Upload
hueseyin-tuerk
View
229
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
7/31/2019 FKE VE YNETM
1/94
7/31/2019 FKE VE YNETM
2/94
HERKESN DKKATNE!
v,
7/31/2019 FKE VE YNETM
3/94
7/31/2019 FKE VE YNETM
4/94
Hakkmz olan alamadmzda ya da nemverdiimiz bir insann beklentilerimiz
dorultusunda davranmadnda yaananduygudur.
Bireyin bir engellenme durumuyla kar karyakalmas, herhangi bir saldrya maruz kalmas,incinmesi, yoksun braklmas ya da tehditalglamas gibi durumlarda hissettii bir duygudur.
ncindiimizin, haklarmzn inendiinin, istekve ihtiyalarmzn engellendiinin ve bizcedoru gitmeyen bir eylerin olmas durumundaveridiimiz mesajdr.
7/31/2019 FKE VE YNETM
5/94
FKE TANIMLARINDA ORTAKNOKTALAR
fke doal, insana zg, belirli bir dzeyde normal kabul edilir bir duygudur.
fke bir duygudur, davran deildir. fke kontrol edilebilir bir duygudur. fke yaanmas gereken bir duygudur.
fkenin ifade ekli salkl bir zmeynelik olmaldr
7/31/2019 FKE VE YNETM
6/94
FKE DDETSALDIRGANLIK -DMANLIK
fke duygusu; iddet, saldrganlkve dmanlk duygularndan farkldr.
Dmanlk, fke duygularnierse de fkeye gre daha uzun srelinegatif bir duygudur.
Saldrganlk ise, fke ve iddetinda ynelik olarak ifade edilmeekillerinden birisidir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
7/94
Salkl bir fke duygusunun ilevleri altmaddede zetlenebilir;
1. fke enerjikletirir. 2. fke bir iarettir. 3. Bakalarna kar olumsuz duygularn
ifadesini kolaylatrr. 4. Dsal atma sonucunda ortaya kananksiyeteyi (kaygy) deitirerek egoyuincinebilirlie kar savunur.
5. Sregelen davran ortadan kaldrr veyaengeller.6. fke, bir hakllk algsdr.
7/31/2019 FKE VE YNETM
8/94
FKELE LGLGEREKLER(Aratrmalar sonucu elde edilen bulgular)
1- fke bir davran deil, fizyolojik eleri olan bir duygudur.
2- fke insana zg evrensel bir duygudur.3- fkenin boaltlmas, sadece sorunun zm iin
zemin hazrlamas asndan deerlidir. 4- Duygularn zgrce ifadesi, zme deil, daha fazlasaldrganla neden olur.
5- fke buhar tten bir aydanlk deildir, birikippatlamaz.
6- fkenin hedefi ou zaman yabanclar deil,yaknlarmzdr. 7- Kronik dmanlk kalp krizi riskini artrr. 8- fke ile baa kmann en salkl yolu, onu daha az
verecek bir hale getirmektir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
9/94
FKELE LGLTEORLER(Kesinlii henz tam olarak kantlanmam fikirler)
1- Utanga, depresif ve intihar eden kiiler aslndafkelerini kendilerine yneltmektedir.
2- fke, sakin ve akllca bir ekilde ifade edilenekadar da vurulmamaldr.
3- Kltrmz, fkenin ifadesi iin erkeklerekadnlardan daha ok ans tanmaktadr.
4-Kltrmz, kadnlar sosyal olarak artlamaktave fkelerini ifade etmelerini kstlamaktadr
7/31/2019 FKE VE YNETM
10/94
FKELE LGLBATILLAR(Kabul grmelerine karn yanll kantlanm fikirler)
1- Bararak, yastk yumruklayarak veya kpktensopalarla saa sola vurarak, fke ile baa klm olur.
2- fke her zaman annda ifade edilmelidir. 3- Kadnlar, erkeklerden daha az fkelenir.
4- Baz insanlar hi fkelenmez. 5- TVde izlediimiz iddet, spor veya baka rekabetunsuru ieren durumlar aracl ile fke boaltlr.
6- Saldrganlk insann igdsel davrandr. 7- fke her zaman ykc, istenmeyen ve gnahkar bir
duygudur.8- fkenin szel ifade edilmesi her zaman arzu edilir bir
eydir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
11/94
7/31/2019 FKE VE YNETM
12/94
A. Durumsal fke: Durumsal fke,
younluu farkl dzeylerdeyaanan geici duygusaltepkilerdir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
13/94
B. Srekli fke: Durumsal fkenin ne sklkla
yaandn yanstan bir kavramdr.Srekli fke bireylerde, genel olarakfkelenmeye eilimli olma durumu
nu, baka bir deyile kiilik boyutunuifade eder.
