OsteoporozaOsteoporoza––

„cichy złodziej „cichy złodziej kości”.kości”.

Magdalena Stachowiak

Dietetyka, IV rok

OSTEOPOROZA – definicja:OSTEOPOROZA – definicja:

Osteoporoza (gr.Osteoporoza (gr.osteonosteon - kość, łac. - kość, łac. porusporus - - otwór, ubytek, dziura) to przewlekła, układowa, otwór, ubytek, dziura) to przewlekła, układowa, metaboliczna choroba szkieletu.metaboliczna choroba szkieletu.

Zgodnie z definicją WHO:Zgodnie z definicją WHO:

"Osteoporoza jest uogólnioną chorobą "Osteoporoza jest uogólnioną chorobą metaboliczną kości, charakteryzującą się metaboliczną kości, charakteryzującą się niską masą kostną, upośledzoną niską masą kostną, upośledzoną mikroarchitekturą tkanki kostnej, a w mikroarchitekturą tkanki kostnej, a w konsekwencji zwiększoną jej łamliwością i konsekwencji zwiększoną jej łamliwością i podatnością na złamania". podatnością na złamania".

Podział osteoporozy:Podział osteoporozy:

osteoporoza pierwotna:osteoporoza pierwotna: idiopatyczna,idiopatyczna, inwolucyjna,inwolucyjna,

osteoporoza wtórna.osteoporoza wtórna.

Widok kości zdrowej i chorej.Widok kości zdrowej i chorej.

Kość zdrowa. Kość chora.

Zagrożeni osteoporozą są:Zagrożeni osteoporozą są:głównie: głównie: starsze kobiety (w okresie starsze kobiety (w okresie

poprzekwitaniowym),poprzekwitaniowym),

także: także: starsi mężczyźni,starsi mężczyźni, kobiety w ciąży i karmiące piersią,kobiety w ciąży i karmiące piersią, bardzo szybko rosnące dzieci,bardzo szybko rosnące dzieci, chorzy na niewydolność nerek, nowotwory, chorzy na niewydolność nerek, nowotwory,

przewlekłe choroby przewodu pokarmowego i przewlekłe choroby przewodu pokarmowego i inne.inne.

Osteoporoza w Europie i w Polsce.Osteoporoza w Europie i w Polsce.

W krajach UE stwierdzono, że co 30 W krajach UE stwierdzono, że co 30 sekund ktoś łamie kości.sekund ktoś łamie kości.

Po 50 roku życia u co 3 kobiety stwierdza Po 50 roku życia u co 3 kobiety stwierdza się osteoporozę (2002 r). się osteoporozę (2002 r).

W Polsce zagrożonych osteoporozą jest W Polsce zagrożonych osteoporozą jest około 9 milionów osób, które doznają około 9 milionów osób, które doznają rocznie ponad 14 tys. złamań (2002 r).rocznie ponad 14 tys. złamań (2002 r).

Czynniki ryzyka wystąpienia Czynniki ryzyka wystąpienia osteoporozy związane z dietą:osteoporozy związane z dietą:

niedobór wapnia i witaminy D w diecie,niedobór wapnia i witaminy D w diecie,używki (kawa, alkohol, papierosy, napoje typu używki (kawa, alkohol, papierosy, napoje typu cola),cola),nadmierne spożycie soli (sód),nadmierne spożycie soli (sód),białko (niedobór lub nadmiar),białko (niedobór lub nadmiar),witaminy: C, A, K,witaminy: C, A, K,szczupła budowa ciała, niska masa ciała,szczupła budowa ciała, niska masa ciała,anoreksja,anoreksja,siedzący tryb życia.siedzący tryb życia.

Jaka jest Jaka jest rola żywienia rola żywienia

i poboru wapnia i poboru wapnia w leczeniu w leczeniu

osteoporozy???osteoporozy???

Badania:

1.„Ocena sposobu żywienia dzieci i młodzieży chorych na osteoporozę pierwotną w warunkach domu rodzinnego”.

2. „Rola żywienia w zapobieganiu osteoporozie”.

3. „Rola żywienia w zapobieganiu i leczeniu osteoporozy u dzieci i młodzieży”.

4. „Efetk doustnej suplementacji wapnia u starszych koreaskich kobiet z osteopenią”.

