut khu t ra cho mt hng ny l n nm 2010 xut khu t gi tr 5,5 t USD, tng bnh qun 28,9%/nm. Hu ht cc sn phm g ca cc doanh nghip Vit Nam chu s cnh tranh gay gt t cc doanh nghip ca Trung Quc, Thi Lan, Indonesia, Malaysia, cc nc ng u v M La Tinh. Ch tnh ring Trung Quc c trn 50.000 c s sn xut vi hn 50 triu nhn cng v sn xut vi doanh s gn 20 t USD. Th trng xut khu g ca Vit Nam c nhiu bin chuyn mnh m trong nhng nm gn y, t ch tp trung vo cc th trng trung chuyn nh i Loan, Singapore, Hn Quc... ti xut khu sang mt nc th ba, n nay xut khu trc tip sang cc th trng ca ngi tiu dng. Hin ti, cc sn phm g ca Vit Nam c mt 120 quc gia v vng lnh th trn th gii, vi cc chng loi sn phm a dng, t hng trang tr ni tht trong nh, hng ngoi tri... n cc mt hng dm g. Kim ngch xut khu g lin tc tng. Ch tnh ring cc mt hng g v g c sn xut trn dy chuyn cng nghip, nm 1998 mi t 135 triu USD th n nm 2002 con s ny ln n 431 triu USD, nm 2003 t 567 triu USD v nm 2004 nh du thnh cng ca ngnh ch bin g Vit Nam vi kim ngch xut khu t 1,05 t USD, tng 86% so vi nm 2003. Theo Tng cc hi quan, kim ngch xut khu g ca c nc trong 9 thng u nm vt ngng 1,5 t USD. Trong mt hng g ni tht phng ng chim 28,8%; ni tht phng khch 22,7%; ni tht vn phng 12,6%; thp nht l cc loi sn phm g trang tr (2,1%); ni tht nh bp 2,9%.

72

EU, Nht Bn, M l nhng th trng dn u mc tiu th sn phm g ca Vit Nam, chim hn 70% tng gi tr sn phm g xut khu ca Vit Nam, trong EU chim xp x 28%, Nht Bn chim 24% v M chim hn 20%. ni tht dng trong phng khch, phng n l mt trong nhng sn phm ni tht c tiu th nhiu nht trn cc th trng. ni tht dng trong phng khch, phng n ca Vit Nam ngy cng c mt ti cc th trng chnh nh M, EU v Nht Bn v tim nng cho xut khu sn phm g loi ny cn rt ln cho cc doanh nghip. V lu di gii quyt nguyn liu trong nc cho cng nghip ch bin g cn tin hnh quy hoch t trng rng hp l trn c s chn mt s chng loi cy phc v thit thc cho cng nghip ch bin, c hiu qu kinh t. Nh nc c chnh sch u t tn dng di hn trn 10 nm ph hp vi chu trnh trng rng. Giy da Ngnh cng nghip da giy Vit Nam pht trin rt nhanh v c xem l mt trong nhng ngnh cng nghip chnh a nn kinh t Vit Nam pht trin. Da giy l mt trong 3 ngnh em li kim ngch xut khu ln nht hin nay sau du th v dt may, chim trn 10% tng kim ngch xut khu. Vi khong 240 doanh nghip ang hot ng, ngnh da giy ang l mt ngnh xut khu mi nhn, thu ht khong 500.000 lao ng. Trc khi m ca nn kinh t vo nhng nm 1990, ngnh da giy Vit Nam ch yu may mi giy xut sang Lin bang X Vit nhng cht lng khng cao v chng loi t. Khi ngnh da giy Vit Nam phi i mt vi cuc khng hong gay gt do khng c nh nhp khu. Nh chnh sch ci cch ca chnh ph Vit Nam, nhiu lin doanh vi cc i tc nc ngoi c thnh lp v ngnh da giy bt u tm c ch ng trn th trng quc t.