7/31/2019 FKE VE YNETM
14/94
Srekli fke Durumunda: fke ok basit bir nedene bal olarak, abuk ve
kolayca ortaya kabilir. kartopu etkisi gstererekbyyebilir.
fkeyi kontrol etmek zordur. fkeyi ifade etmede ie yarar, daha salkl,
alternatif tepkilerin olduunu kabul etmek vefarkl tepkiler ortaya koymak zordur.
Farkl tepkilerin daha ilevsel olabileceini kabuletmek zordur
7/31/2019 FKE VE YNETM
15/94
7/31/2019 FKE VE YNETM
16/94
A-fke d uyarclar nedeniyleortaya kabilir :
Herhangi bir d uyarctarafndan bireyin amacna
ulamasnn engellenmesi, bir i iinuzun sre srada bekletilmesi, trafikteskp kalmas, ihtiyac olduu anda
herhangi bir nesnenin bozulmas gibidurumlar fkeyi ortaya karan duyarclardr.
7/31/2019 FKE VE YNETM
17/94
B- fke bazen d uyarclarn etkisi ve duyarclarn kiide yarattt imgeler ve gemie
ait armlarn etkisiyle ortaya kabilir : Kiinin o anda kar karya
kald d uyarcya ilikin olarak kendi idnyasnda, o uyarcnn gemiteyaratt imgeler ve armlar fkeduygusunu ortaya karabilir. Daha ncetelefonla tehdit edilen birisinin tekrar
telefonun almasyla daha kim olduunubilmeden, fkelenmesi bu duruma rnekolarak verilebilir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
18/94
C- fke bazen i uyarclaretkisiyle ortaya kar :
Kii hibir d uyarcolmadan da sadece gemite
yaad bir olay hatrlaypfke duyabilir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
19/94
7/31/2019 FKE VE YNETM
20/94
fke duygusunun ortaya kmasnaneden olarak, kiiler aras ilikilerdeyaanan atmalar gsterilmektedir .
atma, insanlarn gereksinimleri,drtleri ve istekleri birbiriyle ters dtzaman yaanan durum olarak da ifadeedilmektedir
7/31/2019 FKE VE YNETM
21/94
ATIMA NEDENLER
1) Kaynaklarn ktl,
2) Psikolojik gereksinimlerinkarlanamamas,
3) Deerlerdeki farkllklar.
7/31/2019 FKE VE YNETM
22/94
1. Snrl Kaynaklar
atmalar snrl kaynaklar nedeniyle ortaya kabilir. rnein
zaman, para, mal, bilgi, stat, vb.,kiiler arasnda atmakmasna neden olan ktkaynaklardr .
7/31/2019 FKE VE YNETM
23/94
2. Temel Psikolojik Gereksinimler a. Ait olma: Bu gereksinime sevgi, katlm ve
bakalaryla ibirlii yaplarak doyumsalanabilir.
b. G: Bu gereksinime, baarlar eldeedilerek, bir eyler tamamlanarak, bakalartarafndan tannarak ve sayg grlerek doyumsalanr.
c. zgrlk: Bu gereksinime, seeneklere
sahip olmakla ve seim yapmakla doyumsalanr.d. Elenme : Bu gereksinime, oyun oynayarak
ve glerek doyum salanr
7/31/2019 FKE VE YNETM
24/94
7/31/2019 FKE VE YNETM
25/94
ATIMA EMASIVE
FKE
7/31/2019 FKE VE YNETM
26/94
atma Kayna
Snrl kaynaklar (zaman,para, mal)
Farkl deerler (inanlar,tutumlar)
Karlanmam temel gereksinimler -Ait olma-G-zgrlk -Elenme
atma
atmaya gsterilen tepkiler
Kama Kavga Problemzme
-ekilme-nkar -Grmezlikten gelme
-Tehdit-Saldr -fke
- Anlay -Sayg -zm
Kaybet-KaybetKaybet-Kazan Kaybet-Kaybet
Kazan-Kaybet
Kazan-Kazan
7/31/2019 FKE VE YNETM
27/94
7/31/2019 FKE VE YNETM
28/94
Ellisn ABC erevesi:
Aklc Duygusal Terapiye gre,ABC u ekilde aklanmaktadr:
7/31/2019 FKE VE YNETM
29/94
1. Harekete geirici olay (A): Yaammzda karlatmzistenmeyen olaylar ve
durumlardr. Bir olay, bir gerei, bir kiinin tutum vedavranlarn ierir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
30/94
2. A hakkndaki inanlar (B): Kiinin A hakkndakiinanlarndan ve szel olarakifade ettiklerinden oluur.Harekete geirici olay hakkndaiimizden kendi kendimizesylediklerimizi yani inanlarmz,dncelerimizi ierir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
31/94
3. A Hakkndaki inanlarnsonular (C):
Harekete geirici olaynduygusal ve davransalsonularn ierir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
32/94
Harekete geirici olay A ile ilgili
inanlarmz aklc (mantkl) ise ; Bunlar kendi kendimize yardmetmeye, olay veya durumla baakmamza ve kendimizi o olaya veyaduruma uyarlamamza yarayan inanve szlerdir. Bundan dolay ruhsal iin yararldrlar.