„„Ocena sposobu żywienia Ocena sposobu żywienia dzieci i młodzieży dzieci i młodzieży

chorych na chorych na osteoporozę pierwotną osteoporozę pierwotną

w warunkach w warunkach domu rodzinnego”.domu rodzinnego”.

Cel pracy:Cel pracy:

Ocena sposobu żywienia dzieci i młodzieży Ocena sposobu żywienia dzieci i młodzieży w warunkach domu rodzinnego.w warunkach domu rodzinnego.

Materiał i metodyka:Materiał i metodyka:

Badaniami objęto:Badaniami objęto:

30 dziewcząt 30 dziewcząt

23 chłopców23 chłopców

w wieku od 6 do 23 lat.w wieku od 6 do 23 lat.

Oceny sposobu żywienia dokonano metodą Oceny sposobu żywienia dokonano metodą jakościową i ilościową na podstawie jakościową i ilościową na podstawie wypełnianego kwestionariusza.wypełnianego kwestionariusza.

Wyniki:Wyniki:

Stwierdzono prawidłową częstotliwość Stwierdzono prawidłową częstotliwość spożywania posiłków i prawidłowe 3-spożywania posiłków i prawidłowe 3-godzinne odstępy między posiłkami u:godzinne odstępy między posiłkami u: 55% dzieci w wieku 6 – 13 lat55% dzieci w wieku 6 – 13 lat 53% młodzieży w wieku 14 – 18 lat.53% młodzieży w wieku 14 – 18 lat.

W grupie badanej powyżej 19 roku życia W grupie badanej powyżej 19 roku życia tylko 37% spożywało 5 posiłków dziennie.tylko 37% spożywało 5 posiłków dziennie.

Spożycie mleka i przetworów mlecznych przez badane Spożycie mleka i przetworów mlecznych przez badane dzieci i młodzież w trzydniowym żywieniu.dzieci i młodzież w trzydniowym żywieniu.

Produkty Produkty mlecznemleczne NiedzielaNiedziela PoniedziałekPoniedziałek WtorekWtorek

w dziennym wyżywieniu

raz dziennie2 razy

dziennieraz dziennie

2 razy dziennie

raz dziennie2 razy

dziennie

Mleko 1,5% tł. 22 dzieci 20 dzieci 22 dzieci 20 dzieci 30 dzieci 10 dzieci

Kefir 2 dzieci 2 dzieci 4 dzieci

Jogurt 22 dzieci 2 dzieci 22 dzieci 2 dzieci 20 dzieci 5 dzieci

Ser tw. półtłusty 16 dzieci 1 dziecko 16 dzieci 1 dziecko 17 dzieci 1 dziecko

Ser tw. tłusty 1 dziecko 1 dziecko 1 dziecko

Serek homogen. 3 dzieci 3 dzieci 3 dzieci

Ser podpuszczko

wy16 dzieci 2 dzieci 16 dzieci 2 dzieci 9 dzieci 1 dziecko

Ser topiony 3 dzieci 3 dzieci 3 dzieci

I.I.

N.N.

WiekWiek

(lata)(lata)

EnergiaEnergia

(kcal)(kcal)

BiałkoBiałko

(g)(g)

TłuszczeTłuszcze

(g)(g)

WęglowodanyWęglowodany

(g)(g)

CaCa

(mg)(mg)

PP

(mg)(mg)

MgMg

(mg)(mg)

FeFe

(mg)(mg)

Wit.BWit.B22

(mg)(mg)

Wit.CWit.C

(mg)(mg)

S.

P. 99 22702270 7777 7474 373373 10281028 15421542 315315 1212 2,32,3 8484

S.S.

P.P. 1313 19311931 8888 6969 243243 952952 14541454 271271 1111 2,12,1 9898

D.D.

R.R. 1515 22082208 9393 8585 316316 10731073 15791579 302302 1212 2,22,2 103103

N.N.

P.P. 1818 27842784 108108 123123 310310 658658 16091609 262262 1414 2,12,1 5757

K.K.

G.G. 1919 22892289 9898 4646 366366 10951095 17781778 357357 1313 2,22,2 281281

G. G. M.M. 1919 18901890 7575 6666 259259 430430 11051105 236236 1111 1,31,3 7777

B.B.

P.P. 2020 30593059 121121 107107 419419 20122012 24892489 434434 1515 2,82,8 136136

I.I.

N.N.