73

Hin ngnh giy da Vit Nam ng th t trong s 8 nc xut khu ln nht th gii, ch sau Trung Quc, Hng Kng v Italia, th nhng 90 % sn phm ca giy da Vit Nam l hng gia cng. Kim ngch xut khu ca ngnh da giy vn t mc tng trng u n hng nm. Tuy nhin, theo cc chuyn gia, hin ngnh ny ang phi i mt vi bi ton hc ba v thng hiu, chin lc pht trin v ang mt dn li th. Cc doanh nghip ni a ngnh da giy Vit Nam c 3 bt li ln: Th nht l khng ch ng c ngun nguyn liu nn ph thuc vo khch hng v cc nh cung cp nguyn liu t Trung Quc, i Loan v Hn Quc. Th hai, cng ngh yu nn khng c sc cnh tranh v doanh nghip phi lm gia cng cho cc cng ty lin doanh hoc 100% vn nc ngoi l chnh. V cui cng l do cng tc xc tin thng mi km, nn hu ht cc doanh nghip sn xut lm gia cng tng th 2, th 3. Nh vy, ci gi l sc cnh tranh, tim lc mnh ca ngnh da giy thc ra u thuc v cc cng ty ln ca i Loan, Hn Quc t ti Vit Nam. Chnh h khai thc cc li th v lao ng, mi trng x hi n nh, gi nhn cng r...vv ca Vit Nam. Theo s liu thng k, trn 70% cc doanh nghip xut khu ln l cng ty lin doanh hoc 100% vn nc ngoi. Do nhng doanh nghip ny ph thuc nhiu vo cc i tc ca h v thit b k thut, cng ngh, thit k sn phm, ngun cung cp nguyn liu th, ph liu v th trng. Theo b Cng nghip, mi nm nc ta vn phi nhp 6 triu feet vung da thuc. Nh my thuc da cha p ng c 10% nhu cu v hin ch hot ng c 25% cng sut do thiu nguyn liu. Hng nm, Vit Nam ch c th cung cp 5000 tn da b v 100 tn da tru nhng ngun nguyn liu ni a khng c tn dng v gi tr xut khu thp. 60% ngun da ny c xut sang Trung Quc v Thi Lan, phn cn li th khng tiu chun sn xut sn phm xut khu. V th mi nm Vit Nam chi t 170 ti 230 triu USD nhp da gi v t 80 ti 100 triu USD nhp da t Thi Lan, i Loan v Hn Quc.

74

Ngoi ra, trong s 30% cng ty Vit Nam tham gia vo sn xut da giy li c ti 70% lm gia cng v th gi tr li nhun ch thc m ngnh ny mang li khng ln. V cha n 20 doanh nghip 100% vn Vit Nam sc lm hng dng FOB. Doanh s xut khu ca ngnh da giy tp trung ch yu nhng cng ty nc ngoi nh Samyang, Pouchen, Pouyuen...Giy vi, mt hng vn l th mnh ca Vit Nam cng b hng ca Trung Quc chim ch v Vit Nam hin xut khu ch yu l hng th thao, giy dp, hi i trong nh. Vit Nam chim v tr th t trn th gii v xut khu hng giy dp sau Trung Quc, Hng Kng v Italia, vi kim ngch xut khu qua cc nm

Gi tr xut khu da giy Vit Nam 2001-2006 n v: Triu USD 2000 1.500 2001 1.600 2002 1.800 2003 2.250 2004 2.700 2005 3.039 2006 3.550

Trong 8 thng u nm 2007 th kim ngch xut khu ca hng giy da t 2.72 t USD vI mc tng trng 14.3% so vI cng k nm 2006. Tc tng trng xut khu ca ngnh ny trong vi nm gn y t kh cao. Vit Nam hin l mt trong 10 nc ng u th gii v xut khu giy dp. Trong , 20% lng giy dp nhp khu ca EU l t Vit Nam, chim ti 80% tng gi tr xut khu ca ton ngnh vi trn 200 triu i nm 2002, ng th 2 sau Trung Quc. ng u l vng t cn tim nng da giy Vit Nam tip tc m rng th trng. Vit Nam c cc nc nh gi l c li th v pht trin ngnh da giy, tuy nhin con ng cnh tranh vn l khu kh nht. Mt trong nhng yu t ca cht lng, theo cc doanh nghip da giy, l mu m. Vit Nam cn ch trng c bit n thit k mu m hn na.

75

Thy sn. Thy sn l mt trong nhng ngnh hng ch lc ca Vit Nam, ng gp khng nh vo GDP quc gia. Theo B Thy sn, hng t