7/31/2019 FKE VE YNETM
33/94
Harekete geirici olay A ileilgili inanlarmz mantksz ise ;
Amaca ters den sonular dourabilen,uyumsuzlua yol aabilen, fke, bunalt,depresyon gibi duygusal sonulara yol aabilen,ruh salmz zerinde bozucu etkisi olaninanlar-isel konumalardr. Mantksz inanlar salkl olmayan tepkilere de yol aabilir. Dkrklna uraynca ya da engellenince fkeylebarp armak ya da amirine veya iarkadana yklenmek biiminde, insannkendine zarar veren davransal bir sonutaortaya kabilir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
34/94
FKENN ABC S
7/31/2019 FKE VE YNETM
35/94
A. Harekete geiriciolay
B. AHakkndakinanlar -sel Konumalar
C. A Hakkndaki nanlarnduygusal ve davransalsonular
Arkadalarnzoynadklar oyunakatlmanza izinvermediler
Mantksz / Akla aykrinanlar;
-Bana byledavranmamalydlar. -Buna tahamml edemem,-Ben popler biri deilim, -Hibir zaman beni aralarnaalmayacaklar,-Beni sevmiyorlar,-Benim hakkmda olumsuzdncelere sahipler, -Ben deersizim
stenmedik duygusal sonular /Uygun olmayan duygular; -
kknlk-fke-Kayg-znt-Yalnzlk-Deersizlikstenmedikdavransal sonular; -Oyunlarn bozmaya almak -zerlerine ullanmak-Onlarla bir daha hi konumamak -Onlaraalayc, szl satamalaragirmek
Mantkl/ Aklc inanlar;Beni aralarnaolmamalarndan dolay hayal
krkl yaadm amabununla ba edebilirim. Budurum beni sevmedikleri,deer vermedikleri ya dapopler olmadm anlamnagelmez. Bana kar her zaman byle deiller, onlarlabu sorunu zebilirim
stendik duygusal sonular /Uygun kt duygular; -Hayal krkl -Gerginlik stendik davransal sonular; -Baka bir grupla oyun oynama -Oyuna alnmayan dier kiilerlebaka bir oyun balatma.
7/31/2019 FKE VE YNETM
36/94
Ellise gore, Duygusal skntya neden olan onbir aykr inan;
1- nem verdiim herkes tarafndan sevilmek yada beenilmek benim iin ciddi bir zorunluluktur.
2- Bakalarnn gznde deerim olmas iin her
bakmdan yetkin, yeterli ve becerikli olmalym.3- Dnya adaletli olmaldr. nsanlar adaletle ve
bakalarn da hesaba katarak davranmaldr.Byle yapmazlarsa onlar ya kt, hain, alakkiilerdir ya da inanlmayacak kadar gerizekaldrlar.
7/31/2019 FKE VE YNETM
37/94
4- Her ey benim olmasn istediim gibi olmadzaman durum korkun derecede berbat demektir
5- Depresyonum, fkem, bunaltm, mutsuzluumkonusunda yapabileceim fazla bir ey yok; nkbunlarn nedeni bama gelenlerdir.
6- Bir ey tehlikeli ya da rkn ise ondan arderecede tedirgin olmakta devam etmeli ve onunyeniden bama gelmesi olasln aklmdankarmamalym.
7- Yaamn zorluklaryla ve ykledii sorumluluklarlayz yze gelmekten kanmak ve bu karlamayertelemek, onlarla yz yze gelmekten daha kolaydr.