WiekWiek

(lata)(lata)

EnergiaEnergia

(kcal)(kcal)

BiałkoBiałko

(g)(g)

TłuszczeTłuszcze

(g)(g)

WęglowodanyWęglowodany

(g)(g)

CaCa

(mg)(mg)

PP

(mg)(mg)

MgMg

(mg)(mg)

FeFe

(mg)(mg)

Wit.BWit.B22

(mg)(mg)

Wit.CWit.C

(mg)(mg)

K.S.K.S. 66 26202620 114114 9292 341341 17971797 21612161 420420 1212 2,92,9 112112

M.P.M.P. 1010 13621362 4949 3939 203203 314314 797797 136136 8,68,6 0,90,9 8080

J.M.J.M. 1111 21362136 7373 6464 302302 14931493 17291729 279279 1212 2,52,5 183183

R.P.R.P. 1313 13831383 7171 5757 149149 959959 10761076 224224 1010 1,71,7 7171

Ch.ACh.A 1414 17821782 7979 7676 202202 871871 14101410 294294 1010 1,61,6 150150

J.M.J.M. 1414 20332033 9292 7272 263263 16891689 19061906 397397 1010 2,62,6 9595

Ł.K.Ł.K. 1414 32943294 138138 115115 441441 17281728 23102310 480480 1616 2,82,8 116116

G.Ł.G.Ł. 1515 16181618 5454 7171 190190 356356 852852 197197 9,89,8 1,11,1 5050

M.A.M.A. 1717 30393039 117117 102102 434434 19321932 23292329 414414 1313 2,92,9 120120

U.A.U.A. 1717 19101910 6565 6363 282282 878878 12641264 326326 1111 1,81,8 112112

W.A.W.A. 1717 18621862 6969 7070 244244 824824 11841184 243243 1313 1,61,6 7878

W.K.W.K. 1717 21782178 8383 6262 322322 660660 12331233 253253 1212 1,71,7 7070

K.M.K.M. 1919 29532953 9292 100100 432432 685685 13981398 319319 1515 1,81,8 9696

S.B.S.B. 1919 25382538 112112 100100 308308 11991199 19001900 425425 1515 2,82,8 162162

P.R.P.R. 2323 34573457 156156 146146 400400 16941694 25142514 527527 2020 2,52,5 9393

K.M.K.M. 2020 29532953 101101 105105 285285 10691069 13261326 338338 1616 2,02,0 105105

I.I.

N.N.

WiekWiek

(lata)(lata)

EnergiaEnergia

(kcal)(kcal)

BiałkoBiałko

(g)(g)

TłuszczeTłuszcze

(g)(g)

WęglowodanyWęglowodany

(g)(g)

CaCa

(mg)(mg)

PP

(mg)(mg)

MgMg

(mg)(mg)

FeFe

(mg)(mg)

Wit.BWit.B22

(mg)(mg)

Wit.CWit.C

(mg)(mg)

A.S.A.S. 1313 13141314 5454 4242 200200 761761 10721072 7,67,6 248248 1,51,5 104104

B.E.B.E. 1313 23052305 9595 7676 356356 11411141 13981398 1313 323323 2,42,4 9191

S.J.S.J. 1515 16461646 6969 5454 227227 538538 10261026 9,99,9 219219 1,31,3 5353

M.E.M.E. 1515 18381838 7474 7171 231231 739739 13441344 1111 304304 1,61,6 6666

M.D.M.D. 1515 22032203 7676 7979 310310 11561156 14141414 1010 292292 1,71,7 5252

G.M.G.M. 1515 17681768 6969 5252 301301 818818 11651165 8,88,8 233233 1,81,8 6868

B.M.B.M. 1616 20282028 8686 7070 245245 760760 13461346 1111 265265 1,71,7 6060

Ch.ACh.A 1616 20702070 8181 7272 288288 11021102 12421242 1010 272272 2,32,3 6363