7/31/2019 FKE VE YNETM
38/94
8- Bakalarna ok muhtacm; dayanmak iinkendimden daha gl birine gereksinim
duyuyorum.9- imdiki duygularmn ve davranmnbalca nedeni gemi yaantmdr; gemitebeni ok etkilemi olan eyler yine benietkilemeye devam edecek.
10- Baka birini umursuyorsam onun sorunlaryznden ok fkelenmeli, bunaltya vedepresyona kaplmalym.
11- Hemen hemen her sorunun doru vemkemmel bir zm vardr, onu bulmamakberbat bir ey.
7/31/2019 FKE VE YNETM
39/94
Ellisin Kuram Asndan fkenin Denetimi veKendi-Kendine Yardm
Gndelik sorun ile duygusal sorununbirbirinden ayrt edilmesi,
Gndelik sorunumuzdan nce duygusalsorunumuzun ynetilmesi,
Salksz duygularn yerine salklduygularn konulmas,
melili ve zorunluluklu szlerle ifadeettiimiz kesin istemlerimizin yerinetercihlerin ve dileklerin konulmas,
7/31/2019 FKE VE YNETM
40/94
-konumalarmzda duygusal bakmdanserin kanl bir dil kullanlmas,
Zihinsel tasarlanmann kullanlmas, -konuma szleriyle nasl baa
klacann retilmesi,
Derin solunum ve kas gevetmeegzersizlerinin yaplmas, Baz stres azaltc tekniklerin iyilememize
deil, kendimizi daha iyi hissetmemizeyardm ettiinin farkna varlmasgerekmektedir.
l k k l kl
7/31/2019 FKE VE YNETM
41/94
Tatsz ve SalkszDuygular
Tatsz Fakat SalklDuygular
1-Bunalt ve Korku 2-fke ve Hiddet3-Umutsuzluk ve Depresyon4-Ar Engellenme 5-iddetli Sululuk 6-Ar Derecede ncitilmilik 7-Utan8-Ar Kskanlk 9-Kk Dmlk 10-Kendinden Nefret
1-Kayg 2-Can skknl 3-zgnlk4-D Krkl 5-Pimanlk 6-D Krkl 7-Esef8-Hafif Kskanlk 9-Eziklik10-Kendini Dzeltme Niyetiyle BirlikteD Krkl
7/31/2019 FKE VE YNETM
42/94
7/31/2019 FKE VE YNETM
43/94
A-fkenin e Ynelmesi:
Baz kiiler fkelerini ifadeetmekte zorlanrlar. Kendilerine aitkurallar ve lleri olmas nedeniyle,byle kiiler fkelerini ifade etmeyeengel koyarlar. Bu kiilerin fketepkileri genellikle somurtma, ksme,surat asma gibi edilgen tepkilerdir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
44/94
B- fkenin Da Ynelmesi:
fkenin da ynelmesi, fkeduygusunun szel olarak ifadeedilmesidir. Ancak bu ifade bir volkann patlamasna benzer vekontrolszdr. fkelerini bu biimdeifade eden kiiler iin ilikilerindesorun yaamalar, herhangi bir topluluktan ya da toplumdandlanmalar kanlmazdr.
7/31/2019 FKE VE YNETM
45/94
C- fkenin Kontrol Edilmesi:fkenin kontroll biimde ifade
edilmesidir. fkemi amacma ulamayengellemeyecek bir tarzda nasl ifadeedebilirim? sorusunun yant zerindednmek, kiinin fke duygusunu kontroletmesine yardmc olur.