K.K.K.K. 1616 15241524 6464 6262 183183 637637 10121012 8,68,6 202202 1,31,3 3939

Sz.ASz.A 1616 19421942 7575 6969 260260 833833 129129 9,59,5 279279 1,81,8 4747

B.B.B.B. 1717 18711871 8888 7272 230230 754754 13961396 9,69,6 242242 1,71,7 8989

M.E.M.E. 1717 25142514 9292 9191 344344 10381038 16731673 1313 326326 2,32,3 148148

S.A.S.A. 1818 18701870 7676 7979 217217 718718 12641264 1111 233233 1,81,8 8484

C.M.C.M. 1818 12801280 6262 5959 126126 610610 919919 8,68,6 182182 0,90,9 6666

W.A.W.A. 1919 17281728 8181 7878 198198 803803 13361336 1010 193193 1,61,6 4242

B.A.B.A. 2020 28462846 112112 114114 338338 13281328 20182018 1515 368368 2,22,2 5858

Ś.W.Ś.W. 2020 20662066 7474 7979 275275 955955 14411441 1212 365365 1,91,9 166166

M.M.M.M. 2222 14851485 5252 5353 212212 802802 10671067 9,39,3 235235 1,51,5 9696

O.I.O.I. 2222 19461946 8181 7070 254254 797797 13341334 1010 282282 1,71,7 4848

T.J.T.J. 2222 19501950 7777 8282 238238 825825 12121212 1111 289289 1,61,6 7878

B.B.B.B. 2222 23102310 129129 120120 302302 990990 14331433 1010 287287 1,61,6 5757

I.I.

N.N.

WiekWiek

(lata)(lata)

EnergiaEnergia

(kcal)(kcal)

BiałkoBiałko

(g)(g)

TłuszczeTłuszcze

(g)(g)

WęglowodanyWęglowodany

(g)(g)

CaCa

(mg)(mg)

PP

(mg)(mg)

MgMg

(mg)(mg)

FeFe

(mg)(mg)

Wit.BWit.B22

(mg)(mg)

Wit.CWit.C

(mg)(mg)

K.K.A.A. 1111 29752975 102102 136136 344344 10201020 17041704 1414 349349 2,62,6 144144

K.K.N.N. 1414 13321332 5757 4949 169169 508508 905905 77 158158 1,21,2 5858

P.P.E.E. 1414 26832683 9595 9999 359359 13661366 18771877 1515 352352 2,42,4 127127

D.D.M.M. 1515 20652065 8080 7878 258258 944944 14421442 1111 288288 2,02,0 9393

R.R.M.M. 1616 18731873 7070 8484 217217 738738 12081208 1515 256256 2,42,4 9292

J.J.A.A. 1717 14191419 6565 5555 169169 11021102 12741274 7,27,2 226226 1,81,8 108108

T.T.K.K. 1919 15881588 5959 5757 214214 818818 11521152 8,38,3 242242 1,61,6 6969

Ł.Ł.S.S. 2020 17571757 8484 6262 224224 11351135 16181618 1010 293293 2,22,2 8080

K.K.M.M. 2323 13821382 8282 5454 226226 11001100 14931493 1010 275275 2,12,1 108108

Porównanie pokrycia norm w % energii i Porównanie pokrycia norm w % energii i wybranych składników pokarmowych w zależności wybranych składników pokarmowych w zależności

od płci i miejsca zamieszkania.od płci i miejsca zamieszkania.

W dużych miastachW dużych miastach W małych osadach i na wsiW małych osadach i na wsi

dziewczętadziewczęta chłopcychłopcy dziewczętadziewczęta chłopcychłopcy

EnergiaEnergia 80,9880,98 91,8291,82 89,4389,43 87,5087,50

BiałkoBiałko 90,8790,87 109,34109,34 97,2797,27 108,61108,61

TłuszczeTłuszcze 89,1089,10 95,1595,15 95,8295,82 87,6187,61

WęglowodanyWęglowodany 62,6862,68 72,6672,66 67,4867,48 66,5766,57

WapńWapń 73,6573,65 101,12101,12 75,7475,74 91,4091,40

FosforFosfor 144,59144,59 183,12183,12 144,98144,98 191,32191,32

Wnioski:Wnioski:1.1. Wysoką wartość energetyczną i odżywczą dziennych Wysoką wartość energetyczną i odżywczą dziennych

racji pokarmowych stwierdzono u najmłodszych dzieci w racji pokarmowych stwierdzono u najmłodszych dzieci w wieku od 6 do 12 lat.wieku od 6 do 12 lat.

2.2. W żywieniu dzieci starszych i młodzieży z osteoporozą W żywieniu dzieci starszych i młodzieży z osteoporozą idiopatyczną stwierdzono niedobory węglowodanów idiopatyczną stwierdzono niedobory węglowodanów złożonych oraz wapnia w dziennych racjach złożonych oraz wapnia w dziennych racjach pokarmowych. pokarmowych.