fkenin ifade edilme ekli ve kontrolkltrel zelliklere ve beklentilere,renilmi davranlara, ailenin davranekillerine, eitim durumuna, yaa vecinsiyete gre deimektedir
7/31/2019 FKE VE YNETM
46/94
FKE Ykc, Zarar verici
BR BMDE DEL, Gelitirici,
Giriimde bulunmaya ynlendirici, Yaratcl kullanmaya zorlayc
OLARAK ORTAYA KONABLMELDR
7/31/2019 FKE VE YNETM
47/94
7/31/2019 FKE VE YNETM
48/94
7/31/2019 FKE VE YNETM
49/94
A. fke ve Fizyolojik Tepkiler:
Kan ekerinin ykselmesi Nabzn ve kan basncnn artmas Sk sk ve zor nefes alma Ba ars Kas arlar, srt, boyun arlar
Psikosomatik rahatszlklar
7/31/2019 FKE VE YNETM
50/94
B. fke ve Zihinsel Tepkiler:
Konsantrasyon bozukluu Dk performans Unutkanlk Uykusuzluk Dikkatsizlik
7/31/2019 FKE VE YNETM
51/94
7/31/2019 FKE VE YNETM
52/94
D. fke ve Davransal Tepkiler:
Madde bamll (sigara, alkol, uyuturucubamll)
Yeme bozukluklar
Saldrganlk iddet Zorbalk Davran bozukluklar Huzursuzluk Acelecilik
7/31/2019 FKE VE YNETM
53/94
7/31/2019 FKE VE YNETM
54/94
fkeyi doru ifade etme becerisini
kazanmaya fke kontrol denir. fke ynetimi programlarnn ya daalmalarnn amac, kiilere fkeninneden olduu duygusal ve fiziksel
uyarlmay nasl azaltaca konusundayardmc olmaktr. Bu tr almalarnamac gereklemesi imkansz olan fkeduygusunun tamamen ortadan kaldrlmas
deildir. Bunun yerine fkenin kiilere veevrelerine ilikin etkilerini nasl kontroledeceini retmektir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
55/94
FKEYE EILIMLI BIREYLERIN YAPTIKLARIBILISEL HATALAR
1- Olaslklarn salksz deerlendirilmesi : Olumsuz sonularn olmaolaslnn abartlmas buna karlk olumlusonularn gerekleme olasln daha dkdeerlendirilmesi.
2- Ykleme Hatalar : Olumsuz davranlarnbilinli yapldna inanma. fkeye meyillibireyler bakalarnn dncelerini okumayeteneine sahip olduklarna inanrlar.
7/31/2019 FKE VE YNETM
56/94
7/31/2019 FKE VE YNETM
57/94
fke kontroln reten pek okyntem vardr. Doru yntem kiidenkiiye deiebilir.
Doru yntemi belirlerken; bireyinkiilik zellii, yaam tarzna uygun olansemesi, bu yntemi uygularken gnlkyaamnda fazladan sknt hissetmemesigz nnde bulundurulmas gereken temelfaktrlerdir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
58/94
FKE KONTROL YNTEMLERI;
Biliselyntemler Duyusal yntemler Iletiimyntemleri Duygusal yntemler
Davransal yntemler
7/31/2019 FKE VE YNETM
59/94
A. Bilisel Yntemler Kkrtmann tanmlanmas : Kkrtc
durumlarla yzleme ve bunlardan kanmaverisi salar.
Alternatif aklamalar: Kkrtc olaylaradeiik aklama getirmek ve farkl bak alardnmek, kiiyi daha doru tepkiler vermeyeynlendirebilir.
fkenin arptmalaryla savama : fke,dnme biiminin yeniden gzden geirilmesiiin bir uyar olarak kullanabilir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
60/94
B. Duyusal Yntemler Biofeedback- fke durumunda
vcudunun nasl tepki verdiini kefetmek. Alternatif uyarlma oluturma- fke ve
fiziksel uyarlmaya alternatif bir uyarlma(geveme ve espri) oluturmak.
Uyarlmann ynn deitirme- fkedurumunda fiziksel uyarlmann yarattenerjiyi, retime dntrmek
7/31/2019 FKE VE YNETM
61/94
C. letiim Atlganlk (kendini ifade etme)- Kiiningereksinimlerini ve meru haklarn kabul edilir yollarla
ifade etme becerisini retir. Dinleme- Kiinin iletiim kaynaklarn ak tutmasn
salar. Tartma - Kiiler arasndaki atmay fikir birliinevararak zme srecidir. Eletirme- Yapc eletiri yapabilme ve alabilme
becerisidir. Yanstma - Kiinin, davrannn kabul edilemez
olduunu alglama sorumluluunu alma becerisidir. vme- Dier kiinin savunmac davranma ansn
azaltr.
7/31/2019 FKE VE YNETM
62/94
E Davransal Boyut
7/31/2019 FKE VE YNETM
63/94
E. Davransal Boyut Kendi fke davrann renme - Kiinin
fkeli olduunda sergiledii davranlarbelirleme. Verimli (retken) fke davran
oluturma- Kiinin kendini kkrtc ve ykcdavranlardan uzak tutarak, fkelenmektenkorumas
Davran deitirme- Kiininfkelendiinde gsterdii olumsuz davranlardaha olumlu olanlarla yer deitirmesi.
fkenin ABC sini renme - Bu yntem,fkelenmeye yol aan sebepleri, davranlar vedavranlarn sonularn gzden geirme veyeniden deerlendirme frsat tanr.
7/31/2019 FKE VE YNETM
64/94
0 l k b d l dd
7/31/2019 FKE VE YNETM
65/94
20 yl akn bir sredir aratrmaclar iddetieren davranlarn erken gstergelerini ayrntlbir biimde tanmlamtr. Bunlar; empati , drtkontrol, sorun zme ve fke ynetimibecerilerinin yetersizlii ve eksikliidir
fke kontrolnn yetersiz olmas ve sk sk
fke patlamalar yaamann, iddet davraniin risk faktr olduu belirtilmektedir.
ocuklara ve genlere fke kontrolnn
retilebilmesi iin, bu ya gruplarnda fkeninnasl ortaya ktn, okullarda fkenin nelerdenkaynaklandn bilmek nemlidir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
66/94
ocuklar ve Ergenler fkeleriniNasl fade Ederler?
Yetikinlerde olduu gibi,ocuklarda da fke ie ya dada ynelebilir.
7/31/2019 FKE VE YNETM
67/94
A. fkelerini dorudan, daynelik ifade eden ocuklarn,
dmanca tutumlar vardr vearkadalarna szel iddet
gsterirler.
7/31/2019 FKE VE YNETM
68/94
B. fkelerini ie ynlendirenocuklar , bakalarnn nasl hissettiklerinibilmelerinden rahatsz olurlar. fkeleri hakkndaok nadir konuurlar ya da ok nadir dorudandarya ifade ederler. Bu ocuklarn temel
inanc, iyi ve nazik bir arkada olmalym vegerekten nasl fkeli olduumun grlmesineizin vermemeliyim biimindedir.
fkelerini ie ynlendiren ocuklar fizikselbir takm semptomlar gsterebilecekleri gibidepresif baz duygular da yaayabilirler.
7/31/2019 FKE VE YNETM
69/94
OCUK VE ERGENLERINFKELERINI FADEETMEYI ETKILEYEN
GELIIMSELFAKTRLER
7/31/2019 FKE VE YNETM
70/94
a. ocuklarn ve ergenlerin bamllkderecesi ya da ulatklar zerklikderecesi :
Anne ve babalarna ar baml olanocuk ve ergenler fkelerini kolaylklaifade edemez. Bu kiilerde yaanan fkeduygusu beraberinde terk edilme,reddedilme ya da cezalandrlma gibi baz
durumlar hzlca ortaya karr. Bukorkular nedeniyle fke, bastrma yoluylakontrol edilmeye allr.
7/31/2019 FKE VE YNETM
71/94
b. ocuklar yetikinlerden ok
daha az kaynaklara sahiptir :ocuklar sorun zme becerileri, kendiduygularn anlama ve ynetebilme yetkinlikleriile kendi zihinsel ve sosyal becerileri asndanyeterince olgun deildirler. Zihinsel olarak enparlak ocuklar bile duygusal olgunluktanyoksundur. ocuklar kendi ocuk mantklariinde bir dnce sistemine sahip olduklarndanolaylar neden -sonu ilikisi iinde tam olarakdeerlendiremezler.
7/31/2019 FKE VE YNETM
72/94
c. ocuklar hayal krklklarna kardk toleransldr :
ocuk ben- merkezliliinden kaynakl,kk ocuklar ihtiyalarnnkarlanmasn erteleme kapasitesinden
yoksundur. steklerinin o anda yerinegetirilmesini beklerler. Kk ocuklar vehatta erinlik dnenimde olanlar bileihtiyalarnn ya da isteklerininkarlanmamas durumuna dk toleransgsteriler ve fkelenirler.
7/31/2019 FKE VE YNETM
73/94
7/31/2019 FKE VE YNETM
74/94
Sahip olunan ya da paylalamayan eylerdentr yaanan atma,
Fiziksel saldr (itme, vurma, kavga gibi), Szel atma/szel iddet (satama, alay
edilme, ineleyici szlere maruz kalma),
Reddedilme (arkada gruplar tarafndandlanma) taat/Uyma Sorunlar (rencilerden srarl
biimde mantkl olmayan kurallara uymasn
bekleme, bunlar srekli olarak ifade etme) Akademik baarszlk Olumsuz aile ortam
7/31/2019 FKE VE YNETM
75/94
A. Psikolojik Danmanlara neriler
7/31/2019 FKE VE YNETM
76/94
j fkenin ve kontrol problemlerinin nedeninin
duygusal sebeplerden mi yoksa hiperaktivite ve
dikkat eksikliinin bir sonucu mu olduuaratrlmaldr
zellikle okul ortamnda fke ve kontrol
problemi yaayan dananlarn renmegl sorunu olma ihtimalini deerlendirerek,gerekli psiko-eitim uygulamalar yaplabilir.
fke sorunu yaayan dananlarn herhangibir madde kullanp kullanmadnndeerlendirmesi yaplmaldr.