3.3. Stosunek wapnia do fosforu w analizowanych racjach Stosunek wapnia do fosforu w analizowanych racjach pokarmowych nie był zbliżony do wartości 1:1. pokarmowych nie był zbliżony do wartości 1:1.

4.4. Przeprowadzone badania dowiodły, że upowszechnienie Przeprowadzone badania dowiodły, że upowszechnienie wiedzy o racjonalnym żywieniu wśród dzieci i młodzieży, wiedzy o racjonalnym żywieniu wśród dzieci i młodzieży, a także ich rodziców musi być pogłębione w zakresie a także ich rodziców musi być pogłębione w zakresie spożycia mleka i przetworów mlecznych, będących spożycia mleka i przetworów mlecznych, będących najlepszym źródłem wapnia.najlepszym źródłem wapnia.

„„Rola żywieniaRola żywienia w zapobieganiu w zapobieganiu

osteoporozie”.osteoporozie”.

Cel pracy:Cel pracy:

Na podstawie przeprowadzonych badań dzieci i Na podstawie przeprowadzonych badań dzieci i młodzieży w wieku szkolnym oraz młodzieży młodzieży w wieku szkolnym oraz młodzieży akademickiej, stwierdzono niedobory wapnia w akademickiej, stwierdzono niedobory wapnia w dziennym wyżywieniu. Zgodnie z zaleceniami dziennym wyżywieniu. Zgodnie z zaleceniami norm opracowano jadłospisy i dzienne racje norm opracowano jadłospisy i dzienne racje pokarmowe dla poszczególnych grup wieku i płci pokarmowe dla poszczególnych grup wieku i płci dzieci i młodzieży w których stosunek wapnia do dzieci i młodzieży w których stosunek wapnia do fosforu jest optymalny jak 1,5:1 w aspekcie fosforu jest optymalny jak 1,5:1 w aspekcie prewencji osteoporozy układu kostnego.prewencji osteoporozy układu kostnego.

Materiał i metody:Materiał i metody:

Badaniami objęto:Badaniami objęto:

53 osoby w wieku od 6 do 23 lata53 osoby w wieku od 6 do 23 lata

70 studentów w wieku od 19 do 25 lat.70 studentów w wieku od 19 do 25 lat.

Metody:Metody:

badania ilościowe i jakościowe oceny badania ilościowe i jakościowe oceny sposobu żywienia,sposobu żywienia,

obliczenia wartości energetycznej i obliczenia wartości energetycznej i odżywczej badanych racji pokarmowych.odżywczej badanych racji pokarmowych.

Wyniki badań:Wyniki badań:

W przeprowadzonej ocenie wyżywienia W przeprowadzonej ocenie wyżywienia dzieci i młodzieży stwierdzono niską dzieci i młodzieży stwierdzono niską częstotliwość spożycia mleka i przetworów częstotliwość spożycia mleka i przetworów mlecznych.mlecznych.

Wnioski:Wnioski:

Systematyczna podaż produktów Systematyczna podaż produktów żywnościowych będących źródłem wapnia żywnościowych będących źródłem wapnia w dziennym wyżywieniu w dużej mierze w dziennym wyżywieniu w dużej mierze determinuje osiągnięcie wartości determinuje osiągnięcie wartości szczytowej masy kostnej w wieku 25-30 szczytowej masy kostnej w wieku 25-30 lat, co w dużym stopniu zapobiega lat, co w dużym stopniu zapobiega rozwojowi osteoporozy w wieku starszym.rozwojowi osteoporozy w wieku starszym.

„„Rola żywienia Rola żywienia w zapobieganiu w zapobieganiu

i leczeniu osteoporozy i leczeniu osteoporozy u dzieci i młodzieży”.u dzieci i młodzieży”.

Cel i zakres pracy:Cel i zakres pracy:

Celem niniejszej pracy były propozycje Celem niniejszej pracy były propozycje 3-dniowych, modelowych jadłospisów dla 3-dniowych, modelowych jadłospisów dla 10 grup dzieci i młodzieży w wieku od 4 10 grup dzieci i młodzieży w wieku od 4 do 25 lat.do 25 lat.