7/31/2019 FKE VE YNETM
77/94
D d fk k t l
7/31/2019 FKE VE YNETM
78/94
Danann, yaad fke kontrolproblemlerinden dierlerini sulayc ifadeleriniazaltmaya yardmc olunmaldr.
Danana okulda da evde de ak veanlalr kurallar koyulmaldr. Kurallaranladndan ve beklentilerini karladndanemin olunmaldr.
Danana fkeyi kontroll salkl ve sayglbir biimde ifade etmek retilmeli, gz iletiimi
kurmaya ve aktif dinlemeye dikkat etmelidir.Danann fkesini ifade etmesi ve ona ac verenduygulara deinmesi iin lml ve kabul ediciolunmaldr.
Strese maruz kaldnda yaad fke
7/31/2019 FKE VE YNETM
79/94
y nbetlerinin skl ve younluu azaltlmaldr.Danann fke patlamalarnn, ykc vesaldrgan davranlarnn hem kendisinin hem dedierlerinin yaamlarndaki sonular zerindedurulmaldr.
Otorite sembolleriyle tartmalarn sklazaltlmaldr. Danann fkesini salkl bir ekilde ifade etmesi ve fke duygularnnyounluunu azaltmak iin kendi kendini kontrolstratejileri retilmelidir.
Danana etkili iletiim becerileri vegirikenlik becerileri kazandrlmaldr ki fkeduygusunu kontroll bir ekilde ifade etsin veihtiyalarn yapc eylemlerle karlayabilsin.
Danan daha etkili bir fke kontrol
7/31/2019 FKE VE YNETM
80/94
Danan daha etkili bir fke kontrolgelitirebilmesi iin hem okulda hem de evde kendinidenetleme listesi yapmas konusunda cesaretlendirin.Olumlu kontroll davranlar dllendirme sisteminikullann.
Danann fkesini kontrol edebildii gnler zerinde durarak o zamanlarda nasl farkl davrandnadikkat ekilmelidir.
Ailenin dananla daha ok vakit geirmesizerinde durulmaldr. Ailedeki dinamikleri anlayabilmekiin allmaldr.
Danann ac veren duygularla (depresyon,anksiyete, aresizlik vb.) fke patlamalar ve saldrgandavranlar arasndaki ilikiyi grmesine yardmcolunmaldr.
Danann geliimsel hikayesi alnmaldr fke
7/31/2019 FKE VE YNETM
81/94
Danann geliimsel hikayesi alnmaldr. fkekontrolne sebep olan fiziksel ya da cinsel bir istismar olabilir. Byle bir durumda danan korumak iin gereklikurumlarla ibirlii yaplmaldr.
Dananla balama duygusu zerindedurulmaldr.
Bir adm olarak fkesinin kaynana bir balamamektubu yazabilir. Danma srasnda daha sonramektuba ne yapaca konusu da tartlmaldr.
Danandan onda fke duygusuna yol aandurumlar, ifadeleri ve de kiileri bulmasnisteyebilirsiniz.
7/31/2019 FKE VE YNETM
82/94
Danana empatik bak as
kazandrlmaldr. evresine kar dadaha duyarl ve nazik olabileceigrevler listesi hazrlamasn
isteyebilirsiniz (kardeinin ya dakendinden daha kk snftaki birinindevlerine yardmc olmak gibi).
B. retmenlere Kendi fkelerini
7/31/2019 FKE VE YNETM
83/94
B. retmenlere Kendi fkelerinifade Etmede neriler
fkelendiinizin farkna varn: Sizi nefkelendirir ve bedeniniz fkelendiinizde sizenasl iaretler verir? fke duygunuzun korku,utanma, stres gibi asl duygularnzn yerinegetii zamanlarn farkna varn.
Dier insanlarn duygularna empatigsterin : Empati kurup, dier insanlarn bakasndan olaylara bakabilir misiniz? Dier insanlarn sizin nasl hissettiinizi anlamalarnayardmc olun. Ben dilini kullann.
Durumu farkl dnn : fkelendiinizde
7/31/2019 FKE VE YNETM
84/94
Durumu farkl dnn : fkelendiinizdene dndnz biliyor musunuz? Unutmayn
ki, fke fkelendiimiz eye ilikin nasldndmzle ilikilidir.