Przykładowy jadłospis.Przykładowy jadłospis.Posiłek I śniadanie II śniadanie obiad podwieczorek kolacja

Jadłospis

- herbata,-zupa mleczna,-chleb razowy z

masłem,-twarożek z jogurtem:

- budyń waniliowy;

-barszcz czerwony z ziemniakami,

-naleśniki z serem,-kompot malinowy;

-chleb pszenny z masłem, wędliną i

pomidorem,

-jogurt;

-omlet biszkoptowy z

dżemem,-ogal z masłem i

serem,-kakao.

Energia (kcal) 413,42 241,29 1071,64 226,80 586,95

Białko (g) 15,68 6,24 31,91 17,04 24,31

Tłuszcze (g) 9,71 12,21 30,23 5,32 27,11

Węglowodany

(g)70,34 26,61 167,99 27,69 61,44

Błonnik (g) 2,24 0,02 19,85 1,88 1,21

Ca (mg) 369,41 188,11 517,93 233,95 593,25

P (mg) 348,51 150,76 639,76 276,79 482,24

Fe (mg) 1,67 0,65 8,06 0,95 2,18

Mg (g) 58,83 18,95 171,33 44,85 71,50

Wit. A (µg) 106,21 142,00 404,98 93,80 289,10

Wit.E (mg) 0,78 0,42 3,68 1,88 3,91

Wit.B1(mg) 0,41 0,09 0,63 0,17 0,27

Wit.B (mg) 0,51 0,24 0,73 0,27 0,65

Wit.C (mg) 13,45 1,90 110,76 8,83

Wnioski:Wnioski:1. Prawidłowe żywienie, a szczególnie 1. Prawidłowe żywienie, a szczególnie

odpowiednia podaż wapnia w okresie odpowiednia podaż wapnia w okresie dziecięcym i młodzieńczym stanowi bardzo dziecięcym i młodzieńczym stanowi bardzo ważny element prewencji i leczenia osteoporozy ważny element prewencji i leczenia osteoporozy oraz determinuje osiągnięcie wartości oraz determinuje osiągnięcie wartości szczytowej masy kostnej.szczytowej masy kostnej.

2. Systematyczna podaż produktów 2. Systematyczna podaż produktów żywnościowych będących źródłem wapnia w żywnościowych będących źródłem wapnia w dziennym wyżywieniu, zapewnia należny dziennym wyżywieniu, zapewnia należny stosunek wapnia do fosforu w żywieniu, który stosunek wapnia do fosforu w żywieniu, który stanowi istotny warunek prawidłowej gospodarki stanowi istotny warunek prawidłowej gospodarki wapniowo-fosforanowej.wapniowo-fosforanowej.

„„Efekt doustnej suplematacji Efekt doustnej suplematacji wapnia u starszych koreańskich wapnia u starszych koreańskich

kobiet z osteopenią”.kobiet z osteopenią”.

Cel badania:Cel badania:

Sprawdzenie efektu doustnej suplementacji Sprawdzenie efektu doustnej suplementacji wapnia u starszych kobiet z osteopenią.wapnia u starszych kobiet z osteopenią.

Materiał i metody:Materiał i metody:

Do badań wybrano Do badań wybrano kobiety, które miały kobiety, które miały niską wartość BMD niską wartość BMD LS lub BMD FN.LS lub BMD FN.

Kobiety te losowo Kobiety te losowo podzielono na dwie podzielono na dwie grupy:grupy: te, które otrzymywały te, które otrzymywały

placebo,placebo, te, które otrzymywały te, które otrzymywały

węglan wapnia.węglan wapnia.

PlaceboPlacebo WapńWapń

WiekWiek

(lata)(lata)72.272.2 72,572,5

Wysokość Wysokość

(cm)(cm)148,2148,2 147,9147,9

Masa ciałaMasa ciała

(kg)(kg)51,651,6 50,950,9

Wyniki:Wyniki:

Mineralna gęstość kości (g/cm2)

przed po

odcinek lędźwiowy

placebo 0,828 0,808

wapń 0,869 0,885

odcinek szyjnyplacebo 0,621 0,595

wapń 0,612 0,619

Trójkąt Wardaplacebo 0,474 0,449

wapń 0,439 0,470

Wnioski:Wnioski:

Suplementacja wapnia powoduje wzrost Suplementacja wapnia powoduje wzrost gęstości mineralnej kości.gęstości mineralnej kości.

Dziękuje Dziękuje za uwagę!!!!! uwagę!!!!!