Karnzdaki kiinin ne sylediiniduyun: Karnzdaki kii/kiilerin sizifkelendiren eyleri neden yaptn ya da sizifkelendirecek ne yapt biliyor musunuz?Karnzdaki kiinin gzlerinden bakmay vehareketlerinin size gerekten ne sylemeyealtn duymay deneyin.
Sylediklerinizi sayg ve sevgi ilebt l ti i N l hi ii i i k k
7/31/2019 FKE VE YNETM
85/94
btnletirin: Nasl hissetiinizi konumakfkenizin azalmasna, ortamn da olumlu halegelmesine ve ilikinizin kald yerden devametmesine yardmc olur.
fkelendiinizde bedensel tepkilerinize
dikkat edin : fkelendiinizde bedenseltepkilerinizin-artan kalp ritmi, hzl ve kesik kesiknefes almak, ba ars, mide ars, kaslardagerginlik- farkna varr msnz?
Dikkatinizi gemiteki sorunlara deil, iindebulunduunuz zamana odaklayn.
7/31/2019 FKE VE YNETM
86/94
retmenler bir rol modeliolarak rencilere sakin kalmay vefke duygularna saldrganolmayan tepkiler vermeyigstermelidir.
Bunun anlam, ncelikliolarak retmenlerin fkeduygularn uygun yollarlagstermeyi renmek zorundaolduklardr.
7/31/2019 FKE VE YNETM
87/94
Bulank taleplerde bulunmayn.
7/31/2019 FKE VE YNETM
88/94
nsanlarn farkl olduu gereini kabuledin.
Hibir sonuca varmayan tartmalaragirmeyin.
Her bireyin kendi davranlarndansorumlu olduunu grn.
Baka birine ne dndn vehissettiini ya da ne dnmesi ve
hissetmesi gerektiini sylemeyin. nc bir taraf araclyla konumaktankann.
D. FKE ANINDA LKYARDIM TEPKLER
7/31/2019 FKE VE YNETM
89/94
1- Eer fke durumundaki kii sizseniz; fke
annda ne tr tepkiler gsterdiinizi aratrn.. 2- Normal bir duygu olduunu kabul edin.. 3- Gereksinmeleri karlanmamlar saldrmaya
hazrdr.. 4- fke yaayan birinin konumasna izin verin.. 5- fkeli olan bireye fkemi kontrol edebilirim!...
duygusunu alayn. 6- atma ortamndan birka dakika uzak kaln. 7- fke annda fkeli bireyin dikkatini baka
yerlere ekin.
7/31/2019 FKE VE YNETM
90/94
8- Kzgn ve fkeli birey uygundavranamaz.Yanl anlar, iletiimi gtr.
Byle durumlarda;a. Dinleme becerisini kullann.
b. Israrc olmayn, sakin davrann. c. Sakin olun, uygunsan dinlemeye
hazrm mesajn verin.
d. Az ve z konuun.
9- Eer bir neri varsa hemen verin
7/31/2019 FKE VE YNETM
91/94
9- Eer bir neri varsa hemen verin. 10- fkeye elik eden duyguyu bulup
yanstn.. kzmsn.. v.b.. 11- Eer siz sorunun bir parasysanz kabul
edin. Paylalmad srece zm
gleir. 12- Olumlu davranlar vurgulayn. 13- Geveme egzersizleri yaplabilir. (Nefes
egzersizleri veya bedeni rahatlatc birkakk etkinlik)14- Hayal teknii kullanlabilir.
15- Mzik kullanlabilir.(zellikle rahatlatc,
7/31/2019 FKE VE YNETM
92/94
15 Mzik kullanlabilir.(zellikle rahatlatc,klasik veya meditasyon mzikleri)
16- Bireyin enerjisini sevdii bir aktiviteyeynlendirin.17- Her zaman Ona yardm etmeye hazr
olduunuzu iletin, bylece fke kontrolkolaylar. 18- Eer fke durumundaki kii sizseniz
sevdiiniz, gvendiiniz birileriyleyaanlanlar paylan.
7/31/2019 FKE VE YNETM
93/94
19- Gln, kahkaha, lk atn, iste rsenizalayn.
20- Yaanmakta olan sorunun hzl bir biimde deerlendirilmesini yapn.
21- Kaynan aratrp bulmaya aln.
Tm bunlarn baarlmas iin fkeGnl tutun.
7/31/2019 FKE VE YNETM
94/94